T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ

EKMEK KIZARTICILAR TOST

MAKİNELERİ VE FRİTÖZLER

ANKARA 2007
 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak
yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir (Ders Notlarıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye

rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve
geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği

kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.

• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında

satılamaz.
 İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ............................................................................................................... ii
GİRİŞ ..................................................................................................................................1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .................................................................................................3
1. EKMEK KIZARTICILARI..............................................................................................3
1.1. Ekmek Kızartıcıların Tanımı ve Yapısı......................................................................3
1.1.1. Tanımı ...............................................................................................................3
1.1.2. Yapısı ................................................................................................................3
1.2. Ekmek Kızartıcıların Çalışma Prensibi, Elektrik Devre Şeması ve Parçaları...............4
1.2.1. Çalışma Prensibi ................................................................................................4
1.2.2. Ekmek Kızartıcı Elektrik Devre Şeması..............................................................5
1.2.3. Ekmek Kızartıcısında Bulunan Parça ve Adları...................................................6
1.3. Ekmek Kızartıcılarında Bakım ve Onarım İşlemleri...................................................8
1.3.1. Muhtemel Arızalar .............................................................................................9
UYGULAMA FAALİYETİ...........................................................................................13
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................14
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...............................................................................................15
2. TOST MAKİNALARI ...................................................................................................15
2.1. Tost Makinaları Tanımı ve Yapısı ...........................................................................15
2.1.1. Tanımı .............................................................................................................15
2.1.2. Yapısı ..............................................................................................................15
2.2. Tost Makinalarının Çalışma Prensibi, Elektrik Devre Şeması ve Parçaları................16
2.2.1. Çalışma Prensibi ..............................................................................................16
2.2.2. Tost Makinası Elektrik Devre Şeması...............................................................17
2.2.3. Tost Makinasında Bulunan Parça Numarası ve Adları ......................................18
2.3. Tost Makinalarında Bakım ve Onarım İşlemleri.......................................................20
2.3.1. Muhtemel Arızalar ...........................................................................................20
UYGULAMA FAALİYETİ...........................................................................................25
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................26
ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ...............................................................................................27
3. FRİTÖZLER..................................................................................................................27
3.1. Fritözlerin Tanımı ve Yapısı....................................................................................27
3.1.1. Tanımı .............................................................................................................27
3.1.2. Yapısı ..............................................................................................................27
3.2. Fritözlerin Çalışma Prensibi ve Elektrik Devre Şeması ............................................28
3.2.1. Fritözlerin Çalışma Prensibi .............................................................................28
3.2.2. Elektrik Devre Şeması......................................................................................28
3.2.3. Fritözde Bulunan Parça ve Adları .....................................................................29
3.3. Fritözlerde Bakım ve Onarım İşlemleri....................................................................30
3.3.1. Muhtemel Arızalar ...........................................................................................30
UYGULAMA FAALİYETİ...........................................................................................37
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................38
MODÜL DEĞERLENDİRME...........................................................................................39
CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................41
KAYNAKLAR ..................................................................................................................42

i
 AÇIKLAMALAR

AÇIKLAMALAR
KOD 522EE0098
ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi
DAL/MESLEK Elektrikli Ev Aletleri
MODÜLÜN ADI Ekmek Kızartıcılar, Tost Makineleri ve Fritözler
Ekmek kızartıcılar, tost makinaları ve fritözlerin çalışma
MODÜLÜN TANIMI prensiplerini, bakım ve onarım becerisinin kazandırıldığı
öğrenim metaryelidir.
SÜRE 40/24
ÖN KOŞUL Alan ortak modülleri başarmış olmak
Ekmek kızartıcılar, tost makineleri ve fritözlerin bakım ve
YETERLİK
onarımını yapmak.
Genel Amaç

Bu modül ile gerekli ortam sağlandığında, ekmek

kızartıcılar, tost makineleri ve fritözlerin çalışma
prensiplerini, cihazların yapısını tanıyacak gerektiğinde
arıza ve bakım işlerini tekniğine uygun olarak
MODÜLÜN AMACI yapabileceksiniz.
Amaçlar
1. Ekmek kızartıcıların bakım ve onarımını
yapabileceksiniz.
2. Tost makinelerinin bakım ve onarımını
yapabileceksiniz.
3. Fritözlerin bakım ve onarımını yapabileceksiniz.

Atölye ortamı, Ekmek kızartıcılar, tost makinaları ve

EĞİTİM ÖĞRETİM fritözler, Takımhane, Takım çantası, El aletleri panosu, gibi
ORTAMLARI VE el ve güç aletlerinin bulunduğu ortamlar ve bu ortamda
DONANIMLARI bulunan; ölçüm cihazları, lehimleme malzemeleri, diğer
faydalı el ve güç araçları donanımları

Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme

soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.
Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama,
ÖLÇME VE soru-cevap)uygulayarak modül uygulamaları ile
DEĞERLENDİRME kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir

ii
 GİRİŞ

GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,

Elektrikli ev aletleri meslek dalını seçtiğiniz için sizleri tebrik ederiz. Seçiminizde
yanılmadığınızı göreceksiniz.

Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile ekmek kızartıcıları, tost

makinaları, fritözlerin yapısını, çalışmasını ve bakım onarımını öğreneceksiniz.

Teknolojinin her geçen gün hızla ilerlediği bu zamanda kullandığımız bu cihazlar

mutfağımızın baş kösesinde yerini almıştır. Daha kullanışlı ve güvenli kullanımı gayet kolay
hale getirilen mutfak gereçlerinin teknololojinin sürekli gelişmesi ile bunlardada yenilikler
olabilmektedir. Sizlerinde bu meslek dalında mesleğinizi severek icra edeceğinizi
göreceksiniz.

Eğitimin bütünleyicisi hiç şüphesiz ki eğitim araçlarıdır. Bunların başında da yazılı ve

görsel eğitim metaryelleri gelmektedir. Bu modülde konular olabildiğince basit sıralanmış ve
herkesin anlayabileceği sadelikte işlenmiştir.

1
2
 ÖĞRENME FAALİYETİ-1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1
AMAÇ
Ekmek kızartıcı cihazların bakım ve onarımını uygun ortam sağlandığında,
standartlara ve tekniğine uygun olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır.

Ø Elektrikli cihazların elektrik tesisatına bağlanmadan önce dikkat edilmesi

gereken hususları araştırınız.

Ø Evinizde bulunan elektrikli ısıtıcıların termostatlarını ve içindeki elektronik

kartları ve rezistanslarını inceleyiniz.

Ø Yakınınızda bulunan elektrikli ev aletleri teknik servisine giderek arıza bulma

tekniklerini ve katalog bilgilerini araştırınız.

Ø Araştırma işlemleri için internet ortamınıda kullanabilirsiniz. Ayrıca elektrikli

ev aletlerinin teknik servisine gidebilirsiniz. Araştırmalarınızı arkadaşlarınızla
paylaşınız.

1. EKMEK KIZARTICILARI
1.1. Ekmek Kızartıcıların Tanımı ve Yapısı
1.1.1. Tanımı

Ekmek dilimlerini kızartma ve gevretmek için kullanılan elektrikli bir aygıttır.

1.1.2. Yapısı

Ekmek dilimlerinin konulduğu bölüm, rezistanslar, haraketli kol, yay, bobin,

elektronik devre, potansiyometre, ptc, termik ve kızartmayı durdurma düğmesi gibi
elemanlar bulunur.

3
 Resim 1.1: Ekmek kızartıcının görünüşü

1.2. Ekmek Kızartıcıların Çalışma Prensibi, Elektrik Devre Şeması

ve Parçaları
1.2.1. Çalışma Prensibi
Dilimlenmiş ekmek, kızartıcının ortasına konularak haraketli kol yardımı ile aşağıya
alınır. Kol aynı zamanda elektronik kontrol devresini potansiyometre üzerinden
enerjilendirir. Potansiyometre kademesine göre ekmek dilimleri istenilen gevreklikte
kızartılır. Kızartma işlemi istenilen seviyeye gelince sistem kola kumanda ederek ekmeklerin
yukarı çıkartılmasını sağlar. Seçilen ısı derecesinden önce işlemi durdurmak istiyorsanız
Cancel (Cihaz kullanım halinde iken kızartma işlemini iptal etme) düğmesine basınız.

Bazı ekmek kızartıcılarında potansiyometre yerine 30-90 saniye arası otomatik süre
ayarlayan düzenek konulmuştur. Bazılarında termik, bazılarında PTC (Pozitif ısı katsayılı
termistör ) gibi ısı kontrol elemanları da kullanılmıştır. Ortalama güçleri 600W-1400 Watt
arasındadır. Rezistansın genel tanımı şöyledir;

Rezistans: Elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren krom-nikelden yapılmış direnç

tellerine rezistans denir. Oldukça yüksek özdirence sahiptirler. Isıl dayanımları yaklaşık
1400 °C ’ye kadardır.

NOT: Elektrikli ev aletleri mutlaka topraklı prize bağlanmalı, uzatma kablosu kullanılırken
iletken kesitinin standartlara uygun olmasına dikkat edilmeli, yangına sebebiyet verecek
ortamlardan uzak kullanılmalıdır.

4
1.2.2. Ekmek Kızartıcı Elektrik Devre Şeması

Şekil 1.1: Elektrik devre şeması

5
1.2.3. Ekmek Kızartıcısında Bulunan Parça ve Adları

Şekil 1.2: Ekmek kızartıcı parça ve adları

6
 Ekmek kızartıcılarının son
modellerinde
Defrost: Ekmek buzdolabından
yeni çıkmış ise buzu çözmek
için kullanılır.
Reheat: Isı ayarı hangi
konumda olursa olsun üretici
firmanın ayarladığı (Örn;30sn
gibi) otomatik olarak ısıtır
Bagel: Ekmeğin sadece tek
tarafını ısıtmada kullanılır.
Cancel: Cihaz kullanım
durumunda iken kızartmayı
durdurarak ekmeğin dışarıya
alınmasını sağlar.
Potansiyometre: Kadameli ısı
ayar düğmesi gibi fonksiyon
düğmeleri bulunur.
Resim 1.2: Ekmek kızartıcı kontrol paneli

Elektrikli ev aletleri bakım ve onarımı için takımhanede bulundurulması gereken

çeşitli el, güç ve ölçü aletleri (resim 1.3’e bakınız)

Resim1.3: Elektrikli ev aletleri takımhanesi

7
1.3. Ekmek Kızartıcılarında Bakım ve Onarım İşlemleri
Ekmek kızartıcılarının bakımına ve onarımına başlamak için elinizde cihazın devre
şeması varsa ona bakmanız, yoksa bu cihazın elektriki şemasını çizmenizin arızayı gidermek
için size yardımcı olduğunu unutmayınız. Söktüğünüz cihazın parçalarını işlem sırasına göre
kaydederek uygun malzeme kutusuna koyunuz.

Cihaz iç bağlantıları yapılırken; klemensler, anahtarlar, lambalar ve kablolar ısıdan

etkilenmeyecek şekilde konulmalıdır. Klemenslerin yanmaz tip olması tercih edilmelidir.

Belirli aralıklarla cihazınızı mutlaka temizleyiniz. Temizlemeden önce cihazın

fişini prizden çıkartıp soğumasını bekleyiniz. Kırıntıları almak için cihazın
altında bulunan kırıntı tepsisini çekerek çıkartınız. Temiz ve nemli bir bezle
silerek yerine yerleştiriniz.(Resim1.4’e bakınız)

Resim 1.4: Ekmek kızartıcı ekmek kırıntı tepsisinin görünümü

Resim 1.5: Ekmek kızartıcı gövde kapağı sökülme işlemi

8
1.3.1. Muhtemel Arızalar

1.3.1.1. Kızartıcı Kolu Basılınca Tutmuyor

Ø Prizde enerji olmayabilir. Gerilim kontrolü yapılır.

Ø Besleme kablosu arızalı olabilir. Arızalı yer onarılır veya yenisi ile
değiştirilir(resim 1.6’a bakınız)

Besleme kablosu
kontrol edilirken
enerji olmamasına
dikkat edilmeli ve
ölçü aletinin ohm
kadamesinde
olmasına dikkat
ediniz.

Resim 1.6: Besleme kablosu kontrolü

Ø Elektronik devre, kontrol kartı arızalı olabilir. Yenisi ile değiştirilir.

Resim1.7: Kolun bağlı olduğu elektronik kartın görünüşü

Genellikle ekmek kızartıcılarında bobin, anahtar ve elektronik devre

birliktedir. Herhangi biri arızalı olursa komple değiştirilir.

9
1.3.1.2. Kızartıcı Ayarı Maximum Olduğu Halde Kızartma İşlemini Yapmıyor

Ø Elektronik devre kontrol kartları arızalı olabilir. Yenisi ile değiştirilir.

Resim 1.8: Elektronik devre kontrol kartları

Ø Isıtıcı(rezistans) bağlantıları kopuk veya gevşek olabilir. Bağlantılar kontrol

edilir çıkmış uç varsa takılır, kopukluk varsa yenisi ile değiştirilir.

Rezistansın sağlamlık kontrolü: Giriş ve çıkış uçları ölçü aletinin ohm,

diyot veya buzzer kadamesine getirilerek kontrol edilir .Değer gösteriyor
veya vızıltılı ses veriyorsa sağlam, aksi durumda rezistans arızalıdır.

Resim1.9: Rezistansın görünüm ve kontrolü

10
 Elektronik
kartı sökerken
elektronik
elemanların
zarar
görmemesine
dikkat ediniz.

Resim 1.10: Elektronik kartın sökülmesi

1.3.1.3. Kızartıcı Düşük Konumda Olduğu Halde Kol Atmıyor

Ø Kol yayı bozuk veya yerinden çıkmış olabilir. Yay yerine takılır, bozulmuşsa
değiştirilir.

Yay takılı kalma

durumu hariç, kol
enerjisiz basılı
kalmaz, yukarı
atar.

Resim 1.11: Kolun ve yayın basılı durumu

11
 Ø Elektronik kontrol kartı arızalı olabilir, yenisi ile değiştirilir.(Kumanda kolu
basılınca tutmuyor ve rezistanslar çalışıyorsa elektronik kart arızalıdır)

Ø Bobinin nüveleri arasına ekmek kırıntıları yapışmış olabilir. Nüve ince zımpara
veya ince tel fırça ile temizlenir.

Ekmek kırıntıları
temizlenmez ise
zamanla bobinin
nüve parçaları
arasına girerek
enerjilenmesini
engeller.

Resim 1.12: Bobin nüvesinin zımparalanması

1.3.1.4. Kızartıcı Sigorta Attırıyor

Ø Fiş ve besleme kablosu arızalı olabilir. Arıza giderilir, gerekirse değiştirilir.

Ø Rezistanslar kopmuş, yanmış veya gövdeye kaçak olabilir. Kontrol edilir,

gerekirse yenisi ile değiştirilir.(Genellikle rezistansların herbiri 110 V-110V
=220V olarak seri bağlıdır.)

Resim1.13: Rezistansın seri bağlı durumu ve üstten görünümü

12
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Ø Ekmek Kızartıcının Bakım Onarımını Yapmak

İşlem Basamakları Öneriler

Ø Elektronik kartı kontrol ediniz.
Ø Rezistansları kontrol ediniz.
Ø Cihazı kontrol ediniz.
Ø Ekmek kızartıcının enerji altında
olmamasına dikkat ediniz.
Ø Cihazın tipini belirleyerek varsa
katalog bilgilerinden yararlanınız.
Ø Parça sökme işlemlerinde uygun el
aletlerini kullanınız.
Ø Ekmek kızartıcının dış gövde kapağını
sökünüz.
Ø Elektronik kartın üzerindeki bağlantı
vidalarını kataloğa göre sökünüz.
Ø Arızalı olan elektronik kartı
değiştiriniz. Elektronik kartı monte
ederken işlem sırasına dikkat ediniz.
Ø Rezistansların yanmaz tip karton plaka
üzerinde ölçü aleti (ohm kademesi
veya diyot varsa buzzer kademesi) ile
kontrol ediniz.
Ø Arızalı olan rezistansları yenisi ile
değiştiriniz.
Ø Ekmek kızartıcısını çalıştırıp kontrol
etmeyi unutmayınız.

13
 ÖLÇMEVE
ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME
DEĞERLENDİRME

OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıda bu öğretim faaliyetiyle ilgili bir test yer almaktadır. Aşağıdaki soruların
cevaplarını çoktan seçmeli, tamamlamalı ve doğru-yanlış olarak değerlendiriniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi ekmek kızartıcısında bulunmaz.?

A) Rezistans B) Bobin C) Elektronik kart D) Siviç

2. Aşağıdakilerden hangisi gerilim kontrölünde kullanılan aletlerden değildir.?

A) Tornavida B) Kontrol kalemi C) Voltmetre D) Avometre

3. Ekmek kızartıcılarında kol basılınca tutmuyorsa, nedeni ne olamaz.?

A) Prizde enerji yoktur.
B) Rezistans arızalıdır.
C) Elektronik kart arızalıdır.
D) Besleme kablosu arızalıdır.

4. Elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren direnç tellerine ....................denir.?

5. Ekmek dilimlerini kızartmak ve gevretmek için kullanılan aygıta Fritöz denir.

( )Doğru ( )Yanlış

DEĞERLENDİRME

Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz

ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar
inceleyiniz.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

14
 ÖĞRENME FAALİYETİ-2

ÖĞRENME FAALİYETİ-2
AMAÇ
Tost makinaları bakım ve onarımını uygun ortam sağlandığında, standartlara ve
tekniğine uygun olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır.

Ø Elektrikli cihazları elektrik tesisatına bağlamadan önce dikkat edilmesi gereken

hususları araştırınız.

Ø Çevrenizde bulunan tost makinalarının termostatlarını ve içindeki rezistanslarını

inceleyiniz.

Ø Çevrenizde bulunan elektrikli ev aletleri teknik servisine giderek arıza bulma

tekniklerini ve katalog bilgilerini araştırınız.

Araştırma işlemleri için internet ortamını kullanabilirsiniz. Ayrıca elektrikli ev

aletlerinin teknik servislerine gidebilirsiniz.

2. TOST MAKİNALARI
2.1. Tost Makinaları Tanımı ve Yapısı
2.1.1. Tanımı

Kızartma, gevretme ve pişirme işlemlerinde kullanılan elektrikli bir aygıttır.

2.1.2. Yapısı

Açılıp kapatılabilen alt ve üst pişirme plakaları, birbirine seri veya paralel bağlı
rezistans grupları, açma kapama anahtarı, ısıyı kontrol eden termostat ve seri bir lambadan
oluşmaktadır.

Ortalama güçleri 700W-2200W arasında olup, paslanmaz çelik gövde, çıkarılabilir

plakalar, ısı ayarlı ve güvenlik için kilitleme özelliğine sahiptirler.

15
 Resim 2.1: Tost makinesı

2.2. Tost Makinalarının Çalışma Prensibi, Elektrik Devre Şeması ve

Parçaları
2.2.1. Çalışma Prensibi

Tost makinasına anahtar(s) kapatılarak enerji verilir. Termostatla istenen ısı değeri
ayarlanır. Rezistanslar ayarlanan ısı değerine kadar ısınır ve devreden çıkar.(Şekil 2.1’e
bakınız) Kızartılacak ve gevretilecek ekmek, balık, et v.b gibi, ürünler rezistans gruplarının
bulunduğu iki kapak arasına konularak ısıtma işlemi gerçekleştirilir. Üst kapak hafifçe
bastırılarak termostat ayarına göre bekletilirerek pişirme ve kızartma işlemi yapılır.

Tost makinalarına ait özel tava sayesinde çesitli yemeklerde pişirilebilir. Ayrıca alt ve
üst ızgara plakaları yan yana açılarak dumansız ve kokusuz yağsız ızgara çeşitleri de
yapılabilir

NOT: Elektrikli ev aletleri mutlaka topraklı prize bağlanmalı, uzatma kablosu kullanılırken
iletken kesitinin standartlara uygun olmasına dikkat edilmeli ,yangına sebebiyet verecek
ortamlardan uzak kullanılmalıdır.

16
2.2.2. Tost Makinası Elektrik Devre Şeması

Şekil 2.1: Elektrik devre şemaları(rezistansların seri ve parelel bağlı şekilleri)

Resim 2.2: Tost makinası rezistansının görünümü

17
2.2.3. Tost Makinasında Bulunan Parça Numarası ve Adları

Resim 2.3: Numaralandırılmış tost makinesı parçaları

18
Parça No. Parça Adı

1 Alt kapak
2 Üst kapak
3 Pişirme yüzeyi
4 Rezistans sacı
5 Pişirme yüzey kancası (Sağ)
6 Pişirme yüzey kancası (Sol)
7 Pişirme yüzey tutucu mandal
8 Orta kanca
9 Termostat mafsalı
10 Tepsi
11 Alt sap
12 Üst sap
13 Alt sap kapağı
14 Üst sap kapağı
15 Termostat düğmesi
16 Sağ alt ayak
17 Sol alt ayak
18 Sağ alt ayak kapağı
19 Sol alt ayak kapağı
20 Sağ üst ayak
21 Sol üst ayak
22 Lamba camı
23 Klemens
24 Termostat
25 Rezistans

Tablo 2.1: Tost makinesi parçalarının numara ve adları

19
2.3. Tost Makinalarında Bakım ve Onarım İşlemleri
Tost makinalarının bakımına ve onarımına başlamak için elinizde cihazın şeması varsa
ona bakmanız yoksa cihazın elektriki şemasını çizmeniz arızayı gidermek için size yardımcı
olduğunu unutmayınız. Söktüğünüz cihazın parçalarını işlem sırasına göre kaydederek uygun
malzeme kutusuna koyunuz.

Belirli aralıklarla cihazınızı mutlaka temizleyiniz. Temizlemeden önce cihazın

fişini prizden çıkartıp soğumasını bekleyiniz. Teflon plakaları temiz ve nemli bir
bezle siliniz.
Cihaz iç bağlantıları yapılırken; klemensler, anahtarlar, lambalar ve fişler ısıdan
etkilenmeyecek şekilde konulmalıdır.

2.3.1. Muhtemel Arızalar

2.3.1.1. Fiş Prize Takılı Olduğu Halde Tost Makiması Çalışmıyor

Ø Fiş ve besleme kablosu arızalı olabilir. Fiş ve besleme kablosu kontrol edilir,
arızalı ise onarılır veya değiştirilir. (Resim 2.4’e bakınız)

Resim 2.4: Tost makinasının fiş ve besleme kabosu kontrol edilirken

Ø Termostat arızalı olabilir. Termostat uygun ölçü aleti ile kontrol edilir, arızalı
ise değiştirilir.(Resim 2.5’e bakınız)

20
 Termostatın seri
lamba ile kontrolü;
Kadame kolu
sıfır”0”
konumundan
maximuma doğru
çevirirken lamba
yanmıyorsa
termostat arızalıdır.

Resim 2.5: Termostat arızalı durumu

Termostatın seri
lamba ile kontrol
edilmesi; Kadame
kolu sıfır”0”
konumundan
maximuma doğru
çevirirken lamba
yanıyorsa termostat
sağlamdır.

Resim 2.6: Termostat sağlam durumu

Ø Rezistanslar (ısıtıcı) arızalı olabilir Rezistanslar kontrol edilir, arızalı ise

değiştirilir.(Resim 2.7’e bakınız)

Rezistansın sağlamlık kontrolü: Giriş ve çıkış uçları ölçü aletinin

ohm diyot veya buzzer kademesine getirilerek kontrol edilir. Değer
gösteriyor veya vızıltılı ses veriyorsa sağlam, aksi durumda rezistans
arızalıdır.

21
 Resim 2.7: Rezistans kontrolü ve patlamış rezistansın gösterilmesi

Ø Bağlantı klemenslerindeki kablolar gevşemiş veya çıkmış olabilir. Gevşemiş

bağlantılar sıkılır, yerinden çıkmış kablolar yerine takılarak sıkılır

2.3.1.2. Tost Makinası Çalışıyor Fakat Termostat Atmıyor

Ø Termostat arızalı olabilir. Termostat gözden geçirilir. Onarılamıyorsa yenisi ile

değiştirilir.

Termostat arızası, bimetalin özelliğini kaybetmesi, zamanla aşınması, platinin meme

yapması veya kristal ayaklarının kopması gibi

Resim 2.8: Rezistans ve termik termostatın plaka üzerinde gösterilmesi

22
 Termostat:
Isıtma ve soğutma yapan cihazların
sıcaklığını istenen değere çıkartıp sabit
tutan kumanda elemanıdır.

Resim 2.9: Termostat

NOT: Termostat platinleri kontak yaptığında, aşırı aşınmamış ise zımpara

yapılarak tekrar kullanılabilir. Aksi halde yenisi ile değiştirilir.

2.3.1.3. Tost Makinasının Bir Tarafı Az Veya Hiç Isıtmıyor

Ø Paralel bağlı ısıtıcılardan ısıtmayan tarafın ısıtıcısına akım taşıyan kablolar

yanmış veya kopmuş olabilir. Kablolar kontrol edilir, yanmış kablolar
değiştirilir. Kopmuş ise yerine takılır.

Ø Isıtmayan tarafın rezistansı arızalı olabilir. Rezistans kontrol edilir. Arızalı ise
değiştirilir.

Paralel bağlı
rezistanslar ayrı ayrı
kontrol edilir.
Sadece arızalı olan
değiştirilir.

Resim 2.10: Paralel bağlı rezistansların görünümü

23
2.3.1.4. Tost Makinesi Sigorta Attırıyor

Fiş veya besleme kablosunda kısa devre olabilir. Kontrol edilir, kısa devre varsa
giderilir veya değiştirilir. (Resim 2.4’e bakınız.)

Ø Akım taşıyan kablolar yerinden çıkıp govdeye temas etmiş olabilir. Çıkmış uç
varsa yerine takılır, yanmış veya kopmuş kablolar yenisi ile değiştirilir.

Ø Rezistanslar gövdeye temas edebilir. Kontrol edilir, arızalı ise değiştirilir.

Yerinden çıkıp
gövdeye temas eden
kablo veya rezistans
kısa devreye neden
olur. Kısa devre
durumunda sigorta
atar.

Resim 2.11: Isıtıcı başlığından çıkmış kablonun gövdeye teması

24
 UYGULAMAFAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ

Ø Tost Makınası Bakım Ve Onarımını Yapmak

Işlem Basamaklari Öneriler

Ø Termostatı kontrol ediniz.
Ø Rezistansı kontrol ediniz.
Ø Tost makinasının enerji altında
olmamasına dikkat ediniz.
Ø Cihazın tipini belirleyerek varsa
katalog bilgilerinden yararlanınız.
Ø Parça sökme işlemlerinde uygun el
aletlerini kullanınız.
Ø Termostatı uygun el aleti ile sökünüz.
Ø Termostatı ölçü aleti veya seri lamba
ile kontrol ediniz.
Ø Platinleri meme yapmış ise ince
zımpara ile temizleyip çapağını alınız.Aksi
halde değiştiriniz.
Ø Rezistans bağlantı vidalarını kataloğa
göre sökünüz.
Ø Sökülen rezistansı ölçü
aleti(avometre)ile sağlamlık kontrolünü
yapınız.
Ø Arızalı olan rezistansın,yerine yenisini
monte ediniz.
Ø Tost makinasını monte ederken işlem
sırasına dikkat ediniz.
Ø Tost makinasını kontrol etmeyi
unutmayınız.

Ø Cihazı kontrol için çalıştırınız.

25
 ÖLÇMEVE
ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME
DEĞERLENDİRME

OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıda bu öğretim faaliyetiyle ilgili bir test yer almaktadır. Aşağıdaki soruların
cevaplarını çoktan seçmeli, tamamlamalı ve doğru-yanlış olarak değerlendiriniz.

1. Kızartma gevretme ve pişirme işlerinde kullanılan aygıta tost makinası denir.

( ) Doğru ( ) Yanlış

2. Tost makinalarının ortalama güçleri kaç wattır.?

A) 400-800W B) 500-1000W C) 700-2200W D) 1600-3000W

3. Aşağıdakilerden hangisi termostat arızalarından değildir.?

A) Bimetalin özelliğini kaybetmesi
B) Akım taşıyan kabloların kopması
C) Kristal ayaklarının kopması
D) Platinin meme yapması

4. Isıtma ve soğutma yapan cihazların ısı değerini sabit tutan kumanda elemanına
...............................denir.?

5. Yanmış, kopmuş veya çıkmış akım taşıyan kabloların gövdeye temas etmesi
durumunda ortaya çıkan arızaya ........................denir.?.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

26
 ÖĞRENME FAALİYETİ-3

ÖĞRENME FAALİYETİ-3
AMAÇ

Fritözlerin bakım ve onarımını uygun ortam sağlandığında, standartlara ve tekniğine

uygun olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır

Ø Çevrenizde bulunan fritözlerin termostatlarını ve içindeki rezistanslarını

inceleyiniz.

Ø Çevrenizde bulunan elektrikli ev aletleri teknik servisine giderek arıza bulma

tekniklerini ve katalog bilgilerini araştırınız.

Araştırma işlemleri için internet ortamını kullanabilirsiniz. Ayrıca elektrikli ev

aletlerinin teknik servisine gidebilirsiniz. Araştırmalarınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.

3. FRİTÖZLER
3.1. Fritözlerin Tanımı ve Yapısı
3.1.1. Tanımı

Yağ içerisinde patates, havuç, balık, tavuk ve kırmızı et gibi yiyeceklerin kızartılması
için kullanılan aygıta fritöz denir.

3.1.2. Yapısı

Yapısında fritöz kızartma kazanı, kazanın içine konulan sepet, açma kapama anahtarı,
kazan altına yerleştirilmiş rezistans, sinyal lambası, ısıyı kontrol eden termostat, ısı kesici
sigorta, kızartmayı durdurma düğmesi ve derin ve geniş kızartma bölümleri gibi elemanlar
bulunur.
Ev tipi fritözler tek rezistanslı, genellikle gövdeleri aluminyum, içi teflondur.
Yemekhane gibi büyük yapılı fritözlerin kullanıldığı yerlerde üç fazlı, üç rezistanslı,
gövdesi’de içi’de krom olarak imal edilmektedirler. Fritözlerin ortalama güçleri 800W-
2000W arasındadır.

27
 Resim:3.1: Fritöz

3.2. Fritözlerin Çalışma Prensibi ve Elektrik Devre Şeması

3.2.1. Fritözlerin Çalışma Prensibi

Fritözün anahtarı(S) kapatılarak rezistansa seri bağlı ısı kesici sigorta ve termostatın
kapalı kontakları üzerinden enerji verilir. Termostat ayar konumuna göre ısıtma işlemini
yapar.(Şekil 3.1’e bakınız.) Kızartma kazanı içerisine sıvı yağ konur. Kızartılacak yiyecekler
fritöz kızartma sepetiyle birlikte yağa daldırılır. Termostat ısı ayarına göre kızartıldıktan
sonra sepeti süzerek çıkartınız. Yağ sıçramaması için kızartılacak yiyeceklerin kuru olmasına
dikkat edilmelidir.

Kızartma yağı 6-12 kez kullanılabilir. Fritözler yağ konulmadan çalıştırılmamalıdır.

Aksi halde rezistans kısa sürede fazla ısınacağından kopar.

3.2.2. Elektrik Devre Şeması

Şekil 3.1: Elektrik devre şeması

28
3.2.3. Fritözde Bulunan Parça ve Adları

Şekil 3.2: Fritöz parça ve adları

29
 Isı kesici sigorta:

Rezistansın yüksek ısınmadan

dolayı zarar görmesini önleyen ve ömrünü
uzatan devre kesici sigortaya denir.

Resim 3.4: Isı kesici sigorta

3.3. Fritözlerde Bakım ve Onarım İşlemleri

Fritözlerin bakımına ve onarımına başlamak için elinizde cihazın şeması varsa ona
bakınız, yoksa cihazın elektriki şemasını çizmenizin arızayı gidermek için size yardımcı
olduğunu unutmayınız. Sökeceğiniz cihazın parçalarını işlem sırasına göre kaydederek
uygun bir kutuya koyunuz.

Belirli aralıklarla cihazınızı mutlaka temizleyiniz. Temizlemeden önce

cihazın fişini prizden çıkartıp soğumasını bekleyiniz. Kızartma kazanı
içindeki yağı boşaltınız, koku ve yağ filtresini 10-15 kullanımdan sonra ılık
suda yıkayınız. Yıpranmış ise yenisi ile değiştirniz.

Cihaz iç bağlantıları yapılırken; klemensler, anahtarlar, lambalar ve fişler ısıdan

etkilenmeyecek şekilde konulmalıdır.

3.3.1. Muhtemel Arızalar

3.3.1.1. Fiş Prize Takılı Olduğu Halde Fritöz Çalışmıyor

Ø Fiş ve besleme kablosu arızalı olabilir. Fiş ve besleme kablosu kontrol edilir,
arızalı ise değiştirilir.

Besleme kablosu kontrol edilirken klemens bağlantılarını yerlerinden sökünüz.

Ölçü aleti ile kontrol ediniz.(Resim 3.5’e bakınız.)

30
 Resim 3.5: Fişli besleme kablosu kontrolü

Ø Açma kapama anahtarı arızalı olabilir, kontrol edilip arızalı ise değiştirilir.

Resim 3.6: Fritöz üzerinde kapak açma kapama düğmesinin görünümü

31
Ø Termostat sıfır “0” konumunda olabilir. Termostat istenilen sıcaklık konumuna
getirilir.

Rezistans termostat
üzerinden
enerjilenir.
Termostat sıfır
konumun da olursa
fritöz çalışmaz.

Resim 3.7: Termostat ayar düğmesinin görönümü

Ø Termostat arızalı olabilir. Kontrol edilir, arızalı ise değiştirilir. (Arıza tespiti için
öğrenme faaliyeti 2 resim 2.5, resim 2.6 ve açıklamalarına bakınız.)

Bazı tip fritöz ısıtıcıları(rezistansları) teflon tavanın alt veya yan bölümüne
preslenmiştir. Arızalı olma durumunda teflon tava komple değiştirilir.(resim 3.8’e
bakınız.)

Ø Isıtıcı rezistans arızalı olabilir. Kontrol edilir kopmuş ve yanmış ise değiştirilir.

32
 Resim 3.8: Pres rezistansın görünüm ve kontrolü

Resim 3.9: Pres rezistansın ve sepetin tava içerisinden görünümü

Ø Fritöz içerisinde akım taşıyan kablolar arızalı olabilir. Çıkmış kablo başlığı
varsa yerine takılır. Arızalı kablo varsa değiştirilir.

33
 Resim 3.10: Akım taşıyan kablolar ve kablonun yerinden çıkmış görünümü

Termostat arızası: Bimetalin özelliğini kaybetmesi, zamanla aşınması, platinin

uçlarının ark yapması, kristal ayaklarının kopması termostatta oluşabilecek
arızalardır.

34
3.3.1.2. Fritöz Çalışıyor Fakat Termostat Atmıyor

Ø Termostata akım taşıyan kablolar arızalı olabilir. Kablolar kontrol edilir, kısa
devre varsa giderilir veya değiştirilir.

Resim 3.11: Akım taşıyan kablolar ve kablonun yerinden çıkmış görünümü

Resim 3.12: Termostat kablolarının takılmış görüntüsü

35
3.3.1.3. Fritöz Sigorta Attırıyor

Ø Fiş veya besleme kablosunda kısa devre olabilir. Kontrol edilir, kısa devre varsa
giderilir veya değiştirilir.(resim 3.5’e bakınız.)
Akım taşıyan kablolar veya rezistanslar yerinden çıkmış veya kopmuş olabilir. Çıkmış
uç varsa yerine takılır, yanmış veya kopmuş kablolar yenisi ile değiştirilir.(resim 3.10’a
bakınız.)

Ø Rezistans alt ayak başlıkları aşırı ısınmadan dolayı yanmış olabilir, ısıtıcı
başlıkları gövdeye temas edip kısa devreye neden olabilir.(resim 3.13’de ısıtıcı
ve yanmış alt ayak başlığı görülmektedir.) Kontrol edilir, arızalı ise değiştirilir.

Resim 3.13: Rezistans bağlantı uçları ve alt ayak başlığının görünümü

3.3.1.4. Fritöz Otomatik Olarak Devreye Girip Çıkmıyor

Ø Termostata giden kablolarda kısa devre olabilir. Termostata bağlı kablolar

kontrol edilir. Arıza giderilir, gerekirse kablolar yenisi ile değiştirilir.

Ø Termostat arızalı olabilir. Kontrol edilir, ayarı düzeltilir, düzelmiyorsa

değiştirilir.

Genellikle ısıtıcısı tavaya monteli (presli) fritöz tiplerinde sviç

kullanılmaktadır. Fritöz otomatik olarak devreye girip çıkıyorsa muhtemelen
sviç arızalıdır, değilse termostat arızalıdır.

36
 UYGULAMAFAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Ø Fritöz Bakım Onarımını Yapmak
Işlem Basamaklari
Ø Fritöz kablosunu kontrol ediniz.
Ø Rezistans ve termostatı kontrol ediniz.
Ø Cihaz kontrol için çalıştırınız.
37
Öneriler
Ø Fritözlerin enerji altında olmamasına
dikkat ediniz.
Ø Cihazın tipini belirleyerek varsa
kataloğ bilgilerinden yararlanınız.
Ø Parça sökme işlemlerinde uygun el
aletlerini kullanınız.
Ø Fritöz enerji kablosunu ölçü aletiyle
kontrol ediniz.
Ø Kablo arızalı ise değiştiriniz.
Ø Rezistansın üzerindeki bağlantı
vidalarını kataloğa göre sökmeyi
unutmayınız.
Ø Sökülen devre elemanının ölçü aleti
(avometre) ile sağlamlık kontrolünü
yapınız.
Ø Arızalı olan elemanın, yerine
takılacak elemanın standartlara
uygun olmasına dikkat ediniz.
Ø Fritözü monte ederken işlem sırasına
dikkat ediniz.
Ø Fritözü çalıştırıp kontrol etmeyi
unutmayınız.
 ÖLÇMEVE
ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME
DEĞERLENDİRME

OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıda bu öğretim faaliyetiyle ilgili bir test yer almaktadır. Aşağıdaki soruların
cevaplarını çoktan seçmeli, tamamlamalı ve doğru-yanlış olarak değerlendiriniz.

1. Ev tipi fritözlerin içi teflon tek fazlı ve üç rezistanslı imal edilirler.

Doğru Yanlış

2. Fritözlerin ortalama güçleri kaç wattır.?

A) 800-2000W B) 700-1000W C) 600-800W D) 9000-1800W

3. Fritözlerde kullanılan yağ ortalama kaç kez kez kullanılabilir.?

A) 2-5 B) 4-6 C) 6-10 D) 8-12

4. Rezistanslrın yüksek ısınmadan dolayı zarar görmesini önleyen ve ömrünü uzatan devre
kesici elemana ................................................denir.

5. Fritözün fişi prize takılı olduğu halde çalışmıyorsa nedeni ne olamaz.?

A) Besleme kablosu arızalı olabilir.
B) Rezistans arızalı olabilir.
C) Termostat “0” konumunda olabilir.
D) Prizde enerji olabilir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.

Faaliyetlerinizi bitirdiniz, modül değerlendirmeye geçiniz.

38
 MODÜL DEĞERLENDİRME

MODÜL DEĞERLENDİRME
PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME)

Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.

Aşağıda bu modülde her öğrenme faaliyetinin sonunda yaptığınız uygulamaların

değerlendirmesi yer almaktadır. Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki ölçütlere göre
değerlendiriniz.

Aşağıda listelenen davranışların her birinde öğrencide gözlemleyemediyseniz “0”

Zayıf nitelikli gözlediyseniz “1” Orta düzeyde gözlediyseniz “2” ve iyi nitelikte
gözlediyseniz “3” rakamın altındaki ilgili kutucuğa “X” işareti koyunuz.

DEĞER ÖLÇEĞİ
DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ
0 1 2 3
1.Cihazı emniyete aldınız mı.?
2.Cihazın yapısını ve parçalarını tanıdınız mı.?
EKMEK KIZARTICILARI

3.Cihazı sökerek elektronik kartı çıkarabildiniz mi?

4.Elektronik kartın arıza kontrolünü yapabildiniz mi.?

5.Arızalı olan kartın yerine yeni elektronik kartı
takabildiniz mi.?
6. Cihazın rezistansını doğru olarak söktünüz mü?
7. Rezistansı ölçü aleti ile kontrol ettiniz mi.?
8. Yeni rezistansı doğru olarak yerine taktınız mı?
9.Cihazı toplarken geride elemanların(vida
gibi)kalmadığını kontrol ettiniz mi.?
10.Cihazı çalıştırıp kontrol ettinizmi.?
1. Cihazı emniyete aldınız mı?
MAKİNALARI

2.Cihazın yapısını ve parçalarını tanıdınız mı.?

TOST

3. Cihazın rezistansını doğru olarak söktünüz mü?

4. Yeni rezistansı doğru olarak yerine taktınız mı?
5. Cihazı sökerek termostatını çıkarabildiniz mi?
6. Uygun termostatı doğru bir şekilde takabildiniz mi?

39
 7. Cihazı çalıştırıp kontrol ettiniz mi.?

1. Cihazı emniyete aldınız mı?

2.Cihazın yapısını ve parçalarını tanıdınız mı.?

FRİTÖZLER

3. Cihazın rezistansını doğru olarak söktünüz mü?

4. Yeni rezistansı doğru olarak yerine taktınız mı?
5. Cihazı sökerek termostatını çıkarabildiniz mi?
6. Uygun termostatı doğru bir şekilde takabildiniz mi?
7. Cihazı kontrol ettiniz mi.?

TOPLAM PUAN

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetlerini

tekrarlayınız.

Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları

uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

40
 CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
Cevaplarınızı cevap anahtarları ile karşılaştırarak kendinizi değerlendiriniz.

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 D-Siviç
A-
2
Tornavida
B-Rezistans
3
arızalıdır
4 Rezistans
Y-Ekmek
5 kızartıcı
denir

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI

1 Doğru
C- 700-
2
2200W
3 B
4 Termostat
5 Kısa devre

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 CEVAP ANAHTARI

1 Yanlış
A 800-
2
2000W
3 C 6-10
Isı kesici
4
sigorta
5 D

41
 KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
Ø ARSLAN Ali, Elektrikli Ev Aletleri Atölye II, İZMİT 2005.

Ø Öğt.gör.BULUT Yunus, Elektrikli Ev Aletleri Ders Notları, BURSA 2005.

42