Professional Documents
Culture Documents
Η Εφαρμοσμένη Γεωγραφία Στην Υπηρεσία Του Σχεδιασμού
Η Εφαρμοσμένη Γεωγραφία Στην Υπηρεσία Του Σχεδιασμού
Περιεχόμενα
1. Εισαγωγή
2. Η Εφαρμοσμένη Γεωγραφία στην υπηρεσία του Σχεδιασμού
3. Η ανισότητα στην ανάπτυξη
4. Επίλογος
1. Εισαγωγή
Στο έργο του «Κοινωνική δικαιοσύνη και πόλη» ο David Harvey αντιδιαστέλλοντας
την Φιλελεύθερη και την Ριζοσπαστική Γεωγραφία, θεωρεί ότι η Φιλελεύθερη
Γεωγραφία της οικονομίας πρέπει να εξαλειφθεί και ο επόμενος στόχος για την
Γεωγραφία πρέπει να είναι η δημιουργία ενός νέου ριζοσπαστικού παραδείγματος
(Λεοντίδου: 166). Διατείνεται πως τόσο η Ριζοσπαστική Γεωγραφία όσο και η
Φιλελεύθερη, έχουν ως επίκεντρο της ανάπτυξής τους τις κοινωνικές ανισότητες και
την προσπάθεια άμβλυνσής τους μέσα από την ενεργό πολιτική.
Με την Ριζοσπαστική Γεωγραφία να αναπτύσσεται από την δεκαετία του 1970 ως τα
σήμερα, προβάλλοντας τον κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα της γεωγραφικής
φαντασίας, δίνεται έμφαση στην μελέτη των κοινωνικών διαδικασιών οι οποίες έχουν
επιπτώσεις στον χώρο και εξακολουθητικά, ανατροφοδοτούν τις κοινωνικές εξελίξεις.
Οι αναρχικοί γεωγράφοι (στις αρχές του αιώνα) δεν προέβλεψαν μόνο την
αποπόλωση και την αποκέντρωση της βιομηχανίας, ακριβώς την περίοδο που η
βιομηχανία προκαλούσε πρωτοφανείς συγκεντρώσεις στα βιομηχανικά, εμπορικά και
διαμετακομιστικά κέντρα (Λεοντίδου 2008:87), αλλά και την παγκοσμιοποίηση της
οικονομίας, τον καιρό των ισχυρών εθνικών συνόρων.
Ενώ στο χώρο του τυπικού καπιταλισμού, ως πριν λίγο καιρό τουλάχιστον, φαίνεται
η Εφαρμοσμένη Γεωγραφία να προωθεί στρατηγικές για την υποστήριξη της
βιωσιμότητας της παραγωγής ως καπιταλιστικό προϊόν, σήμερα, στον καιρό της
κρίσης, μορφώνει και διερευνά μεθόδους αποκοπής της από το κοινωνικό της
υπόβαθρο. Απ τη μεριά των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, εκεί που
εφαρμόστηκαν τα σοσιαλιστικά παραδείγματα, από το 40 και μετά, η εξάσκηση της
Γεωγραφίας υπάκουε στις επιταγές της εξουσίας και στις κρατικές ανάγκες,
υπαγορεύοντας σχεδιασμούς και μορφοποιώντας την ίδια την επιστήμη.
Δεν έχει σημασία μόνο η εξέλιξη διαφόρων μεγεθών αφού, για παράδειγμα, η
συσσώρευση ξένων κεφαλαίων άνευ όρων πολλές φορές δεν δημιουργεί σταθερό και
παραμένον εισόδημα, παρά την ποσοτική μεγέθυνση που είναι γεγονός. Όπως επίσης
πολλές φορές, η ανάπτυξη αυτή, πιθανόν να συνοδεύεται από περιβαλλοντική
καταστροφή, κατασπατάληση φυσικών πόρων, παράβλεψη των συνθηκών ασφαλείας
των εργαζομένων και μπορεί να εξελιχθεί σε υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, ως
τη φτωχοποίηση.
Οι νεομαρξιστές, στην δεκαετία του 1970, πρώτοι μορφοποιούν την έννοια της
ανάπτυξης, σαν μια γεωγραφική μεθοδολογία που επίκεντρο κάθε προσπάθειας
κατανόησης της εξέλιξης θέλει να είναι οι κοινωνικές σχέσεις παραγωγής. Σύμφωνα
με αυτή την σχολή, η άνιση ανάπτυξη θεωρείται απόρροια του παγκόσμιου
συστήματος καταμερισμού της εργασίας ή του ιμπεριαλισμού. Στα πλαίσια αυτά
έρχεται η Ανθρωπογεωγραφία να μιλήσει για την αναδιάρθρωση της παραγωγής σε
όλες τις κλίμακες χώρου σαν διαδικασία διαδοχικής ανάπτυξης διαφορετικών τρόπων
παραγωγής.(Λεοντίδου: 208)
Η γεωγραφία της άνισης ανάπτυξης αφορά όλες τις κλίμακες χώρου από την τοπική
μέχρι την παγκόσμια. Αποτελεί τον πυρήνα του γεωγραφικού προβληματισμού μετά
την υπέρβαση του θετικισμού και μέχρι τις μέρες μας. Δημιουργεί κινήματα και
θεσμούς επιτυχίες και αποτυχίες και ταυτόχρονα συνειδητοποίηση της σημασίας του
χώρου και του περιβάλλοντος στις κοινωνικές διαφοροποιήσεις ανισότητες και
αποκλεισμούς. (Λεοντίδου: 226)
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, με την εμφάνιση της Μετανεοτερικότητας ως
φιλοσοφικού ρεύματος, εδραιώνεται το μεταμοντέρνο κίνημα, το οποίο επηρέασε τα
πεδία της λογοτεχνίας, των εικαστικών τεχνών, και της φιλοσοφίας. Αμφισβητείται
πλέον η ιδεολογία του διαφωτισμού και ασκείται κριτική σε όλες τις εκφάνσεις του.
Προτείνεται μία νέα θεώρηση, με βασική μέθοδο τον αναστοχασμό της ανθρώπινης
δραστηριότητας και την αποδόμηση, την οποία εισήγαγε ο φιλόσοφος Derrida.
Η πορεία της Γεωγραφίας τον 20ο αιώνα ήταν περιπετειώδης, καθώς θεωρίες και
Παραδείγματά της, έγιναν αντικείμενο κριτικής, αμφισβητήθηκαν και εναλλάχθηκαν
ανάλογα με τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές αλλαγές που συντελέστηκαν
στον κόσμο. Την είδαμε είτε ως Κριτική, είτε ως Εφαρμοσμένη στην υπηρεσία του
Σχεδιασμού, είτε ως μεταμοντέρνα, να είναι υποκείμενο και κατηγορούμενο μιας
γεωπολιτικής που καταστρώνεται σε κυβερνοπαίγνια, παίζοντας ως παράμετρος και
καταλύτης ταυτόχρονα.
4. Επίλογος
Ό,τι η Ελλάδα φαινομενικά γλύτωσε χάρι στην Γιάλτα[1] και την άσκοπη-τελικά-
αιματοχυσία της περιόδου 44-49, της επιβάλλεται με πρόσχημα την κρίση και την
κοινωνικά ελεγμένη ως «λαμογιά» , Γεωγραφική της ευημερία. Όλα γίνονται εφικτά
με την στράτευση των «πεπεισμένων» ή των «εργαζομένων» μετανεοτεριστών της
πνευματικής κοινότητας που υπεράσπισαν και εξυπηρέτησαν ιδεολογικά,
αποδεικνύοντας την διεπιστημονικότητα της Γεωγραφίας και τον ρόλο της ως
εργαλείο της γεωκυβερνητικής.
[1]«Η Διάσκεψη της Γιάλτας» πραγματοποιήθηκε στο μέγαρο της Λιβάντια (Livadia)
που βρίσκεται κοντά στην πόλη της Γιάλτας. Η σύνοδος αυτή θεωρείται μεγάλης
σπουδαιότητας, κυρίως λόγω των θεμάτων που διαπραγματεύτηκαν οι “Τρεις
Μεγάλοι” (The big three, όπως ήταν τότε το προσωνύμιό τους) και είχε να κάνει με
την μεταπολεμική πολιτική που θα ακολουθούσαν σχετικά με τις χώρες που είχε
καταλάβει η Γερμανία αλλά και με την τύχη των χωρών που είχαν συμμαχήσει με
αυτην. Επισημοποιήθηκε η πρόθεση για τη δημιουργία του Ο.Η.Ε. απορρίφθηκε η
πρόταση των Τσώρτσιλ και Ρούσβελτ για διαμελισμό της Γερμανίας και
αποφασίστηκε η εκμηδένιση του γερμανικού μιλιταρισμού και ναζισμού, για να μην
μπορέσει ξανά η Γερμανία να απειλήσει την παγκόσμια ειρήνη. Η Γιάλτα είναι
προφανές πως δεν υφίσταται στις μέρες μας!
Βιβλιογραφία
Λ. Λεοντίδου, Κ. Πετροπούλου, Π. Σκλιάς, Η. Κουρλιούρος, Β. Αράπογλου, Α.
Αφουξενίδης, Μ. Τσάμπρα, Α. Λουκάκη, Γ. Τριτζάς, 2008 Ευρωπαικές Γεωγραφίες,
Τεχνολογία και Υλικός Πολιτισμός της Ευρώπης. ΕΑΠ, Πάτρα