3

Araling Panlipunan
Umuna a Kuarter – Maika-walo a
Lawas - Modiul 8:
Dagiti Wagas a Panangsaluad ti
Nainsigudan a Kinabakang ti
Nadumaduma nga Lugar ken Rehion
 Dagiti Wagas a
Aralin Panangsaluad ti Nainsigudan
a Kinabakang ti
8 Nadumaduma nga Lugar ken
Rehion

Takwaten
Adalen dagiti sumaganad a ladawan. Ikkan ti tsek (/) ti
kahon no ti panagkunam ket nasayaat a wagas a panangsaluad
ti nainsigudan a kinabaknang ken ekis (x) no saan.

Larawan A Larawan B

1. Amin kadi a naipakita a ladawan ket mangipasimudaag ti

nasayaat a panangsaluad ti natural a kinabaknang?
2. Ania kadagiti ladawan ti mangipakpakita ti nasayaat a
panangsaluad ti nainsigudan a kinabaknang? Ilawlawag ti
sungbat.
3. Ania kadagiti ladawan ti saan a maiparbeng a wagas iti
panangsaluad ti nainsigudan a kinabaknang?

1
 Pagsaritaan
Panangsaluad ti Nainsigudan a Kinabaknang
Nalatak ti Pilipinas gapu iti nainsigudan a
kinabaknangna. Addaantayo iti nabaknang a kabambantayan.
Addaantayo iti nabaknang a kabambantayan, karayan, ken
pagminasan a makatulong iti panagdur-as ti panagbiag ken
ekonomiatayo. Makita amin dagitoy iti nadumaduma a lugar ken
rehion ditoy pagilian.

Dagiti nainsiriban a wagas iti panangsaluad ti nainsigudan a

kinabaknang.

Panangsaluad ti Kinabaknang ti Mineral

1. Panagmula iti kayo kadagiti kalbo a kabakiran.

2. Saan a panaguging ti kaykayo ti kabakiran.

3. Panagpukan laeng kadagiti kayo a nataengan.

4. Panagmula ti kayo a kasukat ti pinukan a kayo.

5. Panagtiliw kadagiti billit ken ayup ti kabakiran no
tiempona laeng.

Panangsaluad ti kinabaknang ti kadanuman

1. Saan a panagaramat kadagiti banag a makadadael ti

karayan.
2. Saan a panagusar iti bangka a de motor ti panagkalap ti
ikan.
3. Panagmula iti bakawan iti asideg ti pagkalapan.

2
 4. Panagusar ti napino a sigay ti panagkalap.

5. Saan nga ibelleng ti basura iti kadanuman.

Panangsaluad ti Kinabaknang ti Daga

1. Panangbaliw iti maitukit a mula tapno makatulong iti

pannakatalinaed ti kinabaknang ti daga.

2. Panagmula manen iti kaykayo tapno mapangdan ti

panagreggaay ti daga..

3. Panagusar iti organiko a ganagan kadagiti mula.

Panangsaluad ti Kinabaknang ti Kabakiran

1. Panangkontroll ti polusion nga epekto ti panagminas.

2. Panagadal kadagiti kabarbaro ken nasayaat a wagas ti
panagminas.
3. Panagannad iti pannakadadael ti daga a pagminasan.

Adalen
Aramiden A
Ania dagiti sabali pay a mapanunotmo a nainsiriban a
panangsaluad kadagiti nainsigudan a kinabaknang? Ikabil iti
cluster map ti kasapulan nga impormasion.

3
 Nainsiriban a
wagas ti
panangsaluad ti
natural a
kinabaknang.

4
Aramiden B
Mangisurat ti nadumaduma a nainsigudan a kinabaknang a
masarakan ditoy probinsiatayo.

5
 Laglagipen
1. Panagusar ti napino a sigay ti panagkalap.
2. Paglalasinen dagiti basura nga mapirdi ken saan nga
mapirdi.
3. Panagmula manen ti kaykayo tapno malapdan ti
panagregaay ti daga.
4. Panagadal kadagiti kabarbaro ken nasayaat a wagas ti
panagminas.
5. Dagiti aramid nga umno ti panangsaluad ti aglawlaw ket
importante.

Aramiden
Kompletuen ti graphic organizer.

Nainsiriban a wagas
ti panangsaluad ti
nainsigudan a
kinabknang ti
Probinsia ken
Rehion.

6
 Pannubok

Timbukelan ti letra ti umno a sungbat.

1. Kasano a pabaknangen ti bakante a daga?

A. panagdalus ti arubayan
B. panagmula ti kaykayo
C. agpuor ti pilpilid

2. Apay a kasapulan manen ti agmula ti kaykayo?

A. mapagtalinaed ti kinaadu ti kaykayo
B. maited ti pagayatan dagiti agtutubo
C. masaluadan dagiti nadumaduma a kaykayo

3. Kasano ti umno a panagibelleng ti basura?

A. ilemmeng dagiti basura a saan a marunot
B. puoran dagiti pappapel iti iruar ti balay
C. paglalasinen ti marunot ken saan a marunot

4. Apay a kasapulan nga usaren ti napino a sigay ti

panagkalap?
A. makatiliw nga insigida ti ikan
B. makatiliw ti adu nga ikan
C. tapno saan a mairaman dagiti babassit nga ikan diay
baybay

5. Ania ti rumbeng nga aramiden kadagiti nainsigudan a

kinabaknang?
A. baybay-an laeng
B. saan a bibiangan
C. saluadan nga usto ken nasayaat

7
 Nayun nga Aramiden
Agkartib ti ladawan manipud ti diaryo wenno daan a
magasin a mangipakpakita ti umno a panangsaluad iti aglawlaw.
Apay a maibagam nga umno a wagas ti panangsaluad iti
nainsigudan a kinabaknang dagiti ingpegketmo a ladawan?

8
 9
Balikan Tuklasin Pagyamanin
1. Kapatagan Gawain A
2. Baha
Sa kaliwang bahagi
3. Baganga, Caraga,
1.
Cateel, Monkayo 1. Pagtatapon ng basura
New Bataan sa ilog.
4. -Makinig sa balita sa 2. Pagputol ng mga
mga kalamidad. 2. kahoy sa kabundukan.
-Lumikas sa lugar na 3. - Itapon sa tamang 3. Paggamit ng dinamita
mapanganib. lugar ang mga sa pangingisda,
(Tanggapin ang iba
Gumamit ng iba’t basurahan.
pang sagot ng
ibang uri ng mapa - Paghihiwalayin ang mag-aaral.)
sa pagtukoy sa mga mga basura sa Sa kanang bahagi
lugar na nabubulok at di-
mapanganib sa nabubulok. 1. Pagtatapon ng basura
kalamidad. (Tanggapin ang iba sa tamang lalagyan
(Tanggapin ang iba pang sagot ng 2. Pagtatanim ng mga
kahoy.
pang sagot ng mag-aaral.)
3. Paggamit ng lambat
mag-aaral.) na may katamtamang
butas.
Isagawa Karagdagang Gawain B
1. Gumamit ng lambat na Yamang Tubig
may katamtamang mga
butas. Gumamit ng lambat na may
katamtamang butas sa
2. Kailangan na ang basura pangingisda.
Pagyamanin ay pinaghihiwalay sa
nabubulok at di-nabubulok. Yamang Lupa
Gwain B
3. Muling pagtatanim ng Pagtatanim ng mga puno sa
Yamang Tubig mga puno upang mapigilan kabundukan.
ang pagguho ng lupa.
1. Dagat Yamang Mineral
2. Ilog 4. Pag-aaral sa makabago
3. Talon at siyentipikong Pag-aaral sa makabagong
pamamaraan sa pamamaraan ng
Yamang Lupa pagmimina sa bansa. pagmimina.
(Tanggapin ang iba pang
1. Kapatagan sagot ng mag-aaral.) (Tanggapin ang iba pang
2. Bundok sagot ng mag-aaral.)
3. Burol
Yamang Mineral Tayahin
1. Ginto 1. B
2. Tanso 2. C
3. Pilak 3. C
4. C
5. C
Pagkitaan dagiti Sungbat
Nagbasaran
https://www.slideshare.net/avigailgabaleomaximo/region-II-
davao-region
https://tl.wikipedia.org/ wiki/ Rehiyon ng Davao
Manalo, Thea Joy, Capunitan, Charity, Galarosa, Walter, et al.,
Araling Panlipunan 3 Kagamitan ng Mag-aaral Sinugbuanong
Binisaya. Pasig City Philippines: Book Media Press, Inc. 2015.

10
11