Buod ng Noli Me Tangere ni Jose P.

Rizal

Nag-umpisa ang nobela sa nakatakdang handaan sa tahanan ni Don Santiago Delos Santos o mas kilala
sa tawag na ‘kapitan Tiyago’ bilang pagbabalik bayan ni Crisostomo Ibarra, anak ng matalik niyang
kaibigan, mula sa pitong taong pag-aaral sa Europa. Ilan sa mga panauhin ay ang mag-asawang Dr. De
Espadana at Donya Victorina, Padre Sibyla na kura ng Binundok, Padre damaso, Tinyente Guevarra na
tinyente ng mga guardia civil. Ilan sa mga napag-usapan ng mga panauhin ay ang pagkakatanggal ni
Padre Damaso bilang kura paroko ng bayan ng San Diego na nagsilbi ng dalawangpung taon. Ayon sa
pari, ang dahilan ng pagkakatanggal niya ay dahil sa pagpapahukay niya sa labi ng isang marangal na
lalaki na hindi nakapangumpisal.

Dumating na si Juan Crisostomo Ibarra Y Magsalin o Ibarra sa handaan, anak siya ni Don Rafael Ibarra at
dahil para sa kanya ang handaan, siya ang naupo sa kabisera. Binaggit din siya sa lahat ang ideyang
pagpapatayo ng paaralan para sa kapwa Pilipino. Nagpupuyos naman sa galit si Padre Damaso dahil
napunta sa kanya ang hindi magagandang parte ng Manok na Tinola.

Isang gabi, habang naglalakad si Ibarra, nakita siya ni Tinyente Guevarra at inilahad nito kung paano
nahirapan at namatay ng kanyang ama sa kasalanang hindi naman niya ginawa.

Nakarating na si Maria Clara sa bahay ni Kapitan Tiyago at tuwang-tuwa naman dito si Padre Salvi, ang
paring may pagnanasa kay Maria. Inilahad naman sa nobela ang buhay nina Kapitan Tiyago at Pia Alba
na ina ni Maria.

Kinabukasan, nagkaroon ng Suyuan sa Asotea sina Maria Clara at Ibarra. Pagkatapos, pumunta si Maria
sa kumbento para kumuha ng gamit at nakausap niya si Padre Damaso na nagsabing dapat na niyang
itigil ang pakikipagkita kay Ibarra. Sa kabilang dako, bumisita si Padre Sibyla sa isang matandang paring
may sakit.

Kinalaunan, nabunyag ang detalyadong nangyari sa bangkay ng ama ni Ibarra na si Don Rafael. Ito ay
hinukay sa kadahilanang hindi daw ito bagay sa nililibingan nito, dapat daw ay sa libingan ito ng mga
intsik nakalibing ngunit nang dinadala na ito, nagkataong umuulan at hindi kinaya ng sepulturero at ng
kanyang kasama ang bigat na dala ng kabaong at ng tubig ulan kaya ang bangkay ay nagpatianod na
lamang sa lawa. Nang marinig ito ni Ibarra, siya ay nagalit lalo pa nang malaman niyang si Padre Damaso
ang may pakana ng lahat.

Sa kabilang dako, dumalaw naman si Don Anastacio o mas kilala sa tawag na Pilosopo sa puntod ng
kanyang asawa. Siya ay kinikilala bilang matalinong tao na sa paniniwala ng iba ay nabaliw na kaya kung
anu-ano nang idealismo ang sinasabi. Pagkatapos, dumalawa siya sa mag-asawang Don Filipo at Aling
Doray.

May magkapatid na ang pangalan at Crispin at Basilio, sila ay magkapatid na anak ni Sisa, babaeng
sunud-sunuran sa lasinggero at basagulerong asawa. Pinagkamalang nagnakaw ng dalawang onsa o 32
pesos ang nakababatang anak ni Sisa na si Crispin at hindi daw ito makakauwi hangga’t di niya nababalik
ang nawalang pera. Samalantang si Basilio naman ay pinagalitan dahil sa maling pagpapatugtog ng
kampana.

Nagkaroon ng pagkakataong naghanda si Sisa ng mga paboritong pagkain ng kanyang dalawang anak
pero sa kasamaang palad, mas naunang umuwi ng bahay ang walang kwenta niyang asawa at inubos ang
lahat.

Pagkatapos, nakauwi na sa wakas si Basilio na nadaplisan ng bala sa ulo. Ikinuwento niya ang nangyari
kay Crispin, kung paano sumigaw at humingi ng tulong ang batang kapatid at wala siyang magawa para
ito ay tulungan.

Tungkol sa pagpapatayong paaralan ni Ibarra, siya, kasama ang guro na tutulong sa kanya ay
inanyayahang maging bisita sa tribunal, ito ay isang bulwagan para sa pagpupulong ng mga
makapangyarihan at mayayaman. May dalawang pulong, ang mga Conserbador na binubuo ng pangkat
ng mga matatanda na pinamumunuan ng kabesa at pangalawa, ang Liberal na binubuo ng mga kabataan
sa pangunguna ni Don Filipo. Ilan sa mga napag-usapan ay ang paaralan at ang nalalapit na piyesta. Sa
huli, napagdesisyunan na sa piyesta, magkakaroon ng anim na pruisyon, tatlong sermon, tatlong misa
mayor at isang komedya.

Ang kawawang Sisa ay patuloy padin sa paghahanap sa kanyang mga anak at nang pauwi na ito, nakita
niyang galing lang sa bahay nila ang ilang guardia civil. Pilit pinaamin si Sisa at nang walang mahita sa
kanya, kinaladkad nila ito at ipinasok sa kwartel. Pinauwi din siya kinagabihan at nakita sa kanilang
bahay ang punit na damit ni Basilio na may dugo. Siya ay nababaliw na.

Dumating naman si Maria Clara at Tiya Isabel sa San Diego para sa nalalapit na piyesta. Nagyaya ng
piknik si Ibarra.

Ito ang araw ng piknik, kasama ang mga kaibigan ni Maria Clara na sina Iday, Victorina, Neneng na
nakahiwalay ang Bangka sa mga lalaki. Sa kasamaang palad, nabutas ang sinasakyang Bangka ng mga
lalaki kaya tumabi sila sa mga babae. Walang mahuling isda ang mga nasa piknik dahil sa buwaya na nasa
lawa kaya lumundag si Elias, ang nagsasagwan, at tinulungan naman siya ni Ibarra sa pamamagitan ng
paglundag din at nagapi nila nila ang buwaya.

Pagkatapos, nag-usap si Ibarra at Pilosopo Tasyo tungkol sa paaralang ipapatayo. Sa panahon ding ito,
bisperas na ng Pista at tinatapos na ang paaralang pinapagawa sa tulong ni Nol Juan.

Nagkaroon ng pagkakataong may nakita si Maria na ketongin at sa sobrang awa nito, ibinigay niya ang
regaling bigay sa kanya ng Ama.

Tanging mga kastila lamang ang naisisyahan sa komedya dahil wikang kastila ang salita nila. May
pananaw naman si Pilosopo Tasyo na ang paghahanda dito ay pagsasayang lamang ng oras at pera. May
ibang bagay pa daw na mas mahalaga at dapat paghandaan kaysa sa pagpapagarbo ng Piyesta.

Sa panahong ito, ginaganap ang misa na bawat isa ay kailangang magbigay ng 250 para sigurado daw na
ang kanilang kaluluwa ay mapupunta sa langit. Sa sermon, inaalipusta ni Padre Damaso si Ibarra pero
hinayaan lamang niya ito. Habang nagmimisa, nakausap niya si Elias nang walang nakakaalam. Binalaan
siya nito sa mangyayari kinabukasan.

Nagkatotoo nga ang babala ni Elias at nagkaroon ng aksidente na siyang kinamatay ng taong dilaw, isa sa
mga responsible sa pagpapagawa ng paaralan. Sa totoo pala, ang nagplano ng aksidente ay ang taong
dilaw mismo.

Darating at tutuloy sa bahay ni Kapitan Tiyago ang Heneral kaya nagkaroon ditto ng kainan. Nasa
magkabilang dulo si Ibarra at ang alkalde. Huling dumating si Padre Damaso at pagkadating pala nito ay
pinagdiskitahan na kaagad niya si Ibarra sa pamamagitan ng pagsasalita ng masasamang bagay. Nabuklat
ang nangyari sa ama ni Ibarra na kanyang ikinagalit na muntik pa niyang masaksak si Padre Damaso.
Mabuti na lamang at nandoon si Maria Clara at napigilan niya ito. Sa huli, umalis na lamang si Ibarra.

Kumalat sa buong San Diego ang nagging aksyon ni Ibarra at halos lahat ng tao ay panig kay Padre
Damaso. Tanging si Kapitan Martin at Kapitana Maria lamang ang nagtatanggol kay Ibarra. Dahil dito ay
itinanghal bilang pilibustero si Ibarra. Samantala, nag-aalala naman ang mga magsasaka nab aka hindi na
matuloy ang pagpapagawa ng Paaralan at manatiling mang-mang ang kanilang mga anak.

Kinabukasan, umiiyak si Maria at inalo siya ni Padre Damaso sa pagsasabing sa ibang lalaki na lang siya
ilalaan at hindi na kay Ibarra. Dumating na din ang Heneral sa bahay ni Kapitan Tiyago.

Sa pagkakadating ng Kapitan, isa-isa niyang kinausap ang mga taong kilala sa bayan at ang
pinakanagustuhan niya ay si Ibarra na sinabi pang gagawan niya ng paraan ang pagiging excomulgado ni
Ibarra, nagprisinta din itong maging ninong sa kanilang kasal ni Maria.

Pagkatapos, nagsimula na ang prusisyon at napilitang pumunta ni Ibarra dahil sa Kapitan. Sa harap ng
bahay nila kapitan Tiyago gaganapin ang nasabing Gawain at napansin ng ilan ang pagkawala ng
magkapatid na Crispin at Basilio.

Sa sumunod na kabanata ay inilahad ang buhay ni Donya Consolacion na asawa ng Alperes. Siya ang
babaeng maraming kolorete sa mukha na palaging naiinis sa mga bagay-bagay. Naiirita siya sa prusisyon
at ibinaling na lamang ang galit kay sisa na naririnig niyang kumakanta. Pinahirapan niya sa sisa
hanggang sa dumating ang Alperes at pinatigil ang ginagawa niya dahil na din sa ihahatid niya it okay
Ibarra kinabukasan.

Pagkatapos, nag-umpisa na ang dula na pinagunahan ni Chananay at Marianita, dumating si Ibarra

ngunit umalis din kaagad. Sa kanyang pag-alis, nagkaroon ng kaguluhan dahil gusting patigilin ni Donya
Consolascion ang dula. Nahimatay si Maria na sinuportahan naman ni Padre Salvi.

Sa panahong ito, hindi makatulog si Ibarra kaya nagpunta ito sa kanyang laboratory, dumating si Elias
para sabihing may sakit si Maria at siya di ang tumigil sa naganap na kaguluhan. Papunta siya sa bahay ni
Kapitan Tiyago nang Makita niya sa daan si Lucas, kapatid ng taong dilaw na namatay at humihingi ito ng
malaking pera para sa namatay niyang kapatid pero hindi ito pinagbigyan ni Ibarra dahil siya ay
nagmamadali. Dito nalaman na ang ama ni Lucas at Taong Dilaw ay pinahirapan ng lolo ni Ibarra, si
Saturnino.
Tuluyan na ngang nagkasakit si Maria Clara at dahil dito, sinamo ni Kapitan Tiyago si Don Tiburcio de
Espadana at Donya Victorina kasama si Linares na galing espanya, nag-aaral ng abogasya. Inilahad din
ang buhay ng mag-asawa at nalamang hindi pala totoong doctor si Tiburcio. Si Linares naman na
nabighani din sa kagandahan ni Maria ay may dalang sulat at nakasaan doon na nangangailangan siya ng
mapapangasawa at trabaho.

Dumating naman si Lucas kay Padre Salvi para kunin ang pera para sa namatay niyang kapatid, naliitan
siya sa pera at nainis kaya ito ay umalis na lang.

Patuloy naman sa pagtaas ang lagnat ni Maria pero kinalaunan ay gumaling na din siya, ibinalita naman
ni Padre Damaso na siya ay lilipat sa Tayabas. Hindi naman makasulat si Ibarra kay Maria dahil abala ito
sa pag-aayos ng kanyang excomulgado. Para daw tuluyan nang gumaling si Maria, kailangan daw niyang
mangumpisal at si Padre Salvi ang paring mangungumpisal sa kanya. Hindi maituon ng pari ang kanyang
sarili sa sinasabi ni Maria dahil iniisip niya ang mukha at katawan ng babae.

Sa kabilang dako, nakipagkita si Elias kay Kapitan Pablo na may masalimuot na nakaraan sa kamay ng
mga kastila. Nagbabalak sila ng himagsikan at binaggit ni Elias ang pagkakakilala niya kay Ibarra na
maaring tumulong sa kanilang nais. Ang plano, pakiusapan si Ibarra na makipagusap sa heneral tungkol
sa hinaing ng mga sawimpalad at kung hindi ito mangyayari, itutuloy nila ang himagsikan.

Samantala, dumako ang kwento sa isang pamilyar na lugar sa mga panahong ito, sa Sabong na may
tatlong parte, una, ang bungad kung saan nakaabang ang maniningil para sa lahat ng papasok,
pangalawa, ang ulutan, dito nakahanay ang mga nagtitinda ng samu’t sari at nagpupustahan,
nagtatayaan at nagbabayaran, huli, ang Ruweda na pinagdarausan ng sultada. Nakatakdang magsabong
ni Kapitan Tiyago na may malaki at putting lasak at si Kapitan Basilio na may hawak na bulik. Sila ay
nagpustahan ng 3,000. Narito din ang magkapatid na Bruno at Tarsilo na sa huli ay natukso ni Lucas na
pahiramin ng pera kapalit ng pagsama nito sa magaganap na himagsikan.

Sa ibang kwento, Nagkaroon ng konting kaguluhan sa pagitan ng mag-asawang Donya Victorina at Don
Tiburcio at ng Alperes at Donya Consolacion. Sinabi ni Donya Victorina sa asawa na hamunin sa barilan
ang alperes ngunit natakot ito kaya pagdating sa bahay ni Kapitan Tiyago, napagdiskitahan niya si Linares
at inutusang hamunin sa barilan ang Alperes kung hindi ay isisiwalat ng babae ang tunay na buhay ni
Linares. Sa pagtatapos ng gabi, dumating na si Kapitan Tiyago at ibinigay na ang ilang libong piso na
bayad sa panggagamot kay Maria.

Masayang ibinalita ni Ibarra sa guro sa ginagawang paaralan na tinanggal na ang pagigin excomulgado
niya. Nakita niya si Elias at nag-ayang mamangka.

Sa Bangka, ipinahayag ni Elias ang saloobin ng mga sawimpalad, ito ay ang (1) pagbabago sa pagtrato sa
kanina ng sandatahan at mga prayle (2) pagkakaloob ng karangalan sa karapatang pagtao. Ikinuwento ni
Elias ang nakaraan ng kanyang pamilya, kung paanong masalimuot na pinatay ang kanyang lolo, lola, at
kapatid. Sa huli, hindi padin pumayag sa gusto nila si Ibarra dahil ang katwiran niya, hindi maitatama ng
isang mali ang isang pagkakamali.