7 KİMYA ve ELEKTRİK - 1 AYT Kimya /@notbudur

22 Güncel ve Kaliteli Ders Notları

İNDİRGENME - YÜKSELTGENME TEPKİMELERİNDE ELEKTRİK AKIMI Bazı Anyon ve Katyonların Yükseltgenme Basamakları
İNDİRGENME ve YÜKSELTGENME (REDOKS) TEPKİMELERİ
Katyonlar Anyonlar
Elektron alışverişi sonucu atomun yükseltgenme basamağının değiştiği
tepkimelere indirgenme-yükseltgenme (redoks) tepkimeleri denir. Bir H+ Be2+ Zn2+ Fe3+ F- ClO- SO42- P3-
atom ya da iyonun e- almasıyla gerçekleşen olaya indirgenme, e-
vermesiyle gerçekleşen olaya yükseltgenme denir. Li+ Mg2+ Hg2+ As3+ Cl- ClO2- SO32- N3-
Yükseltgenme ve indirgenme tepkimeleri yarı tepkimelerle gösterilir.
Na+ Ca2+ Ni2+ Sb3+ Br- ClO3- CO32- PO43-
2H+(suda) + 2e- 0
H2(g) İndirgenme yarı tepkimesi: H+ iyonu e- alarak indirgenmiştir.
Zn0(suda) Zn2+(k) + 2e- Yükseltgenme yarı tepkimesi: Zn0 e- verip yükseltgenmiştir. K+ Sr2+ Cd2+ Bi3+ I- ClO4- CrO42-

om
Ag+ Ba2+ Mn2+ Sn4+ OH- MnO4- Cr2O72-
Yanma, elektroliz, metallerin asitlerle tepkimeleri gibi birçok
tepkime indirgenme-yükseltgenme tepkimesidir. Cu+ Cu2+ Al3+ Pb4+ NO3- O2- MnO42-

İndirgen ve Yükseltgen Madde NH4+ Fe2+ Cr3+ Mn4+ CN- S2- S2-
Tepkimelerde elektron alarak indirgenen taneciklere yükseltgen,
elektron vererek yükseltgenen taneciklere indirgen denir
REDOKS TEPKİMELERİNİN DENKLEŞTİRLMESİ
O2, KMnO4, H2SO4, HNO3 ve H2O2 yaygın kullanılan yükseltgenler
arasındadır. 1. Yükseltgenme basamağı değişen elementler belirlenir.
+ 2. Alınan verilen elektron sayıları belirlenir.
2Ag0(k) + 2H2SO4(suda) Ag2SO4(suda) + SO2(g) + 2H2O(s)

.c
3. Alınan verilen elektronlar uygun katsayılarla eşitlenir.
Tepkimede H2SO4 Ag atomunu Ag iyonuna yükseltger. H2SO4 yükseltgen, Ag ise indirgendir.
+ 4. Kullanılan sayılar elementin ait olduğu maddenin önüne yazılır.
5. Yükseltgenme basamağı değişmeyen elementler uygun katsayılarla
H2 ve SO2 maddeleri yaygın kullanılan indirgenler arasındadır. denkleştirilir.
+4 -4
CO2(g) + H2(g) CH4(g) + H2O(s) ÖRNEK
ur
Tepkimede H2 gazı C atomunu +4’ten -4’e indirgemiştir. H2 gazı indirgen,CO2 ise indirgendir. P + HNO3 + H2O H3PO4 + NO

Tepkime İndirgen Yükseltgen Yukarıdaki redoks tepkimesini denkleştirelim.

ÇÖZÜM
Ca(k) + Ag+(suda) Ca2+(suda) + Ag(k) Ca Ag +5 +5 +2

C(k) + O2(g) CO2(g) C O2 P0 + HNO3 + H2O H3PO4 + NO

3 x 5e- vermiş
ud
FeCl2(k) + H2O2(s) + HCl(suda) 2FeCl3(k) + 2H2O(s) FeCl2 H2O2
5 x 3e- almış
YÜKSELTGENME BASAMAKLARI Katsayılar tepkimedeki bileşenlerin önüne yazılır.
Bir taneciğin sahip olduğu yüke yükseltgenme basamağı denir. 3P + 5HNO3 + H2O 3H3PO4 + 5NO
KURALLAR Son olarak redoksa katılmayan bileşen (H2O) denkleştirilir.
Elementler
3P + 5HNO3 + 2H2O 3H3PO4 + 5NO
Elementlerin yükseltgenme basamağı sıfırdır.
tb

Mg0, H20, Fe0, C0... Aşağıdaki tepkimeleri denkleştiriniz.

1A ve 2A Grubu Metalleri C + H2SO4 CO2 + SO2 + H2O

NaOH + NaNO3 + Zn NH3 + Na2ZnO2 + H2O
1A Grubu (+1): Li+, Na+, K+... 2A Grubu (+2): Be2+, Mg2+, Ca2+...

Hidrojen ELEKTRİK ENERJİSİ ve İSTEMLİLİK

Bulunduğu ortamda kendiliğinden gerçekleşen tepkimelere istemli
no

+ + +
Ametallerle bileşiklerinde (+1): H2O, CH4 , HCl ... tepkime, kendiliğinden gerçekleşmeyen tepkimelere istemsiz tepkime
- -
Metallerle bileşiklerinde (-1): NaH, MgH2 ... denir. İstemli tepkimeler sadece başlarken enerjiye ihtiyaç duyarken
istemsiz tepkimelerde tepkimenin tamamlanması için sürekli enerji
Oksijen verilmesi gerekir.
-2 -2 -2
Oksit bileşiklerinde (-2): H2O, CO2 , MgO ... Elektrokimyasal pillerde tepkimeler istemli gerçekleşirken, elektroliz
- - - olayında tepkimeler istemsizdir. Elektrolizin gerçekleştiği hücreye
Peroksit bileşiklerinde (-1): Na2O2, MgO2, H2O2 ... elektrolitik hücre denir.
+2
F ile yaptığı bileşikte (+2): OF2 Örneğin, suyun elementlerinden oluşumu istemli bir tepkime iken,
suyun elementlerine ayrışması yani elektroliz istemsiz bir olaydır.
Flor
Aynı zamanda Daniell Pili adı verilen Zn-Cu elektrokimyasal pili de
Bütün bileşiklerinde -1 yükseltgenme basamağına sahiptir. istemli tepkimenin olduğu bir düzenektir.
- - - Pil
HF, CF4, CaF2... V
Zn Tuz köprüsü Cu Fe Tuz köprüsü Sn
elektrot elektrot elektrot elektrot
Atomların yükseltgenme basamakları toplamı bileşiklerde sıfıra, KNO3(suda) KNO3(suda)
köklerde ise kökün yüküne eşittir.

+1 +7 -2 +1 +5 -2 -3 +1 +1 +5 -2
KMnO4 H2SO3 NH4+ HPO42- Pamuk Pamuk

1+ 7 + 4(-2) = 0 2.1 + 5 + 3(-2) = 0 -3 + 4.1 = +1 +1 + 5 + 4(-2)= -2 25 ºC 1M ZnSO4(suda) 25 ºC 1M CuSO4(suda) 25 ºC 1M FeSO4(suda) 25 ºC 1M SnSO4(suda)

Daniell Pili Elektrolitik hücre