…Þtoðhý r{ºt
ÃtÞtoðhý r{ºtLte Ãtnu÷
y™w ¢ {rýft
¢{ rð„‚
1. {tuË{ …rhð‚o™...
2. «Út{ [hý...
3. rî‚eÞ [hý...
3. yt…ýe …]Úðe™u ...
4. …Þtoðhý Ëkfx...
5. ‘„k„t{iÞt’ fu....
6. ítt : 3 rzËuBçth...
7. ¼tu…t÷ Œw½xo ™t™t...
8. {trn‚e yrÄfth™e...
9. {t™ð Sð™{tk...
10. fwŒh‚Lte yŒT¼q‚...
11. yrøtÞth{e …k[ð»teoÞ...
12. fÞthu yxfþu yt...
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 : ykf 127-128
ËkÃttŒLt
Btnu ~ t Ãtk z Gtt
Võít ÏttLtøte rÔtíthÛt yLtu ~ti û trÛtf nu í tw Bttxu s (yrLtGtítftÕteLt)
{tuË{ …rhð‚o™ ÔÞtÏÞt™ {t¤t
…t™t ™k .
rðï yt¾wk s÷ðtÞw …rhð‚o™-Climate change Úte r[kr‚‚ Au.
.1 „wsht‚ suðtk ytiãtur„f htsÞyu …ý {tuË{ …rhð‚o™™t ¾x{eXt
…rhýt{tu y™w¼ÔÞt Au. yt rð»tÞ …híðu ÷tuf-rþûtý y™u ÷tuf-
.2 ò„]r‚ ÷tððt™e yts™e ‚t‚e {tk„ Au. y{u {t™eyu Aeyu fu {tuË{
…rhð‚o™™e yËh {t™ð Ërn‚ Ëðo SðË]rü™u ÚttÞ Au. …hk‚w,
.5 „heƒtu - ðkr[‚tu yt yËhtuÚte hûtý {u¤ðe þf‚t ™Úte. ðÄthu
.7 „h{e{tk fu ðÄthu Xkze{tk {tu‚ „heƒtu™t ÚttÞ Au. …qh y™u yA‚ -
Œw»ft¤™tu ¼tu„ …ý „heƒtu s ƒ™u Au. yƒtu÷ «týeytu™e ðuŒ™t™u
.11 ‚tu ftuý ðt[t yt…u? ytÚte, …Þto ð hý r{ºt îtht “{tu Ë {
…rhð‚o™ ÔÞtÏÞt™ ©uýe” þÁ fhðt{tk ytðe Au. þnuh™t Þwðt™tu
.12 y™u þt¤t, {ntþt¤t™t rðãtÚteoytu W…htk‚, r™Mƒ‚ Ähtð‚tk
™t„rhftu yt ÔÞtÏÞt™ ©uýe{tk ¼t„ ÷R hnÞt Au. Œh {rn™t™t
.14 ƒeò y™u [tuÚtt þr™ðthu yt ÔÞtÏÞtLt{t¤t Þtustþu.
.16 yt ÔÞtÏÞt™ ©uýe yux÷t {txu Þtusðe …ze fu ytsu Ëhfth{tk
{tuxt¼t„™t ftÞo<{tu{tk f÷tE{ux [uLs™e yËhtu™u …ntU[e ð¤ðt
.20 {txu ¼th {qfðt{tk ytðu Au. ¾tË ‚tu r[k‚t yu Au fu f÷tE{ux [uLs™e
„heƒtu …h …z™the yËhtu™u …ntU[e ð¤ðt rðrðÄ ftÞo<{tu fuLÿ
.22 Ëhfthu ‚u™t rðrðÄ yufþ™ Ã÷t™{tk Ë{tðuþ fÞto Au. nðu, Ëðt÷
yu ÚttÞ Au fu „heƒtu …h …z™the yËhtu ytðt ftÞo<{tuÚte r™ðthe
.24 þftþu ? ftuý fhþu yt™wk {tu™exhª„ ? yt ftÞo<{tu{tk ™t„rhf
.25 Ëk„X™tu™e ¼qr{ft þwk ntuðe òuEyu? - yt ƒtƒ‚tu™e ôztý…qðof™e
Ë{s {¤e hnu ‚u nu‚wÚte s yt ÔÞtÏÞt™{t¤t ÞtuS Au. ytÃt ËtiLttu
.28 MtnÞtuøt {¤e hnuþu ítuðe ytþt Au.
{nu þ Ãtk zÞt
ËnËkÃttŒLt Ëk…tŒfeÞ {t„oŒþo™
yhwÛt Ëtu Õ tk f e - Ätht øtssh VtÕøtw L te òu » te
1
 «Út{ [hý : {tuË{ …rhð‚o™™e Ë{s
{tuË{ …rhð‚o™ ÔÞtÏÞt™{t¤t™t «Út{ [hý{tk
‚t.hh ™ðu B ƒh, h008™t htu s y{ŒtðtŒ™e
yu÷.ze.yuLS™eÞhª„ ftu÷us™t …Þtoðhý Es™uhe
rð¼t„™t r™ð]‚ «tu.su.yu™.òu»teyu {tuË{ …rhð‚o™
yk„u ðthkðth …qAt‚t «&™tu yk„u Ë{sq‚e yt…e.
ÔÞtÏÞt™{t¤t™tu «thk¼ Œe… «t„xÞÚte fh‚t òýe‚t
…ÞtoðhýrðŒT ztu.…w»…f.…e.ytuÍtyu sýtÔÞwk fu,
“{tuË{ …rhð‚o™™u ÔÞt…f ÿrüftuýÚte òuðt™e sÁh
Au. ø÷tuƒ÷ ðtur{ok„Úte zhðt™e sÁh ™Úte. ftƒo™
ztÞtufËtEz CO2 ¾‚h™tf Au. …ý, ‚u™tÚte yt…ýu
™ü ÚtE sEþwk. yu yr¼„{ ƒŒ÷ðt™e sÁheÞt‚
Au.”
…Þtoðhý r{ºt™t htnƒh y™u òýe‚t f{oþe÷
„„™¼tE ËuXeyu {tuË{ …rhð‚o™ ÔÞtÏÞt™{t¤t™t
rð[th™u ytðfth‚t sýtÔÞw k fu , “ftu E …ý
…rhð‚o™™e þÁyt‚ {wXXe¼h ÷tuftuÚte Út‚e ntuÞ Au.
sÞthu, yt…ýu ‚u™tÚte ðÄthu ËkÏÞt{tk ntsh Aeyu.”
r{ºttu, Ën¼t„e…ýt™t yt swMËtÚte {tuË{ …rhð‚o™™e
ÔÞtÏÞt™{t¤t™e þÁyt‚ ÚtE.
“[÷™t Sð™ fe fnt™e ni, Áf™t {tu‚™e r™þt™e
ni”- yt …krf‚ytuÚte …tu‚t™t ðf‚ÔÞ™e þÁyt‚
fh‚t «tu.su.yu™.òu»teyu fnÞwk fu …rhð‚o™ Sð™™tu
y™LÞ ¼t„ Au, ‚u™tÚte „¼htðwk òuEyu ™ne ! ftƒo™
ztÞtu f ËtEz™u Sð™ {txu …tu » týf‚to y™u ðÄw
«{tý{tk ntuÞ ‚tu {thý ‚hefu sýtð‚tk ‚u{ýu “su
…tu»t‚wk ‚u {th‚wk, yu <{ ŒeËu Au fwŒh‚e”- yt
…krf‚ytu™u ftƒo™ ztÞtufËtEz-CO2™t «{tý ËtÚtu
òuze n‚e. yuf ËŒe …nu÷tk CO2 ™wk «{tý 312 PPM
n‚wk, su ytsu 385 PPM ÚtE „Þwk Au. yt{, Útðt™wk
{wÏÞ fthý Au-yË{‚w÷t.
òu»teËtnuƒu ðf‚ÔÞ™e ðå[u-ðå[u WíËtne Ën¼t„eytu™t
«&™tu™t sðtƒ yt…e™u ÔÞtÏÞt™™u Sðk‚ ƒ™tÔÞwk n‚wk.
‚u{ýu ðf‚ÔÞ{tk ™e[u™t «&™tu™t W¥thtu ytðhe ÷eÄt n‚t.
(y) rð¿tt™ :-
(1) {tuË{ yÚtðt ytƒtunðt™t ½xftu fÞt fÞt Au ?
‚t…{t™, ¼us™wk «{tý, …ð™ suðtk rðrðÄ ½xftu™u
ytƒtunðt fu {tuË{™t ½xftu fne þftÞ. yt ½xftu{tk
…rhð‚o™ ÚttÞ ‚tu {tuË{ ƒŒ÷tÞ. {tuË{™t ½xftu{tk
VuhVth Út‚t swŒt-swŒt «fth™e yËhtu ™tUÄt‚e ntuÞ Au.
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
su{ fu, ‚t…{t™ ðÄu, Ë{wÿ™t …týe™e Ë…txe{tk ðĽx
ÚttÞ. nðt{tk hnu÷t hsfýtu™u yt…ýu rƒ™sÁhe Ë{Syu
Aeyu. …ý, yt hsfýtu rð™t ðhËtŒ ™ne ytðu.
¼„ðŒT„e‚t™t ºteò yæÞtÞ™t [tiŒ{t &÷tuf{tk WÕ÷u¾tÞt
«{týu Þ¿ttuÚte ðhËtŒ ÚttÞ Au. yts™e …rhrMÚtr‚{tk òuEyu
‚tu, ƒ¤‚ýtu™t Œn™Úte WíËrso‚ hsfýtu™u fthýu ðhËtŒ
þfÞ ƒ™u Au.
(h) ytƒtunðt y™u nðt{t™{tk þwk ‚Vtð‚ Au ?
ytƒtunðt yux÷u fu {tuË{ yu ð»ttuo™e {trn‚e™u ytÄthu,
‚u™e Ëhuhtþ ftZe™u fnuðt‚e ntuÞ Au. {tuË{ ƒŒ÷ðt™e
rð„‚tu ð»ttuo™e ytkfztfeÞ {trn‚e™u ytÄthu rðþt¤
rðM‚th {txu fnuðt‚e ntuÞ Au. sÞthu, nðt{t™ su-‚u Ë{Þ
y™u MÚt¤ ytÄtrh‚ ntuÞ Au. {týË™t Mð¼tð™e su{
nðt{t™ ƒŒ÷t‚wk hnu‚wk ntuÞ Au. nðt{t™{tk Út‚tu ƒŒ÷tð
Íz…e fu ûtrýf …ý ntuE þfu.
(3) {tuË{ …rhð‚o™ y™u ðirïf „h{tðt ðå[u þwk
‚Vtð‚ Au ?
{tuË{ …rhð‚o™ (f÷tE{ux [uLs) y™u ðirïf „h{e
(ø÷tuƒ÷ ðtur{ok„) ƒÒtu swŒt Au. …ý, yíÞthu yufƒest™t
…ÞtoÞ ‚hefu ð…htÞ Au. {tuË{ …rhð‚o™{tk ‚t…{t™
W…htk‚ ðhËtŒ, …ð™™e „r‚ rð„uhu ½xftu™tu Ë{tðuþ
ÚttÞ Au. sÞthu ðir&ðf „h{tðt{tk ‚t…{t™™tu ðÄthtu s
æÞt™{tk ÷uðt{tk ytðu Au.
(4) {tuË{ …rhð‚o™™tu ytuÍtu™ M‚h™t ½xtzt ËtÚtu
ftuE ËkƒkÄ Au ?
[tuffË Au. Œrûtý Ä]ðeÞ «Œuþtu{tk ytuÍtu™ M‚h™tu ½xtztu
™tUÄtÞtu Au. {txu, ‚u rðM‚th …qh‚wk ytuÍtu™ {tuË{ …rhð‚o™
fhe þfu y™u {tuË{ …rhð‚o™Úte ytuÍtu™ M‚h{tk …ý
ðÄthtu-½xtztu ÚtR þfu Au.
(…) {tuË{ …rhð‚o™™tu y÷™e™tu ËtÚtu ftuE ËkƒkÄ Au ??k
‘y÷™e™tu’ yu {urfËf™ þçŒ Au, su™tu yÚto ÚttÞ Au ‚tuVt™e
Atufhtu. su™tu WŒT¼ð W»ý frxƒkÄ™t ‚t…{t™ ËtÚtu Ëkƒrk Ä‚
Au. ‚t…{t™ ðÄðt ËtÚtu nðt …t‚¤e ƒ™u Au, nðt™t
¾U[tðtÚte ðtÞw [< W¼wk ÚttÞ Au y™u [<ðt‚ ƒ™u Au. ytðt
[<ðt‚ y™u ðtðtÍtuzt™e ËkÏÞt rŒ™-«r‚rŒ™ ðÄe hne
Au. ƒŒ÷t‚t s‚t {tuË{ ËtÚtu ‚u™tu ËkƒkÄ Au.
(6) „úe™ ntWË yËh þwk Au ?
„ú e ™ ntWË yu x ÷u nq k V t¤w ðt‚tðhý Ähtð‚w k ½h.
Xkzt«Œuþtu{tk nqkVt¤w ðt‚tðhý st¤ðe ht¾ðt ft[™wk ½h
2
ƒ™tðe™u ‚u{tk …tf W„tzðt{tk ytð‚tu n‚tu. ft[™tu
„wýÄ{o Au fu yu xqkfe ‚hk„÷kƒtEðt¤t rfhýtu™u þtu»tu Au
…ý, ƒnth sðt Œu‚wk ™Úte. su™t fthýu ft[½h yux÷u fu,
„úe™ ntWË{tk ðt‚tðhý nqkVt¤w hnu Au. ƒË, yt s ƒtƒ‚
…]Úðe ËtÚtu ½xe hne Au. „úe™ ntWË yËh {txu yk„thðtÞw,
r{Útu ™, ytu Í tu ™ , f÷tuh tuV÷tuh tuf tƒo™ suðtk ðtÞw y tu
sðtƒŒth Au. yt ðtÞwytu …]Úðe™wk ‚t…{t™ nqkVt¤w ƒ™tðu
Au. „úe™ ntWË ðtÞwytu™e „uhntshe{tk …]Úðe ÚteS òÞ.
„úe™ntWË ðtÞwytu™u ÷eÄu …tf W„u Au, «týeytu Sðu Au.
{txu, „úe™ntWË ðtÞwytu™wk yrM‚íð sÁhe Au. …hk‚w, ‚u™t
«{tý …h ÷„t{ ht¾ðe shwhe Au.
(7) ytiãtur„f <trL‚ …Ae ðt‚tðhý{tk „úe™ntWË
ðtÞwytu™t «{tý{tk þwk VuhVth ÚtÞtu ?
ytiãtur„f <trL‚ …Ae, „úe™ntWË ðtÞwytu™t «{tý{tk
ðÄthtu ÚtÞtu. Wí…tŒ™ «r<Þtytu y™u ƒŒ÷t‚e s‚e
Sð™þi÷e™u fthýu „úe™ntWË ðtÞwytu ðÄ‚t s hnÞt
Au. yk„thðtÞw 36 xft,r{Útu™ 148 xft y™u ™tRxÙË
ytuõËtRz 18 xft ðæÞt Au.
(8) {tuË{ …rhð‚o™™e òý fÞthu ÚtE ?
ytu„ýeË{e ËŒe™t yk‚{tk {tuË{{tk VuhVth yk„u™e òý
ÚtE. MðtL‚u ytnuor™ÞË ™t{™t ði¿ttr™fu yt ÏÞt÷ hsq
fÞtu.o
(9) ¼q‚ft¤{tk …]Úðe™e {tuË{ fE he‚u ƒŒ÷e ?
…]Úðe™e Wí…r¥tðu¤tyu …rhrMÚtr‚ swŒe n‚e. …ý, …]Úðe™e
ËqÞ™o e ytË…tË Vhðt™e „r‚™t fthýu þe‚Þw„ y™u yLÞ
VuhVthtu ytÔÞt. …]Úðe™t VhðtÚte {tuË{ ƒŒ÷tÞ ‚u yk„™ u tu
ÏÞt÷ r{÷t™fturð[ (Milankovitch) ™t{™t yuMxÙt™ u tu{hu
ytÃÞtu. yt {txu ËqÞo Vh‚u «Œrûtýt™tu ytfth, …]Úðe™e
Ähe™wk ™{™ y™u ‚u™e Œtu÷™ „r‚™u ÷eÄu ƒnw {tuxt VuhVthtu
¼q‚ft¤{tk ytðe „Þt n‚t.
(10) þwk nðt{t™™t VuhVth{tk {t™ðtu™e «ð]r‚ytu
sðtƒŒth Au ?
nt, {t™ðe™e «ð]r‚ytu rŒðËu™u rŒðËu ðÄ‚e hne Au. …nu÷t™t
s{t™t{tk ËkŒþ u tu yt…ðt {txu [t÷‚t fu ½tuzt …h {týËtu
{tuf÷ðt …z‚t n‚t. Œwr™Þt™t yuf MÚt¤uÚte ƒeò MÚt¤u …ntU[ðwk
frX™ n‚w.k sÞthu, ytsu …rhrMÚtr‚ ƒŒ÷tE „E Au. Mfqxh,
fth, nur÷ftuÃxh, rð{t™ ð„uhu ËtÄ™tuyu Íz… yt…e Au. …hk‚,w
yt ƒÄe {t™ðeÞ «ð]r‚ytu nðt{t™{tk VuhVth {txu
sðtƒŒth [tuffË Au. ðtn™ÔÞðnth, fth¾t™t y™u yLÞ
W…fhýtu™u fthýu ftƒo™™wk W‚Ëso™ ðæÞwk Au y™u …rhýt{u
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
VuhVth ÚtE hnÞtu Au.
(11) {tuË{ …rhð‚o™ fwŒh‚e …rhƒ¤tu™u ÷eÄu Au
‚u{ fne þftÞ ?
nt, sðt¤t{w¾e, sk„÷{tk yt„ ÷t„ðe suðtk fwŒh‚e
…rhƒ¤tu {tuË{ …rhð‚o™ {txu sðtƒŒth Au.
(1h) ði¿ttr™ftu ¼rð»Þ™e {tuË{™e yt„tne fuðe
he‚u fhu Au ?
ði¿ttr™ftu ¼rð»Þ™t {tuË{™e yt„tne {txu {uÚtu{uxef÷
{tuzu÷ ƒ™tÔÞwk Au.su{tk ¼q‚ft¤™tu zuxt {qfðt{tk ytðu Au,
su™wk rð&÷u»tý ÚttÞ Au y™u y™w{t™tu fhðt{tk ytðu Au.
yt {txu ftuBÃÞwxh™t “rËBÞw÷þ u ™ «tu„tú {”™tu W…Þtu„ fhe
‚t…{t™ rð»tu [tufËtRÚte yt„tne fhe þftÞ Au.
(13) {tuË{™e „h{e{tk fux÷tu ðÄthtu y…urût‚ Au ?
‚t…{t™™t Ët{tLÞ he‚u ð…ht‚t ƒu yuf{ Au-Vuh™nex
y™u ËuLxe„úuz. ËuLxe„úuz™tu yuf{ Vuh™nex fh‚tk 1.8
„ýtu ðÄw Au. …]Úðe™t ‚t…{t™{tk …-6 rz„úe ËuLxe„úuz
ðÄthtu Útðt™e þfÞ‚t Au. ði¿ttr™ftu fnu Au òu ðirïf
Ëhuhtþ ‚t…{t™{tk 6 rz„úe ËuLxe„úuz™tu ½xtztu ÚttÞ ‚tu
ƒhV™wk Ët{útsÞ …ÚthtÞ y™u òu 6 rz„úe ËuLxe„úzu ‚t…{t™
ðÄu ‚tu ËSðtu ™tþ …t{u. nt÷{tk, …]Úðe …h™t ‚t…{t™{tk
yuf rz„úe ËuLxe„úuz™tu ðÄthtu ÚtÞtu Au.
(14) …]Úðe …h þwk ƒÄu Ë{t™ he‚u {tuË{ …rhð‚o™
Útþu ?
™t, …]Úðe …h ƒÄt MÚt¤tuyu Ë{t™ he‚u {tuË{ …rhð‚o™
Útþu ‚uðwk ™Úte. ÄúwðeÞ «Œuþtu{tk ‚t…{t™ ðÄðtÚte ƒhV
…e„¤e hnÞtu Au, ‚uÚte íÞtk ðÄw «{tý{tk VuhVthtu Útþu.
sÞthu rð»twðð]‚eÞ «Œuþtu{tk «{tý{tk ytuAe yËh Útþu.
(1…) ytk ‚ hhtsfeÞ {tu Ë { …rhð‚o ™ Ër{r‚
(ytE…eËeËe )þwk Au ?
yt ytk‚hhtüÙeÞ M‚hu {tuË{ …rhð‚o™ {txu ftÞo fhu
Au.htüÙËk½™e UNEP y™u rð&ð nðt{t™ þtMºteÞ
ËkMÚtt™t W…<{u ½ýt ƒÄt ði¿ttr™ftu™e yt Ër{r‚ ƒ™u÷e
Au y™u {tuË{ …rhð‚o™ rð»tu rð[thtu™e yt…-÷u fhu Au.
( ƒ ) yËhtu :-
(1) {tu Ë { …rhð‚o ™ ¼q s i ð «ýt÷e …h fE he‚u
yËh fhþu ?
…]Úðe …h™t ËSðtu y{wf [tuffË ‚t…{t™{tk Sðu Au.
{tuË{ …rhð‚o™™u fthýu rn{t÷Þ™t …tLzt suðt ËSðtu
÷wó Útþu. y{wf …tf su{ fu, ½Wk ™ne W„u yÚtðt ‚u™wk
Wí…tŒ™ ½xþu. ‚u{s sirðf ðirðæÞ{tk ½xtztu Útþu.
3
(h) {tu Ë { …rhð‚o ™ {t™ð MðtMÚÞ …h fE he‚u
yËh fhþu ?
{t™ð þheh™e ƒŒ÷t‚t s‚t ‚t…{t™{tk „h{e-Xkze Ën™
fhðt™e {ÞtoŒt ntuÞ Au. „h{e{tk …hËuðtu ÚtðtÚte, Xkze{tk Au. sÞthu r{Útu™ 148 xft sux÷wk y™u ™tExÙË ytufËtEz™wk
hf‚ðtne™e Ëkftu[tðtÚte þheh™wk ‚t…{t™ s¤ðtE hnu‚kw
ntuÞ Au. yr‚þÞ „h{e fu ðÄw Xkze™u fthýu ËSðtu …h yËh
ÚttÞ Au. yr‚þÞ „h{eÚte {]íÞwytkf ðÄe þfu Au.
(3) {tuË{ …rhð‚o™ ¾u‚eðtze …h fE he‚u yËh
fhþu ?
¾u‚eðtze …h {tuË{ …rhð‚o™™e nfthtí{f yËhtu Útþu,
…tf™wk Wí…tŒ™ ðÄþu. ftƒo™ ztÞtufËtEz™wk «{tý ðÄ‚tk
«ftþËk&÷u»tý™e r<Þt ðÄw Íz…e ƒ™þu, …rhýt{u ðÄw
…tf Útþu. {tuË{ …rhð‚o™™e yËhtu™u fthýu Xkzt rðM‚thtu
¾u‚e÷tÞf ƒ™þu. ¾u‚e {txu „úe™ntWË yËh VtÞŒtfthf
Ëtrƒ‚ Útþu. ½Wk suðt …tftu™u Xkze™e sYh …z‚e ntuÞ Au.
ytðt Ãttftu™t Wí…tŒ™ …h rð…rh‚ yËh …zþu.
(4) {tuË{ …rhð‚o™ Äúwð «Œuþtu …h fE he‚u yËh
fhþu ?
{tuË{ …rhð‚o™™u fthýu Äúwð «Œuþtu™tu ƒhV …e„¤þu,
Œrûtý Äúwð «Œuþ™wk ûtuºtV¤ ½xþu ‚u{s W¥th Äúwð «Œuþ™t
ƒhV™t Úth{tk ½xtztu Útþu. Ëhuhtþ ‚t…{t™ ðÄþu.
(…) {tu Ë { …rhð‚o ™ ðhËtŒ …h fE he‚u yËh
fhþu ?
ðhËtŒ™wk «{tý ðÄþu …ý, ðhËtŒ yr™Þr{‚ he‚u ðÄþu.
su-‚u rðM‚th{tk ðhËtŒ ðÄþu ‚uðwk sÁhe ™Úte. ðhËtŒ
ðÄþu …ý ðhËtŒ™t rŒðËtu ½xe þfu Au. yux÷u fu, {tºt
Úttuzt rŒðËtu{tk yt¾e ËeÍ™™tu ðhËtŒ ÚtE òÞ.
(6) {tu Ë { …rhð‚o ™ Ë{w ÿ tu ™ e s¤Ë…txe …h fE
he‚u yËh fhþu ?
Ë{wÿ™e s¤Ë…txe ðÄe hne Au. su{ W»ý‚t{t™ ðÄu
yux÷u ½™‚t ytuAe ÚtðtÚte fŒ ðÄu-yt r™Þ{ «{týu
Ë{w ÿ ™e Ë…txe ðÄþu . Ë{w ÿ rf™thu ðËu ÷ t þnu h tu
zqƒðt™e þfÞ‚t Au. òu fu, y{wf MÚttr™f fthýtuÚte …ý
Ë{wÿ™e Ë…txe ðÄe hne Au. su{ fu, ™Œeytu™t …týe
òuzu X÷ðt‚t ftk…™u ÷eÄu …ý Ë{wÿ™e Ë…txe ðÄu Au. yt
ËŒe™t yk‚ ËwÄe{tk Ë{wÿ™e Ë…txeÚte yuftŒ fe÷tu{exh
sux÷e s{e™ zqƒ{tk sþu y™u ftkXt™t ÷t¾tu ÷tuftu™wk
MÚt¤tk‚h fhðwk …zþu.
(õ) WíËso™ :-
(1) „ú e ™ ntWË ðtÞw y tu ™ t WíËso ™ {tk 1990-
…Ae fuðwk …rhð‚o™ ytÔÞwk ?
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
ytiãtur„fhý þÁ Út‚t „úe™ntWË ðtÞwytu ðæÞt Au.
1990-Úte þÁ fhe™u yts ËwÄe™t ytkfzt òuEyu ‚tu,
ftƒo™ ztÞtufËtEz™t «{tý{tk 36 xft™tu ðÄthtu ™tUÄtÞtu
«{tý 18 xft sux÷wk ðæÞwk Au.
(h) „ú e ™ ntWË ðtÞw y tu fÞtk - fÞtk Au ? y™u ‚u
fÞtkÚte ytðu Au ?
{wÏÞ „úe™ ntWË ðtÞwytu Au. ftƒo™ ztÞtufËtEz, r{Útu™,
ntEzÙtuV÷tuhtuftƒo™, ytuÍtu™, ™tExÙË ytufËtEz.
yt „úe™ ntWË ðtÞwytu {wÏÞíðu ƒ¤‚ýtu™t Œn™{tkÚte
…uŒt ÚttÞ Au. ðÄw ‚t…{t™u ™tExÙtus™ ðtÞw{tkÚte ™tExÙË
ytufËtEz ƒ™u Au.
(3) „úe™ ntWË ðtÞwytu™t WíËso™™t ËtiÚte {tuxt
†tu‚ fÞt Au?
„úe™ ntWË ðtÞwytu™t WíËso™™t ËtiÚte {tuxt †tu‚
…tðhntWË y™u ðtn™tu Au.
(4) Wòo ûtuºt{tkÚte „úe™ ntWË ðtÞwytu™wk WíËso™
þwk ntuÞ Au?
Wòo ûtuºt {tuxu¼t„u ftƒo™ ztÞtuõËtRz, ™tExÙtus™ y™u
ËÕVh™t ytufËtEzË suðtk „úe™ntWË ðtÞwytu™wk WíËso™
fhu Au.
(…) …rhðn™ûtu º t{tk k Ú te „ú e ™ntWË ðtÞw y tu ™ w k
WíËso™ þwk ntuÞ Au ?
ftƒo™ ztÞtuõËtRz, ËÕVh ‚Útt ™tExÙtus™™t ytuõËtRzË
WíËrso‚ ÚttÞ Au.
(6) „ú e ™ ntWË ðtÞw ™ t ðÄtht{tk Œhu f ÔÞrf‚ytu
fE he‚u Vt¤tu yt…u Au ?
yt…ýu Wòo {u¤ððt {txu ƒ¤‚ýtu ðt…heyu Aeyu, ‚u™t
Œn™Úte „úe™ntWË ðtÞwytu …uŒt ÚttÞ Au. …uxÙtu÷™t
ð…htþ™e ƒtƒ‚{tk fu ftƒo™™t WíËso™™e ƒtƒ‚{tk ntuÞ-
¼th‚ yt ƒtƒ‚tu{tk [e™, fu™uzt, y{urhft suðtk ŒuþtuÚte
…tA¤™t <{u Au. y{urhft ¼th‚ fh‚tk 31 „ýw ðÄw …uxtÙ ÷u
ðt…hu Au. sÞthu [e™, ¼th‚ fh‚tk h.4 „ýw y™u fu™uzt
33 „ýw ðÄw …uxÙtu÷ ðt…hu Au. ¼th‚™tu …uxÙtu÷™tu ð…htþ
h,…7h nòh ƒuh÷ «r‚rŒ™ Au. sÞthu y{urhft™tu
ð…htþ h0,600 nòh ƒuh÷ «r‚rŒ™ Au. yt ytkfztytu
…hÚte ftƒo™™t WíËso™™t ytkfzt rð[the þftÞ Au.
(7) {t™ðeytu ‚u{™t ïtËtuåAðtËÚte fux÷tu ftƒo™
ztÞtufËtEz Atuzu Au ?
{t™ðe™t ïtËtuïtË™e r<ÞtÚte Œhuf ÔÞrf‚ «r‚rŒ™ 1
rf÷tu„út{ ftƒo™ ðt‚tðhý{tk W{uhu Au.
4
 rî‚eÞ [hý : {tiË{ …rhð‚o™™e yÚto‚kºt …h yËhtuu
{tuË{ …rhð‚o™ ÔÞtÏÞt™ ©uýe™t ƒeò ÔÞtÏÞt™ (13
rzËuBƒh, 2008){tk «tu. nu{k‚¼tE þtn, suytu
yu[.fu.ftu÷us™t yæÞt…f Au, ‚u{ýu {tuË{ …rhð‚o™™e
yÚto‚kºt …h yËhtu rð»tu ËrðM‚]‚ ðt‚ fhe.
¼th‚{tk Œwr™Þt™e Aêt ¼t„™e ðM‚e ðËu Au. {tuË{
…rhð‚o™ y™u ‚u™e yËhtu yk„u™e rðrðÄ ytk‚hhtüÙeÞ
{k[ …h™e ¼th‚™e Œ÷e÷™u Ë{Syu, su Œ÷e÷tu yÚtofthý
…h yËh fhu Au.
1. {tuË{ …rhð‚o™ yu Œwr™Þt™t rðfrË‚ y™u Ä™ðt™
Œuþtuyu …uŒt fhu÷tu «&™ Au. {txu, {tuË{ …rhð‚o™™e
yËhtu Ët{u ÷zðt {txu™tu sÁhe ¾[o …ý ‚u{ýu s
fhðtu òuEyu.
2. „úe™ntWË ðtÞwytu™t WíËso™{tk ¼th‚ Œwr™Þt{tk
…tk[{tk <{u Au. yufÚte …tk[ <{u hnu÷ rðfrË‚ Œuþtuyu
yt ƒtƒ‚{tk ðÄw ft¤S ÷uðe òuEyu yuðe ¼th‚™e
Œ÷e÷ Au.
3. „úe™ ntWË ðtÞwytu™t WíËso™{tk ½xtztu fhðt yk„u™wk
ftuE ð[™ yt…ðt™e ‚iÞthe ¼th‚ Œþtoð‚wk ™Úte. ‚u™e
…tA¤™wk fthý Ë{Syu. òu ¼th‚ „úe™ ntWË ðtÞw
Atuzðt™wk «{tý ½xtzðt {txu Ëk{r‚ yt…u ‚tu yt…ýt
½hu÷wk Wí…tŒ™ ð]ræÄŒh (S.ze.…e){tk [tuffË ½xtztu
ÚttÞ. h000-™e Ët÷™e ¼th‚™tu ð]ræÄŒh 7-9
xft™e ytË…tË s¤ðtE hnÞtu Au. su{ ð]ræÄŒh ðÄu
‚u{ ytðf …ý ðÄu. yt Ëkòu„tu{tk „úe™ntWË
ðtÞwytu™wk WíËso™ ½xtzðt™wk ð[™ yt…eyu ‚tu
ð]ræÄŒh™e ËtÚttuËtÚt ytðf y™u htus„the …ý ½xe
òÞ, su yt…ý™u …tuËtÞ ‚u{ ™Úte. …hk‚w, òu yt
™wfËt™ ¼h…tE fhe yt…ðt Ä™ðt™ Œuþtu ‚iÞth ntuÞ
‚tu ¼th‚ yt ð[™ yt…ðt ‚iÞth Au.
yt{, rðfrË‚ Œuþtu ðÄw™u ðÄw «{tý{tk „úe™ntWË ðtÞwytu
ytufe hnÞt ntuÞ íÞthu-þwk ¼th‚u „úe™ntWË ðtÞwytu™wk
WíËso™ ½xtzðwk òuEyu ? yu «&™ rððtŒtM…Œ ƒ™u Au.
¼th‚™tu ½hu÷wk Wí…tŒ™ ð]ræÄŒh :
¼th‚{tk AuÕ÷tk ŒtÞftytuÚte ð]ræÄŒh{tk Ë‚‚ ðÄthtu Út‚tu
hnÞtu Au. {kŒe™t Ë{Þ„t¤t{tk …ý ¼th‚™tu rðftË
yrðh‚ hnÞtu Au.
ðÕzoƒUf™t ykŒts y™wËth E.Ë h011-{tk ¼th‚™tu
ð]ræÄŒh 11 xft …ntU[þu. yt ytkfztytu òu‚t ¼th‚u
…tu‚t™t Wí…tŒ™™tu ¼tu„ yt…ðtu òuEyu fu fu{ yu «&™
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
ðÄw rðfx ƒ™u Au.
Ë{Þ„t¤tu Ëhuhtþ ð]ræÄŒh
E.Ë 19…0 Úte 1980 3 Úte 3.… xft
E.Ë 1980 Úte h000 ….… xft
7 xft Úte ðÄw
h000 Úte ytsŒe™ ËwÄe
ytk‚hhtüÙeÞ htsfthý :
„úe™ntWË ðtÞwytu™t WíËso™ ½xtzðt™e ðt‚ fh‚tk
‘fÞtuxtu «tuxtuftu÷’™t y{÷™e rMÚtr‚ ‚…tËeyu ‚tu sýtþu
fu, yt {wÆtu {tºt «Œq»tý ½xtzðt™tu ™Úte. yt ‚tu
ytk‚hhtüÙeÞ M‚h™tu htsfeÞ {wÆtu Au.
¼th‚ Ëhfth™t ð÷ý™e xeft fh™thtytu fnu Au,
“yÚto‚kºt …h™e yð¤e yËh {txu ð¤‚h {tk„tu Atu. …ý,
„úe™ntWË ðtÞwytu™t WíËso™ {txu ‚tu fkE rð[th‚t s
™Úte”. yt™e Ët{u ¼th‚™e Œ÷e÷tu òuEyu ‚tu,
(1) Œwr™Þt™t ðt‚tðhý{tk ftƒo™ ztÞtufËtEz™t «{tý{tk
ÚtÞu÷tk ðÄtht™t ytkfzt òuEyu ‚tu, ‚u{tk 70 xft Vt¤tu
y{urhft, hrþÞt, ò…t™ y™u Þwhtu…™t Œuþtu™tu Au.
(h) ytrÚtof rðftË Ët{u …Þtoðhý ƒ[tððt™e ðt‚ ¼th‚
suðtk Œuþtu™u rðftË fhðt™tu Ë{Þ ytÔÞtu íÞthu s fhtÞ
Au.
(3) ºteS Œ÷e÷ ™ir‚f‚t™t ytÄth …h fhðt{tk ytðu
Au. ðirïf …rh«uûÞ{tk òuEyu ‚tu …0 ð»to …nu÷tk yts™t
rðfrË‚ Œuþtu su he‚u ytrÚtof rðftË fh‚t n‚t ‚u rMÚtr‚
yíÞthu ¼th‚™e Au. rðfrË‚ Œuþtuyu su {t„uo rðftË fÞtuo
Au yu {t„uo ¼th‚ ™ [t÷u ‚u Ëq[™ ¼th…qðof fhtÞ Au.
¾u‚Wí…tŒ™ …h Út™the yËhtu :
¼th‚{tk ¾u‚e™t ÔÞðËtÞ ËtÚtu òuztÞu÷ ÷tuftu™e ËkÏÞt
½ýe ðÄw Au. Œuþ™t f{tW ð„o™t …h % ¾u‚e{tk ft{ fhu
Au. 9.80 xft ™t™t Ëe{tk‚ ¾uzq‚tu Au.yÚto‚kºt™t ytkfzt
òuEyu ‚tu, Œuþ™e fw÷ ytðf{tk ¾u‚e™e ytðf hh % sux÷e
Au.
¼th‚{tk ¾u‚eûtuºt™tu ð]ræÄŒh AuÕ÷tk 60 ð»toÚte Ëhuhtþ
ƒu xft sux÷tu hnÞtu Au. òu fu, h007-h01h Œhr{Þt™™e
11-{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk yt ð]ræÄŒh 4 xft fhðt™tu
÷ûÞtkf h¾tÞtu Au. AuÕ÷t ŒË ð»toÚte ¼th‚{tk 19-hh fhtuz
x™ ¾tã y™ts (½Wk, [tu¾t, ƒtshe, {ftE, swðth )™wk
Wí…tŒ™ ÚttÞ Au.19…0{tk ¼th‚{tk {tºt …tk[ fhtuz x™
¾tã y™ts™wk Wí…tŒ™ Út‚wk n‚w,k suÚte yt…ýu VhSÞt‚…ýu
5
y™ts™e ytÞt‚ fhðe …z‚e n‚e. …rhrMÚtr‚ ƒŒ÷t‚t, ¾tË
fhe™u nrhÞt¤e <tkr‚™u …rhýt{u 1980-{tk yt…ýu y™ts™e
ƒtƒ‚{tk Mðtð÷kƒe ƒLÞt n‚t. …hk‚,w ytsu …rhrMÚtr‚ …tAe
ƒŒ÷tE [qfe Au. AuÕ÷t 1h ð»toÚte yt…ýu ½Wk™e ytÞt‚ fhðe
…zu Au. yt rMÚtr‚{tk ¾u‚eûtuºt{tk {tuË{ …rhð‚o™™e Út™the {wÏÞ
yËhtu ytðe nþu.
{tuË{ …rhð‚o™™u fthýu ¾u‚ Wí…tŒ™{tk ½xtztu Útþu. yuf
ykŒts «{týu ¼th‚{tk 30 xft Wí…tŒ™ ½xþu.
h0…0-{tk ¼th‚™e ðM‚e 1…0 fhtuz Útðt™tu ykŒts Au.
yts™e …rhrMÚtr‚ [t÷w hnu ‚tu ¼th‚ y™ts™e ƒtƒ‚{tk
…htð÷kƒe ÚtE òÞ.
ø÷tuƒ÷ ðtur{o„
k ™e yËh™u fthýu ¾tË fhe™u W¥th ¼th‚{tk
…týe™e ‚eðú ‚k„e W¼e Útþu.
{tuË{ …rhð‚o™™e yËhtu™u fthýu …qh™e ËkÏÞt ðÄþu, su
…tf™u ÄtuE ftZþu. ð¤e, s{e™™wk Ätuðtý ÚtðtÚte …ý
¾u‚ Wí…tŒ™ ½xþu.
[tu¾t™e r™ftË yux÷u …týe™e r™ftË :
¾u‚eûtuºt™e ðt‚™u yt„¤ ðÄtheyu ‚tu, AuÕ÷tk 4 ð»toÚte ¼th‚
[tu¾t™e r™ftË fhðt{tk y„úuËh hnÞwk Au. ¼th‚eÞ ƒòhtu{tk
40 Úte 60 Ár…Þu ðu[t‚t ƒtË{‚e [tu¾ t™u yt…ýu
ytk‚hhtüÙeÞ ƒòh{tk h0-hh Yr…Þu ðu[eyu Aeyu. yt…ý™u
Ëti™u «&™ ÚttÞ fu, yt…ýu yt ¾tux™tu ÄkÄtu fu{ fheyu Aeyu ?
sðtƒ Au, yt…ýu ytk‚hhtüÙeÞ ™týtk (ztu÷h) f{tððt {txu
[tu¾t™e r™ftË fheyu Aeyu. …hk‚,w …ÞtoðhýeÞ ÿrüyu òuEyu
‚tu …rhrMÚtr‚ swŒe sýtþu. yt…ýu Ëti òýeyu Aeyu fu [tu¾t
…fððt{tk yLÞ …tf fh‚t ðÄthu …týe òuEyu. ½Wk …fððt{tk
‚u™t fh‚t ytuAw …týe stuRyu. …ý, yt…ýu ðÄw …týeyu Út‚t
[tu¾t …fðe™u ‚u™e r™ftË fheyu Aeyu y™u ytuAt …týeyu
Út‚t ½Wk™e ytÞt‚ fheyu Aeyu. yux÷u fu, yt…ýu ¾tux ¾tE™u
[tu¾t™e r™ftË fhðt™e ËtÚtu MttÚt ¾tux ¾tE™u …týe™e r™ftË
fheyu Aeyu.
ytkfztfeÞ yt„tne :
{kŒe™t Ë{Þ{tk ƒkÄ ÚtÞu÷e ÷un{u™ fk…™e™t yuf yÇÞtË «{týu
ðirïf ‚t…{t™{tk h rz„úe ËuLxe„úuz™tu ðÄthtu ¼th‚™t
S.ze.…e. {tk …tk[ xft™tu ½xtztu fhþu. 10 rz„úe ËuLxe„úuz
ËwÄe ‚t…{t™ ðÄu íÞtk ËwÄe S.ze.…e. ™tu yt ½xtztu ÞÚttð‚
s¤ðtE hnuþu. yux÷u fu òu rðï™t ‚t…{t™{tk 10 rz„úe
ËuLxe„úuz™tu ðÄthtu ÚttÞ ‚tu ¼th‚™t S.ze.…e. {tk fw÷ h…
xft™tu ½xtztu ÚttÞ. íÞthƒtŒ …ý òu ‚t…{t™ ðÄðt™wk [t÷w
hnu ‚tu, 6 rz„úe ËuLxe„úuz ‚t…{t™ ðÄ‚t ƒeò 16 xft sux÷wk
Wí…tŒ™ ½xðt™tu ykŒts Au.
yt …rhrMÚtr‚™e yËh ftu™u Útþu ?
rðftË™tu VtÞŒtu Ä™ðt™tu™u …nu÷t ÚttÞ Au ‚u{ rð™tþ™tu ¼tu„
„heƒtu …nu÷tk ƒ™u Au. ¼th‚™t h7.… xft ÷tuftu „heƒehu¾t™e
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
™e[u Sðu Au. ¼th‚™e fw÷ 110 fhtuz™e ðM‚e{tkÚte ÷„¼„
h… fhtuz ÷tuftu™u rðftË™tu ðÄw VtÞŒtu {¤e hnÞtu Au.
„heƒehu¾t™e ™e[u Sð‚t h8 fhtuz ÷tuftu™u ðÄw rð…he‚ yËhtu
Útþu y™u ƒtfe™t …7 fhtuz ÷tuftu (su {æÞ{ð„o „ýtÞ Au)™u
…ý rð…he‚ yËhtu ¼tu„ððe …zþu. Œuþ™e fw÷ ytðf{tk
¾u‚e™e ytðf hh xft Au su ½xe™u 1… xft ËwÄe ÚtE þfu.
„wsht‚™e ðt‚ fheyu ‚tu, ytþhu 3 fhtuz ÷tuftu ¾u‚e{tk htuftÞu÷t
Au. Mxux ztu{uMxef «tuzfx{tk ¾u‚e™tu Vt¤tu ÷„¼„ 1h xft Au.
…hk‚w, ¾u‚{sqhtu™e ËkÏÞt ðÄw ntuðtÚte ¾u‚e …h™e rð…rh‚
yËhtu{tk ¾u‚{sqhtu …h Útþu.
yt …rhrMÚtr‚™tu W…tÞ þwk fheþwk ?
„tk Ä eS™t ytŒþtu o y™u Sð™…æÄr‚™e ËtÚttu Ë tÚt
„tkÄeS™e yrnkËt™e rƒ™þh‚e ™er‚ y…™tððe òuEyu.
ftƒo™™tu ðu…th yux÷u fu, ftƒo™ <urzx™t yr¼„{™u {tºt
…iËt f{tððt™t ËtÄ™ ‚hefu ™ òu‚t ™ir‚f‚tÚte òuðtu
òuEyu. rðfrË‚ Œuþtuyu {tºt …iËt ¾[eo™u …Þtoðhý
¾heŒðt™tu yr¼„{ ƒŒ÷ðtu òuEyu.
ø÷tuƒ÷ ðtur{ok„{tk 90 xft Vt¤tu {t™ð™e ytrÚtof
«ð]r‚ytu™tu Au, …ý …ÞtoðhýðtŒeytu {týË™t Ëtht
Sð™™e ytzu ytð‚t ntuðt™tu ytûtu… ÚttÞ Au. Wí…tŒ™
fhðt™e y™u ð…htþ fhðt™e ytÍtŒe yt…ýu ðÄw
«{tý{tk ¼tu„ðe hnÞt Aeyu.
yt…ýu ytsu ‘VUfðt™e ËkMf]r‚’ y…™tðe Au. ðM‚wytu
¾heŒðt {txu s‚e ðu¤tyu f…zt™e Útu÷e fu ðtËý ht¾ðt™e
søÞtyu Ã÷tMxef ðt…heyu Aeyu. yt rð»tu rð[thðwk
òuEyu.
Sð™ ËwÄthðt {txu™e ðM‚wytu y™u ËuðtytuÚte Sð™
ƒ„z‚wk ntuÞ ‚tu yt…ýu yu rð»tu rð[thðwk …zu. ‘ðÄw …z‚t
ð…htþ’ ™tu yr¼„{ {tuË{ …rhð‚o™ {txu [tuffË
sðtƒŒth Au.
…]Úðe, rskŒ„e y™u yÚto‚kºt - yt ºtýuÞ™u {t…Ëh™wk …tu»tý
{¤u ‚tu MðMÚt hne þfu. ðÄw ËwrðÄt…qýo Sð™™tu hM‚tu Ëthe
rskŒ„e {txu Œw~{™ Ë{t™ ntuÞ ‚tu yt…ýu ‚u™u ‘{t…Ëh™wk
…tu»tý’ {¤u ‚u rð[th y…™tððtu òuEyu.
rð¿tt™ y™u xuf™tu÷tuSyu W¼e fhu÷e yt Ë{MÞtytu™tu Wfu÷
{u ¤ ððt {tºt rð¿tt™ {ŒŒY… ™ne ƒ™u . rð¿tt™ y™u
xuf™tu÷tuS™e Ë{MÞtytu™tu Wfu÷ htsfthý y™u yÚtofthý …tËu
Au. yt çtÄtLtt Ë{LðÞÚte s Wfu÷ {¤þu.
Œh {rn™t™t ƒeò y™u [tuÚtt þr™ðth™t htus {tiË{
…rhð‚o™™t rðrðÄ yr¼„{tu™u r™»ýtk‚tu ËtÚtu {¤e™u
Ë{sðt™tu «Þí™ fheþw k . yt… Ëti ™ u ËtÚtu òu z tððt
yt{kºtý Au.
(ynu ð t÷ yt÷u ¾ ™: VtÕ„w ™ e stu » te)
6
 yt…ýe …]Úðe™u {qzeðtŒÚte ƒ[tðtu
ƒtur÷rðyt™t htüÙ «{w¾ yuðtu {tuht÷uË ytÞ{tyu
nðt{t™™t VuhVthtu yk„u …tu‚t™t rð[thtu yuf ¾wÕ÷t
…ºt îtht ŒþtoÔÞt Au su™tu ¼tðt™wðtŒ yºtu «rËæÄ
fÞtu o Au.
ƒnu™tu y™u ¼tEytu,
ytsu yt…ýe Äh‚e{t‚t {tk Œ e Au . h1 {e ËŒe™e
þÁyt‚Úte yt…ýu AuÕ÷tk nòh ð»to{tk ™ntu‚t yux÷tk ô[t
W»ý‚t{t™ðt¤t rŒðËtu òuÞt Au. ø÷tuƒ÷ ðtur{ko„-ðirïf
W»ý‚t{t™™t …rhýt{u nðt{t™{tk y[t™f VuhVthtu ÚtE
hnÞt Au . rn{™Œeytu …e„¤e hne Au y™u Äú w ð eÞ
rn{rþ÷t{tk ½xtztu ÚtE hnÞtu Au. Ë{wÿ™e Ë…txe ô[e
ytð‚e òÞ Au. ŒrhÞtftkXt™t rðM‚thtu{tk ŒrhÞt™t …týe
W¼htÞ Au. yt yuðtk rðM‚thtu Au sÞtk rðï™e ÷„¼„
60 xft ðM‚e ðËu Au. {Á¼qr{™wk rðM‚hý ÚtR hnÞwk Au.
{eXt …týe™t †tu‚tu ½xe hnÞt Au. rðï™t Ë{wÿtu ðÄw™u
ðÄw fwŒh‚e ytV‚tu™tu ðthkðth Ët{™tu fhe hnÞt Au. yt{
Útðt™wk fthý ‘™e™tu’ yËh Au. nðt{t™{tk …rhð‚o™™u
fthýu ‚u ðthkðth ƒ™u Au. ƒtur÷rðyt{tk ð»to h007-{tk
½hu÷wk Wí…tŒ™{tk 4 xft ½xtztu ÚtÞtu n‚tu. ð™M…r‚ y™u
…þwytu™e y™uf ò‚tu {]‚«tÞ: ƒ™e „E Au. y„tW su
rðM‚thtu{tk fux÷tkf htu„tu ™ntu‚t Út‚t íÞtk nðu ‚u Vu÷tðt
{tkzÞt Au.
nðt{t™{tk VuhVthtu™t ËtiÚte ðÄw fÁý …rhýt{tu ‚tu yu Au
fu Ë{wÿ™e Ë…txe{tk ðÄthtu Útðt™u fthýu fux÷tkf Œuþtu y™u
ûtuºttu yÿ~Þ Útðt™e yýe …h Au.
çtuVt{ ðÃthtþ yLtu LtVt¾tuhe
yt ƒÄwk þÁ ÚtÞwk, Ë™ 17…0-{tk Eø÷Uz{tk ytiãtur„f
<trL‚™e þÁyt‚ ÚtE íÞthÚte. yt <trL‚yu {qzeðtŒe
…æÄr‚™u sL{ ytÃÞtu y™u yZe ËŒe™t Ë{Þ„t¤t{tk
fnuðt‚t rðfrË‚ Œuþtuyu …tk[ fhtuz ð»ttuo{tk ËòoÞu÷t
yr~{¼q‚ ƒ¤‚ýtu™tu ƒuVt{ ð…htþ fhe™u {tuxt¼t„™tu
ËVtÞtu fhe ™tÏÞtu Au.
{q z eðtŒe ÔÞðMÚtt™e M…Äto í {f‚t y™u y{Þto r Œ‚
™Vt¾tuheyu …]Úðe™tu rð™tþ ™tu‚Þtuo Au. {qzeðtŒ {txu
yt…ýu {týË ™Úte, „útnftu Aeyu. {tºt „útnftu. {qzeðtŒ
{txu Äh‚e {t‚t ™Úte, ft[t {t÷™tu …whðXtu Au. {qzeðtŒ
rðï{tk Vu÷t‚e yË{t™‚t y™u yËk‚w÷™™wk {q¤ Au.
{qzeðtŒÚte {tusþtu¾ ytðu, ¼…ftu ytðu Au y™u ƒ„tz
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
ÚttÞ Au. …hk‚w yt ƒÄw {tºt, Úttuzt ÷tuftu {txu - ƒtfe™t
÷t¾tu-fhtuztu ÷tuftu ¼q¾u {hu Au. {qzeðtŒ™t ntÚt{tk ƒÄe s
ðM‚wytu Au - …týe, s{e™, {t™ð™t hk„Ëqºttu, «t[e™
ËkMf]r‚, LÞtÞ-™er‚, {]íÞw y™u Sð™..... ËwæÄtk ! ƒÄwk
s, ƒæÄwk s ¾heŒe þftÞ, ðu[e þftÞ-{qzeðtŒ nuX¤
nðt{t™{tk VuhVthtu …ý ÔÞt…th ƒ™e þfu.
nðt{t™™t VuhVthtuyu Ë{„ú {t™ðò‚ Ë{ût yuf
…ËkŒ„e {qfe Au. ‘{qzeðtŒ™t {t„uo òytu y™u {]íÞw™u
™tu‚htu’ yÚtðt ‘fwŒh‚ ËtÚtu Ëw{u¤™tu y™u Sð™ {txu
ËL{t™™tu {t„o y…™tðtu’.
{tfuox {efuLteÍ{Lte rLt»V¤ítt
1997-™t fÞtu x tu - «tu x tu f tu ÷ {tk rðfrË‚ Œu þ tu y™u
rðftËþe÷ yÚto‚kºttuyu ‚u{™t „úe™ntWË ðtÞwytu™t
Vu÷tðt{tk 1990-™t M‚hÚte ytuAt{tk ytuAt …tk[ xft
½xtzt™e «r‚ƒæÄ‚t ònuh fhe. yt {txu rðrðÄ he‚tu™tu
y{÷ fhðt™wk ™ffe fhðt{tk ytÔÞwk, su …ife ƒòh he‚tu
({tfuox {efuLteÍ{) y„úMÚtt™u n‚e.
h006 ËwÄe{tk „úe™ntWË yËh fh‚t ðtÞwytu ½xÞt ‚tu
™Úte s ƒÕfu 1990-™t M‚h™e Ëh¾t{ýeyu 9.1 xft
ðæÞt Au. rðfrË‚ Œuþtuyu …tu‚t™e «r‚ƒæÄ‚t™tu ¼k„ fÞtuo
Au, ‚u™wk yt r™Œþo™ Au.
rðftËþe÷ Œu þ tu { tk ÷t„w …tzðt{tk ytðu ÷ e ƒòh
ÔÞðMÚttytuu (su CDM yux÷u fu õ÷e™ zuð÷…{uLx
{efu ™ eÍ{ ‚hefu ytu ¤ ¾tÞ Au ) „ú e ™ntWË ðtÞw y tu
½xtzðt{tk ËV¤ ÚtR þfe ™Úte. „úe™ntWË ðtÞwytu™t
«{tý{tk ™tukÄ…tºt ½xtztu ™tukÄtÞtu ™Úte.
su he‚u ƒòh ðirïf ™týtkfeÞ y™u Wí…tŒf ÔÞðMÚtt™wk
r™Þ{™ fhðt{tk yËV¤ hnÞwk Au ‚u s he‚u ƒòh
„úe™ntWË ðtÞwytu™u Vu÷t‚t htufðt{tk …ý yËV¤ Ëtrƒ‚
ÚtÞw Au. yt ÔÞðMÚttÚte {tºt ™týtkfeÞ yusLxtu y™u {tuxt
ftu…tuohux „]ntu™u VtÞŒtu ÚtÞtu Au. „úe™ntWË ðtÞwytu™t
…ú{tý™u r™Þkrºt‚ fhðt{tk ƒsth ÔÞðMÚtt ËV¤ hne ™Úte.
yt¾hu, ðtu÷ MxÙex y™u rðï™t þuhƒòhtu fh‚tk …]Úðe
ðÄthu {níð™e Au.
yÃtq h ítw k çtsu x
Þw™tExuz MxuxË y™u Þwhtur…Þ™ Þwr™Þ™ …tu‚u s Ësuo÷e
™týtkfeÞ fxtufxeÚte ƒ[ðt ƒuLfhtu™u 4,100 rƒr÷Þ™
ztu÷Ëo Vt¤ðu Au. …hk‚w, nðt{t™{tk VuhVth™t ftÞo<{tu
7
{txu yu™tÚte 313 „ýe ytuAe hf{, {tºt 13 rƒr÷Þ™
ztu÷Ëo s Vt¤ðu Au. ð¤e, yt™u MðåA rðftË ÔÞðMÚtt
ytu¤¾ðt{tk ytðu Au.
nðt{t™™t VuhVthtu yk„u™t ftÞo<{tu {txu ËkËtÄ™tu™e
ðnU[ýe …ý yLÞtÞ…qýo Au. «Œqr»t‚ ðtÞwytu™t Vu÷tðtu
yxftððt(su™u mitigation ™t ™t{u ytu¤¾ðt{tk ytðu
Au) {txu ðÄthu ËkËtÄ™tu Vt¤ððt{tk ytÔÞt Au. ßÞthu ƒÄt
s Œuþtu™u yËhf‚to nðt{t™™t VuhVthtu™e yËhtu™u(su™u
adaptation ™t ™t{u ytu¤¾ðt{tk ytðu Au) Œqh fhðt
½ýtk ytuAtk ËkËtÄ™tu Vt¤ððt{tk ytÔÞt Au. nt÷{tk, 1…0
Úte ðÄw rðftËþe÷ Œuþtu {txu ytþhu …00 r{r÷Þ™ ztu÷Ëo™kw
yuzÃxuþ™ Vkz Vt¤ððt{tk ytÔÞwk Au.
Þw.yu™.yuV.Ëe.Ëe.Ëe.-™t Ëu<xu he™t sýtÔÞt {wsƒ yt
{txu 171 rƒr÷Þ™ ztu÷Ëo™e sÁh Au y™u {exe„uþ™
{txu 380 rƒr÷Þ™ ztu÷h™e sÁh Au. yt ËkËtÄ™tu{tkÚte
{tuxt¼t„™e hf{ su Œuþtu{tk ËtiÚte ðÄw {tXe yËhtu ÚtE Au
‚u{™u {txu Vt¤ððt{tk ytÞt Au. sÞthu …Þtoðhý™e
ò¤ðýe fh™tht Œuþtu™u ytuAe hf{ Vt¤ððt{tk ytðe
Au. MðåA …Þtoðhý ÔÞðMÚtt™t 80 xft «tusufxtu [th
rðftËþe÷ Œuþtu™u yt…ðt{tk ytÔÞt Au.
{qzeðtŒe ‚fo yuf rðhtuÄt¼tË™u W¥tus™ yt…e hnÞtu Au fu
su ûtuºttuyu …Þtoðhý™t ™wfËt™{tk ËtuÚte ðÄw Vt¤tu ytÃÞtu
Au ‚u s ûtuºttu™u nðt{t™{tk VuhVthtu rð»tu™t ftÞo<{tu™tu ËtiÚte
ðÄw ÷t¼ {¤e hnÞtu Au. …hk‚,w yu™e ËtÚtu Œrûtý™t Œuþtu{tk
MðåA y™u ytÄthût{ rðftË {txu xuf™tu÷tuS™e ‚ƒŒe÷e
y™u ™týtkfeÞ ËntÞ™e ðt‚tu {tºt ‘ðt‚tu’ s hne Au.
stu yt…ýu Äh‚e{t‚t y™u {t™ðst‚™u ƒ[tððt {tk„‚t
ntuEyu ‚tu ftu…™nu„™{tk {¤™the nðt{t™{tk VuhVthtu
rð»tu™e yt„t{e rþ¾h …rh»tŒ{tk yuf z„÷wk yt„¤
sðt™e y™wf¤ q ‚t {¤ðe òuEyu. yt nu‚w {txu ‘…tus™t™Úte
ftu…™nu„™’{tk «r<Þt {txu ™e[u™t fux÷tkf «M‚tðtu hsq
fÞto Au.
{tuË{ …rhð‚o™™t ÔÞðMÚttfeÞ fthýtu …h «nth
1. nðt{t™{tk VuhVth™t {t¤¾tfeÞ fthýtu rð»tu [[to
fhtu. sÞtk ËwÄe yt…ýu {qzeðtŒe ÔÞðMÚtt™t MÚtt™u
{t™ð y™u «f]r‚ ðå[u …hM…h …qhf, yufíð…qýo y™u
ËkðtŒe‚t{Þ ÔÞðMÚtt ™rn y…™tðeyu íÞtk ËwÄe
yt…ýu su ftkE …„÷tk ÷Eþwk ‚u {tºt yxftð™t s
nþu y™u ‚u …ý {ÞtorŒ‚ y™u ËkrŒøÄ s nþu. ƒnu‚h
Sð™, y{ÞtorŒ‚ rðftË, Ëe{tne™ ytiãtur„fhý,
Er‚ntË …híðu yý„{tu Ähtð‚e ytÄwr™f‚t, ƒeò
LtðuBçth-rzËuBçth 2008
÷tuftu y™u «f]r‚™t ¼tu„u [esðM‚wytu™e Ëk„únð]r‚™t
rð[th y™u yt[th™u fthýu s yt…ýu r™»V¤ „Þt
Aeyu. yt s fthýÚte y{u Ëthe he‚u Sððt™t, ƒeò
÷tuftu y™u Äh‚e{t‚t ËtÚtu ËkðtrŒ‚tÚte Sððt™t
ÏÞt÷™u «tuíËtn™ yt…eyu Aeyu.
WíËso ™ ½xtzt yk „ u ™ e «r‚ƒæÄ‚tytu
2. rðfrË‚ Œuþtuyu ‚u{™e ð…htþ™e he‚ …h ftƒq ht¾ðtu
òuEyu. {tusþtu¾ y™u ƒ„tz fhðt™e he‚tu …h ¾tË
fhe™u yr~{¼q ‚ ƒ¤‚ýtu ™ t yr‚ W…Þtu „ ™e
Sð™her‚ …h ykfwþ {wftðtu stuRyu. yr~{¼q‚
ƒ¤‚ýtu …h yt…ðt{tk ytð‚e ˃Ëeze, su™e hf{
1…0 Úte h…0 rƒr÷Þ™ ztu÷Ëo (Mx™o rh…tuxo y™wËth)
sux÷e Útðt òÞ Au, ‚u ytuAe fhðe òuEyu.
3. f]rºt{ ð™M…r‚ ƒ¤‚ýtu {txu rðfÕ…Á… ™Úte. fthý
fu, ‚u{tk {t™ð {txu yÒt™t Wí…tŒ™ fh‚tk …rhðn™
ËtÄ™tu {txu ytnth™u y„úMÚtt™u {qfðt{tk ytðu Au.
ð™M…r‚ ƒ¤‚ýtu (yu„útu-^Þwy÷) f]r»t™e Ëe{tytu™u
ð™tu y™u sirðf ðirðæÞ‚t™t ¼tu„u rðM‚thu Au. yt
W…htk‚, yt rð[th yuf s …tf …æÄr‚™wk Ëso™ fhu
Au, s{e™™wk fuLÿefhý fhu Au y™u s{e™™e Wí…tŒf‚t
ƒ„tzu Au. ðÄw{tk, ‚u s¤ËkËtÄ™tu™u ðt…he ™tk¾u Au.
yÒt™wk Wí…tŒ™ ½xtzu Au y™u ½ýtk rfMËtytu{tk
ð™M…r‚ ƒ¤‚ýtu™t Wí…tŒ™{tk s ƒ¤‚ýtu îtht
Wí…Òt Út™th Wòo fh‚tk Þ ðÄthu Wòo ¾[toE òÞ Au.
4. rðfrË‚ Œuþtu™e h01h- ËwÄe{tk „úe™ntWË ðtÞwytu™t
Vu÷tðt™u 1990-™t M‚h fh‚tk …tk[ xft ™e[u ÷E
sðt™e «r‚ƒæÄ‚tytu™u fzf…ýu …qýo fhðe yu{
õÞtuxtu «tuxtuftu÷™t ytxeof÷-3™e stu„ðtR fnu Au.
Ë{„ú Er‚ntËft¤ ŒhBÞt™ …]Úðe™u «Œqr»t‚ fh‚tk
hnu÷tk Œuþtu ¼rð»Þ{tk „úe™ntWË ðtÞw™t Vu÷tðt™u
{tuxt-«{tý{tk ½xtzðt rð»tu r™ðuŒ™tu fhu Au. …hk‚w,
nt÷™e ‚u{™e «r‚ƒæÄ‚tytu …rh…qýo fhe hnÞt ™Úte.
yt ƒtƒ‚ rððtŒtM…Œ y™u yMðeftÞo Au.
5. rðfrË‚ Œuþtu {txu „úe™ntWË ðtÞw™t Vu÷tðt™u h0h0
ËwÄe{tk 40 xft y™u h0…0 ËwÄe{tk 90 xft ½xtzðt
rð»tu ™ðe ÷½w¥t{ «r‚ƒæÄ‚tytu «MÚttr…‚ fhðe. yt
{txu 1990™t M‚h™u «thk¼ rƒkŒw „ýðwk. yt ÷½w¥t{
«r‚ƒæÄ‚tytu rðfrË‚ Œuþtuyu …tu‚t™t Œuþ™e ykŒh
s …rh…qýo fhðt™e hnuþu. su-‚u Œuþ rMÚtr‚MÚtt…f
ƒòh ÔÞðMÚtt™tu ÷t¼ ÷E™u „úe™ntWË ðtÞw™t
Vu÷tðt™t ½xtzt™t {tLÞ «{tý…ºttu ƒnthÚte ¾heŒe™u
ÃtGttoÔthÛt rBtºt 8
 y™u …tu‚t™t Œuþ{tk «Œq»tý [t÷w hnuðt ŒE™u …tu‚t™e
«r‚ƒæÄ‚t …qýo fhe þfþu ™rn. yu s he‚u yt
«r‚ƒæÄ‚tytu y™wËhðt{tk ytðe Au ‚u™e ¾tºte fhðt
{txu, ynuðt÷tu ƒ™tððt {txu y™u [ftËýe fhðt
{txu …thŒþof ÔÞðMÚtt W¼e fhðe …zþu. yt fhðt
{txuLte ÔÞðMÚtt …thŒþeo y™u ònuh s™‚t™u «tÃÞ
ntuðe òuEþu.
6. su rðftËþe÷ Œuþtu yt yir‚ntrËf «Œq»tý {txu
sðtƒŒth ™Úte ‚u{ýu …ý yt…ý™u yíÞthu yt
nt÷‚{tk ÷tðe {qf™th ykÄtÄqkÄ ytiãtur„fhýu fhu÷e
¼q÷tu™wk …w™htð‚o™ ™ ÚttÞ ‚u {txu rðftË™wk ðifrÕ…f
y™u ytÄthût{ MðÁ… y{÷{tk {qfðt {txu sÁhe
ft¤S ht¾ðe …zþu . yt «r<Þt ÚttÞ ‚u {txu
rðftËþe÷ Œuþtuyu ™týtkfeÞ ËntÞ y™u xuf™tu÷tuS™e
‚ƒŒe÷e fhðt™e sÁh Au.
…rhrMÚtr‚þt†eÞ Œu ý w k [q f ððt ™týtk f eÞ ÔÞðMÚtt
7. rðfrË‚ Œu þ tu …] Ú ðe™t …rhrMÚtr‚ þt†eÞ
(Rftu÷tuSLte) ÿrüyu ŒuðtŒth Au. yt fthý Mðefthe™u
‚u{ýu rðftËþe÷ Œuþtu™u xuftu yt…ðt yufrºt‚
™týtkfeÞ ÔÞðMÚtt W¼e fhðe òuEyu. yt ÔÞðMÚtt
™e[u sýtðu÷ ƒtƒ‚tu {txu hnþu.
nðt{t™{tk Út‚t VuhVthtu ËtÚtu y™wfq÷™ ËtÄðt y™u
‚u™e {tXe yËhtu Œqh fhðtLte Þtus™tytu y™u ftÞo<{tu
{txu rðftËþe÷ Œuþtu™u {ŒŒ fhðe.
xuf™tu÷tuS™t ™ðe™efhý, rðftË y™u ‚ƒŒe÷e{tk
{ŒŒ fhðe.
…týe™t Ëk„ún™t MÚtt™tu ò¤ðe ht¾ðt y™u ‚u{™u
ƒnu‚h ƒ™tððt{tk {ŒŒ fh‚e.
nðt{t™{tk Út‚tk VuhVthtu™u …rhýt{u ËòoÞu÷e „k¼eh
fwŒh‚e ytV‚tu{tk «r‚¼tð ftÞo fhðwk.
ytÄthût{ y™u …Þto ð hý-{i º te…q ý o Þtu s ™tytu
ÔÞðnth{tk {qfðe.
8. yt yufrºt‚ ™týtkfeÞ ÔÞðMÚtt™u yËhfthf ƒ™tððt
rðfrË‚ Œuþtu™t [tuϾt ½hu÷wk Wí…tŒ™{tkÚte ytuAt{tk
ytu A t yu f xft ítu { s ‚u ÷ y™u ðtÞw …h™t
fhðuht{tkÚte, ™týtkfeÞ ÷uðzŒuðztu{tkÚte, ŒrhÞt y™u
nðtE …rhðn™{tkÚte y™u ytk‚hhtüÙeÞ fk…™eytu™t
™Vt{tkÚte Vt¤tu ÷uðtðtu òuEyu. (Mx™o rhÔÞwyu Ëq[ÔÞwk
Au fu yt ËnÞtu„ ðirïf ½hu÷kw Wí…tŒ™™t 1 xft ntuðtu
òuEyu. su 700 rƒr÷Þ™ ztu÷ËoÚte …ý ytuAtu ÚttÞ Au.)
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
9. rðfrË‚ Œuþtu{tkÚte {¤™th ™týtfeÞ ËnÞtuøt Offi-
cial Development Assistance (ytuzeyu), rî…ûte
ËntÞ yÚtðt ËkÞwf‚ htüÙ™t ¼t„ ™ ntuÞ ‚uðt
‚kºt{tkÚte {u¤ððt{tk ytðu÷e ËntÞ W…htk‚™tu ntuðtu
òuEyu. Þw.yu™.yuV.Ëe.Ëe.Ëe. rËðtÞ ftuE …ý
™týtkfeÞ ËntÞ rðfrË‚ Œuþtu fhu ‚u™u yt nu‚w …híðu™e
«r‚ƒæÄ‚t {txu {tLÞ „ýtþu ™ne.
10.™týtkfeÞ ËntÞ {tºt ƒòh rð[th™u y™wËh‚t
«tusfu xtu {txu ™ne …ý swŒe-swŒe Ëhfthtu™e Þtus™tytu
yÚtðt htüÙeÞ ftÞo<{tu {txu y…tðe òuEyu.
11.™týtkfeÞ ËntÞ {tºt Úttuzt rðfrË‚ Œuþtu {txu ™ ntuðe
òuEyu ƒÕfu, „úe™ntWË ðtÞw™t Vu÷tðt{tk su{™tu
Vt¤tu ytuAtu ntuÞ ‚uðt Œuþtu™u yt {txu y„úe{‚t
y…tðe òuEyu. yt yuðt Œuþtu ntuE þfu, su{ýu
fwŒh‚™wk Ëkhûtý fÞwo Au y™u nðt{t™{tk VuhVth™e
{tXe yËhtu Ën™ fhe hnÞt Au.
12.yt yufrºt‚ ™týtkfeÞ ÔÞðMÚtt ËkÞwf‚ htüÙ™t ÔÞt…
nuX¤ ntuðe òuEyu. ‚u™u ðirïf …Þtoðhý ËntÞ
(ø÷tuƒ÷ yuLðehtu{uLx VuËe÷exe - S.E.yuV) y™u
yLÞ {æÞð‚eoytu suðtk fu, rðï ƒUf y™u «tŒurþf
rðftË ƒUftu nuX¤ {qfðe stuRyu ™ne. ‚u™wk Ëk[t÷™
Ët{qrnf, …thŒþeo y™u rƒ™™tufhþtne he‚u Útðwk
òuEyu. ‚u™t r™ýoÞtu ‚u™t ƒÄt ËÇÞtu îtht, ¾tË
fhe™u rðftËþe÷ Œuþtu îtht Útðt òuEyu. Œt‚tytu
yÚtðt ™tufhþtne ðneðx fh™thtytu îtht ytðt
rLtýoÞtu Útðt stuRyu Ltne.
rðftËþe÷ Œuþtu™u xuf™tu÷tuS™e ‚ƒŒe÷e :-
13.nðt{t™{tk VuhVthtu ËkƒkrÄ‚ ™ðe™efhýtu y™u
xuf™tu÷tuS ònuhûtuºt™e ykŒh hnuðt òuEyu. ‚u™u
¾t™„e yufnÚÚtw …uxLx ÔÞðMÚtt nuX¤ ™ {qfðt
stuRyu. fthý fu, ‚u™t fthýu ¾t™„e xuf™tu÷tuS™e
‚ƒŒe÷e{tk yðhtuÄtu ytðu Au y™u rðftËþe÷ Œuþtu
{txu ‚u ðÄw {tU½e ƒ™u Au.
14.xuf™tu÷tuS™t ™ðe™efhý {txu™e ònuh ™týtkfeÞ
ËntÞ™t V¤Á…u {¤u÷tk Wí…tŒ™tu ònuhûtuºt™e ykŒh
hnuðt òuEyu. …uxLx ‚hefu ™ ntuðt stuRyu suÚte fhe™u
rðftËþe÷ Œuþtu™u ‚u {wf‚…ýu «tÃÞ ƒ™u y™u ‚u™tu
‚u y tu ÷t¼ ÷E þfu . Þw . yu ™ .yu V .Ëe.Ëe.Ëe
(1998) y™w Ë th rðftËþe÷ Œu þ tu { tk ònu h
™týtkfeÞ ËntÞ™t 40 xft ËkËtÄ™tu xuf™tu÷tuS™t
9
 ™ðe™efhý y™u rðftË {txu yt…ðt{tk ytðu Au.
15.ƒÄt s Œuþtu{tk MðiråAf y™u VhrsÞt‚ …hðt™t™e
ÔÞðMÚtt™u «tuíËtn™ y…tðwk òuEyu y™u ‚u{tk ËwÄtht
fhtðt òuEyu, suÚte fhe™u su Wí…tŒ™tu™e …uxLxtu ÚtE
[qfe ntuÞ ‚u ƒÄt s Œuþtu™u Íz…Úte y™u rð™t{qÕÞu
«tÃÞ ƒ™u. rðftËþe÷ Œuþtu …uxLxtu y™u ƒtiræÄf
Ëk…r¥t™t yrÄfth™u …tu‚efe fu …rðºt [es „ýe™u ftuE
…ý ¼tu„u ‚u™u Ët[ððe ‚uðkw ð÷ý ™t ht¾e þfu. ònuh
ythtuøÞ™e „k¼eh Ë{MÞtytu™t rfMËtytu{tk ƒtiræÄf
Ëk…r¥t {txu W…÷çÄ rMÚtr‚ MÚtt…f‚t™e …æÄr‚
y…™tððe òuEyu. ‘Äh‚e{t‚t™t ½t ÁÍððt’ yt
…æÄr‚™u rðM‚]‚ ƒ™tðe Œuðe òuEyu.
16.ËŒeytuÚte ytÄthût{ ntuðt™wk …whðth ÚtE [qfu÷e y™u
fwŒh‚ ËtÚtu ËkðtŒe‚t{Þ Sð™ Sð‚e MÚttr™f
«òytu™e he‚tu, …æÄr‚ytu™u VheÚte Ër<Þ fhe™u ‚u™u
«tuíËtn™ yt…ðwk òuEyu.
y™wfq÷™ y™u yÕ…efhý ftÞo{tk Ën¼trøtítt
17.ËkÞwf‚ htüÙ™t MÚttr™f «ò™t yrÄfthtu rð»tu™t
ònuh™t{t™wk …qýo ËL{t™ ËtÚtu y{÷efhý fhe™u ‚Útt
‚u™t {t¤¾t{tk hne™u MÚttr™f Ë{wÿtu y™u {q¤r™ðtËe
÷tuftu™e Ën¼tr„‚t ËtÚtu yxftð (mitigation)™t
ftÞtuo, ftÞo<{tu y™u Þtus™tytu™u «tuíËtn™ yt…ðwk.
nðt{t™{tk VuhVthtu™t …zfthtu™tu Ët{™tu fhðt™e ©uc
he‚ ƒòh ÔÞðMÚtt fu …æÄr‚ytu ™Úte. ƒÕfu, …tu‚t™e
yt„ðe ytu¤¾ Ähtð‚t ˼t™, WíËtn…úuhf y™u
ËwËk„rX‚ ÷tuftu îtht fhðt{tk ytð‚wk ft{ Au.
18.ð™ WåAu Œ ™ y™u ð™-rð™tþ™u fthýu Ëòo ‚ t
«Œq » tý{tk ½xtztu fhðt™wk ft{ rðfrË‚ Œuþ tu Ú te
rðftËþe÷ Œuþtu™u ËeÄwk ð¤‚h yt…ðt™e ÔÞðMÚtt
…h ytÄtrh‚ ntuðwk òuEyu. yt «Œt™ MÚttr™f
Ë{wŒtÞtu™e rðþt¤ Ën¼tr„‚t {u¤ðe™u fhtðwk òuEyu
y™u ‚u™e Œu¾hu¾, ynuðt÷™e hsqyt‚ y™u [ftËýe
{txu …thŒþeo ònuh ÔÞðMÚtt ntuðe òuEyu.
…Þto ð hý y™u nðt{t™{tk Vu h Vthtu {txu
ytk í thhtüÙ e Þ Ëk M ÚttLte sYh
19.yt…ýe …tËu …Þtoðhý y™u nðt{t™{tk VuhVthtu
{txu™e yuf ËkMÚtt ntuðe òuEyu, su™e nuX¤ ƒÄt s
ƒnw…ûteÞ ÔÞt…thtu y™u ™týtkfeÞ ËkMÚttytu ntuÞ. suÚte
fhe™u …Þtoðhý {iºte…qýo ntuÞ ‚uðtk rðftË™wk rðrþü
ÿütk‚ ‚iÞth fhu y™u yr‚ûteý‚t™e ½uhe Ë{MÞtytu™tu
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
Wfu÷ ÷tðu. yt ËkMÚtt …tËu y™wð‚eo ftÞo, [ftËýe
y™u {ksqhe {txu™e yËhfthf ÔÞðMÚtt ntuðe òuEyu.
su™tÚte nt÷Ltt y™u ¼rð»Þ™t fhthtu™tu y{÷ ÚttÞ
Au fu fu{ ‚u rð»tu ‚…tË fhe þftÞ.
20.rðï ÔÞt…th Ëk„X™, rðï ƒUf, ytk‚hhtüÙeÞ
™týtkfeÞ Vkz y™u ytk‚hhtüÙeÞ ytrÚtof ÔÞðMÚtt™u
…q ý o … ýu {t¤¾tfeÞ he‚u ƒŒ÷ðt™e …tÞt™e
sÁheÞt‚ Au. suÚte fhe™u ðtsƒe y™u …hM…h …qhf
ÔÞt…th™e ¾tºte {¤u y™u Wí…tŒ™™e «r<Þtytu,
ÔÞt…th y™u Wí…tŒ™tu™t …rhðn™{tk fwŒh‚e ËkËtÄ™tu
y™u yr~{¼q‚ ƒ¤‚ýtu™tu ƒ„tz xt¤‚t ytÄthût{
rðftË {txu rð™t þh‚u ™týtkfeÞ ËntÞ {¤e þfu.
ftu…™ ntu„™™e rŒþt{tk yt ðtxt½tx «r<Þt{tk yu …tÞtÁ…
ðt‚ {níð™e Au fu, htüÙeÞ, «tŒurþf y™u rðïÔÞt…e M‚hu
yt…ýt ÷tuftu™e Ër<Þ rn‚ËkƒkÄ Ähtð™th …ûttu ‚hefu
Ën¼tr„‚t™e ¾tºte yt…ðt{tk ytðu, ¾tË fhe™u
nk{uþtÚte Äh‚e{t‚t™u ƒ[tððt Ër<Þ hnu÷tk MÚttr™f
Ë{wŒtÞtu, suytu …Þtoðhý™t ™wfËt™Úte ËtiÚte ðÄw {tXe
yËh ¼tu„ðe hnÞt Au ‚u{™u æÞt™{tk ht¾ðt{tk ytðu.
òu yt…ýu fwŒh‚e ËkËtÄ™tu™t ƒuVt{ ð…htþ, M…Ätoð]r‚
y™u ™Vtð]r‚™t Ët{u Auzu hne™u fwŒh‚ ËtÚtu y¾krz‚‚t,
…qhf…ýt y™u ËkðtrŒíð™t rËæÄtk‚™u …tAt y…™tðeyu
‚tu Äh‚e{t‚t™u ƒ[tððt {txu yt…ýu-{t™ðò‚, Ëût{
Aeyu.
yu ð tu {tu h t÷u Ë ytÞ{t
ƒtur÷rðyt™t htüÙ «{w¾, ‚t. h8 ™ðuBƒh, h008.
‘…Þto ð hý r{ºt’ yt… Ëti ™ u yt…™e
ytË…tË™t …Þtoðhý rðþu yr¼«tÞtu
{tu f ÷ðt yt{k º tu Au . y™w ¼ ðe y™u
™ðtu r Œ‚ ÷u ¾ ftu …Þto ð hý rðþu ™ e
h[™tytu y{™u [tu ¬ Ë {tu f ÷tðu .
ËtÚttuËtÚt, MÚttr™f …ÞtoðhýeÞ Ë{MÞt
fu …Þtoðhý ûtuºtuu ÚtÞu÷t ™ðt «Þtu„tu™e
ðt‚ …ý y{™u {tuf÷e þftu Atu. yt…™t
÷¾tý™e yuf ™f÷ yt…™e …tËu [tu¬Ë
ht¾þtu.
10
 …Þtoðhý Ëkfx : ytÔÞwk feze ðu„u òþu y¤rËÞt …uxu ?
ƒún{tkz™tu ©uc „ún sÞtk SðË]rü™e yŒT¼q‚ n÷[÷ Au ‚u
…]Úðe, y™u ‚u™t …tk[ ‚¥ðtu™e ©uc¥t{ f]r‚ yux÷u {t™ð.
…hk‚w, ytsu yt s {t™ð …tu‚t™e ËtÚtu-ËtÚtu Ë{q¤„e
…]Úðe™u «÷Þ™u îthu ÷tðe™u W¼tu Au. Wí<tkr‚ðtŒ {wsƒ {t™ð
ƒŒ÷t‚t ytfth y™u ðÄ‚e s‚e ‚eûý ƒwræÄ™t «‚t…u
Ët{trsf ‚u{s ƒwræÄSðe «týe ƒ™e yLÞ «týeytu fh‚tk
yt„ðe þ]k¾÷t h[e þfÞtu Au.
yuf {t-ƒt… su{ …tu‚t™t ƒt¤f™u ÷tz-«u{™e ËtÚtu Sð™-
shwhe sÁrhÞt‚tu™u …tu‚t™t Ëw¾-þtkr‚™t ¼tu„u r™MðtÚto…ýu
Ëk‚tu»tu Au ‚u{ fwŒh‚ (…]Úðe) …ý yt {t™ðò‚™u …tu‚t™wk
ËðoMð (nðt, …týe, ¾tuhtf ð„uhu) Ëtð {V‚{tk yt…u Au.
(su yíÞthu yt…ýtk …t…u yÄÄ Ár…Þt ¾[eo™u …ý Ë÷t{‚
™Úte) y™u ‚u™e ‚{t{ ¼q÷tu™u yuf {t™e su{ «u{Úte Mðefthe
ƒŒ÷t{tk Ëw¾-ËwrðÄt, ËkMfth y™u þtkr‚ yt…u Au. yt
sL{Œtºte ƒŒ÷t{tk y…uûtt ht¾u Au ‚tu ƒË, yux÷e fu yt…ýu
‚u™t ©ðý ƒ™eyu. …ý þwk yt…ýu ©ðý ƒ™e þfÞt Aeyu
¾ht ? sðtƒ Au- [tuϾe ™t. {týË …tu‚t™t ‚fo Útfe nk„t{e
Ëw¾-Ëtrnƒe {týe þfÞtu. £es™wk …týe …e™u …tu‚u Xkztu ÚtÞtu.
yuh fLzeþ™h (yu.Ëe) îtht ½h™t nðt[wM‚ ytuhzt™u Xkztu
fhe þfÞtu. …hk‚w, þwk ‚u …Þtoðhý™u MðåA ht¾ðt™e snu{‚
WXtðe þfÞtu ? yt Ëðt÷™tu sðtƒ Au - ™t.ytsu ‚tu „h{e™tu
…thtu yux÷e nŒu ðÄe hnÞtu Au fu …k¾t y™u yu.Ëe. …ý ÷t[th
sýtÞt™t Œt¾÷t òuðt {éÞt Au. MðtÚteo Xkzf Ët{u ƒ¤‚e
…]Úðeyu fŒt[ ytðt Wå[thtu ftZÞt nþu fu “suðt ƒt¤tu Atu
‚uðt ƒ¤þtu”. «Œq»tý™t Œq»tý™u …t…u Ë]rü yt¾e ø÷tuƒ÷
ðtur{ok„™e Í…x{tk Ë…ztE „E Au. yt …rhrMÚtr‚{tk ytuAt{tk
ytuAe sÁrhÞt‚ ËtÚtu™wk ËtŒw Sð™ Sððt™e „tkÄeS™e ðt‚
ytsu …ý yux÷e s «M‚w‚ ™Úte ÷t„‚e ?
…rhð‚o™ y™u Ë]rü™tu <{ [tuffË Au …hk‚w, ‚u ƒnwWŒTuþeÞ
y™u Ëðtuo…fthe ntuðwk òuEyu. ytsu s{e™ (ytftþ …ý)
Vtxðt™t, Äúqsðt™t y™u ¼qM¾÷™ (ÚtðtLtt) Ë{t[thtuÚte
y¾ƒthtu A÷ftÞu÷tk hnu Au. ftuE Œuþ-þnuh …týe{tk „hftð
ÚtE stÞ Au. fÞtkf ƒuftƒq-yt„ ÷t„u Au. fÞtkf sðt¤t{w¾e
‚tu fÞtkf ðtðtÍtuzwk (xtu™uoztu) ºttxfu Au. fÞtkf yuf ht‚{tk ŒË
#[ ðhËtŒ ¾tƒfu Au ‚tu fÞtkf {t™ð r™r{o‚ …q÷tu …ze òÞ
‚u{s {Ë{tuxt „tƒztÚte Ëwò‚…wh suðtk „t{u-„t{ …qh{tk
‚ýtE òÞ. yufðth™e ¼q÷ ‚u ¼q÷ Au. …hk‚w, ƒuðztÞu÷e
¼q÷ yu ™he {q¾to{e Au.
yt{, …]Úðe™tu yuf …ý ¼t„ ytsu þtk‚ ™Úte. fwŒh‚e ‚u{s
fwrºt{ Äztft-¼ztftÚte ™e‚™ðt fwXht½t‚ Ën™ fhe hnu÷e
LtðuBçth-rzËuBçth 2008
þw ¼ Ëw ‚ heÞt
…]Úðe™e [eËtu yt…ýu fÞthu Ëtk¼¤eþwk ? …t÷f ytsu …tÕÞ
Ët{u ÷t[th sýtÞ Au. nS …ý yt…ýu MðtÚteo rðftË™e
MðtÚteo nhýVt¤ …h ftƒq ™ne ht¾eyu ‚tu [tu f fË ‚u
‘nhýVt¤’, ‘{hýVt¤’™e rMÚtr‚{tk s …rhý{þu.
…ÞtoðhýeÞ Ëkfxtu ƒtƒ‚u s™ò„]r‚ Vu÷tððt y¾ƒthtu
r™»ýt‚tu™t ÷tkƒt ÷[f ÷u¾tu «„x fhu Au. {u„urÍ™tu-Ët{rÞftu
…ý Ëk¼rð‚ ¾‚ht y™u ‚u™t W…tÞtu ËkƒkrÄ‚ òýfthe Ë‚‚
«ftrþ‚ fh‚t hnÞt Au . su { tk rƒ™Ëhfthe Ëk M Úttytu
(yu™.S.ytu) …ý rðrðÄ «tusufxtu îtht ò„]r‚ Vu÷tððt™e
ËtÚtu - ËtÚtu Ëhfth ËtÚtu {¤e™u ò‚-ò‚™t Ëu r{™thtu,
…rh»tŒtu, «M‚tðtu, Œu¾tðtu ÞtuS™u ÷tufËuðt ËtÚtu …ÞtoðhýeÞ
Ëkfx™u ™tÚtðt™t «Þí™tu yrðh‚ …ýu fhe hne Au. …hk‚w,
Ë{qn {tæÞ{ îtht ÔÞf‚ Út‚tk rð[thtu-W…tÞtu, Ëk…qýo…ýu
ytsuÞ ‚{t{u-‚{t{ ÷tuftu ËwÄe …ntU[u ‚uðe rMÚtr‚ ™Úte.
íÞthu yt «&™Úte yòýe «ò y™u {tuxt ¼t„™t ÷tuftu …ý
yuðwk rð[thu Au, fu yt ft{ ‚tu Ëhfth™wk Au, ‚uýu s fhðwk
òuEyu yÚtðt ‚u s fhe þfu. …hk‚w, yt yt¾e Ë]rü-
{t™ðò‚™wk Ëkfx Au. {txu yt…ýu Ëtiyu «Þí™tu fhðt …zu.
su{ rðòýwk {tæÞ{{tk ðes¤e, {wrÿ‚ {tæÞ{{tk r™hûth‚t
ytzu ytðu Au ‚u{ ‚{tht Ëtht y™u þtkr‚{Þ Sð™™e ytzu
‚{u …tu‚u s ytðtu Atu. …tk[ rŒðË-ht‚ {txu ‚{thtu yturþÞt¤tu
W{uŒðth SíÞt …Ae ‚{u …tk[ ð»to {txu yturþÞt¤t fu{ ƒ™e
òytu Atu ? f]rºt{ «ftu…tu {t™ðe™t ntÚt™e (¼q÷™e) ðt‚
Au. {txu òu yt…ýu Ëò„ ™ne hneyu ‚tu Ëtiyu fwk¼fýo r™kÿt{tk
ftÞ{™u {txu …tuZe sðwk …zþu. A‚tk, …]Úðe …h yð‚h™th
ƒt¤f fwŒh‚™tu yuðtu ËkŒuþtu ÷E ytðu Au fu, ‚uýu nS
{t™ðò‚ …h™e ©æÄt nsw „w{tðe ™Úte, ƒkÄ {qXe ÷E
yð‚hu÷ ƒt¤f Sð™™wk hnMÞ ÷E™u sL{u Au. …hk‚w, sL{
𾂙e ƒkÄ {wXe MðtÚteo ntÚt‚t¤eÚte ‘ht¾’ ÚtE òÞ Au !
©ðý™e {{‚ ht¾e …t÷f{t‚t …]Úðe, {t™t Ätðý Ë{t™
‚{t{ ‚¥ðtu, yt…ýtk Ëti™e {txu r™MðtÚto …ýu ¾wÕ÷t {qfe Œu
Au. …hk‚w, yt…ýu Ëti yu Ätðý Útfe ©ðý ‚tu ™t ÚtE þfÞt
…ý htðý [tuffË ƒ™e „Þt. …tu‚t™t ½hu ðÁýŒuð f[htu
ðt¤u, yrø™Œuð hËtuE ƒ™tðu y™u s¤Œuð …týe ¼hu ‚uðe
„tkze ½u÷At Ähtð‚t ytðt htðýtu™t …t…u ‘ø÷tuƒ÷ ðtur{ok„’
suðtk f…ht …rhýt{tu yt¾eÞ {t™ð ò‚ ¼tu„ðe hne Au.
ftðrzÞt (…iËt) …tA¤ ½u÷t yt…ýu ©ðý™e su{ ftðz™u
¾¼u õÞthu {qfeþwk ? AuÕ÷u, yu{ s ÷t„u Au fu, yt Ëkfx ytÔÞwk
Au fezeðu„u y™u sþu y¤rËÞt …uxu.
ÃtGttoÔthÛt rBtºt 11
 ‘„k„t{iÞt’ fu yytÞtuSít rðftË - …ËkŒ„e yt…ýe Au
yt…ý™u ½ýt fnu Au ðíto{tLt{tk Sðtu, fŒt[ ytsu s
yt…ýt Sð™™tu AuÕ÷tu rŒðË ntuÞ. ¼q‚ft¤™u ¼q÷e
òytu, ¼rð»Þ™e r[k‚t ™ fhtu. ‘yts’ rð»tu s rð[thtu-
ytÚte s yts™t rŒðË™u «uÍLx (yux÷u fu ¼ux) fnu Au.
stu fu, «uÍLx yux÷u ‘ð‚o{t™-yts’ …ý ¾htu ! òu fu
{tht yts™t ÷u¾{tk su yt ©uýe™tu yt¾he ÷u¾ Au ‚u{tk -
nwk yt rðÏÞt‚ yð‚hý ËtÚtu yËk{‚ Úttô Awk.
ytÄthût{ítt (sustainability) ¼rð»Þ …h æÞt™ furLÿ‚
fhu Au. ytÄthût{ítt yuf rðÄtÞf, LtðuËh™e ytþt yt…u
Au. ítu yt…ýe Wòo™e sÁheÞt‚ …qýo fhðt™e yuf he‚
Au, yt…ýe Sð™þi÷e{tk …rhð‚o™tu™e yuf he‚ Au, Ë{„ú
{t™ðò‚ {txu Ë{t™‚t…qýo, Ën¼tr„‚tÚte ËkËtÄ™tu™tu
W…Þtu„ fhe™u Sð™ Sððt™e yuf he‚ Au. ‘Sðtu {tºt
yts™u {txu’ yu Wrf‚ ytÄthût{ Sð™™t yt rËæÄtk‚Úte
‚ŒT™ rð…rh‚ Au. fthý fu, ‘yts™u {txu Sððt™e’ yt
ðt‚{tk fÞtkf yt…ýu ÷tu¼ð]r‚™t rþfth ƒ™e sEyu Aeyu
y™u ð‚o{t™{tk yt…ýe …tËu su fux÷ef ¼uxtu Au ‚u™u rð»tu
„uhË{s-fŒt[ òýe òuE™u „uhË{s Œt¾ðeyu Aeyu.
Ë{„ú ©æÄt y™u ËkMf]r‚™t «íÞût MðÁ… Ë{t™ øtkøt{iÞt
ËtÚtu stuztÞu÷t yt «&™tu ytÃtýLtu ÃttuíttLte íthV ytf»tuo
Au.
Sð™ {txu ytÄthÁ… ‚uðt yuf yý{q÷t hí™™t Úttuzt
xqfztytu™tu yuf÷t ntÚtu rð™tþ fhe ™t¾e þfu ‚uðt
ftuE rðftË «fÕ…™u ¾hu¾h ‘rðftË «fÕ…’ fnuðtÞ
¾htu ?
yuf ™Œe™t «ðtn™t W…hðtË{tk òu¾{e fnuðtÞ ‚uðe
ô[tE …h Äh‚efk … ™e Ëk ¼ tð™t Ähtð‚t y™u
¼qM¾÷™ y™u …qhtu™e …qhe þfÞ‚tytu Ähtð‚t ¼q¾kz
…h yu f Ët{xt y™u f s¤ rðãw ‚ «fÕ…tu W¼t
fhðt™e Þtus™t™u yt…ýu þwk fneyu ?
„k„t suðe «t[e™ y™u …rðºt ™Œe™t {q¤Úte {tºt [tiŒ
(14) s rf÷tu{exh ™e[u ƒkÄtu, ™nuhtu y™u rË{uLx
håÞt ™Œe™t ðnuýtu ƒ™tððt™wk ytÞtus™ Ähtð‚e
Þtus™t rð»tu yt…ýu þwk fnuðwk ?
W¥tht¾kz htsÞ™e Ëhfthu ¼t„ehÚte y™u y÷f™kŒt ™Œe™t
s¤ûtuºttu{tk y™uf s¤ rðãw‚ «tusufxtu {txu yuf‚hVe
rðftË™t «tusufxtu™tu «M‚tð hsq fÞtuo Au. su™tu nu‚w Au
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
[e‚u © e Œu ð e
rðftË™tu. y™u htsÞ™e Ëhfth yt ƒtƒ‚u …qýo r™ctÚte
ftÞoh‚ Au. ¼„ehÚte ™Œe …h nt÷{tk ‚unhe y™u {t™uhe
¼t÷e (1 y™u h) ƒkÄtu ‚tu yrM‚íð{tk Au s. yt W…htk‚,
W…hðtË{tk …tk[ ƒeò ƒkÄtu ƒtkÄðt™tu «M‚tð Au. …t÷t
{t™uhe, ÷tunrhk„ …t÷t, nhrË÷, ¼ihtuk½txe-h y™u
¼ihtuk½txe-1, y÷f™kŒt ™Œe …h …ý yr„Þth «tusufxtu
{txu «M‚tð Au. yt ÷u¾ {tºt ¼„ehÚte ™Œe …h™t «tusfu xtu
…h Ë{r…o‚ Au. {tºt, yux÷tk {txu Au fu ðt[ftu™u ÏÞt÷
ytðu fu yt yt¾eÞ Þtus™t fux÷e rð»t{‚t¼he Au y™u
Ë¥tt, ™týtk y™u Þw„tu sq™e ÷tu¼ð]r‚Úte yt…ýu, fuðtk ykÄ
ƒ™e „Þt Aeyu.
øtk ø ttLtu çt[tðeyu
…tu‚t™t y™wÞtÞeytu{tk ‘„wÁS’ ™t nw÷t{ýt ™t{u
ytu¤¾t‚t «tu. su.ze. y„úðt÷™t «Þí™tuÚte nt÷{tk ‚tu
…t÷t {t™uhe y™u ¼ihtu½k txe «tusfu x yxftðe Œuðt{tk ytÔÞt
Au («tu. su.ze.y„úðt÷ yuf ÏÞt‚™t{ ÔÞrf‚ Au y™u
s÷…wÁ»t™t ™t{u rðÏÞt‚ ƒ™u÷tk htsuLÿrËk„ ‚u{™t
y™wÞtÞe Au). «tu. y„úðt÷ W¥thftþeÚte W…h™t «Œuþ{tk
yt ƒÄt s «tusufxtu yxftððt™e {tk„ýe ËtÚtu ™ð rŒðË
W…ðtË …h W‚Þto n‚t. ‚u{™e {tk„ýe n‚e fu ytuAt{tk
ytuAt Ëtu rf÷tu{exh ËwÄe ‚tu „k„t ™Œe™u yufÄtÁk ðnuðt
Œuðe s òuEyu. «tu. su.ze.y„úðt÷ furLÿÞ «Œq»tý r™Þkºtý
ƒtuzo™t ¼q‚…qðo yæÞût Au, ‚uytu ytEytExe, ft™…wh™t
ze™…Œu Ãtý hne [qfÞt Au. ítuytu ¼th‚{tk …Þtoðhý
yuLS™eÞhª„™t «ð‚of Au. yt «tusfu xtu rðÁæÄ™e ‚u{™e
ËL{t™eÞ y™u ði¿ttr™f Œ÷e÷tu™u Ëtk¼éÞt …Ae s {U …ý
yt {wÆt™u xuftu yt…ðt™wk ™ffe fÞwo. yu{™e Œ÷e÷™e
rð„‚ðth Ë{t÷tu[™t RLxhLtux Ãth WÃt÷çÄ Au. …hk‚w,
ðt[ftu {txu Ëkûtu…{tk ynek ‚u hsq fÁk Au.
‚u{™e Œ÷e÷ {wÏÞ ƒu ð„o{tk Au.
(1) …rðºt ËtkMf]r‚f y™u ™ir‚f nu‚w {txu - ¼rð»Þ™e
…uZeytu™u „k„t{iÞt™e ¼rf‚Úte ðkr[‚ fhðe. ‚u™wk MðåA,
yturfËs™ r{r&túít, …rðºt …týe …eðt{tkÚte ðkr[‚ ht¾ðe
y™u yt…ýe Ätr{of y™u ËtkMf]r‚f ytu¤¾™e Ët[e
yr¼ÔÞrf‚ ËtÚtu ‚tŒtíBÞ y™w¼ððtÚte Œqh ht¾ðe-yu
ƒtƒ‚ …t…t[th rËðtÞ fkE s ™Úte.
(h) ði ¿ ttr™f y™u …rhrMÚtr‚ þt†eÞ nu ‚ w - «tu.
12
y„úðt÷™tu yÇÞtË rðrðÄ ði¿ttr™f fthýtu™u hsq fhu Au
su™u ÷E™u yt «tusufxtu fux÷tk yÔÞðntÁ Au ‚u Ë{òÔÞwk
Au. rðãw‚™e …w™:«tÃÞ‚t, …rhrMÚtr‚þt† y™u …týe™t
«ðtn™e ƒtƒ‚{tk yt «tusufxtu fE he‚u {tXe yËhtu
…ntU[tze þfu ‚u ‚u{tk ŒþtoÔÞwk Au. yt «íÞuf «tusufx {txu ftk
‚tu y™rÄf]‚ VuhVthtu fhe™u yÚtðt ‚tu ‚ŒT™ y…qh‚t
«{tý{tk …ÞtoðhýeÞ yËh rð»tÞf {qÕÞtkf™ fhðt{tk
ytÔÞwk Au. yt {qÕÞtkf™™u òu‚tk yuf Ëtð Ët{tLÞ ÔÞrf‚™u
…ý Ë{òÞ fu yt yuf {™Mðe…ýu ftu…e…uMx™t Á…u ÚtÞu÷wk
ft{ Au.
yuf WŒtnhý òuEyu-…ÞtoðhýeÞ yËh rð»tu™t {qÕÞtkf™
(EIA) {tk Mðefthðt{tk ytÔÞwk Au fu …týe{tk ƒnthÚte
ytð‚e {tA÷eytu™tu Ëk…qýo ™tþ ÚttÞ Au. yt {tA÷eytu
™e[ðtË{tkÚte W…hðtË{tk „k„tuºte ËwÄe «s™™ {txu #zt-
{qfðt-ytð‚e n‚e. ‚unhe y™u {t™uhe ¼t÷e ƒkÄtu ƒkÄtÞt
‚u …nu÷tk yt{ ƒ™‚wk n‚wk. ytÚte, òu {tA÷eytu yÿ~Þ
ÚtE „E ntuÞ yÚtðt ‚tu ‚u{ýu …tu‚t™tu {t„o ƒŒ÷e s ™tÏÞtu
ntuÞ ‚tu …Ae ™ðt «tusufxtu™u htufðt™e fþe sÁh ™Úte
fthý fu, yt ‚tu „tiý …rhrMÚtr‚ þt†eÞ {wÆtu Au !
ƒeS he‚u fneyu ‚tu yt …ÞtoðhýeÞ yËh rð»tÞf
{qÕÞtkf™ fnu Au fu òu ™wfËt™ ÚtE s [qfÞwk Au ‚tu nðu yu
«&™ rð»tu rð[thðt™e sÁh þe ? yt W…htk‚, yt {qÕÞtkf™
yu nfef‚Lte ‚ŒT™ yð„ý™t fhu Au fu ¼t„ehÚte y™u
y÷f™kŒt su ƒkÒtu rn{™Œeytu{tkÚte …týe {u¤ð‚e ™Œeytu
Au ‚u{™u nðt{t™™t …rhð‚o™™e fþe yËh ÚttÞ. ƒhV
…e„¤ðtÚte AuÕ÷tk ŒË ð»to{tk {txe™e s{tðx™wk «{tý
¾qƒ s ðÄe „Þwk Au y™u ‚u fthýu yt ƒÄt «tusufxtu™e
ût{‚t™e h… xft ðes¤e Wí…Òt fhðt {txu …ý s¤…x™u
rz-rËÕx (ðne ytðu÷e {txe Œqh fhðt) fhðt™t ftÞo{tk
«tusufx™t ¾[o{tk yux÷tu s ðÄthtu ÚtE þfu Au. yt he‚u,
yt «tusufx™tu ¾[o-÷t¼ „wýtu¥th …ý yÚtoþt†eÞ he‚u
¾tuxtu …zu Au. ™ðtE yu ðt‚™e Au fu, yt™tu fþu WÕ÷u¾ s
™Úte ÚtÞtu. þõÞ Au fu, yt «tusufxtu™t ƒtkÄft{ {txu xuLzh
¼h™the ¾t™„e fk…™eytuyu Œhuf™e sÁheÞt‚ ƒhtƒh
…rh…qýo fhe ntuÞ-‚tu …Ae ƒeS „ý‚heytu {tkzðt™e
sÁh þe ?
yt …ÞtoðhýeÞ yËh rð»tu™t {qÕÞtkf™tu fux÷tk y[tuffË
Au ‚u™wk ƒeswk yuf WŒtnhý- ÷tunrhk„ …t÷t «tusufx™t
{qÕÞtkf™ ynuðt÷{tk ŒþtoÔÞwk Au fu, ¼t„ehÚte ™Œe y÷f™kŒt
™Œe™e W…™Œe Au. yt Œu¾e‚e ¼q÷ Au. …t÷t {t™uhe™t
…ÞtoðhýeÞ yËhtu rð»tu™t {qÕÞtkf™{tk ònuh Ëw™tðýe{tk
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
¼t„ ÷u™tht ƒÄt ÷tuftu™t ™t{tu™tu WÕ÷u¾ fÞtuo Au. òu fu,
…AeÚte r<Þtþe÷tuyu hsq fhu÷ ™tUÄtu{tk sýtÞwk fu, yt he‚u
WÕ÷ur¾‚ ™t{tu{tkÚte ƒu ÔÞrf‚ytu™wk yðËt™ ÚtE [qfÞwk
n‚wk. yt W…htk‚, yt ŒM‚tðus {tºt yk„úuS ¼t»tt{tk
÷¾tÞu÷tu n‚tu yux÷u „út{eýs™tu yu{tk ¾tË fþwk Ë{S
þfu ‚uðwk ™ n‚wk. ynuðt÷{tk fux÷ef ðt‚tu „w…[tðe ŒuðtE
Au, ¼q÷tu …ý Au y™u ËwÄtht …ý fhu÷t Au y™u ‚u yu nŒ
ËwÄe™t fu Ëtð Ënu÷tEÚte òuE þftÞ fu yt ynuðt÷{tk
EhtŒt…qðfo y™rÄf]‚ VuhVthtu fhtÞt Au y™u ytðt VuhVthtu
{tºt ƒuŒhfthe™wk …rhýt{ ™Úte. òu yt {qÕÞtkf™ ynuðt÷
fnu‚tu ntuÞ fu ¼t„ehÚte „k„t ™Œe™e ™rn …ý y÷f™kŒt™e
…uxt™Œe Au ‚tu yu™u ÞtuøÞ ynuðt÷ fne þftÞ ¾htu ?
Œu¾e‚wk s Au fu, …ÞtoðhýeÞ yËh rð»tu™t yt {qÕÞtkf™{tk
yt ™Œe™e y‚w÷™eÞ, ËtkMf]r‚f y™u …rðºt {n¥tt™u
Mðefthðt™tu M…ü ™fth Au.…ý, yt…ýtÚte yuðwk fhe
þftÞ ¾Ák? yt…ýe …ËkŒ„eytu M…ü Au- yt…ýu Œhuf
sý yt…ýe {tºt ƒu r{r™x ftZe™u yt yk„u™t rðhtuÄ{tk
Ëne fheyu, yÚtðt ƒnu‚h ‚tu yu Au fu, yt…ýu ò‚u
«Ät™{kºte©e™u yt yk„u Ãtºt ÷¾eyu y™u yt rð[thne™
rðftË {txu rðhtuÄ Œþtoðeyu yÚtðt ‚tu …Ae htn òuEyu
y™u òu‚t hneyu fu, yt yý{q÷wk hí™ yt…ýe Ët{uÚte
ÍqkxðtE òÞ y™u …Ae Ëti …M‚tEyu-yt…ýu yt fwŒh‚™t
yŒT¼q‚ [{ífth™u rð÷e™ Út‚tu htufðt fu{ fþwk ™ fÞwo ?
{tiË{ …rhð‚o™ ÔÞtÏÞt™ ©uýe
stLÞwythe {tËLtt ÔÞtÏÞt™™e rð„‚
‚the¾ :- 10 stLÞwythe, h008. þr™ðth
ðf‚t :- ©e htfuþ þtn
(ÃtÞtoðhýeÞ Ë÷tnfth)
‚the¾ :- 24 stLÞwythe, h008. þr™ðth
ðf‚t :- «tu.øttihtkøt Þtr¿tf
(MtnstLtkŒ ftu÷us, y{ŒtðtŒ )
Ë{Þ :- Ëtksu 4 : 00 Úte 6 : 00
MÚt¤ :- ÔÞtÏÞt™ ¾k z , ðËk ‚ ™u [ h fÞtu h
ntuM…ex÷, Út÷‚us [th hM‚t …tËu, xtuhuLx …tðh™e
Ët{u, y{ŒtðtŒ - 3800…4.
ðÄw {trníte {txu ytÃt ÃtÞtoðhý r{ºtLttu ËkÃtfo
VtuLt- 079- 26851801 Ãth fhe þfþtu.
13
 ítt : 3 rzËuBçth 1984, MÚt¤ : ¼tu…t÷
¼tu…t÷ „uË Œw½ox™t™u Œwr™Þt™e ËtiÚte ¼Þt™f y™u
Œw:¾ŒtÞf ytiãtur„f Œw½ox™tytu{tk™e yuf „ýðt{tk ytðu
Au. 3 rzËuBƒh, 1984™e {Ähtºtu ÚtÞu÷ Íuhe „uË ÷efuÍ™t
fthýu ytË…tË™t nòhtu ÷tuftu™u yËh …ntU[e n‚e. yt
Œw½ox™t™t 24 ð»to ðeíÞt A‚tk ‚u™e þtherhf yËhtu ÷tuftu
¼tu„ðe hnÞt Au.yt W…htk‚ ð¤‚h ƒtƒ‚u ytk‚hhtüÙeÞ
M‚hu ft™q™e ÷ztE [t÷w Au. yt ½x™t™t {q¤™u Ë{sðt
Úttuze rð„‚u yt {trn‚e Ë{Syu.
Ë{MÞt™wk WŒT¼ðMÚtt™ Þwr™Þ™ ftƒtoEz fk…™e :
Þw r ™Þ™ ftƒto E z fk … ™eyu …tu ‚ t™e ¼th‚™e ƒú t k [
{æÞ«Œuþ, ¼tu…t÷ ™Sf 1969-{tk MÚtt…e n‚e. Þwr™Þ™
ftƒtoEz ErLzÞt r÷r{xuz (Þw.Ëe.ytE.yu÷){tk Ëurð™™t
™t{u ƒòh{tk ðu[t‚e ftƒtoEz …uMxeËtRz ƒ™‚e n‚e.
r{ÚttE÷ ytEËtuËtE™tEx yt ftƒtoRz ƒ™tððt{tk
ð…ht‚tu yuf …ŒtÚto Au. 1979-™e Ët÷{tk r{ÚttE÷
ytEËtuËtE™tEx™tu Ã÷tLx …ý ¼tu…t÷{tk þÁ ÚtÞtu n‚tu.
yt …ŒtÚto™t rðfÕ…u ytuAt Íuhe y™u ðÄw {tU½t …ŒtÚttuo ntsh
ntuðt A‚tk fk…™eyu Wí…tŒ™ [t÷w htÏÞwk n‚wk.
3 rzËu B ƒh, 1984 : ‚u htrºtyu 4h x™ r{ÚttE÷
ytEËtuËtE™tEx ¼hu÷e xuLfh{tk y[t™f {tuxe {tºtt{tk
…týe ½qMÞw. yt fthýu xuLfh{tk rhyufþ™ ÚtÞw y™u ‚t…{t™
h00 ËurÕËÞË Úte …ý ðÄthu ÚtÞwk. ytÚte xuLfh{tk™w Œƒtý
y[t™f ðæÞkw y™u E{hsLËe ðtÕð ¾w÷e „Þt. …tE…tu{tk
ftx™t fthýu ÷tu¾kz™e ntsheÚte heyufþ™™e Íz… ¾qƒ
ðÄe y™u „uË ÷ef Útðt™tu þÁ ÚtE „Þtu.
…týe xuLfh{tk fuðe he‚u ½qMÞw yu yts ËwÄe yuf hnMÞ Au.
ftuE f{o[theyu ¼q÷Úte ËtVËVtE{tk …týe™e …tE…
xuLfh{tk {qfe ntuE þfu. …h‚wk, fk…™e™wk {t™ðwk Au ftuE
{tÚttVhu÷ f{o[theyu ò‚u s …týe™e …tE… xuLfh{tk
½wËtze ŒeÄe. yt yk„™ u tu ftuE …whtðtu yts ËwÄe {éÞtu ™Úte.
198…-{tk ònuh ÚtÞu÷ rh…tuxo y™wËth yt Œw½ox™t …tA¤
™e[u™e þfÞ‚tytu ntuE þfu.
ytu A tu Íu h e „u Ë W…÷çÄ ntu ð t A‚tk r{ÚttE÷
ytEËtuËtE™tEx™tu W…Þtu„.
fur{fÕË™u ™t™e-™t™e yufÚte ðÄw xuLfhtu{tk ht¾ðt™u
ƒŒ÷u yuf ËtÚtu yuf {tuxt xuLfh{tk ht¾ðwk.
LtðuBçth-rzËuBçth 2008
yt÷u¾Lt- rnh÷ {nuítt
Mxe÷™e …tE…÷tE™™u ƒŒ÷u ÷tu¾kz™e …tE… ÷tE™
ðtÃthðe, su{tk ftx ÷t„u÷tu ntuÞ.
¾htƒ {uELxu™LË.
Ëu^xe rËMx{™e rçtLtyËhfthfítt.
hnuýtkf rðM‚thtu™e ™Sf{tk Ã÷tLx.
ytuxtu{uxef™t ƒŒ÷u {uLÞwy÷ ytu…huþ™.
fk…™e™e …tur÷Ëe™u fthýu ytuAt fwþ¤ fthe„htu ntuðt.
„u Ë ÷ef Œw ½ o x ™t™e xtE{÷tE™ :
Ã÷tLx ykŒh :-
htºtu 9 : 00 …tE…tu™u …týeÚte Ätuðt™wk þÁ ÚtÞwk.
10 : 00 …týe xuLfh{tk Œt¾÷ ÚtÞw y™u heyufþ™
þÁ ÚtÞwk.
10 : 00 „uË ÷ef Útðt™tu þÁ ÚtÞtu.
10 : 30 {tuxe ËtEh™ ðt„e y™u ƒkÄ ÚtE „E.
1h : …0 ËtEh™ Ëtk¼¤ðtÚte f{o[theytu™e
™t˼t„ þÁ ÚtE.
Ã÷tLx™e ƒnth :-
htºtu 10 : 30 hnuðtËeytu™u …nu÷eðth ytk¾tu™e
ƒ¤‚ht, „q„ k ¤t{ý y™u W÷xeytu™e þÁyt‚ ÚtE.
1 : 00 …tu÷eË™u yu÷xo fhtE y™u hneþtu™u ¾t÷e
fhtððt™wk þÁ fÞwo. ztÞhufxhu ÷efus™e þfÞ‚t
™fthe ftZe.
h : 00 nr{rŒÞt nturM…x÷{tk …nu÷tu ŒŒeo ykÄt…tu
y™u W÷xeytu™e VrhÞtŒ ËtÚtu …ntUåÞtu.
h : 10 Ã÷tLx™e ƒnth yu÷t{o Ëk¼¤tÞtu.
4 : 00 „uË™u ftƒq{tk ÷tððt{tk ytÔÞtu.
6 : 00 …tur÷Ë™wk ÷tWzM…efh ƒtu÷‚wk n‚wk- “ƒÄwk
ƒhtƒh Au.”
„uË ÷ef ÚtðtÚte ‚u s htºtu 3,000 ÷tuftu™t {]íÞ] ÚtÞt
n‚t. ‚u™t ƒu yXðtrzÞt{tk ÷„¼„ 8,000 y™u íÞthÚte
yíÞth ËwÄe ƒeò 8,000 ÷tuftu™t Íuhe „uË™e yËhÚte
{tu‚ ÚtÞt Au. yt ƒ™tð ƒtŒ ÷tuftu™e ðå[u ftuE {trn‚e
{qfðt{tk ytð‚e ™ n‚e. Ëhfthu ÷tuftu {txu Ã÷tLx ƒkÄ
fhe ŒeÄtu n‚tu. Ëe.yuË.ytE.yth (Council of Scientific
and Industrial Research) ™tu rh…tuxo ƒ™tð™t 1… ð»to ƒtŒ
ÃtGttoÔthÛt rBtºt 14
«rËæÄ fhðt{tk ytÔÞtu n‚tu. sÞthu ErLzÞ™ ftWrLË÷
ytuV {urzf÷ rhË[o™tu rh…tuxo 1994- ƒtŒ ƒnth …tzÞtu
n‚tu.Þwr™Þ™ ftƒtoEzu yts ËwÄe yt Œw½ox™t yk„u™tu
…tu‚t™tu yÇÞtË ynuðt÷ ònuh fÞtuo ™Úte.
MðtMÚÞ …h™e yËhtu :
r{ÚttE÷ ytEËtuËtE™tEx „uË™t ÷efus{tk VtuMS™,
ntEzÙtus™ ËtE™tEz, ftƒo™ {tu™tufËtEz, ntEzÙtus™
f÷tuhtEz, ™tExÙË ytufËtEz, {tu™tu r{ÚttE÷ yuËtE™
y™u ftƒo™ ztÞtufËtEz™t ðtÞwytu …ý n‚t. su 500
…e…eyu{ Úte ytuAe {tºtt{tk ntuÞ ‚tu …ý ½ýtk Íuhe Au.
ƒÄt „uË nðtÚte ¼thu ntuðtÚte s{e™™e ™Sf s{t Útðt
÷tøÞt. ytÚte ƒt¤ftu y™u ytuAe ntExðt¤t {týËtu™u
„uË™e ðÄw yËh ÚtE.þÁyt‚™e yËhtu{tk fV, ytk¾tu{tk
ƒ¤‚ht, W÷xeytu y™u „qk„¤t{ý {wÏÞ n‚e.
„uË ÷efus™e fw÷ 5,h0,000 ÷tuftu™u yËh ÚtE n‚e.
su{tkÚte 1,70,000 ÷tuftu™u nturM…x÷{tk Ëthðth y…tE
hne n‚e. yt W…htk‚, h000 sux÷e ¼UËtu, ƒfheytu™t
…ý {tu‚ ÚtÞt n‚t. ytË…tË™t ð]ûttu™t …tkŒzt …e¤t …ze
„Þt n‚t yÚtðt ¾he „Þt n‚t.
nturM…x÷tu y™u ztufxhtu ytðtk ftuE ƒ™tð {txu ‚iÞth ™
ntuðtÚte ŒŒeoytu™u Ëthðth íthefu fV rËh… y™u ytE zÙtuÃË
s y…tE hnÞt n‚t. ÷tkƒt „t¤t™e yËhtu{tk ytk¾tu y™u
VuVËt™u yËh, {„s™t htu„tu, nTŒÞ™e rƒ{theytu y™u
«s™™ þrf‚{tk ½xtztu òuðt {éÞtu Au. ¼th‚ Ëhfth y™u
Þwr™Þ™ ftƒtoEzu ÷tkƒt Ë{Þ ËwÄe fnÞt fÞwo fu yt „uË
Œw½ox™t™e ftuE s ftÞ{e yËhtu hnuðt™e ™Úte.
…hk‚,w 1994-{tk MÚt…tÞu÷tk ELxh™uþ™÷ {urzf÷ fr{þ™
ytu™ ¼tu…t÷u MÚt¤ y™u yËh„úM‚tu™e {w÷tft‚ ÷eÄe n‚e.
ftÞŒtfeÞ ÷z‚ :
Œw½xo ™t ƒtŒ ¼tu…t÷™e MÚttr™f Ëhfth, y{urhft y™u
¼th‚™e Ëhfth y™u fk…™e ðå[u ÷tkƒe ÷z‚ ÚtÁ
ÚtE. ¼th‚ Ëhfthu yËh„úM‚tu™wk «r‚r™rÄíð fhðt
{t[o, 198…{tk ¼tu…t÷ „uË ÷ef yufx …Ëth fÞtuo
n‚tu. fk…™eyu ELMÞtuhLË™t 3…0 r{r÷Þ™ ztu÷h
ð¤‚h Á…u yt…ðt™tu «M‚tð {qfÞtu n‚tu. su™e Ët{u
¼th‚ Ëhfthu fw÷ 3…0 rƒr÷Þ™ ztu÷h™e {tk„ýe
fhe n‚e.
{u 1987-{tk Þw.yuË rzMxÙefx ftuxuo fuË ¼th‚{tk
xÙtLËVh fÞtuo. Ëwr«{ftuxo™e rð™k‚e ƒtŒ fk…™e 4…0
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
r{r÷Þ™ ztu÷h [qfððt ‚iÞth ÚtE n‚e. ytufxtuƒh,
h003 ËwÄe{tk …,…4,h9… ÷tuftu™u y™u 1…,310
{]‚ftu™t …rhðthtu™u fw÷ h,h00 ztu÷h™wk Ëhuhtþ
ð¤‚h [qfððt{tk ytÔÞwk n‚wk.
{æÞ«Œuþ …tur÷Ëu fk…™e™t [uh{u™ ðtuh™ u yuLzhË™™e
7 rzËuBƒh, 1984-™t htus Äh…fz fhe ò{e™ …h
AtuzÞt n‚t. íÞthƒtŒ ðtuh™
u yuLzhË™ fÞthuÞ ¼th‚
ytÔÞt ™Úte y™u ítu{ýu ELxh™uþ™÷ Äh…fz ðtuhkx™e
…ý yðøtýLtt fhe Au.
ð¤‚h™t ½ýtk fuË nsw ftuxo{tk …uLzª„ Au y™u ÔÞts
ËtÚtu ð¤‚h™e fw÷ hf{ …00 rƒr÷Þ™ ztu÷hÚte ðÄw
Útðt òÞ Au.
fk…™e ztW fur{fÕËu ¾heŒe :
Þwr™Þ™ ftƒtoEz™u ztW fur{fÕË fk…™eyu h001-{tk
xufytuðh fhe ÷eÄe Au.
nt÷™e …rhrMÚtr‚:
Œw½ox™t™t ytx÷t ð»ttuo ƒtŒ …ý s{e™ y™u …týe «Œqr»t‚
Au. fŒt[ „uË Œw½ox™t™e ËtÚtu ËtÚtu ð»ttuo ËwÄe ƒuŒhftheÚte
[÷ðtÞu÷tu Ã÷tLx Ãtý yt «Œq»tý {txu sðtƒŒth Au.
1969 Úte 1977 ËwÄe «Œqr»t‚ yuVÕÞwyLx™u ¾wÕ÷tk
¾tzt{tk Atuzðt{tk ytð‚wk n‚wk y™u fur{fÕË™u s{e™{tk
Œtxðt{tk ytð‚t n‚t.
198h-{tk s ytË…tË™t fqðtytu™t …týe «Œqr»t‚ sýtÞt
n‚t. 1989{tk fk…™e™e s ÷uƒtuhuxhe™t s{e™ y™u
…týe™t ™{q™tytu™t rhÍÕx «Œq»tý™e ðÄw {tºtt Œþtoð‚t
n‚t. 1994{tk ònuh ÚtÞwk fu, Ã÷tLx™tu h1 xft ¼t„
òu¾{e hËtÞýtuÚte ¾qƒ ðÄthu {tºtt{tk «Œqr»t‚ ÚtÞtu Au.
yt¾e Œw½ox™t ƒtŒ MÚt¤™wk ‘f÷e™ y…’ ytu…huþ™ ¾qƒ
Äe{e „r‚yu [t÷e hnÞwk Au. …ÞtoðhýðtŒeytu îtht ‚u™e
Ëg xeft ÚtE hne Au. yt{tk Ëhfth™e EåAt þrf‚™tu
…ý y¼tð Au. ð¤e, fk…™eytu™e yŒ÷t-ƒŒ÷eÚte f÷e™
y… ytu…huþ™™u ytrÚtof Vxftu …zÞtu Au. ELxh™uþ™÷
fuB…uE™ Vtuh sMxeË E™ ¼tu…t÷u Ëhfth …h {trn‚e
ònuh fhðt™tu …zfth VUfÞtu Au. ‚u{™t «{týu Þwr™Þ™
ftƒtoEz, yuðh huze ELzMxÙeÍ y™u ztW fur{fÕË yu{ yuf
ÃtAe yu f fk … ™eytu ™ t xu E f ytu ð h ‘f÷e™ y…’
ytu…huþ™{tkÚte Axfðt™wk yuf ƒnt™wk s Au.
( yt {trn‚e ELxh™ux …h W…÷çÄ rðrðÄ †tu‚{tkÚte
÷u ð t{tk ytðe Au .)
15
 ¼tu…t÷ Œw½ox™t™t 24 ð»to : „wsht‚™e rMÚtr‚
3 rzËuBƒh, 1984Ltt htus ÚtÞu÷e ¼tu…t÷ „uË Œw½ox™t™u [tuðeË (h4) ð»to …qht ÚtÞt. su r™r{¥tu ‚u™e …qðo ËkæÞtyu
„wsht‚™t ò„ú‚ ™t„rhftu™t ƒ™u÷t {k[-{trn‚e yrÄfth …„÷tk Ër{r‚™e ºteS ƒuXf ‚t. h rzËuBƒh, h008™t htus
{¤e n‚e. ytiãtur„f rðftË™e ËtÚtu ¼tu„ððt …z‚t {tXt …rhýt{tu suðtk fu, ytiãtur„f Œw½ox™tytu™u ÷eÄu yt„ ÷t„ðt™t
ƒ™tðtu, ŒrhÞt rf™thu ytiãtur„f Íuhe …týe™u ÷eÄu {tA÷eytu {hðt™t ƒ™tðtu, „uË ÷t„ðtÚte {týËtu™t {]íÞw™t ƒ™tðtu,
fur{fÕË-„kŒw …týe …eðtÚte …þwytu™t {]íÞw ð„uhu suðtk „tuÍtht yfM{t‚tu ™t ƒ™u y™u ytiãtur„f rðftË™e ËtÚtu-ËtÚtu
…Þtoðhý ò¤ðýe ÚttÞ y™u «Œq»tý r™Þkºtý{tk hnu ‚u {txu «Þí™þe÷ yuðt ÔÞrf‚ytu {trn‚e yrÄfth …„÷tk Ër{r‚{tk
òuztÞu÷tk Au. ‚uytuyu «Œq»týÚte Út‚t ™wfËt™ yk„u y™w¼ðu÷tk ƒ™tðtu™u æÞt™{tk ht¾e yt ºteS ƒuXf{tk yuf ytðuŒ™…ºt
‚iÞth fhe „wsht‚Ltt {wÏÞ{kºte ©e ™huLÿ¼tE {tuŒe™u {tuf÷e yt…ðt{tk ytÔÞwwk n‚wk. yt ytðuŒ™…ºt yºtu «rËæÄ fÞwo Au,
suÚte „wsht‚ çteswk ¼tuÃtt÷ çtLtðt sR hnÞwk ntuðtLte nfefít çtntu¤t Ë{wŒtÞ ËwÄe Ãtntuk[u.
ytðu Œ ™…ºt
«r‚, ‚t. h rzËuBƒh, h008.
©e ™huLÿ¼tE {tuŒe,
{t™™eÞ {wÏÞ{kºte©e,
„wsht‚ htsÞ,
„tkÄe™„h.
rð»tÞ :- „wsht‚™t …ÞtoðhýeÞ y™u «Œq»tý yk„u™e Ë{MÞtytu Wfu÷ðt yk„u.
{t™™eÞ©e ™huLÿ¼tE,
fwþ¤ nþtu.
„‚ ËÃxuBƒh {rn™t{tk htsÞ™t ò„]‚ ™t„rhftu™t yuf Ë{qnu {trn‚e yrÄfth …„÷tk Ër{r‚™e h[™t fhe Au. yt
Ër{r‚ „wsht‚™t rðftË{tk Ën¼t„e ÚtE™u ‚u{tk ytzu ytð‚tk yk‚htÞtu™u Œqh fhðt «Þí™þe÷ Au. yt{ ytŒ{e Ëhfth™e
ËtÚtu ¾¼u¾¼tu {e÷tðe™u „wsht‚ Ëhfth™t r™ýoÞ{tk ¼t„eŒth ƒ™u ‚u{ EåAu Au. {trn‚e yrÄfth …„÷tk Ër{r‚™t ™uò
nuX¤ y{u ðthkðth ðneðxe‚kºt™wk æÞt™ Œtuhe™u Ë{MÞtytu/«&™tu™t Wfu÷™e rŒþt …ý ƒ‚tðe Au.
3 rzËuBƒh, 1984-{tk ¼tu…t÷ „uË Œw½ox™tyu yt¾t rðï™u n[{[tðe ™tÏÞwk n‚wk. yuf ™t™e y{Úte ¼q÷™u ÷eÄu ‚ƒtne
ËòoÞ ‚uðwk ftuý EåAu ? ytsu h rzËuBƒhu ¼tu…t÷ „uË Œw½ox™t™eo ðtr»tofe™e …qðo ËkæÞtyu yt…©e™wk fux÷tkf «&™tu …híðu
æÞt™ Œtuheyu Aeyu. y{u ytþtðtŒe Aeyu fu, yt…©e yt ytðuŒ™…ºt™e „k¼eh‚t™u Ë{sþtu y™u ‚u{tk hsq ÚtÞu÷e rð„‚tu™u
ÞtuøÞ LÞtÞ yt…e™u „wsht‚™t rðftË ytzu ytð‚tk fux÷tkf yk‚htÞtu Œqh fhþtu.
„wsht‚{tk ðuh-rð¾uh …zu÷ ytiãtur„f òu¾{e f[ht yk„u
(1) ðt…e{tk A MÚt¤u „uh-ftÞŒuËh ytiãtur„f òu¾{e f[htu ¾wÕ÷uyt{ …zÞtu Au. „wsht‚ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzuo yt f[htu
W…tzðt™e sðtƒŒthe ðt…e ELzMxÙeÞ÷ yuËtuËeyuþ™™u ËtU…e. yuËtuËeyuþ™u yt òu¾{e f[htu W…tzðt™e ™t …tze.
ðt…e Íuhe òu¾{e f[ht™t sðt¤t{w¾e …h ƒuXwk Au. òu¾{e f[ht™u ÷eÄu ftuE …ý «fth™e Œw½ox™t ËòoÞ ‚u …nu÷tk yt
f[ht™u W…tze ÷uðt™e sÁh Au.
(h) ykf÷uïh S.ytE.ze.Ëe rðM‚th{tk …ý „uhftÞŒuËh òu¾{e f[htu …zu÷tu Au ‚Útt ðztuŒht{tk <tu{eÞ{ ðuMx™tu Z„÷tu
¾zftÞu÷tu Au. „tkÄe™„h™t ð÷tŒ „t{ …tËu™e ftu‚htu{tk …ý „uhftÞŒuËh òu¾{e Íuhe f[htu …zu÷tu Au.
ykf÷uïh™e «Œq»tý Ë{MÞt
(1) ¼Á[ rsÕ÷t™t ykf÷uïh, …t™tu÷e y™u ͽrzÞt ¾t‚u ytiãtur„f ðËtn‚tu ytðu÷e Au. ‚u™tu ytiãtur„f «ðtne f[htu
(yuVÕÞwyuLx) þwæÄ fhðt htsÞ Ëhfth y™u fuLÿ Ëhfth™e ËntÞÚte ftu{™ yuVÕÞwyLx xÙex{uLx Ã÷tLx ‚Útt VtE™÷
yuVÕÞwyLx xÙex{uLx Ã÷tLx ƒ™tððt{tk ytÔÞt Au. …hk‚w, f{™Ëeƒu yt ƒk™u xÙex{uLx Ã÷tLx{tk yuVÕÞwyLx ÞtuøÞ he‚u
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt 16
þwæÄ Út‚t ™Úte. „wsht‚ Ëhfthu ™e{u÷e ‚…tË Ër{r‚™tu ‚t. h1 òLÞwythe, h008™tu ynuðt÷ M…ü ƒ‚tðu Au fu,
ykf÷uïh ¾t‚u ytðu÷ ƒuE÷ fk…™e™tu þwræÄfhý Ã÷tLx ‚u™e r™Þ‚ {ÞtoŒt fh‚tk …tk[ „ýtu ðÄthu yþwæÄ yuVÕÞwyuLx
yt{÷t¾tze{tk Atuzu Au. ƒuE÷™e ût{‚t fh‚tk ƒ{ýt yuVÕÞwyLx™e …hðt™„e „wsht‚ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzuo yt…e ŒeÄe.
su™u ÷eÄu Ã÷tLx ftÞoût{ ™Úte.
(h) ykf÷uïh, …t™tu÷e™t Wãtu„tu «Œq»tý fh‚tk s hnÞt y™u „wsht‚ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™e ™sh{tk s ™t ytÔÞt ‚uðe
xeÃ…ýe fh‚tk Ëhfthu ™e{u÷ ‚…tË Ër{r‚yu ™tuæÞwk Au fu, Wãtu„tu y™u «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™e ËtkX„tkX™wk yt™tÚte ðÄthu
ËtÁ WŒtnhý ƒeswk þwk ntuE þfu ? ‚tsu‚h{tk „wsht‚ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™e ft{„eheÚte ™thts ÚtE™u fuLÿeÞ «Œq»tý
r™Þkºtý ƒtuzuo ykf÷uïh, …t™tu÷e™t ytiãtur„f rðftË …h htuf ÷„tðe ŒeÄe.
(3) 3 yur«÷, h008{tk ykf÷uïh ¾t‚u ytðu÷e ƒuE÷™e ELËe™huxh ËtEx …h yt„™e {tuxe Œw½ox™t ËòoE n‚e. yt
ƒtƒ‚™u „k¼eh‚tÚte ÷E™u yt„™e ‚…tË™t fthýtu þtuÄe™u ‚u™t …h …„÷tk ÷uðt sÁhe Au. ™nek ‚tu ykf÷uïh™tu ytiãtur„f
rðftË ûtý¼h{tk ÷wó ÚtE sþu.
Ëe.E.xe.…e y™u xeyuËzeyuV ËtExTË™t ˽™ yÇÞtË™e sÁheÞt‚
(1) „wsht‚™e ðze yŒt÷‚™t ytŒuþ …Ae „wsht‚ …nu÷wk yuðwk htsÞ ƒLÞwk fu htsÞ yu yíÞth ËwÄe{tk …å[eË (h…)
sux÷tk ftu{™ yuVÕÞwyuLx xÙex{uLx Ã÷tLx ( Ëe.E.xe.…e ) ftÞoh‚ fÞto. ðÄw …tk[ Ëe.E.xe.…e yt„t{e rŒðËtu{tk MÚttr…‚
Útþu.
(h) „wsht‚{tk fw÷ Ët‚ (7) MÚt¤u xÙex{uLx, Mxuƒe÷tEÍuþ™ yuLz rzM…tuÍ÷ VuËe÷exe (xeyuËzeyuV ) ytðu÷e Au.
(3) „wsht‚{tk òu¾{e f[htu ƒt¤ðt {txu Ët{qrnf Ëeyu[zƒÕÞwytEyuV (ftu{™ nuÍtzoËT ðuMx ELËe™huþ™ VuËe÷exe)
…ý ytðu÷e Au.
W…htuf‚ ftu{™ VuËe÷exeÍ htsÞ y™u fuLÿ Ëhfth™e ËntÞÚte ƒ™u÷e Au y™u yíÞthu ‚u Ënfthe Ätuhýu [t÷u Au. f{™Ëeƒu
yt ftu{™ VuËe÷exeÍ ÄthtÄtuhýtu {wsƒ ftÞtorLð‚ ™Úte. òu „wsht‚ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo ðÄthu fzftE ƒ‚tðe™u …ÞtoðhýeÞ
ftÞŒtytu {wsƒ òu yt ÔÞðMÚtt ƒkÄ fhe Œu ‚tu ytiãtur„f Wí…tŒ™ ƒkÄ ÚtE òÞ. suÚte ƒufthe ðÄu y™u rðftË ÁkÄtÞ. su
™ƒ¤tE ftu{™ VuËe÷exe [÷tð‚tk Ëk[t÷ftu Ëthe …uXu Ë{su Au. suÚte ‚uytu „wsht‚ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™e Ëq[™tytu
yð„ýu Au. htsÞ Ëhfthu yuf r™»…ût ‚…tË Ër{r‚ h[e™u yt fzðe nfef‚tu ‚hV æÞt™ Œtuhe™u …„÷tk ÷uðt …zþu.
þtu…ª„ y™u ftu{þeoÞ÷ {tu÷
(1) y{ŒtðtŒ, ðztuŒht, Ëwh‚, htsftux suðtk {tuxt þnuhtu{tk þtu…ª„ y™u ftu{þeoÞ÷ {tu÷ …ÞtoðhýeÞ Ëk{r‚ {u¤ÔÞt
rËðtÞ {þÁ{™e su{ W„e ™eféÞt Au. yt{ ÚtðtÚte yytÞtuS‚ …týe™tu ð…htþ ÚtÞtu. ðhËtŒe …týe™t r™ft÷{tk
„uhÔÞðMÚtt W¼e ÚtE. ytzuÄz ð]ût AuŒ™ ÚtÞt. su™u ÷eÄu xÙtrVf™e Ë{MÞt, …trfo„™e Ë{MÞt y™u nðt™wk «Œq»tý yr™Þkrºt‚
ÚtÞw.k
(h) ÷tuf-ò„]r‚™u ÷eÄu Auðxu fux÷tkf þtu…ª„ y™u ftu{þeoÞ÷ {tu÷u …ÞtoðhýeÞ Ëk{r‚ …tùtíÞ yËhÚte ÷uðe …ze. …hk‚w,
‚u{tk …ý ¼k„ ÚtÞtu Au. fux÷tkf {tu÷ h006 …nu÷tk ytðe „Þt. …hk‚w, …ÞtoðhýeÞ Ëk{r‚ h006™t …ÞtoðhýeÞ ònuh™t{t
{wsƒ ÷eÄe. suÚte ÷tuf-¼t„eŒthe™tu AuŒ Wze „Þtu.
{tA÷eytu ™ t {tu ‚ Ëk Œ ¼u o
(1) 16 {u, h008™t htus ¼Á[ …tËu™t ðztŒ÷t „t{™t ‚¤tð{tk h…00 Úte 3000 sux÷e ™t™e {tA÷eytu™t yfwŒh‚e
{tu‚ ÚtÞt. fthý, „t{™tu ftkË su ‚¤tð™u {¤u Au ‚u Íuhe htËtÞrýf …týeÚte ¼hu÷tu n‚tu.
(h) ‚t. 19/9/h007 y™u …/10/h007™t htus Ëwh‚ rsÕ÷t™t zw{Ë y™u {ªZtu¤t ¾tze™t rðM‚th{tk {tuxt «{tý{tk
{tA÷eytu (h0 rf÷tu{exh™t ŒrhÞtE …èt{tk) {]íÞw …t{e n‚e.
(3) «Œq»týðt¤wk Íuhe …týe …eðtÚte {he „Þu÷ {tA÷eytu ‚Útt {tAe{theÚte …fztÞu÷ ytðe Íuhe {tA÷eytu ¾tðtÚte
MðtMÚÞ …h Út‚tk „k¼eh ™wfËt™ yk„u™tu Ëðuo fhðt {txu {tk„ýe fhðt{tk ytðe n‚e. su ƒtƒ‚u Ëhfth îtht ftuE s «fth™e
„k¼eh‚tÚte ™tUÄ ÷uðtE ™Úte.
(4) ytðt «fth™t ™wfËt™Úte Út‚e …ÞtoðhýeÞ yËhtu yk„u™t E.ytE.yu rh…tuxo ‚iÞth fhðt™e {tk„ýe fhðt{tk ytðe.

LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt 17

‚u™u …ý æÞt™ …h ÷uðt{tk ytðe ™Úte. W…htk‚ {tA÷eytu {he sðt™e ½x™tytu yxftððt yu™.ytE.ytu îtht rh…tuxo
‚iÞth fhtÞu÷ n‚tu su ¾t™„e fk…™e™t …iËtÚte ‚iÞth ÚtÞu÷ n‚tu. su™u S.…e.Ëe.ƒe îtht ¾t™„e ŒM‚tðus ònuh fhðt{tk
ytðu÷ y™u «ftrþ‚ fhðt{tk ytÔÞtu ™ n‚tu. su™u ÷eÄu sðtƒŒth fk…™eytu Axfe „E y™u {tA÷eytu {hðt™e ½x™t
yðth-™ðth ƒ™‚e hne.
(6) yt hsqyt‚tu{tk ykf÷uïhÚte ytð‚tu xtufËef ðuMx yxftððt yk„u™e {tk„ýe Út‚t yt {tk„ýe™u „útnÞ ht¾u÷ …hk‚w,
S.…e.Ëe.ƒe îtht yt sðtƒŒth fk…™e Ët{u yLÞ {tk„ýeytu yk„u ftuE …„÷tk ¼htÞt ™Úte.
ƒkÄthtu ðuåÞtu y™u ™e÷„tÞtu™tu yt©Þ Ae™ðtþu
(1) ¼tð™„h rsÕ÷t™t {nwðt ‚t÷wft{tk ðtk½h, ztuzeÞt y™u …ZeÞthft „t{tu{tk …tk[ rf÷tu{exh sux÷tk ûtuºtV¤ðt¤t
rðM‚th{tk ûtth y™u ykfwþ rð¼t„ îtht rðþt¤ ƒkÄthtu ƒkÄtÞtu Au su™tu nu‚w ûtth r™Þkºtý y™u {eXt …týe™t Ëk„ún™tu Au.
yt {txu Ëhfth©e ‚hVÚte Á.…tk[ fhtuz™tu ¾[o ÚtÞu÷ Au. yt ƒkÄtht{tk …týe ¼he ht¾ðt {txu {nwðt …tËu™t {t÷ý
ƒkÄthtÚte fu™t÷ îtht …týe ™tk¾ðt {txu ƒeò Ár…Þt Ëtzt ºtý fhtuz™t ¾[uo fu™t÷ ƒ™tððt {txu™t xuLzhtu …ý ¼htÞt Au.
yt ƒkÄthtÚte ytË…tË™t Ë{ZeÞt¤t, ztuzeÞt, ðtk„¤, ŒqÄuhe ð„uhu „t{tu™tu ¾u‚e™tu rðM‚th …ý rËk[tE nuX¤ ytðhe
÷uðtÞtu Au. yt {txu yt „t{tu™e „ti[h™e s{e™tu …ý ƒkÄtht{tk „Þu÷ Au. yt ƒkÄthtðt¤t rðM‚th{tk ytþhu ºtý nòh
sux÷e ™e÷„tÞtu™tu …ý ðËðtx Au. yt ƒkÄtht™u Ëhfth îtht yuf ¾t™„e fk…™e™u Vufxhe ƒ™tððt™t nu‚wËh ðu[e
Œuðt{tk ytÔÞtu Au. yuf ‚hV ™t{Œth „wsht‚ ðze yŒt÷‚™t þi÷u»t þtn rðÁæÄ „wsht‚ Ëhfth™t rË{tr[LnÁ… [qftŒt{tk
ðux÷uLz, ‚¤tð suðe fwŒh‚ r™r{o‚ y™u {t™ðËSo‚ …týe Ëk„ún Út‚tu ntuÞ ‚uðe søÞtytu …h ftuE …ý «ð]r‚ {txu r™»tuÄ
{qfðt{tk ytÔÞtu Au. ƒeS ‚hV rËk[tE {txu™tu ƒkÄthtu Wãtu„„]ntu™u yt…e Œuðt{tk ytÔÞtu Au.
fåA™t {tAe{thtu y™u {t÷Ätheytu ™ e Ë{MÞtytu
(1) ðtuxh Vkz zuð÷…{uLx «tusufx fu su {wkÿt ‚t÷wft™t ŒrhÞtrf™thu ytðe hnÞtu Au ‚u™tÚte Œþ nòh sux÷tk {tAe{thtu
ƒuhtus„th ƒ™þu. ºtýËtu [t÷eË nufxh{tk …ÚthtÞu÷tk [uheÞt™t ð]ûttu™wk sk„÷ yíÞthu {tºt ËtEX nufxh sux÷wk s ƒåÞwk Au.
yt 60 nufxh [uheÞtytu™wk sk„÷ yt «tusufxÚte ™uM‚™tƒqŒ ÚtE sþu.
(h) {wkÿt M…uþeÞ÷ Eftu™tu{ef Ítu™{tk 14 „t{tu™e „ti[h™e s{e™tu ÷uðt{tk ytðe Au. su™tu ÞtuøÞ rðfÕ… ™ne y…t‚t
…þw…t÷ftu ƒufth ƒLÞt Au.
htsÞ {trn‚e ytÞtu„™u ftÞoût{ ƒ™tððt
1h-{e ytufxtuƒh, h00…Úte {trn‚e yrÄfth yrÄr™Þ{™wk y{÷efhý ÚtÞwk. „wsht‚™t ò„ú‚ ™t„rhftu yt ftÞŒt™tu
…qhòuþ{tk W…Þtu„ fhe hnÞt Au. …hk‚w, htsÞ {trn‚e ytÞtu„{tk fr{&™h Ërn‚ yLÞ sÁhe y…qh‚t MxtV™u ÷eÄu
{trn‚e yrÄfth yrÄr™Þ{™wk y{÷efhý òýu fu MÚtr„‚ ÚtE „Þwk Au. htsÞ Ëhfthu h006™e Ët÷{tk ƒu fr{&™h Ërn‚
36 MxtV™e {nuf{ {ksqh fhu÷ Au. …hk‚w, ytsrŒ™ ËwÄe ‚u™wk y{÷efhý ÚtÞwk ™Úte. su™u ÷eÄu htsÞ {trn‚e ytÞtu„ …tËu
÷„¼„ 6,000 sux÷e y…e÷ y™u VheÞtŒtu …uLzª„ Au. y…e÷ y™u VheÞtŒtu™wk r™htfhý ™t ytð‚tk yt{ ™t„rhftu{tk
r™htþt W¼e ÚtE Au.
htsq÷t ŒrhÞt-rf™tht rðM‚th™e Ë{MÞtytu
(1) htsq÷t rðM‚th{tk MÚttr…‚ …e…tðtð …tuxo™u fthýu yt rðM‚th{tk s{e™ y™u …týe™e ¾thtþ™t «&™tu ‚tu ðæÞt s Au
…hk‚w, ËtÚtu ËtÚtu ‚u™u y…tÞu÷e …ÞtoðhýeÞ þh‚tu «íÞu ƒuŒhfthe ht¾ðtÚte …tuxo{tk ytð‚t ÞwheÞt ¾t‚h™tu {tuxtu sÚÚttu
¾wÕ÷t{tk Ëk„ún fhe ht¾‚t, ðhËtŒe …týe ËtÚtu yt ¾t‚h ytu„¤e ¾tzt-¾tƒtu[eÞt y™u ‚¤tðtu{tk ¼ht‚t y™u ytðwk
…týe …þwytu™t …eðtÚte h007-™e Ët÷{tk sL{tü{e™t rŒðËu …tk[ (…) „tÞtu™t {hý ÚtÞt n‚t. su yk„u S.…e.Ëe.ƒe™wk
æÞt™ Œtuh‚t MÚt¤ {w÷tft‚ fhe …hk‚w, ftuE …„÷tk ™ ÷uðtÚte yt s ½x™t™wk h008-™e Ët÷{tk VheÚte …w™htð‚o™ ÚtÞwk y™u
ytðwk «Œqr»t‚ …týe ÚtðtÚte ÷„¼„ ytX ¼kuËtu™t {hý ÚtÞt n‚t. su yk„u yuV.ytE.yth …ý ™tUÄðt{tk ytðe n‚e. yt
W…htk‚ yt …tuxo …ÞtoðhýeÞ ò¤ðýe {txu Ëhuyt{ r™»V¤ r™ðzÞwk Au. su ƒtƒ‚u htsq÷t ‚t÷wft rþrût‚ ƒuhtus„th
Þwr™Þ™™e ðthkðth fhtÞu÷e hsqyt‚tu A‚tk …ý S.…e.Ëe.ƒe îtht ytk¾ ytzt ft™ fhðt{tk ytðu Au. …rhýt{u …tuxo™e
ykŒh „ti[h s{e™tu™wk …ý {tuxt «{tý{tk (ytþhu …00 ðe½t) „ti[h s{e™™u „uhft™q™e he‚u Œƒtý fhðt{tk ytÔÞwk Au.

LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt 18

suÚte …þwytu™t r™¼tð™e …rhrMÚtr‚ ¾qƒ s rðfx y™u {w~fu÷ ƒ™e Au.
(h) …e…tðtð …tuxo îtht {tuxe ËkÏÞt{tk {uL„úwÔÍ ([uheÞt)™tk ð]ûttu™u Œtxe Œuðt{tk ytÔÞt Au ‚Útt fux÷tkf ™t™t-{tuxt ð]ûttu™u
W¾tze™u ŒrhÞt{tk ™t¾e ŒeÄu÷ Au.
y{the {tk„ýe Au fu,
(1) ytðuŒ™…ºt{tk Œþtoððt{tk ytðu÷ ƒtƒ‚tu yk„u htsÞ Ëhfth ËðtP„e rð¼t„tu™u ytðhe ÷u‚e yuf Ër{r‚™e h[™t
fhu y™u hsq fhðt{tk ytðu÷tk «&™tu …híðu ÞtuøÞ ftÞoðtne fhu. hsq fhu÷ «&™tu{tk su-‚u MÚttr™f rðM‚th™t r™Mƒ‚Äthftu™u
ËtÚtu ht¾e™u ‚u{™e ËtÚtu rð[th-rð{þo fhðt{tk ytðu.
(h) ‚tíftr÷f yËhÚte „wsht‚{tk ðuh-rð¾uh …zu÷ Íuhe òu¾{e f[ht™u W…tze ÷uðt{tk ytðu y™u Ët[t yÚto{tk r™{o¤
„wsht‚ - MðåA „wsht‚™u ËtÚtof fheyu.
(3) yuf r™»…ût ‚s¿t Ër{r‚ ƒ™tðe™u ytiãtur„f f[ht™u ‚Útt yuVÕÞwyLx™u þwæÄ fh‚e ftu{™ VuËe÷exeÍ (ËeExe…e,
xeyuËzeyuV y™u ELËe™huþ™)™wk {qÕÞtkf™ fhðt{tk ytðu y™u ‚u yËhfthf ƒ™u ‚u{ fhðt{tk ytðu.
(4) yðth-™ðth ŒrhÞt rf™thu, ‚¤tðtu{tk y™u ™Œeytu{tk Út‚t {tA÷eytu™t yfwŒh‚e {tu‚™e ‚…tË fhe™u yuf Ëðo„útne
yufþ™ Ã÷t™ ƒ™tððt{tk ytðu y™u Sð rnkËt yxftððt{tk ytðu ‚Útt fwŒh‚e …heËh™u ƒ[tðeyu.
(…) ytiãtur„f rðftË {txu Vt¤ððt{tk ytð‚e „ti[htu™e s{e™™tu ðtM‚rðf rðfÕ… yt…ðt{tk ytðu.
(6) ‚¤tðtu, ƒkÄtht, ‚Útt V¤ÿw… s{e™tu rËðtÞ™e ƒksh/rƒ™V¤ÿw…/…z‚h s{e™tu{tk ytiãtur„f rðftË fhðt{tk ytðu
su™tÚte ÷t¾tu ÷tuftu™e ƒu-htus„the y™u …eðt™t …týe™e Ë{MÞt ƒ™‚e yxfu.
(7) htsÞ {trn‚e ytÞtu„{tk …tk[ ytÞwf‚ ËtÚtu sÁhe f{o[theytu™e ‚tíftr÷f yËhÚte r™{ýqkf fhðt{tk ytðu.
(8) htsÞ™t {tuxt þnuhtu{tk ƒ™u÷tk þtu…ª„/ftu{þeoÞ÷ {tu÷™e {tusýe fhe™u ‚u{™u …ÞtoðhýeÞ Ëk{r‚ ÷uðztðe™u ‚u™t
y{÷ {txu {tu™exhª„ Ër{r‚™wk „X™ fhðt{tk ytðu.
(9) „wsht‚ htsÞ{tk ykf÷uïh fu yLÞ ftu{™ ÷uLzVe÷ ËtEx{tk yLÞ htsÞtu{tkÚte ytð‚tu Íuhe ½™ f[htu ÷tððtu ™ne.
™f÷ hðt™t :-
(1) ©e {k„w¼tE …xu÷, {t™™eÞ {kºte©e, ð™ y™u …Þtoðhý rð¼t„, „tkÄe™„h.
(h) ze.hts„tu…t÷™, {wÏÞ Ër[ð©e, „wsht‚ htsÞ, ™ðt Ër[ðt÷Þ,„tkÄe™„h.

“…Þto ð hýr{ºt” Au Õ ÷tk ytX ð»to Ú te r™Þr{‚ «ftrþ‚ ÚtE hnÞw k Au . ðt[ftu ™ tk ½ýtk Ëthtk
«r‚ËtŒ Ëtk … zÞt Au . ðt[ftu Útfe s „w s ht‚™t yk ‚ rhÞt¤ „t{tu Ëw Ä e …Þto ð hý rþûtý™e ðt‚
…ntU [ tze þfÞt Au ‚u ™ tu yt™k Œ Au . …Þto ð hý r{ºt™t ðt[ftu ‚hVÚte Mði r åAf Þtu „ Œt™™e
ðt‚™u ƒntu ¤ tu «r‚ËtŒ Ëtk … zÞtu Au . …ý, Mði r åAf Þtu „ Œt™ yt…™th ðt[ftu ðÄu ‚u sYhe Au .
ðÄ‚e s‚e ðt[f Ëk Ï Þt, r«Lxª„ y™u …tu M xª„ ¾[o yu ƒÄw k òu ‚ t ƒÄt™u rð™t{q Õ Þu {tu f ÷ðw k
…hðzu ‚u { ™Úte.
“…Þto ð hýr{ºt”{tk yt…™t ytrÚto f ËnÞtu „ ™e ftu E {Þto Œ t ™Úte. yt{ A‚tk Ë„ðz‚t {txu
ÔÞrf‚„‚ Y. 120/- y™u Ëk M Úttytu {txu Y.
Y.120/- 150/- ™w k Mði r åAf Þtu „ Œt™ htÏÞw k Au . Ëti ðt[f
Y.150/-
r{ºttu r™Þr{‚ y™u {n‚{ Þtu „ Œt™ {tu f ÷e yt…u ‚u ð e y…u û tt Au . Mði r åAf Þtu „ Œt™™e hf{
{™eytu z o h , yÚtðt ‘Janvikas-CSJLF-Paryavaranmitra’ ™t{™t [u f yÚtðt
rz{tLz zÙ t VxÚte {tu f ÷e yt…ðt rð™k ‚ e Au .
…Þto ð hý {txu ò„] r ‚ Œþto ð e™u yt… …Þto ð hý r{ºt™w k ÷ðts{ „eVx Y…u …ý yt…e þftu Atu .
yt…™t …rhðths™tu fu r{ºttu ™ t sL{rŒðË fu yLÞ þw ¼ «Ëk „ u yt… „eVx MðY…u …Þto ð hý
r{ºt™w k ÷ðts{ yt…e™u …Þto ð hý Ëw h ûtt {txu ™ t y{tht ftÞo ™ u yt„¤ Ä…tðþtu .

LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt 19

 {trn‚e yrÄfth™e yhS fh‚e ð¾‚u æÞt™{tk ht¾ðt™t {wÆt
[ðt[f r{ºttu, {trn‚e yrÄfth™t ftÞŒt™tu W…Þtu„
…Þtoðhý hûtt ‚u{s «Œw»tý r™Þkºtý™t ftÞo{tk fhðt yk„u
y{u yðth-™ðth rð„‚tu «rËæÄ fh‚t hnÞt Aeyu. yt 6.
ykf{tk „wsht‚ ntRftuxo{tk ftÞoh‚ yuzðtufux r™r{»t
ft…zeÞt
ft…zeÞt™e f÷{u {trn‚e yrÄfth™t ftÞŒt yk„u fux÷ef
ƒtƒ‚tu stýeyu. ÷u¾f {trn‚e yrÄfth™t ftÞŒt™tu st‚-
y™w¼ð fhe [qõÞt Au. {trn‚e yrÄfth™t ftÞŒt yk„u™wk
yt Ëkf÷™ yt… Ëti™u W…Þtu„e ™eðzþu ‚uðe ytþt Au.-
Ëk…tŒf]
1. {trn‚e yrÄfth nuX¤ {trn‚e {tk„‚e ðu¤t yt… su 7.
rð»tÞ™e {trn‚e {tk„tu Atu ‚u rð»tÞ yk„u xqkfe ™tUÄ
÷ÏÞt …Ae {trn‚e {tk„ðt{tk ytðu ‚tu {trn‚e
yt…™th yrÄfthe™u M…ü‚t hnu.
2. òu {trn‚eY…u ½ýtk ƒÄt ft„¤tu ntuÞ y™u ‚u {u¤ððt 8.
nòhtu Ár…Þt™tu ¾[o ¼tu„ððtu …zu ‚u{ ntuÞ ‚tu
ftÞŒt{tk yuðe òu„ðtE Au fu ‚{u ‚u ‚{t{ {trn‚e™wk
ELË…ufþ™ (ò‚ ‚…tË) {tk„e þftu. ‚u ELË…ufþ™
fÞto ƒtŒ Vf‚ sÁhe ft„¤tu™e s ™f÷tu {tk„ðtÚte
Ë{Þ y™u þrf‚™tu ÔÞÞ ƒ[tðe þftÞ.
3. ftÞŒt{tk {trn‚e yrÄfthe yt…™e …tËu x…t÷ ¾[o
{tk„e þf‚t ™Úte, ‚uÚte x…t÷ ¾[o {tk„ðt{tk ytðu
‚tu ‚u{™u M…ü he‚u ytðwk sýtððwk.
4. ‚tsu ‚ h™t „w s ht‚™t {trn‚e yrÄfth …k [ ,
„tkÄe™„h™tk nwf{ yLðÞu {trn‚e yrÄfthe yt…™u
…iËt ¼hðt fu {trn‚e {u¤ððt {txu ÁƒÁ ytððt
Vhs …tze þfu ™ne, (…Þtoðhý r{ºt™t fuË™tu
[qftŒtu)
5. y{wf ËkMÚttytu™u {trn‚e yt…ðt ƒtƒ‚u yufÍuBÃþ™
({wrf‚) yt…u÷ Au, ‚u A‚tk ‚{tu ‚u {trn‚e {tk„e
þftu Atu y™u {u¤ðe þftu Atu. Œt.‚. Ëe.ytE.ze
<tE{ fu …e.Ëe.ƒe.{tkÚte ft„¤tu {tk„u÷t ntuÞ ‚tu
‚uytu ™t …tzþu, …hk‚w ‚us ft„¤tu òu ftuxo{tk hsq ÚtÞt
ntuÞ ‚tu ‚{u ftuxo{tk yhS fhe {u¤ðe þftu Atu.
W…htk‚ òu ‚{the yhS{tk …qðo ¼qr{ft ƒtkÄ‚e ðu¤t
yuðwk M…ü þçŒtu{tk ÷¾tu fu yt {trn‚e yt…ðe
yhsŒth™t {t™ð yrÄfthtu yk„u ðÄw shwhe Au.
W…htk‚, {trn‚e ™ yt…ðtÚte ònuh rn‚™u ðÄthu
™wfËt™ ÚttÞ ‚u{ Au fu ftuEf yrÄftheyu fhÃþ™ 9.
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
fhu÷ Au ‚u yk„u™e {trn‚e {u¤ððe Au ‚tu ‚u {trn‚e
yt…ðe s …zu.
Ët{tLÞ he‚u {trn‚e yrÄfthe yuf ft„¤ ŒeX Ár…Þt
ƒu [tso ‚hefu {tk„e þfu Au. nðu òu ‚u {trn‚e Ëe.ze-
™t MðÁ…u ntuÞ ‚tu Vf‚ Ár…Þt …[tË ¼hðt …zu.
…hk‚w, ËtÚtu ËtÚtu Ëe.ze.{tk nòhtu …t™t™e {trn‚e
ntuÞ ‚u Vf‚ Ár…Þt …[tË{tk {u¤ðe þftÞ, ‚uÚte
ðÄw …t™t™e {trn‚e {u¤ððt Ëe.ze-™t MðÁ…{tk
{trn‚e {u¤ððt yhS fhðe òuEyu.
ftÞŒt y™wËth ftuE…ý yrÄfthe ‚{™u fÞt nu‚wÚte
{trn‚e òuEyu Au, fÞtk fthýËh {trn‚e òuEyu
Au, ‚{™u {trn‚e ËtÚtu þwk r™Mƒ‚ Au ‚u …qAe þf‚t
™Úte.
ftÞŒt y™wËth ‚{the yhS{tk sýtðu÷ y{wf
rð„‚tu òu yrÄfthe™t {‚u ‚u{™e …tËu ™ ntuÞ ‚tu
‚uytuyu yhS {éÞt™t rŒ™-…tk[{tk su ‚u Ëût{
yrÄfthe™u ‚u{™t ¾[uo y™u òu¾{u yhS™e ™f÷
{tuf÷ðe …zu, ‚uytu yhS …h‚ fhe þf‚t ™Úte y™u
‚{™u fne þf‚t ™Úte fu ‚{u su ‚u Ëût{ yrÄfthe™u
yhS fhe þftu. yt… Vf‚ ðeË Ár…Þt{tk y™uf
yrÄftheytu …tËu {trn‚e {u¤ðe þftu Atu. Œt.‚.
„wsht‚™t ‚{t{ rsÕ÷t™e {nuËq÷ ƒtƒ‚ yk„u
{trn‚e {u¤ððe ntuÞ ‚tu Œhuf rsÕ÷t f÷ufxh©e™u
y÷„-y÷„ yhS fhðt™u ƒŒ÷u {nuËq÷ Ër[ð™u
ËeÄe yhS fhðtÚte ‚u { ýu ‚{t{ rsÕ÷t
f÷u f xh©e™u yt yhS™e ™f÷tu rŒ™-…tk [ {tk
{tuf÷ðe …zu. yt{ ‚{thtu Ë{Þ y™u ™týtk ƒ[e
òÞ. {trn‚e {u¤ððt yk„u™e yhS {trn‚e
yrÄfthe™u …ntUåÞt ƒtŒ ‚u{ýu ‚{™u ‚u yk„u þwk ¾[o
Útþu, ¾[o ¼hðtu …zþu, ‚u™e yhS {éÞt™t rŒ™-
30{tk òý fhðe …zu. òu ‚u òý fhðt{tk r™»V¤
òÞ ‚tu {trn‚e {V‚ yt…ðe …zu. ‚uÚte yhS
{tufÕÞt ƒtŒ ‚{the ztÞhe{tk 3… rŒðË …Ae™e
‚the¾{tk ™tUÄ fhðtÚte òu ‚u rŒðË ËwÄe{tk yuðtu ftuE
…ºt ™ ytðu ‚tu {trn‚e yrÄfthe™u 30 rŒðË …qht
ÚtE „Þt ntuðtÚte {trn‚e {V‚ yt…tu yuðtu …ºt
÷¾ðtu òuEyu.
Ët{tLÞ he‚u AuÕ÷tk ðeË ð»to™e {trn‚e {u¤ðe
20
 þftÞ. òu fu, Ëhfth™e fux÷ef f[uheytu{tk AuÕ÷tk
Ëtu ð»to™e {trn‚e …ý «tÃÞ ntuÞ ‚tu ‚u {trn‚e
yt…ðe …zu. ½ýe ðth ½ýt ð»ttuo™e {trn‚e yuf ËtÚtu
{tk„ðtÚte {trn‚e yrÄfthe ½ýtu {tuxtu hufzo ntuðtÚte,
Ë{Þ™tu y¼tð ntuðtÚte, f{o[the™e yA‚ ntuðtÚte,
ƒeò r™Þr{‚ ft{ ƒ„ze þfu, ‚uðt rðrðÄ fthýËh
{trn‚e yt…ðt™e ™t …tze þfu. ‚uÚte þÁyt‚{tk
yuftŒ ƒu ð»to™e {trn‚e {tk„ðe y™u ‚u …ý þfÞ
ntuÞ ‚tu xuçÞw÷h Vtu{o{tk (r™Þ‚ ™{q™t{tk ) y™u ‚u
{trn‚e {¤u …Ae ƒeò ð»ttuo™e swŒt swŒt xqfzt{tk
{trn‚e {tk„ðe fu suÚte {trn‚e {u¤ðe þftÞ y™u
W…h {wsƒ™tk ƒnt™t {trn‚e yrÄfthe™u {¤u ™ne.
10. ËuLxÙ÷ „ð™o{uLx™t ftuE …ý ¾t‚t{tk {trn‚e
yrÄfth yk„u™e yhS ËtÚtu Ár…Þt ŒË™tu …tuMx÷
ytuzoh {tuf÷ðtu Ë÷tn ¼Þtuo Au y™u ‚u{tk yuftWLx
ytuVeËh.. ÷¾ðwk. „wsht‚ Ëhfth™t ftuE …ý
¾t‚t{tk Ët{tLÞ he‚u ðeË Ár…Þt™t MxuB… W…h
÷¾tý fhe yÚtðt ‚tu ftuE …ý ÷¾tý ËtÚtu Ár…Þt
ðeË™tu MxuB… …u…h {tuf÷ðtÚte ðÄw Ëh¤‚t hnu.
íÞthƒtŒ™tu ¾[o Ëhfth™t {tuxt ¼t„™t ¾t‚t
{™eytuzohÚte, htufzt Ár…Þt {tuf÷ðtÚte Mðefthu Au.
11. sÞthu yt…™e {trn‚e yrÄfth yLðÞu™e yhS
™t{ksqh fhðt{tk ytðu íÞthu {trn‚e yrÄftheyu ‚u
yk„u™wk fthý Œþtoððwk …zu, W…htk‚ y„íÞ™t {wÆt
yk„u ‚thýtu yt…ðt …zu. y…e÷ yrÄfthe™wk ™t{,
Ëh™t{wk yt…ðwk …zu ‚Útt ‚us yrÄfthe™tk r™ýoÞ
rðÁæÄ Vuh-rð[thýt ( rhÔÞw )™tu ‚{tu™u yrÄfth Au
‚uðwk sýtððwk …zu.
12. ºttrn‚ …ûtfth™e {trn‚e {u¤ð‚e ðu¤tyu {trn‚e
yrÄfth yk„u™e yhS{tk …qðo ¼qr{ft ÷¾‚e ðu¤t
s yu ð w k M…ü he‚u sýtððw k òu E yu fu {trn‚e
yt…ðtÚte su ‚u …ûtfth™u (Útzo …txeo)™u ftuE ™wfËt™
ÚtE þfu ‚u{ ™Úte, y™u ™wfËt™ ÚttÞ ‚tu …ý
yhsŒth™u {trn‚e ™ yt…ðtÚte su ™wfËt™ ¼tu„ððwk
…zu ‚u™t fh‚t Útzo …txeo™u Út‚wk ™wfËt™ ½ýwk ytuAwk Au
y™u {trn‚e yt…ðe yu ònuh rn‚{tk Au.
13. [eV ELV{uoþ™ fr{&™h©e™u y…e÷™tu [qftŒtu
yt…‚t ‚Útt VrhÞtŒ™tu [qftŒtu yt…‚t {trn‚e
yrÄfthe™u {trn‚e ™ yt…ðt ƒŒ÷ fu yÄqhe {trn‚e
yt…ðt ƒŒ÷ Á. h…,000 nòh ËwÄ e™tu Œk z
fhðt™e Ë¥tt Au. W…htk‚, {trn‚e ™ yt…ðtÚte
LtðuBçth-rzËuBçth 2008
yhsŒth™u su ™wfËt™ ÚtÞwk y™u su ‚f÷eVtu ¼tu„ððe
…ze ‚u yk„u™wk ™wfËt™ ð¤‚h y…tððt™e Ë¥tt Au.
W…ht‚, ‚uytu ËŒh yrÄfthe rðÁæÄ ¾t‚tfeÞ
…„÷tk ÷uðt {txu …ý Ëq[™ fhe þfu Au. yt{, ònuh
hufzo {trn‚e Wf‚ ftÞŒt nuX¤ yt…ðe yu Œhuf
f{o[the™e {q¤¼q‚ Vhs™tu ¼t„ „ýe þftÞ.
14. òu ftuE ÔÞrf‚™u SkŒðe Sððt™t nf™u ‚tíftr÷f
yËhÚte ™wfËt™ ÚttÞ ‚u{ ntuÞ y™u yu™kw ÞtuøÞ ðýo™
fhe ‚u Ë¥ttrÄfthe …tËu {trn‚e {tk„u ‚tu 48 f÷tf{tk
‚u {trn‚e yt…ðe …zu, ‚uÚte yhS{tk “48 f÷tf{tk
{trn‚e” yu{ M…ü þçŒtu ÷¾ðt sÁhe Au.
15. ftÞŒt {wsƒ ËkËŒ ËÇÞ fu Ätht˼t su ftuE «fth™t
«&™tu …qAe™u {trn‚e {tk„e þfu ‚u ‚{t{ «fth™t
«&™tu …qAe ‚u™tu sðtƒ Ët{tLÞ ™t„rhf {tk„e þfu.
W…htk‚ yt ËkËŒ ËÇÞtu ÷tuf-˼t{tk su {trn‚e
{tk„u ‚u{tk ½ýt {rn™tytu ÚtE s‚t ntuÞ Au, sÞthu
yt ftÞŒt nuX¤™e {trn‚e yuf {tË{tk …qhe …tzðe
…zu. W…htk‚, ËkËŒ ËÇÞ fu rðÄt™ËÇÞ y{wf s
ËkÏÞt{tk «&™tu …qAe þfu, sÞthu yt ftÞŒt nuX¤
Ët{tLÞ ™t„rhf ftuE…ý ËkÏÞt{tk {trn‚e {tk„e
þfu.
16. yt ftÞŒt nuX¤ Vf‚ ÔÞrf‚„‚ he‚u {trn‚e {tk„e
þftÞ, ™ne fu ËkMÚtt™t ™t{u, ‚uÚte ftuE…ý ËkMÚtt™t
™t{u yhS ™ fh‚t ÔÞrf‚„‚ ™t{u yhS fhðe
òuEyu.
17. {trn‚e yrÄfth nuX¤™e yhS fh‚e ðu¤t …qðo
¼qr{ft ƒtkæÞt ƒtŒ yhsŒthu {tk„÷ u {trn‚e Ët{tLÞ
he‚u fÞtk f{o[the fu yrÄfthe ‚uðe {trn‚e ht¾‚t
ntuÞ Au fu ‚u yk„u rðrÄ fh‚t ntuÞ Au. yt ‚{t{
f{o[the Þt yrÄfthe™wk ™t{, Ëh™t{wk, Vtu™ ™kƒh
Ërn‚™e …ý y÷„Úte {trn‚e {tk„ðe fu suÚte
{trn‚e {u¤ÔÞt ƒtŒ su ‚u ftÞo yk„u ðÄw ft{ ntuÞ ‚tu
su ‚u xuƒ÷ fu yrÄfthe þtuÄðt ™ sðwk …zu.
18. „wsht‚™t Ëhfthe ¾t‚t …tËu {trn‚e {tk„ðt {txu
yhS Ve Á. h0/- ¼hðe …zu, sÞthu fuLÿ Ëhfth™t
¾t‚t …tËu {trn‚e {u¤ððt {txu yhS Ve Á. 10/
- ¼hðt …zu y™u ftuxo …tËuÚte {trn‚e {u¤ððt yhS
Ve Á. …0/- ¼hðt …zu. W…htk‚ Ëhfth™t ¾t‚t{tk
Œhuf …t™t ŒeX Á. h/- {tk„e þfu. sÞthu ftuxo yrÄfthe
Œhuf …t™t ŒeX Á.…/- {tk„e þfu.
ÃtGttoÔthÛt rBtºt 21
 {t™ð Sð™{tk …týe™wk {níð
…]Úðe™e Wí…r¥tft¤Úte {t™ðe fwŒh‚™t ¾tu¤t{tk Sð™
ÔÞ‚e‚ fhu Au. yt…ý™u Ë{„ú Sð™ft¤{tk Xkze, „h{e,
ðhËtŒ, ðtðtÍtuztk, ne{ð»tto ð„uhu™e yËhtu™tu «íÞût
y™w¼ð ÚttÞ Au. yt «f]r‚ {t™ðe{tk rs¿ttËt Wí…Òt fh‚e
hne Au, ‚u rðþt¤ ƒún{tkz{tk fÕ…™t™e Œwr™Þt{tk Sðu Au.
yt ƒún{tkz{tk …]Úðe yuf „ún Au. yt …]Úðe …h …týe yuf
W¥t{ ÿtðf Au. ‚u fwŒh‚™e yòÞƒe Au, sÞtk-sÞtk, …týe
Au íÞtk-íÞtk ËSðË]rü-{t™ð ËkMf]r‚ rðfËu÷e òuðt {¤u
Au. yux÷u fu ƒún{tkz{tk su „ún W…h …týe ™Úte ‚u „úntu W…h
ËSðË]rü-{t™ð ËkMf]r‚ WŒT¼ðe-rðftË …t{e ™Úte. …]Úðe
…h …týe ‚u™e ºtý yðMÚtt - ðtÞw (ðht¤), «ðtne y™u
½™ (ƒhV) Mðhw…u òuðt {¤u Au. ‚u ËSð Ë]rü {txu «tý‚¥ð
Au. …tihtrýf Ätr{of „úkÚttu{tk ‚u™tu fÕÞtýfthe/…qs™eÞ
«tý‚¥ð ‚hefu WÕ÷u¾ ÚtÞu÷tu Au. ðuŒtu (yÚtðoðuŒ){tk
s¤M‚wr‚ …ý „ðtE Au.
rðrðÄ Ä{tuo{tk …týe™e y„íÞ‚t ytðe he‚u fnuðtR Au.
yÚtðoðuŒ : su …týe hý«Œuþ{tk, ‚¤tð{tk, ½zt{tk ¼hu÷wk
Au, su s¤ ðhËtŒÚte «tó ÚttÞ Au yu Ëðo s¤ y{™u
fÕÞtýfthe ƒ™tu, y{™u Ë{]ræÄ yt…tu.
ÞswðuoŒ : nu s¤ ‚{u [tuffË fÕÞtýfthe Atu, ƒ¤™e
ð]ræÄ {txu y{tÁk …t÷™ fhtu. su he‚u {t‚t ƒt¤f™u ‚]ó
fhðt M‚™…t™ fhtðu Au. ‚u{ yt…™tu …tð™ hË y{™u
‚]ó fhtu. s„‚™e SðË]rü™u yt… su ykþÚte ‚]ó fhtu
Atu ‚u Ëk…qýo s¤ y{™u «tó Úttytu y™u ¼tu„ððt™e
þrf‚ yt…tu.
¼„ðt™ {ntðehu ‚tu “s¤™tu W…Þtu„ ½e ™e su{
ò¤ðe™u fhòu fu suÚte Sð rnkËt yxfu” - ‚u{ fnÞwk
n‚wk.
ƒtEƒ÷{tk “Eïh™tu ytí{t ‚tu …týe W…h rƒhtsu Au.
…týe ntuÞ ‚tu s SðË]rü þfÞ Au” ™tu WÕ÷u¾ ÚtÞu÷tu
Au.
„úkÚtËtnuƒ{tk sýtÔÞw™tËth “s¤ ‚tu Sð™ yÚtuo Au
…ý ‚u™u rððuf…qðof Ët[ðe ™ þfeyu ‚tu ‚u Sð™™u
Íqkxðe …ý ÷u Au”.
1h {e ËŒe{tk ÷kft™t htò©e …ht<{ ƒtnwyu ÷ÏÞwk Au
‚u{ “…]Úðe …h W‚h™th …týe™wk yufuÞ xe…wk {t™ðe™e
Ëuðt ð„h ŒrhÞt{tk sðwk ™ òuEyu”.
16{e ËŒe{tk {ntfrð yçŒw÷ hne{u …eðt™t …týe™wk
{níð Ë{òð‚tk Œwnt{tk fnÞwk n‚w fu “rƒ™ …týe ˃
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
ztu . Ëw h u þ¼tR „t{e‚
Ëq™t” yt …krf‚ þçŒþ: ð‚o{t™{tk Ët[e Au.
18{e ËŒe{tk £tLË™t ©e [htuƒúeÞtLŒu fnÞwk n‚wk fu
“{t™ðe sk„÷tu™tu ™tþ fhðt …tA¤ …zÞtu Au y™u
hý {t™ðe™tu …eAtu fhe hnÞwk Au” yÚtto‚ {t™ðe
…tu‚t™e Ëw¾ þtkr‚ {txu «f]r‚™tu ™tþ fhe hnÞtu Au.
¼ti „ tu r ÷f ÿrüyu ‚…tËeyu ‚tu …] Ú ðe™tu ztÞt{exh
1h7…6.8 rf.{e Au. ‚u™tu fw÷ rðM‚th …1,00,00,000
Mfðuh rf.{e Au. su{tk s{e™™tu rðM‚th 14,90,00,000
Mfðuh rf.{e (h9.3 xft) Au. y™u …týe™tu rðM‚th
36,10,00,000 Mfðuh rf.{e (70.7 xft) Ë{wÿ™t
¾tht …týe Y…u Au. …]Úðe™e Ë…txe™t ƒtfe h9.3 xft s{e™
Au, ‚u™t W…h {eXt …týe™tu fw÷ sÚÚttu 3.94 fhtuz (h.7
xft) ½™ rf.{e Au. yux÷u fu, 14 fhtuz fÞwrƒf rf.{e
…týe{tkÚte 76.74h xft W¥th -Œrûtý Äúwð «Œuþtu{tk ƒhV
MðÁ…u Au. s{e™™t …uxt¤{tk 800 Úte 4000 {exh™e
ôztEyu 1h.790 xft …týe Ëk„úntÞu÷wk Au. ð]ûttu, Sðs„‚
ð„uhu{tk 0.339 xft, ðtÞw{tk ¼us MðÁ…u 0.38 xft,
{txe{tk ¼us MðÁ…u 0.188 xft y™u 0.004 xft …týe
™Œe, Íhýtk, ‚¤tðtu ð„uhu{tk Ëk„úntÞu÷wk Au. Ët{tLÞ he‚u
ŒrhÞt/s{e™ …h™t …týe™wk ‚t…{t™™t W»ý‚t{t™Úte
ðht¤{tk Á…tk‚h ÚtE ytftþ{tk ðtŒ¤tk ƒkÄtÞ Au. su ðhËtŒ
Á…u ðhËu Au ‚u …týe ™Œeytu îtht VheÚte Ë{wÿ{tk òÞ Au.
yt [< nk{uþt [t÷‚wk s hnu Au. ¾tht …týe{tkÚte {eXwk …týe
ƒ™tððt™e yt yuf fwŒh‚e yŒT¼q‚ fht{‚ òuðt {¤u Au.
yt …týe yt…ýe ÔÞðMÚtt™t y¼tðu ytuAwk ™ ÚttÞ ‚u™e
{n¥t{ Ë{s fu¤ððe ð‚o{t™{tk sÁhe Au. yt ò„]r‚™t
¼t„Á… hh-{e {t[o rðï s¤ rŒ™ ‚hefu Wsððt{tk
ytðu Au.
{t™ðË{ts{tk {t™ðeyu «„r‚™t ¼t„Á…u y™ufrðÄ
[es-ðM‚wytu™e þtuÄ fhe Au ‚u{tk …ý …týe™tu W…Þtu„
fhðt{tk ytðu Au. su{ fu, ¾u‚eûtuºtu …tf Wí…tŒ™ {txu 73
xft …týe rËk[tE™tu W…Þtu„{tk ÷uðt{tk ytðu Au. 1 rf÷tu
[tu¾t …fððt 4…00 r÷xh …týe,1 x™ ÷tu¾kz ƒ™tððt
20,222 r÷xh …týe, 1 rf÷tu ft„¤ ƒ™tððt 100 r÷xh
…týe, yuf r÷xh …uxÙtu÷ ƒ™tððt 100 r÷xh …týe,1 x™
rË{uLx Wí…Òt fhðt{tk 4… r÷xh …týe òuEyu Au. yÚtto‚
Œhuf [es-ðM‚wytu™t Wí…tŒ™{tk …týe «tÚtr{f yr™ðtÞo
«ðtne ‚hefu ytrŒft¤Úte hnÞwk Au. ð‚o{t™{tk rðãw‚ -Wòo
Wí…Òt fhðt rð…w÷ «{tý{tk …týe òuEyu Au. Ëkûtu…{tk
22
fneyu ‚tu yt …]Úðe W…h Œhuf Sð-sk‚w/«týe-ËSðË]rü™u
Sðk‚ hnuðt {txu ‚u{s [es-ðM‚wytu Wí…Òt fhðt {txu …týe
…tÞt™e sÁrhÞt‚ Au.
yt …]Úðe …h …týe™wk htËtÞrýf Ë{efhý H 2O (ƒu
ntEzÙtus™™t …h{týw y™u yuf yturfËs™™t …h{týw){tkÚte
ƒ™u÷wk ËkÞtus™ Au. ÔÞrf‚™wk þheh MðMÚt y™u ‚kŒwhM‚ hnu ‚u
{txu …týe {níð™tu ¼t„ ¼sðu Au. {t™ðeyu …tu‚t™e
‚kŒwhM‚e st¤ððt {txu 4 Úte 5 r÷xh …týe Œhhtus™t …eðwk
stuRyu. fthýfu, …týe þheh™t ‚t…{t™™u r™Þkºtý{tk ht¾u
Au.ÔÞrõ‚™t þheh™t swŒt-swŒt yðÞðtu{tk 65 % sux÷tu
¼t„ …týe™tu Au. su{ fu, {t™ðe™t {„s{tk 74.… xft,
ntzft{tk hh xft, fez™e{tk 8h.7 xft, M™tÞwytu{tk 7…
xft, ÷tune{tk 83 xft …týe™tu ¼t„ hnu÷tu Au. xqkf{tk …týe
ð„h Sððwk yÚtðt Sð™ yþfÞ Au. fthý fu, …týe {t™ð
þheh{tk y™ufrðÄ he‚u ft{ fhu Au. su{ fu,
÷wƒúefuþ™: {tu{tkÚte ™ef¤‚e ÷t¤Úte {tuk Ëwft‚w ™Úte ‚u{s
ytk¾™u Ë‚‚ ¼e™e ht¾u Au,
hu M …ehu þ ™ :- ÔÞrf‚ ïtËtuïtË™e r<Þt{tk Xkze fu „h{
nðt ÷u Au íÞthu …týe ‚u™u þheh™t W»ý‚t{t™{tk ÷tðu Au
íÞthƒtŒ nðt VuVËt{tk òÞ Au.
ËhfÞw÷uþ™: þheh{tk ÷tune™wk Ëh¤‚tÚte ËhfÞw÷uþ™ ÚttÞ
‚u he‚u …týe ÷tune™u ðÄw …t‚¤wk fu ðÄw òzkw Út‚tk yxftðu Au.
ztÞsuþ™ :- …týe …t[™r<Þt™u Ëh¤ ƒ™tðu Au. þheh™u
W…Þtu„e ‚¥ðtu ytk‚hzt{tkÚte ÷tune{tk ¼¤ðt™e r<Þt …týeÚte
ÚttÞ Au.
VeÕxÙuþ™ :- þheh™e ‚kŒwhM‚e{tk þheh™u ™wfËt™ …ntu[tzu
‚uðt Íuhe …ŒtÚttuo …hËuðt MðÁ…u [t{ze™t Aeÿtýwytu îtht
…uþtƒ MðÁ…u rfz™e îtht, {¤ MðÁ…u ytk‚hzt îtht þheh™e
ƒnth ftZu Au.
yuhfkzeþ™ :- „h{e …zu íÞthu …hËuðtu ÚttÞ Au, su ƒnth™t
ðt‚tðhýÚte ËqftE òÞ Au. su™t îtht þheh™e Ë{‚w÷t
s¤ðtÞ Au. ytðe yuh fkzeþ™ suðe yËh …týeÚte ÚttÞ Au.
hezfþ™ :- ði¿ttr™f ‚thý {wsƒ …qh‚t «{tý{tk …týe
…eðtÚte ðs™ ½xu Au yux÷u fu, yursk„ «tuËuË heðËo ÚtðtÚte
ytÞw»Þ ðÄu Au.yt Ë{„ú ƒtƒ‚tu þheh™e «r<Þtytu™u
æÞt™{tk ht¾eyu ‚tu sýtÞ Au fu, þheh{tk sÁheÞt‚ fh‚tk
…týe™wk «{tý ytuAwk ÚttÞ ‚tu þheh™e ‚kŒwhM‚e ƒ„zu Au.
su™u zentEzÙuþ™ ‚hefu ytu¤¾ðt{tk ytðu Au. rðï ythtuøÞ
ËkMÚtt™t ‚thý {wsƒ 80 xft rƒ{theytu …týesLÞ ntuÞ
Au. yt…ýt ¼th‚ Œuþ{tk …ý fhtuztu ÷tuftu …týesLÞ htu„tuÚte
…eztÞ Au yt htu „ tu { tk {hztu , ftu ÷ u h t, xtEVtu E z,
…uhtxtEVtuEz, f{¤tu, V÷tuhtuËeË, ç÷w-ƒuƒe, …Úthe, ÷tune™wk
ô[w Œƒtý, y…[tu ð„uhu htu„tu™tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au. yt ƒÄt
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
htu„tu …týeÚte Út‚t ntuÞ Au. „tuþu™t sýtÔÞt™wËth “«íÞuf
ðM‚w …týeÚte W‚…L™ ÚtR Au y™u ‚u …týe îtht s Srð‚
hnu Au”. yt Ë]rü{tk …k[{nt¼q‚-…týe, ðtÞw, ¼qr{, yrø™,
ytftþ-…tk[ ‚¥ðtu y{qÕÞ Au. su{tk …týe yuf {níð…qýo
«tf]r‚f †tu‚ Au, su y™{tu÷ Au. …]Úðe …h™e SðË]rü {txu
‚u …qh‚t «{tý{tk Au. …hk‚w, „tkÄeSyu fnÞwk n‚wk ‚u{ …]Úðe
‚u™e W…h ™¼‚t Œhuf {t™ðe™e sÁheÞt‚ …qhe fhðt Ëût{
Au. …hk‚w ‚u ƒÄt ÷tuftu™e ÷t÷[ …qhe fhðt sux÷e Ë{]æÄ
™Úte. „tkÄeSyu ðÄw{tk fnÞwk n‚wk fu-Ëtu™t-[tkŒe™t xqfzt yu
Ët[e Ëk…r¥t ™Úte, ythtuøÞ yu s Ët[e Ëk…r¥t Au. ‚u™u
Ët[ððe òuEyu, ‚uÚte fne þftÞ fu Prevention is better
than cure yux÷u fu htu„ ÚtÞt ƒtŒ {xtzðtu yu™t fh‚tk Út‚tu
s yxftððt{tk ytðu ‚tu ‚u ÞtuøÞ Au.
¼th‚™e {tuxe ™Œeytu suðe fu- „k„t, Þ{w™t, „tuŒtðhe,
™{oŒt, ftðuhe, f]»ýt, ¼e{t, ‚t…e, Ëtƒh{‚e ð„uhu
«Œqr»t‚ ƒ™e „E Au. yt ™Œeytu{tk Wãtu„tu™wk fur{f÷Þwf‚
…týe Atuzðt{tk ytðu Au. yt ƒtƒ‚™u æÞt™{tk ht¾e ¼th‚eÞ
ƒkÄthý{tk …týe «Œq»tý r™Þkºtý Ätht™e òu„ðtEytu
fhðt{tk ytðe Au. su{tk LÞq™¥t{ htüÙeÞ Ätuhýtu ( Minimum
National Standards :- MINAS) ™ffe fhðt{tk ytÔÞt Au.
…hk‚w, ‚u fth„‚ ™eðzÞt ™Úte. yt «Œq»tý™e «r<Þt™t
{q¤ «t„ir‚ntrËf Þw„Úte s yrðh‚ …ýu [t÷e ytÔÞt Au
yux÷u fu, {t™ðeyu ¾tuhtf htkÄðt {txu yrø™ «„xtÔÞtu
íÞthÚte s «Œq»tý™e þÁyt‚ ÚtE Au. su ð‚o{t™ft¤{tk
…ý [t÷w Au. yt «r<Þt{tk {t™ðe {tuxt¼t„™tu f[htu
…týeÚte s Œqh fhu Au. su™tÚte …týe ðÄw™u ðÄw Œqr»t‚ Út‚wk
òÞ Au.
yt…ýt ¼th‚ Œu þ {tk …týe™t þw r æÄfhý {txu rðrðÄ
…æÄr‚ytu y{÷{tk {wftÞ Au. su{ fu, …eðt™t …týe™wk
f÷tuhe™uþ™ fhðtÚte 3… xft …týesLÞ htu„tu ™tƒqŒ ÚttÞ
Au. òu fu rðï s¤…rh»tŒ (E.Ë h003)™t Ëðuoûtý {wsƒ
…týe™e „wýð¥tt yk„u™t ËkÞwf‚ htütu™t {qÕÞtkf™{tk 1hh
Œuþtu™e ÞtŒe{tk ¼th‚ 1h0{tk <{u Au. su yt…ýt {txu Œw:¾Œ
Au. fthý fu, ¼th‚™t {tuxt¼t„™t ™t„rhftu{tk …týe™e
„wýð¥tt yk„u™wk ¿tt™ ™Úte. ytÚte yt yk„u Œhuf ™t„rhf™u
¿tt™ {¤e hnu ‚u sÁhe Au. “s¤ yus Sð™” ™t ËkŒ¼o{tk
Sð™{tk …týe™wk {níð y™uf„ýwk Au su™tu ŒqhW…Þtu„ ‚u{s
Œqr»t‚ Út‚wk yxftððwk òuEyu. …týe™t «&™tu™u æÞt™{tk ht¾e
Œhuf ÔÞrf‚™u …tu‚t™t Sð™{tk …týe™wk þwk {níð Au ‚u
yk„u™e òýfthe yt…ðe ð‚o{t™{tk ytð~Þf Au. su™tÚte
…týe™u ÷„‚e {tuxt¼t„™e Ë{MÞt n÷ ÚtE þfþu.
(÷u ¾ f rnk { ‚™„h rMÚt‚ yu Ë .ƒe. {rn÷t ytxo Ë
ftu÷ us {tk yæÞt…™ftÞo fhu Au.)
23
 fwŒh‚Lte yŒT¼q‚ þrf‚ - ð]ût
ð]ût yu yt …]Úðe÷tuf™u fwŒh‚™e y™{tu÷ ¼ux Au,
ftuE …ý ÔÞrf‚ ð]ût™t AtÞt ™e[u W¼tu hne™u yuf
«fth™t yt™kŒ™tu y™w¼ð fhe þfu Au. ‚u AtÞt
™e[u W¼t hne™u ‚u™t {™™u þtk‚ Út‚wk ‚u òuE þfu Au.
ð]ût{tk yu þrf‚ Au fu ‚u {týË™t ykŒh [t÷e hnu÷tk
ÞwæÄ™u þtk‚ fhe þfu Au. ð]ût™t AtÞt ™e[u W¼e
hnuðtÚte ‚{u y™w¼ÔÞwk nþu fu “ntþ! fux÷e þtkr‚ Au
ynekÞt”. yt þçŒtu ‚{tht {tUZt{tkÚte ytÃttuytÃt
™ef¤e s òÞ Au.
þtkr‚ y™u r™ýoÞþrõ‚
fux÷tkf ÷tuftu™u {¤ðtÚte yt…ýt {™™u þtkr‚ {¤u Au
‚uðe s he‚u ð]ût …ý yuf Ér»t™t suðwk ft{ fhu Au.
‚u™e AºtAtÞt ™e[u ytððtÚte {™™u þtkr‚ {¤u Au.
‚u™u fÞthuÞ fnuðwk …z‚wk ™Úte fu {™u yt Œw:¾ Au. ‚u
Ë{S òÞ Au y™u ‚u™e AºtAtÞt ™e[u W¼t hnuðtÚte
{™™u þtkr‚™tu y™w¼ð ÚttÞ Au y™u ‚u™tu Wfu÷ …ý
íÞtkÚte {¤e hnu Au.
Úttuzef ðth ð]ût™t AtÞt ™e[u W¼t hne yt…ýu rð[the
hnÞt ntuEyu Aeyu y™u fÞthu yt…ýt ‚u rð[thtu{tkÚte
hM‚tu {¤e stÞ Au fu ‚h‚ yt…ýu ‚u ft{ …qÁ fhðt
™ef¤e …zeyu Aeyu y™u ‚u r™ýoÞ yt…ý™u ÄtÞto
ft{{tk ËV¤‚t …ý y…tðu Au. …ý yt…ýu ‚u ft{™tu
Þþ yu ð]ût™u yt…‚t ™Úte. yt…ýu ‚u™u ™sh ykŒts
fheyu Aeyu. …ý òu ÷tkƒtu rð[th fheyu ‚tu {t÷q{
…zþu fu, ‘™t ntuÞ, yt rð[th ‚tu {™u ‚u ð]ût™t ™e[u
‚u™e AºtAtÞt{tk W¼tu hnÞtu íÞthu s ytÔÞtu n‚tu’.
‚tu sÁh ‚{u {t™þtu fu ð]ût{tk fwŒh‚u yu þrf‚ {qfe
Au fu su™e AºtAtÞt{tk ytðu÷t ftuE …ý ÔÞrf‚™u ‚u
r™htþt{tk zqƒu÷e òuE þf‚e ™Úte. ‚u™u ‚u ð]ût þtkr‚
yt…u Au y™u ËtÚtu ËtÚtu hM‚tu …ý ƒ‚tðu Au.
ð]ût™e ytx÷e ƒÄe fwŒh‚e þrf‚ Au ‚u yt…ýu ¼q÷e
sEyu Aeyu y™u yt{Úte ‚u{ ¼xfÞt fheyu Aeyu.
òu Ët[tu r™ýoÞ {u¤ððtu ntuÞ ‚tu sÁhÚte ytðt ð]ût™e
AºtAtÞt{tk ytþhtu ÷uðtu òuEyu.
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
ytftþ …xu÷
fÕ…™t™w k ËtfthÁ…- ð] û t
fÕ…ð]ût™e fÕ…™t fhðt{tk ytðu÷e Au ‚u ¾hu¾h
fÕ…™t™wk ËtfthÁ… Œhuf ð]ût …tu‚u Au. ‚u ËeÄe he‚u
yt…ý™u {ŒŒ fh‚wk sýt‚wk ™Úte, …ý ‚u yt…ýe
fÕ…™t{tk ytðe™u yt…ý™u ò„]‚ fhe™u hM‚tu ƒ‚tðu
Au fu ™t, sÁh yt s hM‚tu ntuE þfu. y™u yt…ýu
[t÷e ™ef¤eyu Aeyu ‚u ft{™u ykò{ yt…ðt. ytÚte
‚u ft{ sÁhÚte ËV¤‚t yt…ý™u y…tðu Au, …ý
‚u™tu Þþ yt…ýu …tu‚t™e ò‚™u yt…eyu Aeyu.
¾hu¾h ‚u™t Ët[t nf™tu yrÄfth ‚u ð]ût Au ‚u yt…ýu
¼q÷e hnÞt sEyu Aeyu.
fwŒh‚™e y™{tu÷ ¼ux yuðwk yt…ýwk yt ð]ût yu ¾hu¾h
yt…ý™u ftuE …ý V¤™e ytþt ð„h ½ýe he‚u {ŒŒ
fhu Au. ‚u™t r™MðtÚto Mð¼tð™u yt…ýu ™sh ykŒts
™ fhðtu òuEyu. Sð™{tk Ë{Þ {¤u ‚tu ‚uðt ð]ûttu™wk
s‚™ fhe™u, WAuhe™u ‚u™tu …ý y[qf yt™kŒ ÷uðtu
òuEyu.
yt™k Œ ŒtÞf y™w ¼ ð
òu ‚{u yuf ð]ût™t WAuh™tu yt™kŒ ÷uþtu ‚tu …ý ‚u
¾hu¾h yt™kŒŒtÞf nþu. ‚{u ‚u™t W…h W„‚e ftu{¤
fqk…ýtu™u òuE™u sÁh y™w¼ðþtu fu [tu¬Ë ftuE
frh~{t ÚtE hnÞtu Au. nwk …ý yt Atuz™u WAuhe þfwk
Awk. ‚{u …tu‚t™t{tk yuf «fth™tu yt™kŒ y™w¼ðe
þfþtu. òu ‚u Atuz {whÍtE sþu ‚tu …ý ‚{™u ÷t„þu
fu sÁh {tht WAuh{tk ¾tux hne „E nþu. …ý ‚u
Atuz{tk ò™ ytð‚e ™sh ytðþu ‚tu ‚{tht{tk …ý
ò™ ytðþu, ‚{u …ý yt™krŒ‚ ÚtE WXþtu.
ftuE Atuz W…h f¤e W„þu ‚tu ‚{™u ÷t„þu fu yt f¤e
fux÷e ËwkŒh Au. ‚{™u …ý ÷t„þu fu yt f¤e{tkÚte
Vq÷ ƒ™‚t ËwÄe ‚{u …ý ‚u™u òu‚t s hnuþtu. yuf
«fth™t yt™kŒ™tu y™w¼ð fhþtu. fwŒh‚™e ™Sf
sðt™tu yt ËtiÚte Ënu÷tu hM‚tu Au. su fwŒh‚u ‚{™u
yt Sð™ ytÃÞwk Au ‚u s Sð™ ‚{u ‚{tht WAuhu÷tk
ð]ût{tk òuE þfþtu. ‚u™tu yt™kŒ yŒT¼q‚ nþu, ‚u
y™w¼ðe òuþtu.
24
 11-{e …k[ð»teoÞ Þtus™t y™u …Þtoðhý : yuf yð÷tuf™
nu‚w y tu :
yr„Þth{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk …Þtoðhý y™u {tuË{
…rhð‚o™™u ¾tË {níð y…tÞwk Au. yt «fhý™t nu‚y w tu{tk
ðýoðtÞw Au fu, yr„Þth{e …k[ð»teoÞ Þtus™t™e ftuE …ý
…rhÞtus™t{tk r[hkSð rðftË{tk …Þtoðhý™e ò¤ðýe
yu fuLÿ MÚtt™u Au.
ðM‚eðÄthtu, þnuhefhý y™u yLÞ {t™ðËSo‚ rðftË
yu s{e™™wk Ätuðtý, …rhËh™u ™wfËt™, hýefhý, sið-
ðirðæÞ‚t™tu ™tþ ‚u{s …ÞtoðhýeÞ «Œq»tý ™tu‚hu Au. suÚte
swŒtk-swŒtk {kºtt÷Þu yt ™wfËt™ htufðt ‚Útt ™wfËt™™u
¼h…tE fhðt …rhýt{÷ûte …„÷tk ÷uðt òuEþu. su{ fu,
{t¤¾t„‚ ËwrðÄt, ðtn™ÔÞðnth, …týe …whðXtu,
Wãtu„tu, f]r»t y™u „heƒe r™ðthý™t ftÞo<{tu
Ëk¼t¤‚t {kºtt÷Þtuyu …Þtoðhý™t {wÆt™u æÞt™u
ht¾ðtu …zþu. …ÞtoðhýeÞ r™Þ{™ y™u «ƒkÄ {txu
{t¤¾t„‚ ËwrðÄt W¼e fhðe …zþu. su™tÚte
rðftË™e ytzyËh W¼e ™t ÚttÞ.
…Þtoðhý «ƒkÄ y™u r™Þ{™ fhðt™e fuLÿeÞ
sðtƒŒthe ð™ y™u …Þtoðhý {kºtt÷Þ™e Au. yt
{kºtt÷Þu «Œq»tý r™Þkºtý y™u …ÞtoðhýeÞ ò¤ðýe
fhðtk Ëût{ Útðwk …zþu. y÷ƒ¥t, …Þtoðhý™tu nu‚w
Ët[ððt/ò¤ððt {txu ‚{t{ M‚hu «Þí™tu fhðt
…zþu. …Þtoðhý™tu {wÆtu ™er‚ ½zðiÞtytu™u niÞu
ðËu÷tu ntuðtu òuEyu. ð¤e, ‚{t{ M‚hu yt ƒtƒ‚u
ò„]r‚ y™u r™Mƒ‚ W¼t fÞto rËðtÞ …Þtoðhý™e
ò¤ðýe y™u «Œq»tý r™Þkºtý þfÞ ™Úte.
«Œq»tý r™Þkºtý fhðt «tuíËtnf Þtus™t ½zðe …zþu.
‚tu s Wãtu„„]ntu y™u ÷tuftu …Þtoðhý ò¤ðýe{tk
yt„¤ ytðþu. fwŒh‚e ËkËtÄ™tu™tu ÔÞðrMÚt‚
W…Þtu„ fhðt ÷tuf-¼t„eŒthe ðÄthðe …zþu.
yíÞthu …Þtoðhý yu fuLÿ™tu rð»tÞ Au. su™u fuLÿ
htßÞ™e ËkÞõw ‚ ÞtŒe{tk {qfðt™e rn{tÞ‚ fhðt{tk
ytðe Au. su fhðt ƒkÄthý™tk-7-{tk rþzÞw÷{tk
ËwÄthtu fhðtu …zþu. su™u ÷eÄu ‚{t{ M‚h™e Ëhfthe
ÔÞðMÚtt{tk …Þtoðhý ò¤ðýe y™u sðtƒŒthe W¼e
fhe þftÞ.
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
Ëhfthu ¾tË «fth™e Mð‚kºt ËkMÚtt W¼e fhðe
òuEyu. Ët{tSf y™u …Þtoðhý he‚u r[hkSð ntuÞ,
‚uðe Ëhfthe ™er‚ y™u ftÞo<{tu ƒ™tðe™u [tuffË
sðtƒŒthe y™u {t„oŒþo™ yt…e þfu ‚uðe ƒkÄthýeÞ
ËkMÚtt ƒ™tððt™e rn{tÞ‚ fhðt{tk ytðe Au.
yr„Þth{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk htsÞ «Œq»tý
r™Þkºtý ƒtuzo™t nt÷™t {t¤¾t{tk VuhVth fhe™u
ðÄthu Ëthe he‚u …Þtoðhý ò¤ðýe fhe þfu ‚uðe
ÔÞðMÚtt W¼e fhðt™e ðt‚ fhe Au.
…Þtoðhý ðtne™e™wk {t¤¾t„‚ Á…tk‚h fhe™u
r™Mƒ‚Äthf ™t„rhftu™e SÕ÷t M‚hu Ër{r‚
ƒ™tðe™u ðtu[ztu„ ™e ¼qr{ft …Þtoðhýûtuºtu W¼e
fhðt rn{tÞ‚ Au. …ÞtoðhýeÞ Ëk{r‚ «r<Þt
„wýð¥tt Þwf‚ ƒ™u, …thŒþof ƒ™u ‚u {txu rsÕ÷t
M‚hu ÔÞðMÚtt W¼e fhe™u yt„tu‚he òý MÚttr™f
MðhtsÞ™e ËkMÚttytu™u fhðt™e ¼÷t{‚ Au. su
rðM‚th …k[tÞ‚ yuûxuLþ™ ytuV rþzÞw÷ yurhÞtÍ
yufx (PESA) {tk ytðu íÞtk …ÞtoðhýeÞ Ëk{r‚
÷u‚t …nu÷tk Œh¾tM‚ {qfðe …zþu. E.ytE.yu
™turxVefuþ™{tk Ëq[ðu÷ «tusfu xTË {txu …ÞtoðhýeÞ
÷tuf-Ëw™tðýe VhSÞt‚ fhðe …zþu.
÷ûÞtkftu :
Œþ{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk r™Œuro þ‚ VtuhMu x{tk …tk[
xft™tu ðÄthtu fhðtu. su™t {txu 160 ÷t¾ nufxh
ðÄthu s{e™ òuEþu. Œþ{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk h…
xft VtuhuMx fðh fhðt™e Þtus™t n‚e.
h011-1h ËwÄe{tk ƒÄt s {tuxt þnuhtu{tk ðÕzo nuÕÚt
ytu„™ ou tEÍuþ™™t Ätuhý {wsƒ nðt™e „wýð¥tt ËwÄe
…ntU[ðwk
h011-h01h ËwÄe{tk þwæÄ fÞto rËðtÞ™tu ½h„ÚÚtwk
«ðtne f[htu ( ËwyuÍ-ðuMx )™Œeytu{tk Atuzðt{tk
ytðþu ™ne.
JNNURM y™u yƒo™ EL£tMxÙf[h zuð÷…{uLx
rMf{ Vtu h M{tu ÷ yu L z r{zeÞ{ xtW™
(UIDSSMT) ™t ytiãtur„f, òu¾{e y™u
sið‚ƒeƒe f[ht™u ÞtuøÞ he‚u r™ft÷ fhðt™e
25
 ÔÞðMÚtt W¼e fhðt{tk ytðþu.
h016-h017-ËwÄe{tk ( S.ze.…e )™t h0 xft
Þwr™x ŒeX ðes¤e ½xtzðt™e Þtus™t Au. su™t {txu
MðåA y™u …w™: [r<‚ þrf‚ W¼e fhðe …zþu.
nt÷™t ntEzÙt…u tðh ‚Útt …ð™ þrf‚ W…htk‚ ƒtÞtu-
VÞwy÷ y™u ËqÞþ o rf‚ …uŒt fhðt {txu ™ðt ËkþtuÄ™
fhðt …zþu.
…Þtoðhý ËwÄthýt {txu™e …nu÷ :
yr„Þth{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk swŒt swŒt {kºtt÷Þtu™e
swŒe swŒe Þtus™tytu™u Ëkfr÷‚ fhe™u fw÷ hh rÚt{uxef
Þtus™tytu ƒ™tððt{tk ytðe Au. Œþ{e …k[ð»teoÞ
Þtus™{tk fw÷ 70 Þtus™tytu n‚e. fuLÿ …whMf]‚ y™u
fuLÿeÞ ËntÞðt¤e {wÏÞ Þtus™tytu{tk ™uþ™÷ rhðh
fLÍðuoþ™ Ã÷t™, ™uþ™÷ yuVtuhuMxuþ™ «tu„út{
(yu™yu…e) Ë{wŒtÞ ËtÚtu™e Ët{tSf ð™efhý
(…k[tÞ‚ ð™ Þtus™t), fkÍhðuoþ™ ytuV ™u[h÷
rhËtuËeoË yuLz Eftu rËMx{, «tusufx xtE„h,
yuLðtÞhtu™{uLx÷ ELV{uþ o ™, rþûtý y™u ò„]r‚,
«Œq»tý r™Þkºtý ‚Útt ™uþ™÷ ftuMx÷ {u™us{uLx
«tu„út{ ð„uhu™tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au.
™uþ™÷ yuVtuhMu xuþ™ «tu„tú { yk‚„o‚ 33 xft ð]ûttu/
VtuhMu x fðh™u …w™: rð[thýt fhe™u ‚u{tk „útË÷uLz,
™u[h÷ zuÍxo, Eftu-ËeMx{ W{uhðt Ëq[ðtÞwk Au.
Ä ™uþ™÷ rhðh fLÍðuoþ™ Ã÷t™ (yu™ythËe…e)
su ËtiÚte {tuxe fuLÿeÞ «tuíËtnf Þtus™t Au. su{tk
þnuh y™u „út{ rðM‚thtu …tu‚t™e ƒkÄthýeÞ
sðtƒŒthe ðnU[e™u [tuffË he‚u þrwæÄfhý y™u
{tðs‚ fhu ‚uðe ÔÞðMÚtt W¼e fhðt{tk ytðþu.
hnuðtËeytu …týe ò¤ðýe, ËkðÄo™ ‚Útt …w™:
ð…htþ y™u …w™: [r<‚ fhðt ËkðŒu ™þe÷ ƒ™u ‚uðt
«Þí™tu fhðt{tk ytðþu.
yr„Þth{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk …ÞtoðhýeÞ rþûtý,
‚t÷e{ y™u rðM‚hý fhðt™t ftÞo<{tu™e òu„ðtE
fhe Au. su …rç÷rËxe y™u ò„]r‚ îtht htsÞ
Ëhfth™tu ð™ rð¼t„ fhþu. …rç÷f xÙtLË…tuxo suðe
fu, huÕðu, ƒË, rð{t™™e Ëuðtytu îtht …Þtoðhý
ò¤ðýe™tu ÏÞt÷ W¼tu fhðt™e òu„ðtE Au.
rðãtÚteoytu™e «ð]r‚ îtht MÚttr™f …ÞtoðhýeÞ
«&™tu™tu zuxt ™uþ™÷ yuLðehtu™{uLx {tu™exhª„
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
«tusufx ËtÚtu Ëkfr÷‚ fhðtu. «ð‚o{t™ ™uþ™÷
yu™ðuhtu™{uLx yðuh™uË fuB…uE™ ‚Útt ™uþ™÷ „úe™
ftu…Ëo «tu„tú { ‚Útt þt¤t ftu÷ò
u ™
u e Eftu f÷ƒ™u ‚Útt
MðiråAf ËkMÚttytu™u ‚t÷e{ yt…e™u 11-{e
…k[ð»teoÞ Þtus™t™u yËhfthf ƒ™tðtþu.
f÷tE{ux [uLs™e yËhtu™u …ntU[e ð¤ðt {txu
‘Ëhfth™e ykŒh s [tuffË {t¤¾t„‚ ÔÞðMÚtt’
W¼e fhðt{tk ytðþu. ði¿ttr™f ËkMÚttytu, rƒ™
Ëhfthe Ëk„X™tu™t ËntÞÚte f÷tE{ux [uLs™e
yËhtu™u …ntU[e ð¤tþu.
…Þto ð hý Ëw h ûtt y™u {tu Ë { …rhð‚o ™ yk „ u ™ e
Y…hu ¾ t
Œþ{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk …,94… fhtuz Ár…Þt
ð™ y™u …Þtoðhý {kºtt÷Þ™u Vt¤ððt{tk ytÔÞt
n‚t. yr„Þth{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk ‚u{tk 68
xft™tu ðÄthtu fhe™u 10,00… fhtuz Vt¤ððt{tk
ytÔÞt Au. fuLÿeÞ Þtus™t{tk h3 xft ¾[tuo Útþu. sÞthu
fuLÿeÞ …whMf]‚ Þtus™t{tk 77 xft ðt…hðt{tk
ytðþu.
h007-h008-{tk su ðtr»tof ƒsux n‚wk ‚u{tk 11.
03 xft ðÄthtu fhe™u h008-h009-{tk ðtr»tof
ƒsux{tk 1…00 fhtuz Vt¤ððt{tk ytðþu su{tk
601.38 fhtuz Ár…Þt yu™ðtÞhtu™{uLx yuLz
Eftu÷tuS ‚Útt 898.6h fhtuz ð™ y™u ðLÞ
«týeytu …tA¤ ð…htþu.
yr„Þth{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk …k[tÞ‚ ð™ Þtus™t
(Ë{wŒtÞ ËtÚtu Ët{tSf ð™efhý) rð„uhu su fuLÿeÞ
…whMf]‚ Þtus™t nuX¤ nþu su{tk 900 fhtuz
Vt¤ððt{tk ytðþu.
…k[ð»teoÞ Þtus™tytu™e {ÞtoŒtytu :
AXe …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk „heƒtu ‚Útt ðkr[‚tu W…h
su ™fthtí{f yËhtu rðftË÷ûte «tusufx™e …zu Au
‚u™u ËwÔÞðrMÚt‚ he‚u r™Œuoþ fhðt{tk ytðe n‚e.
sÞthu 11-{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk Ëkfr÷‚ rðftË{tk
þwk þwk ™fthtí{f yËhtu …zþu ‚u™kw rð&÷u»tý fhðt{tk
ytÔÞwk ™Úte.
11-{e …k[ð»teoÞ Þtus™t{tk yuVtuhMu xuþ™, ËtuMÞ÷
VtuhuMx, yu„útu VtuhuMx, nðt™e „wýð¥tt, …týe™e
„wýð¥tt, ™uþ™÷ rhðh fLÍðuoþ™ Ã÷t™, ™uþ™÷
26
 ÷uf fLÍðuþ
o ™ Ã÷t™, ðuMx {u™su {uLx ð„uhu {wÆtytu™u
ÔÞðrMÚt‚ he‚u ytÞtus™{tk {qfðt{tk ytÔÞt Au. sÞthu
ƒtÞtu-ztÞðrËoxe, ƒtÞtu-MVeÞh rhÍðo, {tWLxu™
Eftu-rËMx{, ftuMx÷ {u™us{uLx Ítu™ (Ëeyu{Íuz)
‚Útt «týe fÕÞtý y™u ðLÞSðtu rðþu rð„‚ðth
ytÞtus™ ™Úte.
{tuË{ …rhð‚o™™u …ntU[e ð¤ðt {txu ftuE ¾tË
™er‚„‚ VuhVthtu ™Úte. suÚte yt Ã÷t™ Œtk‚ ð„h™t
{ntuht suðtu Ëtrƒ‚ Útþu.
fÞthu yxfþu yt yr™Þkrºt‚ «Œq»tý ?
fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™u ƒ[tððt™e y…e÷ fh‚tu ËkËŒeÞ Ër{r‚™tu ynuðt÷
fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuz,o ¼th‚{tk …ÞtoðhýeÞ Ätht-
Ätuhý™t r™Þ{™ y™u [ftËýe {txu™kw {wÏÞ ‚kºt Au. …nu÷e
ðth ËkËŒ™e rð¿tt™ y™u Rß™uhe, …Þtoðhý y™u ð™
rð»tÞ™e Mxuzk ek„ f{exe yu fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo ™t
«&™tu yk„u™e ™tukÄ …tu‚t™t ynuðt÷{tk ÷eÄe Au. yt
ynuðt÷ 21 ytufxtuƒh ™t htus ËkËŒ{tk hsq fhðt{tk
ytÔÞtu Au.
fuLÿeÞ ‚u{s htsÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo {txu yÞtuøÞ
ËÇÞtu y™u y{÷efhý þrf‚™tu y¼tð- yt {wÆtytu
ytV‚Á… Au. su nfef‚™e fƒq÷t‚ ƒtuz™ o t ðztytuyu …ý
fhe Au. Ër{r‚yu …ý ™tUæÞw fu xuf™ef÷ MxtV™e yA‚ ™u
fthýu ƒtuz™o e ft{„ehe™u yËh ÚttÞ Au. ð¤e fuLÿeÞ y™u
htßÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™t {wÏÞ ntuŒtytu …h
ytE.yu.yuË fu yLÞ ðneðxe yrÄftheytu™u ™e{ðt{tk
ytðu Au. suytu «Œq»tý r™Þkºtý «ð]r‚ytu™t ytÞtus™ y™u
Ëk[t÷™{tk r™…wý‚t Ähtð‚t ntu‚t ™Úte. ð¤e, ytðt
yrÄftheytu …tËu yt ƒÄe «ð]r‚ytu …tA¤ æÞt™ yt…ðt
…qh‚tu Ë{Þ …ý ntu‚tu ™Úte.
2004-2005, ™t ð»to{tk Ëwr…ú{ ftuxo™e {tu™exhek„
fr{rx™t ynuðt÷ y™wËth fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo
y™u htßÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuz™ o t fw÷ f{o[theytu …ufe™t
Võ‚ 48 % xuf™ef÷ f{o[theytu n‚t.ßÞthu htßÞ «Œq»tý
r™Þkºtý ƒtuzo™t Ër[ðtu y™u yæÞûttu …ufe™t 77 %
yæÞût…Œu y™u 55 % Ër[ð …Œu hnuðt™e ÞtuøÞ‚‚t
LtðuBçth-rzËuBçth 2008 ÃtGttoÔthÛt rBtºt
™t„rhf Ëk„X™tu™e ¼qr{ft :
(1) rsÕ÷t M‚hu …Þtoðhý ðtne™e™t {tæÞ{Úte ðtu[ztu„
fr{rx{tk MÚtt™ {¤þu.
(h) ½ýe Þtus™tytu{tk Ë{wŒtÞ y™u ™t„rhf Ëk„X™tu™u
òuzðt™e rn{tÞ‚ fhðt{tk ytðe Au.
(3) …Þtoðhý rþûtý, ò„]r‚, ‚t÷e{{tk òuzðt{tk
ytðþu.
(4) ftuMx÷ {u™su {uLx Ítu™ yuLz fLÍðuþ
o ™™tu Ã÷t™ ™ffe
fhðt rËðe÷ ËtuËtÞxe, {tAe{thtu ‚Útt ŒrhÞtE
Ë{wŒtÞ™tu htsÞ M‚hu ËnÞtu„ ÷uðtþu.
Ähtð‚t ™ n‚t. ËkËŒeÞ Ër{r‚yu …txo-xtE{ yæÞût™t
yr¼„{™e r™kŒt fh‚t fnÞwk n‚wk fu, yt ntuÆt™u …Þtoðhý™wk
sÁhe ¿tt™, yr¼„{ y™u y™w¼ð Ähtð‚t …qýo
Ë{Þ™t yæÞût s LÞtÞ yt…e þfuu.
fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuz™ o t …qðo yæÞût rŒ÷e… rƒïtËu
…tu‚t™t ftÞoft¤ Œhr{Þt™ ƒtuzo™t su-‚u ntuÆt {txu
yÞtuøÞ‚t Ähtð‚t ytuAt ËÇÞtu ntuðt™w fnÞwk n‚wk.‚u{ýu
ðÄw{tk W{uÞwO n‚wk fu, r{xª„ yu y„íÞ™t {wÆtytu™e [[to
fhðt™wk {tæÞ{ ™ hnu‚t {tºt yti…[trhf‚t ƒ™e hnu‚e
n‚e. fthýfu, ½ýtk ËÇÞtu …Þtoðhý™u ÷E™u yòý n‚t.
½ýeðth ‚uytu r{xª„{tk ntshe …ý yt…‚t ™ n‚t. yt{
Útðt™wk {wÏÞ fthý su-‚u ËÇÞtu ™ne …ý ftÞŒt{tk hnu÷e
¼q÷¼hu÷e stu„ðtR Au. rƒMðtËu ðÄw{tk fnÞwk fu, ytLtwk
fthý ƒtuzo™t ËÇÞ Útðt {txu™e ftuR [tuõfË ÷tÞft‚tu
r™Þ‚ fhðt{t ytðe ™Úte ítu Au. yt W…htk‚, s™h÷
MxtV™e …ý yr‚þÞ yA‚ ntuðt™wk …qðo yæÞûtu sýtÔÞwk
n‚w.k
fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo yu ð™ y™u …Þtoðhý {kºtt÷Þ
nuX¤ [t÷‚e MðtÞ¥t ËkMÚtt ntuðt A‚tk ‚u™t {tuxt¼t„™t
ËÇÞtu {kºtt÷Þ™t «r‚r™rÄytu ntuÞ Au. {kºtt÷Þ™t ËkÞõw ‚
Ër[ð ƒtuz™ o t ftÞoðtnf yæÞût ‚hefu stuðt {¤u Au. …týe
«Œq»tý r™Þkºtý Äthtu (fu su™e stu„ðtRytu y™wËth ƒtuz™
o e
h[™t fhtR Au). fuLÿeÞ Ëhfth™u y{wf Ëkstu„tu{tk fuLÿeÞ
«Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™e W…hðx sðt™e Ë‚t yt…u Au.
27
ytðe stu„ðtRytu™u fthýu fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuz™ o u
Mð‚kºt,MðtÞ‚ ft{ fhðt™e y™w{r‚ yt…‚wk ™Úte y™u
‚u™u {tºt fuLÿ Ëhfth™t ntÚt™e fX…q‚¤e ƒ™tðe Œu Au
yuðwk …ý ynuðt÷{tk fnuðtÞwk Au. fuLÿ™u sYh …zu r™ýoÞ
ƒŒ÷ðt™e stu„ðtR ËtÚtu™t rþûttí{f …„÷tytu ¼hðt™e
ðt‚ fnu‚tk {kºtt÷Þ™t ð»to 2002 ™t r™ýoÞ™u yt ynuðt÷
{tk xtkfðt{tk ytÔÞtu Au. ynuðt÷ ðÄw{tk fnu Au fu òu ƒÄe
Ë¥tt y™u ft{„ehe {kºtt÷Þ™t ntÚt{tk s fuLÿe‚ ÚtÞu÷e
ntuÞ ‚tu ytðe MðtÞ¥t ËkMÚtt ™ft{e ƒ™e hnuu.
ËkËŒeÞ Ër{r‚™t ynuðt÷{tk fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo
îtht nðt y™u …týe™e {trn‚e rð»tu …ý æÞt™ Œtuhðt{tk
ytÔÞwk Au. stu¾{e «Œq»tftu suðtk fu, ytuÍtu™,ƒt»…e¼q‚ Út‚t
ytu„rou ™f …ŒtÚttuo y™u yuhtu{xu ef ntRztufÙ tƒo™ ™e [ftËýe
™ ÚtR ntuðt™wk ynuðt÷{tk ™tukÄtÞwk Au. Œuþ™t 332
{tu™exhª„ Mxuþ™tu …ife ½ýtk rƒ™ftÞoh‚ ntuðt™wk y™u
zuxt r™Þr{‚ y…zux ™ fht‚tu ntuðt™wk ™tukÄtÞwk Au. ð¤e,
WíËso™ yk„u™t {t…Œkztu r™Þ‚ fhðt {txu ftuE fuLÿeÞ
yusLËe ™Úte. xuf™ef÷ ËkMÚttytu îtht {t…Œkztu ™ffe fhtÞ
‚tu …ý ‚u™u ònuh fhðt{tk {kºtt÷Þ ½ýtu 𾂠÷u Au.
(M…tuLs ytÞ™o ELzMxÙeÍ™t fuË{tk ytðwk ƒ™e [qõÞwk Au.)
ynuðt÷{tk ðÄw{tk fnuðtÞwk Au fu, xuf™ef÷ r™…wý‚t Ähtð‚t
ÔÞrf‚ytu™u y…t‚wk ytuAkw ðu‚™ y™u ‚t÷e{™tu y¼tð …ý
fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™e r™»V¤‚t{tk ¼t„ ¼sðu
Au.
ÃtGttoÔthÛt rBtºt
(‘ÃtGttoÔthÛt rBtºt’Ltt ÕtuÏttuBttk ÔGtõít Útítt rÔtåtthtu ËtÚtu ËkÃttŒf
{kz¤ ËnBtít ntuGt ítu sYhe LtÚte.)
«ft~tf :
…Þtoðhý r{ºt (sLtrÔtftË)
502, hts yuðLÞw, ¼tEftft ™„h htuz, Út÷‚us [th hM‚t
…tËu, y{ŒtðtŒ - 380 059.
VtuLt : 26851321, 26851801
Vu õ Ë : 079-26851321
E-Btu E Õt : paryavaranmitra@yahoo.com
ðuƒËtRx : http://paryavaranmitra.org.in
Btwÿf : {ksw xÙzu Ëo, Vtu L t : 26635116 ({tu ) 98255 75447
LtðuBçth-rzËuBçth 2008
Ër{r‚ ™tk Ëq[™tu: -
Íz…e y™u yËhfthf LÞtÞ {txu …Þto ð hýeÞ
yŒt÷‚tu WÇte fhðe.
Íz…e r™ýoÞ …úr<Þt {txu xuf™ef÷ Mx^ rËðtÞ™t
ƒtuzo ™t ËÇÞtu™e ËkÏÞt ytuAt fhðe.
Œhuf htßÞ{tk yuf Ëe…eËeƒe Ítu™÷ yturVË WÇte
fhðe.
yuh {tu™exhek„ Mxu~t™™e ËkÏÞt 332 Úte 1000 ËwÄe
ðÄthðe.
htßÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo îtht ftu{™ yu^÷wyLx
xÙex{uLx Ã÷tLx ƒ™u y™u Ëk[t÷™ ÚttÞ; Wãtu„tu ‚u™t
¾[o{tk ¼t„eŒthe fhu.
…tðh Ã÷tLx, …u … h Ã÷tLx, rzMxe÷heË su ð t
Wãtu„tu™t ytË…tË™t rðM‚th{tk ¼q„¼o s¤™e
[ftËýe fhðe.
«Œq»tý fh‚e ƒnwhtüÙeÞ fk…™eytu™e ‚…tË fhðe.
«Þtu„þt¤tytu™e MÚtt…™t y™u {tLÞ‚t {txu™e
{t„oŒrþoft ™¬e fhe™u ònuh fhðe.
yt «Þtu„þt¤tytu™u {tLÞ‚t yt…ðt™e sðtƒŒthe
ð™ y™u …Þtoðhý {kºtt÷Þ™u ƒŒ÷u fuLÿeÞ «Œq»tý
r™Þkºtý ƒtuzo™u Ëtuk…ðt{tk ytðu.
fuLÿeÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™u ËwM‚ ft{„ehe fh‚t
htßÞ «Œq»tý r™Þkºtý ƒtuzo™u {t„oŒþo™ ‚u{s Ëò
fhðt™e Ë¥tt yt…ðt{tk ytðu.
çtwf-ÃttuMx
«rít,
ÃtGttoÔthÛt rBtºt 28