Giảng viên: Tiến Sỹ Phạm Lê Quang

I-DÂN CHỦ VÀ DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

1, Dân chủ và sự ra đời phát triển của dân chủ
a – Quan điểm về dân chủ
❖ Khaùi nieäm daân chuû xuaát hieän ñaàu tieân ôû xaõ hoäi Hy
Laïp trong thôøi kyø coå ñaïi vào khoảng TK VII- VI trước
công nguyên
Dân chủ = DemosKratos

Nhân dân Quyền lực

Dân chủ là quyền lực của

nhân dân
b. Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin về dân chủ
Thứ nhất : Về phương diện quyền lực, Chủ nghĩa Mác-
Lênin kế thừa quan điểm về dân chủ trong lịch sử, cho
rằng dân chủ là quyền lực của nhân dân , nhân dân là chủ
nhân của nhà nước

Thứ hai : Về phương diện chế độ xã hội và lĩnh vực chính

trị, dân chủ là một hình thức của nhà nước, gắn liền với lợi
ích của giai cấp cầm quyền

Thứ ba : Về phương diện tổ chức và quản lý xã hội, dân

chủ là một nguyên tắc – nguyên tắc dân chủ, nó kết hợp
với nguyên tắc tập trung để hình thành nguyên tắc tập
trung dân chủ
 c, Quan điểm của Hồ Chí Minh về dân chủ
Theo Hồ Chí Minh dân chủ là khát vọng muôn đời của nhân
dân, dân chủ là dân là chủ và dân làm chủ
“Ở nước ta, chính
quyền là của nhân
dân, do nhân dân
làm chủ. Nhân dân
là ông chủ nắm
chính quyền.Nhân
dân bầu ra đại biểu
thay mặt mình thi
hành chính quyền
ấy. Thế là dân chủ” 4
❖ Theo Hồ Chí Minh dân chủ là tất cả mọi quyền
lực trong nhà nước và trong xã hội đều thuộc về
nhân dân

( Điều 1-HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña 5

níc ViÖt Nam D©n chñ céng hßa (1946)

Theo Hồ Chí Minh dân chủ thể hiện ở trong mọi lĩnh vực
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, trong đó dân chủ trong
lĩnh vực chính trị và kinh tế là quan trọng nhất

..
❖ Quan điểm Đảng ta về vấn đề dân chủ
❖ Đảng ta chủ trương xây dựng chế độ dân chủ xã hội chủ
nghĩa, mở rộng và phát huy quyền làm chủ của nhân
dân.
❖ Đảng khẳng định: “Trong toàn bộ hoạt động của mình,
Đảng quán triệt tư tưởng “lấy dân làm gốc” và xây dựng
phát huy quyền làm chủ của nhân dân lao động”
 d, Sự ra đời phát triển của dân chủ
Lênin : Con đường biện chứng của quá trình phát triển
dân chủ là “ Từ chuyên chế đến dân chủ tư sản, từ dân
chủ tư sản đến dân chủ vô sản; từ dân chủ vô sản đến
không còn dân chủ nữa”

Cộng sản Chiếm hữu Phong kiến Tư bản Xã hội Cộng sản
nguyên thuỷ nô lệ chủ nghĩa chủ nghĩa chủ nghĩa

Quân chủ Dân chủ tương lai

không có khái Dân chủ Dân chủ Không còn
Chuyeân cheá tư sản
niệm dân chủ chủ nô XHCN dân chủ nữa
Phong kieán
 KẾT LUẬN VỀ KHÁI NIỆM DÂN CHỦ
❖ Dân chủ là một giá trị xã hội phản ánh những quyền cơ
bản của con người; là một phạm trù chính trị gắn với
hình thức tổ chức nhà nước của giai cấp cầm quyền; là
phạm trù lịch sử gắn với quá trình ra đời, phát triển
của lịch sử xã hội nhân loại

9
 2, DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
a, Quá trình ra đời của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
❖ Nền dân chủ XHCN được phôi phai từ cuộc đấu tranh giai
cấp ở pháp và công xã Pari năm 1871 và chính thức ra đời
sau Cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại năm 1917
❖ Quá trình phát triển của nền dân chủ XHCN từ thấp đến
cao, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện, có sự kế thừa chọn
lọc của nền dân chủ tư sản trước đó, đồng thời bổ xung và
làm sâu sắc thêm những giá trị dân chủ mới
❖ Khi xã hội phát triển dến chủ nghĩa cộng sản, không còn
nhà nước, không còn giai cấp thì dân chủ cũng không còn
nữa
 b .Bản chất nền dân chủ xã hội chủ nghĩa

Bản chất Bản chất Bản chất

Tư tưởng -
chính trị., kinh tế..
văn hóa..

KHÁI NIỆM NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

Dân chủ XHCN là nền dân chủ cao hơn về chất so với nền
dân chủ tư sản, là nền dân chủ mà ở đó, mọi quyền lực
thuộc về nhân dân, dân là chủ, dân làm chủ, dân chủ và
pháp luật nằm trong sự thống nhất biện chứng; được thực
hiện bằng nhà nước pháp quyền XHCN, đặt dưới sự lãnh
đạo của Đảng Cộng sản
 II-NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
1- Sự ra đời, bản chất và chức năng của nhà nước Xã
hội chủ nghĩa
a, Sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa

LLSX GIAI CẤP

xã hội TƯ SẢN Công nhân C¸ch m¹ng
hóa
đấu tranh Vô sản
dưới sự lãnh thành công
QHSX đạo của
mang tính Đảng cộng
tư nhân GIAI CẤP
sản NHÀ NƯỚC
Về CÔNG NHÂN
XHCN
TLSX
 Khaùi nieäm veà nhaø nöôùc XHCN :
Nhà nước XHCN là sự thống trị thuộc về giai cấp công
nhân, do cách mạng XHCN sinh ra và có sứ mệnh xây
dựng thành công chủ nghĩa xã hội, đưa nhân dân lao động
lên địa vị làm chủ trên tất cả các mặt của đời sống xã hội
trong một xã hội phát triển cao – xã hội xã hội chủ nghĩa
 b, Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa

Về
Về Về
văn hóa –
chính trị kinh tế
xã hội
Nhà nước
Nhà nước Nhà nước XHCN
XHCN mang
XHCN dựa trên dựa trên lý luận
bản chất của giai
cơ sở chế độ của chủ nghĩa
cấp công nhân,
công hữu về tư Mác –Lênin và
phục vụ lợi ích
liệu sản xuất, những giá trị văn
của quần chúng
xóa bỏ bóc lột hóa tiên tiến của
lao động. Là nhà
giữa người và nhân loại, đồng
nước thống trị
người, chăm lo thời mang bản
của đa số đối
lợi ích của nhân sắc riêng của dân
với thiểu số bóc
dân lao động tộc
lột
 C,CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC CHXHCN

Chức năng tổ chức và quản lý kinh

tế, văn hóa, xã hội .
Chức năng giữ vững an ninh chính
trị, trật tự an toàn xã hội, trấn áp
Chức năng
đối nội
những âm mưu chống đối của các lực
lượng phản cách mạng.

Chức năng bảo vệ trật tự pháp luật,

bảo về quyền lợi ích cơ bản của
công dân và các tổ chức.
 CHỨC NĂNG ĐỐI NGỌAI

❖Chức năng bảo vệ

toàn vẹn chủ quyền của
tổ quốc chống lại những
âm mưu xâm lược của
các thế lực nước ngoài.

❖Chức năng mở rộng

và tăng cường hữu nghị
hòa bình với các nứơc
trên nguyên tắc bình
đẳng và cùng có lợi.
2. MỐI QUAN HỆ GIỮA DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
VÀ NHÀ NƯỚC XÃ HÔI CHỦ NGHĨA

Một là : dân chủ xã hội chủ

nghĩa là cơ sở, là nền tảng
cho việc xây dựng và hoạt
động của nhà nước xã hội
chủ nghĩa

Hai là: Ra đời trên cơ sở của

nền dân chủ XHCN, nhà
nước xã hội chủ nghĩa trở
thành công cụ quan trọng
cho việc thực thi quyền lực
của nhân dân lao động
III- DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ NHÀ NƯỚC
PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

1, Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

a, Sự ra đời và phát triển của nền dân chủ XHCN ở Việt Nam
❖ Nền dân chủ XHCN Việt Nam hình thành Sau cách mạng
tháng Tám năm 1945 với ra đời Nhà nước Việt Nam dân
chủ cộng hòa
 DÂN CHỦ XHCN VIỆT NAM

( Điều 1-HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña

níc ViÖt Nam D©n chñ céng hßa (1946)
❖ Năm 1976 nước ta đổi tên thành nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam , Đảng ta nhấn mạnh phải “xây
dựng chế độ làm chủ tập thể xã hội chủ nghĩa”
❖Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần VI năm 1986, Đảng đề
ra đường lối đổi mới đất nước trong đó nhấn mạnh “Phải
lấy dân làm gốc, phát huy quyền làm chủ của nhân dân
lao động”
❖ Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII năm 2016,
Đảng ta nhấn mạnh mục tiêu : “Dân giầu, nước mạnh,
xã hội công bằng, dân chủ, văn minh’ và “ Xây dựng
xã hội do nhân dân lao động làm chủ”
 b, Bản chất của nền dân chủ XHCN ở Việt Nam
Dân chủ là mục tiêu của xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu nước
ta là xây dựng xã hội dân giầu, nước mạnh, xã hội dân
chủ, công bằng văn minh
Dân chủ là bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa vì chúng
ta đang xây dựng chế độ do nhân dân lao động làm chủ
Dân chủ là động lực để xây dựng xã hội chủ nghĩa vì để
xây dựng CNXH cần phát huy sức mạnh của nhân dân
lao động
Dân chủ gắn liền với kỷ cương, kỷ luật, pháp luật của nhà
nước
Dân chủ phải được thực hiện trong tất cả các lĩnh vực của
đời sống xã hội : chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội
 b, Bản chất của nền dân chủ XHCN ở Việt Nam
❖ Bản chất dân chủ XHCN Việt Nam còn thể hiện ở 2 hình
thức: dân chủ gián tiếp và dân chủ trực tiếp
Dân chủ Là hình thức dân chủ đại diện, người dân
gián tiếp giao quyền của mình cho tổ chức mà họ
bầu ra như Quốc hội, Hội đồng nhân dân
Là hình thức người dân bằng hành động
Dân chủ của mình trực tiếp thực hiện quyền làm
trực tiếp chủ nhà nước và xã hội
 2, NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
VIỆT NAM
a, Quan niệm nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam
“Nhà nước pháp quyền được hiểu là nhà nước mà ở đó, tất
cả mọi công dân đều được giáo dục pháp luật và phải hiểu
biết pháp luật, tuân thủ pháp luật, pháp luật phải đảm bảo
tính nghiêm minh; trong hoạt động của cơ quan nhà nước,
phải có sự kiểm soát lẫn nhau, tất cả vì mục tiêu phục vụ
nhân dân”
 b, Đặc điểm của nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
Thứ nhất; xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, nhà
nước của dân, do dân, vì dân
 Thứ hai: nhà nước được tổ chức và hoạt động trên cơ sở
của hiến pháp và pháp luật

“ Trăm điều
phải có
thần linh
pháp quyền”
(Hồ Chí Minh)
Thứ ba, quyền lực nhà nước có sự
thống nhât và phân công rõ ràng
và có sự phối hợp, kiểm soát giữa
các cơ quan : lập pháp, hành pháp,
tư pháp
TOØA AÙN VAØ VIEÄN KIEÅM SAÙT
QUOÁC HOÄI. CHÍNH PHỦ NHAÂN DAÂN.

Lập pháp Hành pháp Tư pháp

Thứ tư, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do
Đảng Cộng sản lãnh đạo
Thứ năm, Nhà nước CHXHCN Việt Nam tôn trọng quyền
con người, coi con người là chủ thể, trung tâm của sự phát
triển
Thứ sáu, Tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước theo
nguyên tắc tập trung dân chủ, có sự phân công, phối hợp và
kiểm soát lẫn nhau, nhưng bảo đảm quyền lực thống nhất dưới
sự chỉ đạo của Trung ương
3, PHÁT HUY DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ
XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XHCN VIỆT
NAM HIỆN NAY
a, Phát huy dân chủ XHCN ở Việt Nam hiện nay
Một là, Xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường theo
định hướng XHCN làm cơ sở kinh tế vững chắc cho xây dựng
dân chủ XHCN

C«ng ty thÐp liªn doanh

Nippovina (VN – NhËt)

C«ng ty vËn t¶i

Ng©n hµng Vietcombank viÔn d¬ng Vinashin

Thứ hai, xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam trong sạch
vững mạnh là điều kiện tiến quyết để xây dựng nền dân
chủ XHCN ở Việt Nam
Ba là, xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN vững
mạnh là điều kiện thực thi nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
Bốn là, Nâng cao vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội
trong xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa

Mặt trận Tổ quóc VN Công đoàn VN Đoàn TN Cộng sản HCM

Hội Phụ nữ VN Hội Nông dân VN Hội Cựu chiến binh VN

Năm là, Xây dựng và từng bước hoàn thiện các hệ thống
giám sát, phản biện xã hội để phát huy quyền làm chủ của
nhân dân
b,Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền
Xã hội chủ nghĩa
Một là, Xây dựng nhà nước pháp quyền
XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản
Hai là cải cách thể chế và phương thức hoạt
động của bộ máy nhà nước
Ba là, Xây dựng đội ngũ cán bộ công chức
trong sạch và có năng lực
Bốn là, đấu tranh phòng chống tham ô, tham
nhũng , lãnh phí và thực hành tiết kiệm