1.

Sự can thiệp trực tiếp của chính phủ đối với sản phẩm hồ tiêu: giá trần
và giá sàn
Đôi khi sự thay đổi trong cầu hay cung hồ tiêu đem đến giá cao hay thấp
bất thường, có thể làm cho các thành phần nào đó trong xã hội được và
mất một cách không công bằng. Chính phủ có thể can thiệp trực tiếp hay
gián tiếp vào thị trường.
Để tránh tình trạng giá hồ tiêu cao bất thường, chính phủ có thể ấn
định giá trần, theo luật giá cả không thể tăng trên mức giá đó.
Để tránh tình trạng giá hồ tiêu thấp bất thường, chính phủ có thể ấn
định giá sàn, theo luật giá cả không thể giảm dưới mức giá đó.
Cả hai trường hợp, chính phủ cố gắng đạt đến mục tiêu công bằng
trong phân phối sản phẩm hồ tiêu.
Sự bất lợi của giá trần và giá sàn là nó không thể ngăn ngừa các thị
trường di chuyển đến điểm cân bằng. Nó có thể gây ra sự dư thừa hay
thiếu hụt trầm trọng và kéo dài hơn so với tình trạng thị trường tự do.
a. Giá trần (hay giá tối đa – Pmax)
Khi chính phủ quy định giá trần đối với sản phẩm hồ tiêu, có thể xảy ra
hai trường hợp: Gía trần thấp hơn giá cân bằng và giá trần cao hơn giá
cân bằng.
- Khi giá trần thấp hơn giá cân bằng (Pmax < P0): quy định giá trần có
hiệu lực (đồ thị 2.15a)
 Đồ thị 2.15a mô tả những ảnh hưởng của chính sách giá trần hay
giá tối đa, P0 và Q0 là điểm cân bằng trên thị trường tự do. Nếu
chính phủ quy định rằng giá không thể cao hơn giá trần cho phép
là Pmax (thấp hơn giá cân bằng P0), các nhà sản xuất không thể
cung ứng nhiều như trước, lượng cung giảm xuống còn Q1 và
ngược lại những người mua lại muốn mua một lượng lớn hơn là
Q2. Kết quả là lượng cầu vượt lượng cung, thị trường thiếu hụt
một lượng hồ tiêu là (Q2 -Q1).
Một số người được lợi và một số bị thiệt từ biện pháp can thiệp
này. Người sản xuất chịu thiệt, nhận được mức giá thấp hơn
trước và một số phải ngừng sản xuất. Một số người tiêu dùng
được lợi vì được mua hồ tiêu với giá thấp, một số khác không
mua được hồ tiêu sẽ thiệt thòi vì phải mua hồ tiêu ở một thị
trường không hợp pháp – thị trường chợ đen – với mức giá P1 cao
hơn mức giá P0 trong điều kiện thị trường tự do.
- Nếu giá trần cao hơn giá cân bằng (Pmax > P0): quy định giá trần
không có hiệu lực, giá thị trường không thay đổi, vẫn là P0, thể
hiện trên đồ thị 2.15b.
b. Giá sàn (hay giá tối thiểu – Pmin)
Khi chính phủ quy định giá sàn đối với sản phẩm hồ tiêu, có thể xảy ra
hai trường hợp: Gía sàn cao hơn giá cân bằng, và giá sàn thấp hơn giá
cân bằng.
- Khi giá sàn cao hơn giá cân bằng (Pmin > P0): quy định giá sàn có
hiệu lực (đồ thị 2.16a)
 Trên đồ thị 2.16a, P0 và Q0 là điểm cân bằng trên thị trường tự do,
nếu chính phủ quy định rằng giá không thể giảm thấp hơn giá sàn
cho phép là Pmin. Ở mức giá cao Pmin, lượng cung ứng Q1 nhiều hơn
trước và ngược lại những người mua chỉ muốn mua một lượng ít
hơn là Q2. Kết quả là lượng cung vượt lượng cầu, thị trường dư
thừa một lượng hang là (Q1 – Q2). Rõ ràng là người tiêu dùng bị
thiệt từ biện pháp can thiệp này, vì phải mua hàng với giá cao Pmin
cao hơn mức giá cân bằng P0 trong điều kiện thị trường tự do.
Người sản xuất nhận được mức giá cao hơn trước, nhưng giảm số
lượng bán từ Q0 xuống Q2, nếu chính phủ không có biện pháp hỗ
trợ bằng cách mua hết lượng hồ tiêu thừa, thì họ sẽ không có thu
nhập để bù đắp chi phí để sản xuất (Q1 – Q2).Ví dụ cho chính sách
giá sàn là giá lúa tối thiểu, tiền lượng tối thiểu.
Ví dụ: các quốc gia thường đặt giá sàn cho nông sản nhằm bảo hộ
người nông dân. Ở Việt Nam, chính phủ đã đặt giá sàn cho lúa. Có
thể có thể minh họa trên đồ thị 2.16a. khi chính phủ chưa can
thiệp thì giá lúa cân bằng ở mức giá P0 và lượng lúa cân bằng là Q0.
Khi đặt giá sàn là Pmin cao hơn mức giá cân bằng, thì lượng cầu
giảm còn Q2, luojng cung tăng lên là Q1. Kết quả lượng cung lớn
hơn lượng cầu, gây ra lượng lúa dư thừa là AB. Chính phủ đã mua
hết lượng lúa dư thừa AB làm lương thực dự trữ quốc gia. Trong
trường hợp này người nông dân được lợi nhiều, vì bán với giá quy
định cao hơn và số lượng bán lớn hơn so với trước khi có giá sàn,
còn người mua bị thiệt thòi hơn so với trước.
Ngoài ra giá sàn còn được thể hiện trong chính sách tiền lương tối
thiểu của các quốc gia, nhằm trợ giúp người lao động được khấm
khá hơn. Cách giải thích cũng tương tự như giá sàn về lúa trên đồ
thị 2.16a. Khi chính phủ định mức lương tối thiểu cao hơn mức
lương cân bằng, lượng cung lao động sẽ lớn hơn lượng cầu lao
động, gây ra tình trạng dư thừa hay thất nghiệp AB lao động
không có việc làm.
- Nếu giá sàn thấp hơn giá cân bằng (Pmin < P0): quy định giá sàn
không có hiệu lực, giá thị trường không thay đổi, vẫn là P0, thể
hiện trên đồ thị 2.16b.