Tıbbi Veritabanları

Öğr. Gör. Emre KUYUCU

Veri Tabanı Nedir?
TDK sözlüğüne göre;
•Bilgisayar kullanımında çözüme erişmek için işlenebilir duruma
getirilmiş bilgi ortamı.
•Bir konu ya da örgüte ilişkin verilerden oluşan ve genellikle bir
veri tabanı dizgesi aracılığıyla bir bütün olarak yaşatılan veri
kümeleri topluluğu.
Cambridge Dictionary;
•Bir bilgisayar sistemi içinde depolanmış ve kolaylıkla
görüntülenip değiştirilebilen büyük miktardaki bilgi…
Ekşi Sözlük;
•Bilgi üssü.
•Düzenli bilgiler topluluğu. 2
Veritabanı (database) - Tanım
 Büyük miktarda bilgiyi bir arada tutan ve
istenildiğinde erişimini sağlayan sistem…

3
Kütüphanecilikte Veritabanları
 Makale, kitap, dergi gibi pek çok farklı türde
kaynaklara erişimi mümkün kılar…
 Günümüzde bilgiye erişimin en kolay yoludur.

4
Kütüphanecilikte Veritabanları
 Çok büyük miktarda bilgiye çevrimiçi (online) olarak
erişimi sağlar.

5
Üniversiteler ya da Kurumlar
Veritabanlarına Nasıl Erişirler?
 Veritabanlarının Bilgiyi Sunması…

Bu bilgi kaynaklarının
Bu yayınlar bir bilgi kullanım ve dağıtım
araştırmacı/bilimadamı hakkını firmalar ya da
yayın üretir kaynağında yayımlanır
kurumlar alırlar.

Kurumlar ya da
Kurumlar bu firmalar bu bilgileri
araştırmacı/bilimadamı/ veritabanlarını satın veritabanlarına
öğrenci bu veritabanlarını alır ya da abone depolar ve kurumlara
kullanarak bilgiye ulaşır. olurlar. sağlarlar. 6
Avantajları
 Milyonlarca bilgi kaynağını
• herhangi bir yerden,

• günün herhangi bir saatinde ve

• dilediğiniz kadar kullanmaya izin verirler.

7
Dezavantajları
• Kurumun aboneliği olmayan kaynaklara erişim sorunu

• Adil olmayan kullanım

• Bir veritabanında yer alan bilgi kaynaklarının kullanım hakkı
veritabanına abone olan kuruma aittir. Ancak fazla indirme,
içerikteki dokümanların satışı ya da diğer kurumlar ile
paylaşımı adil kullanım kurallarına uymaz.
• Elektronik ortam kullanım becerisi gerekliliği

8
Veritabanı Türleri
• Bibliyografik veritabanları
• Bibliyografik-atıf veritabanları
• Tam metin (full text) dergi veritabanları
• Tam metin (full text) kitap veritabanları
• İstatistiksel veritabanları
• Açık erişim veritabanları

9
Bibliyografik Veritabanları
• Yayınlara ait bibliyografik bilgilere (yazar adı, eser adı,
yayın yılı, abstrakt vs.) ulaşmayı olanaklı hale getirirler.
• Nasıl kullanılabilir?
• Örnekler;
• LISA (Library and Information Science Abstract)

• Ulrich’s Periodicals Directory

• …

10
Bibliyografik Veritabanları-LISA

11
http://csaweb108v.csa.com/ids70/quick_search.php?SID=bgmppc6m43ts0hsjtp061hg835
Bibliyografik Veritabanları-LISA
• Kütüphane profesyonelleri ve bilgi uzmanları için
tasarlanmış bir veritabanı
• İçeriğinde 68 ülkeden 20 farklı dilde 440
kütüphanecilik dergisi yer alıyor.
• 1969’dan günümüze bilgileri içerir.

• Detaylı bilgi: http://www.csa.com/factsheets/lisa-set-c.php

12
Bibliyografik Veritabanları-Ulrich’s

13
http://www.ulrichsweb.com/ulrichsweb/
Bibliyografik Atıf Veritabanları
• Yayınlara ait bibliyografik bilgilere (yazar adı, eser adı, yayın yılı, abstrakt vs.)
ulaşmayı olanaklı hale getirmenin yanında yazarların atıf yaptıkları ve atıf
yapılan yayınları verirler. Grafiksel gösterimler yapmaya yardımcı olurlar.
• Nasıl kullanılabilir?
• Literatür taraması yapanlar
• Araştırmacılar
• Devlet kurumları
• Üniversiteler
• Örnekler;
• Web of Science
• Scopus

14
Bibliyografik Atıf Veritabanları
Web of Science

15
Web of Science
• Dünya çapında otorite 11000’den fazla dergi ve bu
dergilerin içinde yer alan makalelere ait bibliyografik
bilgileri içerir.

 Detaylı bilgi;
http://thomsonreuters.com/products_services/science
/science_products/a-z/web_of_science

16
Tam metin Dergi Veritabanları
• Dergilere ve dergilerde yayımlanmış tam metin
makalelere erişim imkanı sağlar.
• Örnekler;
• ScienceDirect

• SpringerLink

• Wiley-Blackwell

• …

17
Tam metin Dergi Veritabanları
ScienceDirect

18
Tam Metin Dergi Veritabanları
SpringerLink

19
Tam Metin Dergi Veritabanları
Wiley-Blackwell

20
Tam Metin Kitap Veritabanları
• Kitaplara tam metin erişim imkanı sağlar.
• Örnekler;
• Ebrary

• Elsevier E-Books (ScienceDirect)

• Springer E-Books

• …

21
Tam Metin Kitap Veritabanları
Ebrary

22
Tam Metin Kitap Veritabanları
Elsevier E-Books

23
İstatistiksel Veritabanları
• Otorite kurumlar tarafından üretilmiş istatistiki
bilgileri sağlayan veritabanlarıdır.
• Örnekler;
• SourceOECD

• World Bank

• IMF

• …

24
İstatistiksel Veritabanları - SourceOECD

25
Açık Erişim Veritabanları
• Açık Erişim:
Açık Erişim araştırma literatürü teknik raporlar, tezler ve
çalışma raporları yanında hakemli dergi makalelerinin,
konferans bildirilerinin ücretsiz, çevrimiçi
kopyalarından meydana gelir. Çoğu durumda bunların
kullanımında okuyucular için lisans sınırlaması yoktur.
Bu nedenle araştırma, öğretim ve diğer amaçlar için
ücretsiz kullanılabilirler .
26
Açık Erişim Veritabanları
• Bu kaynaklara erişmek için kurumunuzun aboneliğinin bulunması
gerekmez. Ücretsiz bir şekilde erişilebilen bilgi kaynaklarının depolandığı
veritabanlarıdır.

• Örnekler;
• DOAJ

• E-LIS

• …

27
Açık Erişim Veritabanları - DOAJ

28
Açık Erişim Veritabanları – E-LIS

29
Veritabanları
 Veritabanları sunulma şekilleri göz önüne alınarak iki
grupta toplanabilir.
1. Yayıncı firmalar

2. Servis sağlayıcılar

30
• Yayıncı firmalar;
• Elsevier, SpringerLink ve Wiley-Blackwell gibi

firmalardır. Dergileri yayınlar ve yayınladıkları dergileri

veritabanlarından erişilebilir hale getirirler.
• Servis Sağlayıcılar;
• EBSCOHost gibi firmalardır. Dergi içeriklerini sağlar ve

dergi paketleri oluştururlar.

31
Veritabanları
 Bahse konu tüm veritabanları temel tarama mantığı
(Google gibi) ile çalışmakta olup, aranılan bilgilere
kolaylıkla ulaşılmasını sağlamaktadırlar.

32
Tıbbi Veritabanları
 Dynamed
http://search.ebscohost.com/login.aspx?authtype=
ip,uid&profile=dynamed

33
Tıbbi Veritabanları
 Dynamed
 Kanıta dayalı “klinik referans sistemidir”
 3.000’e yakın klinik başlık hakkında en güncel bilgileri
verir
 Basit ancak güçlü menüleri, hastalıklar hakkında en
güvenilir bilgiye en kısa sürede erişimi sağlar
 DynaMed içerisindeki bilgiler “her gün” gözden geçirilir
 500’den fazla tıp dergisi doğrudan ve dolaylı olarak
izlenir

34
Tıbbi Veritabanları
 Dynamed
 Her bir dergi, kapak kapak incelenir ve her bir makale,
bilimsel geçerlilik açısından değerlendirilir
 Bu sistematik literatür takibi sayesinde, DynaMed’in
içeriğini kanıta dayalı bilgiler oluşturur.

DynaMed, NSF (National Science Foundation ) tarafından desteklenen

bilimsel bir çalışmada, rastgele sorulan 698 klinik soruya, % 87
oranında cevap vererek, bir çok kanıta dayalı referans sistemini geride
bırakmıştır.

35
Tıbbi Veritabanları
 Dynamed’in İçeriği
 DynaMed 3000’e yakın hastalık hakkında organize
edilmiş özetler sunar
 Konu özetleri aşağıdaki özelliklere dayanır:
 Sık ve nadir rastlanan hastalıklar ve koşullar
 Semptomlar
 Klinik açıdan önemli diğer konular
(örneğin, emzirme, kardiyak stres testi)
 Halkın özellikle ilgisini çeken konular
(örneğin, Batı Nil virüsü, antraks, SARS, kuş gribi)
 Gelişmekte olan araştırmalara dayanan yeni bilgi kapsamı
(örneğin, metabolik sendrom ve D-dimer testi dahil)

36
Tıbbi Veritabanları
 MEDLINE with Full Text
http://search.ebscohost.com/login.aspx?authtype=
ip,uid&profile=ehost&def

37
Tıbbi Veritabanları
 PubMed-MEDLINE
Medline with Full Text, National Library of Medicine
tarafından üretilen PubMed/Medline veri tabanının
tam metin versiyonudur. Veri tabanında hem standart
Medline veri tabanındaki bilgiler hem de 1.200 tıp
dergisi (PubMed-Medline dergi koleksiyonunun %
20’si ) tam metin olarak kullanıma sunulmaktadır.

38
Tıbbi Veritabanları
 MEDLINE with Full Text
 Tıp ve sağlık sektörü çalışanlarının temel danışma
kaynağıdır
 70 ülkeden 4.800’ün üzerinde dergiyi içerir
 14 milyondan fazla kayda erişim mümkündür
 Ek olarak 1.400.000’den fazla makaleyi tam metin olarak
kullanıma sunar
 Veri tabanında yer alan yüzlerce dergi, herhangi bir
yayıncı e-dergi paketinde yer almaz
 Veritabanındaki bazı dergiler 1965’li yıllardan günümüze
arşivleriyle birlikte kullanıma sunulur
39
Tıbbi Veritabanları
 PUBMED

40
Tıbbi Veritabanları
 PUBMED
MEDLINE tarafından bedava bir arayüz olarak
sağlanan PubMed bilimsel dergilerin 1950'lere kadar
uzanan 16 milyonun üzerinde biyomedikal makalesini
içerir ve Birleşik Devletler Ulusal Tıp Kütüphanesi
(U.S. National Library of Medicine® - NLM) 'nin bir
servisidir. Geniş bir arama olanağı da sunan PubMed,
makale özetlerinin yanı sıra tam metinlere bağlantılar
ve diğer bağlantılı kaynaklara da erişim imkanı verir.

41
Tıbbi Veritabanları
 PUBMED
Ücretsiz olması nedeni ile PubMed tartışmasız
dünyanın en çok kullanılan veritabanıdır.
Pubmed, biyomedikal literatür için MEDLINE’dan 20
milyondan fazla atıf bilgisi ile yaşam bilimleri dergileri
ve çevrimiçi kitapları içerir.

* Pubmed, tam metin bir veritabanı değildir..

* Pek çok doktorun araştırmaya ilk başladığı kaynaktır..

42
Tıbbi Veritabanları
 PUBMED
PubMed aşağıdaki tıp konularını içerir;
• Hemşirelik
• Dişçilik
• Veterinerlik
• Sağlık Sistemi
• Klinik bilimleri …
PubMed ayrıca ilişkili web sayfaları ile NCBI (National Center
for Biotechnology Information)’un diğer moleküler biyoloji
kaynaklarına erişim sağlayıcı linkler sunar.

43