Brokoli

Brokoli ( Brassica oleracea var. Italica ) është një bimë

jeshile e ngrënshme në familjen e lakrës (familja Brassicaceae, gjini Brassica ) koka
e madhe e së cilës lulëzon , kërcelli dhe gjethet e vogla të shoqëruara hahen
si perime . Brokoli klasifikohet në grupin e kultivarëve Italica të specieve Brassica
oleracea . Brokoli ka koka të mëdha lulesh , zakonisht jeshile të errët, të rregulluara në
një strukturë të ngjashme me pemën që degëzohet nga një kërcell i trashë i cili
zakonisht është jeshil i hapur. Masa e kokave të luleve është e rrethuar me
gjethe. Brokoli ngjanlulelakër , e cila është një grup kultivar i ndryshëm, por i lidhur
ngushtë me të njëjtën specie Brassica .
Ajo hahet ose e papërpunuar ose e gatuar. Brokoli është një burim veçanërisht pasur
i vitaminës C dhe vitamine K . Përmbajtja e përbërësve të tij karakteristik të squfurit
që përmbajnë glukozinolat , izotiocianatet dhe sulforafanin , zvogëlohen nga zierja, por
ruhen më mirë me avull , mikrovalë ose skuqje . [3]
Rapini , ndonjëherë i quajtur "brokoli rabe", është një specie e dallueshme nga brokoli,
duke formuar koka të ngjashme, por më të vogla dhe në fakt është një
lloj rrepë ( Brassica rapa ). [4]

Etimologjia [
Fjala brokoli vjen nga shumësi italian i brokolos , që do të thotë "kreshta e lulëzuar
e lakrës ", dhe është forma zvogëluese e brokolit , që do të thotë "gozhdë e vogël" ose
"filiz". [5]

Historia
Brokoli rezultoi nga mbarështimi i kulturave tokësore Brassica në Mesdheun verior duke
filluar rreth shekullit të gjashtë pes. [6] Brokoli e ka origjinën në kultivarët primitivë të rritur
në Perandorinë Romake dhe ka shumë të ngjarë
të përmirësohet nëpërmjet përzgjedhjes artificiale në Gadishullin jugor italian ose
në Sicili . [7] [8] [9] Brokoli u përhap në Evropën veriore deri në shekullin e 18 -të dhe u soll
në Amerikën e Veriut në shekullin e 19 -të nga emigrantët italianë. [8] Pas Luftës së Dytë
Botërore, shumimi i Shteteve të Bashkuara dhe Japoneze Hibridet F1 rritën
rendimentet, cilësinë, shpejtësinë e rritjes dhe përshtatjen rajonale, të cilat prodhuan
kultivarët që kanë qenë më të njohurit që atëherë: 'Premium Crop', 'Packman' dhe
'Marathon'. [8]
Grupet e tjera të kultivarëve të Brassica oleracea  [ redakto ]
Grupet e tjera kultivar të Brassica oleracea përfshijnë lakër (capitata
Group), lulelakër dhe Romanesco brokoli (Botrytis Group), Kale (Acephala
Group), Collard (Viridis Group), kohlrabi (Gongylodes Group), lakër brukseli (Gemmifera
Group), dhe kai- lan (Grupi Alboglabra). [10] Ndërsa këto grupe janë të njëjtat specie, ata
me gatishmëri hibridizojnë: për shembull, Broccolini ose "Tenderstem brokoli" është një
kryq në mes brokoli dhe Kai-lan . [11]Kultivarët e brokolit formojnë bazën gjenetike të
"lulelakrës tropikale" që rriten zakonisht në Azinë Jugore dhe Juglindore, megjithëse
prodhojnë një kokë më të ngjashme me lulelakrën në kushte më të ngrohta. [12] [8]

Prodhimi i brokolit - 2019

(përfshin lulelakër)

Vend Prodhimi
miliona ton

 Kina 10.6

 India 9.1

 Shtetet e Bashkuara 1.2

 Spanja 0.7

 Meksika 0.7

Botë 26.9

Burimi: FAOSTAT i Kombeve të Bashkuara [13]

Varietetet [ redakto ]
Ekzistojnë tre lloje të brokolit që rriten zakonisht. [8] Më i njohuri është brokoli
Calabrese , shpesh i referuar thjesht si "brokoli", i emëruar pas Kalabrisë në Itali. Ka
koka të mëdha (10 deri në 20 cm) jeshile dhe kërcell të trashë. Shtë një kulturë vjetore e
sezonit të ftohtë. Brokoli i mbirë (i bardhë ose vjollcë) ka një numër më të madh
kokash me shumë kërcell të hollë. [14] Lulelakra e purpurt ose Lulelakra Vjollce është
një lloj brokoli i rritur në Evropëdhe Amerikën e Veriut. Ajo ka një kokë të formuar si
lulelakër, por e përbërë nga shumë sytha të vegjël lulesh. Ndonjëherë, por jo gjithmonë,
ka një ngjyrë vjollce në majat e sythave të luleve. Lulelakra e purpurt mund të jetë
gjithashtu e bardhë, e kuqe, jeshile ose ngjyra të tjera. [15]
Kultivarë të tjerë të njohur përfshijnë Belstar, Blue Wind, Coronado Crown, Destiny,
DiCicco, Green Goliath, Green Magic, Purple Sprouting, Romanesco, Sun King dhe
Waltham 29. [16] [9]
Beneforté është një larmi brokoli që përmban 2-3 herë më shumë glukorafaninë dhe
prodhohet duke kapërcyer brokolin me një varietet të egër Brassica , Brassica
oleracea var villosa . [17]