UCK 474

UÇAK MOTOR TASARIMI

PERFORMANS ÇEVRİMİ ANALİZİ

Yrd.Doç.Dr. Onur Tunçer

İstanbul Teknik Üniversitesi
➢Parametrik çevrim analizi motorun tasarım noktasındaki (on-design-point) performansını
belirlemek için yapılır.

➢Performans çevirimi analizi ise motorun tasarım noktası haricindeki tüm çalışma koşullarındaki
(off-design-point) performansını belirlemek için kullanılır.

➢Motor boyutlandırıldıktan ve hava debisi seçildikten sonra motorun uçuş zarfı içerisindeki
başarımını belirlemek için kullanılır.

➢Performans analizi aynı zamanda görev analizi sırasında kullanılan itki azalması (thrust lapse)
ve yakıt sarfiyatı modellerinde kullanılan parametrelerin doğruluğunu da test etmek
için kullanılır.

➢Performans çevrimi analizinde bağımsız değişkenler; uçuş koşulları, itki kolunun konumu
(throttle setting) ile değişken geometrili lülesi olan uçaklarda lüle açıklığı ayarıdır.
Performans çevrimi analizi için komponent başarımları aşağıdaki iki yoldan
birisi ile belirlenmelidir.

i. Komponent performansı çalışma koşullarının bir fonksyonu olarak yazılabilir.

ii. Komoponent performansı deneysel ölçümler ile elde edilebilir.

Bunlardan ikincisi en güvenilir, fakat en zahmetli (aynı zamanda pahalı) çözümdür.

Genelde tasarım kağıt üzerindeyken birinci yol, tasarım olgunlaşıp imalat aşamasına
yaklaşınca daha kesin veri elde etmek için ikinci yol takip edilir.
Komponent Bağımsız Sabit yahut Bilinen Bağımlı Değişken
Değişken Değer
Motor
Hava Alığı
Fan
Düşük Basınçlı
Kompresör
Yüksek Basınçlı
Kompresör
Yanma Odası
Soğutma havası
mikseri 1
Yüksek Basınçlı Türbin
Soğutma havası
mikseri 2
Düşük Basınçlı Türbin
Mikser
Art yakıcı
Eksoz Lülesi
Toplam Sayı 6 24
Varsayımlar

1. 4, 4.5, 6, 16, 6A ve 8 numaralı istasyonlarda akım kesit alanı sabittir.

2. Yüksek basınç türbin girişinde, düşük basınçlı türbin girişinde ve eksoz lülesi boğazında
akım boğulması vardır. Düşük “throttle setting” değerleri için eksoz lülesi boğazında akım
boğulması ortadan kalkacağı ve bu fan performansını etkileyeceği için, bu durumun göz
önüne alınması gereklidir.
3. Komponent verimleri ve toplam basınç oranları tasarım değerlerine göre fazla
değişiklik göstermezler.
4. Tahliye havası ve soğutma akımı oranları sabittir. Uçaktaki ekipmanın motordan
çektiği güç te sabittir.
5. Hava ve yanma gazları termodinamik denge halinde ideal gaz olarak kabul edilmişlerdir.
7. Lüle çıkış alanının istenilen P0/P9 değerini yakalayabilecek şekilde değiştiği varsayılmıştır.
8. Her istasyonda akım kesit alanı sabittir. Ne var ki lüle boğazı artyakıcı açıldığında mikser çıkışı
ve lüle girişinde sabit basıncı sağlamak için alan değiştirir.
9. Difüzördeki toplam basınç oranı ayrı bir denklemden hesaplanır.
Gaz Türbin Motorları İçin İstasyon Numaralaması (ARP 755A’ya göre)
Güç Dağıtımı ile Tahliye ve Türbin Soğutma Akımları Şeması
Referanslama,

Kütle Akım Parametresi,

 BOYUTSUZ VE DÜZELTİLMİŞ PERFORMANS PARAMETRELERİ

Boyutsuz basınç ve sıcaklık,

Düzeltilmiş kütle debisi,

Düzeltilmiş motor devri,