DEPARTAMENTI I INFERMIERISË

DEGA: INFERMIERI E PERGJITHSHME

KURSI: INFERMIERISTIKA S. INFEKTIVE
LEKTORE: MSC: Fabiola Mane
LEKSIONE

Tifo

Tifoja është një sëmundje infektive e karakterizuar nga një kurs ciklik, dehje e rëndë, skuqje,
ethe dhe dëmtim i sistemit nervor qendror dhe vaskular.

Burimi kryesor i sëmundjes është një person i infektuar, i cili është më i rrezikshëm për të tjerët
gjatë ditëve të fundit të periudhës së inkubacionit, gjatë etheve dhe një jave të temperaturës së
normalizuar. Tifoja përhapet nga morrat që thithin gjak nga një person i sëmurë, dhe më pas
bëhen infektive pas disa ditësh. Pas kontaktit me persona të shëndetshëm, insekti sekreton
jashtëqitje të infektuara, të cilat depërtojnë në qelizat epiteliale të njeriut dhe më pas në
qarkullimin e gjakut përmes zonave të krehura.

Llojet e tifos

Shkencëtarët e ndajnë sëmundjen në 2 lloje:

§ Tifus endemik (miu);

§ Tifoja epidemike.

Agjentët shkaktarë të llojit të parë të sëmundjes janë rickettsiae R. Mooseri. Në Shtetet e

Bashkuara, rreth 40 njerëz sëmuren nga tifoja çdo vit. Numri më i madh i pacientëve u regjistrua
në rajone me një klimë të ngrohtë, veçanërisht në sezonin e ngrohtë dhe në zonat rurale.
Simptomatologjia dhe ecuria e sëmundjes është shumë më e lehtë sesa në rastin e tifos
epidemike. Dhe një person infektohet kur kafshohet nga pleshtat e miut - bartës të virusit.

Tifoja epidemike njihet gjithashtu si tifo evropiane, ethe tifoide, ose ethe e krimbur, si dhe ethe
burgu ose ethe anijesh. Agjenti shkaktar i sëmundjes është Rickettsia prowazekii.

Simptomat e tifos

Simptomat e para të tifos janë akute. Sëmundja përparon gjatë dy javëve, me simptoma të
ndryshme çdo disa ditë. Pra, kur infektoheni nga tifoja, simptomat e mëposhtme janë
karakteristike:

§ 2-4 ditët e para: ethe, dobësi, dhimbje koke, pagjumësi, dhimbje muskulore,
mungesë oreksi, ethe deri në 40 gradë, si dhe hyperemia e fytyrës, lëkurës së qafës,
pjesës së sipërme të trupit, konjuktivës dhe fryrjes së fytyrës ;
§ 3-4 ditë: njolla të vogla me pika të kuqe shfaqen në palosjet e konjuktivës. Ky
fenomen mund të vërehet edhe në sipërfaqen e qiellzës së butë dhe rrënjës së gjuhës.
Disa pacientë zhvillojnë plagë herpesi në krahët e hundës dhe buzëve. Kapsllëku,
thatësia e gjuhës dhe një shtresë gri e ndyrë në të janë gjithashtu të zakonshme. Gjatë
kësaj periudhe, fillon një rritje në shpretkë dhe mëlçi. Ekziston një gjendje deliri,
euforie dhe letargjie, dridhje të kokës, duarve dhe gjuhës;
§ Në ditët 4-6: shfaqja e një skuqjeje rozoloze-petekiale në zonat e përkuljes së
gjymtyrëve, shpinës, pjesëve anësore të trupit, kofshëve të brendshme. Për 3-5 ditë,
hije të ndritshme të skuqjeve janë karakteristike, pas së cilës ato bëhen të zbehtë dhe
pas 10 ditësh maksimumi kjo simptomë zhduket plotësisht;
§ Përveç simptomave të mësipërme, pacientët kanë gulçim, takikardi dhe tinguj të
shurdhër të zemrës.

Gjendja e etheve zgjat 12-14 ditë, pas së cilës, në mungesë të simptomave karakteristike të tifos,
pacienti konsiderohet i rikuperuar plotësisht.
Me trajtim jo të duhur dhe / ose të vonë, mund të ndodhin komplikime të tifos epidemike, të cilat
më shpesh shprehen nga pneumonia, encefaliti, kolapsi, miokarditi, psikoza, ulçera trofike dhe të
tjerët.

Diagnostifikimi dhe trajtimi i tifos

Shtë e këshillueshme që të identifikoni sëmundjen brenda katër ditëve të para pas kafshimit të
insekteve, pasi më vonë morri bëhet infektues me të tjerët. Diagnostifikimi i tifos kryhet në një
interval të caktuar kohor në bazë të një kompleksi të të dhënave klinike dhe epidemiologjike.
Nëse pacienti kërkoi ndihmë mjekësore pas kësaj kohe, diagnoza mund të vendoset vetëm duke
përdorur teste laboratorike.

Në një fazë të hershme, është e rëndësishme të diferencohet tifoja nga pneumonia fokale, ethet
hemorragjike, gripi dhe infeksioni meningokoksik. Në kulmin e shfaqjes së saj, sëmundja ka
simptoma të zakonshme me ethe rikthyese dhe tifoide, si dhe sifilizin, fruthin, psitakozën dhe
disa sëmundje të tjera.

Për të trajtuar sëmundjen, tifos, pacienti menjëherë shtrohet në spital, izolohet nga të tjerët dhe
merren një numër masash komplekse, duke përfshirë:

§ Antibiotikë të grupit tetraciklin ose kloramfenikol (maksimumi deri në ditën e dytë

të normalizimit të temperaturës);
§ Medikamente kardiovaskulare (kafeinë, kordiaminë ose ephedrinë, glikozide
kardiake);
§ Qetësues dhe hipnotikë - kur pacienti trazohet;
§ Barna antipiretike dhe kompresa të ftohta në kokë - me temperaturë të lartë dhe
dhimbje koke;
§ Solucione polionike intravenoze, glukozë, hemodezë, etj. - me dehje të rëndë të
trupit.

Stafi mjekësor monitoron vazhdimisht pacientin me tifus, sepse papritmas ai mund të shfaq
simptoma të tilla si jerm, eksitim të fortë dhe sjellje të papërshtatshme në parim.
Një person që ka vuajtur nga tifoja lëshohet nga spitali jo më herët se 14 ditë pas normalizimit të
temperaturës së trupit. Me trajtim në kohë për ndihmë, parashikimi i sëmundjes është i
favorshëm.

Parandalimi i tifos

Për parandalimin e tifos, përdoret izolimi dhe shtrimi në spital i popullatës së infektuar, dhe
paralelisht, merren një numër masash kundër morrave të kokës (një sëmundje e mbartur nga
morrat).
 DEPARTAMENTI I INFERMIERISË
DEGA: INFERMIERI E PERGJITHSHME
KURSI: INFERMIERISTIKA S. INFEKTIVE
LEKTORE: MSC: Fabiola Mane
LEKSIONE
Tema: Infeksionet e aparatit urinar

Jane infeksione qe mund te prekin cdo pjese te aparatit urinar: veshken, ureterin, fshik
ezen e urines,
apo uretren. Shumica e infeksioneve prekin pjesen e poshtme te aparatit urinar dmthfs
hikezen dhe uretren. Grate preken me shpesh sesa burrat.
Jo gjithmone infeksionet e urinare japin shenja klinike por kurato shfaqen jane nen for
men e:
• Deshire e forte dhe e vazhdueshme per te urinuar
• Ndjenje djegjeje gjate urinimit
• Urinimi i shpeshte dhe ne sasi te vogla
• Urina me pamje te turbullte, te kuqe apo ne ngjyre koka-kole(prani e gjakut ne
urine)
• Urine me ere e rende dhe te forte
• Tek grate, dhimbje pelvic
• Ne burrat dhimbje rektale

Tipet infeksioneve urinar:

Infeksione te siperme (pielonefrit acut):
Shfaqet me dhimbje te pjeses se siperme te mesit apo ijeve, temperature te larte,
ethe, nauze dhe te vjella
Infeksione te poshtme (cistit):
Shfaqet me dhimbje dhe presion ne pjesen e fundit te barkut, ndjenje presioni, urinimi
i dhimbsheme dhe i shpeshte, dalje tegjakut ne urine.
Uretritis: djegje gjate urinimit

Infeksionet e aparatiti urinar ndodhin kur bakteriet hyjne ne rruget urinare dhe sh
umefishohen ne fshikezen urinare.
• Infeksione te fshkezes (cystitis). Shkaktohet me shpesh ne Escherichia coli (E.
coli), qe gjendet zakonisht ne rruget e aparatit gastro-intesnsinal. Ne pergjithesi,
per arsye anatomike(uretres se shkurter, dhe afersise me anusin)
grate vuajne me shume se burrat.
Ne te njejeten kohe marrdheniet seksuale mundte favorizojne shpeshtesin e cistitit te g
rate.
• Infeksion i uretres (urethritis). Ndodh kur bakteriet e aparatitgastro –
intestinal perhapen nga anusi ne ureter.
Per te njejtjenarsye: shkurtesise se uretres, afersise me vaginen, semundjeseksualisht t
e trnasmeyueshme, sikur herpesi, gonoreha, dheklamidia mund te zhvillojne urethritis.

Faktoret e riskut:
• Gjinia: femrat kane ureter me te shkurter dhe ndodhet me prane vagines dhe anusit
• Seksualisht aktive. pergjithesisht,
me kryrjen e marrdhnieve terregullta seksuale ka nje rritje te hasshmerise se ketyreinf
eskioneve
• Perdorimi i disa metodave contraceptive: sikur diafragmat, kupat vaginale apo sperm
icidet
• Menopauze:
per shkak te deficitit te estrogjeneve ndodhinndryshime ne mukozen e aparatit urinar q
e e bejne me teprekshme ndaj infeksioneve.
• Anomali te aparatit urinar: gjate te cilave pengohet rrjedhja e lire e urines
ne rruget urinare, favorizojne zhvillimin e infeksioneve urinare.
• Semundje te aparatit urinar: sikur jane guret ne veshka apo zmadhimini prostates tek
burrat, pendojne rrjedhjen e urines, per pasoje rritet mundesesa per te bere infeksione.
• Sistmi imunitar i dobesuar: diabeti apo semundje te tjerafavorizojne renien e aftesive
mbrojtese dhe rritje te hasshemrisese infeksioneve te aparatitit urinar.
• Mbajtja e kateterit urinar: njerezit qe nuk mund te urinojnevete,
por perdorin kateter urinar zhvillojne me shume infeksioneurinare (te paraliazuar, te o
peruar, apo semundje te tjera).

Komplikacionet:
Nese lihen pa trajtuar, apo trajtohen pjeserisht ato mund te japinkomplikacione:
• Infeskione perseritese, te pakten 3 here ne vite, dhe me shpeshtek grate
• Demitime te veshkes nga infeksone akute apo kronike sidomosne moshat e reja
• Rritje te rrezikut per lindje parakohe dhe lindje te femjve me peshe te vogel

Testet laboratorike
• Analize e thjeshte e urines: per ta
pare pranine e ruazave tebardha (leukocite) rruave te kuqe (eritrocite) apo bakterieve.
E rendesishme eshte menyra e marrjes se materialit: gjihmone pasieshte pastruar me
antiseptic zona genitale, lihet te urinoj nje sasiurine, dhe me
pas merret porcioni i mesit.
• Rritja e bakterieve (urokultura): tregon llojin e mikrobitshkaktues, dhe medikamenti
n qe duhet perdorur.
• Ekografi dhe me rralle CT:
per te pare teresine e aparatiturinar, te ndihmuar dhe nga kontrasti
• Cystoskopy: nepermjet cistoskopit shihet nga brenda fshikezae urines dhe uretres.

Infeksione e thjeshta mjekohen nepermjet medikamenteve:

• Sulfamethoxazole-trimethoprim (Bactrim, Septra,)
• Amoxicillin (Amoxil, Augmentin)
• Nitrofurantoin (Furadantin, Macrodantin)
• Ampicillin
• Ciprofloxacin (Cipro)
• Levofloxacin (Levaquin)

Zakonsiht simptomat largohen brenda disa diteve te nisjes se terapise,

por mjekimi duhet marre nga disa dite deri per me shume se nje jave.
ne varesi te shkalles se infeksionit.
Ne tenjejtin kohe mund te meren edhe qetesues te dhimbjeve(analgjezik)

Infeksioent perseritese
• Trajtim kohegjate me
antibiotic ose modeli i shkurtuar qe ne momentin e shfaqjes se simptomave
• Perdorimi i testeve urinar ne shtepi per te kontrolluarngarkesen ne menyre te vazhdu
eshme.
• Nje doze
e vetme antibiotike pas marrdheneve seksuale neseshihet nje vartesi midis infeksionit
dhe aktivitetit seksual
• Terapi estrogjenike vaginale ne grate post menopause
per teulur shancet e rikthimirt te infeksionit.

Infeksionet e renda: trajtim hospitalor ne antibiotic venoz

Mjekesia alternative
Shurup boronice mendohet qe lengu i boronices ka aftesiluftuese dhe parandaluese ku
ndrejt infeksioneve nese merrret ne menyre te perditshme. Kujdes duhet patur pasi sho
qerohet me dhimbje te stomakut dhe diare. Nuk duhet perdorur ne pacientetqe mjekoh
en me Warfarin per te holluar gjakun pasi jephemoragji.

Keshillohet:
• Te pihet uje me shumice qe te holloje urinen dhe shperlajbakteriet.
• Te shmangen pije qe irritojne fshikezen sikur: kafe, alkol, permbjatje me kafein.
• Te perdoren bursa te ngrohta ne fund te barkut (jo te nxehta)
per te qetesuar dhimbjet e fshikezes.
• Pastrimi intim te behet nga para –pas (per te shmagur mikrobete zones anale te bien
ne kontakt me vaginen apo uretren)
• Te zbrazet urina pas marrdhenieve seksuale dhe te pihet njegote e madhe me uje pas
tyre.
• Te shmangen produktet irrituese sikur deodorantet, dushet, apo pudrat vaginale.

Cistiti
Eshtë një inflamacion i mureve të fshikëzës urinare e shkaktuarnga bakteret që janë pj
esë e florës së intestinale. Ndonjëherë atoarrijnë në ureter
ne kanalin që lidh fshikëzën dhe trupi ynëpërpiqet të mbrojë veten duke filluar keshtu
një procesinflamator.
E rëndësishme të mbani mend se:
Kur cistiti përsëritet me kalimin e kohës, është e domosdoshmetë vizitoni mjekun tuaj.
Duhet përjashtuar që ka ndryshime qëfavorizojnë infeksionet.
Bakteret që shkaktojnë cistit normalisht janë të pranishme nëflorën e zorrëve dhe nga
këtu vijnë për të kolonizuar traktinurinar.
Frekuenca më e madhe e cistitit vërehet tek gratë, veçanërisht nëmoshën e lindjes së f
ëmijës, e lidhur me konformitetin anatomikdhe zakonet e sjelljes.
Cistiti nuk duhet të nënvlerësohet kur ato ndodhin shpesh: konsultohuni me mjekun tu
aj për të parandaluar ndërlikimet dhepërfshirjen e veshkave.
Shkaqet e cistitit:
Higjiena e pasaktë intime
(përdorimi i pastruesve intimë jo specifikë mund të ndryshojë mukozën e vaginës);
Mbathje sintetike dhe me ngjyra (nuk parandalon djersitjennormale);
Përdorimi i tamponëve të brendshëm vagjinalë gjatë ciklitmenstrual
(rekomandohet ndërrimi i tyre çdo 2 orë);
Terapi joadekuate me antibiotikë;
Kapsllëku dhe lëvizja e dëmtuar e zorrëve;
Parregullsi ushqimore;
Ne menopauzë mund të ketë mangësi hormonale që ndryshojnëmukozën e vaginës;
Cilat janë simptomat e cistitit?
Dhimbje suprapubike
ndjenja e peshes perineale
Frekuenca e shtuar e urinimit
Urgjencë, nevojë urgjente për të urinuar, nganjëherë me nxitje tëinkontinencës
Djegie dhe / ose dhimbje gjatë urinimit
Ndjenja e zbrazjes jo të plotë
Hematuria (gjak në urinë)
Këto simptoma mund të jenë të pranishme të gjitha në të njëjtënkohë ose, anasjelltas, t
ë shfaqen individualisht, ose madje tëndryshojnë me kalimin e kohës në intensitet, nu
mër osefrekuencë.
Këto simptoma nuk janë unike për cistitin. Prandaj, vetëm njëkrahasim adekuat me mj
ekun mund t'i atribuojë simptomat nëmënyrë të arsyeshme inflamacionit të fshikëzës d
he tëpërjashtojë patologjitë e tjera
Parandalimi
Higjiena personale është e rëndësishme, veçanërisht gjatëmarrëdhënieve seksuale.
Por është po aq e rëndësishme tëkujdesemi që zorra të funksionojë mirë, pasi është bu
rimi ibaktereve: prandaj, një dietë e shëndetshme, evakuim ipërditshëm dhe i rregullt,
pak stres.
Kujdesi i mirë i sistemit gjenital është i rëndësishëm për gratë, duke
u konsultuar me gjinekologun e tyre nëse është e nevojshme.
E fundit, por
jo më pak e rëndësishmja, zakoni i pirjes së ujitmidis vakteve është i rëndësishëm, pa
e tepruar. Mjafton një litërmë shumë sesa do të pinte për etje,
e ndarë gjatë ditës. Më e rëndësishmja, është të urinosh rregullisht, të mos përmbahesh
nga përtacia ose frika.
Diagnostifikimi
Vlerësimi mjekësor
Cistoskopi me biopsi të mundshme
Diagnoza e cistitit intersticial sugjerohet nga simptomat. Mjekukryen një ekzaminim t
ë plotë, shpesh duke përfshirë një provimtë legenit tek gratë dhe një ekzaminim dixhit
al të zorrës sëtrashë. Shtë e nevojshme të kryhen teste për të përcaktuar nësenjë gjendj
e tjetër që shkakton simptomat mund të jetë e pranishme. Për shembull, mjeku kryen n
jë analizë të urinës dhekulturën e urinës për të kërkuar infeksione të traktit urinar.
Ekzaminimi i fshikëzës me anë të një sonde fleksibile të fibraveoptike (cistoskopia) le
jon mjekun të ekzaminojë rreshtimin e fshikëzës. Ndonjëherë, një biopsi e fshikëzës m
und të bëhet nëtë njëjtën kohë për të përjashtuar një tumor.
Ndonjëherë një tretësirë
që përmban kalium futet direkt nëfshikëz për të përcaktuar mënyrën se si fshikëza për
gjigjet ndajkaliumit dhe irrituesve të tjerë të mundshëm.
Trajtimi
Në cistitin e thjeshtë të sapo shfaqur, shpesh është e mjaftueshme për të pirë shumë uj
e . Në çdo rast, njëdezinfektues urinar mund të jetë i dobishëm nëse përdoret nëfillimi
n e parë të simptomave. Në ditët e sotme, fosfomicina me dozë të vetme orale përdore
t gjerësisht, por rekomandohet tëpërdoret vetëm kur të jeni konsultuar me mjekun tuaj.
Trajtimet lehtësuese të dhimbjes ose antispasmodic mund tëlehtësojnë simptomën,
por janë të padobishme për qëllimin e trajtimit.
Së fundmi, duhet të mbahet mend
se terapia me antibiotikë, kurështë e nevojshme, duhet të përdoret me këshillën e mjek
ut me doza dhe kohë të përshtatshme: një përdorim i pahijshëm iantibiotikëve favorizo
n rezistencën e baktereve të cilat më pas
e bëjnë të vështirë dhe problematike zgjidhjen e problemit.

Pielonefriti
Termi pielonefrit akut i referohet një infeksioni supurativ tëlegenit dhe parenkimës re
nale. Nga
ana tjetër, pielonefriti kronikështë një proces inflamator i përcaktuar më mirë si nefrop
atikronike tubulointersticiale,
me etiologji të ndryshme, zbaticëimunologjike, jatrogjene, vezikoureterale, uropati ob
struktive, e cila manifestohet klinikisht me insuficiencë kronike renale.
Pielonefriti akut është një inflamacion i papritur, i rëndë ishkaktuar nga një infeksion
përgjithësisht bakterial që përfshinlegenin renal dhe veshkën. Nëse pielonefriti është
me origjinëbakteriale, ekzaminimi mikrobiologjik i urinës lejon izolimin e patogjenit
përgjegjës dhe lejon përshkrimin e një trajtimiadekuat antibiotik. Nëse infeksioni ësht
ë i lidhur me njëpatologji të traktit urinar (tumore, shtrëngime, gurë në veshka, etj.) Os
e me një anomali anatomike-
funksionale, është e mundurtë identifikoni origjinën e çrregullimit duke përdorur imaz
hediagnostike (ultratinguj, renal CT.).
Akute ose kronike: simptomat e pielonefritit
Simptomat e pielonefritit kronik karakterizohen nga dhimbje tëpaqarta të barkut ose m
esit, infeksione të përsëritura të traktiturinar dhe ethe të shkallës së ulët të përhershme.
Atrofiaparenkimale, deformimet e kalciumit dhe cikatrizat e parenkimes renale jane t
e pranishme.
Varianti ksantogranulomatoz është dytësor ndaj një përgjigjeinflamatore jonormale nd
aj një agjenti infektiv, më shpesh E. coli ose proteus
mirabilis; veshka duket e zmadhuar dhe shpeshjanë të pranishme fibroza dhe ngjitjet r
etroperitoneale.
Pielonefriti akut është shumë i shpeshtë, veçanërisht në femradhe në moshë të re,
me etiologji bakteriale, shpesh E. coli (80%
e rasteve), enterokokë ose proteus, shpesh dytësor i cistitit përshkak të ngritjes drejt ve
shkave të baktereve nga fshikëza dhenga uretra. Forma hematogjene,
e pranishme në pacientët qëvuajnë nga sëmundje kronike ose terapi imunosupresive, ë
shtëmë e rrallë.
Klinikisht, shenjat dhe simptomat karakteristike të pielonefrititakut janë dhimbja e me
sit, ethet dhe piuria / bakteriuria, megjithëse një e treta e pacientëve përjetojnë vetëm s
imptomat e cistitit, me dizuri dhe pollakiuria.
Nga pikëpamja anatomopatologjike,
ka edemë inflamatore nënivelin parenkimal me një rritje konsekuente të vëllimit tëves
hkës së prekur. Infeksioni shfaqet fokal, në copa,
duke filluarnga legeni dhe me zgjatjen pasuese në palcë dhe korteksin renal,
me rritje progresive në formë pykë në madhësi.
Mund të ketë mikroabscese kortikale dhe medullare dhe midis zonave të infeksionit pa
renkima renale duket normale.
Diagnoza e Pielonefritit
Diagnoza instrumentale e pielonefritit përdor ultrazërit - thelbësore si një qasje e parë,
por rrallë diagnostikuese - dhe CT.
Në fakt, ekografia nuk ka një ndjeshmëri të lartë për lezioneinflamatore renale dhe mu
nd të zbulojë ektazinë e butë kaliko-
pyelike, atrofinë parenkimale në rastet më të rënda, ndërsa, nëmungesë të ndërlikimev
e, veshkat do të duken në madhësi dheekogjenicitet normal.
Ndjeshmëria e ultrazërit ndaj pielonefritit akut rritet me përdorimin e Dopplerit i cili g
jen një ulje të dukshme të rrjedhësparenkimale në zonat e prekura nga infeksioni.
CT me mjet kontrasti është shumë i ndjeshëm ndaj vatraveinfektive parenkimale,
duke nxjerrë në pah, ndonjëherë vetëm nëfazën e vonë, zonat e hipokaptimit, madje të
shumëfishta dhedypalëshe, në një trekëndësh me bazë drejt korteksit dhe majëspërbal
lë një papile.
Ekografia, nga ana tjetër, është veçanërisht e dobishme nëdiagnozën e pielonefritit kro
nik, duke nxjerrë në pahdiferencimin e dobët kortiko-
medular dhe zvogëlimin e trashësisë së parenkimës renale.
Trajtimi i pielonefritit
Shtrimi në spital duket i domosdoshëm në pacientët septikë dhetek ata tek të cilët piel
onefriti shfaqet i ndërlikuar,
d.m.th. në atoforma në të cilat rreziku i komplikimeve të rënda është i lartë, sinë pacie
ntët e moshuar dhe fëmijët, në pacientët me anomalianatomike të traktit urinar, në uro
pati obstruktive dhe nëpacientët me imunitet, diabetik ose shtatzënë.
Terapia e pielonefritit akut është mjekësore, bazuar nëadministrimin e antibiotikëve.
Në format
e pakomplikuara - në të cilat patogjenët më tëzakonshëm përfaqësohen nga Escherichi
a coli, staphylococcus aureus, Proteus mirabilis dhe Klebsiella pneumoniae
- antbiotikët e zgjedhur shfaqen fluoroquinolones
oral osecotrimoxazole; përndryshe, cefalosporinat e gjeneratës II ose III, amoksicilinë
n dhe aminoglikozidet.
Veçanërisht:
Rastet jo të rënda mund të trajtohen oralisht në shtëpi me kinolone për 7-
10 ditë (ciprofloxacin 1 gram / ditë në dy dozaose Levofloxacin në 750 mg
/ ditë një herë) ose me trimetoprim/ sulfametoksazol për 14 ditë. Në rastin e gram
+ amoksicilin / acid klavulanik 1 gram çdo 8 orë për 10 ditë
Pacientët që kërkojnë shtrim në spital, me fluorokinolon oseaminoglikozid IV
+/- ampicilinë ose cefalosporin me spektër tëgjerë
Lidhja e shpeshtë midis Ceftriaxone 1-2 gram / ditë dhegentamicinës 5-7mg
/ ditë në administrim të vetëm për 14 ditë. Fluorquinolones nuk janë treguar në gratë s
htatzëna.
Ashtu si në të gjitha infeksionet serioze, terapia me antibiotikëduhet të drejtohet në tes
tet e kulturës. Duhet theksuar se njëtrajtim antibiotik prej vetëm tre ditësh shkakton ri
kthim në 50% të pacientëve.
Menaxhimi i pielonefritit akut
Kushtet që kërkojnë shtrimin në spital
Kushtet e rënda të pielonefritit akut që kërkojnë shtrimin nëspital janë:
shtatzënia;
diabeti;
dehidrim i rëndë;
shenjat e sepsës (shembull: takikardi, takipne, hipotension, etj.);
mungesa e përgjigjes ndaj trajtimit të kujdesit parësor;
obstruksioni i traktit urinar;
oliguria (ulja e sekretimit urinar) ose anuria (dështimi për tëkaluar urinën);
dyshimi për ndërlikime dytësore;
diagnoza e pasigurt;
rikthim i simptomave, posa të përfundojë terapia me antibiotikë.
Komplikimet
Ndërlikimet e pielonefritit kronik përfshijnë infeksione tëpërsëritura me baktere rezist
ente dhe mundësinë e dëmtimit tëveshkave që çon në mënyrë progresive në formimin
e shenjave,
me nefropati zbaticë, dështim të veshkave dhe hipertensionsekondar (presion i lartë i g
jakut që ndodh pas ndryshimeveparenkimatoze ose kur arteria renale, ose një nga degë
t e saj, është stenotike). Evolucioni i pielonefritit kronik mund tëshkaktojë pionephrosi
s (sëmundje e rëndë dhe e gjerë e veshkave e karakterizuar nga mbledhja e qelbës,
me shkatërrimtë parenkimës renale), glomerulosklerozë fokale (sindromanefrotike,
e shkaktuar nga ndryshimet e glomeruleve renale, me proteina jo-
selektive, hipertension dhe mikrohematuria), urosepsis
(përgjigje inflamatore sistemike e përhapur nga traktiurinar), dështim kronik i veshkav
e, i cili, në fazën terminale, madje mund të çojë në nevojën për një transplant organi.
 TEMA: FILIARIOSIS

Filiariosis eshte nje infeksion parazitar qe klasifikohet nga

aktiviteti i trupit qe preket nga parazitet. Zona me te infekturara
jane lekura dhe zonat limfatike,por mund te infektohen dhe
pjese te tjera te trupit sic jane mushkrite.
Infeksioni filiarilal ndodh ne
120 milione njerezne nivel internacional
Shkaqet: filiariosis limfatik shkaktohet ngakrimbi (neurotodes)
qe jeton ne sisteminlimfatik transmetohet nga pickimi i njemush
konje, e cila mbart larva infective. Larva zhvillohet ne krimb
adult ne enet limfatike duke shkaktuar deme te medha , dhe
gunga limfaderma .
Filiariosis e lekures e shkaktuar nga Loa Loatrasmetohet nga
gremza e drurit ose nga miza e drurit ose e mangos. Onchocerca
valvulutus trasmeton mikrofilarie nga miza e
zeze. Marsonella streptocerca trasmeton infeksion me anen e mu
shices . Dirofilaria immunities shkakton demtime dhe priferi te
mushkerive ,duke
u varur nga inkubacioni i cili mund tezgjase 3 deri ne 12 muaj.

Komplikacionet : infeksioni filiariosis shkaktonveshtiresi social

-ekonomike dhe personale sishkak i konseguencave. Meningjoe
Kefalopdia jane kompikime te renda ,mund te shkaktoje verberi
, infeksione te lekures ,elefantiosis.
PROCESI INFERMIEROR
Vleresimi infermieror:
pacientet me filiarosis limfatik nuk kane simptoma ose ankohen
per Temperature,
Edeme,
Ngurtesim.
Filiarosis ne s.pulmonar shkakton kolle, dispne, anorexi,
glaukom

Nderhyrjet infermierore:
• Keshillojme pacientet se di t menaxhoj situaten ne
rast komplikimesh
• I themi qe te kujdesen shume per lekuren
• Te marrin ilacet sipas urdhrit te mjekut
• Te bejne ushtrime
• Monitorohet ritmi i pulsit
• I vendosim O2
• Shikojme mjekimin e dhene
• Te shmanget pickimi I mushkonjave
TEMA: Sindroma e shokut toksik (septik)

Sindroma e shokut toksik (TSS) eshte nje infeksion bakterial akut i

shkaktuar nga lloje te stafilokokut rezistente ndaj penicilines dhe
prodhuese toksinash si psh. TSS toksin 1 dhe enterotoksina B dhe C e
stafilokokut. Fillimisht TSS mendohej se prekte kryesisht grate me te
reja se 30 vjeç gjate menstruacioneve si rezultat i perdorimit te
vazhdueshem te tamponeve gjate periudhes se menstruacioneve;
sidoqofte, vetem 55% e rasteve lidhen me menstruacionet. TSS eshte
fatale ne 50% te rasteve.
Shkaqet: Teorikisht, tamponet mund te kontribuojne ne zhvillimin e
TSS duke futur S.aureus ne vagine gjate vendosjes se tyre (vendosja me
gishta ne vend te aplikuesit e rrit rrezikun) ose duke traumatizuar
mukozen vaginale gjate vendosjes duke çuar keshtu drejt infektimit. Kur
TSS nuk ka lidhje me menstruacionet duket se ka te beje me infeksione
te S.aureus si psh abses, ostomyelitis dhe infeksione postoperatore.
Ajo mund te lidhet edhe me perdorime te meparshme te antibiotikeve.
Faktoret e rezikut perfshijne edhe perdorimin e barrierave kontraceptive
(diafragma apo tampon vaginal), lindje te femijeve si dhe nderhyrje
kirurgjikale.
Komplikacionet: TSS mund te nderlikoje perdorimin nga pacientja te
kontraceptiveve, periudhen e lehonise, abortin septik dhe ndrerhyrje
kirurgjikale gjinekologjike. Infeksionet postoperative mund te
zhvillohen ore deri dhe jave pas nderhyrjes kirurgjikale, TSS eshte
shoqeruar gjithashtu edhe me infeksione muskuloskeletore dhe
respiratore te shkaktuara nga S. Aureus dhe me baktere (bacteremia) te
stafilokokut.
Komplikacione te hypoperfusion te organi perfshijne çrregullime te
veshkave dhe masive, sindromen e shqetesimit akut res lekures. Shenjat
e vona perfshijne gangre te kthyeshme te flokeve dhe thinjve, doborina
dhe çrregullime neuropsikiatrike.
Procesi infermieror
Vleresimi infermieror; Smptomat e TSS tipikisht ne fillim dhe
prodhojne ura mialgia intense, temperature me te larte se 104°F (409), te
viella dice dhimje koke, mavijosje, ulje te nivelit te vetedijes,
rregethie,hiperemia dhe sekrecione
vaginale. Ne rastshoku hypovolemic haset tension shume i ulet i gjakut.
Brenda pak oreve nga shfaqja, zhvillohet nje skuqe e theksuar- sidomos
ne pellembet e duarve dhe shputat e kembeve – qe me vone rripet.
Testet diagnostifikuese: Veçimi i S. Aureus ngasekrecionet vaginaleose
vendi i infektuar ndihmon ne perforcimin e diagnozes, por nje diagnoze
e konfirmuarduhet te ndjeke kriteret e vendosura nga Qendrat per kontro
llin e Semundjeve dhe Parandalimin (Shih Udhezime per diagnostifikın
TSS).
Nderhyrjet infermierore; Trajtimi perfshin dhe heqjene materialit te hu
aj, si psh. tampon,
vaginal, osenasal_packing dhe leng nga identifikuar infeksioni. sipsh. nd
erhyrjet kirurgjikale. Mund te jepen nje apo me kunder stafilokokutsii ps
h. clindamyo" (Dactocill) osenafcillin si dhe Penicillin 1.

Kujdesjet perfshijne:
❖ Te monitorohen shpesh shenjat jetesore te pacientit

❖ Antibiotiket te administrohen ngadale dhe fiks ne kohen e

duhur. Te kihet kujdes ndaj shenjave tealergjise ndaj penicilines.

❖ Te kontrollohet bilanci elektrolitik dhe i lengjeve te pacientit. Te

adminsitrohet lengje zevendesuese sipas porosise se mjekut.

❖ Te merren mostra te sekrecioneve vaginale dhe cervikale (ose nga

vende te tjera te infektimit) per kulture te S. Aureus

❖ Te perdoren masat mbrojtese standarte Keshillimi i pacientit

❖ Te informohet pacienti mbi infeksionin, duke perfshire shkaqet,

diagnozen dhe trajtimin.
 ❖ T”i perseritet gjithe mjekimi i keshilluar nga mjeku duke perfshire
dozat, administrimin dhe efektet e mundshme negative. Nese
anetareve te familjes u duhet te marrin mjekim si profilaksi ndaj ri-
infektimit te pacientit, l’u perseritet mjekimi, dozat dhe efektet e
mundshme negative.

Shenjat e shokut septik duhet të njihen nga infermierja. Ai mund të vijë

në çfarëdo momenti të evoluimit të një infeksioni bakterial dhe të
kërkojë ndërhyrje urgjente, pra transferimin e pacientit në një shërbim
terapie intensive. Shoku septik është i lidhur me daljen në qarkullimin e
përgjithshëm të substancave toksike që çojnë në nje pamjaftueshmëri
qarkulluese të rëndë. Ndonjëherë ai lidhet me një sindrom të detresit
respirator, me toksicitetin e produkteve bakteriale dhe cytokinozë mbi
membranat alveolare. Me shpesh temperatura është e lartë por mund të
jetë edhe e ulët (36°C).

Diagnoza infermierore.
Vendosja e diagnozave in kalon në disa etapa. Mbledhja e të dhënave që
i pacientit, sëmundjes së tij dhe perceptimit që ai ka rreth saj ambientit
rrethues dhe familjar. Kjo etapë kërkon aftësi të mira marrëdhëniesh për
të lejuar pacientin të shpehet dhe të kuptojë atë që ai po përjeton
nëpërmjet të shprehurit, njohurive semiologjike dhe analizës së
vlerësimit të gjendjes klinike. Duke u bazuar në mbledhjen e të dhenave
dhe analizimin e tyre, vendosen objektivat e kujdesit në bashkëpunim
me pacientin për të lejuar më pas zbatimin e ndërhyrjeve infermierore.
Vlerësimi.
Iinfermieria kërkon të verifikojë nëse objektivat e fiksuara janë arritur,
dhe nëse këto objektiva i janë përgjigjur siç duhet nevojave të pacientit.
TEMA: SINDROMA E LEKURES SE DJEGUR PREJ
STAFILOKOKUT(SSSS)
Djegia e stafilokokut ose sindroma e djegies së lëkurësSindromi i
lëkurës së djegur të stafilokokut (SSSS) është një infeksion serioz i
lëkurës nga bakteretStafilokoku aureus (S. aureus). Këto baktere
prodhojnë toksina eksfoliative që bëjnë që shtresat e jashtme të lëkurës
të fllusken dhe të zhvishen, sikur të ishin zhytur me lëng të nxehtë.
Kjo sëmundje e rrallë, e njohur gjithashtu si sëmundja e Ritter, shkakton
56 persona nga 100,000. Kjo është më e zakonshme tek foshnjat dhe
fëmijët 6 vjeç e poshtë.
Fëmijët nën dy vjeç janë më të rrezikuar për t’u prekur nga infeksionet
S. aureus sepse sistemi imunitar dhe veshkat nuk janë të pjekura për të
përpunuar dhe hequr toksinat

Vleresimi inf- historia e pacienteve perfshin nje infeksion te apratit te

siperm te frymemarrjes , shoqerim te mundhsme me konjuktiv te
infektuar ose otit. Luspimi mund te shfaqet brenda 24deri 48 oreve nga
shenjat e para te semundjes. Nga verifikimi I shenjave vitale zakonisht
konsistohet temp. Nga prekja e zones mbi ato mund te konsastohet
ndjeshmeri.
. Ndyshimet e dukshme te lekure zhvillohen ndermjet 3 fazave:
Eritime: behet e dukshme zakonisht rreth gojes e hapjeve te tjera ,
ajo mund te perhapet ne rradhe qevijne duke
u zgjeruar ne te gjithe siperfaqen e trupit
Lupsimi: ne formn me te zakondhsme telokalizuar te semundjeve,
haset erozionsiperfaqesor dhe korezim minimal zakonisht rrethhapje
ve te trupit dhe mund te perhapet ne pjesen e ekspozuara te lekures
Rrepje: ne kete faze finale, zonat e prekura thahe dhe bien ne
forme pudre. Shtresa e epidermes bie dhe lekura shfaqet e skuqur 5
deri 7 dite.
Testet diagnostike: kryerja e diagnozes kerkon observimin te
kujdesshem te 3 fazave te zhvillimit te semindjessi dhe citologji e biopsi
te lekures se lupuar, te cilat ndihmojne per diagnostifikimin diferencues
duke perjashtuar eritemen multiforme dhe necrolysis epidermike toksike
te shkaktuar nga ilacet , te cilat kane te dyja ngjashmeri me SSSS.
Nderhyrja inf- trajtimi I SSSS perfshin nje antibiotik sistemik per
kurimin e infeksionit fillestar. Ilaci qe duhet per parandalimin e
infeksionit sekondar eshte Cloxacilin. Ne raste te renda duhen
ndermarre dhe masa te zenvendesimit te lengjeve dhe elektroliteve per
te ruajtur bilancin e legjeve dhe
elektroliteve. Larja e duarve duke perdorur chlorhexidine, perdorimi I ba
rrierave mbrojtese.
Kujdesjet perfshijne:
te zbatohen masat parandaluese te kontaktit me cdopacient tek i cili
dyshohet SSSS.
Duhet te ofrohet kujdes I vecante perr tesapolindurit me SSSS
duke perfshire vendosjen nenje inkubator per te ruajtur temp
e trupit dhe per izolim.
Te kontrollohen shenjat vitale sipas praktikes se instuticionit
Te jeni vecanerisht te kujdesshem ne rast gritje te papritur te temp
Te ruhet I tentegriteti i lekures.
Te vendoret pambuk ndermjet gishtave te prekur per te parandaluar
krijimin e membranave
Te ndihmohen per banjo te ndrohta gjate periudhes se kurimit
Te pastrohen me kujdes zonat e luspuara
 Tema: Sindromi I Shokut dhe kujdesjetinfermierore.

Përkufizimi dhe patofiziologjia e shokut

Gjendja e shokut përcaktohet si " paaftësia e sistemit tëqarkullimit të gjakut për të mb

ajtur perfuzion adekuat dheefektiv në organet, indet dhe qelizat e trupit ". Kjo është "
njësindromë klinike me patogjenezë multifaktoriale,
me evolucionprogresiv vetëm pjesërisht të kthyeshëm,
e karakterizuar nga njëmosfunksionim serioz i bioenergjisë qelizore sistemike qërezult
on nga një gjendje e pamjaftueshmërisë makro dhe mikro-qarkulluese "
(BALZANELLI MG, CORAGGIO F., 1998).

Mekanizmat patofiziologjik që mund të çojnë në uljen e perfuzionit të indeve janë:

1. zvogëlimi i vëllimit të gjakut që qarkullon;

2. paaftësia e zemrës për të garantuar një shpejtësi tëmjaftueshme të rrjedhës (për shka
k të inotropizmit të zvogëluar,ndryshimeve në para-ngarkesën dhe pas-ngarkesës);
3. mbushje kardiake e penguar;
4. vazodilatim i përgjithësuar me pasoje ne çekuilibrim midis vëllimit normal të gjaku
t dhe kapacitetit të shtuar të shtratitvaskular;
5. furnizimi i ndryshuar i indeve me oksigjen; jo te gjitha indetfurnizohen njesoj me
o2
6. hipoksemia e rëndë qendrore.

Udhëzues për monitorimin në Zonën Kritike

Monitorimi është ndoshta aktiviteti që angazhon më shumëinfermierin, cilado qoftë zo
na
intensive në të cilën atapunojnë. Duhet thënë që nuk ka zonë kritike pa monitoriminte
nsiv. Monitorimi nuk ka për qëllim shërimin, por ofroninformacion ...

Klasifikimi

Tab. 1 - Klasifikimi i goditjes bazuar në shkaqet përcaktuese

Lloji i shokut Shkaku
 Gjakderdhje e brendshme dhe e jashtme
HIPOVOLEMIKE
Djegie të mëdha
Dehidrimi për shkak të mungesës së furnizimit ose humbjeve tëveshkave ose gastrointestinale
Infarkti akut i miokardit
Kardiomiopatia e çfarëdo origjine përfshirë dëmtimin post-traumatik tëmiokardit
Aritmitë malinje
KARDIOGJENIKE Shkëmbime ne volume të mëdha
Ruptura të zemrës (septumi, muri i ventrikulit)
Këputje të kordave të tendinit dhe muskujve papilare
Shkëputja e protezave
Sepsis neurogjenik
Sepsis Anafilaktik
SHPERNDARJES Pamjaftueshmëri Cortico-surrenale
Pankreatiti akute
Reagim të kundërt ndaj ilaceve-terapise toksike (mbidozë)
Tamponim kardiak
Embolia pulmonare masive akute
Miksoma atriale
Obstruktiv Tromboza protezike e valvulës
Tharje e aortës
Pneumotoraks hipertensiv
Ventilim mekanik joadekuat
DISOCIATIV Helmimi me CO, methemoglobinemia
HIPOKSIMIKE Sëmundje e rëndë primare e mushkërive

Shenjat e shokut
Prania e shenjave klinike varet nga shkalla e semundjes dhe llojii saj,
kohëzgjatja e fenomenit, shkalla dhe faza e mekanizmave tëkompensimit.

Tab. 2 - Shenjat klinike të zbulueshme nga shoku

Shenjat Karakteri shënim
Takikardi e lartë (p.sh. kur kemihumbje
te vëllimit>
Rrahjet e zemrës Takikardi (zakonisht e pranishme)
30%). Në IMA është e mundur bradikar
dia refleksive
Zbehje, djersitje, cianozë, mermeritje si (pllakeza mermeri ne
lekure)
Lëkura
Reaksione ortikariale (anafilaksi)
Djegia
BP sistolike (<80-90)
Presioni>
Presionin e gjakut BP diferenciale e reduktuar, hipotension ortostatik, mbushjek
100 nuk përjashton njëgoditje
apilare e ngadalësuar
Vini re nëse shoqërohet disocimitorako-
Frekuenca e frymë
Sinjali i alarmit kur tejkalohen 29 rrahje/m abdominal dhe përdorimi
marrjes i muskujve ndihmës të frymëmarrjes
Sistemi nervorqend
Ankth dhe shqetësim,përgjumje(faza e përkeqësimit)
ror
Fluksi urinar i zvogëluar (<20-30
Diureza
ml / orë) ose 0,5 ml / kg / orë
Turgor jugular Vlera2 Tronditje kardiogjenike
Ortopnea Vlera2 Tronditje kardiogjenike
Temperatura Vlera2 Sepsis

Hetimet laboratorike

Tab. 3 - Testet laboratorike të dobishme në fazën akute tëshokut

Vlerësimi Racional
Racional Hipovolemia e hemorragjisë
Natriemia Rritja është një shenjë e hiperosmolaritetit
Kaliemia Rritja për shkak të shokut traumatik ose hemolizës
Kalçemia Reduktohet për pankreatitin dhe transfuzionet masive
Kloremia Rritja e acidozës metabolike dhe diarresë së bollshme
Acid laktik Sinjali hipo-perfuzion (> 3-4 mEq / l)
Enzimat e serumit Rritja në rast të shqetësimit metabolik
Troponin I dhe T. Raportoni dëmtimin e miokardit
Struktura e koagulimit Gjithmonë për tu vlerësuar në dyshim
Shkrimi i grupit të gjakut Në pritje të ndonjë transfuzioni gjaku

Testet instrumentale për diagnozën e shokut

Tab. 4
- Kontrollet instrumentale të dobishme në fazën akutepër qëllime diagnostikuese
Vlerësimi Racional
EKG Diagnostike për IMA akut dhe aritmi malinje, shenja indirekte nëembolinë pulmonare
Rekomandohet monitorimi; perfuzioni i ulët
Saturimi I O2
periferik mund të shtrembërojë interpretimin e tij
EGA(emogasanal
E nevojshme për të vlerësuar oksigjenimin (Pa O2), ventilimin (Pa CO2), ekuilibrin acid-bazë
isa)
Diagnostikues për efuzion pleurale dhe perikardial, PNX,
Rrezja X në gjoks
aneurizma të aortës, edemë pulmonare, fraktura
Ekografia e barku
Në rrota pas një politraume
t
Ai dallon në tamponët shokues kardiogjenë dhe fotografitë e fraksionittë dëbimit të zvogëluar. Mund të ja
Ekokardiografia pë indikacione në rast të embolisëpulmonare masive dhe nganjëherë çon në dyshime për diseksionin e aort
ës
Presioni venozqe
ndror dhepulmon Dallon goditjen hipovolemike nga goditja e mungesës sëpompës; kontrolloni efektivitetin e trajtimit
ar
Terapia në pacientin në shok

Furnizimi shtesë i oksigjenit është i dobishëm për të gjithaformat

e shokut. Oksigjeni duhet të administrohet herët dhe nëmënyrë adekuate për të
ruajtur SatO2> 90 mmHg. Sekretimet duhet të kontrollohen, tëmbahet
hapur hapësia e rrugëve të frymëmarrjes, të trajtohetinflamacioni - kur është e nevojsh
me - dhe të kufizohet edemapulmonare. Oksigjeni duhet të administrohet me një mask
ë osekanulë të hundës.
Përdorimi i maskës Venturi mund të merret në konsideratë.

Tab. 5 - Indikacionet për ventilim mekanik pas intubimit

Tregues Komento
Lodhja e muskujve, konfuzioni, ngacmimi, gatishm
Dështimi akut i frymëmarrjes ëria e zvogëluar
Miastenia ose neuropatitë e rënda (me zvogëlim dra
Dështimi i ventilimit stik të
kapacitetit jetësor)
Trauma e kokës GCS <8
Politrauma Trauma e gjoksit me kontuzion tëgjerë pulmonar
Dështimi i rëndë i ventrikulit të majtë Acidoza e përzier
Tronditje me dështim të frymëmarrjes ose vështirësinë menaxhimin e rr
P.sh. Mbidozimi i ilaçeve
ugëve të frymëmarrjes

Masat terapeutike për format e ndryshme të shokut

Trajtimi farmakologjik i fazave fillestare të një goditje shokuduhet të shkojë paralelish
t me identifikimin e shkaqevethemelore,
duke vlerësuar nëse ato janë probleme në lidhje me ndryshimet e:

frekuences
pompë
vëllimi
rezistencat vaskulare
Në parim, duhet të trajtohet së pari ndryshimi i frekuencës, kurzbulohet. Kur dyshoni
për mungesë të lëngjeve, këshillohet tëadministroni një ngarkesë e përbërë nga 750-
1,000 ml kristaloidë në 10
m' dhe të vlerësoni me kujdes përgjigjenhemodinamike. Zëvendësimi i lëngjeve mund
të merret në varësitë ndyshimive ne analizat e gjakut.

Barnat vazopresore përdoren në mënyrë të përshtatshme vetëmnëse terapia adekuate e

lëngjeve nuk ka rikuperuar presionin e mjaftueshëm të gjakut. Përdorimi fillestar i tyr
e përfshinpërdorimin e një ilaçi të vetëm dhe shoqërimin në rast tëmungesës së përgjig
jes; për shembull, norepinefrina mund tëshoqërohet me dopaminë pasi të ketë arritur 2
0 mikrogram / kg /
m Përdorimi i bikarbonatit konsiderohet vetëm për acidozë tërëndë dhe të vazhduesh
me (pH <7.2, BE> 10), preferohet tëmerret korrigjimi i shkakut që mban tronditjen.

Shoku kardiogjen.
Nëse historia klinike dhe shenjat tregojnë për dështim të zemrës,
administroni fluks të lartë te O2 (10-15 l /
min), morfinë iv, furosemid. Droga të tjera të përdorura në shok kardiogjenik (P
Asistolik ndërmjet 70-100 mm
Hg) janë dopamina dhedobutamina. Në disa situata (PA>
100) është e dobishme tëshoqëroni nitroglicerinën ose nitroprusidin e natriumit
me kontrollin e kujdesshëm të vlerave të presionit të gjakut. Në çdorast, Paciente
t duhet të monitorohen me kontrollin EKG, PA dhe Sat
O2. Në rast të pamjaftueshmerise (përgjigje e dobët e dispnesë, hipotension i mët
ejshëm, takikardi, zvogëlim ingopjes, ndryshim drejt acidozës ose përkeqësimit t
ë asaj para-ekzistuese), duhet të vlerësohet shpejtmundesia per
ta cuarpacientin ne ventilim artificial. Në bllokun total
AV kërkohet futja e një stimuluesi të përkohshëm . Nëmungesë të një përgjigje
je farmakologjike, duhet tëpërdoret një bajpas aorto-
koronar (BPAC), kontropulsatori iaortës (IABP) përfaqëson një zgjidhje të dobish
me sin je urelidhese ndërsa pacienti pret operacionin.

Shok nga politrauma

Mekanizmat përgjegjës për shokun në personinepolitraumatizuar janë:

1. HIPOVOLEMIA ABSOLUTE
- Shkaktohet ngahemorragjia me uljen e vëllimit të gjakut që qarkullon.
2. HIPOVOLEMIA RELATIVE
- Lezionet e palcës kurrizorembi D6 shkaktojnë humbjen e tonit simpatik me vaz
odilatacion pasues dhe rritje të kapacitetit të shtratitvaskular i cili shkakton, madj
e edhe në prani të një vëlliminormal, një ulje të presionit arterial
(shok neurogjenik).
3. DEFICITETI I POMPES:
-Pneumotoraksi dhe tamponimi kardiak shkaktojnë një pengesëmekanike për
kthimin venoz në zemër me një zvogëlim pasues të daljeskardiake.
-
Kontuzioni i miokardit dhe iskemia sekondare. Hipovolaemiaabsolute nga humbja e g
jakut përbën 90-
95% të shkaqeve tëshokut në pacientin me politraumë (shok hemorragjik). Shkalla e h
umbjes së gjakut mund të nënvlerësohet në mungesë tëgjakderdhjes së dukshme. Sido
qoftë, është e nevojshme tëmerret parasysh se ulja e presionit të gjakut nuk është e me
njëhershme dhe se humbjet e dukshme të gjakut nuk mund tëshfaqen menjëherë me hi
potension, prandaj shenja të tjera qëkarakterizojnë gjendjen e shokut duhet të kërkohe
n gjithashtu nëçdo pacient me politraumë: takikardi, ekstremitete të zbehtë dhetë ftoht
ë., lëkurë të djersitur, takipne, ankth.
Zgjidhja e zgjedhur është Ringer i laktuar sepse përbërja e tijelektrolitike është e ngjas
hme me atë të gjakut; zgjidhjafiziologjike është një alternativë,
por nëse administrohet në sasitë mëdha mund të shkaktojë hiperkloreminë.

Në traumat e kokës, hipotensioni shoqërohet me një rritje tëvdekshmërisë dhe paaftësi

. Në pacientët me dëmtim të kokësdhe hipotension, qëllimi është që të arrihen presion
e sistolike> 110-120 mmHg ose presione mesatare> 90
mmHg. Në traumat e mbyllura të barkut dhe toraksit që çojnë në dyshimin përgjakder
dhje të madhe të brendshme, nëse nuk ka dëmtimshoqërues të kokës, nuk këshillohet t
ë rritet presioni i gjakut mbi90 mmHg.

Shoku anafilaktik

Sekuenca që do të përvetësohet për administrimin e ilaçevefillon me adrenalinë e cila

në raste të rënda mund të injektohetnë mënyrë intravenoze dhe më pas në tretësirë
fiziologjike. Antihistaminat, koloidet dhe agonistët beta
2 në aerosolesigurohen gjithashtu në rastin e
bronkospazmës. Përdorimi i hidrokortizonit pritet edhe nëseveprimi i tij antagonist i n
dërmjetësuesve vazoaktivë është ingadaltë; mund të parandalojë reagimet e vonuara.

Shoku neurogjenik

Në këtë formë shoku, atropina është ilaçi i parë IV. (0,5-1

mg). Pasojnë koloidet dhe vazopresorët (as-adrenalina).

Tronditje septike

Në fazat e hershme, hiperpireksia dhe vazodilatacioni janë tëpranishme. Më pas aspek

ti klinik kthehet drejt një tipi hipovolemik. Prezenca e paket e shenjave regjistrohet në
subjekte të moshuar dhe në imunosupresion. Terapia empirikeme antibiotikë mund të
fillohet vetëm pas mbledhjes sëmostrave të mjaftueshme të gjakut dhe urinës. Steroide
t(hidrokortizon 200-300 mg / ditë) në 3-
4 doza / ditë ose siinfusion përdoren në pacientë të cilët, përkundër zëvendësimitadek
uat të lëngjeve, kërkojnë terapi vazopresore për të mbajturpresionin e mjaftueshëm art
erial.

Goditje e nxehtësisë

Një formë potencialisht shumë serioze e shokut ndodhgjatë goditjes së nxehtësisë . K

ëto janë raste me temperaturambi 41
°. Tronditja karakterizohet nga lëkura e ngrohtë, mungesa e djersitjes,
oliguria dhe ndryshimet në gjendjen e vetëdijes.

Trajtimi konsiston në një ftohje dhe infuzion të kontrolluar, por efektiv të

kristaloidëve. Ngjarjet aritmike dhe konvulsionet janë tëmundshme.

Reaksione anësore të ilaçeve

Trajtimi i tyre duhet domosdoshmërisht të bazohet në njohjen e aktivitetit

farmakologjik të produktit që përcakton manifestimin klinik.

Plani i kujdesit per pacientin me shok

Plani i kujdesit për pacientin në gjendje shoku gjatë fazave më tëhershme të kujdesit n
ë thelb duhet të kryhet në një mënyrë tëkoordinuar, të shpejtë, efikase,
duke pasur parasysh një objektivtë trefishtë:

-
Mbroni pacientin nga modifikimet e mëtejshme kritike tëfunksioneve vitale (monitori
mi i EKG, BP, Sat O2, diureza përorë, temperatura, shpejtësia e frymëmarrjes)
- Arrini shpejt një diagnozë në mënyrë që të korrigjoni, për aq saështë e mundur shkaq
et themelore të gjendjes patologjike
-Kontrolloni me kujdes dhe në mënyrë të përsëritur:
1. Rrahjet e zemrës
2. Presionin e gjakut
3. Frekuenca e frymëmarrjes
4. Saturimin e O2
 5. Diurezen
6. Temperaturen e trupit
7. Shkallët e komës në Glasgow
8. Ngjyra e lekures
9. Identifikoni ata që kanë nevojë për trajtim të menjëhershëmintensiv ose specialist
(kujdes intensiv, qendër traume, kardiologji, kirurgji kardiake, kirurgji
vaskulare, etj.)
Ndrysh
imi
në plani
Vlerësimi n
Problemi Synimi Performanca
afatmesëm fillestar
dhe
vlerësi
min
Administrimi i
terapisë O2
Vendoseni pacientin nënjë pozicion tëpërsht
atshëm për tëlehtësuar kthimin venoz
Matja e PA,
HR, temperaturës dhesaturimit me O2 disahe
rë sipas nevojës
Kontrolloni ritmin e frymëmarrjes dhe llojin
e frymëmarrjes
Ekzekutimi standard i EKG
Ekzekutimii Kontrollit EGA tëdiurezës për o
Mbroni pacientin
Dëmtimi rë
nga ndryshimet e
i rëndë i Mbledhja e
mëtejshme kritike nëfunksionet vital
perfuzion Siguroni 2 linja venozetë kalibrit të madh rezultateve të
eMerrni një diagnozëtë shpejtë
ittë hetimeve
indeve
Administroni terapi tëpërshkruar dhe / ose të
dakorduar me infuzion

Vlerësoni GCS

Kryeni marrjen e mostrave sierike tëgjakut

Përgatitja përekzekutimin e
testeve diagnostiko-instrumentale

Ekzekutimi standard i rii EKG -

Detektimi ivazhdueshëmi SatO2 HR, BP,
temp., O2

Krahasi
Kontrolli i diurezës përorë Krahasimi
mi
Funksionete monitorimit: me parametrat
me para
kardiocirkulatori i GCS e
metrate
frymëmarrjes zbuluar
zbuluar
cerebrale më parë
Vlerësimi i hapshmërisësë rrugëve ajrore më parë

Përgatituni për PVC

 Identifikoni
individët që Vazhdoni aktivitetet e kontrollit
kanë nevojë për ose
trajtim Organizoni vlerësiminmulti-specialist.
intensiv ose të Siguroni praktika tëmbrojtura të transferimit
specializuar

1) vlerësoni dhedokumentoni Vazhdimisht t

Ankthi qël shkallën e ankthit ëmonitoroni
idhet me 2) lejoni PAC- gjendjen e
intensiteti tët. Tëshprehin shqetësimetdhe frikërat ankthit dhe
ne 3) promovonimirëqenien fizike tëkomunikojnë
Reduktimi i ankthit
simptomë të Pacientit-pc. te mjeku nëse
sdhe 4) për të siguruargjumin dhe pushimin pacienti
frikën e v 5) mësoni PC- reagon
dekjes tët. Tëkryejnë biznes nëpërputhje me gjendje psikologjikisht
n e tij patologjike për gjendjen
e tanishme
SEMUNDJE INFEKTIVE PERMBLEDHJE
Menifestimet e pergjithshme klinike
Infeksionet lokale : edhe shkaktuar nga rritja e mikrobeve ne nje zone te caktuar
te trupit , manifestimi klinik shfaqet me dhimbje, skuqje ,enjtje dhe nxehtesi ne
vendin e infektuar. Dhembja me e rende eshte ajo ne organet kavitare. Gjithashtu
mind te rritet edhe twmperatura trupore. Infeksionet
gjenerale : ndodhin kur perfshihet I gjithe trupi ose ndryshe njihet si infeksion
sistemik. Simptomat perfshijne dhimbje koke, dobsi, mialgji, temperature dhe
anoreksi. Me progresin e infeksionit mund te kemi rritje shume te madhe te
temp ,leukocitoze ,renie te TA ,konfuzion mental, takikardi dhe shok. Sepsis eshte
termi qe perdoret per infeksionin qe eshte perhapur ne te gjithe sistemin e
qearkullimit te gjakut .
Nderhyrjet terapeutike per semundjet
infektive Trajtimi duhet te
filloje menjehere me identifikimin e mikroorganizmave shkaktues dhe sistemit te
organizmit te prekur. Perdorimi I antibiotikeve trajtin infeksione bakteriale dhe
jo ifeksionet e shkaktuara nga viruset , funget dhe helmimet. Perdirimi I
antiviraleve gjen perdorim ne infeksionet virale dhe nuk konsiston ne sherim por
ne ulje te simptomatologjise se ketyre
infeksioneve. Perdiorimi I antifugaleve eshte I vlefshem per infeksionet fungale p
or kurimi kerkon nje perdorim edhe me tegjere. Mjekimi jo
I sakte mund te jete shume I shtrenjte. Kur pergatittemi ti japim nje antibiotik pa
cientit, duhet te pysim neseka alergji. Nese ka alergji duhet ti raportoje dhe doku
mentoje qemos te keemi nje shfaqje te ndonje shoku anafilaktik. NdryshimiI nivel
it te dhesnies se antibiotikut ndyshon me moshen seksin,shendetin dhe faktore t
e tjere.
Principe
tee pergjithshme: infermieret jane pergjegjes per administrmin e mjekimit ne m
enyre te sakte, duke perfshiredhenien e
dozes korrekte dhe mesimin e pacientit per rendesinee marrjes se tyre.
Procesi infermieror
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave: eshte e rendesishme qete njihen shenja
dhe simptomat e hershme te infeksionit, evidentimi I hershem ndihmon ne vend
osjen e trajtimit dhe per te parandaluar komplikacionet e koston e kujdesit.
Pacientet mund tee
kene renie imuniteti dhe duhet te kene nj kujdes te vecante per te parandaluar
ate .
 Laj duart sipas teknikes se larjes se duarve. Ndalo
qendrimet e ndonjerit me infeksion ne dhomen e te
semurit .
Te ushqehet mire dhe te lahennmire ushqimet qe do
perdorim . Raporto tek mjeku per
shenjat te renies se imunitetit.
Rrezik per infeksion lidhur me faktoret e jashtem
: Rezulteti I pritshem : pacienti
nuk demostron simptomat e infeksionit. Larja e duarve sipas teknikes se larjes se
duarve . Perdor udhezime standarte per parandalimin e infeksionit . Observo dhe
raporto per shenja te infeksionit si skuqje, enjtje, nxehtesi , temperature dhe
sidomos per paciente neutropenik sepse u mungon pergjigja inflamatore .
Perdor termometer oral per semundje kritike ne pacientet adult. Monitoro vlerat
laboratorike per vlera te leukociteve dhe kulturen bakteriale.
Ndryshime ne ushqyerje : marrje me pak se nevojat lidhur me problemet e
marrjes se ushqimit dhe tretjen e
tyre.
Rezultati I pritshem : pacienti do te mbaje nje peshe ideale trupore dhe nje
diete te balancuar Identifiko dhe siguro ushqim per kenaqesine e
pacientit me njeparaqitje te kendshme . Shpjego dhw siguro qe nje diete e
balancuar me proteina , acide te ngopura dhe vitamina te vlefshme qe duhen
marre. Manitoro dhe dokumento marrjet e pacientit. Siguro antiemetik per te
kontrolluar nauzen dhe te vjellat.
Deficit njohurish lidhur me procesin e semundjes dhetrajtimin
Rezultati I pritshem: pacienti d
o tepershkruaj terapine dhe regjimin terapeutik qe do te ndjeki. Shpjeg
o infeksionin dhe parandalimin e semundjesinfektive. Shpjegoi mjekimin, efektet
anesore dhe simptomat per te raportuar dhe promovuar nje mjekim te sigurte. M
eso pacientin si te marre pjese ne kujdesin ndaj tij dhe qe te asistoje ne zhvillimin
e metejshem te planit te kujdesit .
INFEKSIONET E TRAKTIT
RESPIRATOR Pr
ocesi inf
:
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave : pacientet me infeksione te
traktit respirator mund te kene kolle, konxhestion nazal, fyt te acaruar
konxhestion torakal dhe dhimbje gjoksi. Gryket mund te jene te skuqura dhe me
njolla te bardha. Pyesim ppacientin nese ka kolle produktive dhe
sasine ,frekuence dhe ngjyren e sputumit. Sigurohet nje kulture sputumj per te
identifikuar shkaktarin per trajtimi me antibiotik.
Rrezik per infeksion lidhur me faktoret e
jashtem Rezultatet e pritshme :
pacienti demostron simptomat e
infeksionit Inkurajo kollitje dhe
frymemarrjen e thelle per te mbajtur tw pastra rruget ajrore dhw parandaluar
atelektazen. Siguro rrugen per gojen . Inkurajo likide nese nuk jane te
kundraindikuara, kjo per te zbutur sekrecionet bronkiale dhe mundesimin e
daljes me lirshem te
tyre. Siguro qetesues per dhimbjen ne menyre qe pacienti temarre fryme thelle.
Ngrije koken e shtratit 30
grade ose me shume per te parandaluar pneumonine aspirative gajteushqyerjes
INFEKSIONET E TRAKTIT
GASTROINTESTINAL
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave: simptomat e infeksionit te traktit gastro
intestinal perfshijne nauze, te vjella, diarre, krampet dhe anoreksine. Pacienti mu
nd te kete here pas here
episode te emezes dhe diarre, eshte e nevojshme temonitorohet per shenja dehit
ratimi qe mund te vijne nga humbjae lengjeve. Koprokultura mund te urdherohet
.
Rrezik per infeksion lidhur me faktoret e jashtem
Rezultatet e pritshme: pacienti do te jete I
lire nga simptomat e infeksionit Inku
rajomarrjen e likideve per te rivendosur humbjet e lengjeve gjatetemperatures, t
e vjellave dhe diarrese. Ndjek udhezimet e standardizuara per te
parandaluar perhapjen e infeksionit ne sistemet e tjera te trupit .
INFEKSIONET E TRAKTIT
UROGENITAL Vler
esimi dhe mbledhja e
te dhenave Simptoma
t e UTI mund te perfshijne urinim urgjent, frekuent, me djegie, dhimbje ne flake,
ndryshime ne ngjyren e urines, eren e saj dhe ndryshime ne statusin mendor .
Monitoro frekurncen , sasine , ngjyren dhe eren e urines. Analiza e urines dhe
urokultura urdherohen.
Rrezik per infeksion lidhur me faktore te
jashtem Rezultatet e pritshme :
pacienti do te jete I lire nga simptomat e
infeksionit Perdor teknike sterile gjate vendosjes se
kateterit urinar . Shmang kontaminimin gjate zbrazjes se qeses urinare. Perdor
facilitete per te siguruar nje kujdes sa me efikas ndaj kateterizimit urinar. Perdor
kritere standarte ne vleresimin e urines dhe raporto tek mjeku per pranine e
temperatures , hematurise dhe eren e ngjyren e urines . Eduko pacientin dhe
familjaret e tij per kujdesi ndaj infeksioneve te traktit urinar
INFEKSIONET NOZOKOMIALE
kontrolli I infeksioneve ne instuticionet shendetsore eshte nje
standart I cilesise dhe ka nje rol te rendesishem per mireqenien she sigurine e te
semureve , punonjesve shendetsore dhe vizitoreve. Te gjitha instuticionet
shendtetsor patjeter duhwt te kene brenda struktures se tyre organizative
programin e kontrollit te infeksioneve. Ky program duhet te kete 2 piksynime: te
ule ne minimum shkallen e infeksioneve nozokomiale dhe te mbroje
personelin shendetsore e vizitoret nga rrrziqet eventuale te infektimit .
Nese instuticioni shendetsor eshte shume I vogel per te mbeshtetur nje strukture
te tille , ath duhet te siguroje keshillime nga eksperti per kontoll te infeksioneve
ne intervale te rregullta kohore .
Ekipi I kontrollit te infeksioneve : duhet te kete pervoje dhe njohuri te gjere
nga disa dege mjeksore sic jane , kontrolli I Infeksioneve, mikrobiologjia
mjeksore , swmundjet ngjitese dhe procwdurat praktike te infermierise. Ekipi
duhet te perbehet prej se paku nj mjeku dhe nje infermierje per kontrollin e
infeksioneve . Ne mjeksine bashkohore gjithnje e me shume po zvogelohet numri
I shtreterve per kujdesjen akute, ne anen tjeter po shtohet vellimi I mjekimit
jashtespitalor , I intervenimit njeditor kirurgjik dhe I mjekimit shtepiak, keto
rrethana te reja po rrisin dhe problemet qe I perkasin kontrollit te infeksioneve
dhe rezistences ndaj antibiotikeve. Ekipi duhet te kete perkrahje te mjaftueshme
financiare me te cilen do ti mbuloje pikat kyqe te veprimit : ndihmesa
administrative , kapacitetet e teknologjise informative , pajisjet dhe materialet
per edukim, perkrahja e anetareve te ekipit ne percjelljen e kurseve trajnuese
dhe takime profesionale.
Mjeku per kontroll te infeksioneve : mjeku I cili merret me problematiken
e kontrollit te infeksionece te kete pervoje pune ne spital dhe pervoje e trajnimit
per kontrollin e infeksioneve . Ai duhet te perzgjedhet nga radhet e
mikrobiologjise , epidemiologjise apo semundjeve ngjitese. Kushdo qe merr
pergjegjsine e kryerjes se kesaj pune duhet te kete kohe te mjaftueshme per ti
permbushur obligimet si mjek I kontrollit te infeksioneve.
Infermierja e kontrollit te infeksionit : infermierja e kontrollit te
infeksionit duhet te jene te afte te veproje si infermiere e specializuar klinike.
Detyrat e infermieres se kontrollit te infeksioneve jane parimisht te nderlikuara
me praktikat e kontrollit te infeksioneve . Neper spitale te medha , infermierja e
kontrollit te infeksioneve mund ti trajnojne infermieret “nderlidhese”,
keto infermiere me tej kane pergjegjsite e vacante per vazhdimesine se
mbarvajtjes se praktikave adekuate per kontrollin e infeksioneve dhe per
edukimin e metejme neper klinikat e tyre. Keto persona jane “ lidhje” ndemjet
infermiereve te kontrollit te infeksionit te reparteve te tjera.
Komiteti per kontrollin e infeksioneve: nevoja per pranine e infwksioneve
varet nga stuktura e organizative e instuticionit shendetsor. Ne te duhet te
perfaqesohen te gjitha repartet klinike , me perfaqesues te departamenteve te
tjera, sic jane mjeksia e punes , furnizimi me ushqim ,
mirembjatja dhe menaxhimi . Komiteti duhet te funksionoje si nderlidhje midis
departamenteve qe merret drejtperdrejt me perkujdersje e te semundjeve dhe
me departamentet perkrahes. Qellimi I komitetit duhet te jete permiresimi I
praktikave te kontrollit te infeksioneve dhe rekomandimi I politikave perkatese,
qe duhet te perditesohen rregullisht. Numri I anetareve te komitetit duhet te jete
ne perputhje me kerkesat e spitalit , secili departament dueht te delegoje
perfaqesuesin e vet.
Aktivitetet mee te rendesishme per sigurimin e praktikave adekuate te
kontrollit te infeksioneve gjate perkujdesjes shendetsore: sigurimi I mjedisit
dhe I pajisjeve qe I mundesojne personelit mbajtjen e praktikave adekuate te
kontrollit te infeksioneve , perpilimi I standarteve per procedurat dhe praktikat
qe perdoren ne instuticionet shendetsore , zbatimi praktik i udhezimeve dhe
protokolleve te hartuara , krijimi I sistemeve per mbikqyrjen me te cilat
identifikohen problemet neper departamentet te ndyshme , hartimi I
programeve per perdorim korrekt te antibiotikeve dhe angazhimi ne zbatimin e
programeve te tilla
Pergjegjsite e ekipit per kontrollin e infeksioneve: te keshilloje personeli per
te gjitha aspektet e kontrollit te infeksionit dhe te krijoje mjedis te sigurt per te
semuret dhe per personelin, Te siguroje nje program themelor te politikave dhe
te procedurave te kontrollit te infeksioneve, Te krijoje sistemin e mbikqyrjes se
infeksioneve spitalore me qellim qe identifikohen te semuret e rrezikuar per
infeksion, Te keshilloje menyren e memaxhimit te te semureve qe ka nevoje per
izolim special apo masat parandaluese dhe kontrolluese te infeksioneve,Te
hulumtoje dhe te kontrolloje shperthimet e epidemijve ne pashkepunim me
mjeket dhe infermieret,Te siguroje rekomandimet per pershrimin e
antibiotikeve,Te krijoje lidhje me mjeket e spitalit dhe me administraten
Survejanca e infeksioneve nozokomiale : duhet te jete nje nder veprimtarine
kyce te programeve te kontrollit te infeksioneve neper spitale , kjo perfshin
komponente programore qe ka qellim ,zbulimin e burimit te shperthimit te
epidemive , percaktimin e reparteve me te rrezikuara nga infeksionet spitalore,
ndihmesen ne perkufizimin e prioriteteve per parandalimin e infeksioneve dhe
permbushjen e standarteve nderkombetare te kontrollit te infeksioneve.
Mbikqyrja duhet te jete sistematike me qellim qe te ndihmoje uljen e shkalles se
infeksioneve perbrenda spitalit. Rezultatet e mbikqyrjes duhet tu
referohen klinicisteve dhe drejtorise. Pas analizes se te dhenave duhet
nderrmarre aksione korrekte per parandalim te infeksioneve . Mbikqyrja mund
te definohet si regjistrim apo veshtrim sistematik dHe I vazhdueshem I
shpwjtesisw dhee perhapjes se ndonje semundjeje ne popullate dhe I ngjarjeve
qe shtojne apo ulin rrezikun e shfaqjes se semundjes. Nese e njohim incidencen e
semundjes perhajpjen dhe faktoret ndikues te saj , ath mund te gjejme burimin e
semundjes ti paksojme apo crrenjosim faktoret predispozues . Para nismes se
mbikqyrjes se infeksionet eshte me rendersi qe te hartohet plani me te cilin do te
percaktohet qarte se : cilat ceshtje dhe dhe probleme do te parashtrohen , si do te
perkufizohen ; si do te behet mbledhja e te dhenave , ruajtja e tyre, perpunimi,
permbledhja dhe interpretimii tyre; si te dergohen informatat kthyese tek mjeket
qe jane drejtperdrejt prane te semureve ; si te behen ndryshimet e nwvojshme ,
duke u bazuar ne te dhenat e mbledhura.
Metadat e mbikqyrjes se infeksioneve spitalore : mbikqyrja e infwksioneve
spitalore kerkon perkufizime te qarta. Ne shume raste nuk ka pwrkufizimer
perdorura. Per kete arsye , krahasimi I te dhenave eshte I mundshem vetem
ndermjet departamenteve apo instuticioneve shendetsore te cilat perdorin te
njejtat perkufizime dhe I zbatojne ato ne te njejten kohe. Infeksionet
brendaspitalore mund te perkufizohen si infeksione qe nuk kane qene te
pranishme ne momentin e pranimit te te semurit ne spital dhe qe nk kane
qene ne fazen e inkubacionit gjate pranimit ne spital
Incidenca dhe prevalenca e infeksioneve spitalore: prevalenca e infeksioneve
spitalore eshte numri I rasteve aktive me infeksione spitalorene popullacionin e
caktuar te te semureve gjate periudhes se caktuar kohore apo ne momentin e
caktuar. Shkalla e prevalences eshte raporti ndermjet te semureve me infeksion
aktiv ndaj popullacionit te te semureve te shtrire ne spital apo ne rapart te
caktuar ne kohen e hulumtimit . Incidenca eshte numri I rasteve te reja te
infeksionit qe shfaqen ne nje popullacion te te semureve gjate periudhes se
specifikuar kohore.
Mbikqyrja e gjendjeve alarmante: mbikqyrja e gjendjeve alarmante nenkupton
vezhgimin e incidences se gjendjeve specifike klinike , sic diarrea infektive dhe
tuberkulozi. Kjo eshte pjesa e punes se perditshme te ekipit per kontrolin e
infeksioneve.
Mbikqyrja e infeksioneve me mikroorganizma alarmate: mbikqyrja e infeksioneve
me mikroorganizma alarmate eshte vezhgim I vazhdueshem I incidences se
infeksioneve me mikroorganizma specifike qe izolohen ne laboratorin e
mikrobiologjise. Ne kete grup mikroorganizmash bejne pjese
Staphilococus aureus rezistent ne meticiline , enterokoketrezistentene
glikopeptide , koliformet rezistente ne gentamicine dhe Clostridium
difficile. Izolimi I mikroorganizmave ne laborator nuk do te thote doemos se behe
t fjale per infeksion, e
po ashtu as rezultati laboratorik I kultures negative, nuk do tethote doemos se
ska infeksion.
Hulumtimi I prevalences: permes kesaj metode, hulumtoheninfeksione te te se
murit e hospitalizuar gjate periudhave teshkurtra kohore, zakonisht brenda nje d
ite.
Per shumicen e spitaleve dhe ekipeve te kontrollit te infeksionit , hulumtimi I pre
valences eshte shume me praktik sesa ai I
incidences ,sepsekjo pune mind te behet me nje numer te vogel te personelit , teci
let mund te angazhohen perkohesisht per kete qellim. Hulumtimet e perseritura t
e prevalences nk jane zevendesim I plote per mbikqyrjen e incidencesse infeksio
neve spitalore. Shkalla e prevalences se infeksioneve spitalore zakonisht eshteme
e ulet sesa shkalla e incidences, pasi qe studimet e prevalences jane
me pak efikase ne identifikimin e infeksioneveakute.
Mbikqyrja e
incidences: sipas kesaj metode, te gjithe pacientetvezhgohen per pranine apo m
ungesen e infeksioneve spitaloregjate nje periudhe te caktuar kohore. Kjo eshte
metoda me I mire
per te parcaktuar skallen e infeksioneve. Sikurse te studimeve teprevalences, edh
e kjo metode kerkon analize strukturore, perkufizime te qarta dhe personel te tra
jnuar per ti vizituarshpesh te semuret. Hulumtimi I incidences zakonisht nuk mu
ndte behet panderprere. Kjo metode orientohet ne ato reparte per tecilat dihet a
po dyshohet qe kane probleme me infeksionespitalore.
Cila eshte vlera standarte e infeksioneve brendaspitalore? Nuk ka standarte
te publikuara ne lidhje me shkallen e infeksioneve spitalore. Kjo vlere ndryshon ,
varesisht sipas rrezikut te te semureve . Prandaj departementet e ndyshme do te
kene vlera te ndryshme te infeksioneve . Ne pergjithesi vlerat e infeksionit
duhet te krahasohen ndermjet instuticioneve qe nuk dallojne shume midis
tyre. Hulumtimet e prevalences per tegjithe spitalin deshmojne se
keto vlera sillen prej 7-10%.Vleresohet se 30% e infeksioneve spitalore mund te
parandalohen , varesisht sipas struktures se te semureve. Shkalla e
infeksioneve spitalore te plageve te nderhyrjeve operatore te pastra do te duhej
te ishte me pak se 5% e ne disa raste ato mund te ulen edhe 1% .
Perkufizime
:
Pastrimi : pastrimi eshte procesi I heqjes se materialit te huaj nga ndonje
objekt. Dezinfektimi: eshte proces I zvogelimit te numrit te
mikroorganizmave patogjene, por jo edhe I sporeve te baktereve ,nga objektet e
ndyshme apo nga lekura , deri ne ate shkalle qe nuk e demton
shendetin. Dezinfektimi I shkalles se larte: shpesh perdoret per shkaterrimin e
bacilit te tuberkulozit , enteroviruseve , baktereve te tjera vegjetative, fungjeve si
dhe viruseve te tjere me te ndjeshem. Sterilizimi: eshte procedure e
shkaterrimit te te gjithe mikroorganizmave te gjalle, perfshire edhe sporet dhe
bakteret.
Rreziku I ulet: kete shkalle te rrezikut e kane pajisjet qe vijne ne kontakt
me lekuren normale apo te demtuar, si dhe perberesit e mjedisit qe nuk jane ne
kotakt me te semurit. Rreziku mesatar : ketij grupi te
rrezikut I takojne pajisjet qe vijne ne kontakt me mukozat e pademtuara ose me
lwkuren e demtuar, si dhe pajisjet e tjera te kontaminuara me mikroorganizma
virulent apo transmisiv. Per kete nivel te rrezikshmerise duhet bere pastrimin
dhe pastaj edhe dezinfektimi. Rreziku I larte : ketij grupi I perkasin qe futen
ne brendi te indeve sterile , perfshire zgavrat trupore dhe ne sistemine
qarkullimit te gjakut. Ne keto raste, se pari duhet bere pastrimi dhe pastaj edhe
sterilizimi. Menyrat e pastrimit: pastrimi I plote dhe tharja largojne shumicen e
mikroorganizmave nga siperfaqja e pajisjeve mjeksore apo objekteve te ndyshme
. Pastrimi gjithnje duhet ti paraprijne dezinfektimit dhe sterimizimit . Pastrimi
behet zakonisht me uje me veprim mekanik dhe me detergjete. Pastrimi
manual: per pastrim preferohet perdorimi I ujit te ftohte , sepse ai e largon
pjesen me te madhe te materialit proteinik . Perdorimi I ujit te ngrohte apo
dezinfektantit mund te shkaktojne koagulim te materialit. Pastrimi I
mjedisit: dyshemeja ,siperfaqet , dhe drenazhet duhet te pastrohen me uje dhe
detergjent. Nuk ka nevoje per perdorim rutinor te detergjenteve , nese ndodh
dredhja e materialit te dyshimte infektiv rekomandohet qe para apstrimit te
behet
dezinfektimi. Dezinfektimi: mund te behet me nxhetes
i apo
me procesekimike. Materialet organike ndikojne ne efikasitetinantimikrrobik. Aq
me shume mikroorganizma ka aq me e gjatedo jete koha e dezinfektimit. Metoda
termike: per kunder faktit te autoklavimit dhe sterilizimit me avullnum jane te
domosdoshem per dezinfektim, nganjehere mund te kene perparesi per
dekontaminimin e disa pajisjeve . Nxehtesia e lagesht : ne 70-100°C , vlimi
per se paku 5 min eshte metode e thjeshte dhe shume e desueshme per
shkaterrimin e mikroorganizmave ,perfshire ketu edhe virusin e hepatiti B
,virusin HIV dhe mikrobet. Pajisjet duhet te pastrohen mire, te vihen ne
kontenjere dhe te mbushen me uje. Uji nxehet deri sa te mberrije piken e
vlimit Metoda kimike : para
se te vendoset per perdorimin e dezinfektanteve, se pari duhet shikuar cila
metode eshte e mundshme edhe me praktike. Dezinfektantet kimike
perdoren kryesisht ne dezinfektimin e pajisjeve qe jane te ndieshme ndaj
nxehtesise edhe ato ne taste kur shfrytezimi I pajisjeve per nje perdorim nuk
eshte ekonomik.
Lavanderia e rrobave te spitalit: manipulimi I kujdesshem dhe perpunimi I
rrobave dhe I pajisjeve te tjera te kontaminuara mund te parandaloje perhapjen
e agjenseve infektive. Sigurimi I nderresave te reja dhe te pastra , po ashtu,
ndikon ne shtrimin e komoditetit te te semurev.
Ecuria e klasifikimit: Te evitohet kontaminimi I duarve me nderresa te
kontaminuara, Te vihen nderresat e kontaminuara ne qesken e nderresave ne
kontenjer,Te mbyllen qeskat pas mbushjes me 3/4e saj qeskat me nderresa te
kontaminuara duhrt te vihen ne vend te sigurt derisa te trandportohen ne
destinimin perfundimtar,Qeskat me nderresa te papastra duhet te dergohenne
nje vend qe eshte I dedikuar vecanerisht per klasifikimin e tyre para
pastrimit.Personat qe punojne ne klasifikimin e nderresave te papastra duhet te
aftesohen profesionalisht per procedurat e punes dhe per perdorimin e masave
mbrojtese kunder infektimit eventual,Personat qe punojne ne klasifikim duhet te
furnizohen .me doreza rezistente ndaj ujit.
Procesi I larjes: cikli I pastrimit prej 15 min
I heq pjeset masivete papastertive, nese lahen me uje te ftohte duhet tu shtohenk
imikate. Nese nuk perdoret uji I ftohte duhet bere larja ne tempmbi 71°C
, Gjate shperlarjes duhet shtuar ndonje agjent acidik,
me qellim te uljes se alkalinitetit pas shperlarjes, Tharja me ajerte nxehte apo
me rreze te diellit e redukton edhe me tej nukmrine baktereve te pranishme,siku
rse edhe hekurosja me hekur tenxehte, Nderresat e pastra duhet te deponohen d
he transportohenne
ate menyre qe te evitohet kontaminimi I kryqezuar, terepersoneli duhet te ndergj
egjesohet per rrezikun qe I kanosetpunetorve te lavanderise nese objektet e mbr
ehta lihen neper nderresat e ndotura.
Menaxhimi I mbeturinave: deponimi, groposja dhe diegia jane menyrat me te s
hpeshta te depozitimit te mbeturinave spitalore. Personeli qe eshte ppergjegjes p
er pastrimin pe pajisjevetekontaminuara duhte te kene trajnim adekuat, te kene
veshjeadekuate mbrejtese. Mbeturinat klinike kerkojne depozitiminspecial dhe
mund te dallohen nga mbeturinat e tjera tepergjithshme, duke perdorur qeska pl
astike te ngjyrosura me ngjyra te vecanta. Mbeturina qe japin barnat per kimiote
rapi,kerkojne depozitim special, diegie ne temp te larta.
Higjena e duarve: flora normale e zgavres se gojes dhe zorrevpermban bakteren
e perqendrim deri ne
1010/ml dhe perben njeburim te rendesishem te mikroorganizmave patogjenno
zokomial. Plaget e infektuara dhe lezionet e tjera, jane po ashtu vatrapotenciale
te perhapjes se kryqezuar te mikroorganizmave . Higjena adekuate e duarve
eshte metode efektive e parandalimit te bartjes se mikroorganizmave ndermjet
personelit shendetsor dhe te semureve. Flora mikrobike e lekures perbehet nga
mikroorganizmat kalimtare dhe ata te perhershem te cilet mbijetoj e dhe
shumezohen ne shtresat siperfaqesore te lekures. Nese lekura e duarve te
personelit shendetsor eshte e demtuar , atehere numri I baktereve ne lekure do
te rritet. Njoekohesisht , ekziston edhe rrezikui kolonizimit me baktere qe nuk I
perkasin flores normale te duarve.
Ekzistojne 3 shkalle te dekontaminimit te duarve : larja e zakondshme e
duarve – me sapun te zakondshem dhe uje heq shumicen e mikroorganizmave
kalimtare nga duart mesatarisht te papastra, larja higjenike e duarve apo
dezinfektimi eshte procedure me te cilen duart lahen me detergjent antiseptik
apo dezinfektohen me alkool , kjo metode mee efikase ne heqjen dhe
shkaterrimin e mikrooorganizmave kalimtare nga duart, pastrimi kirurgjik I
duarve – ka pwr qellim heqjen dhe shkaterrimin e flores kalimtare dhe uljen e
flores se perhershme te mikroorganizmave ne ate shkalle qe te reduktoje
rrezikun e kontaminimit te plageve ne rast te demtimit te dorezave kirurgiikale.
Pastrimi I zakondshem I duarve (kur?): para marrjes se ushqimit,
para ushqyerjes se te semurit, pas shfrytezimit tetualetit.
Pastrimi higjenik dhe ferkimi me alkool- para dhe pas perkujdesjes ndja te se
murit, para kryerjes se proceduraveinvazive,
para perkujdesjes per te semuret e ndjeshem per infeksion ,
para dhe pas perpunimit te plageve , para dhe pas vendosjes se dorezave,
pas kontaktit me te semuret qe jane tekolonizuar me mikroorganizma patogjene
spitalore.
Agjentet e rekomanduar per pastrim te duarve- 4% klorheksidine/ detergjen
t tretes, 0.5% klorheksidine ose povinol-jod ne 70% izopropanol ose etanol
Pastrmi kirurgjikal I duarve / dezinfektimj – agjentet per pastrimin kirurgjika
l te duarve jane te njejte sikurse ato per pastrim higjienik. Dallimj qendron ne ko
hezgjatjen e procedures, e cila eshte me e gjate per 2-3
min dhe duhet teperfshije dhe kyqet e dores dhe parakrahet. Furca pwr thonje,
sterile per nje perdorim ose autoklavuese, furca perdoret vetemper pastrim e
pare ne dite, pas pastrimit te duarve me uje dhesapun, duhet ferkuar duart me
substance me baze alkoolike.
Rreziku nga semundjet profesionale per personelinshendetsor- punonjesit e
shendetesise jane te rrezikuar per shkaka te ekspozimit ndaj semundjeve te ndr
yshme ngjitese, tecilat mund ti atakojne dhe te perhapen me tej te punetoret e tje
reshendetsore apo tek te semuret e shtrire ne spital
Elementet kyce te programit per mbrojtjen dhe sigurine ne pune – parashiki
mi I rrezikut te infektimit per personelin dhepercaktimi I prioriteteve ne masat p
arandaluese, zbatimi I programit te edukimit te vazhdueshem per sigurine ne pu
ne dheparandalimin e infeksioneve ne lidhje me rreziqet specifike tevendit te pu
nes ne instuticion, Percaktimi I ndjeshmerise ndajinfesioneve te cilat mund te pa
randalohen me vaksinim dhezbatim I nje programi adekuat te imunizimit , Kryerj
a e hulumtumeve shkencore mbi ekspozimin duke perfshire edheshqyrtimin e m
enaxhimit pasekspozues, Mbikqyrja e ekspozimitte personelit me prodhime te gj
akut dhe zhvillimit te strategjiseparandaluese per procedurat e rrezikshme dhe d
epartamentet me te rrezikuara.
Izolimi – mikroorganizma qe shkaktojne spitalore , mund te mbarten prej te
semureve te infektuar apo te kolonizuar te te semuret e tjere si dhe te personelit
mjekesor. Masate perkatese te izolimit per te gjithe te semuret,si te infektuar
ashtu dhe te kolonizuar , e ulin rrezikuar e perhapjes.
Perhapja e infeksionit – ekzistojne disa rruge te perhapjes se infeksionit te cilat
jane pershkruar ne kapitullin mbi semundjet profesionale. Keto rruge perfshijne
kontakti e drejtperdrejt nga personi ne person , kontaktin e terthorte permes
objekteve ndermjetwauese dhe perhapja permes grimcave te ajrit.
Menyra kryesore e perhapjes se infeksionit permes duarve papastra te
personelit shendetsor
Masat standarte mbrojtese per te gjithe te semuret: gjate perkujdesjes per te
semurin duhet shmangur transmetimi I mikroorganizmve patogjene ndermjet te
semureve dhe personelit. Prandaj zbatohe keto masa te pergjithshme
mbrojtese: te konsiderohen si potencialisht infektive gjaku I te
semureve, eksretet dhe te nderrmerren masa mbrojtese per zvogelimin e
rrezikut te per hapjes se infeksionit, Te mbahen doreza te pastra gnate kontaktit
me mukozat dhe lekuren e te semureve ,Te dekontamonohen duart , sa here qe
eshte e mundshme , te aplikohet teknima e mosprekjes per te shmangur
kontakti me materialin infektiv,Fecet dhe urina dhe sekretet e tjera te te semurit
te hidhen ne vendet e caktuara, Fashat e perdorura dhe mbeturinat e tjera
mjekesore duhen vene ne qeska te shenjuara plastike te mbyllura mire
Veshjet dhe perparset : ne parandalimin e perhapjesse agjenteve infektibe,
rekomandohet predorimi I rrobave dhe perparesve uniforme spitalore, ato
kane me pak rendesi sesa higjena e duarve dhe kushtojne me shtrenjte.
Perdorimi I tyre eshte I dobishem nese ekziston mindesia e ndotjes se rrobave te
personelit.
Maskat : maskat e holla kirurgjikale mbrojne shume pak nga infeksionet qe
perhapen ajrit . Maskat respiratore te efikasitetit te larte, ofrojne mbrojtje shume
me te mire, mirpo jane te shtrenjte dhe shpesh nuk jane ne dispozicion. Nese
shtrohet domosdoja e perdorimit te maskave me qellim te parandalimit te
perhapjes se infeksioneve nga mikroorganizmat qe perhapen me ajer , ath
rekomandohet te perdoren maska respiratore.
ANTRAKSI
Vleresimi inf – simptomat dhe shenjat e infeksionit aktualisht
ndodhin brenda 1 deri 7 dite pas shfaqjes, por shume raste duhet per 60 dite per
tu shfaqur. Shenjat dhe simptomat e antraksit varen sipasportes hyrese kur
sporet hyne ne lekure , infeksionini lekures mund te perfshine nje papul te vogel
,prurit. Kjo zakonisht bie , zhduket brenda 2 javeve. Gjithashtu mund te vihet re
edhe gjendrat limfatike regjionale te zmadhuara. Me antraksin pulmonar ,
pacienti mundet fillimisht te raportoje shenja dhe simptoma te gripit si pafuqija
,ethet, dhimbje koke , kolle, veshtiresi ne frymemarrje, mialgji. Ne
antraksi gastro intestinal, ingjestioni I sporeve te antraksit mund te shkaktoje
infllamacion akut te aparatit intestinal . Pacienti mund te paraqitet me nauze ,
vomitus , oreks te rritur dhe ethe , diarre te ujshme dhe
enterorragji.
Nerhyrja inf – fillimi I trajnimit aq shpejt sa shfaqja
e tij eshte esenciale per te parandaluar infeksionin, trajnimet e hershme munden
gjithashtu te ndihmojne per te parandaluar vdekje
. Perdiren antibiotike si psh: pemicilina, tetraciklinadheciprofloksacina. Trajtimi
per antraksin lekuror eshte me ane teantibiotikeve oral 7 -
10 dite. Duhet te gjejme kampion per kulture bakteriologjike ne likidin vezikal ne
sputum
apo eksudatin uncerativ intestinal perpara fillimit te terapiseantibiotike e cila ko
nfirmondhe diagnozen. Vaksina e antraksiteshte e vlefshme,
per vaksinimin e kafsheve, personat qe per arsye profesionale si personeli ushtar
ak kasapet jane terrezikuar.
BORDETELLA
PERTUSSIS
Vleresimi inf
: eshte nje semundje me kohezgjatje prej 6 javeshe cila ndahet ne
3 etapa secila duke zgjatur nga 1 deri ne
2 jave . Gjate hapit te pare pertusis I ngjan infeksioneve te rrugeve tesiperme res
piratore te zakondshme me kongjestion nazal, rinorrea, teshtima. Hapi I
2 eshte kur kolla paroksizmalezakonisjt fillon me
episode potenciale qe zgjasim per minuta tendryshme. Gjate kolles kemi shtim te
muskulit viskoz I cili grumbullohet ne rruget e siperme te frymemarrjes .
Pertusis eshte me infektues gjate hapit fillestar , I cili zakonisht zgjat 1 deri 2
jave .
Terapia : sputum apo kultura bakteriologjike nazofaringeale mund mund te jete
pozitive per B.pertusis. Radiografia kraharorit shfaqet I infiltruar apo edema me
atelektaze .
Nderhyrja inf : Qellimet e traipse jane per te prmovuar pushimin dhe te siguroje
vete ushquerjen. Antibioterapia e cila ka filluar gjate fazes se pare te semundjes ,
nuk pret zgjatjen dhe rendimin e semindjes. Foshnjat behjne vaksinat e tyre te
para te pertusis para moshes 2 muajsh, me nje vaksine perforcuese te dhene 6
dhe 8 muajsh. Shtrimi ne spital rekimandohet per ato me rrezik te larte dhe
te semunre rende , ato me komplikacione dhe ato qe kane vomitus te shtuar dhe
te veshtire ne te ushqyer. Ndryrhyrjet do te jene: siguroni nje moster kulture dhe
gjithashtu duke pastruar rruget respiratore me aspiratornazofaringeal.
BOTILIZMI
Vleresimi – simptomat shpesh shfaqen 12-36 ore pas gelltitjes
se ushqimit kontaminies. Pergjithesisht sa me heret te shfaqen simptomat aq me
e rende dhe kritike mund te jete semundja. Simptomat me te
zakondshme perfshin vizion te dyfishte apo te turbulluar , qepalla te
plogeshtuara, goje te thate, te vjella, diarre. Veshtiresi si ne gelltitje dhe ne te
folur , veshtiresi ne frymemarrje dhe paraliza te lehta te trupit. Reflekset jane
zvogeluar apo kane humbur. Tek foshnjat simptomat perfshijne dibesi,
shtangie, debesim ne shikim, kequshqyerje me gji dhe insificience repiratore.
Nderhyrje inf – kur ushqimi ka pak qe eshte konsumuar praktikohet lavazhi
gastrik dhe klizma. Ne botulizmin e plageve zakonisht trajtimi eshte menyre
kirurgjikale. Per pacientin me veshtiresi ne gelltitje mund te administrohet likid
I.V. Veshtiresia e frymemarrjes mund te kerkoj trakeoktomi ose grymemarrje te
drejtuar ne terapi intensive. Botulizmi nuk eshte dhe nuk transmetohet nga nje
person tek tjetri. Kujdesjet perfshijne:
Te mbash nje plan te kujdesshem te ushqyerjes ne dite te ndryshme
Nqs jepet botulinus antitoksine , kontrolloni per alergji te pacientit sidomos
te kuajve sepse antitoksina eshte serum kali
Parandalo infeksionin sekondar duke praktikuar masat paraprake standarte
Jepni mbeshtetje emocionale prinderve dhe pacientit
Mesoni pacientin dhe familje te gatuaje ushqimin plotesisht perpara
konsumit
Mesoni pacientin dhe familjen qe te shikoj menjeheretek doktori per plaget
e infektuara
BRUCELOZA
Vleresimi inf: shenjat e para jane zakonisht te ngadalta ,por ne
varesi te burimit te semundjes bien ne sy shenjat perkatese. Faza akute shkakton
ethe , djersitje,e tepert, lodhje , dhimbje kurrizi, zgjerim ,te nyjeve limfatike, renie
nee peshe. Faza kronike sjell crregullime , shqetesime gjumi , lodhje , dhimbje
koke , djersitje, dhe impotence seksuale, , ne testet orkit , prek ovaret,
veshkat, . Pacientet me prekje te tille ne tru zhvillojne probleme ne degjimdhe crr
egullime vizuale, hemiplegji, ataksia.
Nderhyrja inf- tajtimi konsiston me rregjim shtrati gjate fazes
afebrile. Antibioterapia perfshin nje kombinim te doksocilinesdhe gentamicine a
po rifampin. Kujdesjet perfshijne:
Pyesni rreth okupacionit te pacientit edhe nese ai apo
ajo gjate kohes se fundit kane udhetuar apo ngrene ushqim tepa perpunuar
sic jane produktet e baxhes
Gjate fazes akute, momnitoroni dhe rregjistronitemprleraturen e pacientit c
do 4 ore, sigurohu per teperdorur te njejten rruge cdo kohe per matjen e
temp.
Shiko
per zhurmat e zmr, dhimbje muskujsh , humbje e shikimit dhee inflamacion,
gjate fazes kronike shiko per depresion dhe crregullime te gjumit
Administroni dhe trajtoni ne menyre te pershtatshme te gjitha
sekresionet dhe veshjet e ndotura
Siguroni pacientin qe infeksioni eshte I kurueshem
DIPHTHERIA
Vleresimi inf- shumica e infeksioneve te difterise jane te renda
tek personat e pavaksinuar, dheme e lehte tek ato qe kane bere vaksinen. Rastet
klinike te difterise ne menyre tregojne karakteristike nje pseudomembrane te
trashe, pak gri siper membranave te mukozes te faringut, laringut, bajameve, te
qiellzes dhe hundes. Ai shfaqet me
temp, dhimbje fyti, edemedhe limfadenopati cervikale. Simptomat te tilla si kolle,
veshtiresi gjate frymemarrjes dhe te ngjizura zeri. Nese nktrajtohet ne kohe shka
kton bllokim te rrugeve te frymemarrjesqe con
ne vdekje, simptomat perfshijne takipnene, stridor, cianoze, mbledhje te muskuli
t suprasternal dhe asfiksi.
Nderhyrje inf
– trajnimi standart perfshin antitoksine difteri I cili injektohet I.M dhe I.V ne
vena, antibiotiket si peniciline, oseeritromicine per te eleminuar organizuar nga
pjesa e siperme e aparatit te frymemarrjes ose te aneve te tjera. Monitoroni me k
ujdes frymemarrjen vacanerisht difterine laringeale
Te verehet shenjat e bllokimit te frymemarrjes te qendrojmene gatishmeri q
e te japin ndihmen e shpejte duke perfshireinkubacionin
Te verehet per shenja shoku, te nxjerrim kulturat perekzaminimin bakteriol
ogjik sic duhet duke e marre me tampon nga gryka.
Raporto rastet e difterise tek autoritetet shendetsore publike
Te perkrahen pacientet emocionalisht dhe familja e tyre
Te kemi kujdes per shenjay e miokardit, sepse mund te kete nje renie te
papritur te ritmit te pulsit, crregullim I rrahjeve te zmr , zbehtesi ose te
zhurmes te zmr.
 Ti tregojme pacientit dhe familjes per semundjen,diagnozen dhe trajtimin
duke perfshire ilacet dhe paralajmerimin per efektet anesore te mundshme .
ERISIPELA
Vleresimi inf – infeksioni ne fillim shkakton ethe, lodhje, dobsim dhe te vjella.
Nje njolle e kuqe shume e dhimbshme shfaqet pas 1 ose 2 ditesh. Shtresae
lekures me nje nodus limfatike behet mjaft e dukshme dhe behet prezente dhe
limfodenopatia. Pacienti ankohet per diegie , therje te lekures , dhimbje
muskujsh , dhe dhimbje te kyqeve pas trajtimit te zonat e infektuara shohim
shenja ndryshimi tek pigmenti e cila edhe mund te permiresohet ne kohe
Nderhyrje inf- nga shkaku se infeksioni progreson shume shpejt, trajtimi
duhet te jete I menjehershem . Antibiotike I.V ose orale sic eshte penicilina,
klindamicina . Gjymtyret e demtuara duhe ngritur dhe pacienti duhet
te pushoje sa me shume te jete e mundur. Duhte te perdoren vashmbathje te
thata dhe pacienti duhet te nderrohet 2 here ne dite. Kujdesjetperfshijne:
Te verehen demtimet nqs jane me te zmadhuara ose jane larguar
Te lahen duart nga gjithe vizotoret
Te vezhgohet shenjat vitale
Te vishen rrobat sic eshte urdheruar
Te merren analgjezik per dhimbje dhe te vezhgohet efekti per 30 min
Te keshillohen pacientet ,erisipela shkakton pa aftesi pe te levizur
Tu thuhet qe lekura e tyre ndoshta nk kthehet ne normalitet per disa jave
dhe te pergatiten per nje lekure te thate me luspa
SINDROMA E LEKURES SE DJEGUR PREJ
STAFILOKOKUT(SSSS) Vleresimi
inf- historia e pacienteve perfshin nje infeksion te apratit te siperm te
frymemarrjes , shoqerim te mundhsme me konjuktiv te infektuar ose otit.
Luspimi mund te shfaqet brenda 24deri 48 oreve nga shenjat e para te
semundjes. Nga verifikimi I shenjave vitale zakonisht konsistohet temp. Nga
prekja e zones mbi ato mund te konsastohet
ndjeshmeri. . Ndyshimet e dukshme te lekure zhvillohen ndermjet 3 fazave:
Eritime: behet e dukshme zakonisht rreth gojes e hapjeve tetjera ,
ajo mund te perhapet ne rradhe qe vijne duke
u zgjeruar ne te gjithe siperfaqen e trupit
Lupsimi: ne formn me te zakondhsme te lokalizuar tesemundjeve, haset ero
zion siperfaqesor dhe korezimminimal zakonisht rreth hapjeve te trupit dhe
mund teperhapet ne pjesen e ekspozuara te lekures
Rrepje: ne kete faze finale, zonat e prekura thahe dhe bien ne forme pudre.
Shtresa e epidermes bie dhe lekura shfaqet e skuqur 5 deri 7 dite.
Testet diagnostike: kryerja e diagnozes kerkon observimin te kujdesshem te 3
fazave te zhvillimit te semindjessi dhe citologji e biopsi te lekures se lupuar, te
cilat ndihmojne per diagnostifikimin diferencues duke perjashtuar
eritemen multiforme dhe necrolysis epidermike toksike te shkaktuar nga ilacet ,
te cilat kane te dyja ngjashmeri me SSSS.
Nderhyrja inf- trajtimi I SSSS perfshin nje antibiotik sistemik per kurimin e
infeksionit fillestar. Ilaci qe duhet per parandalimin e infeksionit sekondar eshte
Cloxacilin. Ne raste te renda duhen ndermarre dhe masa te zenvendesimit te
lengjeve dhe elektroliteve per te ruajtur bilancin e legjeve dhe
elektroliteve. Larja e duarve duke perdorur chlorhexidine, perdorimi I barrierave
mbrojtese.
Kujdesjet perfshijne:
tE zbatohen masat parandaluese te kontaktit me cdo pacienttek I cilidyshoh
et SSSS.
Duhet te ofrohet kujdes I vecante perr te sapolindurit me SSSS
duke perfshire vendosjen ne nje inkubator per teruajtur temp e trupit dhe p
er izolim.
Te kontrollohen shenjat vitale sipas praktikes se instuticionit
Te jeni vecanerisht te kujdesshem ne rast gritje te papritur te temp
Te ruhet I tentegriteti I lekures.
Te vendoret pambuk ndermjet gishtave te prekur per te parandaluar
krijimin e membranave
Te ndihmohen per banjo te ndrohta gjate periudhes se kurimit
Te pastrohen me kujdes zonat e luspuara
TETANIZI
Vleresimi inf – periudhen e inkubacionit zgjat 3 deri 4
jave ne tetanozin e lehte edhe deri ne 2 dite ne tetanozin e rende. Rastet e
vdekkes kane me shume te ngjare kur simptomat shfawet 3 dite pas demtimi .
Shenjat e tetanozit te perhapur gjeneralizuarjane hipertinicitet I theksuar I
muskujve , reflekseve hiperaktive, takikardi, djersitje e tepruar, temperratuar ose
patemp spazma te dhimbshme te pavullnetshme te muskujve . Muskujt e qafes
dhe fytyres , sidomos muskujt e faqeve : trizmus,spazma te dhimbshme te
muskujve te pertypjes , veshtiresi ne hapjen e gojes dhe risus sadonicus , nje
shprejhe groteske . Muskukt somati: shpine e harkuar e ngurtesuar
hiperekstension dhe ngurtesi e barkut si derrase
Nderhyrjet inf: brenda 72 ore nga marrja e nje plage te hapur , nje pacient qe
nuk eshte imunizuar me pare nga tetanozi fillimisht I duhet imonuglobina
tetanozit ose antitiksina e tetanozit per te neutralizuar toksinat dhe per te dhene
mbrojtje te perkohshme mire eshte te behet para se te pastrohet plaga. Nese
tetanozi zhvillohet pavaresosht mjekimit te menjehershem pas lendimit pacientit
do ti vevojitet kujdes per rruget respiratore dhe relaksues per muskujt si
diazepam. Burimi I toksinave duhet hequr dhe shaterruar ndermjet nderhyrjen
kirurgjikale dhe pastrimit te plages.
MENINGITI
Vleresimi inf : 66% e pacienteve paraqiten me triaden kalsike :
temp te larte , dhimbje koke, dhe rigiditet nukal. Duhet te behet nje vleresim
infermieror per te percaktuar shkaktare te mundshem :
Mosha e pacientit. Procedura neuro-kirurgjikalete meparshme ose te koheve te
fundit . Traumat e kokes. Sinuzit, otit media, meningit. Shtatzani. Gjendje
imunosupresive nga infeksioni, HIV , transplant organesh , semundje malinje ,
diabet . Kontakt me kafshe ose insekye . Udhetime .
Nderhyrja inf- perqendrohet ne aplikimin e terapise mbi trajtimin simptomatik
dhe etiologjik . Parandalimi I infeksionit meningokoksik – njerezit qe kane kontakt
me keta te semure duhet ti nenshtrohen profilaksise . Praktikohen vaksinimi me
vaksinen meningokoksike katervalente gjate shperthimit te semundjes.
ADENOVIRUS
Vleresimi infermierore- periudhea e inkubacionit zgjat
zakonisht me pak se nje jave. Ndiqet nga nje semundje akute e cila zgjat me pakse
5 dite. Riinfeksioni asimptomatik I tejzgjatur ndodh. Infeksioni I sistemit te
frymemarrjes ka simptoma si te gripit dhe perfshijne temp faringit , kolle , dhe
noduse limfatike te enjtura. Ky virus jep kolle te ashper dhe te thate. Kut
infeksioni ndikon tek syte simptomat jane sy te skuqur me lot dhe ndjesi te
ndryshme. Ky tip I infeksionit adenovirus eshte shume ngjites. Duhet te
merren masa parandaluese nqs virusi infekton aparati GI , shenjat me te
zakondhsme do te jene diarre e ujshme , vomitus, ethe dhe peristaltike
intestinale jo normale.
Nderhyrja inf- trajtimi mbeshtetes perfshin pushim ,antipiretike dhe analgjezik.
Infeksionet okulare mund te kerkojne kortikosteroide dhe kontrollin direkt
nga nje oftalmologist. Hispitalizimi nevojitet ne raste te pneumonise per te
parandaluar vdekjen dhe ne keratokonjuktiv epidemikper te parandaluar
verbimin.
COXSACKIEVIRUS
Vleresimi inf- poyhuajse gjysma e femijeve te cilet jane
prekur nga ky virus nuk kane simptomave , pjesa tjeter kane dhimbje koke , fyti ,
barku, ethe dhee te perziera. Vtm ne disa pjese te trupit si psh nee duar, kembe,
semundje te gojes, shfaqje e disa fshikzave te kuqe qe dhembin ne fyt dhe ne
gjuhe, qiellze , ne brendesi te faqeve, dhe ne shputat duarve dhe kembeve.
Femija mund te kete dhimbje syri ,fotofobi, infektim, lotim, vizione te mjegullta.
Semundja e faringut karakterizohet nga ethe te papritura dhimbje fyti, fshikeza
te vogla gri dhe ulcera ne bajame dhe qiellze. Keto plage zgjasi 4 deri6 dit.
Testet diagnoza : diagnoza bazohet kryesish ne konkluzione klinike. Testi viral
identifikon coxackievirus
nuk ka nje mjekim specifik per kete lloj infektimi. Infeksioni mund te sherohet
vete, dhe mjekimi behet per ta mbeshtetur ate. Nese eshte e nevojshme mund te
behet edhe injektimi ne vena per te parandaluar dehidratimi..
Kujdesjet perfshijne:
Kujdesu mira per higjenen e duarve para dhe pas kontaktit me pacientin ose
me mabientin e pacientit dhe kujdes dhe kur leviz nga nje zone te paster
Monitoro shenjat jetesore
Monitoro edhe gjendjen kardiovaskulare here pas here
Shiko edhe gjendjen neurologjike shpesh nese femija ka shenja te meningitit
t dhe encefalitit
Mbaje ambientin te qete
Jepi batanije dhe antipiretik per te kontrolluar ethet
Inkurajo pacientet qe ato te marrin sa me shum lengje dhekontrollo infuzio
net ne vena per te parandaluardehidratimin.
Jepi ushqimet e duhura
Dezinfekto pajisje e perdoruranga pacientet me ujedezinfektues te mire
pas perdorimit
Pastro vazhdimisht pajisjet qe jane ne kontakt me gojen e femijes ,duke
perfshire lodrat dhe biberonet
CITOMEGALOVIRUS
[CMV] k
y infeksion shkaktohet nga
cytomegalovirus, njihet dhe si
semundje e pergjithshme e gjendres se
peshtymes transmetohet; nga kontakti I
njerezve .
Vlersimi infermeror; perhapet ne trup ne limfocite ose ne qelizat monukleare
tek mushkerite, melcia, aparati GI, syte, sistemi nervor qendror ku ai prodhon
reaksione. Shume paciente me infeksion CMV kane ankesa te lehta . Tek
pacientet qe kane imunitet te ulet ose ata qe marrin imunosupresante mund te
shkaktohet pneumonia ose infeksionet e tjera sekondare. Tek pacientet me AIDS
ky infeksion mund te shkaktoj chorioretinitis, kolit, encephalitis, dhimbje te
barkut, diarre, ose humbje ne peshe. Femijet e moshes 3-6 muajsh nuk shfaqin
simtoma por mund te shkaktoj mosfunxionim te melcise, hepatospenomegaly,
limfoma, pneumoni, dhe zmadhim te limfes. CMV mund te shkaktoje demtime ne
tru te cilat mund te mos shfaqen deri ne disa muaj pas lindjes. Mund te shkaktoj
semundje te shpejte dhe fetale per te porsalindurin qe karakterizohet me
verdhez, nga njolla me ngjyre vjollce, hepatosplenomegaly, thrombocytopenia,
anemi, microcephaly, vonesa ne aktivitetit mendor, humbje te degjimit. Testet
diagnostikuese virusi mund te ne urine, peshtyme, fyt, zverk, ose mostrat e
biopsies. Radiografia e gjoksit tregon dy anet , perhapjen , depertimet e bardha.
Nderhyrja
inf;
Qellimi;lehtesimi I simptomave dhe parandalimi I
komplikacioneve Kujdesjet
perfshijn; vezhgo shenjat
jetesore Gjate trajtimit
vezhgo gjakun pllakezat e gjakut, dhe nivelin e
kreatines Jepi mbeshtetje morale prinderve te
femijeve te lindur me kete infeksion, me demtim truri ose qe mund te
vdesin
Vezhgo masat paraprake
standarte Mesimi I
pacientit;Meso prinderit e femijeve te infektuar sesi te mbajne higjenen
personale te paster, vecanerisht larjen e duarve me sapun dhe uje pas kontaktit
me pelenat e femijes se infektuar ose
peshtymes
Meso pacientet rreth masave parandaluese te infeksionit CMV ti
perqafoje femijet nen moshen 6 vjec ose ti puthin ne koke dhe jo ne buze , te mos
ndajne se bashku ushqimin, pijet ose enet me femijet
e vegjel.
Thuaj mamise qe nuk ka qene e ifektuar asnjhere me CMV qe te
luaj me femijet me te medhenj se 2 vjec per te ulur rrezikun nga infeksioni.
EBOLA
VIRUS
Vlersimi inf; Te mbahet pacienti ne kontakt dhe te merren masa
paraprake gjate kursit te infexionit dhe nese mundeni ta trasferoni pacientin ne
nji dhome ne fillimet e hospitalizimit ne meyre qe te shmanget trasferimi gjate
perparimit te
infeksionit. Te
mbahen vazhdimisht instrumente si termometri dhe stetoskopi ne dhomen e
pacientit Te dizifektohet ose te hidhet kur ky pacient
vdes Te ndalohet hyrja e
personelit te panevojshem ne dhomen e
pacientit Kush hyne ne dhomat e pacientit te
sigurohet te kete veshur dorez maska, mbrojtjr sysh,dhe nji rrobe qe shmang cdo
kontakt me siperfaqen e
dhomes Nje dalje e
njollave shfaqet pas dites se 5 te infeksionit , mund te paraqes melena,
hematemezis, epistaksis dhe mpiksje gjaku, vdekja rezulton gjate fazes se dyte te
semundjes Nderhyrja inf; Te ndiqen keshillat e CDC
per masat e kontaktit tek pacienti, te kontrollohet per rezultatin e analizave te
gjakut dhe studimet per shenjat e humbjes se gjakut dhe
koagulopati
Te vlersohet pacienti cdo dite per petechiae, echymoses dhe
hemoragjise, te shenohet cdo 24 ore masa e
echymoses.
Te mbrohet cdo zone e petechiae dhe echymoses nga
demtimet te metejshme Testet e jashteqitjes, urines
dhe te vjellave behen per gjak okult Te
kete kujdes nga gjakderdhja e qarte duke perfshire gjakderdhjen GI dhe te
dekumetohet cdo24 ore masa e
gjakderdhjes
Te kontrollohen familjaret dhe kontaktet e tjera perethe dhe
shenja te infeksionit Te kete mbeshtetje emocionale per
pacientet dhe familjen gjate dekursit te kesaj semundje shkatruese , te
inkurajojm dhe te pyesim per cdo gje qe te kete shqetesim per semundjen dhe
trajtimin e
saj. Mesimet
e pacientit; tu mesohet pacienteve rreth infeksionit perfshire dhesi trasmetohet,
shkaqet dhe trajtimi.
Tediskutohen shenjat dhe simptomat e nderlikimev
e te mundeshme, te specifikohen per cdo nderlikimdhe duhet ti raportohet mjek
ut menjehere,
EPSTEIN- BARR VIRUS
[MONONUKLEOZA]
Vlersimi inf;inlubimi 4-
6 jave Klinik
a;dhimbje koke, anorexi, mialgji, dobesi muskularedhimbjeabdominal, dhimbje f
yti, disfagi, temp, qelb te bajameve, tefaringut, qellzes, te vjella, adenopati, edema
peri orbitale Vlersimi inf; Tembahen masat standarte
Te behet gargare
me solucion fiziologjik
Tregojm kujdes gjate prekjes abdominal pasi shpretka mund tedemtohet
Te merren lengjedhe ushqim I nevojshem I shpjegohe
t pacientit mjekimi, rekomandohet pushim frekuent
Perdoret analgjezik
dhe antibiotic
HEMOFILUS
INFUEZA
Vlersimi inf; dhimbje, temp
e larte, kolle, dispne, edememukozal , eksudat I trashe ,
bronco pneumoni, epiglotitis
Nderhyrja inf;
Mjekimi;
I pergj kursitte ampicilines cefatoxime, gatifloxacine, moxifloxacine oseceftiaxon
e. Kombinim I kloramfenikolit me ampicilinen.
Monitorohet norma dhe tipi
I frymarrjes, shikohet per dispne Monitotohet niveli
ndjeshmerise
Kontrollohet per alergji ndaj ilaceve
Monitorohet per shenja tedobesimit
Monitorohet konsumimi I ushqimeve dhe jashteqitjaVem
e re shenjat e dehidratimit si trugor, buze te thata, zmadhimI pulsit, rritje e uries
dhe e jashteqitjes Sigurohet nji a
mbjent I qete
Rportojm te gjitha rastwet me infeksionIshpjegojm pacientit infeksionin duk
ee
in formuar ne lidhje me trajtimin diagnozen dhe shkaqet Keshillohet vaksinimi I f
emijesdhe nje higjene sa me e mire.
VARICELA [LIJA E
DHENVE]
Vlersimi
inf;
Klinika;Ne fazen prodromale kemi temp dobesi, dhe anoreksi. Brenda 24
oreve fillon ekzantema. Keni papula dhe me pas fllucka te qarta qe kane nji baze
eritematike Ekzantema perhapet ne fytyre , ne te gjithe trupin, me pas ne
gjymtyre , goje , sqetull, aparatin e frymarrjes dhe me pas ne organet gjenitale .
Kemi temp qe zgjat 3-5 dite dhe ekzantema permban nji kombinim papulash te
kuqe, flluckash dhe Koresh ne faza te ndryshme
. Nderhy
rje
inf;
Mjkimi;konsiston ne atiipuretik local apo
sistemik. Antibiotiket
rekomandohen kur zhvillohet dhe nji infeksion
bacterial
Informojm familjen ne lidhje me semundjen dhe masat
parandaluese. Presim thonjte e femijeve
ne menyre qe mosti kruaj plaget. Mesojme fami
ljen sit
e perdore mjekimet topikale Theksohet
rendesia e higjenes se duarve I themi prinderve te kontrolloje femijen per shenja
te komplikimeve
Femijet me varicel nuk duhet te shkojne ne qendrat e kuj
desitditor.
PAROTITI
semundjeinfective acute
me prearje virale qe paraqitet me zmadhim tegjendrave te peshtymes
Vlersimi inf;inku
bimi 10-
20 dite Simptomat;keputje, l
odhje, anorexi, dhimbjefyti, veshrtirsi ne gelltitje dhe ne hapjen e gojes , ethe,
temp, zmadhim I gjendrave te peshtymes dhe dhimbje e tyre . Komplikimet; ork
ioepididimitis, meningitis qe shfaqet me
temp te larte, dhimbje koke, te vjella, fotofobi, rigiditet;
pancreatitis qe shfaqet me dhimbje barku te vjella, crregullime ne jashteqitje;
ovaritis, encephalitis, miokarditis hepatitis,
poliartritis.
Nderhyrja infermierore:
Mjekimi; analgjezik, manitol dhedeks
ametason masa parandakue
se perdorim vaksinen kundraparotitit
POLIOMIELITI-
semundje virale acute
Vlersimiinf;incubimi disa dite- ne
1 muaj Kemi formen klinike dheparalitike Klinika;hipotoni m
uskulare, crregullim te reflekseve osteotendinoze, mund te demtohen dhemuskuj
t respiratore, crregullime te shijes, rigiditet I qafes, dhimbje koke,
temp, dobesi. Nderhyrja infermierore:
Mjekimi;vaksina e poli
mielitis. Behet rivaksinim suplementare me vaksine orale.
Raportojm te gjitharastet e polimielitis Izolim per
1 jave. Dezifektohen objektet e ndotura nga s
ekrecionete grykes dhe nga fecet Ne rastin e e
pidemive behet vaksinim oral
ne seri dheorganizohen qendra te vecanta per mjekimin e te semurve
AMEBIAZA-
ose dizanteria amebiale apo amebia intestinale, eshte nji infeksion protozoar acu
t dhe kronik.
Vlersimi inf;
Klinika;temp 40-40.6 C
e shoqeruar nga teftohtet, spazma muskulare , diarre mukoide me tenezmus, ins
uficence hepatike, infeksione te mushkerive, perikarditit, peritonitit. 90% e
njerzve nuk kane
simtoma
Nderhyrja inf; praktikojm masat paraprake
standarte. I themi pacienteve te
shmangin alcolin kur marrin metronidazole pasi mund te shkaktoj nauze dhe
dhimbje koke Informojm pacientin per kryerje e mardhenieve sex te sigurta dhe
sherbime dentale te
sigurta.
I shpjegojme rendesine e higjenes se duarve dhe ushqimit
te paster Pacientet qe udhetojne ne vendet
tropiale duhet te pine uje te zier apo te filtruar, pa copa akulli dhe zarzavate te
gatuara mire
GARDIASIS-infeksion I lehte qe ne pjesen me te madhe te rasteve kalon pa
simptomave. Vlersimi
inf;
Klinika;Invazion mukozal, probleme ne tretjen e ushqimit, dhimbje barku,
dobesim ,fryrje, eree keqe te vjella. Forma cromike shkakton dehidratim, lodhje,
dobesim, Nderhyrja inf; merren masa
paraprake te parandalimit Merren
mjekimet dhe shikohemn efektet
anesore. Behen teste te
ndryshme.
Merren lengjet e
duhura. Rportohe
n te gjitha rastet e semundjes I mesojme pacienteve higjnen e mire te
duarve I keshillojme most e notojen ne
pishina Rekomandohet
pordorimi I perzevatimit
TOKSOPLAZMOSIS-shkaktohet nga protozoari Toxoplasma gondii , shkakton
infeksion local dhe infeksion te rende te pergjithshem tek te porsalindurit dhe
pacientet me imunitet te ulet . Mund te shkaktoj lindje te fetusit te vdekur ose
difekte te renda te
lindura
Vlersimi
inf;
Klinika;gjendje me imunitet te dobesuar , ekspozim ngaj feceve te maceve ,
ngrenie e shpeshte e mishit te gatuar pak . infeksioni local shfaqet me temp,
pafuqi, mialgji, dhimbje koke, lodhje, fyt te pezmatuar, limfadenopati. Infeksioni I
pergjithshem shkakton encefalit, temp, dhimbje koke, te vjella, kllapi, kriza dhe
nji skuqje
. Nder
hyrja infermierore:
Mjekimi;terapi me sulfonamide , pyrimethamine,
acid folik, klindamicin ose co-trimoxazole. Tek pacientet me sindromin e
mungeses se imnitetit trajtimi vazhdon
pergjithmon. Te monitorohen shpesh vlerat
hematologjike te pacientit Pacintet
qe marrin barna qe ulin imunitetin jane shume te prkeshem prd paralajmerojme
per
rreziqet
Te raportohen te gjitha rastet e
toksoplazmosis
Te informohet pacienti ne lidhje mbi
infeksionin Ti
pershkruhet mjekimi perfshire dozat , administrimi dhe efektet
anesore Te diskutohet nevoja per analizen e
gjakut Parandalimi; te
lahen duart pasi te kete punuar pasi mund te jete I kontaminuar nga fecet e
maces , te gatuhet mire mishi,te mos lejohen mizat te prekin ushqimin, te
nderrohet cdo dite shtroja e maceve , keshillojme veshjen e dorezave
TRICHOMONIASIS-nje infeksion STI, prek femrat ne moshen 16-
35 vjec me shume se sa meshkujt.
Vlersimi infermieror:
Klinika; meshkujt nuk shfaqi
n simtomat. femrat kane histoorikme dhimbje gjate mardhenies sex qe mund te j
ete siperfaqesoredhe e thelle , ka sekrecione vaginale si shkume, me ere te keqe,
me ngjyre te verdhe ne te gjelber , kruajte, dhimbje barku, ndjeshmeri, shqetsime
ne shkarkimin ureteral Nderhyrja in
fermierore:
Mjekimi; agjent antiprotozoar,. Krimi metronidazol I marre nga
goja mund te merret dhe tinidazol. Perdoret nje doze e vetme 2-g metronidazoli .
mund te perdoret dhe mjekimi topical si dhe
clorimazol Te
ndiqen masat standarte dhe te raportohet
infeksioni Te merren
mostrat e duhura per culture apo
analiza Te ofrohet
mbeshtetje emocionale sipas
rastit Te informohet
pacinti mbi infeksionin duke perfshire shkaqet, diadnozen dhe kurimin dhe ti
inkurajojme pacientet te lajmerojn partnered sexual qe te bejene
analizat Ti ritregrohet gjithe
mjekimi I keshilluar dhe ti tregojm efektet
anesore Ti themi pacientit te evidentoj
konsumimin e alkolit gjate marrjes se metronizadol pasi shkakton nauze te vjella
, dhimbje
koke
Te ndalohet mardheniet sexuale gjate
mjekimit Ti trg
pacientit shenjat dhe simptomat e rishfaqjes dhe ti drejtohet mjekut ne rast se
rishfaqen
Te jepet info mbi sexing e
sigurt Edukojm
pacientin mbi perdorimin e sigurt te perzevative qe te shmangin
STI Te mesohet pacientet sidomos
adoleshentet se evidentimi I mardhenies eshte masa parandaluese me e mire
LEISHMANIOZAT-grup semundjesh qe shkaktohen nga protozoar
leishmania Vlersimi
inf;
Klinika;inkubacioni zgjat 10dite-disa jave-
disa muaj mesatarisht 3-6 muaj. Femija shfaq temp intermitente, keputje,
lodhje, dobesi, anoreksi, dhe shpretka fillon te zmadhohet. Shenjat klasike
temp e larte, splenomegaki, hepatomegali,
limfoadenopati, Nderhyrja
inf;
Mjekimi;antimony , stiboglukonatedhe meglumine antimionate per 28
dite. Per glukantimen rekomandohet 60-80 mg per kg ne 24 ore /im per 21-
28 dite .Amphotericina B desoxycholateeshte e efekshme per trajtimin e for
mave LV qe nuk I prgjformave me
antimony. Amphotericina B limposomalejepet 3 mg/kg nga dita 1-
 5 dhe nji doze diten e 10. Mjekimi me LV
me paromomycine parenterale nuk eshteshume e efekshme.
GASTROENTERITIS-
irritim I stomakut dhe i intestinit Vl
ersimiinfermierore:
Klinika; dhimbje barku, mos rehati, anorexia,
ethe, dobesim. Nderhyrja infermierore:
Mj
ekimi; lengje intra venoze, medikamente antiemetike ose antimikrobike.
Monitorojm gjendjen e lengjeve
Shikojme shenjatvitale
Vezhgohet dehidratimi
Marrim lengje orale,
iv dhe elektrolite Prakt
ikojme tekniken e larjes se duarve

Tonsiliti- inflamacioni I bajameve. Forma: Akute apo Kronike. Akute-zgjat 4-6

dite, prek moshen 5-10
vjec. Tonsiliti periodik-kur ka 7 episode ne vit, 5 episode ne
2 vjet. Tonsiliti kronik-infektimi I
perhershem I bajameve.
Vleresimi Infermieror-
Klinika: fyt pak apo shum I pezmatuar, dhimbje koke, muskulare, te nyjeve, te
veshit, ethe, pafuqi, sekrecione te teperta-> keto shenjaqetesohen pas 72 oresh.
Temp.37.8 grad,
gjendra limfatike te enjtura, te buta, bajame te enjtura me
pika tebardha ose te verdha, qe shfaqin
leng me qelb kur I shtyp; gjuha e enjtur.
Tonsiliti kronik- shenjat: fyt I oezmatuar, qelb, ere
e keqe e gojes, gjendra te zbutura t fytit.
Nderhyrjet infermierore:
• Pacienti te pije sa me shume lengje, te haje akullore.
• Kontrollohet niveliI hidratimit.
Pas nderhyrjes kirurgjiakle:
• Monitorohen shenjat jetike.
• I japim analgjezik per dhimbje, I themi te beje ushtrime per frymarrjen.
• I shojegojm proceduren, kontrollojm mjekimin per dozat, perdorimin, efektet e
padeshiruara.
• I themi pacientit qe pas operimit do kete shqetesime & hdmorragji.
I themi te perfundoje kuren me antibiotik.
Croup-pezmatim I rend & bllokim I rrugevw te siperme tefrymemarrjes.
I referohet edemes rreth
laringut dhe kordave zanore.
Vleresimi inf: Klinika: infeksion i rrugeve te siperme tefrymemarrjes, ngjirje zeri
, shqetesime ne
frymemarrje. Avancimi I semundjes shkakton: pezmatim, edeme, spazme,
ethe, edeme re bronkeve
e bronkiolave.
Nderhyrjet inf.:
• Kontrollojm ethet.
• Vezhgojm kollen, zhurmat e frymarrjes, ngjirjen e zerit, cianozen, ritmin e
zemres.
• Qetesojme dhimbjet e fytit me qetesues, akull, akullore, lengfrutash.
• Kujdesemi mire per higjenen e duarve.
• Mbeshtesim pacientin & familje.
Kolera-inf. Akut. Shkaktohet nga: vibrio cholerae.

Vleresimi inf.: Inkubimi- disa ore deri ne 5 dite.Klinika: diarre te shpejte e te

ujshme, te vjella te
lehta, etje intense, dobesim, degradim te lekures, rrudha ne lekure, sy te futur,
dhimbje barku,
veshtiresi ne urinim, takikardi, frymemarrje e shpeshte, renie e presionit te
gjakut. Nese trajtimi
vonohet, kolera shkakton acidoze metsbolike, azotemi, kome, vdekje.
Nderhyrjet inf.:
• Rekomandohet administrimi I vaksines per udhetaret e zonave endemike, e cila
t jep 60-80%
imunitet dhe zgjat 3-6 muaj.
• Trajtimi perfshin: infuzion I shpjete dhe ne sasi te medha te isotonic saline me
bikarbomat
isotonic sodium. Terapia me antibiotik redukton nevojen e rihidratimit. Trajtim
tjere nqs
keto simptoma nuk largohen eshte dhe tetraciklina.
• Vezhgojme tensionin & infuzionin IV.
• Vrojtojme venat, degjojme mushkrite.
• Kujdesemi per higjenen e duarve.
Veshim kostum e doreza kur marrim mostrt e urines.
ETHET TIFOIDE(ENTERIKE)- inf.
I disa sistemeve ku hasetme shume ne zonat e varfera. Shkaktoh
etnga: Salmonela typhi
Vleresimi inf.: Klinika: Java e
1- temperature, mialgji, dobesi, dhimbje koke, puls I ngadalte. Java 2-
temperature 40•c, ethe, djersitje, dobesi,
perηaritje, dhimbjebarku, mufatje, diarre, kapsllek, kolle,
splenomegali. Java 3- temperature lart e qendruehsme, shtim I lodhjes,
I dobesise, humbje peshe,
puls I dobet, konjuktivit, fryrje barku, diarre, apati, konfuzionpsikoze. Java
e4- permiresim I ngadalte
I
GI, dhe I gjendjes mendore; simptomat sherohen por pacientibehet mbartes kron
ik.
Nderhyrjet inf.: Trajtimi – me antibiotik, terapi mbeshtesetse, terapu kirurgjikal
e.
• Merren masat e parandalimit te kontaktit.
• Raportohen te gjitha rastet me ethe tifoide.
• Vrojtojme per shenja te perforacionit te zorreve
• Administrohet mjekimi sipas porosise se mjekut e shikohet per efekte anesore.
• Tregojme kujdes per lekuren dhe gojen.
• Informohet pacienti mbi infeksionin.
• I themi pacientit te perdori tekniken e duhur te larjes se duarve.

DIZANTERIA- Nderhyrjet inf.:

• Ndjekim masat paraprake standarte
• Merret kultura e jashteqitjes.
• Keshillojme marrjen e lengjeve orale dhe IV.
• Japim mjekin dhe shikojme per efekte anesore
• Vleresojme shenjat e dehidratimit
• Mesojme pacientin per infeksionin, ca eshte, shkaku, trajtimi, parandalimi
• I mesojme tekniken e duhur te larjes se duarve

MIOKARDITET
Vleresimi inf.: sigurojme te dhena ne lidhje me moshen, seksin, origjinen,
historite familjare.
• Infermieri dokumenton sλmundjet kryesore.
• Merr info per dieten ushqimore.
• Merr info per historine sociale te pacientit
Diagnozat inf.:
• Dhimbje e lidhur me disbalancen midis nevojes dhembeshtetjes per oksigjen.
• Paaftesi per kryerjen e aktiviteteve
• Pamundesi per tu pershtatur, lidhur me semundjen
• Ulje e punes se zemres lidhur me disritmin dhe disfunxipnin r ventrikulit.
• Frike nga vdekja
• Ndryshime te aktivitetit sexual
• Pamundesi per t eke izur e lidhur me friken e dhimbjes
Nderhyrjet inf.:
• Lehtesimi I dhimbjes- eleminohet diskonforti I kraharorit nepermjet:
zvogelimit te kerkesave
te miokardit per O2 dhe rritja r mbeshtetjes se miokardit per O2.
• Japim O2 me kanule nazale
• Sigurojme nje mjedis sa me te qete
• Vleresojme dhimbjen torakale
• Shikojme shenjag vitale
• Japim medikamentet sipas urdherit te mjekut.
Rehabilitimi kardiak eshte nje sere aktivitetesh qe kryhen per ti ardhur ne
ndihme te semurit qe te
siguroj nje jete aktive dhe te kete mudesi ti pergjigjet rritjes se aktivitetit dhe
streseve. Ka 3 faza :
Faza 1- fillon me semundjen perfundon me largimin nga spitali- Inkurajohet pus
him por me disa
levizje te kufizuara.
Faza 2-fillon
pas largimit mga spiali e perfundon me koncaleshencen ne shtepi- aktiviteti rrite
t ne
menyre progresive. Infermieri vlereson rrahjet e zemres, presionin e gjakut,
nivelin e lodhjes,
ankthit.
Faza 3-vazhdimi I trajtimit

SIFILIZI-Inf. Kronik, infektiv, STI.

Vleresimi inf.: kontakt sexual I pambrojtur. Klinika- chancre ne anus, organe
gjenitale, gishta gjuhe,
bajame, qepalla, qafen e mitres. Keto fillojme si papula e pastajgerryhen. Kane
ane te fort ate
ngritura. Sherohen mbas 3-6 javesh. Klinika ne fazen sekondare: dhimbje koke ,
te perziera, vjellje,
pafuqi, fyt I pezmatiar, pafuqi, papula, pucrra me qelb, nodula, makula,
alopecia, thonje te brishte
me njolla.
Sifilizi I vone ka 3 nenfaza: neurosifilizi-
dhimbje koke,marranendje, paghumesi, hemiplegji,
pareze,alterim inktelekti, paranoje, iluzione, halucinacione, ataxi, e folur e
paqarte.
Sifilizi I vone benjinj- sifiloma, qe prekin kockat e shfaqen ne cdo organ.
Sifilizi kardiovaskular-hipoxi, kongjestion pulmonar.
Nderhyrjet inf.:
• Ndjekim masat paraprake standarte.
• Kontrollojm ndjeshmetine ndaj ilaceve,per komplikime
• Raportojme te te gjitha rastet me te sifiliz.
• Keshillojme pacientin ne lidhje me mjekimin, dozen, efektet anesore, trajtimi.

CHANCROID-IST, e trajtueshme.
Vleresimi inf.: Inkubimi: 3-5 dite. Klinika- papul mbi penis, kofdha e brendshme,
anus, vulv ,vagin,
cerviks, gjuhe, buze, gjoks, kerthiz; kjo ulcerohet, rrjedh gjak, prodhon qelb.
Nderhyrjet Inf.:
• Sigurohemi qe pacienti nuk eshte alrgjik ndaj ilaceve
• I themi pacientit qe te mos aplikoj locion, vajra afervendodhjes gjenitale.
• I themi most e kete kontakte sexuale derisa te sherohet .

CHLAMIDIA TRACHOMATIS- shkaktohet nga c.trachomatis.

Nderhyrjet inf.:
• Sigurohemi qe pacienti nuk esht alergjik & e kupton mjekimin e dhene
• Raportojme te gjitha rastet me klamidia
• Kontrollojmr te porsalindurin mga nena e infektuar per shenja te klamidias
• Theksojme rendesine e mjekimit me antibiotike
• Ndjekim masa te perpiketa per higjenen
• Per te parandaliar riinfektimin I themi qe te mos kryeje mardhenie derisa te
kurohet
plotesisht

GONORREA- IST
Nderhyrjet inf.:
• Perdorim masa paraprake per kryerjen e testeve laboratorike
• Raportojme te gjutha rastet tek autoritrtet
• Keshillojme qe te marrin antibiotiket sipas urdhrit te mjekut
• Pacientet e prekur duhet te informojne partneret e tyre sexual rreth infdxionit
• Te shmangen kontaktet sexuale
• Te perdoren prezevative

Nderhyrjet inf.:
• Infermieri duhet ti shpjegoje pacientit rregullat higjeno sanitare lokale.
• Infermieri duhet te njohe crregullimet e urinimit , rregullat e marrjes se duhur
te urines,
kateteret urinar, t edije te beje kateterizimin urinar ne menyren e duhur
aseptike.
• Te pergatise pacientin per ekzaminime te ndryshme
• Te njohe mire antibiotiket dhe t edije perdorimin e tyre

ENTEROBIASIS- semundja e zorreve e shkaktuar nga nje krimb I vogel I bardhe.

Klinika: prurit perianal intens, krimb, veze ne rrobat e brendshme, ose tek
thonjte, dhimbje barku,
humbje peshe.
Nderhyrjet inf.:
• Martja e ilaceve sipas urdherit te mjekut(pirantel, bendozal)
• Sigurohemi qe pacienti nuk esht sensitiv ndaj aspirines
• Raportojme te gjitha rastet
• Praktikojme dhe rekomandojme nje higjene te mire te duarve

FILLIAROSIS-infexion parazitar
Vleresimi inf.: pacientet me filiarosis limfatik nuk kane simptoma ose ankohen
per temperature,
edeme, ngurtesim. Filiarosis ne s.pulmonar shkakton kolle, dispne, anorexi,
glaukom
Nderhyrjet inf.:
• Keshillojme pacientet se di t menaxhoj situaten ne raat komplikimesh
• I themi qe te kujdesen shume per lekuren
• Te marrin ilacet sipas urdhrit te mjekut
• Te bejne ushtrime
• Monitorohet ritmi i pulsit
• I vendosim O2
• Shikojme mjekimin e dhene
• Te shmanget pickimi I mushkonjave
STRONGYLOIDIASIS-eshte nje infeksion intestinal parazitik i shkaktuar nga
strongyloides stercoralis. Nderhyrjet
infermierore:
Klinika: Disa pacient nuk shfaqin simptoma por shume prej tyre
zhvillohet nje ekzanteme eritemike me njolla dhe papula ne vendin e depertimit
ku verehet enjtje qe mund te ngaterohen me pickimin e nje insekti. Kur larva
migron ne mushkeri zhvillohen shenja pulmonare ku perfshihen hemorragji te
pakte dhe pneumoni infeksioni intestinal shkakton diarre te shpeshte.
Nderhyrjet infermierore:
-
Qellimi i trajtimit eshte eleminimi i larves me nje antihelminiticprsh sstromectol.
Pacienti duhet te kete nevoje per te zevendesuar
proteinat tranzfuzion gjaku dhe zevendesim te fluideve
Kujdesjet perfshijne:
-Marrimmasa
per parandalimin e infeksionit.
-
Rregjistrohen marrjetdhe daljet
-I ndryshohet vendet tesemurit her pas
here, inkurajohet te kollitet dhe i japim oksigjen. -
Informojme te semurin per infeksion
-
Kontrollojme mjekimin duke perfshire dozat dheefektet anesore
-Shenjat dhe komplikimet e semundjes.
INFEKSIONI I
SHIRITIT
Vlersimi infermieror
Klinika: gromesira, uri, humbje peshe, neveri, s
htim oreksi, dalje e krimbit nepermjet anusit. Nderhyrjet
infermierore : Marrim historikun e plote te te
semurit. Parandalohet infektimi i personave
te
tjere. Informojme
te semurin mbi
infeksionin. Diskutojm
e ne lidhje me dozen , perdorimin dhe efektet
anesore. Theksohet nevoja e analizave pas
mjekimit.
Tema: Infeksionet spitalore “Nozokomiale”
Ato ndodhin të paktën 48 orë pas pranimit në spital, brenda 30 ditesh nga nje opercion
kirurgjikal, ose brenda 3 ditëve pas daljes se pacientit kur ai nuk ka pasur shenja te se
mundjes as manifestime apo periudhe inkubacioni ne momentin e pranimitte tij ne
spital.
Infeksionet e lidhura me asistencen jane ato qe në fakt ndodhinnë mjedisin e kujdesit s
hëndetësor, si ndërlikimi më serioz dhe ishpeshtë i vetë kujdesit shëndetësor. Në mëny
rë të veçantë, infeksionet e lidhura me kujdesin shëndetësor ndahen në:
Infeksione nga kontaminime të kryqëzuara,
Infeksione të qarkullimit të gjakut të lidhura nga kateteriqendror.
Infeksione të traktit urinar të lidhura nga kateteri.
Infeksione nga procedurat kirurgjikale dhe pneumoni tëshkaktuara nga maskat e oksig
jenit..
Organizmat përgjegjës mund të jenë të ndryshëm dhendryshojnë me kalimin e kohës d
he përfshijnë Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas
aeruginosa dheStaphylococcus aureus.
Ne Infeksionet qe lidhen me asistencen mund tëjenë endogjene , p
ra që lidhen me agjentët patogjen tëpranishëm brenda trupit, ose ekzogjene , që është
shkaktuar ngaprezenca e mikroorganizmave te jashtëm qe transmetohen nëmes të njer
ëzve dhe mjedisit, ose nga personi në person.
Shumica e infeksioneve të lidhura me kujdesin shëndetësorkanë të bëjnë me trak
tin) pasuar nga ato të operacionevekirurgjikale, sistemit të frymëmarrjes dhe infeksion
eve sistemikesi sepsi dhe bakteremia; në vitet e fundit, megjithatë,
ka pasurnjë rritje të kësaj të fundit dhe pneumonisë.
Në mënyrë të veçantë, infeksionet e lidhura me kujdesinshëndetësor ndahen në:
Infeksione kontaminuese te terthorta: ndodhinmidis profesionistëve të k
ujdesit shëndetësor dhepacientëve të ndjeshëm ndaj infeksioneve tëzakons
hme për shkak të përgjigjes së imunitetit tëzvogëluar
Infeksionet qendrore të qarkullimit të gjakut tëshoqëruara nga katete
ri ( CLABSI ): përshembull, infeksionet e vendit të futjes së kateterit, tro
mboflebiti, sepsi dhe endokarditi ; këtoinfeksione shkaktojnë mijëra ndër
likime dhe vdekjeçdo vit, si dhe kosto të mëdha shtesë të kujdesitshëndetë
sor
Infeksionet e traktit urinar të lidhura nga kateteriurinar ( CAUTI ): Ç
do infeksion që prek një pjesëtë sistemit urinar,
 duke përfshirë uretrën, fshikëzën e urinës, uretrat dhe veshkat konsiderohe
t i tillë. Këtojanë lloji më i zakonshëm i infeksioneve të lidhurame kujd
esin shëndetësor,
me pasoja tëkonsiderueshme për sëmundshmërinë, vdekshmërinëdhe paso
jat financiare. Faktorët më të rëndësishëmtë rrezikut për zhvillimin e një i
nfeksioni urinarmund të jetë përdorimi i zgjatur i kateterit, futja e kateterit
jashtë sallës së operacionit ose një shkelje e sistemit të mbyllur të kullimi
t të kateterit gjatëmenaxhimit të tij; prandaj, kateterët duhet tëpërdoren vet
ëm në bazë të indikacioneve tëpërshtatshme dhe për kohën e nevojshmerr
eptësisht. Faktorë shtesë të rrezikut janë seksifemëror, mosha më e madhe
, diabeti mellitus , etj.
Infeksionet kirurgjikale ( SSI ): Ndodh brenda 30-
90 ditësh pas çdo operacioni të prerjes sëlëkurës. Infeksionet kirurgjikale
mbajnësëmundshmëri të konsiderueshme, shkallë të lartë tëvdekshmërisë
dhe kosto të kujdesitshëndetësor. Këto infeksione mund të jenësipërfaqëso
re ose përfshijnë shtresat e thella tëlëkurës, organeve ose pajisjeve tëimpla
ntuara. Gjendja klinike e pacientëve, lloji ioperacionit dhe kohëzgjatja e o
peracionitkonsiderohen faktorë rreziku për zhvillimin e infeksioneve të fa
qes kirurgjikale
Pneumonia
e shoqëruar me ventilues : zhvillohet tenjerëzit që marrin fryme artificial
isht, ndodh ngatransferimi i patogjenëve në mushkëri përmes tubitendotra
keal. Infeksioni eshtë infeksioni i dytë më izakonshëm në lidhje me kujdes
in në njësitë e kujdesit intensiv

Shkaqet dhe faktorët e rrezikut

Mikroorganizmat përgjegjës mund të jenë të ndryshëm dhendryshojnë me kalimin e k
ohës, megjithatë më të zakonshmetjanë:
Bakteret gram negative : p.sh. Escherichia coli dhe Klebsiella
pneumoniae , Salmonella , Proteus mirabilis , Pseudomonas
aeruginosa , Stenotrophomonas maltophilia, Legionella
Bakteret gram pozitive : p.sh. Enterococcus spp, Staphylococcus
epidermidis dhe Staphylococcus aureus
Kërpudhat : sidomos Candida
Kerpudhat : Aspergillus
Virusi i hepatitit
Virus i gripit
Në faktorët e rrezikut për zhvillimin e infeksioneve të lidhura janë të
mundshme:
Mosha: të moshuar ose të porsalindur, veçanërishtnëse janë të parakohshë
m
Mbrojtje imune të dobësuar (ose mbrojtje të ulët tëlindur dhe të fituar në ra
stin e foshnjave tëparakohshme)
Infeksione shoqëruese ose sëmundje (p.sh. diabet)
Kequshqyerja
Higjena e dobët mjedisore e spitalit
Higjiena joadekuate e duarve të operatorëve
Parandalimi dhe kontrolli i dobët i infeksioneve nëmjedisin e kujdesit shën
detësor
Përdorimi i zgjatur i pajisjeve mjekësore invazive
Ndërhyrje komplekse kirurgjikale (p.sh. transplantimii organeve)
Ndryshimi i gjendjes së vetëdijes
Rezistenca ndaj antibiotikëve
Kohëzgjatja e qëndrimit (sa më e gjatë aq më i madhrreziku)
Marrja e zgjatur e antibiotikëve

Simptomat e infeksioneve të lidhura me kujdesin shëndetëso

r
Simptomat, ndryshojnë bazuar në llojin e infeksionit dhevendndodhjen, dhe përfsh
ijnë:
Temperature
Kollitje
Gulçim
Takikardi
Sekrecione purulente nga plagët
Djegie gjatë urinimit
Vështirësi gjate urinimit
Dhimbje koke
Të përziera
Rikthim te infeksionit
 Diarre
Dhimbje dhe acarim në vendin e infeksionit

Diagnostifikimi
Diagnoza e sëmundjeve spitalore mund te gjendetnpmjet:
Anamnezes
Ekzaminimit fizik
Rrezet X të gjoksit
Zbulimi i temperaturës së trupit
Testet e gjakut ( indekse inflamatore , kultura e gjakut , etj.)
Kultura e majave të kateterit (për infeksionet e qarkullimit të gjakut në lidh
je me kateterin)
Tampon ose aspirarim te sekrecioneve tëfrymëmarrjes
Kultura e lëngut pleural
Biopsia e mushkërive
Analiza e urinës dhe kultura e urinës
Kultura e sekrecioneve të plagës
Koprokulturë

Trajtimi i infeksioneve të lidhura me kujdesin shëndetësor

Trajtimi i infeksioneve varet nga lloji i infeksionit dheështë i bazuar në:
Terapia me antibiotikë :
do të jetë ndryshe në varësitë patogjenit përgjegjës për infeksionindhe ant
ibiogramit , i cili ju lejon të vlerësoni se ndaj cilit antibiotikë mikroorgani
zmi specifik është indjeshëm
Pushim në shtrat
Diete e shendetshme
Marrja e lëngjeve nga goja ose në rruge venoze
Heqja e pajisjeve mjekësore:
p.sh. kateteri urinar, kateteri venoz qendror, etj.

Parandalimi
Parandalimi dhe kontrolli i infeksioneve tëkujdesit shëndetësor ja
në çelësi për reduktimin e ndikimin e tyre për sa i përket sëmundshmërisë, vdekshmëri
së, rezistencës ndaj antibiotikeve dhe uljes se shpenzimevespitalore.
Ndër praktikat e mira të dobishme për të arritur këtë qëllimgjejmë :
Reduktimi i rreziqeve mjedisore përmes pastrimitdhe dezinfektimit të mj
edisit dhe pajisjeve
Higjiena e duhur e duarve : Organizata Botërore e Shëndetësisë promovo
n dhe mbështet që të gjithëprofesionistët e kujdesit shëndetësor duhet të la
jnëduart para se të prekin një pacient, para proceduravetë pastra / aseptike,
pas ekspozimit / rrezikut tëlëngjeve të trupit, pasi të kenë prekur një pacie
ntdhe pasi të kenë prekur rrethinat e pacientit.
Izolimi i pacientëve të infektuar
Përdorimi i teknologjive inovative mjekësore, përfshirë procedurat minima
le invazive qëzvogëlojnë kohën e rikuperimit të pacientit dherrezikun e ko
ntraktimit të infeksioneve
Reduktimi i ndërhyrjeve të panevojshme
Reduktimi i qëndrueshmërisë së pajisjeve (p.sh. kateteri urinar) në vend pë
rtej kohës së nevojshme
Modaliteti i saktë i ventilimit
Miratimi i praktikave më të mira në sterilizimin dhedezinfektimin e in
strumenteve kirurgjikale
Aderimi i udhëzimeve të personelit të kujdesitshëndetësor
Përdorimi i pajisjeve mbrojtëse personale
Përdorimi i saktë i antibiotikëve
Përdorimi i saktë i dezinfektuesve
Ventilimi i saktë i dhomave
Respektimi i asepsës në procedurat invazive
Përdorimi i duhur i profilaksisë antibiotike
Administrimi i vaksinave të rekomanduara
Mbikëqyrja aktive e infeksioneve të lidhura me kujdesin shëndetësor
Zbatimi i Pakos: është një mjet i përcaktuar si njëgrup i kufizuar i praktika
ve të bazuara në provashkencore të cilat, të zbatuara bashkërisht dhe nëmë
nyrë të përshtatshme, përmirësojnë cilësinë dherezultatin e proceseve me
një efekt më të madh se saato që do të kishin nëse do të zbatoheshin veçm
as

TEMA: KUJDESI INFERMIEROR TEK PACIENTET
ME HEPATITE VIRALE
Hepatitet si sëmundje virale përfshijnë një numër të madh të personave
të sëmurë në gjithë botën. Jane 5 lloje te hepatiteve virale duke filluar
nga A, B, C, D dhe E
Hepatiti A
Hepatiti A (verdhëza infektive) është sëmundje ngjitëse akute virale e
shkaktuar nga Hepatit A virusi (HAV) një picornavirus që zakonisht
prek fëmijët dhe personat me moshë më të re, ky virus përhapet me
rruge fekalo-orale, përmes ushqimit dhe ujit të kontaminuar dhe
kushteve sanitare të ulëta. Megjithëse është e përhapur në mbarë botën
prap vendet më të prekura mbeten ato më të pazhvilluarat që nuk kanë
qasje në ujë të pastër e ushqyeshmëri të mire si në vendet e varfëra të
Afrikës, ndryshe njihet si sëmundja e duarve të pista. Si burimi vetëm i
infeksionit është vetë njeriu.
Përhapja e HAV
Infeksioni përhapet përmes kontakteve indirekte me gjësende për përd
orim të përditshëm personal
apo tëpërgjithshëm të kontaminuara me virusin e hepatitit.
Nga ky lloj infeksioni më të rrezikuar janë fëmijët, ndërsa verdhëza in
fektive zakonisht ka një formë mëtë butë dhe zgjat më pak. Paraqitja
e viruseve varetnga gjendja sanitare e mjedisit, shprehitë higjienikedh
e madhësia e grupit që është në kontakt tëdrejtpërdrejtë me personat e
sëmurë (familja, kopshti, shkollat).
Ky hepatit është i shpërndarë nëgjithë botën ai lajmërohet në formë sp
oradike dheepidemike, në vendet e pazhvilluara dhe atyre nëzhvillim
e sipër kjo sëmundje ka më tepër karakterendemik por
me tendenca të paraqitjes së epidemiveherë pas
here. Zakonisht epidemitë në një vend tëcaktuar zhvillohen ngadalë e
po ashtu edhe zgjasinshumë.
Inkubacioni: zgjat prej 15 deri në 50 ditë ku zakonishtshumicën e herëv
e është 28-30 ditë.

Pasqyra klinike:
HAV zhvillohet në dy stade: preikterike dhe ikterike, gjatë stadit prei
kteriksëmundja fillon ngadalë me temperaturë të lartë, dobësi, lodhje,
humbje të oreksit, irritim, vjellje, kokë dhembje, dhembje nën harkun
brinjor të djathtëdhe epigastrium. Ngjyra e urinës zakonisht merrnuan
cë më të mbyllët kurse fecesi e humb ngjyrën, ky stad i ashtuquajtur p
reikterik zgjatë 5 deri në 10 ditë dhe pas tij fillon stadi ikerik i cili zgj
atë 2 derinë 3 javë dhe karakterizohet me paraqitjen e verdhëzës (si pa
sojë e inflamacionit të mëlçisë) sidomos në sklerë, lëkura është e zver
dhur dhe mundtë shihet edhe në mukoza tjera.
Diagnoza e HAV vihet duke
u mbështetur nëpasqyrën klinike, të dhënat epidemiologjike dhelabora
torike.
Nga të dhënat laboratorike rëndësi ka detektimi i ndryshimeve të gjak
ut, urinës dhe fecesit. Paraqitja e urobilinogjenit në urinë dhe rritja e n
ivelit të transaminazave (SGOT,
SGPT), rënia e faktorëve të koangulimit dhe proteinave të serumitflas
in për dëmtime të mëlçisë. Përmes reaksionitserologjik të lidhjes së k
omplementit (RLK), radio immunoassay (RIA),
ELISA vjen deri te detektimi iimunoglobinave të klasit M
(IgM) për virusin e hepatit A të cilat janë të pranishme që nga dita
e parëderi në të 10-tën pas ekspozimit.

Nepermjet metodes ELISA, ndryshe e njohur si njëanalizë imunoabsorbe

nte e lidhur me enzimat është pranjë test i cili bën detektimin dhe matjen
e antitrupavenë gjak, testi bën detektimin e antitrupave në gjak teIgM d
he pastaj mund të tregoj nëse jeni apo jo tëinfektuar me HAV.
Metodat e parandalimit dhe trajtimit
E ditur është që nëse mbajmë pastërtinë personale nënivel të lartë gjatë
gjithë kohës do të jemi më të sigurtnga infektimi me këtë virus pranda
j është e domosdoshme mbajtja e pastërtisë personale sidomospas dalj
es nga tualeti,
para dhe gjatë përgatitjes sëushqimit, gjithashtu duhet të sigurohet qasj
a në ujë tëpijshëm. Edhe pse simptomat e këtij virusi nukshfaqen menj
ëherë duhet të jemi të kujdesshëm që tëruhemi nga vendet që personat
e infektuar kanë pasurkontakt dhe duhet të dezinfektohen ato sipërfaqe
menjëherë.
Sa i përket trajtimit të sëmundjes nuk ka ndonjë ilaç që të përdoret për
shërimin e saj por
me kalimin e kohës trupi do të krijoj antitrupat që tëluftojë virusin e
po ashtu rekomandohet vaksinimikundër HAV që u jepet fëmijëve mbi
1 vjeç, nëshumicën e herëve kalohet pa
u kuptuar nga bartësiarsyen e sëmundjes që ka. Gjithashtu një nga gjër
atqë duhet të shmangen gjatë kohës që keni infeksionnë mëlçi është pë
rdorimi i alkoolit.
Por gjëja kryesoreqë duhet të bëni gjithmonë është konsultimi me mje
kun për çdo paqartësi në zhvillimin e sëmundjes.
Hepatiti B
Hepatiti i shkaktuar me virusin B
apo ndryshe HBV është një infeksion viral i cili sulmon mëlçinë dhe
mund të shkaktojë të dyja sëmundje akute osekronike. Kjo sëmundje
është një shkaktare e vdekjeve në botë pasi nga infektimi me të rritetn
umri i vdekjeve të njerëzve nga cirroza dhe kancerii mëlçisë. Vaksina
kundër hepatitit B ofron mbrojtje98-
100% dhe është e qasshme për të gjithë.
1. Mënyra e përhapjes së infeksionit me HBV
Në zona endemike hepatiti B më së shpeshtishpërndahet nga nëna tek i
porsalinduri gjatë lindjesose gjatë transmetimit horizontal
(ekspozimi në gjaktë infektuar) posaçërisht nga një fëmijë i infektuargj
atë 5 viteve të tij të para të jetës, zhvillimi iinfeksionit kronik është shu
më i zakonshëm tekfëmijët të cilat janë të infektuar nga nënat e tyre pa
ra moshës 5 vjeçare. Hepatiti B gjithashtu shpërndahetnga lëndimi nga
gjilpërave, tatuazhet, piercing
(shpuarje) përdorimi i një gjilpëre të përdorur nga njëperson i infektuar
 tek ata që janë përdorues tëdrogave, ekspozimi në gjak të infektuar dh
e lëngjetrupore (sekretit vagjinal-
menstrual, spermës, pështymës) gjatë kryerjes së marrëdhënieve me nj
ëperson i cili është i infektuar.
Kur një i rritur infektohet me HBV
5% të rastevekanë tendencë të zhvillohen si sëmundje kronikendërsa i
nfektimi me
HBV në fëmijëri shpie në hepatitB kronik në 95% të rasteve. Hepatit
B virusi mund tëjetojë jashtë trupit të njeriut për së paku 7 ditë dhegjat
ë kësaj kohe virusi mund të shkaktoj infeksion tekpersonat e tjerë nëse
e marrin të cilët nuk janë tëmbrojtur nga vaksina e paraparë kundër kët
ij virusi. (WHO, World Health Organization, 2020). Ky
virus është i shpërndarë në gjithë botën, sipas OBSH çdovit kemi 4 mil
ion raste të reja me
HBV ku 90 mijënga ta raste do të kenë diskurs kronik.
Sot në botëjanë 2 bilion të infektuar me hepatit B dhe nga ta
350 milion me HBV kronik.
Inkubacioni: ka një periudhë e cila zgjatë 30 deri në180 ditë, pra mes
atarisht 75 ditë. Virusi mund tëvërehet Brenda
30 deri 60 ditë pas infektimit dhemund pastaj të zhvillohet në hepatit B
kronik.
2. Pasqyra klinike dhe diagnoza
Ky infeksion zhvillohet në tri stade: a. stadi i parëkarakterizohet me
ethe jo shumë të shprehura, lodhje, neveri, vjellje, humbje të oreksit,
b. stadi i dytëkarakterizohet me zverdhje të lëkurës së syve, urinëme n
gjyrë të errët, jashtëqitje të zbehta,
c. stadi i tretëkarakterizohet me tërheqje të shenjave të sëmundjes, ky s
tad zgjatë rreth dy muaj (Isuf Dedushaj me bp,
2005) siç është shpjeguar më gjerësisht edhe nëtabelë:

Tabela 3. Stadet e zhvillimit të hepatit B virusit

Stadi Ethe lodhje, neveri, vjellje, humbje të oreksit, kruarje tëpërgjithshme të trupit, fryrje dhe dh
I imbje barku,
Stadi II Zverdhje të lëkurës së syve, urinë me ngjyrë të errët, jashtëqitje tëzbehta

StadiIII Tërheqje të shenjave të sëmundjes dhe përmirësim të gjendjesshëndetësore

Diagnoza e sëmundjes vërtetohet gjithnjë në bazë tëpasqyrës klinike,

anketës epidemiologjike dheanalizave laboratorike, është e domosdos
hmehulumtimi serologjik i prezencës së virusitgjegjësisht i antigjenev
e dhe antitrupthave të cilatparaqesin marker për infektimin me
HBV. Antitrupthat e klasës IgM paraqiten vetëm në fazënakute dhe ja
në shenjë e sigurtë e diagnozës. HBsAg antigjeni mund të gjendet në
serum edhe para fillimit të manifestimeve klinike. Prania e antigjenit
për 6 muaj e më shumë tregon për kalimin në fazën kronike të bartjes
së HBsAg antigjenit. (IsufDedushaj me bp, 2005)
3. Trajtimi dhe masat parandaluese

Nuk ka një mënyrë për shërimin apo trajtimin e tërësishëm të hepatitit

B
por gjithmonë këshillohet tëmbahet balancë adekuate e ushqyeshmëri
së dhekonsumimin e madh të lëngjeve të cilat janë humburgjatë të vje
llurave e diarreve e gjithashtu e rëndësishme është të mos konsumohe
n medikamentetë panevojshme siç janë paracetamoli e të tjerakundër t
ë vjellurave. (WHO, World Health Organization, 2020). Si
masa parandaluese kundërHBV që duhet të merren janë vaksina kund
ërhepatitit B te të porsalindurit, ku duhet të merren tri doza me
interval nga 4 javë nga njëra tjetra, vaksinimin e të gjithë personave
me rrezikshmëri tëlartë siç janë profesionistët shëndetësorë, shmangie
ne kontaktit me gjak dhe produkteve të gjakut tëinfektuar, shmangien
e kontakteve seksuale me persona të infektuar me hepatit B.
4. Hepatiti C
Hepatiti viral
C është një infeksion i mëlçisë ishkaktuar nga hepatit C virusi (HCV) i
cili i takongjinisë Hepacavirus.
Ky infeksion mund të jetë në tëdy format kronike dhe akute,
90% të sëmurave nukshfaqin simptoma apo i kalojnë shumë lehtë pa
e kuptuar e 50-80%
e personave të infektuar do tëzhvillojnë formën kronike të infeksionit
ku si pasoj e kësaj mund të zhvillohet cirroza ose kanceri imëlçisë, pra
një ndër shkaktarët më të mëdhenj tëkancerit të mëlçisë është HCV. In
kubacioni: sillet nga2 javë deri në 6 muaj por infeksioni kronik mund t
ëekzistojë 20 vjet para
se të lajmërohet cirroza apo ndonjë komplikim tjetër.
Hepatiti C akut: është një infeksion më i shkurtë dhesimptomat e tij z
gjasin deri në 6 muaj. Disa ngapacientët të infektuar mund ta mposhti
n virusin pa ndonjë trajtim të veçantë por vetëm nga luftimi iantitrupa
ve pra vetë trupit të tij,
por për disa të tjerënjë infeksion akut qon në një infeksion kronik.
Hepatiti C kronik: është një infeksion më i gjatë, nëse nuk trajtohet m
und të zgjatë tërë jetën dhemund të shkaktojë probleme të rëndësishm
e tëshëndetit duke përfshirë dëmtimin e mëlçisë, cirrozën, kancerin e
mëlçisë dhe pastaj edhevdekjen. (MedlinePlus2020)
1. Përhapja në botë dhe mënyra e shpërndarjes
HCV është i shpërndarë në të gjithë botën, sipasOBSH
(WHO) disa nga vendet e Afrikës dhe Azisëkanë më shumë raste me k
ëtë sëmundje por
duke moslënë anash as Amerikën dhe Evropën po ashtu.
Hepatiti C nuk shpërndahet nga ushqimi, uji osengrënia me
persona të infektuar siç është te hepatitiA me anë te ujit dhe ushqimit,
por rrugët e përhapjessë këtij infeksioni janë kryesisht parenterale që
do tëthotë se nëse bëhet përdorimi i një shiringe apo gjilpëre jo të ster
ilizuar por të përdorur nga dikushtjetër apo kontakti me gjakun e diku
jt që është iinfektuar atëherë virusi do të transmetohet edhe tekju. Gjit
hashtu tatuazhet ose shpuarjet (piercing) gjithashtu janë një rrugë e pë
rhapjes së infeksionit, si një rrugë tjetër por që thuhet që ka intensitet
tëvogël të rrezikshmërisë është edhe kryerja e marrëdhënieve seksuale
me një person i cili është iinfektuar me HCV.
Para vitit 1992 në Amerikëhepatiti C shpërndahej nga transfuzioni i gj
akut dhetranspantimet e organeve por që nga atëherë bëhenteste për të
zbuluar praninë e
HCV në gjak dheprandaj është më e rrallë të merret infeksioni në këtë
mënyrë. (World Health Organization, 2020)
2. Pasqyra klinike dhe diagnostikimi i HCV
Shumica e njerëzve me hepatit nuk kanë simptoma, personave me
hepatit akut u shfaqen simptomat brenda 3 muajve pasi infektohen dhe
karakterizohen me lëkurë më të verdhë dhe sëmundja shoqërohet me
humbje të oreksit, nauze, vjellje, lodhje, rraskapitje, dhembje barku dhe
urinë ngjyrë më të mbyllët. (Isuf Dedushaj me bp, 2005)
Diagnostikohet duke u bazuar në historinë mjekësore, një testi fizik dhe
testit të gjakut. Pasqyra klinike mund të vërtetohet duke gjetur antitrupat
anti HCV përmes reaksioneve serologjike radioimuno analizës (RIA),
nëse keni hepatitin C atëherë duhet të bëhet testi i acidit nukleik për
HCV ribonukleik acid (ARN) në mënyrë që të konfirmohet sëmundja
kronike pas disa persona e luftojnë infeksionin dhe e zhdukin pa pas
nevojë për trajtim. Dhe pasi një person është diagnostikuar pozitiv prap
duhet tu nënshtrohet testeve shtesë për të parë shkallën e dëmtimit të
mëlçisë dhe këto teste përfshijnë teste të tjera të gjakut, ultrazëri i
mëlçisë dhe biopsia e mëlçisë. (World Health Organization, 2020)

3. Metoda e parandalimit, trajtimi dhe rekomandimet kundër HCV

WHO në vitin 2018 ka rekomanduar terapi me antiviralë pangjenotipike
me veprim të drejtpërdrejtë (DAAs), kjo terapi bën shërimin e shumicës
së personave të infektuar me HCV dhe kohëzgjatja e tij është e shkurtë
(12 deri 24 javë) ku e gjitha varet nga prezenca e
cirrozës. WHO rekomandon trajtimin e tëgjithë personave me
HCV kronik mbi moshën 12 Vjeçare me pangjenotipik DAAs. Në viti
n 2017 nga71 milion total të infektuar me
HCV në gjithë botën, vetëm 19%
(13.1 milion) ishin në dijeni me diagnozën e tyre, dhe nga ta të diagno
stikuar me HCV kronik, rreth 5 milion ishin trajtuar me
DAAs deri në fund të 2017. (World Health Organization, 2020)
Për parandalimin e infektimit me HCV rekomandohet:
 Përdorimi i rregullt dhe i sigurt i injeksioneve tëkujdesit shëndetësor
Largimi apo hedhja e sigurt e mjeteve të mbrehtë tëpërdorura
Testimi i gjakut të dhuruar nga vullnetarët për HBV dhe HCV
Trajtimi i personelit shëndetësor
Parandalimi i ekspozimit në gjakgjatë marrëdhën

ieve seksualePër personat e infektuar me

HCV rekomandohet:

a. Edukimi dhe diskutimi i opsioneve për kujdes dhetrajtim

b. Imunizimi me vaksina kundër hepatitit A dhe B për të parandaluar

gjithashtu infektimin e mëlçisëedhe nga këto viruse

c. Menagjimi i hershëm dhe i duhur shëndetësorpërfshirë terapinë antivi

rale,
d. Vëzhgim të rregullt për diagnozë të hershme tësëmundjes kronike t

ë mëlçisë. (World Health Organization, 2020)

5. Hepatiti D
Sëmundja shkaktohet nga virusi i hepatitit D i ciliështë një ARN virus
me madhësi 35-37 nm. Inkubacioni i sëmundjes zgjatë 2 deri në 8 javë.
HDV globalisht prek 5% të njerëzve të cilët kanëinfeksione kronike m
e hepatit B pra të gjithë personate ndjeshëm ndaj hepatitit B ose me
forma kronike tëtij mund të infektohen me
HDV. Mënyra e përhapjessë tij është në mënyrë parenterale, përmes sh
iringave, gjilpërave të kontaminuara me virusin e hepatitit D. Infeksio
ni përhapet edhe përmes plazmës, derivatevetë saj si dhe rrugëve seksu
ale. (WHO, World Health Organization, 2020)
1. Pasqyra klinike dhe diagnoza

E ngjashme me atë të HBV, pra karakterizohet me zverdhje, lodhje, d

hembje barku, vjellje, humbjeoreksi, dhe diagnoza vihet duke detektu
 ar antitrupate virusit të hepatitit D në gjak me metodën RAI. (WHO,
World Health Organization, 2020)
Parandalimi që mund të bëhet për infektim me
HDV është përdorja e mjeteve të mprehta të sigurta, injeksioneve dhe
të tjera pajisjeve jo të përdorura mëparë dhe gjithashtu më e rëndësish
mja ështëvaksinimi kundër HBV. (Isuf Dedushaj me bp, 2005)
6. Hepatiti E

Hepatit E virusi është infeksion akut viral i mëlçisëqë është formë shu
më e ngjashme me hepatitin A, është një virus
me formë sferike me një varg të ARN me madhësi 32-34
nm. Inkubacioni sillet nga 15 deri64 ditë.
Sipas WHO çdo vit numërohen 20 milion raste tëreja me
HEV në mbarë botën, që qon në 3.3 milionraste simptomatike të hepa
titit E. Gjithashtu hepatitiE në vitin 2005 ka shkaktuar 44000 vdekje (
3.3% tërasteve totale të vdekjes me hepatit viral). Lajmërohet më shu
më në vende me kushtehigjienike të ulëta si në vendet e Azisë jugore
dhelindjes. Mënyra e përhapjes është përmes rrugëvefekalorale dhe kr
yesisht burim është uji ikontaminuar. Rrugë të tjera të përhapjes sësë
mundjes janë:
Ngrënia e mishit
jo të pjekur mirë ose produktevetë tij nga kafshët e infektuara (p.s
h mishi iderrit)
Transfuzioni i gjakut të infektuar
Transmetimi vertikal nga nëna shtatzënë tek iporsalinduri.
1. Pasqyra klinike
Personi i infektuar karakterizohet me plogështi, lodhje, humbje oreksi,
urinë me ngjyrë të errët dhemë pas zverdhje të lëkurës. Diagnoza e së
mundjesmbështetet në pasqyrën klinike dhe vërtetohenpërmes analizav
e laboratorike, diagnoza definitive
e hepatitit E është e bazuar në detektimin e antitrupaveIgM të virusit n
ë gjakun e personit. (Osman Imami, Isuf Dedushaj, 1983)
2. Parandalimi dhe trajtimi
Kujdesi i madh për higjienën personale, konsumimi iushqimeve dhe uj
it jo të kontaminuar, largimihigjienik i mbeturinave. Në vitin 2011 një
vaksinëkundër HEV është zbuluar e regjistruar në Kinë por nuk është
aprovuar në shtete të tjera. Një trajtimspecifik nuk ka kundër HEV
por në disa rastespecifike, interferoni (proteinë e liruar nga qelizatshta
zore që u përgjigjet hyrjes së virusit) ështëtreguar shumë i suksesshëm.

7. Kujdesi Infermieror ndaj të sëmurëve me Hepatit

Si çdo profesionist shëndetësor tjetër që luan rolmadhor në përkujdesj

en ndaj pacientit edhe roli iinfermierit është një ndër kryesorët në dhë
nien e ndihmës për tejkalimin e sëmundjeve. Infermierikujdeset që të
marrë informatat kryesore të pacientitqë lidhen me sëmundjen si p.sh.
:

Nëse ka pasur një transfuzion gjaku nga njëperson

me histori sëmundjeje të panjohur.
Aktivitetin seksual pasi siç e dimë Hepatitimund të përhapet e
dhe me rrugë seksuale.
Piercing (shpuarjet) apo tatuazhet kohëve tëfundit.
Kushtet e jetesës, qasja në ujë të pijshëm dhemënyrën e ushqyer
jes.
Nëse punon në një vend që ka qasje nëkryerjen e mostrave lab
oratorike me gjakapo në hemodializë.

Sa i përket përkujdesjes për të sëmurët me Hepatitinfermierja luan rol

në kujdesën fizike ndaj pacientite
po ashtu dhënien e këshillave dhe ngritjen morale të pacientëve. Men
agjimi dhe këshillimi që i bëhetmë së shpeshti pacientit për ta kaluar
gjendjen e tijështë:

Të pushoj sa më shumë në mënyrë që të mos e lodhveten fizikisht.

Te konsumoj lëngje të mjaftueshme për shkak tërrezikshmërisë së
humbjes së tepërt të lëngjevenga të vjellurat dhe nga barkqitja.
Të ushqehet me ushqime të shijshme të cilat nukpërmbajnë shumë er
ëza.
Të kujdeset për higjienën personale.
Të rrijë në pozita ku nuk ushtron shtytje në mëlçi.
Bordetella Pertussis është një sëmundje shumë ngjitëse qëndodh kry
esisht tek fëmijët dhe adoleshentët dhe shkaktohetnga bakteri Gram
-negativ Bordetella
pertussis . Simptomatfillimisht janë ato të një infeksioni jospecifik të
traktit tësipërm të frymëmarrjes, i ndjekur nga një kollëparoksizmal
e ose spazmodike që zakonisht përfundon me një inhalim të zgjatur,
me forcë të lartë, i ngjashëm me sorrën e gjelit (britma). Diagnostifiki
mi bazohet në shtupënnazofaringeale, testin e Reagimit të Zinxhirit P
olimerazë(PCR) dhe analizat serologjike. Terapia me antibiotikëbazoh
et në makrolidet.
Kolla e mirë është endemike në të gjithë botën. Në Shtetete Bashk
uara, ajo përsëritet në mënyrë ciklike çdo 3-
5 vjet. Kollë e mirë ndodh vetëm tek njerëzit; nuk ka rezervuarë kaf
shësh.
Transmetimi bëhet kryesisht përmes pikave të sekretimittë frymë
marrjes që përmbajnë B. pertusis (një kokobacill ivogël, jo-
lëvizës Gram-
negativ) nga pacientët e infektuar, veçanërisht gjatë fazës katarrale
dhe fazës së hershmeparoksizmale. Infeksioni është shumë ngjitë
s dheshkakton sëmundje në ≥
80% të kontakteve tëngushta. Transmetimi nga kontakti me objekt
et e kontaminuara është i rrallë. Pacientët humbasin ngjitjen e tyre
pas javës së 3-të të fazës paroksizmale.
Kolla është një semundje feminore e parandaluar ngavaksinat, incidenca
e së cilës po rritet, në mënyrë tëngjashme, adoleshentët dhe të rrit
urit e pambrojturpërbëjnë një rezervuar të rëndësishëm për B.
pertussis dhepër këtë arsye shpesh janë burimi i infeksionit për fë
mijëte pambrojtur <1 vit
(të cilët kishin rritjen më të madhevjetore të incidencës dhe shkallë
n më të lartë tëvdekshmërisë së rastit .
Infeksioni i parë nuk jep imunitet natyror afatgjatë,
por sulmet dhe infeksionet pasuese tek adoleshentët dhe tërriturit
e vaksinuar më parë, imuniteti i të cilëve është ulurzakonisht janë
të lehta dhe shpesh neglizhohen.

Komplikimet e shkaktuara nga kolla

Komplikimet e frymëmarrjes, përfshirë asfiksinë tekfoshnjat, janë

më të zakonshmet. L ' otitis
media ndodhshpesh. Bronkopneumonia (e zakonshme tek tëmosh
uarit) mund të jetë fatale në çdo moshë.
Paroksizmat e rënda me anoksi pasuese mund tëshkaktojnë shfaqj
en e hemorragjive cerebrale, okulare, kutane dhe mukoze. Hemorr
agjia cerebrale, edema
e truritdhe encefaliti toksik mund të shkaktojnë paralizë spastike, p
aaftësi intelektuale ose çrregullime të tjera neurologjike.
Hernia kërthizore dhe prolapsi i rektumit gjithashtundonjëherë nd
odhin.
Kjo sëmundje,
e shkaktuar nga B. parapertusis , mund tëjetë klinikisht e padallues
hme nga kolla,
por në përgjithësiështë më pak e rëndë dhe më rrallë fatale.
Simptomatologjia
Periudha e inkubacionit është afërsisht 7-
14 ditë(maksimumi 3 javë). B.
pertussis pushton mukozat efrymëmarrjes,
duke rritur sekretimin e mukusit, i cilifillimisht është I qetë dhe më
vonë bëhet ngjites dhe tëtrashet. Sëmundja e pakomplikuar zgjat r
reth 6-10 javëdhe përbëhet nga 3 faza:
Katarrale
 Paroksizmal
Rimëkëmbëse

Fillimi i fazës katarrale është tinëzare, zakonishtmanifestohet me

teshtitje, ose shenja të tjera tëinflamacionit të mukozave të hundës
; me anoreksi, qetësidhe një kollë të keqe dhe të bezdisshme gjatë
natës qëgradualisht bëhet ditore. Mund të ndodhë ngjirja e zërit. E
thet janë të rralla.
Pas 10-
14 ditësh, fillon faza paroksizmale në të cilënkolla rritet në ashpër
si dhe frekuencë. Kollitjet e përsëritura dhe të dhunshme prej 5 kol
litjeshtë njëpasnjëshme ndodhin gjatë një frymëmarrje të vetmedh
e pasohen nga një britmë (një thithje e shpejtë dhe e thellë). Sasi t
ë bollshme të mukusit ose flluskave të butëmund të dëbohen nga
vrimat e hundës gjatë ose pas paroksizmave. Të vjellat janë karakt
eristike. Në foshnjat, mbytja (me ose pa cianozë) mund të jetë më
e zakonshmesesa ulëritja.
Simptomat ulen ndërsa fillon shërimi , zakonisht brenda4 javësh n
ga fillimi. Kohëzgjatja mesatare e sëmundjesështë rreth 7 javë (3 ja
vë deri në 3 muaj ose mëshumë). Përshtatjet e kollitjes paroksizma
le mund tëpërsëriten për muaj, zakonisht nga acarimi nga njëinfek
sion i sipërm i frymëmarrjes në një trakt respirator akoma të ndjes
hëm.
Diagnostifikimi
Kulturat nazofaringeale, testet e drejtpërdrejtatë antitru
pave fluoreshente dhe testet PCR
(Reaksioni i Zinxhirit Polimerazë)
Testet serologjike
Faza katarale shpesh është e vështirë të dallohetnga bronkiti ose g
ripi . Infeksionetadenovirus dhe tuberkulozi gjithashtu duhet të me
rrenparasysh .
Kulturat e tamponit nazofaringeal janë pozitive për B. pertusis në 8
0-
90% të rasteve në fazën katarrale dhe tëhershme paroksizmale. M
eqenëse kërkohen media tëveçanta të kulturës dhe një periudhë e
gjatë inkubacioni, laboratori duhet të lajmërohet për dyshimin për
pertusis.
Testet me antitrupa specifikë fluoreshente në sekrecionetnazofari
ngeale lejojnë diagnozën e saktë por nuk janë aqtë ndjeshme sa te
stet e kulturës. Testet serologjike akutedhe rikuperuese mund të je
në të dobishme.

Analiza PCR (Polymerase Chain Reaction)

e mostravenazofaringeale është testi më i ndjeshëm dhe i preferu
ar.

Qelizat e bardha të gjakut variojnë midis 15,000 dhe20,000

/ mcL (15 dhe 20 × 10 / L)
9

por mund të jenënormale ose të kalojnë 60,000 / mcL (60 × 10 / 9

L), zakonisht me 60-80% të limfociteve të vogla.

Diagnoza diferenciale me para-pertusis mund të bëhet me
teste të kulturës ose me teknikën e antitrupavefluoreshente.
Trajtimi
Terapia mbështetëse
Eritromicina ose azitromicina

Shtrimi në izolim i frymëmarrjes rekomandohet përfoshnjat e prek

ura rëndë. Izolimi vazhdon derisa tëadministrohen antibiotikë për
5 ditë.
Tek foshnja, aspirata për të hequr mukusin e tepërt ngafaringu mu
nd të jetë një manovër që shpëton jetën. Herëpas
here kërkohet oksigjen dhe trakeostomi ose intubimnazotrakeal. E
kspektorancat, ilaçet antitusive dheqetësimi i butë kanë pak vlerë.

Meqenëse çdo shqetësim mund të shkaktojë sulme tërënda të koll

ës paroksizmale me anoksi, foshnjat me sëmundje serioze duhet t
ë mbahen në një dhomë të qetë, të errët dhe të shqetësohen sa m
ë pak të jetë e mundur.
Pacientët e trajtuar në shtëpi duhet të mbahen të izoluar, veçanëri
sht nga fëmijët e predispozuar, për të paktën 4 javë nga fillimi i së
mundjes dhe derisa simptomat tëqetësohen.

Të antibiotikët administruara gjatë fazës catarrhal mundtë përmir

ësuar sëmundjen. Pas fillimit të paroksizmave, antibiotikët zakonis
ht nuk kanë efekt klinik por rekomandohen për të kufizuar përhapj
en e infeksionit.
Barnat e preferuara janë

Eritromicina 10 deri 12.5 mg / kg

me gojëçdo 6 orë (maksimumi 2 g / ditë) për 14 ditë

Azitromicina 10 deri 12 mg / kg
me gojë njëherë në ditë për 5 ditë

Trimetoprim / sulfametoksazoli mund të zëvendësohet nëpacientë

t≥
2 muaj që janë intolerantë ose mbindjeshëmndaj antibiotikëve ma
krolidë.
Antibiotikët duhet të përdoren gjithashtu në prani tëndonjë ndërlik
imi bakterial (p.sh., bronkopneumoni, otitis media).
Parandalimi
Imunizimi aktiv kundër pertusis është pjesë e kursevestandarde të
vaksinimit. Janë dhënë pesë doza të vaksinëssë pertusisit qelizor (z
akonisht të kombinuara me difteri-tetanoz-pertusis) në moshën 2,
4 dhe 6 muajshe; nxitësitjepen në 15-18 muaj dhe në 4-6 vjet.
Efektet e konsiderueshme anësore nga përbërësi ipertusisit të va
ksinës përfshijnë
Encefalopatia brenda 7 ditëve
Konfiskimi, me ose pa ethe, brenda 3 ditësh
I dëshpëruar, i paqëndrueshëm, ivazhdueshëm duke qa
rë ose duke bërtitur për≥ 3 orë
Shembje ose tronditje brenda 48 h

Ethet ≥ 40.5 ° C brenda 48 orëve

Reagim i menjëhershëm i rëndë oseanafilaktik

Këto reaksione kundërindikojnë administrimin pasues tëvaksinës s

ë kollës së kokës; Një vaksinë e kombinuar e difterisë-
tetanozit është në dispozicion,
pa përbërësin e pertusisit. Vaksina qelizore,
e cila është përgatitjaaktualisht e disponueshme, tolerohet më mir
ë sesa vaksinae përdorur më parë,
e cila përmban përbërës të shumtëqelizorë.

As vaksinimi,
as sëmundja natyrore nuk i jep imunitetmbrojtës gjatë gjithë jetës
kundër kollës së mirë ose ri-infektimit. Imuniteti tenton të bjerë 5-
10 vjet pasi ështëdhënë doza e fundit e vaksinës.

Profilaksia pas ekspozimit

Antibiotikët pas ekspozimit duhet t'u jepen kontaktevefamiljare br
enda 21 ditëve nga fillimi i kollës në pacientinindeksues, pavarësis
ht nëse janë vaksinuar apo jo.
Antibiotikët pas ekspozimit duhet t'u jepen individëve tëmëposhtë
m me rrezik të lartë brenda 21 ditëve ngaekspozimi, pavarësisht n
ëse janë vaksinuar ose jo:

Fëmijët <12 muaj

Gratë në tremujorin e 3 të shtatzënisë
Të gjithë njerëzit me gjendje shëndetësore tëpërkeqësu
ara potencialisht nga infeksioni ipertusis (p.sh., mungesa
e imunitetit, astmamesatare deri e rëndë, sëmundja kron
ike e mushkërive)
Njerëzit të cilët kanë kontakt të ngushtë me foshnje <12
muajshe, gra shtatzëna osepacientë me gjendje që mun
d të shkaktojnësëmundje serioze ose komplikime
Të gjithë njerëzit në mjediset me rrezik tëlartë që përfsh
ijnë foshnje <12 muaj ose gra nëtremujorin e tretë të sht
atzënisë (p.sh., qendrate kujdesit për fëmijë, pavijonet e l
indjes, NICU)
Këta njerëz duhet të marrin një kurs 7 deri në 14 ditë tëeritromicin
ës orale 500 mg 4 herë në ditë ose 10-12.5 mg / kg
4 herë në ditë. Antibiotikët alternative përfshijnëklaritromicinë dhe
azitromicinë. Për foshnjat <1 muaj, azitromicina preferohet për pr
ofilaksinë pas ekspozimit.

Pikat kryesore
Kolla është një infeksion i frymëmarrjes qëmund të
ndodhë në çdo moshë,
por është mëi zakonshëm dhe ka më shumë të ngjar
ë tëjetë fatal në foshnje, veçanërisht tekfoshnjat <6
muaj.
Një fazë katarrale me simptoma tëinfeksionit të sip
ërm të frymëmarrjespasohet nga një fazë paroksizm
ale me periudha të përsëritura të kollitjes sëshpejtë
dhe të njëpasnjëshme të ndjekuranga një thithje e sh
pejtë dhe e thellë(klithma).
Sëmundja zgjat rreth 7 javë,
por kollitjamund të vazhdojë për muaj të tërë.
Diagnostikoni duke përdorur provën e Polymerase
Chain Reaction
(PCR) osekulturat e nazofaringit; kërkohen media spe
ciale të kulturës.
Trajtojeni me makrolid për të përmirësuarsëmundj
en (gjatë fazës katarrale) ose për tëminimizuar trans
metimin (gjatë fazësparoksizmale dhe më pas).
Parandaloni sëmundjen duke përdorurvaksinën e k
ollës qelizore si pjesë e njëprogrami vaksinimi (duke
përfshirë njëpërforcues për të rriturit), dhe trajtoninj
erëzit që kanë qenë në kontakt me eritromicinën.
As pasja e sëmundjes dhe as vaksinimi nuksigurojn
ë mbrojtje gjatë gjithë jetës, megjithëse çdo sëmundj
e e mëvonshme ka tendencë të jetë më e lehtë.
 TEMA: INFEKSIONET E SISTEMIT RESPIRATOR

Bronkioliti
Eshte nje inflamacion i bronkeve te mushkerive zakonisht rezulton nga nje infeksion
viral dhe mund te coj ne semundje te renda. Ky infeksion zakonisht prek femijet e
vegjel nen moshen 2 vjec , megjithese mosha rritese eshte 3 deri ne 6 muaj .
Bronkioliti ndodh me shpesh ne vjeshte dhe ne dimer dhe eshte nje ceshtje e
zakonshme shtrimi ne spital i foshnjave. Kjo ndodh kur kanalet më të vogla të ajrit në
mushkëri (bronkiolet) bëhen të përflakura dhe të bllokuara me mukozë. Kjo e bën më
të vështirë për fëmijën të marrë frymë.
Shkaqet: Bronkioliti zakonisht shkaktohet nga një virus. Virusirespirator
(RSV) është shkaku më i zakonshëm . Virusi përhapetkur dikush i infektuar me sëmun
djen vjen në kontakt tëdrejtpërdrejtë me fëmijën tuaj. Kjo ndodh shpesh kur një perso
n i sëmurë teshtinë ose kollitet pranë fëmijës suaj. Mund të ndodhëedhe kur fëmija jua
j prek lodra ose objekte të tjera që një person i sëmurë kishte prekur.
Kompilacionet : Foshnja mund te kete veshtiresi te renda respiratore dhe mund te
behen cyonotic. Shenjat e para të bronkiolit duken si simptomat e një ftohjeje të
zakonshme. Femija mund te lodhet shume nga funksionimi i frymemarrjes dhe te
kerkoje intubacion endotrakeal. Infeksioni dyte mund gjithashtu te ndodh sic eshte
penumonia. Ne raste te renda bronkiolitis dhe kur trajtimi ka qene i vonuar ,infeksioni
mund te jete fatal. Fëmija mund të ketë rrjedhje hundësh, kollë dhe temperaturë të
lehtë për disa ditë. Pas kësaj, fëmija juaj mund të fillojë të marrë frymë shpejtë dhe me
zhurmë (të bëjë një tingull të lartë fishkëllimë kur merr frymë).
Procesi infermieror
Vleresimi infermieror
Shpesh fillojne si nje infeksion respirator i siperm me simptomate ngjashme me ato te
je te ftohti te zakonshem ,sic jane ethetrhinorrhea dhe kola
. tingujt mushkeror mund te tregojneprezencen e plasaritjeve dhe nje ngrehje te larte te
dihatjes .Foshnja mund te jete tachypreic ,hipoksik dhe irritues . Nasal
flaring gunting respiratious perdorimi i sinjaleve muskuloraksero duke perkeqesuar v
eshtiresine respiratore .foshnjatgjithashtu mund te jene letargjik dhe dehidrues, si rezu
ltat kequshqyerja.
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave: eshte e rendesishme qete njihen shenja dhe si
mptomat e hershme te infeksionit, evidentimi I hershem ndihmon ne vendosjen e trajti
mit dhe per te parandaluar komplikacionet e koston e kujdesit.
Pacientet mund tee kene renie imuniteti dhe duhet te kene nje kujdes te vecante
per te parandaluar ate
.
 Laj duart sipas teknikes se larjes se duarve.
Ndalo qendrimet e ndonjerit me infeksion ne dhomen e tesemurit
.

Te ushqehet mire.
Raporto tek mjeku per shenjat te renies se imunitetit.
Simptomat
Fëmija vjellë dhe nuk mund të mbajë lëngjet.
Fëmija është duke marrë frymë shumë shpejt, më shumë se 40
frymëmarrje në 1 minutë.
Ju mund ta shihni lëkurën e fëmijës në mes të brinjëve me çdo frymëmarrje, ose
fëmija duhet të ulet për të qenë nëgjendje të marrë frymë.
Fëmija ka pasur sëmundje të zemrës ose ka lindur para kohe. Në këtë rast, ndihm
a mjekesore nevojitet në shenjat e para të kësaj sëmundjeje.
Nëse buzët ose majat
e gishtave të fëmijës duken të kalterta nuk mund të marrë oksigjen të mjaftueshë
m.
Testet diagnostike
Gazet ne gjak mund te shfaqin hipoksemi dhe hiperkrobi.
Nje numer i larte i gjakut mund te shfaq lekociotozen.
Radiografia e gjakut mund te drejtoje pneumoni dhe shkaqe te tjera te simptomave.
Kultura e sekrecioneve respiratore mund te shfaq se cili virus eshte perfshire .
Diagnoza
Karakteristikat tipike të bronkiolitit, në ekzaminim, janë: fishkëllima që nuk
lehtësohet as nga tri doza të bronkodilatorit me veprim të shpejtë ne tejfryrja e kafazit
të krahërorit, me kumbim (sonoritet) të rritur në perkutim ne retraksion të pjesës së
poshtme të kafazit të krahërorit n kërcitje të imëta në auskultim të krahërorit ne
vështirësi në të ushqyer, thithje apo pirje, si pasojë e distresit respirator.
Nderhyrja infermierore
Nëse fëmija ka temperaturë (≥39°C) që duket të jetë shkaktare e distresit, jepi
paracetamol.
Sigurohu që fëmijët e hospitalizuar të marrin lëngjet mbajtëse ditore të
përshtatshme për moshën e fëmijës (shih seksionin 10.2, faqe 277), por
shmangintejhidrimit.
Inkurajo të ushqyerit në gji dhe lëngjet orale.
Inkurajo fëmijën që të hajë sa më parë që të mund të pranojë ushqimin.

Trajtimi me antibiotik
Nëse trajtohet në shtëpi, jepi amoxicillin (25 mg/kg 3 herë në ditë) për 5 ditë,apo
cefalosporinë të gjeneratës së dytë (cefaclor 20-40 mg/kg/ditë, çdo 8 apo12 orë).
 Nëse ka distres respirator, siç është retraksioni i pjesës sëposhtme të kafazit
të krahërorit, por fëmija është në gjendje të pijë dhe nuk ka cianozë qendrore,
Jepi benzylpenicillin (50 000 njësi/kg IM apo IV çdo 6 orë) së paku 3 ditë.
Kur të përmirësohet fëmija, kalo nëamoxicillin oral (25 mg/kg 2 herë në ditë)
për3 ditë.
Nëse ka shenja të pneumonisë së rëndë (cianozë qendrore apo paaftësi për të
pirë), jepi ceftriakson (80 mg/kg IM apo IV në 24 orë) deri sa të përmiresohet.

Croup
Pezmatim i rende dhe bllokim i rrugevwe te siperme tefrymemarrjes.
I referohet edemes rreth laringut dhe kordavezanore.

Shkaktaret:

Shumë raste vijnë nga viruset e parainfluencës (ftohja e zakonshme). Viruse të tj

erë që mund të shkaktojnë krouppërfshijnë adenovirus
(një grup tjetër i viruseve tëzakonshëm të ftohjes), virusi syncytial i frymëmarrjes
(RSV), mikrobi më i zakonshëm që prek fëmijët e vegjëldhe fruthi. Kroup mund
të shkaktohet gjithashtu nga alergji, ekspozim ndaj irrituesve të thithur ose infeks
ionebakteriale. Por këto janë të rralla.

Cilat janë simptomat e Kroupit?

Simptomat kanë tendencë të jenë më të rënda tek fëmijëtnën moshën 3. Kjo është
për shkak se sistemi ifrymëmarrjes së një fëmije është më I papjekur se
ai i një tërrituri. Simptomat që janë të zakonshme në shumicën e rasteve të grupe
ve përfshijnë:
Simptoma të ftohjes si teshtima dhe hundë të lëngshme
Ethe
Kollë lehese
Frymëmarrje e rëndë
Ze i ngjirur
Kërkohet kujdes i menjëhershëm mjekësor nëse kroupikërcënon aftësinë e fëmijë
s tuaj për të marrë frymë. Kontaktoni mjekun tuaj sa më shpejt të jetë e mundur n
ësevëreni simptoma të tilla si:

Tinguj të lartë gjate frymëmarrjes

Vështirësi në gëlltitje
Ngjyrosja e lëkurës blu ose gri rreth hundës, gojës dhethonjve të gishtave
Kroupi që vazhdon më shumë se një javë, përsëritet shpeshose shoqërohet me
ethe më të lartë se 38.5 gradë, duhet tësillet në vëmendjen e një mjeku. Nevojitet
një ekzaminimpër të përjashtuar infeksionet bakteriale ose gjendje të tjeramë seri
oze.

Diagnostifikimi i Kroupit
Croup zakonisht diagnostikohet gjatë një vizite fizike.
Mjeku juaj ka të ngjarë të dëgjojë kollën, të vëzhgojëfrymëmarrjen dhe të kërkoj
ë një përshkrim të simptomave. Edhe kur një vizitë në zyrë nuk është e nevojshm
e, mjekëtdhe infermierët mund të diagnostikojnë Kroupin duke dëgjuar me vëme
ndje kollën karakteristike në telefon. Nësesimptomat e kroupit janë të vazhduesh
me, mjeku juaj mundtë urdhërojë një analize të fytit ose rrezeve X për tëpërjashtu
ar kushtet e tjera të frymëmarrjes.

Vleresimi infermieror: Klinika: infeksion i rrugeve tesiperme te frymemarrjes,

ngjirje zeri, shqetesime ne frymemarrje. Avancimi i semundjes shkakton: pezmat
im, edeme, spazme, ethe, edeme re bronkeve
e bronkiolave.

Nderhyrjet infermierore:
• Kontrollojm ethet.
• Vezhgojm kollen, zhurmat e frymarrjes, ngjirjen e zerit, cianozen, ritmin e
zemres.
• Qetesojme dhimbjet e fytit me qetesues, akull, akullore, leng frutash.
• Kujdesemi mire per higjenen e duarve.
• Mbeshtesim pacientin & familjeirësohet fëmija. Pastaj vazhdo përmes gojës për
gjithsejtë 10 ditë

Pacienti me tuberkuloz pulmonar.

Eshtë një sëmundje infektive që prek kryesisht parenkimën e mushkërive. Ai
gjithashtu mund të transmetohet në pjesë të tjera të trupit, duke përfshirë
meningjet, veshkat, kockat dhe nyjet limfatike. Transmetohet nga ajri.

Faktorët e rrezikut:
Kontakt i ngushtë me dikë me TB. Thithja e grimcave të ajrit nga një person i
infektuar është proporcionale me sasinë e kohës së kaluar në të njëjtën hapësirë
ajrore, afërsinë e personit dhe shkallën e ventilimit; Pacient me HIV, kancer,
transplant organesh dhe terapi të zgjatur me kortikosteroide me dozë të lartë;
infermierë që marrin pjesë në intubim dhe aspiratë ndaj këtyre pacientëve të
prekur; vende të varfra; gjendje të vazhdueshme mjekësore ose trajtime të
veçanta (për shembull, diabeti, dështimi kronik i veshkave, kequshqyerja, disa
sëmundje malinje, hemodializa, transplantet e organeve, gastrektomia ose bajpasi
jejunoileal), etj.

Simptomat:
Shumë pacientë kanë ethe të butë, qethje, djersitje natën, lodhje dhe humbje
peshe. Qethja mund të mos jetë produktive, ose mund të jetë pështymë
mukopurulente e pështymës. Hemoptiza gjithashtu mund të ndodhë.

Hetimet diagnostike:
Për diagnozën e TB përdoren një histori e plotë mjekësore, ekzaminimi fizik,
testi i lëkurës tuberkulinike, rrezet X të gjoksit, shtupa e bacilit dhe kultura e
pështymës. Nëse personi është i infektuar me TB, rrezet x të gjoksit zbulojnë
lezione të lobeve të sipërme dhe shtupa përmban koloni të mikobaktereve.

Diagnostikimet e infermierisë:
pastrimi joefikas i rrugëve të frymëmarrjes në lidhje me sekrecione të bollshme
trakeobronkiale, intolerancë ndaj aktivitetit në lidhje me lodhjen, statusin
ushqyes të ndryshuar dhe ethet, etj.

Trajtimi mjekësor:
Tuberkulozi pulmonar trajtohet kryesisht me agjentë kimioterapikë (agjentë
antituberkularë) për 6-12 muaj; terapi me ilaçe përdoren pesë ilaçe të zgjedhjes
së parë, izoniazid, rifampicinë, pirazinamid, dhe gjithashtu streptomicinë ose
etammbutol.

Trajtimi infermieror.
• Infermierja udhëzon pacientin për pozicionimin e duhur, për të lehtësuar
kullimin e rrugëve të frymëmarrjes.
• Infermierja planifikon një aktivitet progresiv që përqendrohet në rritjen e
tolerancës ndaj aktivitetit dhe forcës së muskujve. Anoreksia, humbja e peshës
dhe kequshqyerja janë të zakonshme në pacientët me TB. Dëshira e pacientit për
të ngrënë mund të ndryshohet nga lodhja për shkak të kollitjes së tepërt, nga
prodhimi i pështymës, nga dhimbja në gjoks ose nga një gjendje e përgjithshme e
dobësimit.
• Monitoroni nga afër shenjat vitale dhe vëzhgoni kulmet e temperaturës ose
ndryshimet në statusin klinik
• Infermierja udhëzon pacientin të mos marrë ilaçe në stomak të plotë dhe të
paktën 1 orë para ngrënies, sepse ushqimi ndërhyn në përthithjen e barnave.
 • Infermierja vlerëson mjedisin e pacientit, përfshirë shtëpinë, banesat e tjera ose
mjedisin shoqëror, për të identifikuar njerëzit e tjerë që mund të kenë qenë në
kontakt me pacientin gjatë sëmundjes.

Antraksi

Anthrax është I shkaktuar nga anthracis

Bacillus që ështënjë mikroorganizëm anaerobe i kapsuluar. Anthraxinjë sëmundje shp
esh fatale per kafshët transmetohet teknjerëzit me anë të kontaktit me kafshët e infektu
ara apo tëprodukteve të tyre . Tek
njerëzit, infeksioni përgjithësisht fitohet përmes lëkurës. Infeksioni i frymëmarrjes ësh
të më paki zakonshëm; Infeksion oropharyngeal, meningeal dhe gastrointestinale janë
te rralla. Në infeksionet e rrugëve tëfrymëmarrjes dhe gastrointestinale, simptomat lok
ale jospecifikezakonisht ndiqen pas disa ditësh nga një sëmundje sistemike sishok i rë
ndë dhe shpesh nga vdekja. Terapia empirike është e bazuar kryesisht ne ciprofloksaci
na dhe doksiciklinë. Eshtë nëdispozicion një vaksinë.
Bacillus anthracis

Etiologjia
Anthrax eshte nje semundje sa e rendesishme dhe e rende qeprek kryesisht kafshët, m
e shpesh është e manifestuar në dhi, bagëti, dele dhe kuaj. Anthraksi prek edhe kafshët
e egra si hipopotamët, elefantët dhe buallicat. Kjo sëmundje është
e rrallë në njerëzit,dhe kjo ndodh veçanërisht në vendet kunuk ekziston një parandali
m ndaj ekspozimit industriale apo bujqësore të kafshëve të infektuara ose të tyre të pro
dukteve. Incidenca e infeksionit natyror është ulur, veçanërisht në vendet e zhvilluara.
Megjithatë, përdorimi i mundshëm i antraksit si nje armeorganike ka rritur edhe friken
ne lidhje me kete patogjen. Sporet përgatiten në formë shumë të hollë si pluhuri ( per
qëllime lufte ) që do
të përdoren si armë të luftës ; Në vitin 200 ka ndodhur njesulm bioterrorist ku sporet
kanë qenë mbështjellë dhe tëshpërndara nëpërmjet shërbimit postar ne Shtetet e Bashk
uara tëAmerikës .
Fiziopatologjia
Të anthracis
Bacillus formojnë shpejt spore në kushtet e tharjes, një kusht mjedisor I favorshëm për
rritjen e tyre. Sporet e saj janë rezistente ndaj shkatërrim dhe mund të mbeten teqëndr
ueshme dhe të fshehura në tokë, në lesh dhene flokët e kafshëve për dekada tëtëra. Sp
oret mbijne dhe ato shumohen shpejt kur hyjnë nënjë mjedis të pasur me aminoacide d
he glukozë (p.sh siindet, gjaku ).
Infeksioni njerëzor mund të kontraktohet përmes:
Kontaktit me lëkurën ( më i zakonshmi )
Gëlltitja
Thithje
Infeksioni I lëkurës zakonisht është fituar me anë të kontaktit me kafshët e infektuara
ose tëprodukteve të origjinës shtazore te kontaminuara nga sporet,ose ndodh edhe nga
droga e heroines
e perdorur nga personattoksidipendent. Plagët e hapura apo ato te demtuara rrisinprob
abilitetin e infektimit,
por infeksioni mund tëndodhë edhe kur lëkura është e paprekur. Infeksioni i lëkurës m
und të transmetohet nga personinë person përmes të kontaktit të drejtpërdrejtë.
Infeksion gastrointestinal (duke përfshirëedhe atë orofaringeale) mund të ndodhë
pas konsumit apo gatimit të mishit qe përmban format vegjetativetë mikroorganizmit.
Sporet e antraksit të gëlltitura mundtë shkaktojnë dëmtime ne goje deri ne verbëri. Lës
himi I toksines shkakton ulcera nekrotike- hemorragjike dhe ulcera mezenterike, e cila
mund të çojë ne gjakderdhjetë zorrëve , pengim apo perforim.
Infeksion të mushkërive (antraksi nga inhalimi), shkaktuarnga inhalimi i sporeve,
ajo është gjithmone e shkaktuarnga ekspozimi profesional në produktet e origjinës sht
azore tekontaminuara dhe është shpesh fatale.
Anthrax gastrointestinal dhe antraksit nga inhalimi nuktransmetohen nga personi në p
erson.
Bakteremia mund të shfaqet në tëgjitha e format e antraksit dhe kjo ndodh pothuajse n
e të gjitharastet fatale; përfshirja meningeale është e shpeshtë .
Faktorët e virulencës

Virulenca e B. anthracis vjen për shkak:

Kapsulës antifagocitare (qe ajo permban)
Toksines (faktorët)
Aftësia e shpejtë e replikimit
Simptomatologjia
Për formën e inhalatore te antraksit ,periudha e inkubacionit mund të jetë > 6 javë .
Infeksioni I lëkures nga antraksi fillon me një papule të kuqe- kafe , pa dhimbje , k
ruarje , nga 1 deri në10 ditë pas ekspozimit ndaj sporeve. Kjopapulë rritet në madhësi
dhe paraqet përreth zonës se mishit nje eritemë dhe edemë të shënuar. Me
pas vijon ulçerimi qendror,
me gjakrredhje eksudative dhe me fromimin e nje pustule malinje te nekrozuar. Shpes
h eshte praniae nje limfadenopati locale
e shoqeruar me mialgji dhimbje kokeethe, te vjella dhe debulese te pergjithshme trupo
re.

Antraksi G- gastrointestinal ndryshonnga format asimptomatike në ato fatale. Janë pr

ezente ethe të shpeshta, të përziera, të vjella , dhimbje, gjaki barkut dhe diarre . Ascite
t mund të jenë të pranishëm. Ndiqenme nekroze te zorrëve dhe septikemi dhe kane nj
e potencilitet telarte vdekjeprures.
Antraksi oropharyngeal manifestohet me fryrje edematose, ulcera nekrotike ne baze
te tonsilliteve. Kemi Butë ënjtje e të qafës, dhe rritje te nyjeve limfatike ne madhesi.
Të Simptomat përfshijnë ngjirje te zërit, lëndime ne fyt, ethe, dhe pacienti ndjen disfa
gi. Mund ndodh bllokim i rrugëvetë ajrit .
Anthraksi nga inhalimi: fillon në një mënyrë tinëzare sinjë sëmundje e ngjashme me
gripin. Brenda pak ditësh ethet përkeqësohen dhe shfaqetdhimbje ne gjoks dhe veshti
resi e madhe ne frymemarrje, e ndjekur nga cianozë, shok dhe koma.
Diagnostifikimi
Kulturat gram negative dhe positive me ngjyrim
Testimi me antitrupa fluoreshencë i drejtuar dhenga testimi i PCR
(Reaksioni i ZinxhiritPolimerazë)
Historia e punës dhe ekspozimit është e rëndësishme.
Duhet të bëhen kultura dhe ngjyrime ne Gram te mostrave tëmarra nga pjeset klinikish
t të identifikuara, duke përfshirë të lezione të lëkurës ose mukozës, të lëngjeve pleural
e, të lëngut cerebrospinal, të lëngut nga ascitet, apo feces. Mund tëndihmojë një test
me PCR (Polymerase Chain
Reaction) dhe me metodat immunohistochemical. Psh., Antitrupat drejtpërdrejtë fluor
eshente).
Nëse janë të pranishme simptomate mushkërive duhet të kryhen një RX ose CT
e gjoksit.
Në qoftë se pacientët kanë shenjatë meningut apo ndryshimit të gjendjes së mendjes aj
o duhet të kryhet një cpim lombar per marrje te materialit ngalengu cerebo-spinal.
Trajtimi
Antibiotikë
Mjekime të tjera
Nëse trajtimi i antraksit behet me vonese, kjo per shkak te njediagnose te vonuar atehe
re vdekja është më e mundshme.
Antibiotikët

Antraksi I lëkurës pa edemë tërëndësishëm ose simptome sistematike është trajtuar

me një prej antibiotikëve ne vijim:
Ciprofloxacin 500 mg (10 deri 15 mg / kg përfëmijë) oral çdo 12 orë
Levofloxacin 500 mg me gojë çdo 24 orë
Doxycycline 100 mg (2.5 mg / kg për të fëmijët), sepse oral çdo 12 h
Amoxicillin 500
mg çdo 8 orë mund të përdoret ende në qoftë se ju mendoni se infeksioni ka qenë e fit
uar natyrshëm.
Antraksit i lëkurës pa edemë në mënyrë tëkonsiderueshme, simptomat e sistematike ,a
po rreziku i ekspozimit për mbytje është trajtuar me antibiotikë për 7-
10 ditë . Trajtimi është zgjatur deri në 60 dite ne rast tendonje eksopozimi tjeter te mu
ndshem.
Fëmijët dhe gratë shtatzëna ose që ushqejnë me gji,në përgjithësi nuk ka pse te admini
strohetciprofloxacin ose doksiciklinë, megjithatë, nëse ështëe nevojshme për një trajti
m të zgjatur, atomund të zëvendësohen me amoksicilinë 500 mg (15-30 mg /
kg tek fëmijët) 3 herë në ditë pas 14-
21 ditësh nëse mikroorganizmi ështëi ndjeshëm ndaj penicilinës. Nëse trajtohet, rrezik
ui vdekshmërisë është I rrallë, por plaga do të agravojederi në fazen eschara.
Inhalimi dhe format e tjera të antraksit, midis të cilave edema dermale e antraksit k
ur paraqitet me simptomatë konsiderueshme ose sistemike, kërkon terapi me
2 ose3 antibiotikë. Terapi antibiotik duhet kuptuar se ≥
1 antibiotik me aktivitetit baktericid, dhe ≥
1 duhet tëjetë një frenues i sintezës së proteinës, të cilat mundtë bllokojnë prodhimin e
toksinave (p. Psh., Ciprofloksacina plus clindamycin).
Te antibiotikët me aktivitet baktericid përfshijnë:
Ciprofloxacin 400 mg (10 deri në 15 mg / kg përfëmijë) IV çdo 12 orë
Levofloxacin 750 mg IV çdo 24 orë
 Moxifloxacin 400 mg IV çdo 24 orë
Meropenem 2 g IV çdo 8 orë
Imipenem 1 g IV çdo 6 orë
Dozimit e vankomicine EV te ruajtur me përqendrimin e serumit të pakt
ën 15-20 mcg / mL
Penicilina G
4 milion njësi EV çdo 4 orë (për llojete ndjeshme ndaj penicilinës )
Ampicilinë 3 g IV çdo 4 orë (për llojete ndjeshme ndaj penicilinës )
Të antibiotikëve që pengojnë në sintezën e proteinave tëpërfshijë
Linezolid 600 mg IV çdo 12 orë
Klindamicina 900 mg IV çdo 8 orë
Doxycycline fillimisht 200 mg IV, pastaj 100 mg çdo 12 orë
Kloramfenikol 1 g IV çdo 6 deri në 8 orë
Nëse meningjit është idyshuar, Meropenem duhet të përdoret me tëtjera antibiotikë , s
epse ajo ka të mirën e depërtimit ne systemin nervor qendror.
Parandalimi
Një vaksinë kundër antraksit,
e përbërë nganjë filtër i kulturës pa qeliza, ështënë dispozicion për personat në rrezik t
e larte si ushtria, veterineret, tekniket e laboratoreve, punonjesit e fabrikave, punonjesi
t e blegtorive etj. Për të siguruar që mbrojtja është e nevojshme duhet te të përsëriten v
aksinimet.
Të dhënat e kufizuara tregojnë se lëkura e antraksit nukgjeneron imunitettë fituar, veç
anërisht nëse është kryer një terapi antibiotikesh me herët dhe në mënyrë efektive . Fo
rma
e thithjessë antraksit mund të sigurojë një imunitettë caktuar në pacientët që mbijetojn
ë, por të dhënat janë shumëtë kufizuara.
Pikat kryesore
Anthrax është semundje tipike e fituar nga kafshët e infektuara,
por qe mund teperdoret edhe si një armë biologjike.
Toksinat e fuqishme , duke përfshirë toksinatedematoze dhe toksina l
atente , janë përgjegjësepër manifestime më serioze .
Forma klinike kryesore te antraksit jane: Antraksi I lëkurës (më e za
konshmja ), orofaringeale , gastrointestinal , meningeal dhe ajo inhal
uese.
 Anthrax gastrointestinal dhe ai nga thithja nuktransmetohen nga p
ersoni në person.
Trajtohen me ciprofloxacin ose doksiciklin mëshumë , për antraksi
n me inhalim.
Administroni profilaksinë pas ekspozimit me ciprofloxacin , levoflo
xacin ose doxycycline , eshtene gjendje vaksina kundër antraksit ,

Stafilokokët janë baktere që zakonisht jetojnë në lëkurë, hundë, fyt

(faring) dhe ne zorrët e njerëzve pa shkaktuar probleme. Në kushte të

veçanta, megjithatë, ato mund të depërtojnë në trupin e njeriut dhe të

zhvillojnë infeksione që ndonjëherë janë të lehta, të tjera aq serioze sa të

rrezikojnë jetën.

Ekzistojnë lloje të ndryshme (specie) të stafilokokëve, pak a shumë të

aftë për të shkaktuar sëmundje (patogjene). Më i frikshmi është

stafilokoku aureus si për numrin e rasteve në të cilat përfshihet ashtu

edhe për shkak se mund të jetë rezistent ndaj disa antibiotikëve,

përfshirë meticilinën. Stafilokokët meticilinë rezistentë (MRSA)

shkaktojnë infeksione shumë të vështira për t’u kuruar për shkak të

rezistencës së tyre ndaj një numri të madh të antibiotikëve.

Stafilokokët mund të shkaktojnë si infeksione të lokalizuara, zakonisht

në lëkurë, ashtu edhe infeksione të thella që prekin organe të ndryshme.

Disa sëmundje shkaktohen jo vetem nga prania e bakterit me shume sesa

nga përhapja e substancave të prodhuara nga vetë bakteri (toksinat).

Infeksionet më të zakonshme të stafilokokut janë:

forma të lëkurës,- të tilla si abscese, forunkul, impetigo (infeksion

me kore ose fshikëza, shpesh me kruarje, e cila prek kryesisht

fytyrën, qafën, duart), erizipelë (infeksion që përfshin gjithashtu

shtresat e thella të lëkurës me dhimbje dhe skuqje), patereccio

("unaza rreth gishtit"), celuliti infektiv.

forma të thella, -të tilla si pneumonia, endokarditi, artriti septik,

osteomieliti, limfangiti, limfadeniti akut

Kur stafilokokët pushtojnë gjakun dhe shumohen atje, ato mund të

shkaktojnë një infeksion të përgjithësuar (septikemi / sepsi) ndonjëherë i

shoqëruar me abscese të lokalizuara në organe.

Ndër sëmundjet e shkaktuara nga toksinat e prodhuara nga

stafilokokët:

➢ sindroma e lëkurës se djegur e (SSSS), e njohur gjithashtu si

sëmundja Ritter ose sëmundja Lyell, e shkaktuar nga toksina

eksfoliative e cila, duke dëmtuar lëkurën, çon në formimin e

flluskave të mëdha të ngjashme me ato të prodhuara nga një djegie

➢ sindroma e shokut toksik (TSST) e shkaktuar nga enterotoksina nga

e cila merr emrin, shoqëruar me një zëvendësim të rrallë të shtupave

vaginale

➢ infeksione të lëkurës, në subjekte jo të shtruara në spital, të

shkaktuara nga një toksinë që infekton leukocitet, e quajtur

leukocidina e Panton-Valentine (PVL)

➢ helmim nga ushqimi i infektuar me enterotoksina stafilokoksike

Simptomat

Çrregullimet e shkaktuara nga infeksionet stafilokokale janë të lidhura

ngushtë me organin e prekur:

 në infeksione te lëkurës dhe ato më të thella, të tilla si

osteomieliti ose artriti septik, shfaqenskuqje, ënjtje, dhimbje të

lokalizuara, qelb.

në helmimin nga ushqimi manifestohen të përzierat, të vjellat

dhe/ose diarrea qe ndodhin pas 2-6 orësh nga marrja e ushqimit

të kontaminuar. Në këto raste ethet nuk janë të pranishme

në pneumoni, përveç etheve të larta, vështirësisë se

frymëmarrjes, kollitja, pështymja purulente shfaqen si në

pneumoninë pneumokokike, mungesa e forcës (astenia) dhe

përkeqësimi i gjendjes së përgjithshme

Në prezence te sepsit, mund të ndodhë si më poshte:

ethe mbi 38 ° C

ndjenja e sëmundjes së përgjithshme

dhimbje muskulore

dridhura

konfuzion

Një rënie e mprehtë e presionit të gjakut është manifestimi kryesor i një

përkeqësimi të sepsit që çon në shok septik.

Shkaqet

Një në tre njerëz strehojne në mënyrë të sigurt stafilokokë të padëmshëm

në lëkurë, në mukozat, në rrugët e frymëmarrjes dhe në zorrë. Sidoqoftë,

nëse këto baktere hyjnë në trup ato mund të shkaktojnë infeksione, në

disa raste të papërfillshme, në të tjera aq serioze sa të jenë fatale.

Transmetimi midis njerëzve mund të ndodhë përmes kontaktit të ngushtë

ose përmes ndarjes së sendeve të kontaminuara të tilla si, për shembull,

peshqirë, furça dhëmbësh, rrallë përmes kollitjes dhe teshtitjes.

Mënyrat kryesore të depërtimit në trupin e njeriut janë:

lëkura, për shkak të infeksioneve lokale, të tilla si forunkulat,

prerje, kruarje apo gervishtje telekures, djegie, pickime insektesh

membranat e mukozes, posaçërisht ato të organeve gjenitale dhe

traktit urinar, më rrallë mukozat e gojës dhe fytit (orofaringut)

Infeksioni favorizohet nga higjiena e dobët dhe nga prania e trupave të

huaj (proteza, kateter, pajisje të ndryshme mjekësore).

Gëlltitja e ushqimeve të ndotura me staphylococcus aureus, sidomos

kremrave ose akulloreve, në të cilat shumëfishohet lehtë, por edhe në

suxhuk, shkakton shfaqjen e helmimit nga ushqimi.

Si në të gjitha infeksionet, ngjitja dhe përhapja brenda trupit varen

rreptësisht nga reagimi (reagimi) i sistemit mbrojtës të trupit (sistemi

imunitar).

Diagnoza
Kur dyshohet për një infeksion stafilokoksik, përveç vëzhgimit të

çrregullimeve tipike (simptomave), është thelbësore të përcaktohet

(diagnostikohet) prania e baktereve në trup duke analizuar mostrat

klinike që janë të ndryshme në varësi të vendit të infeksionit:

Tampona të lëkurës, vaginale, faringut, rektumit

urina (kultura e urinës), gjaku (kultura e gjakut), jashtëqitjet

(koprokultura), pështymat
Më pas, nëse analizat tregojnë rritjen e baktereve në materialet e

ekzaminuara, kryhet një antibiogram për të identifikuar antibiotikun më

të përshtatshëm për trajtimin e infeksionit.

Në infeksionet e helmimit nga ushqimi, toksina ose bakteri gjithashtu

kërkohet në ushqimin e dyshuar, si dhe në lëkurën dhe hundën e

operatorëve pergatitës të ushqimit.

Terapia

Infeksionet më pak të rënda të staphilokokut, përfshirë infeksionet e

lëkurës dhe infeksionet e transmetuara nga ushqimi, zakonisht nuk kanë

nevojë për trajtim specifik (terapi) dhe kanë tendencë të shërohen

spontanisht brenda disa ditësh ose javësh.

Në disa raste, mund të rekomandohen trajtime lokale të bazuara në

kremra që përmbajnë antibiotikë. Ndonjëherë, operacione të vogla mund

të jenë të nevojshme për të pastruar mbledhjet e qelbit nën lëkurë duke

përdorur një gjilpërë ose bisturi.

Për infeksionet e thella, terapia varet nga organi në të cilin ndodhet

infeksioni dhe ashpërsia e çrregullimeve (simptomat), por në përgjithësi

kërkohet terapi me antibiotikë.

Infeksionet invazive të stafilokokut shpesh kërkojnë shtrimin në spital,

sepse trajtimi specifik i infeksionit zakonisht bazohet në administrimin e

antibiotikëve intravenozë.

Infeksionet MRSA, për shkak të rezistencës së bakterit ndaj

antibiotikëve, janë të vështira për t’u kuruar, megjithëse sot gjenden

edhe antibiotikë të përshtatshëm për këto infeksione

Duke qenë një bakter, trajtimi ne vijen e pare të infeksionit staph është

administrimi i ilaçeve me antibiotikë.

Lloji i ilaçit që do të administrohet ndryshon në varësi të sëmundjes së

shkaktuar nga infeksioni staph, ashpërsia e tij dhe lloji bakterial

përgjegjës.

Sidoqoftë, për të eleminuar shtamet stafilokoksike të ndjeshme ndaj

penicilinës, është e mundur që të përdoret përdorimi i oksacilinës. Në të

njëjtën kohë, është e mundur të përdoret administrimi i klasave të tjera të

antibiotikëve, të tilla si:

Cefalosporinat;

Tetraciklinat;

Fluorokinolone;

Makrolide;

Aminoglikozidet (për shembull, gentamicina);

Karbapenemet.

Për trajtimin e infeksioneve stafilokoksike rezistente ndaj meticilinës

dhe për infeksionet e një entiteti veçanërisht serioz të mbështetur nga

shtame rezistente ndaj penicilinave dhe antibiotikëve të tjerë dhe nga

shtame jo rezistente, megjithatë, është e mundur të përdoret përdorimi i:

Peptideve me veprim antibiotik, të tilla si:

Vancomycin (përdoret kryesisht kundër infeksioneve të rënda

stafilokoksike të mbështetura nga shtamet rezistente ndaj

meticilinës);

Teikoplanina;

Daptomicina.
Antibiotikët e listuar më sipër mund të administrohen - në varësi të

përbërësit aktiv të marrë në konsideratë, formulimeve farmaceutike në

treg dhe llojit të sëmundjes që do të trajtohet - topikisht (për shembull,

aplikimi i kremrave të lëkurës), oralisht (kapsula, tableta, etj.) .) ose në

mënyrë parenterale (injeksion ose infuzion).

Parandalimi:

Për të zvogëluar shanset e shfaqjes së infeksioneve staph, është e

dobishme të ndiqni rregullat e zakonshme të higjienës:

lani duart rregullisht me sapun dhe ujë të veçanërisht nëse bini në

kontakt me dikë që ka një infeksion të lëkurës

mbajini plagët të pastra dhe të mbuluara

mos ndani peshqirë, pëlhura larëse, shtroja, furça dhëmbësh dhe

brisk me njerëz të tjerë

gatuaj dhe ruaj ushqimin siç duhet

dezinfektojini veglat dhe sipërfaqet

Në spitale, parandalimi i transmetimit të infeksioneve stafilokoksike, siç

ndodh për infeksione të tjera spitalore (nozokomiale), bazohet në 4 pika,

nga të cilat e para është më e rëndësishmja:

larjen e duarve nga personeli i kujdesit shëndetësor

identifikimi dhe izolimi i pacientëve të infektuar ose kolonizuar nga

shtame rezistente ndaj antibiotikëve (MRSA)

eliminimi i staphylococcus aureus (sidomos nëse MRSA) që

pacienti e mbart si transportues (dekolonizimi) para nje operacioni

të madh ose transferimit në repartet kritike

pastrimi dhe dekontaminimi i mjedisit

Komplikimet

Infeksionet të stafit te thella ose invazive, sidomos nëse shkaktohen nga

shtame rezistente ndaj antibiotikëve, mund të jenë të vështira për tu

kuruar. Vdekshmëria në këto raste arrin 30%.

Komplikimet më serioze janë sepsi dhe shoku septik i cili mund të çojë

në dështimin e funksionimit të disa organeve të trupit (dështimi i shumë

organeve) me një shkallë vdekshmërie rreth 70%.

Semundjet Infektive, Klasifikimi dhe roliinfermieror
Rreziku i infektimit
Gjendja në të cilin organizmi rrezikon të pushtohet nga agjentëoportunistë ose patogje
në (viruse,
kërpudha, baktere, protozoare ose parazitëve të tjerë), ngaburime endogjene ose ekzog
jene.
Shënim
Rreziku nga infeksioni përshkruan një situatë në të cilënkompromentohen mbrojtjet e
organizmit, duke e bërë atë më tëndjeshëm ndaj patogjenëve të mjedisit.
Ndërhyrjet infermierore kanë si objekt të tyre minimizimin e futjes së mikroorganizm
ave ose forcimi i rezistencës se organizmit ndaj infeksione (p.sh.
duke përmirësuar statusinushqyes, higjenën personale, etj.)
Faktorët e lidhur
Një gamë e gjerë situatash dhe problemesh shëndetësore mundtë krijojnë kushte të fav
orshme për zhvillim të infeksioneve, renditen një shembull i faktorëve më të shpeshtë:
Patofiziologjike
➢ Rreziku që lidhet me mbrojtjen e kompromentuar teorganizmit ndaj patologjive t
e krijuara si ndaj: kancerit, dështimi i veshkave, sëmundjet hematologjike, diabet
imellitus, alkoolizmi, mungesa e imunitetit, sëmundjeperiodontale, artrit,
AIDS, sëmundje të mëlçisë, çrregullimetë frymëmarrjes, imunosupresioni, ndrys
himi osepamjaftueshmëria e leukociteve, shqetësimi i sistemitintegrues
➢ Rrezik që lidhet me qarkullimin e dëmtuar sekondar në: limfodemë, mbipesha, s
ëmundja vaskulare periferike
➢ Rrezik që lidhet nga ndërhyrjet kirurgjikale, dializa, intubim, ushqimi parenteral,
prania e linjave invazive.
➢ Rreziku që lidhet per shkak të terapisë rrezatuese, transplantimi i organeve, terap
ia me ilaçe (p.sh. kimioterapia, imunosupresantët)
➢ Rrezik që lidhent ndaj kohëzgjatjes se qëndrimit në spital, kequshqyerja, stresi, p
irja e duhanit, historia e sëmundjeveinfektive
➢ Rrezik i lidhur me traumë aksidentale, periudha post-
partum, plaga e shkaktuar nga kafsha, insektet, dëmtimettermike,
ambient i ngrohtë, i lagësht dhe i errët (p.sh. palosjet e lëkurës, aparatura e allcise
)
➢ Rrezik I lidhur me kontaktin nga agjentë infektivë(infeksion spitalor ose komuni
tar)
 ➢ I porsalinduri: mungesës së antitrupave,
flora normale e pamjaftueshme, plagët e hapura (kërthiza, synet), sistemiimun i p
apjekur
➢ Fëmija - në lidhje me dështimin ne kryerjen e vaksinimeve
➢ Personi i moshuar - Lidhet me gjendjen dobësuese, ulje e përgjigjes imune ose s
ëmundje të shumta kronike

Rezultatet / Objektivat e Ndërhyrjes

Mungese te gjendjes së infeksionit, qëllimi primar -
shërimi iplagës,te fitohet nje gjendje adekuate
imune.
• Infermieri ose kujdestari perkates di ti tregojë pacientit faktorëte rrezikut infektiv dh
e masat e nevojshme paraprake, prandaj nëkohën perpara se pacienti te dale nga spitali
, personeliinfermieror I demonstron një teknikë të përpiktë të larjes e duarve, përshkru
an mënyrën e transmetimit të infeksioneve dhepërshkruan ndikimin e ushqyerjes në pa
randalimin e infeksioneve.
Ndërhyrjet
Ndërhyrjet kanë për qëllim kontrollin e infeksionit, kujdesin përplagët, kujdesin për v
endin e prerjes, edukimin shëndetësor.
Ndërhyrjet e përgjithshme: Identifikoni njerëzit në rrezik perinfeksion nozokomial.
Përcaktoni praninë e parashikuesve që rrisin rrezikun e infeksionit,
p.sh. së pari infeksioni
operacioni, kirurgjia e barkut ose toraksit, kohëzgjatja e operacionit nese eshte më sh
umë se
2 orë, procedura nësistemin urogjenital, përdorimi i mjeteve dhe pajisjeve si(respirator
mekanik, aspirator, kateter, nebulizues, trakeostomi, monitorime invazive), anestezi.
- Verifikoni praninë e faktorëve ngatërrues, p.sh. mosha më pakse 1
vit ose mbi 65 vjeç,
mbipesha, sëmundja themelore (sëmundja pulmonareobstruktive kronike, diabeti, sëm
undja
kardiovaskulare, diskrasia e gjakut), abuzimi i substancave, ilaçet (kortikosteroidet,
kimioterapi, terapi antibiotike), statusi ushqyes (marrje më e ulëtse sa nevojitet
çdo ditë), pi duhan
Zvogëloni hyrjen e mikroorganizmave në trup përmes:
Larjes se duarve, respektimi i teknikës aseptike, masat e izolimit, abstenimi nga
procedurat e panevojshme diagnostike dhe terapeutike, zvogëlimi i mikroorganizmave
të transmetuara nga ajri.
- Mbroni personin me mungesë të imunitetit nga infeksionipërmes edukimit te personi
t që t'u kërkojë të gjithë vizitorëvedhe operatorëve të lajne duart përpara se të afrohen,
kufizoninumrin e vizitorëve nëse është e nevojshme, udhëzoni personin e anëtarët e fa
miljes tuaj në lidhje me shenjat dhe simptomat e infeksionit. Në marrëveshje me mjek
un, kufizoni nderhyrjetinvasive sepse është rreptësisht e nevojshme (linjat venoze, m
ostra për prova laboratorike).
Ulni ndjeshmërinë e personit ndaj infeksionet: inkurajoni dhembani ne norma adekuat
e marrjen e kalorive dhe proteinave nëdietë, monitorimi i përdorimit ose abuzimit të te
rapisëantimikrobike, administroni terapinë e përshkruar antimikrobikebrenda 15 minut
ave nga koha e ccaktuar ne kartelen mjekesore,,ndihmoni per te minimizuar kohen e q
ëndrimit në spital.
- Zbuloni çdo manifestim klinik të infeksionit, p.sh.
ethe, urinë e turbullt, drenim purulent.
- Edukoni personin dhe familjen e tij për shkaqet, rreziqet dhetransmetueshmërinë e in
feksionit
- Kontribuoni në raportimin e sëmundjes infective.
Ndërhyrjet në fushën geriatrike
- Shpjegoni që shenjat e zakonshme të infeksionit mund të mosjenë të pranishme (për
shembull,
ethe, ndjenja e të ftohtit)
- Kontrolloni për praninë e anoreksisë, astenisë, ndryshimeve nëstatusin mendor ose h
ipotermisë
- Monitoroni lëkurën dhe sistemin urinar për shenja tëkërpudhave, viruseve ose mikob
aktereve.
Rreziku i transmetimit të infeksioneve
Gjendja në të cilin personi rrezikon të transmetojëmikroorganizmat oportunistë ose pa
togjenë tek njerëzit e tjerë.
Faktorët e lidhur me rrezikun.
fiziopatologjik - lidhur me:
- kolonizimin nga mikroorganizmat shumë rezistentë ndajantibiotikëve
- ekspozimi ndaj transmetimit ajror te patogjenit
- ekspozimi ndaj transmetimit nga kontakti (direkt, indirekt, përmes pikave të Flugge)
Lidhur me trajtimet - në lidhje me:
- prania e plagëve të ndotura, pajisjet me drenimin e ndotur(tubat e kullimit), pajisje ur
inare dhe torakale, thithëse, kanjulëendotrakeale
Situata (personale, mjedisore) - në lidhje me:
- katastrofa natyrore me praninë e materialit potencialishtinfektues.
- kushte jo të shëndetshme të jetesës (hedhja e mbeturinave, higjiena personale)
- zonat që konsiderohen të jenë në rrezik të lartë për sëmundjet e transmetuara nga vek
torët si (malaria, tërbimi, ...)
- zonat që konsiderohen të jenë në rrezik të lartë për sëmundjetqë vijnë nga vektor tran
smetues (hepatiti A, shigella, salmonella, ...)
- Njohja e pamjaftueshme e burimeve të infeksionit oseparandalimi i tij
- marrja e ilaçeve venoze
- partnerë të shumtë seksualë
- marrëdhënie seksuale të pambrojtura
- katastrofë natyrore (p.sh. përmbytje, tërmet ..)
Objektivat / Treguesit e rezultatit
• Personi, në kohën e shkarkimit, është në gjendje të njohe dhete përshkruajë metodat
e transmetimit të sëmundjes
• Personi e di se ka nevojë për izolim derisa të kaloje periudhaqe infekton te tjeret.
• Gjatë shtrimit në spital demonstron respektimin e larjes sëduarve.
Ndërhyrjet e përgjithshme
• Identifikoni mysafirët e padeshiruar, bazuar në një vlerësim tësynuar ndaj faktorëve t
ë rrezikut
infeksioni dhe historia e ekspozimit.
• Identifikoni mënyrat e transmetimit bazuar në agjentininfektues: ajri, kontakti
(direkte, indirekte, kontakti përmes pikave të Flugge), automjetet (për shembull, ushqi
mi,
ujë, gjak, lëngje organike), vektorë (insekte, kafshë).
• Inicimi i masave të përshtatshme të izolimit. Konsultohuni me mjekun kompetent.
• Siguroni ndarjen e një dhome të përshtatshme, sipas llojit tëinfeksionit dhe praktikav
e higjena e personit të infektuar
• Ndiqni masat paraprake universale për parandalimin e infeksioneve
• Edukoni pacientin dhe kujdestarët e tyre për zinxhirin e infeksionit dhe përgjegjësinë
që
pacientët kanë në spital, në ambiente banimi dhe në shtëpi.
TEMA: Endokarditi

Endokarditi infektiv është një infeksion i rreshtimit të zemrës(endokardit) dhe, përgjit

hësisht, edhe i valvulave të zemrës.
Endokarditi infektiv zhvillohet kur bakteret hyjnë në qarkullimine gjakut dhe bashkoh
en me valvulat e zemrës të dëmtuara mëparë.
Endokarditi akut bakterial në përgjithësi fillon papritmas me
ethe të lartë, rritje të rrahjeve të zemrës, lodhje dhe dëmtim tëshpejtë dhe të përhapur t
ë valvulës së zemrës.
Endokarditi bakterial subakut gradualisht mund të shkaktojësimptoma të tilla si lodhje
,
ethe të ulët, rrahje zemre tëpërshpejtuar mesatarisht, humbje peshe, djersitje dhe numë
rimtë ulët të eritrociteve
Shkaqet
Në shumicën e rasteve, endokarditi shkaktohet nga një infeksionbakterial, por
ka raste të endokarditit kërpudhor.
Në disa pacientë, endokarditi është pasojë e infeksionit të njëorgani tjetër në trup, i tra
nsmetuar në zemër nga kalimi ibaktereve nga fokusi i infeksionit përmes qarkullimit t
ë gjakut.
Në raste të tjera, bakteret mund të hyjnë në qarkullimin e gjakutpërmes lëkurës ose go
jës, për shembull, dhe gjithmonë arrijnë nëzemër përmes qarkullimit të gjakut.
Kjo mund të ndodhë veçanërisht në rastin e kirurgjisë dentare(dentare) dhe në pacient
ët me kateter venozë (tuba) afatgjatë.
Endokarditi është më i shpeshtë në pacientët me zemër, nëpacientët me sëmundje të v
alvulave (kongjenitale ose të fituara) dhe në pacientët që kanë bërë ndërhyrje kardiake
. Endokarditiështë më i shpeshtë në pacientët që i nënshtrohen ndërhyrjes sëzëvendësi
mit të valvulës me protezë mekanike ose biologjikedhe veçanërisht në vitin e parë pas
operacionit. Pacientët me stimulues kardiakë ose defibrilator gjithashtu janë në rrezik t
ërritur të sëmundjes për shkak të infeksionit të plumbitintrakardiak.
Simptomat
Në rast se: dështimi i zemrës, sekondar pas mosfunksionimit tënjë ose më shumë valv
ulave (mitrale dhe aortë), simptomat mëtë shpeshta janë vështirësia në frymëmarrje, ë
njtja (edema) e gjymtyrëve të poshtme dhe këmbëve;
dëmtimi i veshkave (për shkak të embolizimit të fragmenteve tëvegjetacioneve të valv
ulave deri në veshkë), urina mund të jetë e kuqe (për shkak të pranisë së gjakut) ose e
errët (dështimi iveshkave);
embolizimi në tru mund të kemi një pamje të goditjes në tru me simptoma të ndryshm
e në varësi të zonës së trurit të prekur; përshembull, mund të ketë vështirësi në të folur
ose lëvizje të njëose më shumë gjymtyrëve. Simptoma të tjera janë: lodhje, dhimbje k
oke, dhimbje në nyje dhe muskuj, djersitje natën, zbehje, kollë e vazhdueshme, ënjtje t
ë barkut (edemë), shtim osehumbje peshe, shfaqja e njollave të vogla, të dhimbshme, t
ëkuqe të lëkurës, në majat e gishtërinjve ose këmbëve (nyjet e
Osler), njolla vjollcë ose të kuqe (petechiae) në lëkurë, në sy osebrenda gojës.
Diagnostifikimi
Mjeku mund të dyshojë në endokardit kur zbulon, përmesauskultimit kardiak, një mur
muritje që nuk ka qenë më parë. Zhurma e zemrës është një zhurmë e shkaktuar nga tu
rbulenca e rrjedhës së gjakut pas ndryshimeve strukturore të valvulave.
Testet e nevojshme për të konfirmuar diagnozën janë si mëposhtë.
Testet e gjakut, për të theksuar një rritje të indekseveinflamatore, për të kërkuar bakter
e në gjak (kultura e gjakut).
Ekokardiograma transtorakale: një ekzaminim që vizualizonstrukturat e zemrës dhe fu
nksionimin e pjesëve të saj në lëvizjefalë një sonde, të vendosur në gjoks,
e cila lëshon ekografi. Ekokardiograma lejon të identifikojë praninë e bimësive dhe çd
omosfunksionim të valvulave të zemrës; për të vlerësuarmadhësinë e zgavrave të zemr
ës dhe funksionin e zemrës.
Ekokardiograma transesofageale: ekzaminimi ekokardiografikpër të cilin sonda futet n
ga goja dhe shtyhet në ezofag. Kjo lejonnjë vizualizim më të mirë të valvulave dhe str
ukturaveparavalvolar.
Elektrokardiograma: regjistron aktivitetin elektrik të zemrës dheju lejon të identifikoni
aritmitë (çrregullime të ritmit të zemrës) dhe shenjat e gjalla të shqetësimit të zemrës
Radiografia e kraharorit (rrezatimi i kraharorit): Kjo mund tësigurojë informacione të
ndryshme, për shembull nëse zemraështë e zgjeruar, një shenjë e dështimit të zemrës,
ose nëseinfeksioni është përhapur në mushkëri.
Trajtimi
Trajtimi për endokardit konsiston në administrimin e antibiotikëve.
Terapia antibiotike "e shënjestruar",
e cila përcaktohet në bazë tëizolimit të mikrobeve në gjak (kultura e gjakut) dhe pasivl
erëson ndjeshmërinë e mikrobeve ndaj antibiotikëve tëndryshëm, zakonisht përbëhet n
ga një koktej me antibiotikë dheduhet të jetë administrohet në mënyrë intravenoze dhe
për këtëarsye në spital.
Në spital, pacienti monitorohet nga marrja e mostrave periodiketë gjakut dhe kontrolle
t ekokardiografike për të vlerësuarefektivitetin e trajtimit.
Kur ethet dhe simptomat e tjera të rëndaqetësohen, pacienti mund të jetë në gjendje të
vazhdojë terapinëme antibiotikë oral në shtëpi. Në këto raste, caktohen takime tërregu
llta me mjekun për të kontrolluar rezultatin terapeutik dhepër të raportuar çdo efekt an
ësor (diarre, skuqje, kruajtje osedhimbje të kyçeve).
Në shumicën e rasteve, terapia me antibiotikë është efektive nëkontrollimin dhe trajti
min e infeksionit.
Në rast të joefektivitetit të terapisë me antibiotikë (mikroberezistente) ose në prani të
një dëmtimi të rëndësishëm strukturortë valvulave, mund të ketë nevojë për operacion.
Kirurgjia e endokarditit zakonisht konsiston në zëvendësimin e valvulës së sëmurë me
një valvul protetik mekanik osebiologjik; në disa raste mund të jetë e mjaftueshme pë
r tëriparuar lezionin e valvulës duke shmangur zëvendësimin e tij.
Kirurgjia mund të jetë e nevojshme për kullimin e absceseve dheriparimin e çdo fistul
e, që mund të lindë në muskulin e zemrësose në pjesë të tjera të trupit.
Sa i përket parandalimit, për të parandaluar që mikrobet dhebakteret të hyjnë në siste
min e qarkullimit të gjakut dhe tëshkaktojnë endokardit, rekomandohet profilaksia ant
ibiotike(d.m.th. trajtimi parandalues
me antibiotikë) kur pacientët nërrezik duhet t’i nënshtrohen ndërhyrjeve në rrezik.
Pacientët e konsideruar në rrezik dhe për këtë arsye duhet tëtrajtohen me terapi antibio
tike para operacionit ose proceduravedentare janë:
Pacientët me proteza të valvulave të zemrës, përfshirë atobiologjike
Pacientët me histori të endokarditit bakterial të mëparshëm
Pacientët me sëmundje kongjenitale të zemrës dhemosfunksionim të fituar të valvulës
Gjatë operacionit, përfshirë procedurat endoskopike ose dentare, këtyre pacientëve u r
ekomandohet të kontaktojnë kardiologunreferues për profilaksinë e antibiotikëve.
Pacientët në rrezik duhet t'i kushtojnë vëmendje të veçantëhigjienës orale.
Shpimet dhe tatuazhet gjithashtu duhet të shmangen ose, nëseështë e nevojshme, është
e nevojshme të mbështeteni tekoperatorët që respektojnë masat e rrepta të higjienës (
pajisje dheambiente sterile).
Këshillohet gjithashtu që t’i nënshtroheni një vaksinimi të gripit, për të shmangur ndër
likimet e mundshme të gripit, të cilat mundtë favorizojnë zhvillimin e endokarditit inf
ektiv.

PERIKARDITI
Perikarditi është një inflamacion i perikardit, membranës nëformë thesi që rrethon ze
mrën. Kjo membranë përbëhet nga dyshtresa, e
me styre përmbajën një vëllim shumë të vogël lënguqë shërben për lubrifikim dhe që i
krijon mundësinë dy shtresavetë rrëshqasin mbi njëra tjetrën pa problem.
Kur vihet re një perkardit vëllim i këtij lëngu rritet. Në rastet mëtë rëndë mund të mbu
lojë zemrën,
duke ndalur funksionimin e saj. Në pjesë më të madhe të rasteve, megjithatë nuk sjell
pasojatë rënda dhe zgjidhet spontanisht. Rastet më të rënda duhet tëtrajtohen me ilaçe
dhe vetëm shumë rrallë me ndërhyrjekirurgjike. Perikarditi prek moshat mes 20 dhe 5
0 vjeç.
Llojet e perikarditit
Ka dy lloje perikarditi: akut dhe kronik
Perikarditi akut: karaterizohet nga një shfaqje e papritur. Zgjatmë pak se gjashtë jav
ë dhe shpesh provokon hemorragjiperikardiake. Simptomat janë ato të ngjashme me nj
ë infarkt por vetëm një pjesë e vogël e pacientit ka relapse.
Perikarditi kronik: Ndodh pas një trashje të perikardit ose njëakumulimi të lëngut. Z
gjat më shumë se gjashtë jave dhe mundtë shkaktojë pamjaftueshmëri të ventrikulit të
djathtë e cilashprehet me edemë në nivelin e barkut, pretibialit dhe kyçit tëkëmbët.
Shkaqet e perikardit
Në 80% të rasteve është e pamundur të gjesh shkaqet që çojnënë perikardit. Megjithat
ë është e zakonshme që origjina e saj tëjetë nga një infeksion, në përgjithësi viral. Më
rrallë shkaktohetnga një infeksion bakterial, dhe akoma më rrall nga njëinfeksion myk
otik. Në raste të tjera perikarditi shfaqet ishoqëruar me një nga patologjitë e mëposhtm
e:
Sëmundje autoimune
Kancer, përfshi dhe leuceminë
SIDA
Hipotiroidja
Ethet reumatike
Në rastet e tjera precedent i menjëhershëm është një sulmkardiak apo një kururgji në t
oraks,
apo traumë torakale. Ndonjëherë perikarditi është i lidhur edhe me një inflamacion të
miokardit, shkaktuar nga radioterapia në gjoks apo marrja e disailaçeve.
Simptoma dhe diagnoza
Një simptomë tipike e perikarditit akut është dhimbje intensive dhe shpuese në zonën
e gjoksit. Vërehet në anën e majtë, prapasternumit. Megjithatë disa pacientë kanë vetë
m një dhimbje tëlehtë dhe konstante. Të tjerë përjetojnë një ndjesi presioni nëgjoks m
e intensitet të ndryshëm.
Në pjesën më të madhe të rasteve, dhimbja shtrihet dhe nëshpatullën e majtë dhe në qa
fë. Dhimbja bëhet më intensive kurkollitesh, kur merr frymë thellë apo mbështetesh n
ë shpinë. Përkundrazi, dhimbja zvogëlohet kur jeni ulur dhe lehtësishtçoni trupin para.
Në perikarditin kronik dhimbja në gjoks është një simptomëmëse e zakonshme. Qoftë
në patologjinë klinke dhe në atë akutemund të shfaqen disa simptoma si
Palpitimet e zemrës
Temperaturë e lehtë
Kollë
Fryrje të këmbëve
Ndjesi marramendjeje
Të përziera
Dobësi dhe lodhje
Trajtimi i perikarditit
Rastet më të lehta të perikarditit në përgjithësi zgjidhen vetë. Megjithatë në momentin
që diagnostikohet patologjia, në pjesënmë të madhe të rasteve ka nevojë për trajtim m
e ilaçe. Nëpërgjithësi jepen analgjezikë që përdoren zakonisht pë dhimbjetdhe redukti
min e inflamacionit.
Mjeku mund të përshkruajë dhe colchicine që reduktoninflamacionin kardiak dhe para
ndalon përsëritjen. Megjithatë kyilaç nuk jepet për persona që vuajnë nga mëlçia apo
veshkat apo dhe për pacientë që përdorin disa mjekime.
Kur këto ilaçe nuk kanë efekt, kalohet në hapin pasardhës qëështë përdorimi i kortikos
teroidëve. Nëse shkaku i perikardititështë një infeksion bakterial në përgjithësi pershk
ruhen edheantibiotikë.
Së fundmi, në rastet më të rënda sidomos kur dyshohet për njëtamponazh kardiak, ësh
të i nevojshmë kullimi, përmes njëprocedure që quhet perikardiocenteza. Shumë rrallë
është e nevojshme një perikardioktomi apo zhdukja e përhershme e perikardit
 TEMA: HIV dhe kujdesi infermieror
Virusi i HIV është virusi pērgjegjës që shkakton AIDS, i cili provokon
një dobësim të aftësive funksionale të sistemit tone imunitar (
imunodeficienca).
Antikorpet janë një mburojë kundër sëmundjeve. Virusi HIV është
shumë i rezikshëm sepse arrin të paralizojë sistemin imunitar të personit
të goditur , duke sulmuar e pastaj vrarë pikërisht disa tipe të veçante
linfocidesh që jo vetëm nuk janë të aftë të shkatērojnë virusin , por
bëhen kaq të dobët sa nuk arrijnë më të na mbrojnë nga agresorë të tjerë.
AIDS ( Sindromë e imunodeficiencës së fituar) është sëmundje e
provokuar nga një infeksion viral që shkatërron mbrojtjet imunitare,
duke i sulmuar personat të pambrojtur kundër agresionit te infeksioneve
të tjera të ndryshme dhe te pa aftë të ndalojne zhvillimin e formave
tumorale normalisht pak të përhapura.
Virusi i AIDS është përhapur nga Afrika Qëndrore në Amerikën
Qëndrore dhe shpejt në SH.B.A. Prej këtu ka arritur në Europë, e nga
Afrika nč Kontinentin Aziatik. Rastet e para me AIDS janë pëshkruar në
SH.B.A. MË 1981. Sot praktikisht janë goditur të gjitha vendet e botes.
Përhapja e shpejtë është përcaktuar nga: mungesa e njohjes sē rrugëve të
transmetimit të infeksionit dhe nga tipi i popullsisë së goditur ( niveli i
ulët ekonomik, higjenik , droga & prostitucioni).

Si transmetohet infeksioni
Ka tre mënyra kryesore të transmetimit të virusit nga një person në një
tjetër. Një mënyrë është nëpërmjet marrëdhënieve seksuale të
pambrojtura.
Mënyra e dytë është ajo e kalimit të virusit direkt në gjak. D.m.th.
nëpërmjet transfuzionit të gjakut ose përdorimit të ageve të shiringave
tek më shumë se një person. Zakonisht preken persona që bëjnë
transfuzion gjaku nëse bëjnë një operacion dhe persona të cilët bëjnë
praktikimin e drogës me të njëjtën shiringë midis tyre.
Mënyra e tretë është kalimi i virusit nga nëna tek fëmija. Gratë që janë të
infektuara me këtë virus ia kalojnë atë fëmijëve të tyre të ardhshëm gjatë
barrës ose nëpërmjet qumështit të gjirit. Kur virusi HIV hyn në trupin e
një personi, ai cilësohet si HIV pozitiv. Njeriu mund të jetë HIV pozitiv
pa e ditur se është i tillë.
Simptomat
Shenjat dhe simptomat e mundshme të virusit HIV janë: rreth 10 %
humbje në peshë, ethe për më shumë se një muaj, lodhje dhe djersitje
natën. Por këto shenja nuk janë standarte dhe janë pothuajse të pa
dukshme ose ta themi më thjesht nuk i vëmë shumë rëndësi pasi janë
gjëra që ndokush mund ti hasë ato në jetën e përditshme. Njerëzit mund
të jenë të infektuar, domethënë të jenë HIV pozitiv, për disa vjet përpara
se Sistemi imunitar i tyre të bie aq shumë saqë infeksione të ndryshme të
shkaktojnë kalimin e tij nga HIV pozitiv në pacient me sëmundje të
AIDS-it. Zakonisht një periudhe 4 deri në 7 vjet është një kohë
relativisht e shkurtër, por dhe vendimtare për një person që mund të jetë
infektuar. Kjo do të thotë se nëse ka bëre një test, me kalimin e kohës
padituria e infektimit me HIV mund të jetë e rrezikshme për jetën e tij.
Në fakt një person i shëndetshëm ka në gjakun e tij nga 500 deri në 1200
trupa CD4-T ose rruaza të bardha. Kur një person HIV bie me poshtë se
300 CD4-T për kampion gjaku ai menjëherë duhet të filloj kurimin me
ilaçe antiretroiale në mënyrë të tillë që dendësia e virusit për kapion
gjaku të bie d.m.th të parandaloj shumimin e tij në gjak dhe nga ana
tjetër të ndihmoj trupin të rris CD4-T për kampion gjaku.
Kur bëhen analizat?
Mund ta bëhen në çdo moment dhe anonim. Nisse nid person ka ndonjë
dyshim rreth gjendjes ne lidhje me HIV eshte e domosdoshme te beje
analizat. Duke qenë se HIV-i mund te mos shfaqet ne nje analize deri në
6 muaj pas infektimit , mund te jete e nevojshme te behen disa analiza,
Rezultati i testit i komunikohet vetëm të interesuarit e askush tjeter
s'duhet te dijë gjendjen aktuale të sieropozitivit.
Kujdesi qe duhet te tregoje infermieri ne pacientetme hiv/aids
1. varekinë e holluar 1:10
2. temperaturë e lartë mbi 60° C
3. uję i oksigjenuar e detergjentë
4. alkol e disinfektantë të tjerë
Kur pastrohen njollat e gjakut të një sicropozitivi osegjatë mjekimit të nj
ë plage duhet të përdorim dorezaprej gome ose prej llastiku. Objektet më
 të rezikshmejanë aget, shiringat ose objete të tjera të mundshme tëmpre
hta dhe të ndotura me gjak të infektuar. Duhetbërë kujdes i veçantë edhe
në eliminimin e tyre . atoduhet të jenë të vendosura në mbajtëse të fortë
dhemundësisht të mos proken me duar se
ka rrezik tëshpohemi ose plagosemi aksidentalisht.
Vlersimi infermieror
Vleresimi infermieror perfshin identifikimin e faktoreve te rrezikut ,
perfshire historine e praktikave seksuale te rrezikshme ose injeksionet e
perdorimit te droges
✓ Niveli Nutricional arrihet duke mbajtur nje diete konstante dhe duke
identifikuar faktoret qe ndikojne ne veshtiresi gjate marrjes se
ushqimit, sic jane: nauzet, te vjella, dhimbje ne kavitetin oral,
veshtiresi ne gelltitje etj
✓ Intergriteti i lekures. Lekura dhe membrana e mukozes kontrollohen
cdo dite per te pare ulcerat apo infeksionet pasi personat me
HIV/AIDS jan shum te prekur ndaj infeksioneve.Monitorohet cdo
dite kaviteti oral dhe zona perianale pasi jan me te prekurat
✓ Statusi Respirator arrihet duke monitoruar pacientin per kolle ,
prodhim gelbaze , marrje fryme , ortopne , takipne dhe dhimbje
kraharori .
✓ Statusi mendor caktohet duke pare nivelin e vetedijes , orientimit ,
shpejtesine e veprimeve dhe humbjet e kujteses .
✓ Balanca e elektroliteve arrihet duke ekzaminuar lekuren dhe
membranat e mukozes per thatesi. Monitorojme kaliumin,
kalciumin,magnezin dhe klorin pasi pacientet kane episode diarreike
dhe te vjella te shumta gjate nje dite .
Diagnozat infermierore
➢ Ankth dhe frike lidhur me dekursin e semundjes.
➢ Prishje e imazhit trupor lidhur me infeksionet kutane dhe mukozale.
➢ Izolim social si pasoje e semundjes ose ndryshimitne apariencen fiz
ik.
➢ Crregullim te likideve dhe balances elektrolitike ne organizem si
pasoje e diarres persistente.
➢ Dobesi trupore dhe paaftesi per te kryere aktivitete e perditshme ne
lidhje me pneumonin.
➢ Crregullim ne menyren e ushqyerjes, si pasoje e nauzez dhe te
vjellave.
➢ Prirje per infeksione ne menyre te vazhdueshme sipasoje e imunode
ficiences
➢ Mungese njohurish lidhur me procesin e semundjes, menyren e
kujdesit dhe parandalimin e saj.

Nderhyrja infermierore:
Ruajta e Integritetit te lekures: Per keta pacient tregohet nje kujdes i
madh persa i perket demtimeve te lekures. Eshte e rendesishme qe
lekure e tyre te mbahet sa me e paster pasi ata jan te prekur ndaj
infeksioneve.Gjithashtu nje kujdes te vacante i tregohet edhe lekures
ne zonen perianale e cila duhet te pastrohet pas cdo defekimi me uje
dhe me sapun. Keshillohet qe pacientete te veshin veshjet te buta ose
pambuku.
Parandalimi i Infeksioneve: Vezhgohet pacienti per shenjat baz te
infeksionit: ethe, te dridhura, djersitje naten, dhimbje goje, veshtiresi
ne gelltitje, te vjella, nauze, skuqeje, drenim sekrecionesh nga plaget
etj. Nje rol te vacante luan edhe higjena e pacientiti dhe e mjedisit
qe ate e rrethon. Personeli Shendetesor i duhet ti nenshtrohet
teknikave aseptike ne momentin e interventeve .
Permisimi i Statusit Nutritiv: Inkurajohet pacienti qe te ushqehet me
ushqime qe jane te lehta per tu gelltitur dhe te evitoj ushqimet e
forta dhe pikante, gjithashtu pacienti duhet te kete kontakte te
vazhdueshme me dietologen ne menyr te till qe te kete nje diete sa
me te mire ushqimore, ku mos ti mungojne elementete baz si
proteinate, fibrat kalorit etj
Edukimi i Pacientiti: Vendoset ne djeni te rrugeve te transmetimit te
semundjes, te perdori mjete mbrojtese gjat kontaktiti vaginal ose
anale. Ne qoftese pacienti eshte perdorues i rregullt i droges, ai
duhet te shmangi perdorimin e te njetes shiringe
Kujdesi Shendetesor ne Shtepi: Keta paciente duhet ti rikthehen sa
me shpejte aktivitetei te tyre te perditshem dhe familja luan nje role
kyce duke imbeshtetur dhe duke I ndihmuar ne administrimin e
medikamenteve, dhenjes se preparative i/v etj
Bruceloza.Ethet valëzuese; ethet malteze; ethet mesdhetare; ethet

Gjibraltarit. Bruceloza shkaktohet nga Brucella spp, të cilat janë baktereGram-

negative. Simptomat fillestare janë ato të njësëmundjeje akute me ethe,

me pak ose aspak shenja tëlokalizuara dhe mund të kalojë në një fazë kronike m

ethe te vazhdueshme, dobësi, djersitje dhe dhimbje të paqartëdifuze. Diagnostifik

imi bazohet në kulturë gjaku , zakonishtnga kultura emokultura. Trajtimi optim

al zakonisht kërkon2 antibiotikë, doksiciklinë ose trimetoprim / sulfametoksazol

plus gentamicinë, streptomicinë ose rifampicinë.

Mikroorganizmat përgjegjës për brucelozën njerëzore janë B.

abortus (nga bagëtia), B. melitensis (nga delet dhe dhitë) dhe B. suis (nga derrat). B. c
anis (nga qentë)qe shkakton vetëminfeksione sporadike. Në përgjithësi, B. melitensis
dhe B. suis janë më patogjene se speciet e tjera të Brucelles.
Burimi më i shpeshtë i infeksionit është nga blegtoria dheproduktet e qumështit të pap
ërpunuara. Dreri, kali, moisi, karibu, lepuri,
pula dhe miu i shkretë mund të infektohengjithashtu; njerëzit gjithashtu mund të infekt
ohen me këtokafshë.
Bruceloza fitohet nga
Kontakt i drejtpërdrejtë me sekrecionet dhejashtëqitjet e kafshëve të inf
ektuara
Gëlltitje e
mishit të pa gatuar, qumështit tëpapërpunuar ose produkteve të qumështit
qëpërmbajnë mikroorganizma të vlefshëm
Duke thithur aerosole të materialit të infektuar
Rrallë, transmetim person nga personi
E shpeshtë sidomos në zonat rurale, bruceloza është njësëmundje profesionale e kasap
ëve, veterinerëve, gjuetarëve, fermerëve, mbarështuesve dhe teknikëve të laboratoritm
ikrobiologjik. Bruceloza është e rrallë në Shtetet e Bashkuara, Evropë dhe Kanada,
por rastet ndodhin në Lindjen e Mesme, rajone mesdhetare, Meksikë dhe Amerikën Q
endrore.
Meqenëse shumë pak mikroorganizma (ndoshta midis
10 dhe100) mund të shkaktojnë infeksione përmes ekspozimit nëaerosol, Brucella spp
është një infeksion I mundshembiologjik.
Pacientët me brucelozë akute, të pakomplikuar zakonishtshërohen brenda 2-
3 javësh, madje edhe në mungesë tëtrajtimit. Disa përparojnë në një formë subakute,
me ndërprerjeose kronike.
Komplikimet

Ndërlikimet e brucelozës janë të rralla,

por përfshijnë endokardit bakterial subakut, neurobrucelozë (e cilapërfshin meningjit a
kut dhe kronik, encefalit dheneurit), orkit , kolecistit , zbrazje të mëlçisëdhe osteomiel
it (veçanërisht sakroiliak ose vertebral).

Simptomatologjia
Periudha e inkubacionit për brucelozën është nga 5 ditë në disamuaj dhe mesatarisht 2
javë.
Fillimi mund të jetë i papritur,
me të dridhura dhe ethe, dhimbjekoke të fortë, dhimbje të kyçeve dhe të mesit, gjendje
të keqedhe ndonjëherë diarre. Ose fillimi mund të jetë tinëzar,
me siklettë lehtë, dhimbje muskulore, dhimbje koke dhe dhimbje nërajonin cervico-
dorsal, e ndjekur nga një rritje në mbrëmje e temperaturës.
Ndërsa sëmundja përparon, temperatura rritet në 40-41
° C, pastaj gradualisht kthehet në normale ose afër normales me djersitje të bollshme n
ë mëngjes.
Në mënyrë tipike, ethet me ndërprerje vazhdojnë për 1-5 javë,
e ndjekur nga një pauze prej 2-
14 ditësh kur simptomat tani janëzvogëluar shumë ose mungojnë. Në disa pacientë, et
het mund tëjenë kalimtare. Në të tjerët, faza febrile përsëritet një ose mëshumë herë në
valë (valëzime) dhe pauzash gjatë muajve oseviteve dhe mund të shfaqet si ethe
me origjinë të panjohur.
Pas fazës fillestare të etheve, mund të shfaqen anoreksi, humbjepeshe, dhimbje barku
dhe kyçesh, dhimbje koke, dhimbje mesi, dobësi, nervozizëm, pagjumësi, depresion d
he paqëndrueshmëriemocionale. Verehet Kapsllëku shpesh . Shfaqet edhesplenomegal
ia, dhe nyjet limfatike mund të zgjerohen lehtë osemesatarisht. Deri në 50% të pacient
ëve kanë hepatomegali.
Bruceloza është fatale në <5% të pacientëve, zakonisht sirezultat i endokarditit ose nd
ërlikimeve të rënda të sistemitnervor qendror.
Diagnostifikimi
Kulturat e gjakut, palcës së kockave dhe lëngutcerebrospinal
Testet akute dhe rikuperuese serologjike (jo të besueshmepër B. canis ) dhe Anal
iza PCR (Reaksioni i ZinxhiritPolimerazë)
mund të kryhet në gjak ose në indet e trupitdhe mund të jetë pozitive që në 10 dit
ë pas inokulimit.
Kultura e gjakut është thelbësore; rritja mund të zgjasë > 7 ditë, dhe nënkulturat që për
dorin mjete me specifike mund të duhet tëmbahen deri në 3-
4 javë, prandaj ne marrjen e analizes, dyshimipër brucelozë duhet të raportohet në lab
orator.
Mostrat e palcës së kockave dhe lëngut cerebrospinal gjithashtumund të kultivohen si
emocultura.
Mostrat duhet të merren në fazën akute dhe të rikuperimit pas
3 javësh. Numri i qelizave të bardha të gjakut është normal ose iulët,
me limfocitozë relative ose absolute gjatë fazës akute.
Trajtimi
Doxycycline
me shtimin ose të rifampicinës, ose të(streptomicina ose gentamicina), os
e ciprofloxacin(Amonoglikozide)
Në rastet akute të brucelozës, aktiviteti duhet të zvogëlohet,
me pjesën tjetër të shtratit gjatë episodeve të etheve. Dhimbja e fortëmuskuloskeletore
, veçanërisht përgjatë shpinës, mund të kërkojëanalgjezi. Endokarditi i brucelës shpes
h kërkon kirurgji përveçterapisë me antibiotikë.
Nëse jepen antibiotikë, preferohet terapi e kombinuar sepseritmet e rikthimit me mono
terapi janë të larta. Dokiciklina orale100 mg
me gojë dy herë në ditë për 6 javë e kombinuar me streptomicinë 1 g
IM çdo 12 deri në 24 orë (ose gentamicina 3 mg / kg
IV një herë në ditë) për 14 ditë zvogëlon shkallën e rikthimit. Për raste të pakomplikua
ra, rifampicin 600 deri 900
mg nga goja 2 herë në ditë për 6 javë mund të përdoret në vend të një aminoglikozidi.
Regjimet me ciprofloxacin 500 mg oralisht dy herë në ditë për 14-
42 ditë plus rifampicinë osedoksiciklinë në vend të një aminoglikozide janë treguar të
jenëpo aq efektive.
Tek fëmijët < 8 vjeç, trimetoprim / sulfametoksazol oral dherifampicinë janë përdorur
për 4-6 javë.
Neurobruceloza dhe endokarditi kërkojnë trajtim të zgjatur.
Edhe me trajtimin me antibiotikë, afërsisht 5-15%
e pacientëverikthehen, kështu që të gjithë duhet të ndiqen klinikisht dhetitujt serol
ogjikë të përsëriten për 1 vit.
Parandalimi
Pasterizimi i qumështit ndihmon në parandalimin e brucelozës. Djathrat e prodhuar ng
a qumështi i pasterizuar dhetë prodhuara për < 3 muaj mund të kontaminohen.
Individët që trajtojnë kafshë ose kufoma të mundshme tëinfektuara duhet të mbajnë sy
ze mbrojtëse dhe doreza gome dhetë mbrojnë plagët e lëkurës nga ekspozimi. Progra
met e shëndetit publik janë të nevojshme në Shtetet e Bashkuara dhedisa vende të tjera
për të zbuluar infeksionet në kafshë, për tëvrarë kafshë të infektuara dhe për të vaksin
uar bagëtite dhe derratë rinj sieronegativë.
Nuk ka vaksinë për njerëzit; përdorimi i vaksinës së kafshëve tenjerëzit mund të shkak
tojë infeksion. Imuniteti që krijohet ngainfeksioni njerëzor është jetëshkurtër, për rreth
2 vjet.
Profilaksia pas ekspozimit me antibiotikë rekomandohet përpacientët me rrezik të lart
ë (p.sh., ata që janë të ekspozuar nëmënyrë të pambrojtur ndaj kafshëve të infektuara o
se mostravelaboratorike ose që kanë marrë vaksina të kafshëve). Regjimetpërfshijnë d
oksiciklin 100 mg oralisht dy herë në ditëplus rifampin 600
mg një herë në ditë për 3 javë; rifampicinanuk përdoret për ekspozimin e vaksinave m
e B. abortus (llojiRB51), i cili është rezistent ndaj rifampicinës.

Pikat kryesore
Bruceloza merret nga kontakti i drejtpërdrejtëme sekrecionet dhe s
ekretimet e kafshëve tëinfektuara ose duke pirë,ngrene ushqime tënd
otura ose produkte qumështi.
Infeksioni zakonisht shkakton ethe dhesimptoma organike,
por disa organe specifike(p.sh., truri, meninget, zemra, mëlçia, kocka
t) rrallë preken.
Shumica e pacientëve zakonisht shërohenbrenda 2-
3 javësh, edhe pa trajtim,
por disazhvillojnë një formë subakute, me nderprerjeose kronike.
Diagnostikoni duke përdorur kultura të gjakut, palcës kockore ose
lëngut cerebrospinal dhetesteve ne fazen akute dhe të rikuperimit.
Trajtoni shumicën e pacientëve me
2 antibiotikënë mënyrë tipike doksiklinën ose me rifampicinë, një am
inoglikozid ose ciprofloxacinë; monitoronipacientët deri në 1
vit për rikthime.
Adenovirus

Botulizmi shkaktohet nga toksina Clostridium

botulinum dheqë prek nervat periferikë. Botulizmi mund të ndodhë p
a infeksion nëse toksina gëlltitet, injektohet osethithet. Simptomat j
anë paralizë simetrike e nervave kranialtë shoqëruar me dobësi sime
trike në rënie dhe paralizë tëdobët pa deficite shqisore. Diagnostikim
i është klinik dhe me identifikimin e toksinës në laborator. Terapia ës
htëmbështetëse dhe me antitoksinë.
Botulizmi është një sëmundje e rrallë, kërcënuese përjetën që ndo
dh kur toksina botulinum përhapet në mënyrëhematogjene dhe n
dërhyn në mënyrë të pakthyeshme nëlirimin e acetilkolinës në mb
aresat nervoreperiferike. Botulizmi është një urgjencë mjekësore d
he, ndonjëherë, një urgjencë e shëndetit publik.
C.
botulinum prodhon 8 lloje të Neurotoksinaantigjenikisht ndryshme
(lloje AH). Pesë nga toksinat(llojet A, B,
E dhe rrallë F dhe H) prekinnjerëzit. Toksinat botulinike janë protei
na shumëhelmuese rezistente ndaj degradimit nga aciditeti istoma
kut dhe enzimat proteolitike.
Botulizmi mund të ndodhë kur neurotoksina përpunohetin
vivo nga C.
botulinum ose kur neurotoksina e paraformuar fitohet nga një buri
m i jashtëm.
Përpunimi in vivo shkakton format e mëposhtme:
Botulizmi i plagëve
Botulizmi I foshnjave (forma më e zakonshme)
Botulizmi enterik i të rriturve (i rrallë)
Në botulizmin e plagës, neurotoksina përpunohet nëindet e infek
tuara.
Në botulizmin e foshnjave dhe botulizmin enterik të tërriturve
, sporet gëlltiten dhe neurotoksina përpunohet nëtrakt. Botulizmi e
nterik i të rriturve zakonisht ndodhvetëm tek të rriturit me rezisten
cë të zvogëluar.
Blerja e neurotoksinës së paraformuar shkakton format
e mëposhtme:
Botulizmi ushqimor

Botulizmi jatrogjen
Thithja e botulizmit

Në botulizmin e ushqimit, neurotoksina e prodhuargëlltitet përm

es ushqimit të kontaminuar.
Në botulizmin jatrogjen, toksina e tipit A ose B injektohet terapeu
tikisht për të zbutur aktivitetin e tepërttë muskujve; rrallë, botulizm
i ka ndodhur pasinjeksioneve kozmetike (me toksinë botulinum).
Në thithjen e botulizmit, toksinat aerosolizohenaksidentalisht os
e përdoren qëllimisht si një armëbiologjike; toksinat aerosolized n
uk ndodhin në natyrë.
C. sporet e botulinumit janë shumë rezistente ndajnxehtësisë dhe
mund të mbijetojnë duke vluar në 100
° C për disa orë. Sidoqoftë, ekspozimi ndaj nxehtësisë sëlagësht në
120 ° C për 30 minuta vret sporet. Nga
ana tjetër, toksinat shkatërrohen shpejt nga nxehtësia, dhegatimi i
ushqimit në 80 ° C për 30 minuta mbron ngabotulizmi. C.
botulinum mund të prodhojë një lloj toksinaE në temperatura të ul
ëta, madje edhe në 3 ° C
(dmth, nënjë frigorifer), për shembull në vakum tymosurpeshk.
Burimet e toksinës

Ushqimet e konservuara të bëra në shtëpi, veçanërisht atome acidi

tet të ulët (dmth., PH>
4,5), janë burimi më ishpeshtë i toksinës së gëlltitur,
por ushqimet e përgatituranë treg janë përfshirë gjithashtu si përgj
egjës për rreth10% të epidemive. Automjetet më të shpeshta janëp
erimet (por në përgjithësi jo domatet), peshku, pemëtdhe erëza,
por mish, qumësht,
mish derri, shpezë dheushqime të tjera janë përfshirë gjithashtu. N
ë shpërthimete prodhimeve të detit, tipi
E shkakton rreth 50% tërasteve; llojet A dhe B shkaktojnë rastet e
mbetura. Nëvitet e fundit, ushqimet jo të konservuara (p.sh., patat
et e pjekura të mbështjella me letër alumini, hudhra të grirë nëvaj,
sanduiçe me
mish dhe djathë) kanë shkaktuarshpërthime të shoqëruara me res
torante.
Ndonjëherë toksina absorbohet përmes syve ose përmesnjë ndërp
rerjeje të lëkurës, dhe në raste të tilla, mund tëshkaktojë sëmundje
serioze.

C. sporet e botulinumit janë të zakonshme nëmjedis; shumica e ras

teve të botulizmit të foshnjaveshkaktohen nga gëlltitje e sporeve, z
akonisht kur mjaltigëlltitet.
Sporet gjithashtu mund të hyjnë në trup kur ilaçetinjektohen me h
ala të pa sterilizuara; mund të ndodhëbotulizëm plage. Injektimi i h
eroinës së katranit të zi tëkontaminuar në një muskul ose nën lëku
rë (dalja e lëkurës) është më e rrezikshme; mund të shkaktojëgang
renë gazi si dhe botulizëm.
Nëse toksinat botulinike hyjnë në qarkullimin e gjakut, ndodh botu
lizmi, pavarësisht se si merren toksinat.
Simptomatologjia
Simptomatologjia e shpeshtë e botulism përfshin

Goje e thate
Vizioni i turbullt ose i dyfishtë
Rënia e qepallave

Fjalim i paqartë
Disfagia

Refleksi i dritës pupilare zvogëlohet ose shfuqizohetplotësisht. Disf

agia mund të shkaktojë pneumoniinhalimi. Këto simptoma neurolo
gjike janëkarakteristikisht bilaterale dhe simetrike,
duke filluar me nervat kranial dhe duke vazhduar me dobësi ose p
aralizëzbritëse.

Nuk ka shqetësime shqisore dhe shqisa zakonisht mbetet e paprek

ur.

Muskujt e frymëmarrjes dhe të gjymtyrëve dhe të trungutbëhen gr

adualisht më të dobët në një model zbritës. Ethetmungojnë dhe pu
lsi mbetet normal ose i ngadaltë nësenuk zhvillohet një infeksion n
dërkurrent. Kapsllëku ështëi zakonshëm pas fillimit të dëmtimit ne
urologjik.

Të komplikime të mëdha e botulizmit përfshijnë

Dështimi i frymëmarrjes për shkak tëparalizës së diafra
gmës
Infeksionet e mushkërive dhe të tjeranozokomiale

Botulizmi ushqimor
Simptomat fillojnë papritmas, zakonisht 18-
36 orë pas gëlltitjes së toksinës, megjithëse periudha e inkubacioni
tmund të ndryshojë nga 4 në 8 ditë. Të përzierat, të vjellat, ngërçet
e barkut dhe diarreja shpesh paraprijnë simptomatneurologjike.

Botulizmi i plagëve

Simptomat neurologjike paraqiten si në botulizminushqimor,

por nuk ka simptoma gastrointestinale osedëshmi të implikimit të
ushqimit si shkak. Historia
e njëdëmtimi traumatik ose një birë të thellë (veçanërisht nëseësht
ë për shkak të injektimit të ilaçeve të paligjshme) brenda 2 javëve t
ë mëparshme mund të sugjerojëdiagnozën.
Duhet të kryhet një kërkim i kujdesshëm për lezione tëlëkurës ose
abscese të lëkurës për shkak të vetë-
injeksionit të substancave të paligjshme.
Diagnostifikimi
Analizat e toksinave
Ndonjëherë elektromiografia

Botulizmi mund të ngatërrohet me sindromën Guillain-Barré

(varianti Miller-
Fisher), poliomieliti, goditja në tru, miastenia gravis, paralizimi i rriq
nave dhe helmimi me alkaloide të metaleve të rënda, kurare ose k
ëmba e natës. Elektromiografia tregon një përgjigje karakteristiket
ë rritur ndaj stimulimit të shpejtë dhe përsëritës nëshumicën e rast
eve.

Në botulizmin e ushqimit , pamja e çrregullimeveneuromuskular

e dhe gëlltitja e ushqimit ndoshta tëinfektuar janë të dhëna të rënd
ësishmediagnostike. Manifestimi i njëkohshëm në të paktën 2 paci
entë që hëngrën të njëjtin ushqim thjeshtondiagnozën,
e cila konfirmohet duke kërkuar toksinë C.
botulinum në serum ose feçe. Kërkimi i toksinës C.
botulinum në ushqimin e dyshuar identifikon burimin.
Në botulizmin e plagës , zbulimi ose izolimi i toksinës nëserum të
mikroorganizmave të C. botulinum nga kulturaanaerobe
e plagës konfirmon diagnozën e botulizmit.
Analizat e toksinave kryhen vetëm nga laboratorë tëcaktuar, të cila
t mund të identifikohen përmes autoritetevelokale shëndetësore o
se Qendrave për Kontrollin dheParandalimin e Sëmundjeve (CDC).
Trajtimi
Terapia mbështetëse
Antitoksinë heptavalente të kuajve

Kushdo që e di ose mendon se

ka qenë në kontakt me ushqim të kontaminuar duhet të vëzhgohet
me kujdes. Administrimi i qymyrit të aktivizuar mund të jetë idobis
hëm. Pacientët me simptoma të rëndësishme shpeshkanë reflekse
të rrugëve të frymëmarrjes, kështu që nësepërdoret qymyr,
ai duhet të administrohet përmes një tubinazogastrik, dhe rruga e
frymëmarrjes të mbrohet me një tub endotrakeal të prangosur.
Kërcënimi më i madh për jetën është
Dëmtimi i frymëmarrjes dhe ndërlikimet e tij
Të gjithë pacientët me botulizëm duhet të shtrohen nëspital dhe të
monitorohen nga afër me matje periodike tëkapaciteteve vitale. P
araliza progresive parandalonpacientët të shfaqin shenja të shqetë
simit të frymëmarrjespasi aftësia e tyre jetësore zvogëlohet. Dëmti
mi ifrymëmarrjes kërkon trajtim në një njësi të kujdesitintensiv, ku
intubimi dhe ventilimi mekanik janëlehtësisht të disponueshëm. Pë
rmirësimi i këtyre masavembështetëse uli vdekshmërinë në < 10%.

Intubimi nasogastrik L është metoda e preferuar e tëushqyerit sep

se
Thjeshtoni menaxhimin e kalorive dhelëngjeve
Stimulon peristaltikën e zorrëve (e cilaeliminon C.
botulinum nga zorra)
Lejon përdorimin e qumështit të gjirit tekfoshnjat
Shmangni ndërlikimet e mundshme infektivedhe vaskul
are të natyrshme në ushqyerjen IV
Pacientët me botulizëm të plagëve kërkojnë debridement dhe anti
biotikë parenteral siç janë penicilina osemetronidazoli.

Antitoksina

Një antitoksinë botulinum hepavalent botëror (A deri G) është në d

ispozicion në Shtetet e Bashkuara; zëvendësonantitoksinën e vjetë
r trivalente. Antitoksina nukinaktivizon toksinën që tashmë është e
lidhur me nyjenneuromuskulare; prandaj, ndryshimet para-
ekzistueseneurologjike nuk mund të antagonizohen shpejt. (Shëri
mipërfundimtar varet nga rigjenerimi i mbaresave nervore, icili mu
nd të zgjasë me javë ose muaj.) Sidoqoftë, antitoksina mund të nga
dalësojë ose ndalojë përparimin e mëtejshëm. Në pacientët me bo
tulizëm të plagës, antitoksina mund të zvogëlojë ndërlikimet dhe s
hkallën e vdekshmërisë.
Antitoksina duhet të administrohet sa më shpejt që të jetëe mund
ur pas diagnozës klinike dhe të mos vonohet për tëpritur kulturën
ose rezultatet toksikologjike. Antitoksinanuk ka gjasa të ketë ndonj
ë përfitim nëseadministrohet > 72 orë pas shfaqjes së simptomave
.
Një shishe 20 ose 50 ml antitoksinë heptavalente, e holluar 1:10,
u jepet të rriturve si një infuzion ingadaltë; dozimi dhe shkalla e inf
uzionit rregullohen përfoshnjat dhe fëmijët. Të gjithë pacientët që
kërkojnëantitoksinë duhet të raportohen tek autoritetetshëndetës
ore, të cilët më pas kërkojnë antitoksinë ngaCDC,
e cila është burimi i vetëm; mjekët nuk mund ta marrin antitoksinë
n direkt nga CDC.
Meqenëse antitoksina rrjedh nga serumi i kalit, ekzistonrreziku i an
afilaksisë ose sëmundjes së serumit. (Për masa paraprake,
{bosh} Hipersensitiviteti ndaj ilaçeve ; përtrajtim,
{bosh} Anafilaksia: Trajtimi .)
Antitoksina botulinum hepavalent hekuri nukrekomandohet për fo
shnje <1 vjeç. Botox
Globulin njerëzor është në dispozicion për të porsalindurit; Isshtën
ë dispozicion nga Programi i Trajtimit dhe Parandalimittë Botulizmi
t Infantil ( IBTPP , telefononi në 510-231-
7600 ose shihni faqen e internetit të IBTPP). Doza është50 mg / kg
IV, e dhënë ngadalë.
Parandalimi
Meqenëse edhe sasi të vogla të toksinës C.
botulinum mund të shkaktojnë sëmundje të rëndë, tëgjitha materia
let që dyshohet se përmbajnë toksinëkërkojnë trajtim të veçantë. T
oksoidet janë në dispozicionpër imunizimin aktiv të njerëzve që pu
nojnë me C.
botulinum ose toksinat e tij. Detajet në lidhje me mbledhjen dhe tra
jtimin e ekzemplarëve mund të merrennga departamentet shënde
tësore ose CDC.
Konservimi i duhur dhe ngrohja adekuate e ushqimit tëkonservuar
në shtëpi janë thelbësore para konsumimit. Ushqimi i konservuar
që tregon ndonjëshenjë prishjeje dhe kanaçe me shenja të ënjtjes
oserrjedhjes duhet të hidhen poshtë.
Pikat kryesore
Botulizmi mund të zhvillohet pas gëlltitjessë toksin
ës ushqimore, shpërndarjes sëtoksinës nga një infek
sion i plagësklostridiale, ose, tek fëmijët, nga gëlltitja
dhe kolonizimi enterik i sporeve të C. botulinum .
Botulizmi mund të rezultojë nga toksinabotulinum
e bërë nga njeriu që injektohetterapeutikisht ose për
arsye estetike osethithet (në formë të aerosolizuar).
Toksinat botulinike bllokojnë çlirimin e acetilkolinë
s nga mbaresat nervoreperiferike dhe shkaktojnë pa
ralizabilaterale, simetrike zbritëse duke filluarnga ne
rvat kranial.

Ndjesia dhe gjendja shpirtërore nukpreken.

Gatimi shkatërron toksinën botulinum, por
jo sporet.
Për diagnozë, përdorni analiza tëtoksinave.

Administroni antitoksinën e kuajve tëmarrë nga Qe

ndrat për Kontrollin dheParandalimin e Sëmundjeve
(CDC) përmesdepartamentit të shëndetit shtetëror.
 TEMA: ASKAIRDIOZA

Askaridioza është sëmundja më e zakonshme e helminthit.

Karakterizohet në fazën e hershme nga fenomenet e alergjisë, dhe në
fazën e vonë - fenomene dispeptike dhe komplikime gjatë depërtimit të
helminths në organe të tjera, si dhe bllokim ose dhimbje zorrë. Sëmundja
shfaqet pothuajse kudo përveç vendeve me klimë shumë të thatë. Kjo
sëmundje prek vetëm njerëzit. Sigurisht, mund ta merrni vetëm nga një
person. Infeksioni masiv i njerëzve në gjerësi gjeografike të butë
karakterizohet nga stinët e verës dhe vjeshtës, kur toka grumbullon
numrin më të madh të vezëve invazive dhe rreziku i infektimit të
popullatës është i lartë. Në banorët dhe fëmijët rurale, ascaria është më e
zakonshme sesa në banorët e zonave urbane dhe të rriturit. Banorët e
qyteteve të mëdha, të pajisura mirë, ku krijimi i të
ashtuquajturve. Shpërthimet e askaridiozes janë të pamundura,
infektohen gjatë verës në zonat rurale ose përmes futjes së perimeve në
treg.
Komplikimet e askaridiozes
Një ndërlikim i zakonshëm i ascariasis është bllokimi i zorrëve që
rezulton nga mbyllja e lumenit të zorrëve nga një rruazë ascarid ose një
shkelje e rregullimit neuromuskular të tonit të zorrëve. Kur shqyrtohet
barku në trajtimin e ascariasis në pacientë të tillë mund të gjendet një
tumor i rrumbullakosur i qëndrueshmërisë së testit - është një top i
ascaris që mund të lokalizohet në çdo segment të zorrëve. Në disa raste,
me një mur të hollë të barkut, ju mund të ndjeni trupat e mbështjelljeve
individuale në lumenin e zorrëve.

Simptomat
Në fazën e zorrëve, ascariasis në të rriturit shpesh ndodh me simptoma të
lehta ose asimptomatike. Simptomat e vëzhguara të ascariazës (oreks i
dëmtuar, të përziera, nganjëherë të vjella, dhimbje barku, diarre ose
jashtëqitje të paqëndrueshme) janë paksa specifike. Gjendja
shëndetësore e pacientit po përkeqësohet, aftësia e punës, dhimbja e
kokës, marramendja po zvogëlohen.
Diagnoza fillon me një ekzaminim të plotë tëpacientit. Një parazitolog o
se specialist i sëmundjesinfektive është i nevojshëm për të identifikuar nj
ëburim të mundshëm të infeksionit, për të përcaktuar se sa kohë ka kalua
r që nga fillimi i simptomës së parëklinike që pacienti kontaktoi para
se të shkonte temjeku. Diagnostikimi i askaridiozes ndihmongjithashtu n
ë mbledhjen e anamnezës. Simptomat e ankuara nga pacienti mund të tre
gojnë fazën e zhvillimit të ascariasis.
1. Test i përgjithshëm i gjakut.
2. Rrezeve X.
3. Analizë tabele.
4. Analizat biokimike të urinës.
5. Analiza imunosorbente e lidhur me enzimat.
NDERHYRJET INFERMIERORE
Kujdesjet infemierore perfshijne edukimin e femijeve ne larjen e durarve
dhe te prinderve te tyre ne masat qe duhet te marrin ne respektimin e
higjenes dhe pastertiese se ushqimeve.
Informimi i semundjes dhe edukimi shendetesor per parandalimin kryhet
nga personeli shendetesor.
Kerkohet qe te gjendet burimi i infeksionit tek njerezit dhe ne ambjentet
e tyre rrethuese.
Kujdes te vecante tregohet dhe per ujin e pijshem i cili duhet te jete i
kontrolluar .
Ne rastet e perhapjes se parazitoses, personeli shendetesor punon per
parandalimin e gjere te popullates duke edukuar dhe informuar mbi
infeksionin dhe procedurat qe duhen ndjekuar per ta parandaluar ate
masivisht
Mjekimi specifik behet me derivate te piperazines kunder askardiozes
Flubendazole 100 mg 2 x ne dite per 3 dite rrjesht
Combantrin 10 mg/peshe
Zentel 400mg 1 x
Solaskil 3mg/peshe pa kaluar 100 mg tek te rriturit
Adenovirus

Infeksioni i shkaktuar nga një prej serotipave tëadenovirusit, mund të jetë asimp
tomatik ose të shkaktojësindroma specifike, përfshirë infeksione të lehtatë frymë
marrjes , keratokonjuktivit, gastroenterit,
cystitis dhe pneumoni primare. Diagnoza është klinike. Trajtimiështë mbështetës
.
Adenoviruset fitohen pas kontaktit me sekrecione nga një person i infektuar (përfshirë
transmetimin përmes duarve) ose me njëobjekt të kontaminuar (p.sh., peshqirë, enë).
Infeksioni mund tëjetë ajror ose ujor (p.sh., i fituar gjatë notit në liqene ose pishinapa
marrjen e duhur të klorit). Eliminimi I virusit (shkarkesavirale) nga pacientët me një i
nfeksion asimptomatik tëfrymëmarrjes ose gastrointestinal mund të vazhdojë për muaj
, apo edhe vite.
Simptomatologjia
Në strehuesit imunokompetentë, shumica e infeksioneveadenovirus janë asimptomatik
e. Kur infeksionet janësimptomatike, një spektër i gjerë i manifestimeve klinike është
imundur sepse shumica e adenovirusëve që shkaktojnë sëmundjetë lehtë kanë afinitet
për një larmi të gjerë të indeve.
Shumica e infeksioneve simptomatike ndodhin tek fëmijët dheshkaktojnë ethe dhe sim
ptoma të sipërme të frymëmarrjes,
duke përfshirë faringjitin, otitin mediatik, kollën dhe bajameeksudative me adenopatin
ë te cervikales që mund të jetë e vështirë të dallohet nga faringjiti streptokoksik i grupi
t A.
Sindromat e rralla adenovirale të foshnjave janë bronkiolitii rëndë dhe pneumonia . N
ë bashkësitë e mbyllura të të rriturvetë rinj (p.sh., rekrutët ushtarakë), mund të ndodhi
n shpërthime tësëmundjes së frymëmarrjes; Simptomat përfshijnë ethe dhemanifestim
e të rrugëve të frymëmarrjes më të ulëta, më sëshpeshti trakeobronkit dhe herë pas
here pneumoni.
Infeksionet me adenovirus gjithnjë e më shumë njihen si shkak isëmundjeve të rënda t
ë frymëmarrjes dhe sëmundjeve të tjeraklinike te të rriturit me imunitet.
Epidemia keratoconjunctivitis ndonjëherë është e rëndë dhendodh si në mënyrë sporad
ike në formë epidemie. Konjuktivitishpesh është bilateral. Adenopatia preaurikulare m
und tëshoqërohet. Mund të ndodhin kemozë, dhimbje dhe lezione tëpërpikta të kornes
ë, të dukshme nga ngjyrosja e fluoresceinës. Simptomat sistemike janë të lehta osemu
ngojnë. Keratokonjuktiviti epidemik zakonisht shuhet brenda3-
4 javësh, megjithëse lezionet e kornesë mund të vazhdojnëshumë më gjatë.
Sindromat adenovirale jo-
frymëmarrëse përfshijnë cistithemorragjik, diarre te foshnjat dhe meningo-encefalit.
Shumica e pacientëve shërohen plotësisht. Pneumonia
e rëndëprimare adenovirale gjithashtu nuk është fatale,
me përjashtim tërasteve të rralla fulminante që prekin kryesisht foshnjat, rekrutëtdhe i
ndividët me imunitet të dëmtuar.
Diagnostifikimi
Vlerësimi klinik
Për sëmundje të rëndë, PCR (reaksion zinxhirpolimerazë)
testimi i sekrecioneve të frymëmarrjesdhe gjakut
Diagnoza laboratorike e infeksioneve adenovirus rrallë ndikonnë menaxhimin e tyre.
Gjatë fazës akute, virusi mund të izolohetnga sekrecionet e frymëmarrjes dhe syrit dhe
shpesh gjithashtunga jashtëqitjet dhe urina. Një rritje prej 4 herë e titrit tëantitrupave
në serum është tregues i një infeksioni të kohëve tëfundit.
Testimi i reaksionit zinxhir polimerazë (PCR) mund të zbulojëADN-
në e adenovirusit në sekrecione të frymëmarrjes dhe nëgjak dhe është i dobishëm kur
pacientët kanë sëmundje të rëndëdhe nevojitet një diagnozë.
Trajtimi
Trajtimi simptomatik
Trajtimi i infeksionit adenovirus është simptomatik dhembështetës. Asnjë agjent antiv
iral nuk është treguar i efektshëm, megjithëse ribavirin dhe cidofovir janë përdorur në
pacientë me imunitet të dëmtuar me rezultate të ndryshueshme.

Parandalimi
Vaksinat që përmbajnë adenovirusë të gjalle të administruaraoralisht në një kapsulë të
veshur me enterit, mund tëparandalojnë shumicën e sëmundjeve të shkaktuara nga kët
o dylloje. Vaksina nuk ka qenë e disponueshme për disa vjet,
por është rifutur në vitin 2011. Sidoqoftë, është e rezervuar vetëmpër personelin ushta
rak. Mund t'u jepet pacientëve nga mosha 17 deri 50 vjeç dhe nuk duhet t'u jepet grave
shtatzëna ose lactate.
Për të zvogëluar përhapjen, profesionistët e kujdesit shëndetësorduhet të ndërrojnë dor
ezat dhe të lajnë duart pasi të kenë vizituarpacientë të infektuar, të sterilizojnë siç duh
et instrumentet dhe tëshmangin përdorimin e të njëjtave instrumente oftalmologjiketek
pacientë të shumtë. Adenoviruset janë rezistente ndaj shumëdezinfektuesve të zakons
hëm; Rekomandohen produktezbardhues që përmbajnë klor dhe produkte antimikrobi
kë tëefektshëm kundër norovirusit.
Pikat kryesore
Adenoviruset mund të përhapen përmes kontaktit me sekrecionet e një per
soni të infektuar ose kontaktit me njëobjekt të kontaminuar.
Shumica e infeksioneve janë të lehta; Manifestimet (p.sh. ethet, simptomat e
sipërme dhe të poshtme të frymëmarrjes, faringjit, konjuktivit) ndryshojnë
shumë nga serotipi.
Sëmundja e rëndë ndodh kryesisht tek të porsalindurit dhepacientët me im
unitet te dobet, por herë pas here shfaqettek të rriturit e shëndetshëm.
Trajtimi është mbështetës.
Një vaksinë orale mund të zvogëlojë incidencën e sëmundjeve të frymëmarr
jes së ulët, por është nëdispozicion vetëm për personelin ushtarak.

Virusi Coxsackie

Virusi Coxsackie është pjesë e familjes Enterovirus, e formuarnga një fije e vetme e
ARN-së. Megjithëse emri është i lidhurme atë të qytetit të Coxsackie, në shtetin e
New York-
ut, ata janënë të vërtetë të përhapur në të gjithë botën dhe transmetimi i tyrendodh kry
esisht përmes rrugës fekale-orale.
Fatkeqësisht, virusi Coxsackie është përgjegjës për infeksione tëshumta, që prekin kry
esisht traktin e zorrëve.
Fëmijët zakonisht janë më të ekspozuar ndaj infeksioneve tëshkaktuara nga ky virus,
por të rriturit gjithashtu mund ta kontraktojnë atë, megjithëse në një masë më të vogël.
Periudha e vitit në të cilin infeksionet e virusit Coxsackie shënojnë pikunnga gushti d
eri në tetor në hemisferën veriore, ndoshta sepseklima favorizon përhapjen.
Infeksionet e virusit Coxsackie janë shumë ngjitëse dhe kanë njëperiudhë inkubacioni
prej rreth dy ditësh. Bej kujdes!
Do tëduhet të paktën një javë pasi simptomat të jenë zhdukur për t'usiguruar që nuk je
ni më ngjitës.
Mund të identifikohen dy serotipe të virusit Coxsackie, përgjegjës për infeksionet më t
ë zakonshme virale. Veçanërisht :Grupi A shkakton kryesisht herpanginë, flluska të d
himbshme nëgojë, duar dhe këmbë. Zakonisht këto simptoma kanë tendencëtë zgjidhe
n në mënyrë spontane,
por ato mund të krijojnëkomplikime nëse fëmija - si dhe i rrituri - nuk është në gjendje
tëushqehet siç duhet.
Nga
ana tjetër, Grupi B, është përgjegjës për simptoma tëndryshme që prekin sistemin mus
culoskeletal: spazmat dhedhimbjet e muskujve janë këmbanat e alarmit më të zakonsh
me.
Prania e simptomave të tilla si ethe, vështirësi në frymëmarrje, ngurtësim të muskujve
dhe dhimbje gjoksi mund të jenëalarmante dhe duhet të njoftoni mjekun tuaj në mënyr
ë që tëmerrni një diagnozë të saktë. Simptomat mund të jenë shumë tëndryshme, kësht
u që mund të jetë e dobishme të kontaktoni njëspecialist për të shmangur pasoja më se
rioze.
Diagnostikoni dhe trajtimi I infeksionit të virusit Coxsackie
Në mënyrë që të arrihet në një diagnozë të saktë, mjeku mund tëkryejë një sërë testesh
për të qenë në gjendje të identifikojëpatogjenin përgjegjës për infeksionin. Për ata me
simptoma tëtilla si ethe, dhimbje fyti, nuk është e nevojshme të drejtoheni nëteste ko
mplekse. Në këto raste, në fakt, diagnoza mund tëbazohet vetëm në simptomat. Sidoq
oftë, mund të jetë e dobishme të kryeni një shtupë në fyt për të përjashtuarfaringjitin.
Për të përjashtuar gjendje më serioze siç është meningjiti, përdoret rachicenteza me të
cilën është e mundur të vlerësohetnumri i qelizave të bardha të gjakut të pranishme në
lëngunkurrizor.
Ka disa trajtime në dispozicion për të lehtësuar simptomat qëlidhen me infeksionet e v
irusit Coxsackie. Fatkeqësisht, ilaçetshpesh janë joefektive në luftimin e përhapjes së
këtyreviruseve. Sidoqoftë - mos ta harrojmë!
- sistemi ynë imunitarluan një rol të rëndësishëm në luftimin e këtyre infeksioneve. Ila
çet si ibuprofeni janë të dobishëm për zvogëlimin e inflamacionit dhe çdo dhimbje që
shoqërohet me infeksione. Nëçdo rast, trajtimi më i mirë është gjithmonë parandalimi:
larja e duarve rregullisht është një nga mënyrat më efektive për tëparandaluar këtë llo
j infeksioni. Në të njëjtën kohë, është e rëndësishme t'i kushtoni vëmendje higjienës su
aj personale dheasaj të mjedisit në të cilin jetoni.

Citomegalovirusi
Citomegalovirus (CMV, virusi herpes njerëzor i tipit 5) mund tëshkaktojë infeksione
me një spektër të gjerë ashpërsie. Shpeshjep një sindrom mononukleozë infektive në
mungesë tëfaringjitit të rëndë. Çrregullime të rënda fokale, të tilla si retiniti, mund të l
indin tek pacientët me
HIV pozitiv dhe pacientët e transplantuar të organeve dhe pacientë të tjerë të vdekur.
Sëmundje e rëndë sistemike mund të zhvillohet tek tëporsalindurit dhe pacientët me i
munitet. Diagnoza laboratorike,
e dobishme në forma të rënda, mund të përfshijë teste kulturedhe serologjike, biopsi d
he kërkim të antigjeneve ose acidevenukleike.
Ganciclovir dhe ilaçe të tjera antivirale përdoren për tëtrajtuar manifestime më të rënd
a, veçanërisht retinitin.
Citomegalovirus (virusi i herpesit njerëzor 5) transmetohetpërmes gjakut, lëngjeve të t
rupit ose organeve të transplantuara. Infeksioni mund të fitohet ne rruge transplacental
e oseperinatale.
Prevalenca rritet me moshën; 60-90%
e të rriturve kontraktojnënjë infeksion citomegalovirus (që rezulton në një infeksionlat
ent për jetën). Grupet më të ulta socio-
ekonomike kanëtendencë të kenë një prevalencë më të lartë.
Infeksioni kongjenital i citomegalovirusit mund të jetëasimptomatik ose mund të shka
ktojë abort, lindje të vdekur osevdekje pas lindjes. Ndërlikimet përfshijnë dëmtime të
mëdha tëmëlçisë dhe sistemit nervor qendror.
Infeksionet e fituara shpesh janë asimptomatike.
Një sëmundje akute febrile,
e quajtur mononukleozë e citomegalovirusit, mund të shkaktojë hepatit me transamina
za tëngritura (zakonisht verdhëz), limfocitozë atipike e ngjashme me mononukleozën i
nfektive për shkak të virusit Epstein-Barr.
Sindroma pas perfuzionit / transfuzionit mund të zhvillohet 2-
4 javë pas transfuzionit të produkteve të gjakut që përmbajnëcitomegalovirus. Karakte
rizohet nga ethe që zgjat 2-
3 javë dhenga të njëjtat manifestime si në hepatitin cytomegalovirus
Në pacientët me imunosupresion, citomegalovirusi është njëshkak i rëndësishëm i sëm
undshmërisë dhe vdekshmërisë. Sëmundja shpesh lind nga riaktivizimi i virusit latent.
Mund tëpërfshihen mushkëritë, trakti gastrointestinal ose sistemi nervorqendror. Në f
azën terminale të AIDS-
it, deri në 40% tëpacientëve me infeksion citomegalovirus zhvillojnë retinit,
me ndryshime të retinës të dukshme gjatë vëzhgimit të fundusit. Mund të zhvillohet k
olit ulceroz (me dhimbje barku dhegjakderdhje gastrointestinale), ose ezofagit (me
odynophagia).
Diagnostifikimi
Zbulimi i antigjenit të citomegalovirusit ose ADN-së
Kultura e urinës në foshnje
Biopsia shpesh bëhet në pacientët me imunitet tëkompromentuar
Testet serologjike

Infeksioni i citomegalovirusit dyshohet në:

Njerëz të shëndetshëm me sindroma të ngjashme me mononukleozën
Pacientë të imunokompromisuar me simptoma gastrointestinale, të sistemit nervor qen
dror ose të retinës
Foshnjat me sëmundje sistemike
Mononukleoza e citomegalovirusit mund të diferencohet ngamononukleoza infektive (
virusi Epstein-
Barr) nga mungesa e zakonshme e faringjitit, nga negativiteti i antitrupave heterofildh
e nga testet serologjike për citomegalovirus. Infeksioni icitomegalovirusit mund të dif
erencohet nga hepatiti viral përmestesteve specifike serologjike. Konfirmimi laborator
ik iinfeksionit primar të citomegalovirusit është i nevojshëm vetëmpër ta diferencuar a
të nga patologjitë e tjera, veçanërisht ato tëshërueshme, dhe në rast të formave të rënd
a, siç është HIV primar.
Riaktivizimi i citomegalovirusit mund të çojë në praninë e virusit në urinë, lëngje trup
ore ose indet e tjera,
por prania e citomegalovirusit në lëngjet e trupit dhe indet nuk tregongjithmonë sëmu
ndje dhe thjesht mund të përfaqësojë njëpërhapje. Prandaj, shpesh kërkohet një biopsi
që demonstronndryshime të varura nga citomegalovirus për të zbuluar format invazive
. Zbulimi sasior i antigjenemisë citomegalovirus oseADN-
së në gjakun periferik mund të jetë gjithashtu shumë idobishëm sepse një prani e lartë
ose në rritje e ngarkesës viraletë citomegalovirusit është shpesh tregues i sëmundjes in
vazive.
Trajtimi
Për sëmundje të rëndë, antiviralë (p.sh., ganciclovir, valganciclovir, foscarnet,
cidofovir)
Retiniti i citomegalovirusit, i zakonshëm sidomos tek pacientëtme
AIDS, trajtohet me antiviralë sistemikë.
Barnat citomegalovirus përdoren për të trajtuar forma të rëndapërveç retinitit,
por janë më pak të efektshme.
Retiniti i citomegalovirusit
Barnat e përdorura për të trajtuar retinitin e citomegalovirusit nëregjimet e induksionit
dhe mirëmbajtjes përfshijnë
Ganciklovir ose valganciklovir
Foscarnet, me ose pa ganciklovir
Cidofovir
Shumica e pacientëve marrin terapi induktive me një ngaprocedurat e mëposhtm
e:

Ganciclovir 5 mg / kg IV çdo 12 orë për 2 deri në 3 javë

Valganciclovir 900 mg me gojë çdo 12 orë për 21 ditë
Induksioni: foscarnet 60 mg / kg IV q 8 orë për 2 deri në 3 javë
Mirëmbajtja: foscarnet 90 deri 120 mg / kg IV një herë në ditë
Efektet anësore të foskarnetit IV janë të rëndësishme dhepërfshijnë nefrotoksicitetin, h
ipokalcemia simptomatike, hipomagnezemia, hiperfosfatememia, hipokalaemia dhe ef
ektete sistemit nervor qendror. Terapia e kombinuar me
ganciclovir dhe foscarnet rrit efikasitetin, por edhe efektet anësore.
Terapia me Cidofovir është një tjetër alternativë; ajo përbëhetnga
Induksioni: cidofovir 5 mg / kg IV një herë në javë për 2 javë
Mirëmbajtja: cidofovir 5 mg / kg IV një herë në dy javë
Terapia antivirale intravitreale duhet të përdoret së bashku me terapinë sistemike për p
acientët me shikim të menjëhershëm qëkërcënon retinitin e citomegalovirusit (d.m.th.,
sëmundje qëpërfshin ose ndodhet afër nervit optik ose makulës). Pacientët qëi nënshtr
ohen injeksioneve të syve gjithashtu kanë nevojë përtrajtim sistemik për të parandalua
r infeksionin citomegalovirustë syrit kontralateral dhe indeve jashtë syve.
Parandalimi
Profilaksia ose trajtimi parandalues
(monitorimi aktiv ipacientëve nga ngarkesa virale dhe administrimi i barnaveantiviral
e për ata që kanë dëshmi të infeksionit) janë efektive nëparandalimin e sëmundjes së c
itomegalovirusit në pacientët e transplantuar të organeve të ngurta ose qelizave hemat
opoietiketë infektuara me citomegalovirus dhe në rrezik të sëmundjes sëcitomegalovir
usit. Droga e përdorur përfshin ganciclovir, valganciclovir dhe foscarnet.
Fjale kyce:
Fëmijët dhe të rriturit e shëndetshëm mund të kenësimptoma të lehta jo specifike
, ose nganjëherë një sindromëtë ngjashme me mononukleozën kur infektohen së
pari me citomegalovirus.
Infeksioni kongjenital mund të shkaktojë lindje të vdekurose komplikime të rënd
a, ndonjëherë fatale, pas lindjes,
duke përfshirë dëmtime të mëdha të mëlçisë dhe sistemitnervor qendror.
Pacientët e rëndë me imunitet mund të kenë sëmundje tërëndë që përfshin retinë
n, mushkëritë, traktingastrointestinal ose sistemin nervor qendror.
Drogat antivirale mund të ndihmojnë në trajtimin e retinitit,
por janë më pak të efektshme kur preken organet e tjera.
Pacientët e transplantuar të rrezikuar nga infeksioni icitomegalovirusit kërkojnë
profilaksi antivirale osemonitorim të afërt për indikacionet e hershme të infeksio
nit.

Infeksionet me virusin Marburg dhe Ebola

Marburg dhe Ebola janë filovirusë që shkaktojnë gjakderdhje, dështim të shumë organ
eve dhe shkallë të lartë të vdekshmërisë. Diagnostifikimi bëhet nga testimi imunosorb
ent i lidhur me enzimat, Reagimi i Zinxhirit Polimerazë (PCR), osemikroskopia elektr
onike. Trajtimi është mbështetës. Masat e rrepta të izolimit dhe karantinës kërkohen p
ër të përmbajturepideminë.
Viruset Marburg dhe Ebola janë viruse filamentoze që dallohennga njëra-
tjetra por shkaktojnë sëmundje klinikisht të ngjashmetë karakterizuara nga ethe hemor
ragjike dhe rrjedhje kapilarësh. Infeksioni i virusit Ebola është pak më virulent
se infeksioni ivirusit Marburg.
Viruset e izoluara Ebola janë diferencuar në 5 lloje:
Virusi Zaire Ebola
Virusi Sudan Ebola
Virusi Ebola i Pyjeve Tai
(i njohur më parë si Virusi Ebola iBregut të Fildishtë [Pylli Tai ndodhet në Bregu i Fil
dishtë)]
Virusi Ebola Bundibugyo
Virusi Ebola Reston
(i cili është i pranishëm në Azi por nukshkakton sëmundje te njerëzit)
Shumica e shpërthimeve të mëparshme të virusit Marburg dheinfeksioneve Ebola kan
ë origjinën në Afrikën sub-
Sahariane, Afrikën Qendrore dhe Perëndimore. Epidemitë në të kaluarënkanë qenë të
rralla dhe sporadike; ato ishin pjesërisht tëpërmbajtura pasi ndodhën në zona të izoluar
a. Përhapja në zona të tjera, kur ndodh, zakonisht është rezultat i kthimit tëudhëtarëve
nga Afrika. Sidoqoftë, në 1967, një shpërthim i vogëli etheve hemorragjike Marburg n
dodhi në Gjermani dheJugosllavi midis punëtorëve të laboratorëve që ishin ekspozuar
ndaj indeve nga majmunët e gjelbër të importuar.
Shpërthimet e virusit Ebola janë shoqëruar me konsumimin e
mishit të shkurreve në zonat e prekura (mishi i shkurreve) osesupës së shkopit. Infeksi
onet e virusit Ebola dhe Marburg gjithashtu ndodhën pasi prekën indet e kafshëve të i
nfektuara.
Filoviruset janë shumë ngjitëse. Transmetimi njeri nga njeriundodh përmes kontaktit
me lëkurën dhe mukozën me lëngjetrupore (pështymë, gjak, të vjella, urinë, feçe, djers
ë, qumësht, spermë) të një personi simptomatik të infektuar ose rrallë nganjë primat jo
-
njerëzor. Njerëzit nuk janë infektivë derisa tëzhvillohen simptomat. Simptomat vazhd
ojnë te pacientët për aqkohë sa duhet për të zhvilluar një përgjigje imune efektive, me
gjithatë, virusi Ebola mund të vazhdojë në zona të caktuara tëtrupit si (sytë, truri, testi
kuj). Transmetimi i virusit Marburg përmes spermës së infektuar është dokumentuar d
eri në 7 javëpas shërimit klinik . Materiali gjenetik i virusit Ebola ështëtreguar se vazh
don për një vit ose më shumë në spermën e burrave që janë rikuperuar nga infeksioni
Ebola. Sidoqoftë, testet nuk mund të përcaktojnë nëse virusi i gjallë Ebola është iprani
shëm dhe nëse është i aftë të përhapë sëmundjen.
Transmetimi i mundshëm nga ajri është hipotezuar; megjithatë, nëse ndodh, ndoshta ë
shtë e rrallë.
Transmetimi gjatë një epidemie ndodh kryesisht nga njeriu teknjeriu, që rezulton nga
kontakti i ngushtë me gjak, sekrecione, lëngje të tjera të trupit ose organe të njerëzve t
ë infektuar. Ceremonitë e varrimit ku lahet trupi dhe ku vajtuesit kanëkontakt të drejtp
ërdrejtë me të ndjerin kanë luajtur një rol tërëndësishëm në transmetimin e infeksionit.

Simptomatologjia
Simptomat e infeksionit me virusin Marburg dhe Ebola janëshumë të ngjashme.
Pas një periudhe inkubacioni prej 2-
20 ditësh, shfaqen ethe, mialgji dhe dhimbje koke, të shoqëruara shpesh me dhimbjeb
arku, nauze dhe simptoma të sipërme të frymëmarrjes (kollë, dhimbje gjoksi, faringjit)
. Fotofobi, injeksion konjuktival, verdhëz, pankreatit dhe limfadenopati mund të ndod
hingjithashtu. Së shpejti mund të vijnë të vjella dhe diarre. Fillimi ideliriumit, mjegulli
mi ndijor dhe koma tregojnë përfshirjen e sistemit nervor qendror.
Manifestimet hemorragjike fillojnë në ditët e
para dhe përfshijnëpetekie, mavijosje dhe gjakderdhje aktuale rreth vendeve tëinjeksio
nit dhe mukozave. Një skuqje makulopapulare ndodhrreth ditës 5, kryesisht në bagazh
in.
Mund të zhvillohet hipovolaemia e rëndë, që rezulton ngahumbja e madhe e lëngjeve
për shkak të diarresë dhe të vjellave
Rrjedhje kapilare,
duke rezultuar në hipoalbuminemi dhehumbje të lëngjeve nga hapësira intravaskulare
Humbja e elektroliteve mund të shkaktojë hiponatremi të rëndë, hipokalaemi dhe hipo
kalciemi. Mund të ndodhin aritmikardiake.
Gjatë javës së 2-
të të sëmundjes, pacienti bëhet apiretik dheshkon në rikuperim, ose zhvillon dështim f
atal të shumëorganeve. Shërimi është i ngadaltë dhe mund të komplikohet ngahepatiti
i përsëritur, mieliti i tërthortë dhe orkiti. Shkalla e vdekshmërisë sillet nga 25 në 90%.

Lëndimet e syve (p.sh. katarakti i rëndë te fëmijët) mund tëzhvillohen pas shërimit ng
a infeksioni i virusit Ebola. Në një tërritur, uveiti akut i njëanshëm i rëndë u zhvillua g
jatë fazës sërikuperimit pas infektimit.
Virusi Ebola mund të preke në sistemin nervor qendror dhe tëshkaktojë rikthim.
Diagnostifikimi
Vlerësimi dhe testimi për udhëzimet e Qendrave për Kontrollindhe Parandalimin e Së
mundjeve
Analiza me imunosorbente të lidhur me enzimat (ELISA) dhePCR
(në kohë reale, reaksioni i zinxhirit polimerazë)
Virusi Marburg ose infeksioni Ebola dyshohet në pacientë me diatezë gjakderdhjeje,
ethe, simptoma të tjera në përputhje me infeksionin e mëparshëm të filovirusit dhe ud
hëtime në zona endemike.
Trajtimi
Terapia mbështetëse
Terapia farmakologjike
Trajtimi mbështetës përfshin:
Mirëmbajtja e vëllimit të gjakut dhe ekuilibrit të elektroliteve
Zëvendësimi dhe zvogelimi i faktorëve te koagulimit
Reduktimi i procedurave invazive
Trajtimi i simptomave, duke përfshirë përdorimin e analgjezikëve
Për të parandaluar përhapjen, pacientët simptomatik me infeksion të mundshëm të vir
usit Ebola ose Marburg duhet tëizolohen në mjediset e përshtatshme të izolimit.
Anëtarët e personelit në kontakt me pacientët duhet të mbulohenplotësisht me kostum
e mbrojtëse me përmbajtje të brendshme tëgazrave të frymëmarrjes. Anëtarët e stafit t
ë trajnuar duhet tëjenë në dispozicion për të ndihmuar njerëzit në kontakt me pacientët
të heqin rrobat mbrojtëse.
Duhet te respektohen protokollet për mbajtjen dhe sigurimin e sterilitetit..
Sterilizimi i plotë i pajisjeve, izolimi spitalor dhe edukimishëndetësor i komunitetit ka
në kufizuar shpërthimet e mëparshme.
Të gjitha rastet e dyshuara, përfshirë trupat e pajetë, kërkojnëizolim rigoroz dhe proce
dura të veçanta të trajtimit.
Meqenëse viruset Marburg dhe Ebola mund të vazhdojnë nëspermë dhe të transmetoh
en seksualisht,
OBSH rekomandon qëpacientët që kanë pasur infeksion dhe partnerët e tyre seksualë t
ëpërmbahen nga të gjitha llojet e aktivitetit seksual ose tëpërdorin prezervativë në mën
yrë korrekte.