LOJİSTİK SİSTEMLERİN

ANALİZİ VE MODELLENMESİ

DERS NOTU
Doç. Dr. Fatma Serab ONURSAL

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 1

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 2
 Sistemlerin Sınıflandırması
Sistemleri farklı şekillerde sınıflandırmak
mümkündür:
açık ve kapalı sistemler,
canlı ve cansız sistemler,
doğal ve insan yapısı sistemler,
statik ve dinamik sistemler,
soyut ve somut sistemler,
basit ve karmaşık sistemler.
3

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Açık ve Kapalı Sistemler
Açık sistemler, çevresi ile etkileşim halinde olan sistemlerdir.
Kapalı sistemler ise, çevresiyle etkileşimi olmayan
sistemlerdir. Aslında çevresiyle hiç bir şekilde girdi-çıktı
alışverişinde bulunmayan bir sistem örneği bulmak hemen
hemen imkansız olduğundan dolayı bu tür sistemler, genelde
teorik ve varsayıma dayalı sistemlerdir. Bazı kimyasal
reaksiyonlar kapalı sistem olarak düşünülebilir.

Açık sistem Kapalı sistem

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

Canlı ve Cansız Sistemler

Canlı sistemler, doğum, ölüm ve çoğalma gibi

biyolojik özelliklere sahip sistemlerdir.
Cansız sistemler ise, biyolojik bir yaşam
belirtisi göstermeyen sistemlerdir.
Bir insan ya da hayvan canlı sistemler için
örnek oluştururken, bir uçak ya da bir çalar
saat cansız sistemlere örnektir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Doğal ve İnsan Yapısı Sistemler
Doğal yollarla oluşmuş olan sistemlere, doğal sistemler
denir.
İnsanlar tarafından belli amaçlar doğrultusunda meydana
getirilen sistemlere ise insan yapısı sistemler denir.

Bir işletme ya da işletmeyi de içine

alan ekonomik sistem insan yapısı bir
sistemdir. Güneş sistemi ya da
dünyamızdaki tabi hayat ise doğal bir
sistemdir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Statik ve Dinamik Sistemler

Çevredekileri değişmelere karşın durumunu koruyan

sistemler statik sistem olarak adlandırılırken,
çevredeki değişikliklere göre zaman içinde değişikliğe
uğrayan sistemler ise dinamik sistemler olarak
adlandırılır.
Dinamik sistemler bir geri besleme mekanizması
sayesinde kendisini çevredeki değişken parametrelere
uydurur.
Statik sistemlerse uzun müddet durumlarını korurlar.
7

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Statik ve Dinamik Sistemler

Örneğin bir işletme, çevredeki arz ve talep gibi

değişken parametrelerin zaman içindeki durumuna
göre kendisini sürekli değiştirmek ve ayarlamak
durumunda olduğu için dinamik bir sistemdir.
Güneş sistemimiz ise, bizim zaman ölçeğimiz içinde
düşünüldüğünde hemen hemen hiçbir değişikliğe
uğramadan seyrini sürdürmektedir. Güneş sistemi bu
açıdan statik sistemlere örnek olarak verilebilir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Soyut ve Somut Sistemler
Eğer bir sistem somut öğelerden meydana geliyorsa o
sisteme somut sistem denir.
Tüm elemanları kavramlardan oluşan sistemler ise soyut
sistem olarak adlandırılır.
Buna göre somut bir sistem kavramlardan ve fiziksel
nesnelerden oluşuyor olabilir. Akla ilk etapta gelen
sistemlerin hemen hepsi somut sistemlerdir; işletme
sistemi gibi.
Soyut sistemlere örnek olarak ise basit bir bilgisayar
programı verilebilir. Soyut sistemler için bir diğer örnek
de felsefe sistemi olabilir.
9

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Basit ve Karmaşık Sistemler

Sistemde çok az öğe ve ilişki varsa, buna basit sistem

denir. Örneğin bir çörek pişirme işlemi basit bir
sistemdir.
Karmaşık sistemler ise, çok fazla öğe ve ilişki
barındıran sistemlerdir. Makine imalatı yapan bir
işletme karmaşık bir sistem sayılabilir.

10

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Davranışlarına Göre Sistemler
 Davranışlarına göre sistemler ikiye ayrılır:

1) Deterministik Sistem: Meydana gelebilecek bütün olayların ve

sonuçların önceden tam ve kesin olarak tahmin edildiği sistemdir.
Sistemin belirli bir zamandaki durumu ve isleyişi verildiğinde belirli
bir zaman sonra sistemin içinde bulunacağı durum tam olarak
tahmin edilebilir.
2) Probabilistik Sistem: Meydana gelebilecek olayların ve sonuçların
önceden tam olarak tahmin edilmediği sistemlerdir. Örneğin;
hammadde deposunda, depoda belirli bir anda mevcut mal miktarı
ve ortalama talep miktarı tam olarak bilinmediğinden, belirli bir
zaman sonra depoda bulunacak mal miktarı da kesin olarak
bilinemez.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 11

 2- SİSTEM MODELLERİ
Model, bizim düşünce sürecimizin dışında var
olan gerçek olayın soyut bir gösterimi, temsilidir.
Modeller, karmaşık gerçek dünya durumunun
daha çok anlaşılabilir bir resmini yaratan
soyutlama sürecinin bir ara aşamasıdır.

1- Sözlü (Kavramsal) Modeller

2- Şematik Modeller
3- Matematik Modeller
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 12
 2- SİSTEM MODELLERİ

2-1) Sözlü (Kavramsal) Modeller :

Model kurulmasındaki yaklaşımlar içinde en eski ve en
genel olanı sözcüklerin kullanılmasıdır. Sistemi
sözcüklerle açıklamaya çalışırlar. Düşük maliyetli
olmaları, kolay kurulabilir olmaları ve karmaşık
olmayan sistemlerde kolay anlaşılabilir olmaları
avantajlarıdır.

Sözcükler farklı insanlar tarafından farklı

anlamlar yüklenebildiğinden yanlış
anlaşılmalara da sebep olabilir.
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 13
2-2) Şematik Modeller :
Sistemlerin şekiller ile gösterilmesi, sözlü modellerin yapısı
içinde var olan haberleşme güçlüklerinin birçoğunu önler.
Şematik modeller, düşünce transferindeki ve algılama
sürecindeki etkinliği büyük ölçüde yükseltirler.
Tipik olarak, şematik modeller sistem elemanlarının ve bunların
özelliklerinin ve aralarındaki ilişkilerin çizgilerle ve şemalarla
sergilenmesidir.
Bu modelin kullanımı yanlış anlaşılmaları önlemek açısından
önemlidir.
 2A-Grafikler : Sistemin belirli parametreler açısından zamanın
bir anındaki ya da zaman içerisindeki durumunu göstermek
için kullanılabilir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 14

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 15
 2B- Gannt Seması : Proje yöntemi tekniginin önemli
tekniklerinden biri sayılan ve bir proje kapsamında yapılması gereken
isleri gösterir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 16

• Gantt şeması, Henry Gantt tarafından proje bilgilerini ve
ilerleyişini gösterme aracı olarak, 1915 yılında geliştirilmiştir.

• Gantt şeması, iş ya da operasyonların başlangıcını, bitişini ve

süresini gösteren bir Zaman çizelgesidir.

• İşlerden bitmiş olan kısmı gölgelendirilerek gösterilir. İşlerin

planın ilerisinde mi gerisinde mi olduğu kolaylıkla takip
edilebilir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 17

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 18
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 19
Gantt Çizelgesi

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 20

 2C- Ağ Diyagramı : Sistemdeki bazı faaliyetlerin çözümlenmesi ve
optimal sonuçlara ulasılabilmesi için kullanılır. Örneğin bir içecek
fabrikası dağıtım sisteminde kamyonların hangi rotayı izleyeceğini tespit
etmek için ağ diyagramı kullanılabilir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 21

 2D- Karar Ağacı : işletmelerde sistemle ilgili kararlar verilirken, alınan
kararların sistemi götüreceği sonuçları kestirmek için kullanılır.
Asağıdaki örnekte mevcut eskimiş bir yazılım sistemi için alternatifler
değerlendirilmekte ve alınacak karara göre oluşabilecek maliyetler olasılıklı
olarak hesaplanmaya çalışılmaktadır

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 22

 Karar Tablosu ve Karar Ağacı Örnekleri
(5- KARAR TABLOLARI)
Karar tablosu incelenen sistemin mantığını, adım adım akış
yerine tablo biçiminde gösteren bir araçtır. Akış
diyagramlarından bağımsız olarak kullanılacağı gibi, onları
tamamlayan bir yöntem olarak da yararlanılabilir. Karar
tablosunda gösterilen 3 temel kavram vardır:
 1-Koşullar: Karar verirken göz önüne alınacak etmenler.
 2-Eylemler: Koşulların belli, bir bileşimi oluştuğunda atılacak
adımlar.
 3-Kurallar(durum): Koşulların belli bir bileşimi ve bu
koşullarda yapılacak hareketler. Tipik bir karar tablosu formatı
Şekil 5.1' de gösterilmektedir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 23

Şekil 5.1 – Karar Tablosu

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 24

 Karar Ağacı -Örnek 1
 Bir işletme x ürününü üretmektedir. İşletme gelecek dönem ile ilgili planlama
faaliyetlerinde 3 alternatif vardır: 1-genişleme yatırımı yapmak 2-mevcut kapasitede
üretime devam etmek 3-üretim kapasitesini düşürmek. Alternatiflerin getirisi: 1-
gelecekte ürüne olan talep artabilir 2-talepte değişiklik olmayabilir 3- talep düşebilir. Eğer
genişleme yatırımı yapar ve talep artarsa 18000TL, talepte bir değişiklik olmazsa 2000TL
ekonomik kar elde edileceği , talep düşerse 8000TL zarara uğranacağı tahmin
edilmektedir. Mevcut kapasite ile üretime devam ederse ve talep artarsa 9000TL EK elde
edileceği, talepte değişiklik olmazsa 5000TL EK elde edileceği, talep düşerse kar ya da
zarar edilmeyeceği öngörülmektedir. Eğer işletme kapasiteyi düşürür ve talep artarsa
4000TL EK, talepte değişiklik olmazsa 1500TL EK elde edileceği, talep düşerse 7000TL
EK elde edileceği tahmin edilmektedir.
 TEK karar noktası vardır: Kapasite
 TEK çevresel faktör vardır:Talep
 Talebin ise 3 durumu vardır: 1-Talebin artması 2-Talebin aynı kalması 3-Talebin düşmesi

 KARAR MATRİSİNİ OLUŞTURUNUZ.

Şekil 5.1 – Karar Ağacı T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 25

 Karar Ağacı -Örnek 2

KARAR MATRİSİ
Alternatifler Talep Talebin Talebin
artması değişmemesi düşmesi
Kapasite artırmak 18000 2000 -8000
Kapasite aynı 9000 5000 0
Kapasite düşürmek 4000 1500 7000

KN

Şekil 5.1 – Karar Ağacı T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 26

 Karar Ağacı -Örnek 2

 Bir işyerinde Memur ve Saat ücretli çalışanlar haftada 40 saat

çalışmaktadırlar. Memurlar her koşulda taban ücretlerini almakta ve
çalışmaları 40 saatin üzerine çıktığında Fazla mesai ücretini hak
etmektedirler.
 Saat ücretliler ise 40 saatin altında çalıştıklarında çalışamadıkları saatleri
raporlamak zorundadırlar. 40 saatin üzerindeki çalışmalara ise Fazla
mesai ücretini almaktadırlar.
 A) Karar tablosunu
 B) Karar ağacını oluşturunuz

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 27

 Karar Tablosu ve Ağacı -Örnek 2

Kurallar
1 2 3 4 5 6
Ç.tipi M S M S M S
Koşul

Ç.saati <40 <40 40 40 >40 >40

T.ücret X X X
S.ücret X X X
Eylem

FMücreti X X
Rapor X

Karar Tablosu

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 28

  Karar Tablosu ve Ağacı -Örnek 2(devam)

Taban ücret öde

<40
Çalışılan =40 Taban ücret öde
MEMUR saatler
Taban ücret öde
FM ücreti hesapla

Ç.TİPİ
Saat ücret hesapla
Devamsızlık Raporu
<40
SAAT ÜCRETLİ Çalışılan =40 Saat ücret hesapla
saatler
Saat ücret hesapla
FM ücreti hesapla

Karar Ağacı
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 29
 Karar Tablosu ve Ağacı -Örnek 3- Öğrenci Burs Sistemi
 2n = Durum sayısı vardır ve n=koşul sayısıdır
 Örnekte 3 durum «Disiplin cezası almış» koşulu karşıtı
Eylem «Burs alamaz» olduğundan Kurallara konmamıştır

Kurallar
1 2 3 4 5 6 7 8
Disiplin cezası almış E E E E H H H H
Not ortalaması >70 E H E H E H E H
Koşul

Giriş puanı>Giriş ortalaması E E H H E E H H

Okul süresince Tam burs X

1 yıl yarım burs X
Eylem

Okul süresince Yarım burs X

Burs alamaz X X X X X

Karar Tablosu
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 30
  Karar Tablosu ve Ağacı -Örnek 3(devam)
E Burs alamaz

E GP>GO Burs alamaz

H
Not
ortalaması>70
Burs alamaz
E H GP>GO
Burs alamaz
Disiplin
cezası E Okul süresince tam
almış burs
E GP>GO Okul süresince
H yarım burs
H Not
ortalaması>70
1 yıl yarım burs
H GP>GO
Burs alamaz
Karar Ağacı
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 31
 Karar Ağacı -Örnek 4
 Örneğin piyasada avantaj sağlayacak bir fikrimiz olduğunu düşünelim.
Bu fikri uygulayıp uygulamamak konusunda kararsızız.
 Diyelim ki fikrimizin başarı oranını %70 olarak görüyoruz. Ayrıca
fikrimizi herhangi bir yatırımcıya satarak 10bin lira gelir elde
edeceğimizi tahmin ediyoruz. Ayrıca fikrimizi piyasada uygulamak için
30bin lira sermayeye ihtiyacımız olsun ve başarılı olması halinde 100bin
lira gelir elde etme ihtimalimiz olsun. Bu senaryoda nasıl bir karar
vermemiz gerekir?

%30 Başarısızlık
Piyasaya
30000 maliyet uygulamak
0 kazanç
Fikir
Başarı
Firmanın
10000 gelir Satın alması
100000 kazanç
Şekil 5.2 – Karar Ağacı T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 32
 Örneğin %70 ihtimalle fikrin tutması halinde 100,000 lira kazancımız
olması durumu, aslında piyasaya uygulama fikrinin:
100,000 x %70 + 0 x %30
olarak tanımlanabilecek bir gelir olduğunu gösterir. Ayrıca bu
fikrin uygulanmasının 30,000 lira maliyeti olduğunu düşünürsek formülü
aşağıdaki şekilde yazabiliriz:
100,000 x %70 + 0 x %30 – 30,000

 Sonuç olarak fikri uygulamanın tahmini kazancı 40,000 olarak

hesaplanır. Dolayısıyla başlangıç adımındaki karar anında, fikri
uygularsak riskler hesaplandıktan sonra 40,000 lira gelir elde ederken
fikrimizi sattığımızda 10,000 lira gelir elde etmiş olacağız. Bu açıdan
fikri uygulamaya geçirmek daha mantıklı görülmektedir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 33

 Şimdi karar tablosunu basit bir örnek üzerinde inceleyerek akış
diyagramlarından farkını görelim. Konuyu daha kolaylıkla kavrayabilmek
açısından günlük, basit bir olayı ele alalım. İnceleyeceğimiz sorun, belli
koşullarda ne tür bir gömlek giyileceği ile ilgilidir.
 Bununla ilgili karar koşullarını oluşturmak istiyoruz. Soruna ilişkin akış
diyagramı şekil 5.3' de gösterilmiştir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 34

Şekil 5.3 – Akış Diyagramı
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 35
 Karar Tablosu
DURUM
Hava sıcaktır E H E H

KOŞUL
Pazar günüdür E E H H

Kısa kollu spor gömlek giy X — - -

Uzun kollu spor gömlek giy - X - -

EYLEM

Kısa kollu gömlek giy - X

Uzun kollu gömlek giy - - X

—

Şekil 5.4 – Karar Tablosu

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 36
 2E- Organizasyon Şeması : Bir işletme sistemindeki hiyerarşiyi
göstermek için kullanılırlar ve işletme sisteminde nasıl bir örgütlenme
olduğunun iyi bir göstergesidir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 37

 2F- Süreç Akış Şeması : Sistemde bulunan genel sürecin ya da alt
süreçlerin nasıl izlendigini izah etmek için kullanılan şematik bir
gösterimdir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 38

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 39
3- SİSTEM ANALİZİ VE TASARIM

Sistem analizi, daha önce belirtildiği gibi karar vericilere amaçlarının

belirlenmesinde, amaçları gerçekleştirecek olası seçeneklerin sistematik
olarak toplam sistem açısından incelenmesi ve değerlendirilmesinde ve
böylece izleyecekleri en uygun yolun seçiminde yardımcı olan bir
araştırma ve problem çözme yaklaşımıdır.

Karar sürecinde böyle bir yolun izlenmesi yönetimin örgüt amaçlarının

daha iyi bir biçimde gerçekleştirmesini ve sonuç olarak da daha etkin bir
biçimde işleyen bir sistem geliştirmesini sağlayacaktır.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 40

Sistem analizi ve tasarımı aşamaları

 Sistemin Planlanması
 Sistemin Analizi
 Sistem Tasarımı
 Sistemin Uygulanması
 Sistemin Geliştirilmesi

41

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Sistemin Planlanması:
Sistemin kurulma amacını besleyen fikirden oluşur. Bu fikir
sistemi iyice anlayıp araştırdıktan sonra geleceğine yönelik
yenilikler sunar. Böylece bu fikri gerçekleştirmek için planlar
yapılmaya başlanır.

 Sistemin Analizi:
Sistemin mevcut durumunun incelenmesi ve sistemi bilgi
sistemine dönüştürme aşamalarının olanak ve olabilirlik gibi
yönlerden ele alınması aşamasıdır.

42

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Sistemin Tasarımı :
Sistem analizinden gelen raporlar doğrultusunda sistem
için en uygun çözümün hazırlanması aşamasıdır.

 Sistemin Uygulanması :
Tasarımına karar verilen bilgi sisteminin oluşturulması,
kontrolü, yüklenmesi ve kullanıcılara bu yeni sistemi
kullandırma aşamasıdır.

 Sistemin Geliştirilmesi :
Sistemin sürekli gözden geçirilerek günün şartlarına
uygun hale getirilmesi aşamasıdır.

43

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

 Tasarım Yapılmazsa:

Sistem analizi ve tasarımı yapılmadan üretilen programlar:

 Hatalı, sorunlu, eksikliklerle dolu olur. Böyle bir

sistemde problemleri düzenlemek çok vakit alır, sistemi
en baştan tasarlamak ise hem vakit hem nakit kaybı olur.
 Sistem analizi ve tasarımı daha doğru, etkili ve verimli
bir yaklaşımdır. Daha kaliteli ve üstün sistemler elde
etmek için önceden yapılanları da kapsamaktadır.

44

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ

4- SİSTEM ANALİZİ
Bir sistem analizi genel olarak şu aşamaları izler:
1. Sistemin Çözümlenmesi:
a) Sistemin İşleyişinin Gözlenmesi
b) Sistemin Çevresinin Belirlenmesi
c) Sistemi Oluşturan Bileşenlerin (alt sistemlerin) Belirlenmesi
d) Bileşenler Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi
e) Verilerin Toplanması, İşlenmesi ve Yorumlanması
2. Sorunun Saptanması
3. Amaçların Belirlenmesi
4. Seçeneklerin Araştırılması
5. Seçeneklerin Değerlendirilmesi
6. En Uygun Seçeneğin Seçilmesi
7. Düzenleme
8. Uygulama ve İzleme
9. Genel Değerlendirme T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 45
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 46
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 47
 İş Akışı Örnekleri

 SİSTEM GEREKSİNİM ANALİZİ

 SAYIM
 SATINALMA
 MÜŞTERİ HİZMETLERİ

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 48

 Sistem Gereksinim Analizi
Ana Sistemin Yazılım
Elemanları

Konu, Kaynaklar, Gider,

Yazılım Planı
Yapılabilirlik, Zamanlama
Tespiti

Revizyon

İdari İnceleme

Kabul

H E
Gereksinimler biliniyor
mu?

Bilişim alanının, işlevlerin, ara

Yazılım
Gereksinimlerin belirlenmesi birimlerinin, tasarım
Gereksinimleri
için bir model oluşturma kısıtlarının, onay k riterlerinin
belirlenmesi

H
Revizyon Teknik inceleme

H
Plan inceleme

Revizyon
E

Tasarıma başlama
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 49
 Sistem Gereksinim Analizi
Kaynak: Sistem Analizi ve Tasarımı(Kalıpsız. Buharalı ve Biricik, 2005)
Ana Sistemin Yazılım
Elemanları

Konu, Kaynaklar, Gider,

Yazılım Planı
Yapılabilirlik, Zamanlama
Tespiti

Revizyon

İdari İnceleme

Kabul

H E
Gereksinimler biliniyor
mu?

Bilişim alanının, işlevlerin, ara

Yazılım
Gereksinimlerin belirlenmesi birimlerinin, tasarım
Gereksinimleri
için bir model oluşturma kısıtlarının, onay k riterlerinin
belirlenmesi

H
Revizyon Teknik inceleme

H
Plan inceleme

Revizyon
E

Tasarıma başlama
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 50
İş Akışı- Sayım Süreci –Basit Akış Şeması

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 51

İş Akışı-Sayıma Birim ve Eleman ilavesi ile
Akış Şeması

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 52

İş Akışı-Sayıma Tutanak ve Rapor ilavesi ile
Akış Şeması

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 53

İş Akışı-Sayıma Karşılaştırmaların ilavesi
ile Akış Şeması

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 54

Satın alma politikasının çalışma mekanizmasının akış şeması
ile gösterilmesi

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 55

 İş Akış Diyagramı
Sisteme Giriş

İşlem Seçimi

Fonksiyon Seçimi

H H
İşlem Onay
Ücretlimi? Gereklimi?

E E
Ödeme

Banka Onayı

Temsilci Onayı

Sistemden Çıkış
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 56
5.hf

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 57

Örnekler
 BALIK KILÇIĞI TEKNİĞİ
 AKIŞ DİYAGRAMI
 VERİ AKIŞ DİYAGRAMI

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 58

 Balık Kılçığı Tekniği
 Balık Kılçığı Diyagramı, sistem analizi sırasında bir
problemin nedenlerini ve alt nedenlerini tanımlama
sürecini yapılandırmaya yardım eder. Çözüm için
alternatifler modellenir.
Diyagramın oluşturulması:
 Sorun balık kılçığının baş tarafına yazılır.
 Sorunun olmasına sebep olan etkenler önem sırasına göre
tek tek balık kılçığının yan kılçığına yazılır.
 Yazılan etkenlerin altına alt etmenler sıralanır, incelenir,
soruna katkıları belirlenir.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 59

Balık Kılçığı Tekniği

Sorun

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 60

 PROBLEM ÇÖZME VE KARAR VERME MODELLERİ

“ 3 M + BİR İ + BİR Ç “ YÖNTEMİ

ÇEVRE METOD MALZEME

İKİNCİL SEBEP
İKİNCİL SEBEP
ÜÇÜNCÜL ÜÇÜNCÜL
SEBEP SEBEP SONUÇ /
PROBLEM

İNSAN MAKİNA

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 61

 PROBLEM ÇÖZME VE KARAR VERME MODELLERİ

Ağaç Diyagramı’nın Amacı

• Geniş bir HEDEFİ daha detaylı seviyelere ayırmak için kullanılır.

• Bir öneriye daha detaylı NASIL - ÇÖZÜM üretildiğini göstermek
için kullanılır.
• Bir problemin NEDENLERİNİ daha detaylı göstermek için kullanılır
• Bir problemin NEDENLERİNE NASIL öneriler ve eylemler
geliştirildiğini göstermek için kullanılır.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 62

 PROBLEM ÇÖZME VE KARAR VERME MODELLERİ

NASIL - NASIL
Eğitim birimi ile planla

Satışçıları eğitime Ürün eğitimlerini arttır

gönder

Çözüm Uygula ve Sonuçları

Çalışan müşteri
İzle
Satış rakamlarını Artır
İlişkilerini
Güçlendir Başarıyı Kalıcı
NASIL ?
Hale Getir
Kaynak Planlamasını
İyileştir

NASIL ? NASIL ?

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 63

 PROBLEM ÇÖZME VE KARAR VERME MODELLERİ

NEDEN - NEDEN
İşlerin yoğunluğu
Yöneticilerin
Tutumu
İlgisizlik
NEDEN ?
PROBLEM
Tecrübesizlik

Satış yardımcılarının Arkadaşların

hedef Tutumu
Tutturma heyecanını Bilgisizlik
Kaybetmesi
NEDEN ?
Akademinin Kaynaklarının
Yetersizliği
Bilgi
Yetersizliği
Çalışanın ilgisizliği

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 64

 PROBLEM ÇÖZME VE KARAR VERME MODELLERİ

NEDEN - NASIL
NASIL ? Yapılacak Çalışma

NEDEN ÇÖZÜM

Yapılacak Çalışma

NEDEN ÇÖZÜM

SORUN
Yapılacak Çalışma

NEDEN ÇÖZÜM

Yapılacak Çalışma

NEDEN ÇÖZÜM

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 65

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 66
Örnek: Bir İşletmede SİSTEMİN ANALİZİ:

 Durum Tanımı:
Her birim ziyaret edilerek maliyetlendirme
ile ilgili bilgi ve belgeler toplanır. En fazla
maliyeti artıran birim üretim ambalaj birimi
olduğu saptanır ve çalışmalar orada
yoğunlaştırılır.
 Ölçüt:
Maliyetleri Düşürme

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 67

Fazla miktarda baskılı etiket atılmaktadır
Neden???

Sipariş
Üretim dep. dep. Satınalma
dep.

Ambar-Depo Makine hatası

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 68

 ÜRETİM PLANLAMA:

 Sorunlar: Hatalı miktar saptama

Siparişe göre
hesaplanan üretim Satınalma
miktarı miktarı.

Zaman çizelgesi Stok miktarı

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 69

 SİPARİŞ DEPARTMANI:

 Sorunlar: Hatalı sipariş

Müşteri temsilcisi Müşteri talep

miktarı=etiket siparişi
Telefonla
alınan sipariş
İptal
sipariş

Teslim süresi Yanlış stok bilgisi

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 70

 AMBAR_DEPO:

 Sorunlar: Hatalı etiket miktarı

Ambar yerleşimi Elle sayım Yanlış hamm. sayımı

Yanlış ürün sayımı Yanlış etiket sayımı

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 71

 SATINALMA:

 Sorunlar: Hatalı satınalma

Satıcı anlaşma
hatası

Bireysel yanlış
sipariş
Tarih yanlış
Miktar
yanlış

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 72

 MAKİNE HATASI:

 Sorunlar: Hatalı etiket sarımı

Sarma süresinin Kutunun ters

aksaması yerleşmesi

Makine arızası

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 73

VERİ AKIŞI ÖRNEKLERİ

 ARIZA TAKİP-1
 TURİZM ŞİRKETİ SATIŞ
 ARIZA TAKİP-2

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 74

 Taslak veri akış diyagramı

MÜŞTERİ

Günlük arıza takip

ARIZA TAKİP TEKNİK
raporu
SİSTEMİ SERVİS

CİHAZ

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 75

 TamirEdildi Mi? Yedek Parça-AksesuarID
TeknikServisID
IMEI No
ModelID
Teknik
Servis Servis Bilgileri
Kaydı Cihaz Marka-Model MarkaID

TeknikServisAdı

Garanti Kapsamı
Arıza Giriş
Geliş Tarihi
Kaydı
Geliş Nedeni

OrtalamaTamirSüresi
Teslimat Fatura
Müşteri

AdıSoyadı
MüşteriID ERÜNİVERSİTESİ
DİYAGRAMI
İletişimBilgileri T.C. İSTANBUL TİCARET 76
Veri akış diyagramı
Müşteri Teknik Servis
Arıza formu
Müşteri kaydı

1.0
1.0 2.0
Müşteri listeleri
Müşteri no
Arıza başvuru Arıza tespit,tamir
ve
kayıt bilgileri
Servis bilgileri

Müşteri Telefon Şirketi

Müşteri ödeme Garanti ödeme

3.0 4.0
Müşteri ödeme
Telefon şirketi onay
işlemleri

D1 Muhasebe KayıtlarıTİCARET ÜNİVERSİTESİ

T.C. İSTANBUL 77
TURİZM
Şirketi

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 78

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 79
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 80
T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 81
2-3) Matematik Modeller:

 Matematik modeller sembolik model olarak da adlandırılır. Bunlar

sistem modelleri içinde soyutlama derecesi en yüksek olanlardır.

 Matematik modellerin doğruluk ve duyarlık derecesi, modeli kuranın

hesaplama ve ölçme derecesi ile sınırlıdır.

 Matematik ilişkiler kesin değerlerle sergilenebilirler.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 82

• Matematik modeller stokastik ve deterministik olarak
sınıflandırılabilirler.

1) Stokastik modeller, belirsizlik durumlarının açıklanabilmesi için olasılık

ve istatistik içeren modellerdir.

2) Deterministik modellerde ise sistemin tanımında kesinlik vardır.

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 83

Problem Analizi Ve Tanımlanması

KARAR VERME VE
MODELLEME
Karar Verme

En genel hali ile karar verme; KV’nin mevcut

seçenekler arasından bir seçim, sıralama
ya da sınıflandırma yapması gibi bir
sorunu çözmesi sürecidir

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 85

İyi Bir Karar
 Karar verme kalitesini ölçecek tek bir ortak
ölçü saptanamamıştır (Olson ve Courtney, 1992)

 İyi karar verme sanatı sistematik düşünce ile

oluşur (Hammond ve diğ., 1999)

 İyi bir karar;

◦ Mantığa dayanır
◦ Tüm mevcut kaynakları kullanır
◦ Tüm olası seçenekleri inceler
◦ Sayısal bir yöntem uygular

T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 86