Dosya:

MADENCİLİK
Prof. Dr. Gülsün Sağlamer
Y. Müh. Tuğrul Erkin
Prof. Dr. Güven Önal
Kerim Tuncer Sarıkavak
Besim Şişman
Prof. Dr. Şebnem Düzgün
Dr. Fatih Birol
Ali Kâhyaoğlu
Prof. Dr. Sezai Kırıkoğlu
Dr. Caner Zanbak
Y. Müh. Necati Yıldız
İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı
Yayını Prof. Dr. Fatma Arslan
TEMMUZ - EYLÜL 2015 SAYI 69
Y. Müh. Ayduk Koray
Prof. Dr. Mete Tapan
Prof. Dr. Tuncay Zorlu/Prof. Dr. Aydan Turanlı
Doç. Dr. Deniz Mazlum
 ...........................................................................................................................................................................................................................................
Değerli Mezunumuz 9. Cumhurbaşkanımız
VAKFI DERGİSİ 13 Sayın Süleyman Demirel’in Anısına
TEMMUZ-EYLÜL 2015 | SAYI 69 Prof. Dr. Gülsün Sağlamer
Kazma ve Kürekten Uzay Madenciliğine
İmtiyaz Sahibi:
İTÜ Vakfı adına Prof. Dr. Mehmet Karaca 16 Y. Müh. Tuğrul Erkin

Türkiye’nin Maden Kaynakları ve Ekonomiye Katkısı

Yayın Kurulu:
Prof. Dr. Yıldız Sey
18 Prof. Dr. Güven Önal
Y. Müh. Naci Endem
Türkiye’de Maden Aramaları, Maden Rezervleri ve Ekonomik Değeri
22
Dr. Y. Müh. (Mimar) Doğan Hasol
Prof. Dr. Mete Tapan Kerim Tuncer Sarıkavak
Kenan Çolpan
Hatice Yazıcı Şahinli Türkiye’de Petrolün Bugünü ve Geleceği
Kenan Mete
28 Besim Şişman

Türkiye Madencilik Politikaları Değerlendirmesi

32
Yazı İşleri Müdürü:
Hatice Yazıcı Şahinli Prof. Dr. H. Şebnem Düzgün
Yayın Koordinatörü: Türkiye İçin Enerji Stratejisi Önerileri
Kenan Mete
37 Dr. Fatih Birol

Türkiye’de Mermer Madenciliği: Rezerv, İşletme, Ekonomiye Katkısı,

Reklam ve Halkla İlişkiler:
Fahri Sarrafoğlu
39 Çevre Etkileri
Ali Kâhyaoğlu
Grafik Uygulama:
Murat Beşiktaş 43 Türkiye’nin Kıymetli Taşları
Prof. Dr. M. Sezai Kırıkoğlu
Katkıda Bulunanlar:
“Altın Madenciliği ve Çevre” Üzerine
47
Zeynep Şahin Tutuk, Gülşah Seyhan,
Osman Keskin, Altan Bal, Dr. Caner Zanbak
Arzu Eryılmaz, Gözde Çalışır,
Yavuz Dürüst, Engin Yıldırım Cumhuriyet Döneminde Madencilikte Mevzuat
Gizem Çinik
55 Maden Y. Müh. Necati Yıldız
Yönetim Yeri:
İTÜ Vakfı Merkezi İTÜ’de Maden Mühendisliği Eğitimi
İTÜ Maçka Yerleşkesi 80394
Teşvikiye / İSTANBUL
59 Prof.Dr. Fatma Arslan

Tel: 0212 291 34 75 – 230 73 71 İTÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü

Faks: 0212 231 46 33
62 Prof. Dr. Tuncay Zorlu
Prof. Dr. Aydan Turanlı
Baskı:
Azra Matbaacılık
Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi E Blok
1. Bodrum No.11 Topkapı Zeytinburnu /
66 'Ailemi mutlu edeyim diye inşaat mühendisi oldum'
Ayduk Koray
İSTANBUL

72
Tel: 0212 674 10 51 – 612 79 27 İstanbul’da Şiddetli Depremler Yılı: 1766
Doç. Dr. Deniz Mazlum
Yayın Türü:
Yaygın, Süreli
Aydınlanma Felsefesi ve Mimarlıkta Bilinçli Değerlendirme
E-posta: basin@ituvakif.org.tr 76 Prof. Dr. Mete Tapan
www.ituvakif.org.tr

Bu dergide yayımlanan imzalı yazılar 82 Teknokent Dosyası

yazarlarının görüşünü yansıtmaktadır.
Dergiyi ve Yayın Kurulu'nu bağlayıcı 84 İTÜ'den Haberler
nitelik taşımaz.
110 İTÜ Vakfı’ndan Haberler

114
İTÜ Vakıf Dergisi’nde yayımlanan yazı ve
fotoğraflardan kaynak belirtilmek koşulu Spor
ile alıntı yapılabilir.
118 Yayınlar

123 Briç
 Yazıları ve Rölöveleriyle
Sedat Çetintaş
Yazar: Prof. Dr. Ayla Ödekan
ISBN: 975-561-252-1
Basım Yılı: 2004
Boyutlar: 27 x 39 cm
Cilbent kutu içinde 79 sayfa metin + 108 sayfa rölöve föyleri.

Sedat Çetintaş, mimarlık tarihimizde sanatsal ve mimari değeri

güçlü rölöve ve restitüsyonların yaratıcısı, 19. yüzyıl kültürü
ile beslenmiş 20. yüzyılın ilk yarısında yaşayan bir Cumhuriyet
aydını. O, Selçuklu dönemi ile Erken ve Klasik Dönem
Osmanlı mimarlığı tutkunu bir ‘Ülkügüder’. Sedat Çetintaş,
anıtsal yapıtları çizimleriyle günümüze  taşımakla  kalmamış,
yazılarıyla da mimar olarak toplumsal duyarlılığı sürekli diri
tutmuş bir aydın. Ülküsü bir ‘Corpus’ oluşturmak. Amacı
doğrultusunda yaklaşık 200 adet rölöve ve restitüsyon üretmiş.
Bu ürünlerden 108’i İTÜ Mimarlık Fakültesi Arşivi’nde
bulunmaktadır. Bu kitap da, Sedat Çetintaş’ın bu arşivde

2005 yer alan yapıtlarını toplu olarak okuyucuya ulaştırmayı ve

“Yunus al araştırmaya açmayı hedefliyor. Buna ek olarak, çizimleriyle
sy
Nadi So r tanıdığımız Sedat Çetintaş’ı yazılarından da okuyarak
Bilimle sı ‘ülkügider’liğinin insancıl boyutlarına da  erişme olanağı
a
Araştırm veriyor. Bu nedenle, kitapta yazar sık sık Çetintaş’ın kendi
Ödülü” anlatımlarına yer veriyor. Böylece kendi sözcük ve anlatım
dilini okuyucuyla paylaşarak Çetintaş’ın özellikle eski yapıları
koruma konusundaki savaşçı kişiliğini açığa çıkarıyor. ‘Sedat
İTÜ Vakfı Yayınları Çetintaş’ın inanılmaz rölöveleri karşısısnda insan şaşırıyor.
Şaşırmamız rölövelerin insan emeğinin ürünleri oluşundan.
Genel Dağıtım: İTÜ Vakfı Yayınları
Hele bilgisayara dayalı bir tasarım kuşağı içinde olduğumuz
İtuyayinlari.com.tr
günümüzde, bu çizimler doğal olarak inanılmaz geliyor’  diyor,
Online Sipariş: www.1773itu.com
Prof. Dr. Ayla Ödekan.
Satış:0212 230 73 71 – 246 64 05
ituvakif@ituvakif.org.tr
 Website: Industry: Company Size:
www.enka.com Construction 10,001+employees

Founded: Type: Headquarters:

1957 Privately Held Balmumcu Mah.,
Zincirlikuyu Yolu

Engineering for a better future No:10 Beşiktaş

Istanbul, 34349 Turkey

engıneerıng procurement constructıon

ENKA is a global operating and construction company that is concentrating on engineering and project management
activities, comprising general contracting, civil works, power plants, industrial plants, infrastructural projects, real estate
investment, manufacturing and trading.

ENKA took 52nd place on the "Top 250 International Contractors" list of Engineering News-Record (ENR) Magazine,
published in August 26, 2014. Additionally, ENKA took the first place among the 42 Turkish Contractors involved on the list.

ENKA has been in the forefront of the engineering and contracting world for 58 years. With its hundreds of accomplished
signature projects around the world, ENKA has been improving the quality of life of communities and contributing to
Turkey's economy.

Tengiz Oilfield Development,

Kazakhstan

OUR FIELDS OF ACTIVITY

Oil and Gas Facilities, Petrochemical Plants, Power Plants
Motorways, Bridges, Tunnels, New Towns&Housing Complexes
Business and Cultural Centers, Administrative Centers
Airports, Harbors, Industrial Plants, Offshore Construction
Shopping Malls, Hotels, Hospitals and Health Centers.

For More Information

please visit www.enka.com

MAIN BUSINESS LINES

Oil, Gas &

Power Plants Infrastructure Civil
Petrochemicals

YENİ
BASKI
İTÜ Vakfı Yayınları
Genel Dağıtım: İTÜ Vakfı Yayınları
İtuyayinlari.com.tr
Online Sipariş: www.1773itu.com
Satış:0212 230 73 71 – 246 64 05
ituvakif@ituvakif.org.tr
Lansman Fiyatı: 35 TL
Mühendislik “Best Seller’ı”
Cisimlerin Mukavemeti
Yenilenmiş 9. Baskı Çıktı...
Prof. Dr. Mustafa İnan
İTÜ Vakfı Yayınları
ISBN: 978-975-7463-05-4
618 sayfa, 16.5x23.5 cm
Şubat 2015
İTÜ Vakfı, İstanbul Teknik Üniversitesi’nin efsane hocalarından Prof.
Dr. Mustafa İnan’ın İTÜ’ye ve Türkiye’de mühendislik dünyasına son
armağanı olan CİSİMLERİN MUKAVEMETİ kitabının 9. Baskısını
yayımlamaktan dolayı onur duymaktadır.
İlk baskısı 1967 yılında yapılan ve tüm mühendislik dallarının
temel dersleri arasında yer alan “mukavemet” konusundaki bu eserin,
gerek öğrencilerin ve gerekse mühendislerin göstermiş olduğu ilgi ile
aranılırlığı gün geçtikçe artmıştır. Konuları ele alışı ve işleyişi açısından
alanındaki yeri tartışılmaz olan bu eserin, öğrenci açısından tek kullanım
zorluğu yazım dili idi. Doğal olarak 1960’ların “Türkçesi” ile günümüz
Türkçesi arasındaki farklar öğrenciyi zorlamaya başladığı için bu baskıda
kitabın bütünlüğü bozulmadan diline günümüz Türkçesi uyarlandı ve
buna ek olarak birim sistemi bugün uluslararası birim sistemi olarak
kabul edilen (SI) sistemine çevrildi. Bundan sonraki baskılarında son
yıllarda “mukavemet” dersi kapsamına alınan birkaç konuyu daha
katarak ve uygulamaları çoğaltarak bu eseri iki cilt halinde basmayı
tasarlıyoruz. Dileğimiz Mustafa Hoca’nın dileği olan, bu kitabın tüm
mühendislere ve mühendislik öğrencilerine ışık tutması ve yol gösterici
olmasıdır.
Mustafa İnan, akademik hayatı boyunca yayınlamış olduğu makale,
bildiri ve kitaplar ile birlikte İTÜ’de mühendislik alanında doktora
çalışmalarını başlatmış ve çok sayıda doktora öğrencisi yetiştirmiştir.
Bugün mekanik dalındaki çalışmaları ile tüm bilim dünyasında tanınan
bilim insanları yetiştiren Mustafa İnan’a bu çalışmaları nedeniyle
vefatının ardında TÜBİTAK tarafından “HİZMET ÖDÜLÜ” verilmiştir.
Bilimsel yaşamının yanı sıra, edebiyattan sanat ve müziğe, tarihten
dilbilgisine kadar geniş bir alanı kapsayan genel kültürü ve bu konuda
verdiği çeşitli konferanslarla Prof.Dr. Mustafa İnan’ın ünü bilim alanının
dışına da taşmıştır. Tüm yaşamı ve başarıları ile gençlere yüreklendirici
örnek olması için TÜBİTAK, Mustafa İnan’ın vefatının ardından
yaşamının roman şeklinde yazılması için bir proje önermiştir. Bu proje
Prof. Dr. Mustafa İnan’ın eşi Prof.Dr Jale İnan’ın yürütücülüğünde,
usta yazarımız Oğuz Atay’ın kalemi ile gerçekleştirilmiş ve “Bir Bilim
Adamının Romanı, Mustafa İnan” adı altında basılarak yıllar boyu
gençlere yol gösteren bir eser olmuştur.
Bu ürünleri satın alarak, İTÜ öğrencilerine BURS sağladığınız için teşekkür ederiz.

Merkez : Ayazağa Kampüsü İTÜ Merkezi Derslik Binası giriş katı Maslak 212 276 58 92 İTÜ Vakfı kuruluşu olan
Şube : Taşkışla cad. İTÜ Mimarlık Fakültesi No: 2 Taksim 212 244 22 02 3M ARGE A.Ş. tarafından işletilmektedir.
Bu sayıda
Sevgili Okurlar,
Dergimiz 69. Sayısı ile sizlere ulaşıyor. Daha önce de duyurduğu-
muz gibi bu sayımızda Madencilik konusu kapak dosyası olarak ele
alındı. Hazırlık çalışmalarımız sürerken, Türkiye’yi sarsan ve günde-
mi değiştiren bir olay, 9. Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel’in
vefatı haberi üzerine önümüzdeki Sayımızı Sayın Demirel’e ithaf
edilmek üzere ‘Su Mühendisliği’ konusuna ayırmaya karar verdik.
Ancak, bu sayımızın girişini de onu anmak üzere kısa bir hayat hika-
yesi ve rektörlük dönemlerindeki çalışmaları ile kendisini yakından
tanıma fırsatına bulan Prof. Dr. Gülsün Sağlamer’in anılarıyla sun-
mayı düşündük. İTÜ’lü olmakla onur duyan, Üniversitemizin gelişimi
için çok önemli katkılarda bulunan değerli mezunumuz Sayın Sü-
leyman Demirel'i gelecek sayımızda daha geniş bir şekilde anma
yapmayı planlıyoruz.
Bu sayımızda madenciliği, çeşitli açılardan anlatan geniş bir dosya
ile sunmaya çalıştık. Öğretim üyeleri , İTÜ mezunları, madencilik
alanındaki kurumların üst düzey yöneticileri açıklayıcı, tanımlayıcı
yazılarıyla bizlere ışık tuttular. Böylece maden olarak adlandırılan,
bu tükenen kaynakların nasıl arandığı, nasıl kazanıldığı, ekonomi-
ye katkısı, çevre ile ilişkisi konularında değerli yazıları dergimizde
toplamış olduk. Farklı görüşlerin bir araya getirilmesinin güzelliğini
gördük.
Maden Y. Müh. Tuğrul Erkin “Kazma Kürekten Uzay Madenciliğine”
başlıklı yazısında bilinen rezervlerin tükenmekte olduğunu, yeni
rezervlerin ise daha derinlerde olduğunu ve giderek daha ince ya-
taklara inmeyi gerektirdiğini bunun için de çok büyük bilimsel ve
teknolojik yeniliklerin geliştirildiğine işaret ederek deniz altı ve uzay
madenciliğini örnek olarak gösteriyor.
Teknolojik araştırmaların hızla ilerlediği bu ortamda Türkiye’de
madenciliğin durumunu Prof. Dr. Güven Önal “Türkiye’de Maden
Kaynakları ve Ekonomiye Katkısı” başlıklı yazısında anlatarak, Tür-
kiye’de madenciliğin olması gereken yerden oldukça uzakta bu-
lunduğunu, ancak iyi bir stratejik planlama ve özendirme ile çok
ileri noktalara taşınabileceğini belirtiyor. Yazı, Türkiye’nin maden
potansiyeli maden üretimi ve tüketimi, ülke ekonomisi içindeki yeri
gibi konularda bilgilerle devam ediyor.
Türkiye’de madencilik alanında önemli iki kurumun üst düzey yöne-
ticilerinin yazıları konuyla ilgili bilgileri içeriyor.
MTA Genel Müdür Yardımcısı Kerim Tuncer Sarıkavak “Türkiye’de
Maden Aramaları, Maden Rezervleri ve Ekonomik Değeri” yazısı ile
maden rezervleri , maden arama faaliyetleri ve ekonomi açısından
önemli bazı madenlere ilişkin verilerle konuyu tanıtıyor.
TPAO Genel Müdürü Besim Şişman, “Türkiye’de Petrolün Bugü-
nü ve Geleceği” konulu yazısında petrol ve doğal gaz konusunda
halen büyük oranda dışa bağımlı bir ülke olduğumuzu belirtiyor.
Ancak 2004-2011 yılları arasında yürütülen yoğun sismik program
sayesinde %40’ı Türkiye’ye ait olan Karadeniz’de ciddi bir potansi-
yelin bulunduğunun anlaşıldığını ve bu durumun umut verici oldu-
ğunu vurguluyor.
Madencilik çalışmalarının çevreye yaptığı etkiler yazarların çoğu
tarafından üstünde durulan bir konu olarak ortaya çıkmakta. Tuğrul
Erkin, konuya “Şüphesiz madenler ülkemizin önemli bir değeridir.
Ancak ormanlar da akarsular da öyle” diyerek yaklaşmakta; Caner
Zanbak, “tüm dünya toplumlarında artan çevre duyarlığı gerekli ve
yeterli çevresel önlemler alınmadan işletilmekte olan maden işlet-
melerini çevre hareketlerinin kolay hedefi haline getirmiştir” demek-
te; Şebnem Düzgün de görüşünüW, “benimsenen doğal kaynak
yönetimi sürdürülebilirlik açısından uygulanabilir görünmemekte-
dir” şeklinde belirtmekte.
Prof. Dr. Şebnem Düzgün “Sürdürülebilir Doğal Kaynak Yönetimi
Çerçevesinde Türkiye Madencilik Politikaları Değerlendirmesi“
10 itü vakfı dergisi
başlıklı yazısıyla, devletin doğal kaynak yönetimi politikalarını
sürdürülebilirlik esaslarına göre gözden geçirmesi ve uygun bir
mevzuatın geliştirilmesi konusunu örnekler üzerinden açıklıyor.
Uluslararası Enerji Ajansı direktörü Fatih Birol “Türkiye İçin Enerji
Stratejisi Önerileri” başlıklı yazısında enerji kaynaklarının verimli
kullanımı, yerli kaynak kullanımına önem verilmesi ve enerji diplo-
masisi konusunda ciddi adımlar atılmasının önemine dikkat çeki-
yor. Ayrıca iş güvenliğinin birinci koşul olması gerektiğini vurgulu-
yor; çevre bilinci ve küresel ısınmanın enerji politikalarına etkisinin
önemi üzerinde duruyor.
Türkiye’de madenciliğin üç önemli alanı mermer, altın ve kıymetli
doğal taşlardır. Prof. Dr. Sezai Kırıkoğlu “Türkiye’nin Kıymetli Taş-
ları” adlı yazısında kıymetli taşların Türkiye’nin dünya mücevherat
ticaretinde ilk sıralarda yer aldığını , pek çok kıymetli taşın önemli
potansiyeline sahip olunduğunu açıklayarak bu sektörün yeni bir
bakış açısıyla ele alınması gerektiğini belirtiyor.
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ali
Kahyaoğlu tarafından hazırlanan “Türkiye’de Mermer Madenci-
liği: Rezerv , işletme, Ekonomiye Katkısı, Çevre Etkileri” başlıklı
yazı Anadolu’da binlerce yıldır kullanılan mermerin çıkarılması ve
kullanımı ile ilgili tüm bilgileri içeriyor.
“Altın Madenciliği son yıllarda en çok üzerinde durulan ve çev-
reye olan etkileri tartışılan bir alan. Dr. Caner Zanbak “Altın Ma-
denciliği ve Çevre Üzerine” adlı yazısında, önce konunun teknik
yönlerini anlatıyor ve daha sonra çevre duyarlılığı ve çevrecilik
hareketlerini değerlendirerek bilgi kirliliğinin olumsuz etkilerinin
oluşumuna yer veriyor.
Maden Y. Müh. Necati Yıldız “ Cumhuriyet Döneminde Madenci-
likte Mevzuat” adlı yazısı ile, Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana
çıkarılan madencilikle ilgili kanunları ve uygulamaları ayrıntılı bir
şekilde ve bazı örnekler üzerinden anlattıktan sonra, sorunların
çözümünün tarafların katılımının sağlandığı, görüşlerinin dikkate
alındığı yeni bir maden kanunu olduğunu vurguluyor; bu kanunun
temel ilkelerini tanımlıyor.
Kapak dosyası Prof. Dr. Fatma Arslan’ın “İTÜ’de Maden Mühen-
disliği Eğitimi”ni anlatan yazısı ile son buluyor. 1 Mart 1953 tarihin-
de eğitime başlayan Maden Fakültesi’nin kuruluşundan bu yana
gelişmesi etraflıca sunuluyor.
69. sayımızda, İTÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü’nü tanıtan
bir yazıya yer veriyoruz. 1997 yılında Fen-Edebiyat Fakültesi için-
de kurulan ve İTÜ’nün tüm öğrencilerine sosyal bilimler alanında
eğitim vermekte olan Bölüm, ayrıntılı şekilde tanıtılıyor.
68. sayımızda başlattığımız mezunlarla söyleşiye bu sayımızda
İnşaat Fakültesi 1950 mezunu Ayduk Koray ile devam ediyoruz.
Mimarlık dosyasında Prof. Dr. Mete Tapan’ın “Aydınlanma Felse-
fesi ve Mimarlıkta Bilinçli Değerlendirme” konulu yazısı yer alıyor.
Tapan, mimarlıkla ilgili sorunların akılla ve rasyonel yöntemlerle
çözümlenmesi ve bilinçli değerlendirmelerin yapılması konusunu
aydınlanma felsefesi üzerinden tartışıyor.
Deprem dosyasında Doç. Dr. Deniz Mazlum “İstanbul’da Şiddetli
Depremler Yılı: 1766” konulu yazısında 2.5 ay arayla yaşanan iki
büyük depremin yarattığı hasarları ve bu hasarların nasıl onarıldı-
ğını arşivlerde yaptığı araştırmalara dayanarak anlatıyor.
İTÜ’den Haberler dosyamız İTÜ’lülerin yaptığı çalışmalar ve ba-
şarılarla giderek daha büyüyor. Öğrencilerin ve öğretim üyelerinin
çok çeşitli alanlardaki etkinliklerini bu sayımızda da mutlulukla
sunuyoruz.
Saygılarımızla,
Prof. Dr. Yıldız Sey
 D O S YA
MADENCİLİK

itü vakfı dergisi 11

ANMA

İ
TÜ İnşaat Fakültesi’den 1949 yılında
İnşaat Yüksek Mühendisi unvanı ile
mezun olan Süleyman Demirel, 1962
yılına kadar mühendislik mesleğini sür-
dürdü. Ardından, Türk siyasetinin son 50
yılına Başbakan olarak, ana muhalefet
partisi lideri olarak, yasaklı dönemde “Bir
bilen” olarak ve 1993’te Cumhurbaşkanı
olarak damga vurdu. İTÜ Vakfı Mütevelli
Heyeti Onur Üyesi, İTÜ Fahri Doktorası
ve İTÜ Üstün Hizmet Madalyası sahibi
olan 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demi-
rel, üniversitemize büyük katkılar sağla-
mıştır.

Süleyman Demirel kimdir?

İTÜ Çok Değerli Bir

Isparta'nın Atabey ilçesine bağlı İslam-
köy'de doğdu. İlköğrenimini doğduğu
köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Af-

yon'da bitirdi. Şubat 1949'da İstanbul
Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği
Su Bölümü’nden İnşaat Yüksek Mühen-
disi unvanı ile mezun oldu. Aynı yıl Elekt-
rik İşleri Etüd İdaresi' nde göreve baş-
ladı. Devlet tarafından Amerika Birleşik
Devletleri’nin “Bureau of Reclamation”
kuruluşuna gönderildi ve orada 1949-
1950 yılları arasında görev yaptı. 1954-
1955 yıllarında yine ABD’de “Eisenhower
Exchange Fellow Ship” bursiyeri olarak
barajlar, sulama ve elektrifikasyon ko-
nularında ihtisas yaptı. 1954 yılında Ba-
rajlar Dairesi Başkanı, 1955 yılında da
Devlet Su İşleri Genel Müdürü oldu ve bu
görevi 1960 yılına kadar sürdürdü.
1960-61 yıllarında Devlet Planlama
Teşkilatı’nda yaptığı askerlik hizmetinin
ardından, 1962-1964 yılları arasında ser-
best müşavir-mühendis olarak çalıştı.
Aynı yıllarda Orta Doğu Teknik Üniver-
sitesi'nde su mühendisliği konusunda
dersler verdi.
Siyasî yaşamına, 1962 yılında, Adalet
Partisi Genel İdare Kurulu üyeliği ile baş-
ladı. 28 Kasım 1964 tarihinde bu partiye
Mezununu Kaybetti
Türkiye’de demokrasinin önemli ismi 9. Cumhurbaşkanı,
İstanbul Teknik Üniversitesi mezunu Yüksek Mühendis
Süleyman Demirel, 17 Haziran 2015 tarihinde 91 yaşında
hayata veda etti.
genel başkan seçilmesinin ardından, ku- sonra, parti içi bir kriz dolayısı ile, 32.
rulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965 T.C. Hükümeti’ni kurmak durumunda kal-
tarihleri arasında görev yapan koalisyon dı. 12 Mart 1971 muhtırası üzerine, baş-
hükümetinde Başbakan Yardımcısı ola- bakanlık görevini bıraktı. 1971 ile 1980
rak görev aldı. arasında, 1975, 1977 ve 1979'da 3 defa
10 Ekim 1965'de yapılan genel se- daha hükümet kurdu.
çimlerde başında bulunduğu AP, yüzde 12 Eylül 1980 müdahalesi üzerine
53 oy alarak tek başına iktidar oldu. Bu görevi bıraktı ve 7 sene yasaklı olarak si-
seçimlerde Isparta Milletvekili olarak yaset dışı kaldı. 6 Eylül 1987'de yapılan
Parlamento'ya girdi ve Türkiye'nin 12. halk oylaması ile yasaklar kaldırıldı ve
Başbakanı olarak hükümeti kurdu. 24 Eylül 1987 tarihinde, Doğru Yol Partisi
Bu hükümet 4 yıl sürdü. 10 Ekim 1969 Genel Başkanlığı'na seçildi.
tarihindeki genel seçimlerde de Adalet
Partisi yine tek başına iktidar oldu. Böy- 40 Yaşında Başbakan Oldu
lece, 31. T.C. Hükümeti’ni kurdu. Daha 29 Kasım 1987'de yapılan genel seçim-

12 itü vakfı dergisi

lerde Isparta Milletvekili olarak tekrar
TBMM'ne girdi. 20 Ekim 1991 tarihinde
yapılan genel seçimler sonrasında, DYP
ile Sosyal demokrat Halkçı Parti'nin bir
araya gelerek kurduğu 49. T.C. Hüküme-
ti’nde Başbakan olarak görev aldı. 30
yaşında genel müdür, 40 yaşında önce
Değerli Mezunumuz
parti genel başkanı, sonra başbakan ol-
muş; 12 seneye yaklaşan başbakanlık
görevinde, Türkiye'nin kalkınması ve ge-
9. Cumhurbaşkanımız
lişmesine büyük hizmetlerde bulunmuş-
tur. Türkiye'nin en genç genel müdürü,
en genç başbakanı ve İsmet İnönü'den
Sayın Süleyman
sonra en uzun başbakanlık yapmış kişi-
sidir. 6 dönem I 6 dönem Isparta Millet-
vekilliği yapmış, 7 sene yasaklı kalmış,
Demirel’in Anısına
6 defa hükümetten gitmiş, 7 defa hükü- İstanbul Teknik Üniversitesi’ne kol kanat geren,
met kurmuştur. 16 Mayıs 1993 tarihinde, ilk Başbakanlığı döneminde Maslak Kampüs arazisinin
Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından
kamulaştırılarak İTÜ’ye verilmesini, son Başbakanlığı
Türkiye'nin 9. Cumhurbaşkanı olarak se-
döneminde ise 1990’ların başında tahsisleri kaldırılan İTÜ
çilen Demirel bu görevi 16 Mayıs 2000
tarihine kadar sürdürmüştür.
Taşkışla, Gümüşsuyu ve Maçka Kampüsleri’nin tekrar İTÜ’ye
tahsislerini sağlayan; Cumhurbaşkanlığı döneminde ise
Not: Dergimizin, Su İşleri-Su Yapıları yalnız İstanbul Teknik Üniversitesi’nin tarihinde değil Türkiye
teması ile yayımlayacağımız gelecek sa- üniversiteler tarihinde gerçekleştirilen en büyük bağış
yımızı Süleyman Demirel’e ithaf ederek, projelerinden birini başlatan ve sonuna kadar izleyen Sayın
9. Cumhurbaşkanı Demirel’in, mühen- Süleyman Demirel’i biz İstanbul Teknik Üniversiteliler nasıl
dislikten siyasete uzanan serüvenini de unutabiliriz ki?..
geniş bir dosya olarak okurlarımıza su-
nacağız.
Prof. Dr. Gülsün Sağlamer Sayın Demirel, her zaman Cumhu-
İTÜ, 1996-2000/2000-2004 riyet’in kendilerine sunduğu olanakları
Dönemleri Rektörü anlatmayı, İslamköy’den Cumhurbaş-
kanlığına uzanan yaşamında İstanbul
Teknik Üniversitesi’nin rolünü ve devletin

B
ir yere, bir kuruma, bir ülkeye, bir
topluma ait olmak ve ona güçlü
bir aidiyet duygusu ile bağlan-
mak, hizmet etmek ve onu yüceltmek
için çaba harcamak… İstanbul Teknik
Üniversitesi’nin biz mezunları üzerinde
yarattığı en güçlü duygu bu olsa gerek.
Bu duygunun özellikle 1940’lı yıllardan
başlayarak üniversite yıllarını Gümüşsu-
yu Erkek Öğrenci Yurdu’nda geçirenler-
de inanılmaz boyutlara ulaştığını gördüm
ve yaşadım. Hiç tanımadığım, ilk defa
karşılaştığım birçok İTÜ mezunu ile ilk
andan itibaren sanki kendilerini yıllardır
tanıyormuşum hissine kapılmamın nede-
ni de bence yüreğimize yerleşmiş, bizi
birleştiren aidiyet duygusudur. İşte bu
aidiyet duygusunu en üst düzeyde yaşa-
mış olan değerli 9. Cumhurbaşkanımızı,
yakasından İTÜ rozetini eksik etmeyen
değerli mezunumuzu kaybetmenin derin
üzüntüsünü yaşamaktayız.
İTÜ’ de mühendislik öğrenimini görürken
öğrencilere sağladığı yatılı ve parasız
okuma olanaklarının önemini vurgular ve
üniversitesine olan sevgisini ve şükran
hislerini bizlerle paylaşırdı. İkinci Dünya
Savaşı sırasında Beyoğlu’nda yürürken
burunlarına gelen taze ekmek kokusunu,
o günü yaşarmışcasına bize anlatan Sa-
yın Demirel, Gümüşsuyu’na geri geldik-
lerinde yemekhanede hazır olan yemek
ve ekmeğin onlar için ne ifade ettiğini ve
kendilerini nasıl güvende hissettiklerini
gözleri buğulanarak anlatırdı ve “ işte
Türkiye Cumhuriyeti ve Teknik Üniversite
bize bu imkânları cömertce sağlamıştır”
derdi.
Sayın Demirel’in İTÜ’ye duyduğu
sevgi ve şükran hislerini mezunlarımıza
inanılmaz bir pozitif enerji ile nasıl aktar-
dığını ve herkesi İTÜ’ye daha fazla emek
ve destek vermeye nasıl yönlendirdiğini
gördüm ve yaşadım.

itü vakfı dergisi 13

 ANMA
Sayın Demirel, İTÜ 2001 Atılım
Projesini başlattığımız 1997 yılında
tüm mezunları İTÜ’ye yardıma davet
ederken aynen şunları söylemişti;
“Değerli Mezunlar, İstanbul
Teknik Üniversitesi’ni yeniden
en başta tercih edilen üniversite
yapabilmemiz için önemli
reformlara ve bu reformları da
gerçekleştirebilmek için yeni
finans kaynaklarına ihtiyacımız
var. Rektörümüz Gülsün Hanım’ın
başlattığı bağış programı sizin için
büyük fırsattır bu fırsatı kaçırmayıp
değerlendirmelisiniz.”
İstanbul Teknik Üniversitesi’ne kol kanat
geren, ilk başbakanlığı döneminde Maslak
Kampüs arazisinin kamulaştırılarak İTÜ’ye
verilmesini, son başbakanlığı döneminde
ise 1990’ların başında tahsisleri kaldırılan
İTÜ Taşkışla, Gümüşsuyu ve Maçka Kam-
püsleri’nin tekrar İTÜ’ye tahsislerini sağla-
yan; Cumhurbaşkanlığı döneminde ise yal-
nız İstanbul Teknik Üniversitesi’nin tarihinde
değil Türkiye üniversiteler tarihinde gerçek-
leştirilen en büyük bağış projelerinden biri-
ni başlatan ve sonuna kadar izleyen Sayın
Süleyman Demirel’i biz İstanbul Teknik Üni-
versiteliler nasıl unutabiliriz ki?.. İTÜ Maslak
Kampüsü’nü Cumhurbaşkanlığı döneminde
ve sonrasında açılış törenleri ve Mezunlar
Günü’nde her yıl onurlandıran Sayın Demi-
rel’in yaşadığı mutluluğa o törenlere katılan
mezunlarımız şahittir.
Beni rektörlüğe atadığı 6 Ağustos 1996
Süleyman Demirel’in İTÜ’yü ziyareti, Ağustos 1996.
14 itü vakfı dergisi
tarihinde Sayın Demirel’in kendisi bizzat te-
lefonla aramış, kutlamış ve üniversiteyi iki
hafta içinde ziyaret etmek ve projelerimizi
dinlemek istediğini söylemişti. Gerçekten
de, verdiği tarihte İTÜ Maslak Kampüsü’nü
onurlandırmış ve projelerimiz hakkında bilgi
almış ve sormuştu: “Bu projeleri gerçekleş-
tirmek için ne kadar kaynak lazım?” Ben de
en az 20 Milyon USD demiştim. O zaman
ufkumuz daha dar, cesaretimiz daha azdı;
ancak 20 Milyon USD diyebilmiştim. Ortak
projemiz işte böyle başlamış ve 2004 yılını
bitirdiğimizde ayni ve nakdi bağış projemiz
80 Milyon USD’ı aşmıştı. Bu bağışlar altya-
pı, yurt, burs, laboratuvar, öğrenci merkezi,
derslik, kitap, ekipman, akademik ödül, yurt-
dışı görevlendirme ödeneği, yabancı öğre-
tim elemanlarının daveti için kaynak olmuş
ve reformlar bu sayede hayata geçirilebil-
miştir. Sayın Demirel, İTÜ 2001 Atılım Pro-
9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’i ziyaret, 1996.
jesini başlattığımız 1997 yılında bütün me-
zunları İTÜ’ye yardıma davet ederken aynen
şunları söylemişti;
“Değerli Mezunlar, İstanbul Teknik Üni-
versitesi’ni yeniden en başta tercih edilen
üniversite yapabilmemiz için önemli reform-
lara ve bu reformları da gerçekleştirebilmek
için yeni finans kaynaklarına ihtiyacımız var.
Rektörümüz Gülsün Hanım’ın başlattığı ba-
ğış programı sizin için büyük fırsattır, bu fır-
satı kaçırmayıp değerlendirmelisiniz.”
Bağışın mezunlar için bir fırsat olarak
algılanabileceğini ilk defa o zaman duymuş
ve biraz da hayret etmiştim. Ne kastettiğini
daha sonra olayları yaşadıkça anlayacaktım.
Bir kuruma, bir insana yardım etme olasılı-
ğını fırsat olarak gören Sayın Demirel’in bu
cümlesi benim hayata bakış açıma da yeni
bir boyut kazandırmıştı. Karşılıklı güvenin
ne kadar önemli olduğunu ve bu güvenin
nasıl aşılamaz zorlukları aşmamızı sağladı-
ğını gördüm ve yaşadım. Bu bağış projesi
sürecinde, Üniversitelerine gönülden bağlı
değerli İTÜ mezunlarının, tüm İTÜ akademik
ve idari kadrolarının ve öğrencilerinin katkı-
ları ile hayallerimiz gerçek oldu. Bu sürecin
başından sonuna kadar Ankara’daki çalışmaları
yapılandıran Sayın Necdet Seçkinöz, Sayın Ek-
rem Göksu, Sayın Mustafa Babür ve Sayın Yel-
man Gazimihal’i rahmetle anıyorum.
Gümüşsuyu Yurdu’nun restorasyonunu
başlatmak için 1998 yılında Gümüşsuyu
Kampüsümüzde Orhan Öcalgiray Konfe-
rans Salonu’nda yapılan toplantıda başta
Sayın Demirel olmak üzere katılan tüm me-
zunların nasıl duygulandıklarını, gözlerinin
dolduğunu hatta bir süre önce kaybettiğimiz
Sayın Uğurhan Tunçata’nın nasıl ağladığını
hatırlıyorum. Sayın Demirel’in teşvikleri ile,
 Sayın Demirel’i Ankara’da
son ziyaret ettiğimde yine
üniversitede neler olup bittiğini
öğrenmek istedi. Yapılan
reformların devam edip
etmediğini, yaptığımız yatırımlar
ve kurduğumuz vakıf şirketlerinin
üniversiteye yeterli destek
sağlayıp sağlamadığını, üniversite
sıralamalarındaki yerimizi
sordu. İTÜ’nün eski güzel
günlerdeki gibi başta olması
için harcadığımız çabaların ve
başarıların sürdürülebilirliğini her
zaman yakından izledi.

kullanılamaz duruma gelmiş olan yurdun hiç

vakit kaybetmeden yenilenmesi için başta
Sayın Erol Üçer olmak üzere,değerli mezun-
larımız Atilla Doğan, Mehmet Aydıner, Bülent
Kuyumcu, Cevdet Kösemen, Atilla Şenol,
Atilla Önen ve Zeynep Bodur’un katkıları ile
restorasyon kısa sürede tamamlandı. İTÜ
Gümüşsuyu Öğrenci Yurdu İstanbul Teknik
Üniversitesi’nin ilk defa kız ve erkek öğren-
cileri aynı binada üst düzeyde mekân stan-
dartlarında misafir ettiği öğrenci yurdu oldu.
Sayın Demirel’i Ankara’da son ziyaret
ettiğimde yine üniversitede neler olup bit-
tiğini öğrenmek istedi. Yapılan reformların
devam edip etmediğini, yaptığımız yatırımlar
ve kurduğumuz vakıf şirketlerinin üniversi-
teye yeterli destek sağlayıp sağlamadığını,
üniversite sıralamalarındaki yerimizi sordu.
İTÜ’nün eski güzel günlerdeki gibi başta
olması için harcadığımız çabaların ve ba-
şarıların sürdürülebilirliğini her zaman ya-
kından izledi. Görüşmemiz bittiğinde ayağa
kalkıp beni yola koymak istedi. Ben “Sayın
Cumhurbaşkanım lütfen rahatsız olmayın”
dediğimde “İstanbul Teknik Üniversitesi’nin
değerli Rektörü gelmiş nasıl kendisini uğur-
lamam” dedi ve sağlık sorunları olmasına
rağmen beni oturduğumuz odanın kapısına 1997-98 Öğretim Yılı Açılışı, İTÜ Maçka Kampüsü.
kadar gelerek uğurladı.
Sayın Demirel’in en sevdiği İTÜ toplantı- ümit ediyorduk ama maalesef bu olamadı. dinleyen ve çözen, üstün zekâ ve belleği ile
ları şüphesiz ki Mezunlar Günü toplantılarıy- Bu yazıyı Sayın Demirel’in vefatı dola- bizleri her zaman kendisine hayran bırakan,
dı. Keyifle gelir, arakadaşları ve mezunlarla yısıyla verdiğim ilandaki sözlerle bitirmek kendilerini dinleme fırsatı bulduğumuzda,
buluşmaktan büyük mutluluk duyardı. Biz 40 istiyorum: “Kurulduğu 1773 yılından beri bizi geleceğin parlak olduğuna inandıran
ve 50 yıllarını kutlayan mezunlarımıza plaket İstanbul Teknik Üniversitesi’ne 1996 yılında ve mücadele gücü veren büyük insan Sayın
verirken bize “Neden 60.yıl -70.yıl yok” dedi. ilk defa kadın rektör atayan, İTÜ’ye verdiği Demirel’i İTÜ camiası her zaman büyük bir
Biz de hemen uygulamaya geçtik. 1998 yı- büyük destek, gösterdiği güven ve sevgi sevgi ve saygı ile anacak ve anıları İTÜ Kam-
lında kendisinin 50. yıl plaketini özel olarak ile çağ atlatan, Cumhurbaşkanımız olarak püsleri’nde yaşayacaktır. Sayın Süleyman
tasarlamıştık. 60.Yılını kutlayan değerli Cum- Cumhuriyetimizin ‘Üniversiteler Projesi’ne Demirel’i rahmetle anıyor, kederli ailesine ve
hurbaşkanımızın 70.yılına da ulaşacağını öncelik veren, Türk üniversitelerinin dertlerini İTÜ camiasına başsağlığı diliyorum.

itü vakfı dergisi 15

MADENCİLİK DOSYASI
Maden Y. Müh. Tuğrul Erkin
İTÜ Maden Fakültesi ’61
Madencilik mesleğini diğer
meslek dallarından ayıran
bariz fark, maden (yataklarının)
rezervlerinin tükenir
olmasındandır.
Pompaladığınız petrol veya
kazdığınız kömür, bilinen
rezervlerinizi tüketmek
pahasınadır. Yeni rezervler ise
daha derinde ve çokça daha
fakir damarlar içindedir.
Böyle bir oluşum da,
önümüzdeki yıllar daha
derinlere, daha ince yataklara
inmenizi gerekli kılar…
16 itü vakfı dergisi
Kazma ve Kürekten
Uzay Madenciliğine
İ
nsanlık tarihinin en eski mesleği olan
madencilik, son yarım yüzyıl içinde
çok büyük bilimsel ve teknolojik yeni-
likler geçiriyor.
Artık maden yataklarının varlığı dağ-
da hayvan otlatan çobanlar tarafından
saptanmıyor.
Bu hizmet satelitler tarafından yapı-
lıyor.
Artık deniz dibi madenciliği bir yeni-
lik olmaktan çıktı. Uzay madenciliği gün-
deme geldi. Uzay seyahatlerinin önde
gelen amaçlarından birisi de budur.
Nitekim aya inen uzay aracı aydan ilk
numuneyi kazmasıyla aldı, daha sonra
numuneyi öğüterek analiz etti ve sonra
uzay üstüne bildirdi. İste bu tam tama-
mına bir madencilik faaliyetidir.
Aynı şaşırtıcı değişiklikler, yenilikler
dünyamızda da hayret verici, sınır dışı
uygulamalar olarak sürüyor. Deniz dibi
madenciliği deniz seviyesinin 2000m
altında robotlarla sürdürülüyor. Yüksek
basınçlı su, kazı amacıyla kullanılıyor.
Suyla kazılan kömür güçlü pompa-
larla yeryüzüne çıkarılıyor, öğütülüyor
ve pipelınelarla 400-500 km uzaklıktaki
enerji santrallerine taşınıyor. Bugün bu
metot Çin’de sıkça kullanılıyor. Nitekim
yılda 4 milyar ton üretim yapmak nasıl
mümkün olurdu.
Bu olağanüstü üretim değerlerine
erişmek için başta jeoloji makine, elekt-
rik mühendisliklerinin ciddi desteğine
ihtiyaç var.
Bütün bu çabalar daha çok, daha te-
miz daha ucuz hammadde üretimi içindir.
Aksi taktirde, oluşagelen sanayiyi
beslemek, doyurmak mümkün olmaz.
İnsanlığın geleceği bu çabalara bağlıdır.
Kaldı ki; madencilik mesleğini diğer
meslek dallarından ayıran bariz fark,
maden (yataklarının) rezervlerinin tüke-
nir olmasındandır.
Pompaladığınız petrol veya kazdığı-
nız kömür, bilinen rezervlerinizi tüketmek
pahasınadır. Yeni rezervler ise daha de-
rinde ve çokça daha fakir damarlar için-
dedir. Böyle bir oluşum da, önümüzdeki
yıllar daha derinlere, daha ince yatakla-
ra inmenizi gerekli kılar.
Bu da daha fazla havalandırma, ta-
şıma, tahkimat gibi masrafları karşınıza
çıkartır. Bu yeni şartlar üretim maliyet-
lerinizi etkiler. Değişen maliyetleri kont-
rol altında tutarak olumlu sonuçlar elde
etmek mümkündür. Bir kere daha tekrar
etmek isteriz ki burada hüner tamamen
mühendise aittir.
Ancak elemanlarınız yeterli değilse
önerdikleri çözüm yolları çok kez:
- Üretim maliyetlerini düşürmez arttırır.
- Ocak kazalarını düşürmez arttırır.
Öte yandan tükenen ve fakirleşen
maden yataklarınızı cevher zenginleş-
tirme ve metalürji gibi teknolojilerle zen-
ginleştirerek, atıklardan arındırılarak sa-
nayinin kullanacağı değerlere erişilmesi
Artık deniz dibi madenciliği
bir yenilik olmaktan çıktı.
Uzay madenciliği gündeme
geldi. Uzay seyahatlerinin
önde gelen amaçlarından
birisi de budur.
de mümkündür.
Rakipleriniz ile rekabet edebilmeniz
gerekir. Bunun için de pazarlama tek-
niklerini ve ürün çeşitlerini geliştirmeniz
şarttır.
Rakiplerinizle sürdürebileceğiniz zo-
runlu rekabet için iki yol vardır.
1- Maliyeti artıracak her türlü masra-
fı kesmek, maden yatağınızın en düşük
maliyetli bölgelerine program-plan dışı
girmekteki bu yol sizi “MADEN KAZALA-
RINA” götürür. Bizdeki durum budur.
2- Maliyeti düşürecek yeni teknoloji-
ler ve daha önemlisi bilgi, görgü ve be-
cerinizi kullanmak. Bu ciddi bir mühen-
dislik altyapısı gerektirir, daha çok da
eğitim kurumlarını ilgilendirir.
Nitekim Bergama’daki altın içeren
kumlardan yıllardır Altın Cevheri üretil-
mektedir; tıpkı Nevada’daki gibi.
Ülkemizin büyük enerji talebini kar-
şılamak için yaklaşık 1000-1200 kalorili
Elbistan linyitlerinden yeni kazan tekno-
lojileri vasıtasıyla ülke elektriğinin %25’i
karşılanmaktadır.
Son olarak maden çevre ilişkisine
değinmek istiyorum.
Şüphesiz ki madenler ülkemizin
önemli bir değeridir. Ancak ormanlar da
akarsular da öyle.
Maden işleme projeleri her ne şekil-
de olursa olsun, çevre zenginlikleri ile
beraber değerlendirilmelidir.
Sonsöz: Maden Mühendisliği en ge-
lişmiş teknolojilerle ve bilgisayar deste-
ğiyle hizmet veren ve diğer mühendislik
dallarıyla yakın ilişki içinde yürütülmeli-
dir.
Ancak çok iyi yetişmiş mühendislerle
başarılı sonuçlara ulaşılabilir.
İTÜ, kalitatif (seçkin) bir eğitim ile ül-
keye örnek olabilir.
Bu konuda yöneticileriniz kadar me-
murlarınız da görevli ve sorumludur.
itü vakfı dergisi 17
 MADENCİLİK DOSYASI
Türkiye’nin Maden Kaynakları ve
Ekonomiye Katkısı
Prof. Dr. Güven Önal
İTÜ Maden Fakültesi
Türkiye'de madencilik,
olması gereken yerden oldukça
uzaktadır. Iyi bir stratejik
planlama ve özendirme ile
bugünkünden çok ileri noktalara
taşınabilir. Ülkemizin gerçekten
kalkınması, cari açığın ortadan
kaldırılması ve refahın tüm
ülke düzeyine yayılması,
ülke madenlerinin işletilmesi
ve metal üretim endüstrinin
kurulmasına bağlıdır…
18 itü vakfı dergisi
Giriş
D
oğal kaynakların insan ve toplum
yaşamındaki önemi bilinmektedir.
Yaşamı fonksiyonel hale getiren
araç ve gereçlerin % 90’ı doğal kaynak-
lardan, özellikle de madenlerden sağlan-
maktadır. Toplumların refah ve gelişmişlik
düzeyleri ile madencilik faaliyetleri ara-
sında çok yakın bir ilişki bulunmaktadır.
İnsanlar ilk çağlardan itibaren maden-
cilik faaliyetlerine ve madenlerden ya-
rarlanmaya başlamışlar, bu faaliyetlerin
sonucunda da medeniyetin doğuşunu
sağlamışlardır. Günümüzün gelişmiş ül-
keleri, madenlerini, 16. yüzyıldan itibaren
etkin şekilde üretmişler ve sonucunda
18. yüzyılda endüstri devrimini gerçek-
leştirmişlerdir. Türkiye gibi madenlerini
yeterince üretemeyip, endüstrisini ge-
liştiremeyen ülkeler ise, gelişmiş ülkele-
rin pazarı konumunda kalmışlardır. Uzay
çağı ve sanayi ötesi bilgi toplumunun do-
ğuşu da, maden ürünlerinden sağlanan
özel metal, alaşım ve malzemeler saye-
sinde gerçekleşmiştir.
Ülkelerin kalkınma ve ekonomik geli-
şiminde önemli yeri olan madencilik ve
entegre üretim sanayii, en büyük katma
değeri yaratmaktadır. Gelişmiş ülkeler-
de halen, GSMH’da madenciliğin payı;
ABD’de % 4.5, Federal Almanya’da %
4.0, Kanada’da % 7.6, Avustralya’da
% 8.7, BDT’da % 14, Çin’de % 15, Hin-
distan’da % 15, Türkiye’de hammadde
olarak % 1,5, entegre ürünlerle birlik-
te % 3.5 düzeyindedir. Görüldüğü gibi,
Türkiye`de madencilik, olması gereken
yerden oldukça uzaktadır. Iyi bir stratejik
planlama ve özendirme ile bugünkün-
den çok ileri noktalara taşınabilir. Ülke-
mizin gerçekten kalkınması, cari açığın
ortadan kaldırılması ve refahın tüm ülke
düzeyine yayılması, ülke madenlerinin
işletilmesi ve metal üretim endüstrinin
kurulmasına bağlıdır.
Türkiye’nin Maden Potansiyeli
Türkiye bor, zeolit, pomza, selestit gibi
madenlerde dünyanın en büyük rezervle-
rine sahip bulunmakta, krom, manyezit,
toryum, nadir topraklar, barit, kil, kömür,
feldspat ve bazı endüstriyel hammadde-
ler ile doğal taş rezerv varlığında, dün-
Tablo 1: Türkiye’nin Bilinen Tablo 3: 2014 Yılı Türkiye Entegre
Başlıca Maden Rezervleri Maden Üretim Değerleri
Maden Rezerv (Ton) İhracat Değeri,
Entegre Üretim
Mermer ve Yapı Taşları 25.000.000.000 ABD $
Linyit 14.500.000.000 Demir Çelik 8.000.000.000
Kömür
Kömürden Enerji 8.000.000.000
Taş Kömürü 1.100.000.000
Çimento 6.000.000.000
Bor 3.066.300.000
Seramik+Cam 1.200.000.000
Kuvars Kumu ve Kuvarsit 5.000.000.000
Bor 950.000.000
Trona 800.000.000
Bakır 350.000.000
Feldspat 836.000.000
Alüminyum 200.000.000
Aluminyum 240.000.000
Ferro Krom 150.000.000
Kromit 300.000.000
Tabii Soda 200.000.000
Demir (ton metal) 85.000.000
TOPLAM 25.050.000.000
Kil 575.000.000 Tablo 2: Türkiye’nin Son 5 Yıllık Kaynak: Muhtelif
Barit 35.000.000 Maden İhracat Miktarı ve
Manyezit 110.000.000 Değerleri
Çinko (Zn ton metal) 5.149.600
İhracat
Kurşun (Pb ton metal) 3.252.000 İhracat
Yıllar Değeri,
Miktarı, Ton
Bakır (Cu ton metal) 1.800.000 ABD $
Selestit 300.000 2010 18.987.557 3.468.890.334
Tungsten (ton metal) 60.000 2011 19.719.723 3.876.465.022
Gümüş (Ag metal) 6.800 2012 20.556.303 4.181.381
Antimuan (Sb metal) 125.000 2013 22.314.245 5.034.905
Altın (Au metal) 700 2014 21.236.853 4.646.933
Kaynak: MTA ve Diğer Envanter Yayınları Kaynak: İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (2015)

yanın söz sahibi ülkeleri arasında yer

almaktadır. Ülkemizde 70’in üzerinde
maden çeşidi bulunmaktadır.
Anadolu’ya Küçük Asya isminin ve-
rilmesi ve çok sayıda medeniyetin bu
topraklar üzerinde kurulması, doğal
kaynaklarla yakından ilgilidir. Türkiye’nin
bugünkü verilerle, 4 trilyon doların üze-
rinde maden varlığına sahip olduğu he-
saplanmaktadır. 2014 yılında, ülkemizde
madenciliğin GSMH’daki payı, %1,5 dü-
zeyindedir. Türkiye’de 2014 yılı sonu iti-
barı ile, 7.500 civarı arama, 13.500 civarı
işletme olmak üzere, 21.000 civarında
maden ruhsatı, 8.400 civarında üretim
yapan maden işletmesi bulunmaktadır.

Türkiye’nin Maden Üretim ve Tüketimi

Türkiye’nin 2014 yılı toplam maden üre-
timi, kırmataş ve çimento hammaddele-
ri dahil 500.000.000 ton civarında olup,
değeri, 17 milyar dolar düzeyindedir. Bu-
nun 4.647 milyar doları dış satım olarak
gerçekleşmiştir.
Kırmataş, çimento hammaddeleri ve
kömürün tamamı, mermer ve doğaltaş’ın
yarısı yurt içinde tüketilmektedir.

itü vakfı dergisi 19

 MADENCİLİK DOSYASI

Tablo 4: 2013 Yılı Türkiye Maden

ve Yarı Mamul Ürünleri İle Enerji
Hammaddeleri İthalatı
İthalat,
Maden Adı
ABD $
Demir-Çelik 20.282.470.075
Bakır 3.709.973.179
Alüminyum 3.236.691.108
Kurşun 221.661.507
Çinko 520.796.571
Nikel 172.925.827
Kalay 58.165.959
Altın 15.127.241.246
Gümüş 208.637.663
Diğer Metal Cevherleri 128.952.078
Taşkömürü 3.512.030.885
Diğer Ham Mineraller 428.160.901
ARA TOPLAM 47.607.706.999
Kok-Semikok, Rafine Edilmiş
Petrol Ürünleri 18.896.090.030
Ham Petrol, Doğalgaz 33.220.046.980
GENEL TOPLAM 99.723.844.009
Kaynak: TUİK

Türkiye bor, zeolit, ponza, selestit

gibi madenlerde dünyanın en büyük
rezervlerine sahip bulunmakta,
krom, manyezit, toryum, nadir
topraklar, barit, kil, kömür, feldspat
ve bazı endüstriyel hammaddeler
ile doğaltaş rezerv varlığında,
dünyanın söz sahibi ülkeleri
arasında yer almaktadır.

Diğer madenler ise, büyük ölçüde ih-

raç edilmektedir. İç tüketimin toplam de-
ğeri 12 milyar dolar civarındadır.
Entegre demir çelik, bakır, alüminyum,
seramik, şişecam, çimento, ferrokrom,
krom kimyasalları, bor kimyasalları, do-
ğal soda tamamen maden ürünlerinden
üretilmektedir. Bu ürünler maden ihracatı
ve üretimi içinde yer almamakta, başka
sanayi dallarında gösterilmektedir. En-
tegre ürünlerle birlikte, 2014 yılı maden
ürünleri değeri, 25 milyar dolar civarında
olmuştur.
İthal Edilen Maden Ürünleri ve
Enerjinin Cari Açıktaki Payı
Büyük bir bölümünün ülkemizde üretimi
mümkün iken, ithal edilerek karşılanan
maden ürünleri ve enerji hammaddeleri
için, 2013 yılında toplam olarak yaklaşık
100 milyar dolar ödenmiştir. Bu meblağ,
cari açığın tamamından fazla olup, itha-
lattaki payı ise % 40 civarındadır.
Bilindiği gibi, ülkemizin enerjide-
ki dışa bağımlılığı %75 civarında olup,
2013 yılındaki enerji ithalatı cari açıkta,
%86 gibi önemli bir yer tutmaktadır. Tür-
kiye’nin bilinen kömür rezervleri 14.5 mil-
yar tonu linyit, 1 milyar tonu taşkömürü
olmak üzere, 15.5 milyar ton civarındadır.
Yeterli aramalar yapıldığında bu rezerv
daha da artacaktır. Buna karşın ülkenin
bilinen doğalgaz ve petrol rezervleri çok
küçük boyutlardadır. Enerjide dışa ba-
ğımlılığın azaltılması, cari açığın da azal-
masına neden olacaktır.
Madenciliğin Ülke Ekonomisine Daha
Fazla Katkı Sağlaması İçin Alınması
Gereken Önlemler
• Maden Bakanlığı’nın kurulması,
• Mevzuattaki boşlukların doldurulma-

20 itü vakfı dergisi

 Ülkemizin enerjideki dışa
bağımlılığı %75 civarında
olup, 2013 yılındaki enerji
ithalatı cari açıkta, %86 gibi
önemli bir yer tutmaktadır.
Türkiye’nin bilinen kömür
rezervleri 14.5 milyar
tonu linyit, 1 milyar tonu
taşkömürü olmak üzere,
15.5 milyar ton civarındadır.
Yeterli aramalar yapıldığında
bu rezerv daha da artacaktır.

dencilik kaynak yaratmada birinci

sırada gelen bir sektördür. Uç ürün-
lere gidildikçe katma değeri büyük
oranlarda artma gösterir. Örneğin:
hurdadan üretilen demir-çeliğin kat-
ma değeri % 30’lar civarında iken,
demir cevherinden entegre tesislerde
üretilen demir-çelik’in katma değeri
% 150 düzeyine yükselmektedir.
• Madencilik, genellikle kırsal alanlar-
Tablo 5: Türkiye’de, Yıllara Göre Elektrik Üretiminde Kaynak Payları da sürdürülen bir faaliyettir. Ülkemiz-
de yaşanan çeşitli olumsuzlukların
1998 2002 2006 2010 2011 2012 2013 temel nedenlerinden biri, bölgeler
Kaynaklar
% % % % % % %
arasındaki gelişmişlik farkıdır. Geri
Yerli Kömür 39.7 23.3 20.0 17.1 18.1 14.9 17.1 kalmış yörelerde yapılacak maden-
İthal Kömür 0 1.5 6.3 9.0 10.0 8.1 11.6 cilik yatırımları, arama döneminden
Doğal gaz +LPG 14.9 40.8 44.0 46.5 44.7 35.8 42.0 başlayarak bölgeye dinamizm getire-
Hidrolik 38.3 26.0 25.1 24.5 23.2 34.3 24.2 cek, aramaların olumlu sonuçlanma-
sı halinde açılacak işletmeler, yeni
Petrol 7.0 8.3 4.2 1.0 1.6 2.4 2.4
çekim alanlarının çekirdeğini oluş-
Diğer
turacaktır. Üretilecek ham veya yarı-
(Jeotermal+Rüzgar 0.1 0.1 0.4 1.9 2.4 4.5 2.7
mamül maddeler, yine bu bölgelerde,
Güneş v.s)
ilgili sanayinin kurulmasına katkıda
TOPLAM 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 bulunacaktır. Böylece, oluşturulan
Kaynak: ETKB istihdam alanları, iç göçü engelleye-
cektir.
sı ve tıkanıklıkların giderilmesi, 2012 yatırımlarının özel olarak teşvik edil- • Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı’n-
yılında yayımlanan Başbakanlık ge- mesi. 10 milyon ton/yıl 2000 kalorilik ca, yapılan stratejik çalışmaya göre,
nelgesinin madencilik faaliyetlerine kömür kullanılarak, 12.250.000 varil/ madenciliğin GSMH içindeki payının,
uygulanmaması, yıl petrol, petrokimya ürünleri, ayrıca, 10 yılda % 4’e yükselmesi ve kalkın-
• Entegre maden endüstrisinin özendi- 500 Megawatt elektrik üretimi müm- ma hızının % 5 olması varsayıldığın-
rilmesi ve ithal yolu ile sağlanan ham, kündür. Böyle bir tesisin yatırım ma- da, on yılda 30 milyar dolar yatırım
yarımamul ve mamul maddelerin yerli liyeti 3 milyar dolar, 1 varil petrolün yapılarak, madencilik geliri 10 milyar
olarak üretilmesi, maliyeti ise 65 $ civarında olmaktadır. dolar/yıl dış satım olmak üzere, 40
• Her türlü maden arama faaliyetinin • Yıllık kömür üretiminin en az 200 mil- milyar dolar/yıl düzeyine yükselecektir.
teşvik edilmesi, sondaj metre maliye- yon ton/yıl düzeyine yükseltilmesi. • Madencilikte yukarıda özetlenen
tinin yarısının devletçe karşılanması, • Şehirlerin ısıtılmasında kömür yakan mer- stratejik önlemler alındığı taktirde
• Yerli kömür yakan termik santralle- kezi buhar santrallerine teşvik verilmesi. Türkiye’nin enerjideki dışa bağımlı-
re ve kömür üretimine özel teşvikler lığı 2023 yılına kadar yarıya inecek,
sağlanması, elektrik alım garantisinin Sonuç sanayinin ihtiyacı maden girdilerinin
100 MW’a kadar verilmesi, • Maden ürünleri katma değeri en yük- yerli üretimi ile de cari açıkta büyük
• Kömürden gaz ve akaryakıt üretimi sek olan ürünlerdir. Bu nedenle ma- bir azalma görülecektir.

itü vakfı dergisi 21

 MADENCİLİK DOSYASI

Türkiye’de Maden Aramaları,

Maden Rezervleri ve Ekonomik Değeri
Kerim Tuncer Sarıkavak
MTA Genel Müdür Yardımcısı

Maden kaynakları ve çeşitliliği bakımından kendi kendine Yapılan araştırmalarda Türkiye’de ma-
kısmen yeterli olan ülkeler arasında bulunan Türkiye’nin dencilik tarihinin M.Ö. 7000 yıllarına dayan-
zengin olduğu madenler arasında ilk sırayı dünya rezervlerinin dığı tespit edilmiştir. Ülkemizde madencilik
% 72 sini oluşturan bor mineralleri almaktadır. Trona (doğal faaliyetleri 1810'lu yıllarda başlamış olup,
soda), kayatuzu, sodyum sülfat, perlit, ponza, feldspat, Cumhuriyet döneminin ilk yılların kadar
bentonit, barit, manyezit, alçıtaşı, stronsiyum tuzları, zeolit, maden yataklarımız batılı şirketler tarafın-
dan işletilmiştir.
sepiyolit, mermer ve doğal taşlar, kuvars, kuvarsit, zımpara
1935 yılında 2804 sayılı kanunla kuru-
taşı gibi endüstriyel hammaddeler ile boksit ve krom gibi
lan Maden Tetkik ve Arama Genel Müdür-
metalik madenler ve linyit gibi enerji hammaddeleri ise önemli lüğü (MTA), kurulduğu tarihten günümüze
rezervlere sahip olduğumuz başlıca madenlerdir. kadar ülkemizde maden arama çalışma-
larının çok önemli sayılabilecek bir kısmını
Giriş yürütmüştür.

M
adencilik tarımla birlikte, toplumla-
rın çeşitli alanlardaki hammadde
ihtiyaçlarını karşılanmasını sağla-
yarak, tarih boyunca medeniyetlerin geliş-
mesinde ve teknolojinin bugünkü düzeyine
ulaşmasında rol oynayan önemli bir faktör
olmuştur.
MTA’nın Türkiye’deki Maden Arama
Çalışmalarındaki Önemli Rolü
Bu yıl kuruluşunun 80. yılını kutlayan MTA,
kuruluş kanunu gereği, ülkenin jeolojik hari-
talarını yapmak, her türlü maden yataklarını
aramak, halen üretimde olan maden yatak-
larında mevcut jeoloji ve rezerv problem-

22 itü vakfı dergisi

lerine çözüm bulmak, maden yatakları ile
ilgili ön fizibilite ve/veya fizibilite etüdlerini
gerçekleştirmek ve madencilik sektöründe
ihtiyaç duyulan teknik elemanlar ile diğer
kalifiye elemanları yetiştirmekle görevlendi-
rilmiştir.
Genel Müdürlüğümüz, madencilik sek-
törünün gereksinim duyduğu jeolojik alt
yapı bilgilerini yaptığ arazi çalışmaları ile
üretmek, bu bilgilere dayanarak çeşitli öl-
çekli jeolojik harita ve dokümanları hazırla-
mak işlevi yanında, cevherleşme içermesi
umutlu olan bölgelerde ve bilinen maden
yataklarına sahip havzalarda çoğunlukla
endüktif, kısmen de dedüktif prospeksiyon
çalışmaları yapmaktadır.
Bu ön arama çalışmalarının sonucun-
da saptanan cevher oluşumu yönünden
müspet sahalar için ruhsat başvurusunda
bulunulmakta ve maden hakkı elde edi-
len sahalarda detay etütlere geçilmekte-
dir. Gerektiğinde jeofizik ve jeokimyasal
arama metotlarının eşlik ettiği söz konusu
detay etütlerin ve yapılacak yeterli sayıda
ve derinlikte keşif sondajlarının madencilik
yönünden olumlu bulunması sonucu bu sa-
halar, MTA’nın maden işletme hakkı olma-
dığından, Maden İşleri Genel Müdürlüğü
(MİGEM)’ne devredilmektedir.
Günümüzde maden arama faaliyetleri
büyük oranda bir kamu kurumu olan MTA
tarafından yürütülmekteyse de, yerli ve ya-
bancı özel madencilik şirketleri de sektör-
de arama faaliyetleri yürütmektedirler.
Ancak, madencilik sektörü, aramalar
sonucunda ortaya çıkarılacak varlığın ni-
celik ve niteliklerinin tahmin edilmesindeki
zorluklar ve yatırım maliyetinin yüksek ol-
ması nedeniyle risk taşıyan bir sektördür.
Bu riskin azaltılması, aramaların her aşa-
masında ve aramalardan sonra yapılacak
bilimsel ve teknolojik çalışmalara bağlıdır.
Bu kapsamda, MTA’nın 80 yıllık bilgi bi-
rikimi ve tecrübesiyle yürüttüğü projeler ve
ürettiği alt yapı bilgileriyle bu riskin azaltıl-
ması yönünde faaliyetlerin sürdürülmesinin
ve desteklenmesinin, ülkemiz madenciliği
açısından gittikçe artan bir öneme sahip
olduğu çok açıktır.
Türkiye'nin Maden Rezervleri
Alp- Himalaya tektonik kuşağında yer alan
ülkemizin sahip olduğu karmaşık jeolojik ve
tektonik yapı, mevcut maden yataklarının
çok çeşitli olmasının yanında, bu maden
yataklarının küçük boyutlu ve parçalı olma-
sının da ana nedenidir.
Türkiye’nin maden potansiyeli genel
olarak “çeşitlilik açısından zengin, ancak
birkaç örnek dışında dünya ölçeğinde sı-
nırlı” olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde
dünyada üretimi yapılan yaklaşık 90 çeşit
maden türünden 60 tanesinin ülkemizde
üretimi yapılmakla birlikte, 13 tanesinin
ekonomik anlamda varlığı tespit edileme-
miştir. Maden üretim değeri itibariyle Dün-
ya’da 132 ülke içerisinde 28’ci sırada yer
alan ülkemiz, maden çeşitliliği açısından
ise 10. sırada bulunmaktadır. Türkiye, baş-
ta endüstriyel hammaddeler olmak üzere,
bazı metalik madenler, linyit ve jeotermal
kaynaklar gibi enerji hammaddeleri açı-
sından zengindir. Ülkemiz 50 çeşit maden-
de kısmen yeterli kaynaklara sahipken 27
maden ve mineralin günümüzde bilinen
rezervleri ve kaliteleri ekonomik madencilik
için yetersizdir.
Maden kaynakları ve çeşitliliği bakımın-
dan kendi kendine kısmen yeterli olan ül-
keler arasında bulunan Türkiye’nin zengin
olduğu madenler arasında ilk sırayı dünya
rezervlerinin % 72'sini oluşturan bor mi-
neralleri almaktadır. Trona (doğal soda),
Günümüzde maden arama
faaliyetleri büyük oranda bir kamu
kurumu olan MTA tarafından
yürütülmekteyse de, yerli ve
yabancı özel madencilik şirketleri
de sektörde arama faaliyetleri
yürütmektedirler.
kayatuzu, sodyum sülfat, perlit, pomza,
feldspat, bentonit, barit, manyezit, alçıtaşı,
stronsiyum tuzları, zeolit, sepiyolit, mermer
ve doğal taşlar, kuvars, kuvarsit, zımpara
taşı gibi endüstriyel hammaddeler ile bok-
sit ve krom gibi metalik madenler ve linyit
gibi enerji hammaddeleri ise önemli rezerv-
lere sahip olduğumuz başlıca madenlerdir.
Diğer yandan, sahip olduğumuz ba-
kır, kurşun, çinko, demir, nikel, manganez,
arsenik, kükürt, fosfat, grafit, talk, asbest,
mika, boya toprakları ve maden kömürü
kaynaklarımız yetersiz miktarda ve/veya
düşük kalitelidir. Ülkemizde, ekonomik ola-
rak işletilebilir nitelik ve nicelikte elmas,
platin grubu metaller, kalay, zirkon, potas-
yum tuzları, lityum mineralleri, magnezyum
tuzları, bromin ve iyodin kaynakları bulun-
mamaktadır.
Dünya maden üretiminde miktar
ve değer itibariyle en önemli grubu; petrol,
doğalgaz ve kömür gibi enerji hammadde-
leri, demir, manganez, nikel gibi demir-çe-
lik sanayi hammaddeleri bakır, kurşun, çin-
ko, kalay, alüminyum gibi baz metaller ve
fosfat, potas, kükürt gibi endüstriyel mine-
raller oluşturmaktadır. Değer itibariyle altın
da bu gruba zaman zaman katılmaktadır.
Ülkemizin bu grupta yer alan maden-
lerde, petrol ve doğalgaz hariç, dünyada-
ki payı rezerv itibariyle % 0,5 civarındadır.
Dolayısıyla üretim maliyetleri yüksek olup,
demir cevherlerinde olduğu gibi dünya fi-
yatlarıyla rekabette zorlanmaktadır.
itü vakfı dergisi 23
 MADENCİLİK DOSYASI

Tablo 1: Türkiye Maden Rezervleri (2015). Gelişmiş ülkelerde GSMH'da madenci-

liğin payı % 4, dünya ortalaması % 2 ci-
Rezerv (Gör+Muh)
Maden Cinsi Açıklamalar varında olup, Türkiye’de bu oran % 1.45
(Ton)
civarındadır.
Alçıtaşı 46.297.000 1. ve 2. Sınıf Alçı kalitesi
Altın 700 Au İçeriği
Türkiye’de hammadde girdisi yoğun
Alünit 3.974.860 %7.54 K2O sanayi dallarında gelişmiş ve büyük ölçü-
Antimuan 99.306 Sb içeriği de dışa açılmıştır. Seramik, çimento, alü-
Asfaltit 82.000.000 AİD.2896-5536 Kcal/kg minyum, demir-çelik, gübre, yapı malze-
Asbest 29.646.379 Değişik lif boylarında, lif yüzdesi %4 ' un üzerinde meleri bunların başında gelmektedir. Linyit,
Bakır 3.066.810 Metal Cu bor, manyezit, barit, sölestin, bakır, kurşun,
Barit 34.222.792 %71-99 BaSO4 içerikli çinko, krom, kaolin, feldispat, bentonit,
Bitümlü Şist 1.641.381.000 OrAID.541-1390 Kcal/kg mermer, perlit, pomza, tuz, sodyum sülfat,
Bentonit 241.519.504 Sondaj+Döküm+Ağartma
zımpara ve lületaşı madenciliğimiz ile Dün-
Boksit 68.910.000 %55Al2O3 (25 667 000 ton metal Al)
ya’da söz sahibi olup, bu kaynakların ras-
Bor 3.066.300.000 % 24.4-35B2O3 içeriği
yonel bir şekilde değerlendirilmesi gerekir.
Civa 3.820 Metal Hg
Çinko 1.962.235 Metal Zn İlgili sanayi dallarının yurt içinde kurulması
Demir 124.686.080 %55Fe ( 84 008 750 ton metal demir) ve geliştirilmesinin desteklenmesinin yanı
Diatomit 44.001.040 İyi kalite sıra, maden ürünlerinin tüketim alanlarının
Disten 3.840.000 % 21-52 Al2O3 geliştirilmesine yönelik AR-GE çalışmaları-
Dolomit 19.817.124.196 % 15 MgO ve üzeri nın teşvik ve desteklenmesi sektör için bü-
Feldspat 428.981.991 Albit ve Ortoklaz yük önem taşımaktadır.
Fosfat 70.500.000 % 19 P2O5 Diğer yandan, ülkemizde madencilik
Fluorit 2.530.694 % 40-80 CaF2 İçeriği sektörü yeniden yapılandırılarak, mevcut
Grafit 86.736 % 2-17 Sabit karbon içerikli, zenginleşebilir
işletmelerde iyileştirmelerle kapasite ar-
Gümüş 5.740 Metal Ag
tımına gidilmesi, bazı önemli yataklarda
Kaya Tuzu 5.157.036.177 % 88,5 üzeri NaCl ( 200 000 000 tonu göl rezervi)
Kil (Ser+Ref ) 420.647.806 Seramik+Refrakter teknolojik problemlerin çözülerek ve ge-
Kireçtaşı 1.006.275.743 %90-95 CaCO3 rekli arama araştırma ve hazırlık yatırımları
Krom 26.637.873 % 20 üzeri Cr2O3 için kaynak ayrılarak üretime geçirilmesi ilk
Kurşun 995.079 Pb İçeriği planda uygulanması gereken tedbirler ola-
Kuvars Kumu 1.884.208.585 % 90 Üzerinde SiO2 rak görülmektedir.
Kuvarsit 7.673.726.934 % 90 Üzerinde SiO2 Türkiye’nin bilinen maden rezervleri
Kükürt 625.700 % 32 S içeriği miktar ve ortalama tenör değerleri itibariyle
Linyit 13.300.000.000 AID.868-5000 Kcal/kg Tablo.1’de sunulmaktadır.
Lületaşı 1.483.670 (sandık) İyi, orta kalite karışık
Manganez 3.200.000 % 34.54 Mn (Metal Mn içeriği 1 576 000 )
Türkiye Ekonomisi Açısından Önemli
Manyezit 106.673.833 % 41-48 MgO içeriği
Mermer 5.137.342.751 m3 Toplam Potansiyel Rezerv
Olan Bazı Madenler
Nikel-Kobalt 39.500.000 %1,34 Ni, %4,2-6 Co
NTE 30.360.000 %39,23 CaF2, %28,92 BaSO4, %3,67 NTE Demir
Olivin 190.000.000 İyi Kalite MTA kayıtlarına göre ülkemizde bugün-
Perlit 5.688.021.716 Değişik genleşme oranlarında kü durumda işletilen ya da işletilebilir nite-
Pomza 1.397.786.725 m3 İyi Kalite likte toplam 140 milyon ton civarında demir
Profillit 6.644.000 Seramik+refrakter+ çimento
Selestit 347.101 %72 Üzeri SrSO4
Sepiolit 13.535.374 % 50 üzeri Sepiolit
Sodyum Sülfat 11.050.467 % 81 NaSO4 (13.040.000 ton göl suyu rezervi)
Stronsiyum 347.101 % 72 Üzeri SrSO4 içerikli
Talk 427.574 İyi kalite
Taşkömürü 1.126.548.000 İyi kalite
Titan 161.348.413 %0,87-0,98 Tio2
Toryum 380.000 % 0.24 ThO2
Trona 836.283.891 % 56 ve üzeri Trona
Tungsten 36.719 Metal W
Uranyum 9.129 % 0.05-0.1 U3O8
Wolfram 36.719 Metal W
Zeolit 344.217.073 Klinopitilolit+ Höylandit
Zımpara 3.607.564 İyi kalite
Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü, Mart 2015. (MTA Genel Müdürlüğü aramaları sonucu bulunan rezervler eklenmiştir. Ancak özel
sektöre ait bilgiler eklenmemiş olup üretimler düşülmemiştir. Özel ve kamu kuruluşlarının rezerv bilgileri yasa gereği her yılın Nisan ayı
sonu itibarıyla MİGEM’e rapor olarak sunulmakta olup güncelleme kurumumuzca yapılamamaktadır.)

24 itü vakfı dergisi

cevheri rezervi vardır. Mevcut
rezervler, ülke talebini uzun süre
karşılayamayacak düzeydedir.
2009-2013 yılları arasında
MTA tarafından bulunan % 14
Fe ortalama tenörlü 1,320 mil-
yar ton görünür-muhtemel re-
zervli Malatya-Kuluncak-Sofular
sahası düşük tenör ve dekapaj
sorunuyla sorunlu yataklarımız
içerisinde en büyüğüdür.
Bakır
Türkiye toplam metal bakır
rezervi 1.546.532 ton’dur. Dü-
şük tenörlu bakır yataklarının
da rezervi eklendiğinde metal
bakır rezervi 3.5 milyon tona
ulaşır. Ülkemizin blister bakır ihtiyacı orta-
lama 250 bin ton/yıl’dır. Bakır üretimi 35 bin
ton/yıl civarındadır. Yılda toplam 60 bin ton
metal bakır eşdeğeri, 350 bin ton cevher
konsantresi üretilmektedir.
Yıllık bakır üretiminin 35 bin ton kada-
rı kurulu izabe tesislerimizde yerli cevher
konsantrelerinden üretilmektedir. Ülkemizin
ihtiyacını karşılamak için yılda 300-350 bin
ton metal bakır ithal etmek gerekmektedir.
Kurşun-Çinko
Türkiye toplam metal kurşun rezervi
795.201 tondur. 2012 yılı tüvenan kurşun
cevheri üretimi 1.086.288 ton’dur. 2013
yılında kurşun cevheri ihracatımız 130 bin
ton karşılığı 200,4 milyon dolar olarak ger-
çekleştirilmiştir.
Türkiye toplam çinko rezervi ise
1.666.792 ton olup, Türkiye’nin yıllık toplam
çinko tüketimi ise 60 bin ton civarındadır.
Toplam tüketimin bir bölümü hurdadan,
2015). Türkiye’nin işletilebilir ve
potansiyel altın yatakları ile yan
ürün olarak metal yataklarından
elde edilen altın sahalarının top-
lam metal altın rezervi yaklaşık
700 tondur. Altın tüketimi ortala-
ma yılda 150 ton dolayındadır.
Petrol ve doğalgazdan sonra
en büyük ithal kalemi olan altın
ithalatı için her yıl önemli miktar-
larda döviz ödenmektedir. 2013
yılı itibariyle işlenmiş ve işlen-
memiş olarak altın ihracatımız
10.907 milyon dolar karşılığı
219 ton olup, ithalatımız ise aynı
şekilde işlenmiş ve işlenmemiş
olarak 6.542 milyon dolar kar-
yaklaşık 10 bin tonu ise geçici ihraç edi-
len cevherden karşılanmaktadır. Ülkemizde
farklı kökenlerde ve farklı bölgelerde yak-
laşık 600’den fazla kurşun-çinko cevher-
leşmesi bilinmektedir. Bu cevherleşmelere
çoğunlukla bakır ve gümüş eşlik etmekte-
dir. Fakat, ülkemizdeki kurşun-çinko-bakır
yataklarının genellikle küçük-orta ölçekli
yataklar olması nedeniyle, yurtiçi sanayi
tüketimi yurtiçi üretimden karşılanamamak-
şılığı 126 ton olarak gerçekleşmiştir. Genel
Müdürlüğümüzün son yıllarda keşfettiği
altın cevherleşmelerinin rezerv belirleme
çalışmalarının tamamlanması ile ülkemiz
altın rezervlerinde önemli bir artış olacaktır.
Krom
Ülkemiz kalitesiyle dünyada önde ge-
len kromit üreticisi ülkelerden birisi olmanın
yanında, ofiyolitik kayaçların daha sonraki
tadır. Bu nedenle, sanayisi hızlı bir şekilde
büyüyen ülkemizin kurşun-çinko ihtiyacına
paralel olarak yeni yatakların aranması-bu-
lunması, mevcut cevherleşmelerin tekrar
değerlendirilmesi oldukça önemlidir.
Altın-Gümüş
Türkiye’de bilinen altın kaynaklarından
işletilebilirliği fizibilite veya ön fizibilite ça-
lışmalarıyla ortaya konan 11 ayrı yatakta-
ki toplam rezerv yaklaşık 700 ton, gümüş
rezervi ise 5.740 tondur (MTA Gen.Müd.
itü vakfı dergisi 25
 MADENCİLİK DOSYASI
süreçlerde yaygın deformasyon etkisinde
kalmaları nedeniyle, ortaya çıkarılan rezerv
miktarı sınırlıdır. MTA Genel Müdürlüğü’nün
kayıtlarına göre Türkiye’de % 20 Cr2O3’ün
üzerindeki tenörlerde krom rezervi toplam
26 milyon tondur. Bununla birlikte Genel
Müdürlüğümüz tarafından, Adana (Ala-
dağ) Yataardıç sahasında ortalama % 5.36
Cr2O3 tenörlü yaklaşık 200 milyon ton re-
zerv belirlenmiştir.
Dünya piyasa koşullarına göre, Türkiye
maden ihracatında krom önemli bir yer tut-
makta ve önemli miktarlarda döviz girdisi
sağlamaktadır. Ülkemiz, yaklaşık 150 yıldır
dünyanın ilk 6 krom üreticisi arasında yer
almaktadır.
Nadir Toprak Elementleri
Dünyada gelişen endüstrilere paralel
olarak, hızla gelişen ve büyüyen ülkemizin
de sanayide kullanmış olduğu maden çe-
şitliliğinin arttırması, yer altı kaynaklarımızın
daha etkin bir şekilde belirlenmesi ve or-
taya çıkarılmasını zorunlu hale getirmekte-
dir. Türkiye’de bilinen ve keşfi yapılan tek
nadir toprak elementi (NTE) kaynağı; Eski-
şehir ilinde bulunan Sivrihisar-Kızılcaören
kompleks cevher yatağıdır. Bu yatak florit,
barit ve NTE mineralizasyonu içermek-
tedir. Nadir toprakların birçoğu bastnazit
mineralinin bünyesindedir. Fakat başlıca
lantanyum, seryum ve neodyumbastnazi-
ti oluşturmaktadır. Kızılcaören (Eskişehir)
florit-barit ve nadir toprak element yatağı
Triyas yaşlı alteremetakumtaşları ve alkali
trakit ve fonolitlerin yakınlarındaki Oligo-
sen-Miyosen piroklastik kayaçlarında epi-
termal damarlar ve breş dolguları şeklinde
gelişmiştir. Bu yatak Türkiye’deki tek eko-
nomik NTE ve toryum kaynağıdır. Genel
26 itü vakfı dergisi
Müdürlüğümüz son yıllarda nadir toprak
elementlerinin aranmasına önem vermiştir.
Bu bağlamda Malatya-Kuluncak’ta Güney
Kore ile ortak proje yürütülmüştür. Diğer
yandan Sivas-Karaçayır ve Kayseri-Fela-
hiye’de son yıllarda keşfedilen NTE ano-
malilerine yönelik çeşitli ölçeklerde maden
jeolojisi etütleri ve laboratuvar çalışmaları
yürütülmektedir.
Bor
Bilindiği gibi zengin olduğumuz ma-
denler arasında ilk sırayı, dünya rezervle-
rinin % 72’sine sahip olduğumuz bor ya-
takları almaktadır. Ülkemiz ABD’den sonra
dünyadaki en büyük bor üreticisidir. Son
MİGEM verilerine göre ülkemizin 2011 yılı
bor üretimi 6.348.487 tondur. 2012 yılı bor
üretimi ise düşerek 4.220.291 ton olarak
gerçekleşmiştir. 2.066 milyar ton olarak bi-
linen ülkemiz bor rezervi 2002 yılında Ge-
nel Müdürlüğümüz ve Eti Maden İşletme-
leri Genel Müdürlüğü arasında imzalanan
protokol çerçevesinde başlayan ve 2013
yılında sonlanan proje kapsamında re-
zervlerimiz % 50 artarak 3.066 milyar tona
çıkmıştır. Bu çalışma kapsamında Eskişe-
hir-Kırka, Kütahya-Emet, Balıkesir-Bigadiç
bor yataklarımızdaki rezervler büyük ölçek-
te görünür hale gelmiştir.
Bor madenlerinin stratejik önem taşı-
ması ve ülkemiz jeolojisinin bor yataklarının
oluşumuna uygun evaporitik ortamlara sa-
hip olması nedeniyle bor arama projelerine
devam edilecektir. Protokol gereği 2014
yılında çalışmalar sonlandırılmıştır. Ülkemi-
zin tek bor üreticisi olan Eti Maden Genel
Müdürlüğü, 2013 yılında 738.593 ton tabi
borat ve konsantreleri ihracatı gerçekleş-
tirmiş olup karşılığında 233.028701 dolar
gelir elde etmiştir (TÜİK-2013).
Trona
Ülkemizde Ankara-Beypazarı’nda Ge-
nel Müdürlüğümüz tarafından, diğeri ise
Ankara-Kazan’da yabancı bir şirket tarafın-
dan bulunmuş iki doğal soda (trona) yatağı
bulunmaktadır. Beypazarı yatağında, % 56
ve üzeri trona içeren 235 milyon ton, Anka-
ra-Kazan yatağında % 31 trona içerikli 607
milyon ton olmak üzere toplam 842 milyon
ton trona rezervimiz vardır. Ülkemizi trona
yataklarının Avrupa pazarlarına yakınlığı,
kalitesi ve işletme kolaylığı çok önemli bir
avantajdır. MİGEM verilerine göre 2012 yılı
trona üretimi 1.852.817 ton dur. Ülkemiz
Dünya’nın en büyük trona yataklarına sahip
ikinci ülkesi konumuna gelmiştir.
Türkiye doğal soda yataklarına sahip
olmanın yanında, yüksek sentetik soda
üretim kapasitesine de sahiptir. Mevcut ya-
takların üretime geçmesiyle ülkemiz doğal
ve sentetik soda üretiminde günümüzde
dünyada söz sahibidir.
Mermer ve Doğal Taşlar
Ülkemizin jeolojik yapısı, mermer ve do-
ğal taş çeşitliliği bakımından önemli avan-
tajlar sağlamaktadır. Son yıllarda sektörel
anlamda önemli gelişmeler kaydedilmiş ve
özellikle ihracata yönelik üretim kapasite- 2005-2014 Yılları Arasında Bulunan Linyit Rezerv Miktarları
sinde dikkate değer gelişmeler sağlanmış-
tır. Genel maden ihracatımız içinde değer
olarak mermer ve doğaltaşlar ilk sırada yer
almaktadır. 2013 yılı ihracatımız yaklaşık
9,065 milyon ton (ham ve işlenmiş mermer,
oniks, traverten, sert taş, kayrak ve diğer
doğal taşlar) olarak gerçekleşmiştir. İthala-
tımız ise yaklaşık 246 milyon dolardır. Mİ-
GEM-2012 verilerine göre ülkemizin 2012
yılı ham ve işlenmiş mermer üretimi 5,4 mil-
yon m3, doğaltaş (andezit-bazalt, mozaik,
kayrak) üretimi ise 24 milyon tondur.

Seramik ve Cam Hammaddeleri

Üretim kapasitesi olarak Avrupa’da 3.
Dünyada ise 5. sıraya ulaşan ülkemiz sera-

mik sanayinde yıllık ortalama 1 milyar dolar

civarında bir üretim gerçekleştirmektedir.
Cam sanayinde yıllık hammadde tüketimi 2
milyar tona, üretim değeri ise 2 milyar do-
lar/yıl’a ulaşmaktadır.
Genel Müdürlüğümüz tarafından 1970-
80’li yıllarda ağırlık verilen seramik ve cam
hammaddeleri arama çalışmaları sonucun-
da ortaya konulmuş olan rezervler sektörlere
güvence sağlamış, üretim girdilerinde ma-
liyet azalmış ve bugünkü gelişmiş seramik
sanayi ortaya çıkmıştır. Genel Müdürlüğü-
müz tarafından son yıllarda yapılan çalış-
malarla Yozgat, Zonguldak, Kastamonu ve
Malatya yörelerinde yeni seramik ve cam
hammadde yatakları ortaya çıkarılmıştır.
Grafit
Yapısındaki Karbon nedeniyle tıpkı el-
mas gibi kristal bir yapıda olan grafit, en-
düstriyel anlamda çok geniş bir kullanım
alanına sahiptir.
Genel Müdürlüğümüzce Bitlis-Pütürge
Masifi ve Malatya Metamorfikleri Endüst-
riyel Hammadde Aramaları projesi kapsa-
mında Kahramanmaraş-Göksun-Fındıklı-
koyak-Grafit Sahası tespit edilmiş ve MTA
adına ruhsatlandırılmıştır.
Kömür
Türkiye’de Genel Müdürlüğümüz tara-
fından kömür aramacılığına 1938 yılında
başlanmış ve 1984 yılına kadar 40.000 km2
alanın detay jeolojik etüdü yapılmıştır. Bu dö-
nemde toplam 1.459.000 m sondaj yapılarak
117 adet linyit sahası saptanmış, toplamda
8,3 milyar ton linyit rezervi tespit edilmiştir.
1984 - 2004 yılları arasında girilen durağan
dönemden sonra, Bakanlığımızın Enerjide
yerli kaynaklarının kullanımını arttırma poli-
tikası çerçevesinde 2005 yılında yoğun kö-
mür arama çalışmalarına başlanılmış ve bu
tarihten sonra 2014 yılı sonuna kadar Genel
Müdürlüğümüze ait ruhsatlı sahalarda ve iş-
birliği kapsamında TKİ ve EÜAŞ’a ait saha-
larda toplam 1.490.686 metre sondaj yapı-
larak 7,21 milyar ton yeni linyit rezervi tespit
edilmiştir. Bu kömürlerin kalorileri 1200-3000
kcal/kg olup, 18.500 MW güce sahip yeni ter-
mik santral yapımına uygun sahalardır.
Kaynaklar
-DPT, 2007.9. Kalkınma Planı (2009-2013), Maden-
cilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu
- Mineral Potential of Turkey, 2012. (http://www.fe-
nimining.com).
-MTA Genel Müdürlüğü, 2015. Türkiye Maden Re-
zervleri

itü vakfı dergisi 27

 MADENCİLİK DOSYASI
Türkiye’de Petrolün
Bugünü ve Geleceği
Besim ŞİŞMAN
Türkiye Petrolleri / Genel Müdür
Yönetim Kurulu Başkanı
Kamuoyunda Türkiye’nin zengin bir petrol ve doğalgaz
ülkesi olduğuna dair yayılan yanlış algının aksine, Türkiye
sınırlı hidrokarbon kaynakları nedeniyle petrolde yaklaşık
%92, doğalgazda ise %98 oranında dışa bağımlı bir ülkedir.
Ülkemizin 2014 yılı petrol tüketimi 724.000 v/gün iken,
doğalgaz tüketimi yaklaşık 49 milyar m3/yıl olarak
gerçekleşmiştir. Buna karşın Türkiye’nin 2014 yılı günlük
petrol üretimi yaklaşık 47.000 varil olup, doğalgaz üretimi ise
ancak yılda 0,6 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir…
28 itü vakfı dergisi
Akçakoca Doğalgaz Üretim Platformu
Ü
lkelerin refahı ve kalkınmasında,
petrol ve doğalgaz potansiyellerinin
belirlenmesi ve çağdaş teknoloji ile
bu kaynakların ülke yararına kullanılma-
sının stratejik önemi her geçen gün biraz
daha artmaktadır. Dünyada birincil enerji
kaynakları arasında %57 ile ilk sırada yer
alan hidrokarbon kaynakları önümüzdeki
50 yıl boyunca da küresel tüketimde ilk
sıradaki yerini koruyacaktır. Benzer şekil-
de ülkemizde de birincil enerji kaynakları
arasında %58 ile ilk sırada yer alan hid-
rokarbon kaynakları tüketimi, bu anlamda
dünya ortalaması ile büyük oranda para-
lellik göstermektedir. Kamuoyunda Türki-
ye’nin zengin bir petrol ve doğalgaz ülkesi
olduğuna dair yayılan yanlış algının aksine,
Türkiye sınırlı hidrokarbon kaynakları nede-
niyle petrolde yaklaşık %92, doğalgazda Batman Üretim Sahası
ise %98 oranında dışa bağımlı bir ülkedir.
Ülkemizin 2014 yılı petrol tüketimi 724.000
v/gün iken, doğalgaz tüketimi yaklaşık 49
milyar m3/yıl olarak gerçekleşmiştir. Buna
karşın Türkiye’nin 2014 yılı günlük petrol
üretimi yaklaşık 47.000 varil olup, doğal
gaz üretimi ise ancak yılda 0,6 milyar m3
olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye’nin toplam rezervi 1,4 milyar va-
ril olarak hesaplanmaktadır. Bu rakam kü-
resel petrol rezervlerinin yaklaşık % 0,8’ine
denk gelmektedir. Suudi Arabistan’ın 264,3
milyar varille dünya rezervlerinin % 22’sine,
İran’ın 137,5 milyar varille % 11,5’ine, Irak’ın
115 milyar varille % 9,6’sına, Kuveyt’in
101,5 milyar varille % 8,5’ine sahip olduğu
düşünüldüğünde Türkiye’nin sanıldığının
aksine petrol ülkesi olmadığı gerçeği daha
net anlaşılacaktır.
Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığı
ekonomimizin en kırılgan noktasıdır. Enerji
ithalatı ülkemizin toplam ithalatı içerisinde
yaklaşık %23’lük bir pay almaktadır. Son
10 yıla baktığımızda ise enerji ithalatına
ödediğimiz rakam 385 milyar dolara ulaş-
mıştır. 2013 yılı net rakamlarında Türkiye
doğalgaz ithalatında dünya beşincisi, pet- ile petrol ve doğalgaz kaynaklarımızı ülke alanda faaliyet gösteren TP, ülkemizin ener-
rol ithalatında dünya on üçüncüsü, enerji ekonomisine kazandırmak adına önemli ji kaynağının çeşitlenmesi ve enerji arzı
ithalatı sıralamasında ise dünya on birin- projelere imza atmıştır. Yine aynı dönemde güvenliğinin sağlanması için var gücüyle
cisi olmuştur. TP yurtdışında yaptığı 2,8 milyar dolar yatı- çalışmakta; ülkemizin menfaatleri doğrultu-
1954 yılından 2014 yılına kadar ül- rımla Türkiye’nin yurtdışında en çok yatırım sunda üstlendiği bu ağır sorumluluğu layı-
kemizde Türkiye Petrolleri (TP) de dâhil yapan şirketi unvanını kazanmıştır. kıyla yerine getirebilmek için gerekli bütün
olmak üzere toplam 302 şirket arama ve Önceliği yerel kaynaklara vererek ülke- adımları atmaktadır. Cumhuriyetimizin 100.
işletme faaliyetinde bulunmuştur. Maden mizin hidrokarbon potansiyelini gün ışığına yılı hedefleri doğrultusunda ülkemizin artan
Tetkik Arama’nın kurulduğu 1935’den 2013 çıkarmaya çalışan TP’nin son 10 yılda üret- enerji ihtiyacını büyük oranda karşılamayı
yılına kadar açılan toplam 4.438 kuyunun tiği petrol toplamda 264 milyon varil petrol hedefleyen TP, yurtiçi kara ve deniz alan-
1.181’i yabancı şirketler tarafından açılır- eşdeğerindedir. 2014 yılında yurtiçinde larında arama ve üretim faaliyetlerinin yanı
ken, 305 kuyu yerli ve yabancı ortaklıklar toplam 33 milyon varil petrol eşdeğeri sıra, tek başına ve/veya ortaklarla dünya-
aracılığıyla açılmıştır. 2013 yılı itibariyle üretimi gerçekleştirilmiştir. Halen toplam nın birçok yerinde konvansiyonel ve ankon-
Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 1200 kuyu ile üretim faaliyetlerimiz devam vansiyonel faaliyetler gösteren, rezervlerini
açıklanan “Türkiye’deki Ruhsat Sahibi Şir- etmektedir. 2023 yılındaki hedefimiz ise sürekli artıran, dünyanın her noktasında iş
ketler” listesinde ülkemizde Avustralya, Ba- mevcut üretimimizi günlük 175 bin varile geliştirme fırsatlarını kollayan hamleci tav-
hama, Cayman Adaları, Hollanda, Jersey, çıkarmaktır. rıyla ülkemizin enerji arz güvenliğinin sağ-
Kanada, Lüksemburg, Norveç ve Amerika Petrol ve doğalgaz gibi stratejik bir lanması ve enerji kaynağının çeşitlendiril-
Birleşik Devletleri menşeili olmak üzere 17 mesine büyük katkılar sağlamaktadır.
yabancı, 58 Türk toplam 75 şirket faaliyet- Son 10 yıla baktığımızda Karalarının %15’i, denizlerinin ise he-
lerini sürdürmektedir. enerji ithalatına ödediğimiz nüz %5’i aranan ülkemiz bu manada yük-
Bugün yurtiçi petrol üretiminin yakla- rakam 385 milyar dolara sek bir hidrokarbon potansiyeline sahiptir.
şık %75’i, doğal gaz üretiminin ise %55’lik ulaşmıştır. 2013 yılı net Bu manada ülke olarak keşfedilecek alan-
kısmı TP tarafından yapılmaktadır. TP’nin rakamlarında Türkiye ların çokluğu ve bu alanlardaki potansiyel,
günlük 100 bin varillik üretiminin yaklaşık yatırımcıların dikkatini çekmektedir. TP bu
doğalgaz ithalatında dünya
%40’lık kısmı da yurtiçinde gerçekleştiril- anlamda Karadeniz ve Akdeniz’de ulus-
beşincisi, petrol ithalatında
mektedir. 2000’li yılların başlarında 50 mil- lararası dev enerji şirketleri ile ortaklıklar
yon dolar yurtiçi yatırım bütçesine sahip
dünya on üçüncüsü, enerji kurarak derin deniz aramacılığı faaliyetle-
TP, 2014 yılı sonu itibariyle yurtiçi 490 mil- ithalatı sıralamasında ise rine hız vermiştir. 2004-2011 yılları arasın-
yon dolara ulaşan yatırım gerçekleşmesi dünya onbirincisi olmuştur. da yürüttüğümüz yoğun sismik program

itü vakfı dergisi 29

 MADENCİLİK DOSYASI

2004-2011 yılları arasında

yürüttüğümüz yoğun sismik
program sayesinde Karadeniz’de
ciddi bir potansiyelin olduğu
ispatlandı. 436.400 km2’lik
Karadeniz’in %40’lık bölümü
Türkiye’ye ait ve bu durum bizim
katıldığımız ve katılacağımız
konsorsiyumlarda elimizdeki en
büyük kozumuz.

yatırım portföyünü Rusya, Orta Doğu, Latin

Amerika ve Afrika’yı kapsayacak şekilde
genişletme çalışmalarını sürdürmektedir.
Özellikle Afrika’yı odak noktası olarak belir-
leyerek çalışmalarımızı bu yönde sürdürü-
yoruz. Önümüzdeki dönemde yurtdışında
oldukça aktif ve agresif bir genişleme poli-
sayesinde Karadeniz’de ciddi bir potan- tırmış bulunmaktayız. Daha önce Shell ile tikası takip edeceğiz. Türkiye Petrolleri’nin
siyelin olduğu ispatlandı. 436.400 km2’lik Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaptı- yeni dönemdeki hedefi iş geliştirme faali-
Karadeniz’in %40’lık bölümü Türkiye’ye ait ğımız başarılı işbirliğinin benzerini hâliha- yetlerine daha fazla önem vererek ve dev-
ve bu durum bizim katıldığımız ve katıla- zırda ExxonMobil ve Halliburton şirketleri letimizin gücünü de arkasına alarak yerli/
cağımız konsorsiyumlarda elimizdeki en ile de sürdürüyoruz. Tek başına ve/veya yabancı konsorsiyumlarla yeni projelere
büyük kozumuz. Karadeniz’de beş adet ortaklarla sürdürdüğümüz bu faaliyetlerde girmek ve yeni coğrafyalara açılmaktır. TP
derin deniz ve çok sayıda 12 mil içi ruhsat bizim için önemli olan petrol ve gazın an- bu anlamda tarihinde ilk defa saha satın
TP arama portföyü içerisinde yer almak- konvansiyonel yöntemlerle çıkarılması ve alması gerçekleştirmiş ve Rusya’da Macar
tadır. Son 10 yılda TP tarafından bölge- üretiminin ortaya konmasıdır. MOL şirketine ait Baituganskoye sahası ve
de 110.000 km’nin üzerinde 2 boyutlu ve Son 10 yılda yurtdışına 5,74 milyar do- Yerilkinsky bloklarının %49 hissesini satın
15.000 km2’nin üzerinde 3 boyutlu sismik lar yatırım yaparak toplam petrol rezervini alarak yaklaşık 100 milyon varil rezerve
veri toplama çalışması yapılmıştır. Bu süre iki katına çıkaran TP, hâlihazırda Afganis- sahip bu sahada 50 milyon varillik rezerve
zarfında, TP farklı zamanlarda yapılan tan, Azerbaycan, Irak, Kırgızistan, Libya ve sahip olmuştur. Yine benzer şekilde Fran-
anlaşmalarla dünyanın önde gelen beş Rusya’da faaliyetlerine devam etmektedir. sız enerji şirketi Total’in Azerbaycan’ın Şah
petrol şirketi (BP, Petrobras, ExxonMobil, İş geliştirme faaliyetleri bünyesinde yeni Deniz Doğalgaz Sahası ve Güney Kafkas-
Chevron ve Shell) ile ortaklıklar yaparak coğrafyalara açılan şirketimiz son yıllarda ya Boru Hattındaki % 10 hisselerini satın
derin deniz ruhsatlarında çalışmalar yü-
rütmüştür. Bu çalışmaların sonucunda,
altı ultra derin deniz kuyusu (Hopa-1, Si-
nop-1, Yassıhöyük-1, Kastamonu-1, Sür-
mene-1 ve Şile-1) ve bir adet sığ deniz ku-
yusu (Istranca-1) açılmıştır. Son dönemde
Karadeniz, Tuna prospektinin değerlendi-
rilmesi için büyük petrol şirketleri ile gö-
rüşmeler devam etmekte olup Akdeniz’de
ise yoğun sismik veri alımı çalışmaları yü-
rütülmektedir.
Hidrokarbon arama ve üretim sektö-
ründe son zamanlarda geleneksel iş yapış
biçiminden geleneksel olmayan/yenilikçi
iş yapış biçimlerine doğru bir değişim dö-
nüşüm yaşanmakta ve bu süreçte ankon-
vansiyonel kaynaklar ön plana çıkmaktadır.
Ülkemizin ankonvansiyonel potansiyelini
ortaya çıkarmak adına çalışmalarımızı bu
kaynaklar yönünden zengin Trakya ve Gü-
ney Doğu Anadolu Bölgesi’nde yoğunlaş- Silivri Doğalgaz Depolama Tesisi

30 itü vakfı dergisi

 Türkiye Petrolleri’nin Yurtdışında Faaliyet Gösterdiği Ülkeler
alan TP her iki projedeki toplam payını
%9’dan %19’a çıkarmıştır. Yakın dönemde
hayata geçirdiğimiz bu dev bütçeli projeler
uzun vadeli stratejik hedeflerimizin ilk so-
mut göstergeleri olmuştur.
Ülkemizin enerji kaynağının çeşitlen-
mesi ve enerji arz güvenliğinin sağlanması
için gerek tek başımıza gerekse ortaklıklar
yoluyla Trakya ve Güneydoğu Anadolu Böl-
gesi başta olmak üzere ülkemizin kaya gazı
potansiyelinin ortaya çıkarılması için yoğun
bir çalışma içerisindeyiz. Bunun yanı sıra
Türkiye Kömür İşletmeleri ile Bolu Göynük
ve Ankara Nallıhan'da bitümlü şeyllerden
sentetik petrol, sentetik gaz elde edilmesi
ve/veya bitümlü şeyl yakıtlı termik santral-
ler kurularak elektrik enerjisi üretimi için
birlikte çalışmalar yürütüyoruz. Türkiye’nin
önde gelen üniversiteleriyle birlikte yürüt-
tüğümüz gaz hidrat projemizde ise Batı
Karadeniz karasularında deniz tabanından
alınan örneklerin incelenerek olası rezerv-
lerin belirlenmesi üzerine çalışıyoruz.
TÜBİTAK ile petrol kuyularında düşük
akışkanlıkta bulunan petrolün, mikrodalga
enerji etkileşimi ile akışkanlığının artırılma-
sı ve dolaylı olarak üretimin artırılmasına
dönük yürüttüğümüz projede fizibilite an-
laşması imzalayarak çalışmalarımıza hız
verdik.
Mevcut yürüttüğümüz arama ve üretim
projelerimizin yanı sıra Ar-Ge ve inovasyon
yatırımlarımızı artırarak sadece ülkemizin
petrol ve doğalgaz endüstrisinin gelişimi
için ön ayak olmuyor, sektörün dinamikle-
rinden kaynaklı değişim ve dönüşümleri
şirketimiz bünyesinde uygulayarak teknik
ve yönetsel manada küresel standartlara
uyum sağlayan bir yapıyı meydana getiri-
yoruz.
Jeopolitik konumunun avantajı saye-
sinde uluslararası petrol ve doğalgaz boru
hattı projelerinin odak noktası haline gelen
Türkiye, bu sayede enerjide bölgesel ve kü-
resel etkinliğini artırırken uluslararası enerji
arenasında da hatırı sayılır bir aktör haline
gelmiştir. Uluslararası enerji işbirlikleri çer-
çevesinde özellikle son dönemde hayata
geçirilen yeni boru hattı projeleri ile önemli
bir enerji koridoru ve terminali haline gelen
2000’li yılların başlarında 50
milyon dolar yurtiçi yatırım
bütçesine sahip TP, 2014 yılı
sonu itibariyle yurtiçi 490
milyon dolara ulaşan yatırım
gerçekleşmesi ile petrol ve
doğalgaz kaynaklarımızı ülke
ekonomisine kazandırmak
adına önemli projelere
imza atmıştır.
Türkiye, bu sayede kaynak ülke çeşitliliğini
artırırken diğer taraftan da ithalattan kay-
naklı riskleri en aza indirme imkânına ka-
vuşacaktır. Dünya ham petrol rezervlerinin
yaklaşık %70’i ve doğalgaz rezervlerinin
%76’sı yakın coğrafyasında bulunan Türki-
ye, hem bu kaynaklarda söz sahibi olmak
hem de bölgenin doğal kaynaklarının ulus-
lararası pazarlara ulaştırılması konusunda
yoğun bir enerji diplomasisi yürütmektedir.
2023 yılında dünyanın en büyük ekono-
milerinden biri olmayı ulusal hedefi olarak
belirleyen Türkiye Cumhuriyeti’ni bu ülküye
ulaştıracak en önemli husus bütçedeki açı-
ğın neredeyse yarısına yakınını oluşturan
enerjide ithalat kaleminin minimuma indi-
rilmesidir. Türkiye’nin enerjiden kaynaklı
sorununun büyük oranda çözülmesi, 2023
ve sonrası hedefleri çok daha kolay yaka-
lanabilir hale getirmek demektir. Bu görev
bilinciyle Türkiye Petrolleri olarak Türki-
ye’nin refahı ve büyümesi adına bugüne
kadar sürdürdüğümüz çalışmalara gelecek
dönemde de büyük bir azim ve kararlılıkla
devam edeceğiz. Bütün amacımız bölge-
sinde lider, dünyada etkin, uluslararası re-
kabet düzeyi yüksek, en geniş coğrafyada
faaliyet gösteren, uluslararası kurumsal
yönetim ilkeleriyle uyumlu, dünya çapında
tanınan 10 küresel Türk markasından biri
olacak bir TP vücuda getirmektir.
itü vakfı dergisi 31
 MADENCİLİK DOSYASI

Prof. Dr. H. Şebnem Düzgün

ODTÜ Maden Mühendisliği Bölümü

Ülkemiz her ne kadar

enerji açığını yerli kaynaklara
dayalı olarak karşılamaya
çalışacak bir enerji politikasına
sahip olsa da, özellikle kömür
madenciliği için benimsenen
doğal kaynak yönetimi
sürdürülebilirk açısından
uygulanabilir görünmemektedir.
Ülkemiz yeraltı kaynaklarının
sürdürülebilirlik ilkelerine
uygun şekilde işletilmesi
için sektördeki işletmelerin
uzlaşmaları, devletin doğal
kaynak yönetimi politikalarını
sürdürülebilirlik esaslarına
göre yeniden gözden geçirmesi
ve tüm bunlara uygun bir
mevzuatın geliştirilmesi
gerekmektedir…

K Sürdürülebilir Doğal Kaynak Yönetimi Çerçevesinde

alkınmada deniz, su, orman, yeraltı,
vb. doğal kaynaklar önemli rol oy-

Türkiye Madencilik
namaktadır. Maden yatakları, petrol,
doğalgaz vb.doğal kaynaklar ise tükenen
doğal kaynaklardır ve bunların kalkınmaya

Politikaları
katkısını yönetmek için sürdürülebilir doğal
kaynak yönetimi yaklaşımları gerekmekte-
dir. Madencilik tükenen doğal kaynakların

Değerlendirmesi
işletilmesine dayandığından, sektörün sür-
dürülebilir kalkınmaya olan katkısını maksi-
mize edecek doğal kaynak yönetimi yakla-
şımları kritik öneme sahiptir.

Sürdürülebilir Tükenen Doğal Kaynak
Yönetimi Nedir?
Tükenen doğal kanak yönetimininde sür-
dürülebilirliğin ana ilkesi şudur: Gelecek
nesillerin ihtiyaç duyacağı kaynak potan-
siyellerini azaltmadan, günümüz neslinin
yaşam standardını, maliyet ve menfaatleri
eşit şekilde dağıtarak, maksimize etmek.
Bu ilke madencilik özelinde yorum-
landığında ise temel prensip şudur: Bir
maden işletmesi, günümüz neslinin ve
gelecek nesillerin tükenen kaynağını işlet-
mektedir; işletme bu kaynağın sürdürüle-
bilir kalkınmaya en çok katkı sağlayacak
şekilde işletilmesini sağlamak zorundadır.
Devlet de işletmenin bu cevheri kaynak
yönetimi açısından en iyi şekilde çıkarma-
sını ve elde edilen gelirin yeni kaynaklara
dönüştürülmesini sağlayacak madencilik
politikaları üretmek, bunların uygulanması-
nı ve denetlenmesini sağlamak zorundadır.
Sürdürülebilir Madencilik Ne Demektir?
Madenciliğin sürdürülebilirliği maden işlet-

32 itü vakfı dergisi


melerinin devamlı madencilik yapabilmele-
rini sağlayacak koşulların oluşması demek-
tir. Dolayısıyla ancak sürdürülebilir bir doğal
kaynak yönetimiyle madencilik sektörü sür-
dürülebilir olacaktır. Bu nedenle sektörün
de uzun vadede devletin sürdürülebilir bir
doğal kaynak yönetimi politikası izlemesini
desteklemesi gerekmektedir. Sürdürülebi-
lirlik esasına göre bir cevherin ekonomik
olarak çıkartılmasını denetlemek devletin
asli görevidir. Bir cevherin ekonomik olarak
işletilebilirliği hesabında üretim maliyet-
lerinin yanında güvenlik, riskleri azaltma,
madenciliğin sosyal ve çevresel etkilerinin
azaltılması maliyetleri de vardır. Genellikle
kamuoyunda madenciliğin sosyal etkileri-
nin madencilik disiplinin içinde olmadığı,
hatta maden mühendisliğinin bu konuya
kafa yormasının mühendislik değil de siya-
si kaygılar olduğu gibi bir kanı mevcuttur ki
sürdürülebilir madencilik yaklaşımları geliş-
Bugün dünyada ICMM’nin on
ilkesi sürdürülebilirlik için
yeterli bulunmamakta, bu
ilkelerde güvenli ve verimli
rezerv yönetiminin eksikliği
vurgulanmaktadır. Ülkemizde
ise maalesef madencilik
sektöründe bu on ilke bile tam
olarak benimsenmemiştir.
tirmekle yükümlü olan maden mühendisliği
disiplini ile bağdaşmamaktadır.
Dünyada madenciliğin giderek yapıl-
masında yaşanan sıkıntılardan, sürdürü-
lebilirliğinin tehlikeye girmesi nedeniyle
International Council of Mining and Metals
(ICMM) 2003’te madencilik endüstrisinin
sürdürülebilir kalkınmaya olan taahhütle-
rini on ilkeyle belirlemiştir: (http://www.
icmm.com/our-work/sustainable-develop-
ment-framework/10-principles, Düzgün,
H.S.B., 2009):
1. Etik madencilik uygulamaları ger-
çekleştirmek ve bunların paydaşları olan
maden işletmesi, devlet, endüstri, toplum
vb. kurumlar arasında etkin paylaşımla-
rın olduğu sağlıklı işletmelerle madencilik
yapmak.
2. Sürdürülebilir kalkınma politikalarını,
paylaşımcı bir karar verme sürecine dahil
etmek.
3. Temel insan haklarının önde olduğu
ve kültürlere, gelenek ve göreneklere say-
gılı madencilik uygulamaları yapmak.
4. Doğru verilere ve bilimsel temellere
dayalı risk yönetimi stratejilerini uygulamak
5. İşletmelerin sağlık ve güvenlik koşul-
larını sürekli iyileştirecek yöntemler arayı-
şında olmak.
6. Çevresel koşulların sürekli iyileşme-
sine yönelik arayışlar içinde olmak.
7. Biyo çeşitliliğin korunmasına ve en-
tegre arazi planlamasına katkıda bulunmak.
8. İşletmelerde ürün tasarımı, ürün kul-
lanımı, tekrar kullanım ve geridönüşüm gibi
konulara duyarlı ve bunlara imkân sağlayıp
teşvik eden modeller geliştirerek atıkların
en uygun şekilde yönetilmesini sağlamak.
9. Madenciliğin yapıldığı alandaki top-
lulukların sosyal, ekonomik ve kurumsal
alandaki gelişmelerine katkıda bulunmak.
10. Paydaşlara etkili ve şeffaf taahhütler
verme ve iletişim içinde olma ile taahhütle-
rin yerine getirildiğini kanıtlayan bağımsız
kurumlarca onaylanmış raporlamalarla bir
uyum içinde olmak.
On ilkenin madencilik projelerinde uy-
gulandığının kanıtlarını içeren bir iş mode-
li, özellikle projelerin finansmanına destek
veren uluslararası finansal kurumlarca da
aranan şartlar arasındadır. Mason (2008)
birçok bankanın Dow Jones Sürdürebilirlik
Dünya Indeksleri (Dow Jones Sustainablity
World Indexes, DJSWI) aracı ile şirketlerin
sürdürebilirlik performanslarını izlediğini ve
buna göre finansal desteklerin sağladığını
belirtmiştir. Birçok finansal kurum Ekvator
Prensiplerini (Equator Principles) benim-
seyerek, projelerin sosyal sorumluluk ba-
kışı ve sağlam çevre yönetimi pratiklerine
sahip olup olmadığını izlemektedir (Mason,
2008).
Bugün dünyada ICMM’nin on ilkesi
sürdürülebilirlik için yeterli bulunmamakta,
bu ilkelerde güvenli ve verimli rezerv yö-
netiminin eksikliği vurgulanmaktadır (La-
urance, 2011). Ülkemizde ise maalesef
madencilik sektöründe bu on ilke bile tam
olarak benimsenmemiştir. Bu durum sektö-
rün sürdürülebilirliği açısından da önemli
bir tehlike oluşturmaktadır. Söz gelimi bir
yeraltı kömür ocağında güvenli maden-
cilik (sürdürülebilirliğin güvenlik boyutu)
yapabilmek ancak yeraltında minimum
insan gücü ile üretim yapmayı gerektirir.
Yeraltı kömür madenciliğinin yüksek üretim
miktarlarına (sürdürülebilirliğin ekonomik
boyutu) düşük iş gücü ile erişimi için ise
ocakların mekanizasyonu şarttır. Meka-
nizasyon başlangıçta çok yüksek yatırım
maliyeti demektir. Ülkemiz yeraltı kömür
madenciliği sektöründe mekanizasyon ile
çalışan ocaklar olmasına rağmen bunların
kömür madenciliğindeki oranı oldukça dü-
şüktür. Sektörün yüksek yatırım maliyeti ile
güvenli madencilik yapması yerine düşük
yatırım maliyetli yüksek iş gücüne dayalı
riskli madencilik yaklaşımlarını tercih etti-
ği ortadadır. Soma’da olduğu gibi yaklaşık
bir vardiyada 800 kişi ile madencilik faali-
yeti gösteren tüm ocakların yüksek riskle
madencilik yaptığı bir sektörün sürdürü-
lebilir olması mümkün görünmemektedir.
Bu durum yukarıda listelenen on ilkeden
madde 3, 4 ve 5’e doğrudan aykırıdır ve
diğer maddeler ile dolaylı aykırılıklar gös-
termektedir. Yüksek işgücüne dayalı yeral-
tı kömür madenciliğinde insan haklarının
önde olduğu (madde 3), bilimsel temellere
dayalı risk yönetiminin yapıldığı (madde 4)
ve sağlık ve güvenlik koşullarının sürekli
iyileştirildiği (madde 5) bir madencilik ça-
lışması yapmak yöntemin doğası gereği
itü vakfı dergisi 33
 MADENCİLİK DOSYASI
zaten mümkün olamamaktadır. Yüksek iş
gücüne dayalı ve dolayısı ile yüksek risk-
li madencilik yaklaşımı, madenlerin kaza
ya da başka nedenlerle kapanması duru-
munda ortaya çıkardığı çevresel, sosyal ve
ekonomik sorunlar nedeni ile madenciliğin
yerel kalkınmaya getirmesi beklenen katkı-
yı da en aza indirmektedir. Çünkü madenin
kapanması halinde birden yüksek düzeyde
bir işsizlik yerelde oluşmakta ve ilgili tüm
alt sektörler bundan etkilenmektedir. Bu da
yukarıda listelenen on ilkeden madde 9’da
belirtilen madenciliğin yapıldığı alandaki
toplulukların sosyal, ekonomik ve kurumsal
alandaki gelişmelerine katkıda bulunmak
ilkesi ile bağdaşmamaktadır.
Sürdürülebilir bir madencilik yaklaşı-
mında bir maden işletmesinin, bulunduğu
yöredeki refah düzeyini artırması beklenir.
İşletme uygun kapatılmadığı taktirde, işlet-
menin kapatılmasından kaynaklı istihdam
azalması ve diğer ilgili sorunlara bağlı ola-
rak yerel halkın refah düzeyinde bir düşüş
meydana gelebilir. Bu nedenle madencilik
ile oluşan refah düzeyinin kötüleşmemesi
için, maden işletmesinin birtakım sosyal
yatırımlar yapması zorunludur. Bu yatırım-
lar, madenin kapanmasına yakın yapıldı-
ğında çok maliyetli ve etkin olmadığından,
madencilik yapıldığı sürece işletme mali-
yetlerine katılarak yapılmak durumundadır.
Ayrıca maden ocakları, Soma, Ermenek ve
geçmişte meydana gelen kazaların yaşan-
dığı diğer madenlerde olduğu gibi geçici
34 itü vakfı dergisi
Sektörün yüksek yatırım maliyeti ile
güvenli madencilik yapması yerine
düşük yatırım maliyetli yüksek iş
gücüne dayalı riskli madencilik
yaklaşımlarını tercih ettiği ortadadır.
Soma’da olduğu gibi yaklaşık bir
vardiyada 800 kişi ile madencilik
faaliyeti gösteren tüm ocakların
yüksek riskle madencilik yaptığı
bir sektörün sürdürülebilir olması
mümkün görünmemektedir.
olarak ya da tamamen kapatılmak duru-
munda kalabilmektedir. Bu tür durumlarda
da madenciliğin yapıldığı bölgede refahın
azalmamasını sağlayacak sosyal yatırım-
ların yapılması kaçınılmazdır. Söz konusu
yatırımların ne olacağı yine yerel halkın
istek ve tercihlerine göre planlanırken, bu
yatırımların maliyeti cevher üretim maliyet-
leri ile birlikte değerlendirilerek cevherin
karlılığı hesaplanır.
Laurence (2011), Laurence (2006) ve
Laurance (2009)’da yapılan çalışmalara
atıfta bulunarak, 1981-2009 yılları arasında
kapanmış yaklaşık 1000 adet madeni ince-
lemiştir. Kabaca 30 yıllık bir sürede ince-
lenen bu madenlerin yaklaşık % 75’i plan-
lanmamış nedenlerle, erken kapatılmak
zorunda kalan madenlerdir. Bu madenlerin
sadece %25’i rezerv tükenmesi nedeni ile
kapatılmışlardır. Kısaca, bir maden işlet-
mesinin planlanmayan nedenlerle kapa-
tılma olasılığının, rezerv tükenmesi nedeni
ile kapatılma olasılığına göre daha yüksek
olduğu soylenebilir. Bu nedenle madenci-
liğin sürdürülebilir doğal kaynak yönetimi
ilkeleriyle yapılabilmesi için işletmenin sos-
yal, ekonomik, çevresel, güvenlik ve verimli
rezerv yönetimi boyutlarını dikkate alması
kaçınılmazdır. Bir maden işletmesinin plan-
lanmayan bir nedenle (yangın, göçük, gri-
zu patlaması, su basması vb.) kapanması
hem işletmenin yeryüzündeki ayak izinden
kaynaklı çevresel sorunları hem de işsizlik,
madenciliği destekleyen yan sektörlerin kü-
çülmesi ve/veya yok olmasından kaynaklı
sosyal sorunları ortaya çıkaracaktır. Söz ko-
nusu sorunlar hem doğal kaynakların hem
de madencilik sektörünün sürdürülebilirli-
ğini engelleyecek niteliktedir. Bu durumun
en tipik örneği Soma ve Ermenek faciala-
rıdır. Bu facialarda meydana gelen kayıp-
ların ortaya çıkardığı toplumsal sorunların
yanında ocakların uzun süreli kapanmasın-
dan kaynaklı daha büyük sorunlar ortaya
çıkmıştır. Kömür ocakları güvenlik nedeni
ile sürekli çalışma ve hızlı ilerleme prensibi
ile işletilir. Çünkü birkaç gün bile çalışılma-
mış bir ocakta gaz ve/veya su birikmeleri,
galerilerdeki ve ayaklardaki tahkimatlarda
artan gerilmelerden kaynaklı olası yenilme-
ler, kendiliğinden yanma riskleri artar. Dola-
yısı ile kapatılan bir ocağın yeniden çalış-
maya başlaması sürekli çalışan bir ocaktan
daha fazla riskli ve maliyetlidir. Kapatılan
ocaklarda, yangın, kendiliğinden yanma
ya da güvenlik nedeni ile bir daha üretim
yapılamaması da yeraltında üretilemeye-
rek bırakılan rezervin kaybına neden olur ki
aslında kayıp ulusal bir kayıptır. Ocakların
kapanması, maliyetleri ve güvenlik sorun-
ları nedeni ile sürdürülebilirliğin en önemli
tehdididir. Reservin en iyi şekilde işletilme-
sine olanak veren projelendirme, planlama
ve uygulama olmadan ocakların işletilmesi
ve gerçekleşen risklerle uzun süreli ya da
tamamen kapatılmaları, hatta her büyük
kazadan sonra ocakların kapatılmasının
gündeme gelmesi malesef çözüm değildir.
Öte yandan ülkemizde halen işetilmekte
olan ve işletmeye açılması planlanan re-
zervlerin büyük bir bölümü fizibilite, ma-
den planlama ve işletme koşulları dikkate
alındığında sürdürülebilirlik prensiplerinin
hemen çoğundan yoksundur.
Yeraltı kaynaklarımızın sürdürülebilir
şekilde işletilmesinin tek çözümü, rezervle-
rin modern mühendislik prensiplerine göre
işletilebilirliğinin analizi, planlanması ve uy-
gulanmasıdır. iken bu kar sadece üretime odaklı bir ma- Tükenen yeraltı kaynaklarının yöneti-
liyet hesabına dayanmamaktadır. Maden minde bir yeraltı kaynağının üretimi kârlı
Bir Rezerv Kâr Etmiyorsa İşletilmesi işlemesinin karlılığında, işletmenin güvenlik, değil ise o kaynak işletilmez. Çünkü kârlı
Sürdürülebilirlik Açısından Uygun sosyal ve çevresel etkilerin azaltılması, vb. olarak üretilmeyen bir kaynak hem gelecek
mudur? maliyetlerin üretim maliyetine eklenmesi ile nesillerin gelişen teknoloji ile daha kârlı
Maden, petrol, doğalgaz vb. tükenen yeraltı elde edilen giderler hesaba katılır. Bir başka olarak üretebileceği bir kaynağın tüken-
kaynakları sadece üretimin yapıldığı döne- deyişle kârlılık, modern madencilikte, cev- mesine hem de şimdiki neslin kaynakları-
min nesillerine ait değildir. Bu kaynaklar ge- herin satış fiyatından sadece üretim maliye- nın kullanılarak (özellikle devletin işlettiği
lecek nesillerin de kaynağıdır. Bu nedenle tinin çıkarılması ile hesaplanmaz. Ülkemiz madenlerde) zararın kapatılmasına neden
rezervlerin maksimum kârla işletilmesi ve madencilik sektöründe güvenlik, risk azalt- olmaktadır ki ortaya çıkan zarar maden-
elde edilen kârla gelecek nesillerin kulla- ma, sosyal ve çevresel etkilerin azaltılması, ciliğin oluşturduğu katmadeğerden çok
nacağı yeni kaynakların oluşturulması sür- vb. maliyetlerin, üretim maliyetlerine tam daha fazladır. Bu açıdan TKİ işletmelerinde
dürülebilir tükenen doğal kaynak yönetimi- olarak yansıtılmasına dayalı bir yaklaşım be- üretilen kömürlerin yoksul halka dağıtılma-
nin esasıdır. Dolayısı ile maden ocaklarının nimsenmemekte, mevzuatın buna zorlayıcı sı, sürdürülebilirlik açısından kabul edile-
maksimum kar ile çalışması temel prensip düzenlemeleri yetersiz kalmaktadır. bilir değildir. Yapılması gereken kömürün
maksimum karla üretilmesi ve elde edilen
gelirden hem yoksul halkın desteklenme-
si hem de gelecek nesiller için yeni kay-
naklar oluşturulmasıdır. Kısaca bir maden
işletmesi ister devlet tarafından ister özel
sektör tarafından işletiliyor olsun, kar et-
miyorsa kapatılmalıdır. Karlılık hesabında
ise hem üretim maliyetleri hem de güvenlik,
çevresel ve sosyal etkilerin azaltılması ma-
liyetleri dikkate alınmalıdır.

Ne Yapılmalı?
Ülkemizdeki maden işletmelerinin büyük
bir bölümünde, karlılık hesabında gü-
venlik, risk azaltma, sosyal ve çevresel
etkilerin azaltılması, vb. maliyet kalemleri
çok düşük olduğundan maden ocakla-
rı kârlı imiş gibi görülmektedir. Zaten bu
tür maliyetlerin hesaba katıldığı maden

itü vakfı dergisi 35

 MADENCİLİK DOSYASI
işletmelerinde halihazırdaki madencilik
sistemlerinin uygulanması mümkün olma-
yacak,düşük iş gücü ve yüksek yatırım
maliyetli mekanize sistemler karlılık için
zorunlu hale gelecektir.
Öte yandan yeraltı kaynaklarının karlılı-
ğı büyüyen işletme ölçeği (olası en yüksek
üretim) ile artmakta bu da yeraltında mini-
mum rezerv bırakma ve büyük miktarlarda
rezerv işleme ile sağlanabilmektedir. Ülke-
mizde özellikle büyük kömür havzalarında
rezervin parçalara bölünerek farklı işletme-
lerce üretime açılması hem ölçeği küçült-
mekte hem de farklı işletmelerin güvenli
çalışması için topuk (cevherin iki yeraltı
açıklığının güvenliği açısından üretilmeden
yeraltında bırakılması) olarak yeraltında re-
zerv bırakılması zorunluluğunu doğurmak-
tadır. Sözgelimi Soma havzasında ruhsatlar
o kadar parçalıdır ki birbirine komşu olan
ruhsat sahalarındaki işletmelerin güvenli
çalışması için bırakacakları kömür miktar-
ları parçalanma nedeni ile oldukça fazla-
dır. Afşin - Elbistan havzasında havzanın
büyüklüğüne göre oluşturulan kömür sek-
törleri oldukça büyük olmasına ragmen
her sektörün farklı işletme tarafından işle-
tilmesi yine büyük miktarlarda rezerv kay-
bına neden olmaktadır. Söz konusu rezerv
kayıpları, havza madenciliği yaklaşımını
esas alan mevzuat değişiklikleri ile engel-
lenmeye çalışılsa da TTK, TKİ, EÜAŞ gibi
kamu kurumlarının sahip oldukları ruhsat
sahalarının hizmet alımı ya da rödevans ile
işletilmesi yaklaşımından vazgeçilmediği
müddetçe en aza indirilemeyecektir. Söz-
gelimi Afşin- Elbistan havzasının Park Tek-
nik tarafından işletilen Çöllolar sektöründe,
EUAŞ tarafından işletilen ve yakın zaman-
da bir özel sektör firmasına devredilen A
sektöründe ve özleştirilmeye açılmaya ça-
lışılan C ve D sektörlerinde farklı işletme-
lerce üretim yapılması rezerv kayıplarını en
aza indirecek bir yaklaşım değildir.
Ülkemizde Soma, Afşin-Elbistan, Zon-
guldak gibi büyük kömür havzalarında
hala ruhsatların büyük bölümü kamu elin-
dedir ve kamu, madencilik işletmesini
kendi yapmak yerine ruhsatları rödovans
ya da hizmet alımı yolu ile işletmeye açma
eğilimindedir ki yukarıda irdelenen neden-
lerden dolayı kesinlikle sürdürülebilir bir
doğal kaynak yönetimi politikası değildir.
Tüm bunlara ek olarak özellikle rödovans
ya da hizmet alımı yolu ile işletmeye açılan
kamu ruhsat sahalarının mücbir nedenlerle
kapatılması koşulları için yasal düzenle-
36 itü vakfı dergisi
Yüksek iş gücüne dayalı ve dolayısı
ise yüksek riskli madencilik
yaklaşımı, madenlerin kaza ya
da başka nedenlerle kapanması
durumunda ortaya çıkardığı
çevresel, sosyal ve ekonomik
sorunlar nedeni ile madenciliğin
yerel kalkınmaya getirmesi
beklenen katkıyı da en aza
indirmektedir.
melere ihtiyaç vardır. Bu açıdan, 23 Ocak
2010 Tarihli ve 27471 sayılı Madencilik
Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Doğaya
Yeniden Kazandırma Yönetmeliği, sadece
doğaya yeniden kazandırma ilkelerini dü-
zenlemektedir ve bu yönetmeliğin maden
kapatma ilkelerini da düzenleyecek şekilde
genişletilmesi ile söz konusu ihtiyaç gideri-
lebilecektir.
Sonuç
Maden işletmeleri, çalışanlarının ve ma-
dencilik faaliyetlerinden etkilenerek yaşam
kalitesinde düşüş olan her bireyin hayat
kalitesinden sorumludur. Bu nedenle, ma-
denciliğin sosyal ve çevresel etkilerinden
ve maliyetlerinden uzak duramaz. Hem
sektörün hem de doğal kaynakların sür-
dürülebilirliği açısından bu husus kritik bir
öneme sahiptir.
Ülkemiz her ne kadar enerji açığını yerli
kaynaklara dayalı olarak karşılamaya çalı-
şacak bir enerji politikasına sahip olsa da,
özellikle kömür madenciliği için benimse-
nen doğal kaynak yönetimi sürdürülebilirk
açısından uygulanabilir görünmemektedir.
Ülkemiz yeraltı kaynaklarının sürdürülebilir-
lik ilkelerine uygun şekilde işletilmesi için
sektördeki işletmelerin uzlaşmaları, dev-
letin doğal kaynak yönetimi politikalarını
sürdürülebilirlik esaslarına göre yeniden
gözden geçirmesi ve tüm bunlara uygun
bir mevzuatın geliştirilmesi gerekmektedir.
Özellikle Soma ve Ermenek faciaları sonra-
sında kamuoyunda meydana gelen hassa-
siyetin yönetilmesi ancak sürdürülebilirlik
esaslarına dayalı olarak madenciliğin ya-
pılması ile mümkün olabilecektir.
Kaynakça
1. Laurence, D., 2011. Establishing a sustainable
mining operation: an overview,Journal of Clea-
ner Production, Vol. 19: 278-284 .
2. Düzgün, H.S.B., 2009. Maden Kapatma Plan-
laması ve Doğaya Yeniden Kazandırmanın Te-
mel İlkeleri, 3. Madencilik ve Çevre Sempozyu-
mu, Ankara, 11-12 Haziran: 1-16.
3. Mason, A., 2008. Sustainable mining, Equi-
ties, Vol. 57-4:90-92.
4. Laurence, D.C., 2006. Why do mines close. In:
Proceedings First International Seminar on Mine
Closure. Australian Centre for Geomechanics,
Perth, ISBN0 975675664: 83-94.
5. Laurence, D.C., 2009. Premature mine clo-
sures and the global financial crisis e have we
learnt anything from the recent past? In: Proc.
International Mine Closure Conference Perth,
ISBN 9780980418590.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Direktörü Fatih Birol’dan

Türkiye İçin Enerji Stratejisi Önerileri

Birçok açıdan enerji alanındaki olumsuz gelişmeler hem Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti,
Türkiye’deki gelişmeleri etkileyecek. Dünya enerji fiyatlarındaki hem projede taraf ülkelerin hükümetleri
değişmelerin Türkiye’nin ekonomisi üzerinde, cari açık dahil hem de bağımsız kuruluşlar tarafından
olmak üzere ciddi etkileri olacak. Enerji ile jeopolitikanın kesinlikle denetlenmeli. Üçüncüsü de,
nükleer enerji konusu önemli bir know-
birbirine geçtiği gerçeği en fazla Ortadoğu’da kendisini
how, önemli bir bilgi birikimi gerektiriyor.
hissettirecek. Bu durum Türkiye’nin bulunduğu konum nedeniyle
O bakımdan, yetişmiş teknolojik eleman
oldukça önemli. Bu bakımdan, bizim Türkiye olarak birkaç şeye kadrosunun zamanında planlanmasının
önem vermemiz gerekiyor: Birincisi, mümkün olduğu kadar yerli çok önemli olduğunu düşünüyorum.
kaynaklarımızı kullanmamız lazım. Burada öncelikle yenilenebilir
enerji kaynakları yani hidroelektrik, güneş, rüzgâr, jeotermal Enerji Diplomasisi Konusunda Ciddi
kaynaklar önemli. İkincisi, kömür madenlerimizden mümkün Adımlar
olduğu kadar fazla faydalanıp, kömürü temiz olarak kullanmanın Türkiye’nin çevresindeki ülkelere bakar-
yollarını aramalıyız. Üçüncüsü, enerjiyi çok daha verimli olarak sak, bunlar dünyanın petrol ve doğal
kullanma şartımız var… gaz rezervlerinin yüzde 70’i civarında
potansiyele sahip. Türkiye’nin burada
şimdiye kadar zaten olumlu olarak kul-
landığı şartları daha ciddi olarak takip
etmesi gerekir. Türkiye’nin bu ülkeler-
Enerji ile jeopolitikanın birbirine geçtiği den sadece enerji nakline yardımcı olan
gerçeği en fazla Ortadoğu’da kendisi- bir transit ülke olarak değil de, aynı za-
ni hissettirecek. Bu durum, Türkiye’nin manda bu birkaç ülkede üretimde pay
bulunduğu konum nedeniyle oldukça sahibi olabileceğini düşünüyorum. Bu
önemli. Bu bakımdan bizim Türkiye ola- bakımdan Türkiye'nin enerji diplomasisi
rak birkaç şeye önem vermemiz gere- konusunda ciddi atılımlar içinde olması
kiyor: Birincisi, mümkün olduğu kadar ve gerekli adımları atması lazım.
Dışa Bağımlılığı Azaltmak İçin yerli kaynaklarımızı kullanmamız lazım.
Yerli Kaynak Burada öncelikle yenilenebilir enerji kay- Petrol Piyasaları ile Jeopolitika İç İçe

2
1. yüzyılda enerji ve enerjinin bir
çarpanı olan iklim değişikliği ko-
nularının çok daha önem kazana-
cağını, enerji ve jeopolitikanın çok daha
fazla iç içe geçeceğini düşünüyorum.
Bu da enerji güvenliğinin çok önemli bir
konu olacağını bize hatırlatıyor. Enerjinin,
iklim değişikliğine yol açan sera gazı
emisyonlarındaki payının yüzde 80 ol-
duğunu düşünürsek, enerjinin nasıl kul-
lanılacağı ve hangi teknolojik araçların
kullanılacağı da dünyada ciddi bir tartış-
ma konusu olacak. Giderek yenilenebilir
enerjilere, sera gazı emisyonlarını daha
az çıkartan teknolojilere karşı artan bir
eğilim var. Türkiye de dünyadaki enerji
gelişmelerinden tamamiyle etkilenecek
bir ülke. Birçok açıdan enerji alanındaki
olumsuz gelişmelerin Türkiye’deki ge-
lişmeleri etkilemesi kaçınılmaz. Dünya
enerji fiyatlarındaki değişmelerin Tür-
kiye’nin ekonomisi üzerinde, cari açık
dahil olmak üzere ciddi etkileri olacak.
nakları yani hidroelektrik, güneş, rüzgar,
jeotermal kaynaklar önemli. İkincisi, kö-
mür madenlerimizden mümkün olduğu
kadar fazla faydalanıp, kömürü temiz
olarak kullanmanın yollarını aramalıyız.
Üçüncüsü, enerjiyi çok daha verimli ola-
rak kullanma şartımız var. Enerjiyi daha
verimli kullanmamız halinde enerji tü-
ketimimizdeki artış yavaşlayacak ve bu
da dışa olan bağımlılığımızın azalmasını
sağlayacaktır. Döndüncüsü de, nükle-
er enerjinin Türkiye için olmazsa olmaz
bir teknoloji olduğunu düşünüyorum.
Ancak, nükleer enerjinin önünde bizim
için üç tane önemli bariyer, daha doğ-
rusu engel var. Birincisi, nükleer enerji
maliyeti çok yüksek olan bir yatırım. Bu
bakımdan, bu yatırımların nasıl karşıla-
nacağı, hangi ülkelerle nasıl anlaşmalar
yapılacağı konusunda dikkatli olmamız
gerekiyor. İkincisi, güvenlik açısından
gerekli tedbirlerin en iyi şekilde alınıp
alınmadığı hükümetler tarafından yani
Şu anda dünya petrol piyasalarında
ciddi bir sorun yok. Çünkü Amerika’da,
Brezilya’da ciddi petrol üretim artışı gö-
rüyoruz. Ama dört - beş sene sonrasına
bakarsak, dünyanın Ortadoğu petrolle-
rine olan bağımlılığında ciddi bir artış
olacak. Çünkü Amerika’daki petrol üre-
tim artışı yavaşlayacak. Zaten dünyanın
en büyük petrol yataklarına sahip olan
Ortadoğu, hem zenginlik açısından hem
de en ucuzu olması açısından dünya
petrolünün kalbi olarak kalmaya devam
edecek. Tamam, şu anda Ortadoğu’ya
baktığımızda çok ciddi sorunlar görü-
yoruz; Suriye’de yaşananlar, Libya’da
ve Irak’taki durum, İran’la uluslararası
camia arasındaki sorunlar, bana önü-
müzdeki yıllarda petrol piyasaları ile
jeopolitikanın çok iç içe geçeceğini ve
piyasalardaki dalgalanmaların daha da
artabileceğini gösteriyor. O bakımdan,
Ortadoğu’da günümüzdeki siyasi geliş-
meler petrol piyasalarında da çok ciddi

itü vakfı dergisi 37

 MADENCİLİK DOSYASI

olumsuz sonuçlarından etkilenecek. Çok

kısa sürede göreceğimiz meteorolojik
olaylar, kuraklık, aşırı sıcaklık ve kasır-
galar dünyadaki dengeleri değiştirecek.
Bu bakımdan hiç kimse dünyada iklim
değişikliğinin sonuçlarından bağımsız,
ya da muaf değil. İklim değişikliğinin en
büyük sorumlusu enerji sektörü. Çünkü
İklim değişikliğine neden olan emisyon-
ların üçte ikisinden çoğu enerji sektö-
ründen kaynaklanıyor. Artık enerji sek-
törü de bu sonuca varıyor. Bu nedenle
"İTÜ adı beni onurlandırıyor, duygulandırıyor..." de, dünyadaki ülkeler giderek iklim deği-
şikliği konusunda ciddi adımlar atıyorlar.
Enerji konusunda dünyanın en etkili isimlerinden biri olan ve geçtiğimiz aylarda
Şu anda birçok ülke bu sene sonunda
Uluslararası Enerji Ajansı İcra Direktörlüğü görevine atanan İTÜ mezunu Fatih Bi-
Paris’te yapılacak İklim Değişikliği Lider-
rol'a telefonla bağlanarak Türkiye'nin enerji stratejisi için önerilerini sorduk. Bu
ler Zirvesi için taahhütlerde bulundu. Bu
çok kısa görüşmede Birol, İTÜ ile ilgili duygularını da dile getirdi: "İTÜ benim me-
taahhütlerde bulunanlar arasında başta
zun olduğum, ama sedece mezun olmakla kalmayıp, mezun olduğum için iftihar
Amerikalılar, Çinliler, Japonlar, Avrupa-
ettiğim bir okul. Şu anda İTÜ ile olan ilişkim sadece CV’mde yazılı olmakla birlikte,
lılar geliyor. Artık bu konuda önemli ve
mezunu olmaktan her zaman gurur duyduğum, ismini duyunca çok onurlandığım,
ciddi küresel adımların Paris’te bu tabloyla
duygulandığım bir okul. Ben kariyerimde belli bir başarı kazanmışsam, bu başa-
başlayacağını düşünüyorum. Bu adımlar,
rıdaki en önemli faktörlerden biri İTÜ’dür ve bana verdikleridir. Bu bakımdan, şu
hem tüketici ve çevre bilincinin gelişme-
andaki ve geçmişteki tüm hocalarıma İTÜ Vakfı Dergisi aracılığıyla bir kez daha
siyle hem de alınacak önlemler, uygulana-
şükranlarımı bildirmek isterim."
cak yaptırımlar neticesinde, -çünkü bura-
sonuçlar doğurabilecektir, şu anda ol- İş Güvenliğinin Sağlanması Tüm da uluslararası bir anlaşma imzalanması
masa bile önümüzdeki birkaç yıl içeri- Dünyada Birinci Koşuldur bekleniyor- dünyada, iklim değişikliğiyle
sinde… İş güvenliği ve bu kapsamdaki konular ve iklim değişikliği mücadelesiyle uyumlu
enerji programı dışında olsa bile insan enerji teknolojilerine olan ilgide artış bekli-
Temiz Kömür İçin Teknolojik Atılımlar hakları açısından olmazsa olmaz, yani yoruz. Nelerdir bunlar? Yenilenebilir ener-
Dünyadaki tüm ülkelerde olduğu gibi, tüm dünyada birinci koşuldur. ji, enerji verimliliği ve karbondioksit emis-
Türkiye’nin de çevre konusundaki has- yonu çıkarmayan nadir enerji türlerinden
sasiyetini artırması gerekiyor. Bu konu- Gelişen Çevre Bilinci ve Küresel nükleer enerji de buna dahil. Bunlara karşı
da bazı adımlar atıyoruz ancak, şu da Isınmanın Enerji Politikalarına Etkisi bir eğilim olurken, enerji sektörü bazı ko-
önemli; çevre ile ekonomi arasında- İklim değişikliği bütün dünyayı etkileye- nularda ciddi yaralar alabilecek. Yani, Pa-
ki birçok konuda uzlaşma ve optimal cek bir konu. Sadece gelişmiş ülkeler ris İklim Değişikliği Liderler Zirvesi, kart-
noktayı bulmak gerekiyor. Özellikle değil, gelişmekte olan ülkeler de dahil, ların yeniden karıştırıldığı bir uluslararası
Türkiye gibi kalkınmakta olan ülkelerde herkes bir şekilde iklim değişikliğinin zirve olabilecek.
elektrik üretiminin maliyetinin düşük olma-
sı önemli. Tabii bazen de en uygun olan
şey her zaman için temiz olan şey anla- Dr. Fatih Birol Kimdir?
mına gelmiyor, bu konuda da optimumu Fatih Birol, 1958’de Ankara’da doğdu. çildi. 2009 yılında, Hollanda Ekonomik
bulmak gekeriyor. Türkiye’nin dünyadaki İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Mü- İlişkiler Bakanlığı ve Polonya Ekonomi
birçok ülkede olduğu gibi kömürü temiz hendisliği Bölümü'nden mezun olduk- Bakanlığı’ndan aldığı ödüllerin yanında,
olarak kullanmak için teknolojik atılımlar tan sonra Viyana Teknik Üniversitesi’n- Almanya Federal Liyakat Nişanı ile ödül-
yapmasında yarar görüyorum. Bugün de enerji ekonomisi dalında lisansüstü lendirildi. 2007 yılında Avusturya Cum-
birçok ülkede kömür santrallerindeki ve- ve doktora çalışmalarını tamamladı. huriyeti Altın Onur Madalyası’na, 2006
rimi artıracak, kömürü minimum çevre et- Fatih Birol, altı yıl süreyle Viyana’da yılında ise Fransa Akademik Şövalyelik
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) unvanına layık görüldü. 2005 yılında
kisiyle kullanacak teknolojiler geliştiriliyor.
bünyesinde görev yaptı. 1995 yılında Uluslararası Enerji Ekonomisi Birliği’nin
Türkiye’nin de bu teknolojileri kullanması
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)’na katı- “Mesleğe Olağanüstü Katkı” ödülünü
gerektiğini düşünüyorum. İthal kömür mü, lan ve Başekonomist olarak görev yapan kazanan Fatih Birol, 2004 yılında ABD
yoksa yerli kömür mü kullanılmalı konusu- Birol, 2015’te IEA İcra Direktörü oldu. Enerji Bakanlığı’ndan ve 2002 yılında
na gelince, tabii ki dışa olan bağımlılığın Fatih Birol, enerji tartışmalarına yap- Rusya Bilimler Akademisi’nden de ödül-
azaltılması açısından yerli kömürün kulla- tığı katkılardan dolayı kariyeri boyunca ler aldı. Birol son olarak 2015’te, Katar
nılması önemli. Burada elbette hem mali- pek çok ödül aldı. Son olarak, Forbes eski Petrol Bakanı Abdullah bin Hamed
yet hem kalite faktörlerine dikkat edilmesi dergisi tarafından dünyanın enerji konu- Al Atiyye adına verilen “Ömür Boyu Ba-
gerekiyor. sundaki en nüfuzlu dördüncü kişisi se- şarı Ödülü’ne değer görüldü.

38 itü vakfı dergisi

Türkiye’de Mermer Madenciliği:
Rezerv, İşletme, Ekonomiye
Katkısı, Çevre Etkileri
Ali Kâhyaoğlu
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği
Yönetim Kurulu Başkanı
Hammadde bolluğu, yani
zengin rezervleri Türkiye’nin
dünya mermer piyasasındaki en
büyük artısıdır. Buna çeşit ve
renk zenginliğini eklediğimizde
uzun yıllar Türkiye’nin dünya
pazarlarında söz sahibi
olacağını söylemek hayal
değildir. Günümüze kadar, 80’in
üzerinde değişik yapıda ve
400’ün üzerinde değişik renk ve
desende mermer rezervine sahip
olduğumuz öngörülmektedir.
Evet, zengin rezervlere, ürün
çeşitliliğine sahibiz ancak,
dünya pazarlarında söz sahibi
olabilmek için sadece bunların
olması yeterli değil..!
B
ilindiği gibi madenler yer kabuğun-
da bulunan, çıkarıldıkları haliyle
veya zenginleştirme işlemleri uygu-
lanarak ekonomik değer kazanan doğal
oluşumlardır. Madenlerin, yenilenemez
olmalarının yanı sıra bulunduğu yerde üre-
tilmesi gibi sektöre özgü bir zorunluluğu
bulunmaktadır. Madenlerin üretilmesi için
yer seçme tercihi yoktur. Madenlerin bu
özellikleri de göz önünde tutularak, korun-
malarından çok ekonomik olarak işletilme-
leri esası geliştirilmiştir. Madencilik sektörü
sanayileşmenin temel girdilerini üretmek-
tedir. İnsanlık tarihi içerisinde, üretimin ve
ihracatın zamanla tarımdan sanayiye kay-
ması, sanayi için kaliteli hammaddelerin
ekonomik olarak elde edilmesini gerekli
kılmıştır. Gelişmiş sanayi ülkelerinin hemen
hepsinde de bu gelişmeyi sağlayan öncü
faktör madencilik olmuştur. Madencilik sek-
törünün istihdam yoğun bir sektör olması,
hizmet ve ana-yan sanayi sektörlerini teş-
vik etmesi, bölgesel-yerel kalkınmayı ön
plana çıkararak hem işsizliği önlemesi hem
de göçü azaltması ve yüksek katma değer
sağlaması gibi özellikler nedeniyle ülke
kalkınmasında büyük rol oynamaktadır.
Türkiye'nin kalkınma ve ekonomik gelişme-
si için madenciliğin sağlayacağı bu büyük
katma değeri kullanabilmesi şarttır.
itü vakfı dergisi 39
 MADENCİLİK DOSYASI
Yüzyıllar boyunca insan topluluklarının
yaşadığı mekanlarda kullanılarak uygar-
lığın simgesi olan doğal taşlar, günümüz-
de yapı ve inşaat sektörünün gelişmesi,
tüketim alışkanlıklarının değişmesi sonucu
kullanım alanlarının artması ile birlikte ülke
ekonomileri açısından önemli sektörlerin
başında gelmektedir. Türkiye, içinde bu-
lunduğu jeolojik yapı nedeniyle çok çeşitli
doğal taş oluşumlarına sahiptir. Bu da ül-
kemizi doğal taş konusunda farklı bir yerde
konumlandırmaktadır. Doğal taş rezervleri
ve çeşitliliği açısından oldukça şanslı ko-
numda bulunan Türkiye’nin 81 ilinde mer-
mer yatakları bulunmakla birlikte dünya
üzerinde en kabul gören ve en önemlileri
Afyon, Antalya, Balıkesir, Bilecik, Burdur,
Bursa, Çanakkale, Denizli, Elazığ, Eskişe-
hir, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Muğla’dır.
Hammadde bolluğu, yani zengin re-
zervleri Türkiye’nin dünya mermer piya-
sasındaki en büyük artısıdır. Buna çeşit
ve renk zenginliğini eklediğimizde uzun
yıllar Türkiye’nin dünya pazarlarında söz
sahibi olacağını söylemek hayal değildir.
Günümüze kadar, 80’in üzerinde değişik
yapıda ve 400’ün üzerinde değişik renk ve
desende mermer rezervine sahip olduğu-
muz öngörülmektedir. Evet, zengin rezerv-
lere, ürün çeşitliliğine sahibiz ancak, dün-
ya pazarlarında söz sahibi olabilmek için
sadece bunların olması yeterli değil. Bu
fırsatları değerlendirme potansiyelimiz var
mı? Firmalarımız gelişmeleri takip ederek
çağa ayak uydurabiliyor mu? Üretimde son
teknolojileri kullanarak rekabette avantaj
sağlıyor mu? Hepsinden önemlisi, devletin
madenciliğe bakışı nasıl? Madencilik geliş-
miş ülkelerde olduğu gibi, yerli kaynakların
akılcı değerlendirilerek, yüksek katma de-
ğer elde etmesi nedeniyle desteklenen bir
sektör mü?
Bu soruların cevabını verebilmek için
sektörün yapısına göz atmakta fayda var.
Öncelikle mermer rezervleri açısından
değerlendirdiğimizde Türkiye’nin, dünya
genelinde kayda değer rezervleri toprakla-
rında barındırmakta olduğu görülmektedir.
Toplam doğal taş bakımından rezervimizin
ise 8 milyar metreküpe yakın olduğu tah-
min edilmektedir. Sektörde yaklaşık 2500
tane doğal taş ocağı (yaklaşık 1700’ü faal),
2000’in üzerinde fabrika büyüklüğünde te-
sis ve 10 bine yakın küçük ve orta ölçekli
atölyelerde önemli istihdam yaratılmaktadır.
Türkiye, doğal taş üretiminde dünya-
da üçüncü sırada yer almaktadır. 2013 yı-
40 itü vakfı dergisi
lında dünya doğal taş üretimi 130 milyon
ton olup Türkiye, Çin (39,5 milyon ton) ve
Hindistan’dan (19,5 milyon ton) sonra 12
milyon ton üretim değeri ile üçüncü sırada-
dır. Bu değer ile dünya üretiminin %9,2’sini
yapmaktadır. Ayrıca 1996 yılında 900 bin
ton olan üretim, 2013 yılına kadar 13 kat
artarak 12 milyon tona ulaşmıştır.1 Tüm ül-
keler içerisinde 1996-2013 yılları arasında
üretimini bu kadar fazla arttıran başka bir
ülke olmamıştır. (Çin ve Hindistan 5 kat art-
mıştır) Bu da bize Türkiye Doğal Taş sek-
törünün son yıllardaki yükseliş trendini çok
açık bir şekilde ortaya koymaktadır.
Madencilik sektörünün GSMH içindeki
payı yüzde 1,5 - 2 arasında değişmektedir.
Ancak GSMH hesaplamasında madencilik
ürünleri olan cam, seramik, çimento, de-
mir-çelik ve alüminyum; sanayi ve kimya
ürünleri üretimi kapsamında değerlendiril-
diğinden, sektörümüzün gerçek ekonomik
boyutu kayıtlı rakamlarda maalesef görül-
müyor. Tüm bunları değerlendirmeye kattı-
ğınızda sektörün ulaştığı toplam büyüklük
değerinin 25-30 milyar dolar seviyelerinde
olduğu söylenebilir.
Türkiye, doğal taş üretiminde
dünyada üçüncü sırada yer
almaktadır. 2013 yılında dünya
doğal taş üretimi 130 milyon ton
olup Türkiye, Çin (39,5 milyon ton)
ve Hindistan’dan (19,5 milyon ton)
sonra 12 milyon ton üretim değeri
ile üçüncü sıradadır.
Daha önce de değindiğimiz gibi, çeşit
ve rezerv açısından zengin kaynaklara sa-
hip olan Türk doğal taş sektörü; yüz yıllar-
dır süregelen deneyimlerini gelişen tekno-
lojik üretimle birleştirerek küresel rekabette
var olmaya devam ediyor. Türkiye’nin bu-
lunduğu coğrafyadaki lojistik avantajı da
Türk mermer sektörünün elini güçlendiren
bir unsur olarak öne çıkıyor.
Peki bu kadar avantajın arasında sektö-
rümüzün dezavantajları da yok mu? Biraz
da ondan söz edelim. Her zaman söyledi-
ğim bir şey var. Madenlerimiz bize ataları-
mızdan kalan miras değil, bizim çocukları-
mıza bırakacağımız bir emanettir. Herkesin
bu emanete sahip çıkması gerekiyor. Peki,
bu nasıl olacak? Bilinmesi gereken kesin bir
şey var. Madenler insan hayatının olmazsa
olmazı. Günlük hayatta kullanılan ve vaz-
geçilemeyen hemen her ürünün hammad-
desini madenler teşkil ediyor. Örneğin ara-
baların radyatörlerinde bakır kullanılırken,
televizyon yapımında da zirkonyum metali
kullanılmaktadır. Ancak Türk maden ve
doğal taş sektörü gerek kamunun gerekse
halkın gözünde kötü bir imaja sahip. Bura-
da bir tezat var aslında. Herhalde bizler de
kamuoyuna kendimizi iyi anlatamadık. Bu
nedenle göreve gelirken “Çevreci Maden-
cilik” yapacağımızı söylemiştik. Madenlerle
çevreyi barıştırmak için çalışıyoruz.
Diğer tüm sektörlerde olduğu gibi doğal
taş sektöründe de çevresel etkileşimin göz
ardı edilmesi mümkün değildir. Madencilik
sektörü yapısı gereği çevrede tahribat yap-
maktadır. Öncelikle doğal taş sektöründe
artıkların değerlendirilmesi, görüntü kirlili-
ğinin önüne geçilmesi ve çalışılan alanların
düzenlenerek doğaya yeniden kazandırıl-
ması önemlidir. Bu durum diğer tüm sektör-
ler için de söz konusudur. Bu noktada işini
düzgün yapmayan, ruhsatsız çalışan, çev-
reye gerekli önemi göstermeyen firma ve
kişilerin payı büyüktür. Oysa bunların sek-
tör içindeki sayısı o kadar da fazla değildir.
Çevreye verdiği zararı en aza indirebilen,
hatta üretimin sona ermesinin ardından
tekrar rehabilite edilerek doğaya kazandı-
rılan ocak sayısı da az değildir. Bizler gibi
sektör örgütleri ve ciddi çalışan firmalar, bu
kötü imajı değiştirmek için elinden geleni
yapsa da kamuoyundaki bu algıyı değiştir-
mek maalesef hiç de kolay olmamaktadır.
Oysa madencilik sektörü ülke ekonomileri-
ne yaptığı katkı nedeniyle dünyanın birçok
ülkesinde özel öneme sahiptir ve devletler
tarafından desteklenmekte, halk tarafından
bizde olduğu kadar tepki görmemektedir.
Sıkı Denetim ve Yaptırımlar Sektörü
Disipline Edecektir
Aslında bunu başarmanın tek bir yolu var-
dır. Tüm kesimlerin sorumluluklarını bilme-
si ve bunları uygulaması gerekmektedir.
Kuralları koyanlardan sektörün beklentisi;
dünyada neler yapılıyorsa aynısının Türki-
ye’de uygulanmasıdır. Zaten farklı bir şey
yapmaya da gerek yok. Siz kuralları koyar
ve bunu sıkı bir şekilde denetlerseniz, bu
sektöre kısa vadeli bakan, ‘ben kazanayım
da ne olursa olsun’ düşüncesindeki kişi
ve kurumlara fırsat vermemiş olursunuz.
Ancak bunu yaparken de sektöre yaşama
şansı vermeniz gerekir. Üretim maliyeti
içinde başta enerji maliyetleri olmak üzere
kamu payının yüksek olması da yanlış ya-
panları teşvik etmektedir. Bu nedenledir ki,
yaklaşık 10 yıldır Türkiye’de bir Maden Ba-
kanlığı’nın kurulmasının ve sektördeki çok
başlılığın ortadan kaldırılmasının yerinde
olacağını düşünüyoruz.
Tasarım Büyük Önem Taşıyor
Ülkemiz doğal taş sektöründeki sorunlar
bununla da bitmiyor. ABD’de yaşanan mort-
gage krizi ve Çin’de talepte yaşanan artış-
la, pazarın ABD’den Çin’e kayması sonucu
ihracatın büyük bölümü Çin’e blok olarak
yapılmaya başlanmıştır. Oysa bu kaynakla-
rımızın yurtiçinde işlenerek, yüksek katma
değerli olarak ihraç edilmesi Türkiye için
ekstra gelir anlamı taşımaktadır. Bu, blok
ihracatına ve Çin’e tümüyle karşı olunduğu
Madencilik sektörünün GSMH
içindeki payı yüzde 1,5 - 2 arasında
değişmektedir. Ancak GSMH
hesaplamasında madencilik
ürünleri olan cam, seramik,
çimento, demir-çelik ve alüminyum;
sanayi ve kimya ürünleri üretimi
kapsamında değerlendirildiğinden,
sektörümüzün gerçek ekonomik
boyutu kayıtlı rakamlarda
maalesef görülmüyor. Tüm bunları
değerlendirmeye kattığınızda
sektörün ulaştığı toplam büyüklük
değerinin 25-30 milyar dolar
seviyelerinde olduğu söylenebilir.
şeklinde algılanmamalıdır. Katma değeri
yüksek ürünler ortaya çıkarmak için Ar-Ge,
inovasyon, tasarım ve marka dörtlüsünün
sektörün gündeminde devamlı bulunması
gerekmektedir. İMİB olarak bu yıl 4. kez dü-
zenlediğimiz Doğal Taş Tasarım Yarışması
ile sektörün bu açığını kapatmak için çaba
sarf ediyoruz. Genç tasarımcılara ürünü/
sektörü tanıtmayı ve firmalar ile buluştur-
mayı hedefleyen bu organizasyon ile ile-
riki yıllarda Türkiye’nin tasarımı, üretimi ve
ihracatı ile yerini sağlamlaştırmasını arzu
ediyoruz. Ayrıca, fiyatta rekabet yerine ka-
litede rekabete önem verilmesi bu sektörde
ülkemiz yararına olacaktır.
Sektör İhracatı Artarak Devam Ediyor
Türkiye'de doğal taş endüstrisi yatırım, üre-
tim ve ihracat açısından son yıllarda hızlı
bir artış trendine girdi. 2004 yılında toplam
624,9 milyon dolar olan sektör ihracatı,
2010 yılında 1 milyar 560 milyon dolara,
2014 yılında ise 2 milyar 128 milyon dolara
yükseldi. Sektör yıllık 10 milyon tonun üze-
rinde üretim değeri ve 2 milyar doları aşan
ihracatı ile dünyada Çin ve İtalya’dan sonra
en büyük üçüncü ihracatçı konumundadır.
Dünya doğal taş ticareti potansiyelinin bü-
yük bir kısmını oluşturan işlenmiş ürünler
doğal taş ihracatından yaklaşık yüzde 53
pay alırken, blok ürünlerin payı yüzde 47
seviyesinde bulunmaktadır.
Doğal Taş İhracatı 2,13 Milyar Dolarda
Kaldı
2008 yılında ihracatta büyük bir düşüş ya-
şayan sektör, sonrasında yeniden toparla-
narak hızlı bir artış trendine girdi. Özellikle,
son yılların büyüme rekorları kıran ülkesi
Çin’e yapılan ihracat sektörde yatırımları da
beraberinde getirdi. Öyle ki Çinli firmalar
bir şekilde Türkiye’deki mermer ocaklarına
sahip olmaya bile başladılar.
2013 yılına kadar artış çizgisinde görü-
len doğal taş ve mermer ihracatımız ne ya-
zık ki 2014 yılında tekrar gerileme gösterdi.
Dünya piyasalarındaki gelişmelerin yanı
sıra Çin’in kendi içindeki uygulamalarından
kaynaklanan bu düşüş sonucunda 2014
yılında toplam doğal taş ihracatımız 2013
yılına oranla miktar bazında yüzde 12,61,
değer bazında ise yüzde 4,21 oranında
geriledi ve 7,37 milyon ton karşılığı 2,13
milyar dolar olarak gerçekleşti. Söz konusu
dönemde, doğal taş ihracatının yapıldığı
ülkelerin başında 828 milyon dolarla Çin
Halk Cumhuriyeti gelirken, bu ülkeye olan
ihracatımızda bir önceki yılın aynı dönemi-
itü vakfı dergisi 41
 MADENCİLİK DOSYASI
ne oranla yüzde 15,57 oranında gerileme
gösterdi. Çin’i sırasıyla, 324 milyon dolarla
ABD, 112 milyon dolarla Irak, 110 milyon
dolarla Suudi Arabistan ve 55 milyon do-
larla Hindistan takip etti.
Sektör ihracatı içerisinde blok mermer
– traverten ihracatı, bir önceki yılın aynı
dönemine göre miktar ve değerde yakla-
şık yüzde 13 oranında azalış gösterdi ve
4,9 milyon ton karşılığı 977,8 milyon dolar
olarak gerçekleşti. Bu kategoride ihracatın
en fazla yapıldığı ülkeler arasında Çin Halk
Cumhuriyeti 826 milyon dolarla (yüzde
15,58 azalış) ilk sırada yer alırken, bu ülke-
yi 51 milyon dolarla Hindistan (yüzde 20,8
artış) ve 19,6 milyon dolarla Tayvan (yüzde
1,96 azalış ) takip etti.
Söz konusu dönemde, yüzde 37,5'lik
payı ile sektör ihracatı içerisinde ikinci
büyük grubu oluşturan işlenmiş mermer
ihracatı ise miktarda yüzde 2,28 azalış ve
değerde yüzde 5,03 artış göstererek 1,53
milyon ton karşılığı 799,2 milyon dolar ola-
rak gerçekleşti. Bu ürün grubunda ihracat
sıralamasında 196 milyon dolar ihracatla
ABD birinci (yüzde 16,58 artış), 101 milyon
dolar ile Suudi Arabistan ikinci (101 milyon
dolar, yüzde 13,54 artış) ve Irak üçüncü (93
milyon dolar, yüzde 12,06 azalış) olarak yer
aldı.
2015 yılında ve önümüzdeki dönem-
de madencilik sektörünün dinamosu olan
doğal taşın gerek üretim gerekse ihracat
42 itü vakfı dergisi
Madencilik sektörü yapısı gereği
çevrede tahribat yapmaktadır.
Öncelikle doğal taş sektöründe
artıkların değerlendirilmesi,
görüntü kirliliğinin önüne geçilmesi
ve çalışılan alanların düzenlenerek
doğaya yeniden kazandırılması
önemlidir. Bu durum diğer tüm
sektörler için de söz konusudur.
Bu noktada işini düzgün yapmayan,
ruhsatsız çalışan, çevreye gerekli
önemi göstermeyen firma ve
kişilerin payı büyüktür.
anlamında daha da gelişeceğini düşün-
mekteyim. Özellikle ABD pazarına dönük
işlenmiş doğal taş ihracatının artmasının,
Çin hükümetinin inşaat firmalarına yöne-
lik kredileri yeniden açmasının ve Çin’den
sonra en önemli ikinci pazar konumunda
olan Hindistan’ın 600 bin ton olan doğal
taş ithalat kotasını 200 bin ton artırarak 800
bin tona yükseltmesinin Türk mermer sek-
törünün ihracat rakamlarına yansıyacağını
düşünüyorum.
Madencilik sektörü açısından dünyanın
en şanslı ülkelerinden birisi olan ve yaban-
cıların da ilgisini çeken Türkiye, ne yazık ki
bu şansını gerektiği gibi değerlendirebilmiş
değil. Ülkemiz çok zengin maden rezervle-
rine sahip olmasına rağmen, daha doğru
düzgün bir madencilik politikasının bulun-
maması dikkat çekicidir. Yaklaşık 10 yıldır,
madenciliğin bir devlet politikası olmasını
ve yeni kurulacak bir Madencilik Bakanlı-
ğı’nın şemsiyesi altında hizmet vermesinin
hem ülke hem de sektör için daha verimli
olacağını savunuyoruz.
Ancak bu söylediklerimizin olması için
herkesin ekstra çaba göstermesi gereki-
yor. Devlet sektörün üzerindeki bürokratik
engelleri ve vergisel yükleri kaldırarak sek-
törün önünü açmalı, sektördeki firmalar
da katma değeri yüksek ürünler üreterek,
doğal zenginliklerimizi hak ettiği değerden
dünya pazarlarına sunmalılar.
Son yıllarda yakalanan ihracat başarısı-
nı sürdürebilmek amacıyla var gücümüzle
çalışıyoruz. Zengin kaynakları, doğru stra-
teji ve yüksek katma değer ile dünya pa-
zarlarına ulaştırabildiğimiz takdirde, ihraca-
tın önümüzdeki yıllarda daha da artacağını
söyleyebilirim.
Hedefe ulaşmak için önceki yıllarda
olduğu gibi gerek yurt içindeki gerekse
yurt dışındaki çalışmalarımıza hiç ara ver-
meden devam edeceğiz. Bu doğrultuda,
2023 yılı için maden ihracatımızı 23 milyar
dolara yükseltmeyi amaçlıyoruz.
Yeni çıkan Madencilik Yasası, olumlu
gelişmelerin yanı sıra, eksiklikleri de barın-
dırıyor. Sektörde yaşama ve çalışma şart-
larını neredeyse imkansız hale getiren bu
yasa ile ilgili ne yazık ki önceden sektör
temsilcilerinin görüşleri hiç alınmadı. Yasa
çıktıktan sonra, bu işin içinde olan insanlar
olarak endişelerimizi, görüş ve önerilerimi-
zi ilettik.
Gelecekte bu sektörde dünyanın en
önemli ülkesi olacak, zengin maden kay-
naklarına sahip olan Türkiye’nin çok iyi
hazırlanmış bir yasa ile çalışması, iyi de-
netlenmesi, yaptırımların da ona göre uy-
gulanması gerekir. Üretim planını iyi ya-
pan, sektörü doğru ve verimli üretmeye
yöneltecek vergisel düzenlemeleri getiren,
hepsinden önemlisi insan hayatına önem
veren, çevreye, doğaya saygılı üretim ya-
pan firmaları destekleyen, yapmayanları
da cezalandıran bir sisteme ihtiyaç var.
Bunlar olur ve madencilik sektörü hak etti-
ği değeri bulursa, ileriki yıllarda cari açığın
kapatılmasında lider rol üstlenir. Ülkemiz
zenginleşir, mutluluk artar, her yıl acı kayıp-
lar yaşamayız.
Dipnot
1) XXV World Marble and Stones Report 2014
Carlo Montani, sf. 78
Türkiye’nin Kıymetli Taşları
Sezai Kırıkoğlu
İ.T.Ü. Maden Fakültesi
Jeoloji Mühendisliği Bölümü

Türkiye pek çok kıymetli

taşın önemli potansiyeline
sahiptir. Bunların ivedilikle
ele alınması gerektiği açıktır.
Kuyumculuk sektörünün
gelişmesine önemli katkı
sağlayacağı kuşkusuz olan
Türkiye kıymetli taşlarının
değerlendirilmesine yönelik
planlamalara ivedilikle ihtiyaç
vardır. Kıymetli taşlardan
elmas (pırlanta olarak), zümrüt,
yakut, safir, topaz, inci, kehribar,
ametist, sitrin gibi çok az sayıda
bazılarının sadece ithalatının
yapılarak kuyumculuk ve takıda Krizokol, 215 gr, Malatya,
Koleksiyon - Prof.Dr. M.
kullanıldığı ülkemizde henüz Sezai Kırıkoğlu
bu alanda el atılmamış konular
bulunmaktadır…

H
er türlü kıymetli doğal taşlar ile söz
konusu bu doğal taşlardan imal edil-
miş takı ve mücevherat neredeyse
insan yaşamının başlangıcından bu yana
ilgi odağı olmuştur. Özellikle Anadolu’da
egemen olmuş çeşitli kültürlerde 5000 yıl-
dan beri kıymetli taşların çeşitli şekillerde
kullanıldığı bilinmektedir.
Ülkemiz kültüründe de çok önemli yere
sahip kıymetli taşlardan elmas, yakut, safir,
zümrüt ve inci dışındaki pek çoğu son yıl- Mor Yeşim, Kaboşon, 38 ct, 26 gr 925 kt Ag, Bursa, Mavi Kalsedon Faset Damla, 17 ct, 7gr 18 kt Au,
larda unutulmaya yüz tutmuştur. İşte bu yüz- Koleksiyon - Günfer Kırıkoğlu Koleksiyon - Günfer Kırıkoğlu

den İTÜ Maden Fakültesi bünyesinde tara-
fımca gerçekleştirilen bir araştırma projesi
kapsamında, 1990’lı yılların sonlarından bu
yana, Türkiye’de doğal kıymetli taş, kristal
ve mineral kültürünün yeniden canlandırıla-
bilmesi için yoğun çaba gösterilmiştir.
Dünya mücevher ticaretinde yıllık 200
tona varan mücevherat üretim ve satışı ile
ilk sıralarda bulunan Türkiye’nin, özgün
mücevherat üretiminde kıymetli taş kullanı-
mı son yıllarda önemli boyutlara ulaşmıştır.
Bu nedenle halen Türk kuyumculuğunun
merkezi olan ve dünya kuyumculuğunun
da en önemli merkezlerinden biri olma
yolunda hızla ilerleyen İstanbul’da Altın
Borsası’nın yanı sıra Kıymetli Taş (Süstaşı)
Borsası’nın kuruluşu gerçekleştirilmiştir.
Elmas ve değerli taş sektörünün pek
çok ülkede borsaları, müzeleri, fakülte ve
yüksek okulları, araştırma kurumları, vakıf-
ları, tanıtım ve pazarlama şirketleri, fuarları,
dergi ve gazeteleri, hatta turizm firmaları
tarafından oluşturulmuş özel programları
bulunmaktadır. Ülkemizde yeni gelişmekte
olan bu sektörün faaliyetlerindeki artış çok
hızlıdır. Özellikle İstanbul Kuyumcular Oda-
sı, Üniversiteler, İstanbul Değerli Maden ve
Mücevherat İhracatçıları Birliği ile Gemoloji
Derneği’nin aktiviteleri hükümet ve halkın
ilgisini sektör üzerinde yoğunlaştırmıştır.
Kuyumcukent projesinin hayata geçmesiy-
le de sektörel gelişme daha da hızlanmıştır.

itü vakfı dergisi 43

 MADENCİLİK DOSYASI

Silisleşmiş Ağaç, 330 gr, Dünya mücevher ticaretinde

Ankara, Kütahya, Trakya,
Koleksiyon - Prof.Dr. yıllık 200 tona varan mücevherat
M. Sezai Kırıkoğlu üretim ve satışı ile ilk sıralarda
bulunan Türkiye’nin, özgün
mücevherat üretiminde kıymetli
taş kullanımı son yıllarda önemli
boyutlara ulaşmıştır.

takılan kıymetli taşlardandır.

Kıymetli taşlar sentetik olarak da üreti-
lebilmektedir. Talebin doğal kaynaklardan
yapılan üretimle karşılanamaması sonucu
son yıllarda kıymetli taşların sentetik yol-
dan üretimi artmıştır. Ayrıca kimyasal bi-
leşim itibarıyla gerçek ve sentetik kıymetli
taşlardan tamamiyle farklı, fakat görünüm
itibarıyla kıymetli taşlara benzer ürünlere
taklit (imitasyon) denilmektedir.
gibi özellikler de taşların değerini belirle- Kıymetli taşların fiyatı ağırlıklarına göre
Aşağıda öncelikle kıymetli taşları konu alan yen en önemli özelliklerdendir. belirlenmektedir. Ağırlıkları da karat olarak
gemoloji bilim dalı üzerinde genel bilgilere Toplam sayıları 200’den fazla olan kıy- ifade edilmektedir. 1 karat 200 miligramlık
yer verilecektir. metli taşlardan kehribar ve inci organik, bir ağırlığa karşılık gelmektedir. Kıymetli
opal ve ametist ise kimyasal kökenli süs taşların fiyatlarının belirlenmesinde büyük-
Gemoloji taşlarına örnek olarak verilebilir. Elmas, lük, kristalin kusursuz olması, rengi ve mü-
Süs taşları ya da kıymetli taşlar olarak ta- ateş opali, zümrüt, yakut, safir, topaz, tur- kemmel işlenmiş olması fiyatını belirleyen
nımlanan doğal ürünler İngilizce’de preci- malin, akuamarin, lapislazuli, türkuaz (firu- en önemli faktörlerdir. Büyüklüğün önemi
ous-stones veya gemstones kelimeleri ile ze), granat (lal taşı), karneol (akik), kristal şu şekilde vurgulanabilir: BİR KIYMETLİ
tanımlanmaktadır. kuvars (necef taşı), jadeit (yeşim taşı), kal- TAŞIN HER BİRİ BİRER KARATLIK İKİ TA-
Kıymetli taşlar doğada yaygın olarak sedon ve agat en çok bilinen ve beğeni ile NESİNİN FİYATI, AYNI TAŞIN 2 KARATLIK
bulunan karbon, aluminyum, silisyum, kal-
siyum, magnezyum gibi elementler tarafın-
dan oluşturulur.
Bakıldığında çekicilik ve insanlarda
olağanüstü güzellik etkisi yaratan mineral-
lerdir. Doğadaki çeşitli fiziksel ve kimyasal
koşullar altında, özellikle büyük basınç
ve sıcaklık koşulları altında oluşmuşlardır.
Sertlikleri 6’nın üzerindedir.
Mücevher taşlarının incelenmesi ile uğ-
raşan bilim dalına gemoloji, bilim adamları-
na da gemolog denilmektedir.
Kıymetli taşların değerlendirilmesinde
dört ana özellik aranır. Bunlar:
GÜZELLİK
DAYANIKLILIK
NADİRLİK
TAŞINABİLİRLİK

olarak verilebilir. Bunların dışında;

KESİLEBİLME
PARLATILABİLME
IŞIK YANSITMA
IŞIK KIRMA
Ametist, 1,1 kg, Balıkesir, Koleksiyon - Prof.Dr. M. Sezai Kırıkoğlu

44 itü vakfı dergisi

 Tablo 1: Bazı kıymetli taşların fiyatı
1 Karatın
Kıymeti Taş Karat
Fiyat Sınırı ($)
Ametist 10 14 - 28
Akuamarin 5 55 - 300
Sitrin 10 8 - 18
Zümrüt 1 1600 - 5000
Siyah ateş opali 3 350 - 750
Yakut 1 350 - 4500
Safir 1 150 - 2500
Topaz 5 150 - 265
Turmalin 5 40 – 150

opali, Afrika kıtasında elmas, olivin (peri-

dot), türkuaz, turmalin, kaplan gözü, pem-
be kuvars, krizoberil, koral (mercan) çok
önemli kıymetli taş potansiyelleri oluştur-
maktadır.

Türkiye'nin Kıymetli Taş Potansiyeli

Anadolu’da kıymetli taşlar yaklaşık 5000
Çubuk Agat, LevhaKesim, 0.5 x 5 x 6 cm, Ankara, Koleksiyon - Prof.Dr. M. Sezai Kırıkoğlu yıldan bu yana bilinmekte ve çeşitli takı-
larda sevilerek kullanılmaktadır. Ancak bu
BİR TANESİNDEN KARŞILAŞTIRILAMAYA- Cumhuriyeti’nde granat ve Alpler’de kristal köklü tarihi geçmişine rağmen, Türkiye
CAK KADAR DÜŞÜKTÜR. Bazı önemli kıy- kuvars elde edilmektedir. kıymetli taşlarını konu alan bilimsel çalış-
metli taşların fiyatı aşağıda verilmiştir. Güney Amerika’da Brezilya’nın elmas, malar yok denecek kadar azdır. Türkiye’de
Kıymetli taşlar dünyanın tüm kıtalarında turmalin, beril ve akuamarin, Venezuela’nın ele almakta çok geç kaldığımız konulardan
üretilmektedir. Kıymetli taş üretimi şu ülke- elmas yatakları en önemli kıymetli taş zen- biri olan kıymetli taşlara ilgi her geçen gün
lerde yapılmaktadır. ginlikleridir. Meksika’da ateş opali ve pem- artmaktadır. Pek çok firma işlenmiş elmas
Asya kıtası ülkelerinden Burma, Sey- be kuvars kazanılmaktadır. ve renkli taşları ithal etmekte ve mücevhe-
lan ve Çin’de yakut, safir, spinel ve zirkon, Avusturalya’da elmas, yakut ve ateş rat sektörünün hizmetine sunmaktadır.
Vietnam’da zümrüt, Afganistan’da lapisla-
zuli, Burma ve Çin’de jasp, Hindistan’da
elmas ve sitrin, Sibirya’da elmas ve yine Si-
birya ve Urallar’da çok çeşitli kıymetli taşlar
üretilmektedir.
Avrupa kıtası ülkelerinden Baltık Cum-
huriyetleri’nde kehribar, Rusya Cumhuri-
yeti’nde krizoberil, zümrüt, beril ve granat,
Fransa ve İtalya’da pirit ve markazit, Çek

Türkiye’deki kıymetli taş

oluşumlarında üretim, yörede
yaşayanlar tarafından son
derece ilkel yöntemlerle
yapılmakta, üretilen taşlar bu
yöreleri dolaşan toplayıcılar
tarafından satın alınıp, başta
İstanbul ve Ankara olmak üzere
çeşitli işleme merkezlerinde
ve özellikle Almanya’da pazara
sunulmaktadır. Mavi Kalsedon, Serbest Kesim, 0,3-0,75 ve 1,2 kg, Eskişehir, Koleksiyon - Prof.Dr. M. Sezai Kırıkoğlu

itü vakfı dergisi 45

 MADENCİLİK DOSYASI

Toplam sayıları 200’den

fazla olan kıymetli taşlardan
kehribar ve inci organik, opal
ve ametist ise kimyasal kökenli
süs taşlarına örnek olarak
verilebilir.

Altın, platin ve gümüş kullanılarak takı ha-

line getirilen ithal kıymetli taşlar yine özel
sektöre mensup firmalar tarafından ya
ülkemiz tüketicilerinin ve ülkemizi ziyarete
gelen turistlerin beğenisine sunulmakta,
ya da Amerikan, Japon ve Avrupa pa-
zarlarına ihraç edilmektedir. Türkiye’nin
son yıllarda 200 tona yaklaşan altın tü-
ketiminde, kıymetli taşlar kullanılarak
üretilen takıların payı önemli boyutlara
ulaşmıştır.
Türkiye’deki kıymetli taş oluşum-
larında üretim, yörede yaşayanlar ta-
rafından son derece ilkel yöntemlerle
yapılmakta, üretilen taşlar bu yöreleri
Dendritli Agat, 4 x 7 x 10 cm, Eskişehir, Koleksiyon - Prof.Dr. M. Sezai Kırıkoğlu
dolaşan toplayıcılar tarafından satın alı-
nıp, başta İstanbul ve Ankara olmak üzere
çeşitli işleme merkezlerinde ve özellikle
Almanya’da pazara sunulmaktadır. Kayda l Mavi kalsedon, Eskişehir-Sarıcakaya
değer kıymetli taş üretiminin yapıldığı en ve Tokat-Zile
önemli Türk kıymetli taşları şunlardır: l Obsidiyen, Kars

l Diyaspor, Muğla-Milas l Mor jadeit (lila yeşim), Bursa-

l Çubuk agat, Ankara-Çubuk Harmancık

l Ağaç agat, Ankara-Kızılcahamam, l Yakut, Malatya-Doğanşehir

Kütahya-Tavşanlı l Ametist, Balıkesir-Dursunbey

l Dendritliagat, Eskişehir-İnönü l Ateş opali, Kütahya-Simav

l Krizopraz, Çanakkale-Yenice

l Beril, Manisa-Gördes Diyaspor Kristali, 3 x 7 x 9 cm, Muğla,

Koleksiyon - Prof.Dr. M. Sezai Kırıkoğlu
l Pembe turmalin ve morganit, Kırşehir-

Faset Ametist, 19 ct, 23 gr 18 kt Au, Balıkesir,
Koleksiyon - Günfer Kırıkoğlu
Çiçekdağ
l Çeşitli agat, kalsedon ve opaller,
Eskişehir-İnönü
l Krizokol, Malatya
l Dumanlı kuvars, kristal kuvars, Aydın,
Muğla, Çanakkale
Sonuç
Görüldüğü gibi Türkiye pek çok kıymetli ta-
şın önemli potansiyeline sahiptir. Bunların
ivedilikle ele alınması gerektiği açıktır. Ku-
yumculuk sektörünün gelişmesine önemli
katkı sağlayacağı kuşkusuz olan Türkiye
kıymetlitaşlarının değerlendirilmesine yö-
nelik planlamalara ihtiyaç vardır. Kıymetli
taşlardan elmas (pırlanta olarak), zümrüt,
yakut, safir, topaz, inci, kehribar, ametist,
sitrin gibi çok az sayıda bazılarının sadece
ithalatının yapılarak kuyumculuk ve takıda
kullanıldığı ülkemizde henüz bu alanda
el atılmamış konular bulunmaktadır. Ku-
yumculuk sektöründeki gelişmelerin arzu
edilen düzeye ulaşabilmesi ve dünya
pazarlarına yüksek rekabet gücüyle gire-
bilmesi için Türkiye’deki tüm kıymetli taş
oluşumlarının yeni bir bakış açısıyla ele
alınması, taş kesim merkezlerinin kurul-
ması, sentetik ve taklit (imitasyon) üretim
tesislerinin açılması gerekmektedir. Bu
alanlarda çalışacak personelin yetiştiril-
mesi için eğitim programlarının yeniden
düzenlenmesine ivedilikle ihtiyaç vardır.
Borsanın daha işlevsel hale getirilme-
si kaçınılmazdır. Moda, basın, sosyal
medya, müze, sergi, turizm aktivitelerinin
kıymetli taş bilincini artırarak sektörel ya-
pılanmayı sağlayacak biçimde yeniden
düzenlenmesine mutlak gereksinim var-
dır.

46 itü vakfı dergisi

“Altın Madenciliği ve Çevre” Üzerine
Dr. Caner Zanbak
Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği
Çevre Danışmanı
Türkiye Madenciler Derneği
Çevre Koordinatörü
Son yıllarda sosyal-
ekonomik-çevresel fayda ve
etkilerinin değerlendirmesinde
en fazla sorgulanan ve özellikle
gelişmekte olan ülkelerde
çevresel konuların en öne
getirildiği sanayi sektörlerinin
başında “madencilik”
gelmektedir. Tüm dünya
toplumlarında artan çevre
duyarlılığı, gerekli ve yeterli
çevresel önlemler alınmadan
işletilmekte olan maden
işletmelerini çevre hareketlerinin
kolay hedefi haline getirmiştir.
Madencilik sektörünün son
yirmi yıldaki çevre-dostu
işletmecilik yönündeki çabaları,
çeşitli nedenlerle topluma
yeterince iletilemediğinden
dolayı, özellikle gelişmekte olan
ülkelerdeki maden aramacılığı
ve yeni maden işletme
yatırımlarının hızı kesilmiş
bulunmaktadır…
Giriş
İ
TÜ Vakfı Dergisi’nin bu sayısındaki “Al-
tın Madenciliği ve Çevre” başlığını ve
de yazarının adını gören ve bu konuyu
son yirmi yıl içinde takip edenler “gene
aynı teknolojik bilgiler”in tekrarlanmış ol-
duğunu düşünmüş olabilirler. Gerçekten
de, “Altın Madenciliği ve Çevre” kelime-
leri ile internette bir arama yapıldığında,
1993 yılından itibaren, bu temanın işlen-
diği onlarca bilimsel/teknolojik maka-
leye, bilimsel çelişkiler içeren yüzlerce
görüşe ve binlerce de birbirinden alıntılı
sosyo-politik içerikli medyatik haber ve
birbiri ile çelişen görüşlere ulaşıldığı gö-
rülecektir.
Son yıllarda, “Altın madenciliği” denil-
diğinde, toplumda yaratılmış olan algı ne-
deniyle, ilk akla gelen “siyanür” ve “çevre
felaketi” olmakta; ancak, ülkemizde altın
madenciliğinin yaklaşık 15 yıldır yapılmak-
ta olduğu ve bu maden işletmelerinden
kaynaklanan, değil ‘çevre felaketi’, her-
hangi bir olumsuz alıcı ortam sorunu dahi
bulunmadığı gerçeği göz ardı edilmek-
tedir. Teknolojik olmaktan çok sosyo-po-
litik yönü ağır basan “Altın Madenciliği
ve Çevre” konusu, mevcut hukuk sistemi
içinde, hem toplum bireyleri ve hem de
Şekil 1 - Tipik bir Metalik Maden İşletmesindeki Temel İşlemler
madencilik sektörü için bir sorun olarak
güncelliğini korumaktadır.
Temel eğitimi maden mühendisliği
(İTÜ Maden, 1971) ve son 30 yıl içindeki
yurtdışı ve yurtiçi meslek deneyimi çevre-
sel yönetim konuları olan ve de bu konu-
da ülkemizdeki gelişmelerin bilfiil içinde
olan bir mühendis olarak, bu tür bir konu-
yu kısa bir makalede irdelemenin yazar
için de kolay olmadığını belirterek ma-
kaleye devam etmek isterim. Bu yazıda,
özellikle altın madenciliğinde uygulanan
“liç (özütleme/çözündürme)” üretim
yönteminin ana hatları ve tipik bir maden
işletmesi için çevresel etki değerlendirme
kavramının temel ilkeleri kısaca özetlene-
rek, konunun çevre duyarlılığı/çevre koru-
ma yaklaşımı ile ilgili sosyo-politik boyutu
irdelenmektedir.
Özetle Madencilik Ve Liç (Özütleme)
Tekniği
Madencilik, yer kabuğunda doğal olarak
mevcut cevher yataklarındaki hammadde-
leri, ekonomiklik ve çevre koruma ilkeleri
altında, mevcut istihsal (kazı) ve cevher
(veya kömür) zenginleştirme yöntemlerini
kullanarak toplumun kullanımına arzeden
bir mühendislik faaliyetidir. Madencilik uy-
gulamalarında, kazılan cevher, türüne göre
itü vakfı dergisi 47
 MADENCİLİK DOSYASI
belirli fiziksel, kimyasal ve er-
gitme işlemlerinden geçirile-
rek, ekonomik değeri bulunan
ürüne dönüştürülür. Yönetim
açısından bakıldığında, tipik
bir maden işletmesi “Cevher
Kazısı-İstihsal”, “Cevher İş-
leme/İzabe” ve “Su ve Atık
Yönetimi” ünitelerinden olu-
şur (Şekil 1). Bu yazının konu
başlığı olan, altın madenci-
liğinin diğer madencilik fa-
aliyetlerinden farkı, genelde
Şekil 2. Cevher tenörü ile işlenecek cevher kazı miktarı genel ilişkisi
Şekil 1’deki “Cevher İşleme”
ünitesinde uygulanan metal
kazanım proseslerindedir.
Altın madenciliği ile ilgili teknolojiler ve
kullanılan prosesler hakkında çok sayıda
Türkçe ve uluslararası literatürde, sadece
referansları verilse sayfalar dolduracak
kadar, çok sayıda ve ayrıntılı bilimsel ve
teknik kitap ve makale mevcuttur; bu ne-
denle, altın madenciliğinde uygulanan
Liç (özütleme) yöntemi hakkında, olduk-
ça yalın bilgiler aşağıda verilmektedir. Bu
yazıdaki yığın liçi ile ilgili bilgi ve şekiller,
Avrupa Metal ve Mineral Madencilik Der-
neği’nin (EUROMINES), yazar tarafından
hazırlanmış olan bir dokümanından alıntı-
lardır (Zanbak, 2012).
Bu faaliyetler kapsamında cevher ha-
zırlama/işleme teknolojilerinin seçimi, cev-
her türü (oksit ve sülfürlü), mineral içeriği
ve matriks yapısı, rezerv büyüklüğü ve
içerdiği değerli madde yüzdesine (ortala-
ma cevher tenörü) bağlı olarak uygulana-
cak işlemlerin ekonomik değerlendirilmesi
ile yapılmaktadır.
Bir cevher yatağında, kazılacak cev-
herin tenörünün azaltılması, kazılacak
ve işlenecek cevher tonajını asimptotik
olarak arttırmaktadır (Şekil2). Dolayısı ile,
yığın liçi ile basınçlı kap veya tank liçi
uygulamalarının seçiminde enerji, belirli
tenörlerin altındaki cevherler için kimya-
sal kullanımı ve depolanması gerekli pro-
sesten çıkan atık miktarı önemli tasarım
parametreleri olmaktadır. Cevher tenörü
ile cevherin oksit/sülfidli olmasına göre,
uygulanan cevher işleme teknolojilerinin
genelleştirilmiş bir diyagramı Şekil 3’te ve-
rilmektedir.
Dünya metal fiyatlarında son yıllardaki
hızlı artışlar, önceleri işletilmesi ekonomik
olmayan, özellikle düşük tenörlü (<1%
bakır, <1g/ton altın, <0.5% nikel) metal
ve kıymetli metal cevherlerinin yığın liçi
48 itü vakfı dergisi
teknolojileri ile işlenmesini ekonomik hale
getirmiştir.
Doğada Süregelen Liç Prosesleri
Liç (özütleme) işlemi, yüzey sularının mi-
neral içeren kaya kütlelerinden aşağıya
süzülürken anyon/katyon reaksiyonları
sonucunda eriyiğe geçen metal tuzlarının
hidrolojik olarak taşınması sonucunda,
doğada süregelen fizikokimyasal bir pro-
sestir. Cevherlerin içinde pirit (FeS) mine-
ralinin bulunması ve uygun nem ve asidik/
bazik koşullar altında, doğal liç işlemi bazı
doğal bakterilerce de oluşturulabilir. Alü-
minyum, nikel, platin, kobalt ve hatta al-
tın için önemli cevher türü olan “Lateritik
cevherler”, liç işleminin doğada süregel-
mekte olduğunun en açık kanıtıdır. Ben-
zer olarak, yerkabuğunun derinlerinden
yükselen yüksek sıcaklık ve basınç altın-
daki sıvıların yantaşlarla girdiği reaksiyon
Şekil 3. Cevher tenörü ile cevher türüne göre uygulanan cevher işleme teknolojileri
sonucunda hidrotermal kökenli
cevher yatakları oluşmaktadır;
ki bunlar da “basınçlı kaplarda
yapılan sülfürik asitli liç uygu-
lamalarının” doğal versiyonu
niteliğindedir.
Tarihte Liç (Özütleme)
Madenciliği
Bez ve yün boyama için çe-
şitli renkteki toprakları suda
eriterek yapılan toprak boya
üretimine, insanlık tarihinin en
eski liç (özütleme) uygulama-
sı diyebiliriz. Yığın liçi tekniği
üzerindeki en eski yazılı ka-
yıtlar, azotlu organik maddelerden güher-
çile (potasyum nitrat) eldesi üzerine V.
Biringuccio tarafından 1540’ta yazılmış
“Pirotechnica” kitabında, şap (alumünyum
sülfat) eldesi için G. Agricola’nın 1557’de
yayınlanan “De Re Metallica” kitabında
yer almaktadır. 16. yüzyılda, Almanya Harz
Dağları ve İspanya’daki Rio Tinto maden-
lerinde yığın liçi tekniğinin bakır üretimi
için kullanıldığı bilinmektedir (Habashi,
2005; Kappes, 2002).
Diğer taraftan, alümina üretimi için,
basınçlı kaplar içinde yapılan ilk liç uygu-
lamaları alüminyum cevheri (boksit) üze-
rinde, sülfürik asit çözücü kimyasal olarak
kullanılarak Fransa ve St. Petersburg’da
19’uncu asır sonlarında geliştirilmiştir.
Altın ve gümüş cevherleri üzerinde si-
yanürün çözücü kimyasal olarak kullanımı
ilk kez 1867’de altın ve gümüşlü cevherle-
rin işlenmesi için ABD’de alınan bir patent

Şekil 4.(a) Madencilikte uygulanan Liç Prosesleri, (b) Yığın Liçi genel proses diyagramı
ile ortaya çıkmıştır (Eveleth, 1978). 1887
yılında İskoçya’da, J.S. MacArthur tarafın-
dan siyanürleme yöntemiyle cevherden
altın ekstraksiyon prosesi tanımlanmış-
tır. Bu yöntem ilk defa 1890’da G. Afrika
Witwatersrand altın madeninde uygula-
maya sokulmuş ve maliyetinin yüksek olu-
şu nedeniyle uygulanamayacağına karar
verilmiştir. 1950 yılında, U.S. Bureau of Mi-
nes yayımladığı bir raporla, aktif karbona
soğurma (adsorbsiyon) tekniğiyle siyanür-
lemenin düşük tenörlü altın cevherlerinde
ekonomik olarak uygulanabileceğini be-
lirtmiştir (Zadra, 1950). 1970’lerin sonla-
rında, yığın yıkama (heap leaching) tekni-
(a)
(b)
ğinin geliştirilmesiyle birlikte siyanürleme
yöntemi etkin bir biçimde düşük tenörlü
epitermal altın cevherlerinde de kullanıl-
maya başlanmıştır.
Madencilikte Kullanılan Liç
Kimyasalları
Liç kimyasalları (liksiviyant), madencilik
uygulamalarında, cevher içindeki istenilen
metallerin denetim altında sıvı faza geçi-
rilmesi amacıyla kullanılmaktadır ve daha
sonra metal yüklü eriyikteki metaller ayrış-
tırılmaktadır. Madencilik faaliyetlerinde uy-
gulanan liç proseslerinde, genelde bakır,
nikel, alüminyum cevherleri için “sülfürik
Madencilik faaliyetlerinde
uygulanan liç proseslerinde,
genelde, bakır, nikel, alüminyum
cevherleri için “sülfürik asit” ve
altın/gümüş gibi kıymetli metal
cevherleri için ise “siyanür tuzları”
kullanılmaktadır. Bu noktada şunu
bir kere daha vurgulamakta yarar
vardır: “Altın madeni aramalarında
siyanür kullanılmaz”.
asit” ve altın/gümüş gibi kıymetli metal
cevherleri için ise “siyanür tuzları” kullanıl-
maktadır. Bu noktada şunu bir kere daha
vurgulamakta yarar vardır: “Altın madeni
aramalarında siyanür kullanılmaz”.
Tiyoüre, tiyosülfat ve başka diğer kim-
yasallar da bakır ve altın cevherleri için
bilinen liç çözücüleridir; ancak, siyanür
ve sülfürik asit dışındakiler, daha karmaşık
kimyasal yönetimleri gerektirmesi ve olası
çevresel yönetim sorunları nedeniyle ge-
nelde kullanılmamaktadır.
Günümüz Madenciliğinde Uygulanan
Liç Prosesleri
Kısaca özetlenirse, madencilikte kullanı-
lan liç uygulamalarında, ocaktan çıkartılan
cevher kırılır ve yığın liçi için geçirimsiz
taban üzerine serilir ya da basınçlı veya
basınçsız tanklarda işlenmek üzere öğütü-
lür; yığın veya tanklardaki cevher özütle-
yici liç kimyasalı ile işlenerek içerisindeki
metal sıvı faza alınır. Daha sonra, metalle
yüklü eriyikten kimyasal ve elektrokimya-
sal işlemler sonrasında metal elde edilir
(Şekil 4).
Madencilik Faaliyetleri ve Çevre
İlişkileri
Hava, su ve toprak, toplumların yaşamlarını
sürdürmek için kullandıkları doğal kaynak-
ların ana bileşenleridir. Yiyecek, barınma,
toplumsal altyapı gibi temel ihtiyaçların
karşılanabilmesi için tarım, hayvancılık,
balıkçılığın yanısıra, enerji ve sanayi için
gerekli hammaddelerin tümünün kaynağı
doğal ortamlardır. Yaşam gereksinimi olan
bu faaliyetlerin tümü, ekonomik ve sos-
yal getirilerin yanısıra, doğal ortamlarda
bazı görünür değişikliklere neden olur. Bu
bağlamda, madencilik faaliyetlerinde de,
ruhsat sahasında ağaç kesiminden başla-
yarak açık ocak veya kapalı işletmelerden
çıkan pasa ve cevher zenginleştirmesin-
itü vakfı dergisi 49
 MADENCİLİK DOSYASI
Şekil 5. – Madencilik Faaliyeti olası ve Çevre Etki Değerlendirmesi
den ürün üretimine kadarki süreçte ortaya
çıkan atıkların depolanma gereksinimi için
arazi kullanımından dolayı yeryüzünde gö-
rünür değişiklikler ortaya çıkar. Alıcı ortam
kalitesi açısından, madencilik faaliyetle-
rinin pasa ve işlenmiş cevher atıklarının
depolanması ve yapılan kazılar nedeni ile
oksitlenebilen bazı tür mineraller nedeni
ile ortaya çıkan “asit kaya/maden drenajı”
yaratma olasılığı da bulunmaktadır. Ayrıca,
kazı işlemleri gereği ortaya gürültü, titre-
şim ve toz da çıkabilmektedir.
Mühendisin (maden, jeoloji, çevre, kim-
ya ve diğer mühendislik branşları) görevi,
her tür doğal kaynak kullanımında öngö-
rülen sosyal, ekonomik getirileri artırırken
alıcı ortam üzerindeki, yukarıda belirtilen
olası çevresel etkileri “en az düzeye” indir-
mektir. İşte bu noktada, “kabul edilebilir en
az düzeydeki etkileri” tanımlayan hukuki
kriterler (mevzuat) devreye girmektedir. Bu
bağlamda, mühendislik projeleri Çevresel
Etki Değerlendirme Yönetmeliği (ÇED)
Madde 4(c)’de tanımlandığı üzere:
“Çevresel etki değerlendirmesi (ÇED):
Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin:
• çevreye olabilecek olumlu ve olum-
suz etkilerinin belirlenmesinde,
• olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi
ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde
en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin,
• seçilen yer ile teknoloji alternatifleri-
nin belirlenerek değerlendirilmesinde ve
• projelerin uygulanmasının izlenmesi
50 itü vakfı dergisi
ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar”
sonrasında, ilgili Bakanlıklarca verilen
izinlerde belirlenen “kabul edilebilir etki
kriterlerine uygun” olarak projelendiril-
mekte ve uygulanmaktadır.
Dolayısı ile, Şekil 1’de grafik olarak ta-
nımlanan herhangi bir madencilik faaliye-
ti, olası çevresel etkileri faaliyet alanı için
tanımlanan bir alıcı ortam sınırı içinde ve
“kabul edilebilir etki kriterlerine uygun”
olarak ve de faaliyetten beklenen sosyo-e-
konomik faydalar da sağlanarak yönetildi-
ğinde (Şekil 5), yürürlükteki hukuk sistemi
içinde, mevzuat açısından Çevresel Etki
Değerlendirme sonucu “olumlu” olacak-
tır. Tabii ki, projenin çevresel performansı,
ÇED olumlu kararı üzerine kurulu “Çevre
İzinleri”nde belirtilen kriterlere uygunluğu,
işletme sürecindeki “çevresel izleme” uy-
Alıcı ortam kalitesi açısından,
madencilik faaliyetlerinin pasa
ve işlenmiş cevher atıklarının
depolanması ve yapılan kazılar
nedeni ile oksitlenebilen
bazı tür mineraller nedeni ile
ortaya çıkan “asit kaya/maden
drenajı” yaratma olasılığı
da bulunmaktadır. Ayrıca,
kazı işlemleri gereği ortaya
gürültü, titreşim ve toz da
çıkabilmektedir.
gulamaları ile takip edilecektir.
Kütahya-Gümüşköy’de 1987 yılında
Etibank tarafından işletmeye alınmış ve gü-
nümüzde Eti Gümüş A.Ş. olarak faaliyetini
30 yıldır sürdüren bir maden işletmesinde,
siyanür kimyasalı kullanılan liç yöntemi ile
gümüş üretimi yapılmaktadır. Ülkemizde,
liç yöntemi kullanarak işletmeye alınan ilk
altın madeni Bergama-Ovacık’tadır. Halen
Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından faali-
yeti “tank liçi” yöntemleri ile sürdürülen bu
maden işletmesinde, 2001 yılında başla-
yan üretime devam edilmektedir. Yığın liçi
yönteminin uygulaması, 2006 yılından beri
Tüprag şirketi tarafından Kışladağ-Eşme
altın madeninde sürdürülmektedir. Ül-
kemizde, 2009 yılı sonrasında işletmeye
alınmış ve halen geliştirilerek madencilik
faaliyetinin devam ettiği tesis sayısı 10’a
yaklaşmıştır.
Siyanür liçi yönteminin uygulandığı,
yaklaşık son 30 yıllık gümüş üretimi ve son
on yıllık süreçte, ülkemizde yürütülmekte
olan altın madenciliği faaliyetlerinde, Çev-
re ve diğer bakanlıklarca yapılan periyodik
çevresel izleme ve denetimleri sonuçlarına
göre herhangi bir çevresel sorun ortaya
çıkmadığı görülmektedir. Bu tür bir sonuç,
altın madenciliği projelerinin ülkemizde de
“kabul edilemez çevre etkisi” yaratmadan
uygulanabildiğinin açık bir kanıtıdır.
Ancak, teknolojik olarak yapılabilirliği
yıllarca deneyim ile belirlenmesine rağ-
men, işlemekte olan altın madenlerinin tü-
müne yakını ve de proje safhasında olup
da ÇED sürecinde olan yeni madencilik
projelerinin tümü, bireyler ve/veya çevreci
gruplar tarafından şirketler ve/veya izin ve-
ren Çevre Bakanlığına karşı açılan davalar
nedeniyle sürekli “çevre koruma gerekçeli
bir sosyo-politik” hukuk mücadelesi için-
dedir. Yazının başlığı ile ilgili konunun sos-
yo-politik yönü aşağıdaki paragraflarda
ele alınmaktadır.
Çevre Duyarlılığı Ve Çevrecilik
Hareketleri
Tarih boyunca, insanlar en temel ihtiyaç-
ları olan yiyecek ve barınak temini için
büyük çaba harcamıştır. Yiyecek bulama-
yanlar açlıktan, barınak bulamayanlar ise
aşırı iklim koşulları veya yaban hayvanla-
rı nedeni ile yaşamlarını kaybetmişlerdir.
Binlerce yıl süren, aile-kabile türü yaşam-
dan toplumsal yaşam düzenine geçiş, in-
sanları, yaşam kalitelerinin arttırılması için
doğal kaynaklardan olanaklar elverdikçe
daha fazla yararlanmaya yöneltmiştir. Yi-
yecek ve barınma koşullarının yetersiz
kalması durumunda diğerlerinin yaşam
alanlarından yararlanmak istenmesi, top-
lumlar arasında sosyo-ekonomik sorunlar
yaratmış ve de sonu savaşa kadar ulaşan
sürtüşmelere yol açmıştır.
Tarih boyunca toplumlar, “kuşkuya da-
yalı-korku kaynaklı” risklere karşı alınan
önlemlerin uygulanması ilkesi üzerinde
yönlendirilmiştir. Toplum bireyleri, korku
nedenini ortadan kaldırmayı hedefleyen
liderlerin önderliğinde yaşam kalitelerini
korumak ve daha da arttırmak üzere çaba
harcamaktadırlar. Son kırk yıl içindeki hızlı
sanayileşme, toplumun yaşam kalitesini de
hızla arttırmış ancak, beraberinde çevre
sorunlarını da getirmiştir. Sanayi tesislerin-
den kaynaklanan atık ve deşarjların insan
sağlığı ve diğer canlı ve bitkiler üzerinde-
ki doğrudan ve dolaylı olumsuz etkileri,
toplumları “endüstriyel kirlilik” konusunda
duyarlı hale getirmiş ve önceleri “tüten ba-
canın medeniyet sembolü olduğu” şeklin-
deki toplum düşüncesi, günümüzde anla-
mını yitirmiştir. Gıda ve barınak sorunlarını
büyük ölçüde çözmüş toplumlar, eğitimin
sağladığı “ileriyi düşünme olgusu ile, ya-
şam kalitelerinin sürdürülmesi açısından
“çevre sorunlarının” gelecek için en büyük olma” eğilimi ortaya çıkmakta ve özellikle yerel küçük kişisel çıkar sürtüşmeleri ola-
sorunlardan biri olduğunun farkına varmış her yeni kazı işlemi gerektiren inşaat/ma- rak başlayan ve “siyanür korkusu” üzerine
ve tüm dünya toplumları “çevre kalitesini den mühendislik projeleri ideolojik/politik kurulu “altın madeni-çevre felaketi” ilişki-
kaybetme korkusu” içine düşmüştür. Bu anlaşmazlıkların tetikleyicisi durumuna lendirmeleri, kısa zamanda politikacılar ve
tür bir durum, uluslararası düzeyden kü- düşmektedir. yurtdışı destekli sivil toplum hareketlerinin
çük toplumlar içinde dahi uygulanabilir de katılımlarıyla uluslararası nitelik kazan-
güç/çıkar amaçlı “kaos yaratmaya” da uy- Günümüz Çevrecilik Yaklaşımı ve mış ve ülkemizdeki çevrecilik akımının
gun bir fırsat ortamı oluşturmuştur. Madencilik lokomotifi olmuştur. Ülkemizin ilk altın ma-
Ülkemizde son yıllardaki “görünür” Benzer çevre duyarlılığı (ya da ilgisizliği) deni olan Ovacık Madeni odaklı çevrecilik
ekonomik gelişme ile birlikte“oldukça poli- nedeniyle, 1970’li yıllarda, genelde dev- hareketinin 2001 yılı öncesindeki yerel ve
tikleşen” sosyal yaşam, toplum bireylerini let kurumları tarafından yürütülmekte olan uluslararası boyutu ile ilgili ayrıntılı bilgi,
gelecekleri ile ilgili gördükleri her konuda büyük ölçekli madencilik faaliyetleri ile il- kendisi bir akademisyen cumhuriyet ta-
hassaslaştırmaktadır. Özellikle, görünürlü- gili çevre sorunları toplumun gündeminde rihçisi olan Dr. Hablemitoğlu tarafından
ğü yüksek mühendislik projelerini hızlan- yer almamakta idi. Ancak, 1990 yılından kitap olarak yayımlanmıştır (Hablemitoğlu,
dırmak amacı ve/veya politik çıkarlara hiz- itibaren, Ovacık Altın Madeni inşaat ve iş- 2001).
met etme yaklaşımı ile yürürlükteki idari ve letme faaliyetleri gündeme geldiğinde bu Son yıllarda sosyal-ekonomik-çevresel
yasal düzenlemelerde hızla yapılan “günü- durum değişmiştir. Daha ÇED yönetmeliği fayda ve etkilerinin değerlendirmesinde
birlik” değişiklikler sonrasında, planlanan (ilk yürürlüğe giriş 7 Şubat 1993) henüz ül- en fazla sorgulanan ve özellikle gelişmek-
veya inşa edilmekte olan her yeni mühen- kemizde yok iken 1991 yılında Dokuz Eylül te olan ülkelerde çevresel konuların en
dislik projesi, “kamu yararı bağlamında” Üniversitesi Çevre Bölümü’ne hazırlatılan öne getirildiği sanayi sektörlerinin başın-
toplum bireylerince şüphe ile karşılan- ÇED Raporu’ndaki ekonomik ve teknolojik da “madencilik” gelmektedir. Tüm dünya
makta ve bu tür projelere genelde karşı ayrıntılar, projenin üretim getirisi ve özel- toplumlarında artan çevre duyarlılığı, ge-
çıkılmaktadır. Toplumun bilgilendirilmesi likle altın kazanım prosesinde “siyanür” rekli ve yeterli çevresel önlemler alınma-
ve bireylerin görüşlerinin alınması konu- kullanılacağı ve de işletmecinin yabancı dan işletilmekte olan maden işletmelerini
larındaki uygulamaların yetersiz olduğu sermaye şirketi olduğu konuları toplumun çevre hareketlerinin kolay hedefi haline
algıları da hukuk sisteminin işlemesindeki bilgisine ulaştığında, “Ovacık Altın Madeni getirmiştir. Madencilik sektörünün son yir-
yavaşlıklarla birleştiğinde, toplum bireyle- Projesi” toplumun sosyo-politik gündemi- mi yıldaki çevre-dostu işletmecilik yönün-
rinde genelde“her toplumsal projeye karşı ne yerleşmeye başlamıştır. Başlangıçta deki çabaları, çeşitli nedenlerle topluma

itü vakfı dergisi 51

 MADENCİLİK DOSYASI
yeterince iletilemediğinden dolayı, özel-
likle gelişmekte olan ülkelerdeki maden
aramacılığı ve yeni maden işletme yatırım-
larının hızı kesilmiş bulunmaktadır. Buna
ilaveten, "16.06.2012 tarih ve 28325 sayılı
Resmi Gazete’de yayınlanan 2012/15 sa-
yılı Başbakanlık Genelgesi” ile kamu ku-
rum ve kuruluşlarının sahip oldukları veya
tasarrufunda bulunan taşınmazların kul-
lanımının Başbakanlık iznine bağlanması
sonucunda Hazine, Orman ve Tarım arazi
tahsisinin çıkmaması; bu çerçevede ma-
den ruhsatları işlemlerinin de Başbakanlık
iznine bağlanmış olması ve de ruhsatların
kullanım izinlerinin çok uzun sürede çık-
ması veya çıkmaması, arama sondajları-
nın dahi yapılamaması nedeniyle, son üç
yıl içinde madencilik sektörünün gelişme
hızı kesilmiş ve hatta gerileme noktasına
gelmiş durumdadır.
Son elli yıl içinde dünya nüfüsu hızla
artmış ve sanayi de bu hıza paralel olarak
gelişmiştir. Bunun sonucu olarak, bilinen
doğal kaynak rezervleri artan hızlarda kul-
lanılmakta ve çevre koşullarında görünür
olumsuzluklar ortaya çıkmaktadır. Bu çev-
resel etkileri, sürdürülebilir kalkınma ilkeleri
doğrultusunda en aza indirecek önlemleri
almak yerine, kıyamet haberciliği yaparak
toplumu korkutarak yeni bir dünya düzeni
kurma yaklaşımı da yeni bir ideoloji haline
gelmiştir. Globalleşen iletişim olanaklarını
çok etkin olarak kullanan bu yeni ideoloji,
insanları çevre felaketi senaryoları ile kor-
kutarak çok etkilemekte ve özellikle ülke-
lerin kalkınması için gerekli doğal kaynak
kullanım projelerine karşı politize etmekte-
dir. Proje konusu ne olursa olsun, politize
olmuş çevreci hareketlerin ortak noktası,
“gerekli çevre koruma önlemleri alınarak
proje yapılsın” yerine “bu projede çevre-
sel risk vardır dolayısı ile proje toplum için
yararlı değildir; proje gerçekleştirilmesin,
halk da bu projeyi istemiyor” olmaktadır.
Bergama’daki Ovacık Altın Madeni karşıt-
lığı ile başlayan ve günümüzde sadece al-
tın madenciliğine değil, her tür madencilik
ve hatta enerji ile alt yapı faaliyetine yö-
nelik, politikacıların tutumları sonucunda
giderek siyasi bir duruş kazanan bir “ma-
dencilik karşıtı olma algısı” toplumumuzda
yerleşmiş bulunmaktadır.
Altın madenciliğinin bir özelliği de, ma-
dencilik ürününün (Doré külçe) elde edil-
diği anda (dorenin rafinasyonu dışında)
daha ileri bir teknoloji ile işlenmesi gerek-
meksizin en yüksek katma değerine nakit
52 itü vakfı dergisi
olarak ulaşmış olmasıdır. Bu özelliği ile
kıymetli metal madenciliği, gelişmemiş ül-
keler için dahi, doğal kaynağı topluma en
yüksek ekonomik katkı düzeyinde kazan-
dıran bir sanayi sektörüdür. Bu bağlamda,
“gelişmekte olan ülkelerde yaratılan altın
madeni karşıtı hareketlerin nedeni, başka
ülkelerin, bu doğal kaynaktan yeterince
katma değer payı alamaması olabilir mi?”
sorusunun olası yanıtlarını da irdelemekte
yarar vardır. Bu bağlamda, referans liste-
sinde verilen 2001 basım tarihli N. Hable-
mitoğlu’nun kitabı ile birlikte, 2008 yılında
Ankara Barosu Hukuk Gündemi Dergisin-
de yayımlanmış “Kaz’ıklanıyor muyuz?”
başlıklı yazının (Özdemir, 2008) ve İTÜ
Vakfı Dergisi’nin 1998 tarihli 27. sayısın-
da yayımlanmış olan “Türkiye Kalkınma-
sınının Sürdürülebilirliği Açısından Doğal
Kaynaklardan Yararlanma Sorunları” (Zan-
bak, 1998) başlıklı makalenin okunmasını
öneririm.
Bilindiği üzere, her ne kadar stratejik
olarak değerlendirilse de, ileri kimyasal
türevlerinin üretimine hala ulaşamamış ol-
mamız nedeni ile, bor madenlerimiz için
henüz bu tür bir çevrecilik hareketi mev-
cut değildir. Şu anda, ülkemizde çevrecilik
hareketlerinin henüz hedefi olmayan, tor-
yum, volfram, nadir toprak elementleri ve
de ileri bor türevleri ile ilgili mühendislik
projelerinin hayata geçirilmesi durumun-
da, benzer sosyo-politik tartışmaların gün-
deme gelmesi olasıdır.
Bilgi Kirliliği
İnternet ortamında “Altın Madenciliği ve
Çevre” konusunda çok sayıda bilgi/ha-
berler bulunmakta ve birbiri ile aykırı/zıt
yorumlar nedeni ile, toplum bireyleri “bil-
gi kirliliği” olarak adlandırabilecek bilgi
karmaşası içindedir. Bu konuda, Jeoloji
Siyanür liçi yönteminin
uygulandığı, yaklaşık son otuz
yıllık gümüş üretimi ve son
on yıllık süreçte, ülkemizde
yürütülmekte olan altın
madenciliği faaliyetlerinde,
Çevre Bakanlığı ve diğer
bakanlıklarca yapılan periyodik
çevresel izleme ve denetimleri
sonuçlarına göre, herhangi bir
çevresel sorun ortaya çıkmadığı
görülmektedir.
Mühendisleri Odası (JMO) Haber Bülteni
dergisinde 1996 yılında yayımlanmış olan
“Madenciliğin Sonu mu” başlıklı makale-
nin (Oygür, 1996) okunmasını öneririm;
ancak, ayni derginin iki sayı sonrasında
yayınlanan bir karşı görüş sonrasında, bu
makaleye JMO internet ortamındaki erişim
kaldırılmış bulunmaktadır.
Bilgi kirliliği, sadece madencilik ve
çevre ilişkileri için değil, insan sağlığı ve
beslenme konularında da açıkca görül-
mektedir. Bu bağlamda, "Basında Yayın-
lanan Beslenme Haberlerinin Değerlendi-
rilmesi" konusunda yazılmış bir akademik
makalenin özetindeki aşağıdaki alıntıyı
irdelemekte yarar vardır (Demir, 2010):
“Sağlıklı yaşam tutkusunun yaygınlaş-
masında, bilgiye ulaşmanın kolaylaşması
ve bilgi üretenlerin bilgiyi paylaşmaya baş-
laması,“bilgi kirlenmesi”ne sebep olmaya
başlamıştır. İnsanlar hastalıkları ile ilgili
istedikleri tüm bilgilere internet üzerin-
den ulaşabilmektedirler. Ayrıca, dergi ve
gazetelerde de sağlık haberlerinin sayısı
artmıştır. Ciddi bilimsel dergilerin tümü,
yayınladıkları araştırma, makale veya gö-
rüşlerin özetlerini internetten servis eder
hale gelmiştir. İçinde bulunduğumuz çağın
kitle iletişim çağı olarak adlandırıldığı ka-
bul edilecek olursa, kitle iletişim araçları-
nın insanlar üzerindeki etkinliği ve kişilerin
bilgi kazanmasındaki önemi yadsınama-
maktadır.
Kitle iletişim araçlarının, sağlığın yanı
sıra beslenmeyi de ilgilendiren bilgilen-
dirme süreci ile yakından ilişkisi vardır.
Diğer kitle iletişim araçlarına oranla ga-
zeteler, özel baskı ve bölümlerle her gün
okura hitap ettikleri için daha avantajlı ve
tercih edilir olabilmektedirler. Gazetelerde
verilen haberlerin, örneğin beslenme ilgili
haberlerin, verildiği şekilde birey tarafın-
dan yorumlanmaksızın, geçerli bilgi olarak
algılanması olasılığı bulunmaktadır. An-
cak bir konu hakkında tutum geliştirmede
haberin birinci kaynağı yanında aktaran
kişinin uzmanlık etkisinin de önemli yer
tutacağı sanılmaktadır. Yazılı basının za-
man zaman uzmanlara yeterince danış-
madan konuları abartarak verdiği, buna
bağlı olarak toplumda korku uyandırdığı,
hatta insanların sağlığı ile oynayabildiği
de bilinmektedir”.
Buna ilaveten, Mersin'de diş tedavi-
si için genel anestezi yapıldıktan sonra
sağlık sorunu yaşamış bir çocuk ile ilgili
olarak basında çıkan haberler üzerine,
Türk Diş Hekimleri Derneği’nin yapmış
olduğu basın açıklaması da aşağıdadır
(TDB, 2010):
“Her tıbbi müdahale bir risk içerir. He-
kimin vazifesi bu riskler konusunda kişileri
tedavi öncesinde bilgilendirmek ve tedavi-
nin en az risk içerecek uygun koşullarda
yapılmasını sağlamaktır."
Sağlık konusunda halka bilgi verirken
veya bir olumsuzluğu anlatırken haksız
ithamlarla bulunmak, sadece sonuç ne-
deniyle tedavinin gerekliliğini tartışma
konusu yapmak; hekimleri riskli hastala-
rın tedavisinden uzaklaştırabileceği gibi
hastaları sağlıksız bir geleceğe mahkum
etme ihtimalini oluştururken, halkta yarat-
tığı korkunun hekimlere karşı güvensizliğe
yol açarak bireylerin sağlığı açısında da
olumsuz gelişmelere neden olmaktadır.
Sağlık konusunda sansasyonel ha-
berlerden kaçınıp, mümkün olduğunca
konunun uzmanına danışılarak bilimsel ve
objektif mesajlar verilmelidir. TDB olarak
hasta haklarına olan duyarlılığımızı bir kez
daha vurgularken zor bir mesleğin uygula-
yıcıları olan meslekdaşlarımıza karşı söy-
lemlerde, medyayı basın etik kurallarına
uymaya çağırıyoruz”.
Yukarıdaki alıntılarda altı çizili cüm-
lelerdeki “sağlık”, “hekim”, “beslenme”,
“risk”, “bilgi kirliliği”, “halkta yaratılan
korku”, “tedavi”, “sansasyonel haber”,
“konunun uzmanına danışılarak bilimsel
ve objektif mesajlar verilmesi” kavramları
“çevre”, “altın madenciliği”ve “mühendis-
lik” kavramları ile eşleştirilirse, çevre ko-
nusundaki bilgi karmaşasının sadece altın
madenciliğine özgü olmadığı görülebilir.
Uzmanın Bilgisine Saygı
Altın madenciliği ve çevre konusunda da
sansasyonel haberlerden kaçınıp, konu-
nun uzmanlarının verdikleri bilimsel ve ob-
jektif bilgiler ile raporlara itibar edilmelidir.
1994-2000 yılları arasında, Ovacık Al-
tın Madeni’nin çalışma izinleri sürecinde,
bu madencilik projesinin çevre felaketine
neden olacağı gerekçeleri ile çok sayıda
dava açılmıştır. 1994 Kasım ayında başla-
yan ve Ağustos 2004’de Çevre ve Orman
Bakanlığı'nın tesise ÇED olumlu kararına
kadar süren bu hukuk sürecinin bir kro-
nolojisine referanslarda verilen kaynaktan
ulaşılabilir (Akel, 2006).
1997 Mayıs ayı içinde Danıştay, altın
madenciliğine izin veren Çevre Bakanlığı
işleminin iptali istemi ile açılan davaların
Altın madenciliğinin bir özelliği
de, madencilik ürününün
(Doré külçe) elde edildiği
anda (dorenin rafinasyonu
dışında) daha ileri bir teknoloji
ile işlenmesi gerekmeksizin
en yüksek katma değerine
nakit olarak ulaşmış olmasıdır.
Bu özelliği ile kıymetli metal
madenciliği, gelişmemiş
ülkeler için dahi, doğal kaynağı
topluma en yüksek ekonomik
katkı düzeyinde kazandıran bir
sanayi sektörüdür.
reddi yolunda verilen Bölge İdare Mahke-
melerinin kararlarını bozarak dava konusu
işlemin yeniden görüşülmesi yönünde bir
karar vermiştir. Bu karar sonrasında, uz-
manlık konusu madencilik olan ve çeşitli
üniversitelerden çok sayıda bilim adamı
Ovacık Altın Madeni özelinde “altın ma-
denciliği ve çevre” ilişkisi üzerine, bilimsel
görüşlerini belirtmişlerdir. ODTÜ Maden
Mühendisliği Bölümünün 12 öğretim üyesi
tarafından, hukukun üstünlüğüne inanan
kişiler olarak, altın madenciliği ve Danış-
tay kararları hakkında toplumu bilgilendir-
mek amacıyla yaptıkları, konuyu irdeleyen
14 maddelik teknik irdeleme içeren açıkla-
manın sonuç kısmı aşağıda verilmektedir
(ODTÜ-MMB, 1997):
Danıştay kararlarında 2709 sayılı T.C.
Anayasasının kişinin dokunulmazlığı,
maddi ve manevi varlığı ile ilgili 17. Mad-
de, sağlık hizmetleri ve çevrenin korun-
ması ile ilgili 56.Madde dikkate alınmıştır.
Ancak, anayasamız tabii servetlerin ve
kaynakların aranması ve işletilmesi ile ilgi-
li 168.Madde ile yeraltı kaynaklarımızı da
güvence altına almıştır. "Ya madencilik,
ya çevre" gibi bir dayatma ülkemiz çıkar-
larına uygun değildir. Yeraltı kaynakları-
mızın ekonomiye kazandırılması sırasın-
da, yapılacak işlemlerin bilim ve tekniğe
uygunluğu, ilgili kuruluşlarca ve konunun
uzmanları tarafından denetlendiği ve iz-
lendiği sürece üzerinde yaşadığımız ve
gelecek nesillere bırakacağımız çevremi-
zin zarar görmesi, insan yaşamının riske
atılması mümkün değildir. Saygılarımızla;
12 akademisyen...
Devam eden hukuk sürecinde, Danış-
tay 1999 yılında, insan ve çevre sağlığını
tehdit ettiği öne sürülen risklerin var oldu-
ğu gerekçesi ile, yürütmeyi durdurma ka-
rarı da vermiştir. Ancak, bu karardan sonra
yetkili idare Çevre Bakanlığı’nın ne gibi
işlem yapacağını sorması üzerine Başba-
kanlık konuya sahip çıkmış ve Ovacık Altın
Madeni ile ilgili Danıştay kararındaki“insan
ve çevre sağlığını tehdit ettiği öne sürülen
risklerin kabul edilir olup olmadığının tes-
bitini” TÜBİTAK’tan istemiştir. Sözkonusu
TÜBİTAK Raporu'nun hazırlanma gerek-
çesi ve sonuç kısmı aşağıdadır (TÜBİTAK,
1999):
Başbakanlık Müsteşarlığı 08.03.1999
tarihli yazılı talimatı ile TÜBİTAK Başkan-
lığı'ndan Ovacık Altın Madeni ile ilgili Da-
nıştay kararında insan ve çevre sağlığını
tehdit ettiği öne sürülen risklerin kabul edi-
lir olup olmadığının tesbitini istemiştir. TÜ-
BİTAK tarafından görevlendirilen 11 bilim
adamından oluşan komisyon, incelemeleri
sonucunda, aşağıdaki ortak görüş ve ka-
naate varmıştır:
(1) İlgili Danıştay kararında insan ve
çevre sağlığını tehdit ettiği öne sürülen
risklerin tümüyle giderildiği ya da kabul
edilebilir limitlerin çok altına çekilmiştir,
(2) Tesisin mevcut özellikleri ile, ge-
rek üretim teknolojisi gerekse sağlanmış
olan çevresel koşullar açısından dünyada
altın madenciliği için öngörülüp uygulan-
makla olan en uygun teknoloji düzeyini ya
da daha iyisini yansıtmaktadır,
(3) Bu şekilde inceleme konusu tesi-
sin, ve aynı koşullarda benzerlerinin, çev-
re uyumlu ve duyarlı birer iktisadi faaliyet
olarak işletmeye geçirilmeleri, sürdürülebi-
lir kalkınma kavramı çerçevesinde ülkemiz
menfaatleri açısından uygun ve yararlı
olacaktır.
Yukarıda sonuç kısımları verilen, ko-
nularında uzman olan bilim adamlarının
hazırladığı 1999 tarihli TÜBİTAK Raporu,
çevrecilik hareketi taraftarları tarafından
şiddetle reddedilmiş ve Ovacık Altın Ma-
deni’nin işletilmesi sonucunda, toplumda
“çevre felaketinin kaçınılmaz olduğu” al-
gısı yaratılmıştır. Ancak, ilgili bakanlıkların
izin ve denetimleri altında, Ovacık Altın
Madeni 2005 yılından beri çalışmakta ve
çevre felaketi yaratacağı ileri sürülen atık
havuzu ve açık işletme ömrünü sorunsuz
tamamlamış ve yeni alınan ÇED raporları
sonrasında, işletmede başka üretim üni-
teleri devreye alınmıştır. Dolayısı ile, 1994-
2004 sürecindeki hukuk mücadelesine
konu olan işletmede, davacılar tarafından
öne sürülen kararındaki “insan ve çevre
itü vakfı dergisi 53
 MADENCİLİK DOSYASI
sağlığını tehdit ettiği öne sürülen risklerin
kabul edilemez olduğu” iddiasının doğru
olmadığı; iyi mühendislik uygulamaları ile
bu tür olası risklerin yönetilebileceği kanıt-
lanmıştır.
Madencilik ve Çevre Konusunda
Bilgi Kirliliği
Yukarıdaki Uzman Bilgisine Saygı alt baş-
lığı altında verilen açıklamalardan hareket-
le, insan sağlığı konusundaki Bilgi Kirliliği
için yukarıda başkalarından (Akel, 2006
ve TDB, 2010) aktarılan görüşlerin, benzer
cümlelerle “Madencilik ve Çevre” konu-
sundaki bilgi kirliliği için aşağıdaki parag-
raflardaki gibi uyarlanabileceği görülür:
Sağlıklı yaşam ve çevre tutkusunun
yaygınlaşmasında, bilgiye ulaşmanın
kolaylaşması ve bilgi üretenlerin bilgiyi
paylaşması, “bilgi kirlenmesi”ne sebep ol-
maktadır. İçinde bulunduğumuz çağın kit-
le iletişim çağı olarak adlandırıldığı kabul
edilecek olursa, kitle iletişim araçlarının in-
sanlar üzerindeki etkinliği ve kişilerin bilgi
kazanmasındaki önemi yadsınamaz.
Kitle iletişim araçlarının, çevre ve in-
san sağlığının yanı sıra sürdürülebilir kal-
kınmayı da ilgilendiren bilgilendirme süreci
ile yakından ilişkisi vardır. Gazetelerde ve-
rilen haberlerin, örneğin çevre ile ilgili ve
genelde objektif olmayan haberlerin, birey
tarafından yorumlanmaksızın,verildiği şe-
kilde, geçerli bilgi olarak algılanması ola-
sılığı bulunmaktadır. Ancak,madencilikle
ilgili bir konu hakkında tutum geliştirmede
haberin birinci kaynağı kadar aktaran kişi-
nin uzmanlık alanı da önemli olmaktadır.
Yazılı basının zaman zaman uzmanlara
yeterince danışmadan konuları abartarak
verdiği, buna bağlı olarak toplumda korku
uyandırdığı da bilinmektedir.
Yaşamın her safhası için geçerli
olduğu gibi, her mühendislik
projesindeki faaliyetler bir risk
içerir. Mühendisin görevi, bu
riskler konusunda ilgili devlet
kurumları ve toplumu faaliyet
öncesinde bilgilendirmek ve
mühendislik uygulamalarının
insan sağlığı ve çevre kalitesine
etkisi açısından en az risk
içerecek uygun koşullarda
yapılmasını sağlamaktır.”
54 itü vakfı dergisi
Yaşamın her safhası için geçerli olduğu
gibi, her mühendislik projesindeki faaliyet-
ler bir risk içerir. Mühendisin görevi, bu risk-
ler konusunda ilgili devlet kurumları ve top-
lumu faaliyet öncesinde bilgilendirmek ve
mühendislik uygulamalarının insan sağlığı
ve çevre kalitesine etkisi açısından en az
risk içerecek uygun koşullarda yapılmasını
sağlamaktır.
Mühendislik faaliyeti hakkında halka
bilgi verirken veya bir olası olumsuzluğu
anlatırken sansasyonel ve yanlı iddialarda
bulunmak, mühendislik proje yatırımlarını
engelleyerek kalkınmanın sürdürülebilirliği-
ni tehlikeye atmaktadır.
Türk madencilik sektörü olarak, hepi-
mize ait olan sağlıklı çevre haklarına olan
duyarlılığımız bir kez daha vurgulanırken,
madencilik gibi zorlu çalışma koşulları ve
risk sermayesinin gerektirdiği finansman
zorlukları altında çalışan, bu zor meslekle
ilgili haber ve görüşler verilirken etik kural-
ların unutulmaması ve sansasyonel bilgi ve
haberlerden kaçınıp, konunun uzmanları-
nın verdikleri bilimsel ve objektif bilgiler ve
raporlara itibar edilmesi gerekir.
Sonsöz olarak ...
Altın Madenciliği ve Çevre konusu, hak-
kında onlarca sayfa yazılsa da, “ama, .....
konunun bir de bu açıklaması var” türü gö-
rüşlere çok açık olan bir konudur. Bu ko-
nuda ülkemizde bir ilk örnek olan Ovacık
Altın Madeni üzerinde yürütülen hukuk sü-
recinde ileri sürülen “insan ve çevre sağlı-
ğını tehdit ettiği öne sürülen risklerin kabul
edilemez olduğu” iddiasının doğru olma-
dığı, 2001’den itibaren çalışan ve dava
konusu olan atık barajı ve pasa yönetim
üniteleri ve diğer işletme faaliyetlerinden
kaynaklanan herhangi bir çevre sorunu
ortaya çıkmaması ile kanıtlanmıştır. Ancak,
konunun sosyo-politik boyutlarının sadece
bilimsel ve teknik yaklaşımlarla çözüleme-
yecek derecede karmaşık olması nedeniy-
le, altın madenciliği üzerinde odaklanan
hukuk mücadelelerinin devam edeceği de
gerçekçi bir öngörü olmalıdır.
Referanslar
– Akel, Y. (2006).Örnek Olay No 10, Bergama
Siyanürle Altın Olayı, Koç Üniversitesi Çevre
Hukuku Dersi İçin Örnek Olay Sunumu, 14 Ara-
lık,http://www.anayasa.gen.tr/law315-bergama.
htm(erişim: 30.06.2015)
– Demir, M. (2010).Basında Yayınlanan Bes-
lenme Haberlerinin Değerlendirilmesi, ABMYO
Dergisi Sayı 19, sayfa 26-39, Aydın Üniversi-
tesi,http://abmyod.aydin.edu.tr/bilimsel_dergi/
bilimseldergi19.pdf(erişim: 30.06.2015)
– Eveleth, R.W. (1978). New methods of working
an old mine, The Future of Small-Scale Mining,
UNITAR, Mexico: 333-339.
– Habashi, F. (2005). A Short History of Hyd-
rometallurgy, Hydrometallurgy, Elsevier BV
(doi:10.1016, J..Hydromet.2004.01.008):
15–22.
– Hablemitoğlu, N. (2001). Alman Vakıfları ve
Bergama Dosyası, Pozitif Yayıncılık-Otopsi Ya-
yınevi, 1. Baskı, ISBN 9758410210, 304 sayfa
(tekrar basım, 2008, ISBN 9756461705).
– Kappes, D.W. (2002). Precious Metal Heap
Leach Design and Practice, Proc. Mineral Proc.
Plant Design, Practice and Control, SME, Little-
ton, Colorado, USA, ISBN 0-87335-223-8, Vol.2:
1606-1630.
– ODTÜ-MMB, (1999). ODTÜ Maden Mühendis-
liği Bölümü Öğretim Üyelerinin Altın Madenciliği
ve Danıştay Kararları Üzerine Yaptıkları Açıkla-
ma, TMOBB-Maden Mühendisleri Odası, Ma-
dencilik Bülteni, Mayıs http://www.maden.org.tr/
resimler/ekler/c431fd7ec4437de_ek.pdf(erişim:
30.06.2015)
– Oygür, V. (1996). Madenciliğin sonu mu, Jeolo-
ji Mühendisleri Odası Haber Bülteni, sayı: 96/1,
sayfa 17-24 (bu makaleye JMO web sayfasın-
dan ulaşım bulunmamaktadır, sadece basılı
dergide mevcuttur).
– Özdemir, F. B. (2008). “Kaz”ıklanıyormuyuz?,
Ankara Barosu Hukuk Gündemi Dergisi, sayfa
22-26.http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/
ankarabarosu/hgdmakale/2008-1/1.pdf(erişim:
30.06.2015).
– TBMM (2010). Türkiye Büyük Millet Meclisi
“Madencilik Sektöründeki Sorunların Araştırıla-
rak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi
Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyo-
nu Raporu”, Mayıs, 754 sayfa
– TDB (2010).‘Sağlık konusunda sansasyonel-
haberden kaçınalım’, Türk Dişhekimleri Birliği
Dergisi, sayı: 120, Sayfa 18 http://www.tdb.org.
tr/tdb/v2/yayinlar/TDBD/120sayi.pdf,(erişim:
30.06.2025)
– TUBITAK(1999). Eurogold Ovacık Altın Made-
ni TÜBİTAK – YDABÇAG Değerlendirme Rapo-
ru, Ekim http://www.geocities.ws/siyanurlealtin/
belgeler/tubitak.html (Erişim: 28.06.2015)
– Zadra, J.B. (1950). A process for the recovery
of gold from activated carbon by leaching and
electrolysis, U.S. Bureau of Mines, Rept. Investi-
gation 4672.
– Zanbak, C. (1998). Türkiye Kalkınmasınının
Sürdürülebilirliliği Açısından Doğal Kaynaklar-
dan Yararlanma Sorunları, İstanbul Teknik Üni-
versitesi Vakıf Dergisi, Sayı 27, sayfa 21-26
– Zanbak, C. (2012).Heap Leaching Technique
in Mining Within the Context of Best Available
Techniques (BAT), Euromines, November, 33p.
http://www.euromines.org/mining-europe/mi-
ning-techniques(Erişim: 30.06.2015)
Cumhuriyet Döneminde 1. Giriş

"Hukuk bir gün herkese lazım olacaktır."

Madencilikte Mevzuat Hukuk nedir? Hukuk, toplumun genel men-

faatini veya bireylerin ve toplumun ortak
iyiliğini sağlamak amacıyla konulan, kamu
gücüyle desteklenen kural, hak ve kanun-
Maden Y. Müh. Necati Yıldız ların bütünüdür. Daha yaygın bir tanımıyla
İTÜ Maden Fakültesi’75 hukuk, adalete yönelmiş toplumsal yaşama
düzenidir.
Anayasa Mahkemesi'nin 11.10.1963 ta-
Madencilikte ülkemizin vizyonu; cevher üretip satan rihli 63/124 Esas, 23 Sayılı kararında hukuk
hammadde kaynağı bir ülke olmaktan çıkıp, sanayi ile ilişkilenmiş, devleti ilkesinin tanımı yapılmıştır. Anayasa
Mahkemesi bu kararında;
dünya pazarlarında katma değeri yüksek uç ürünlerde söz sahibi
“Hukuk devleti, insan haklarına saygı
bir ülke konumuna gelmek olmalıdır. Bunun için her madenin
gösteren ve bu hakları koruyucu, adil bir hu-
üretimi ile bunları uç ürünlere dönüştüren sanayi sektörü bir kuk düzeni kuran ve bunu devam ettirmeye
bütün olarak düşünülmeli, planlamalar bir bütün olarak yapılmalı, kendini zorunlu sayan ve bütün faaliyetle-
bu kapsamda ulusal bir madencilik politikası ve stratejisi rinde hukuka ve anayasaya uyan bir devlet
oluşturulmalıdır… olmak gerekir. Hukuk devletinde, kanun ko-
ruyucu organ da dâhil olmak üzere, devletin
bütün organları üstünde hukukun mutlak bir
hâkimiyeti haiz olması, kanun koruyucunun
İstanbul Teknik Üniversitesi’ndeki mühendislik yasama faaliyetlerinde kendisini her zaman
eğitimimizde bizlere Maden Hukuku dersini veren anayasa ve hukukun üstün kuralları ile bağlı
Hocamız Sayın Yavuz Fındıkgil’i saygı ile anıyorum. tutması lazımdır”.

itü vakfı dergisi 55

 MADENCİLİK DOSYASI
Yargı kararlarına uyulması hukuk devle-
tinin olduğu kadar, uygar bir toplum olma-
nın da gereğidir. Yargı kararlarına uyulma-
nın idare edenlerin keyfine bağlı olduğu bir
toplumda hukuk güvenliği yok demektir.
Kuvvetler (erkler) ayrılığı ilkesi, hukuk
devleti olabilme ilkesinin en önemli unsur-
larından biri olup, yasama fonksiyonunun
yürütmeden ayrı bir organın elinde bulun-
ması, diğer yandan da yargı fonksiyonunu
yerine getiren organın bağımsız ve tarafsız
hakim ve savcılar eliyle yürütülmesi an-
lamına gelmektedir. Hukuk devletinde bu
ilkenin uygulanabilirliği için yargı organının
yasama ve yürütmeye karşı bağımsız olma-
sı gerekmektedir. Bu nedenle yargı organla-
rına hükümetlerin müdahale etmemesi, bu
organların bağımsız olması, bağımsızlığını
koruyacak şekilde oluşması ve varlığını
sürdürmesi gerekmektedir.
2.Cumhuriyetin İlk Yıllarında Madencilik
17 Şubat – 4 Mart 1923 tarihler arasında İz-
mir'de toplanan İktisat Kongresi’nde ülkenin
ekonomik sorunları tartışılmıştır. Gazi Mus-
tafa Kemal Atatürk ve silah
arkadaşlarının kazandıkları
Kurtuluş Savaşı sonrası ül-
kemizin siyasi ve ekonomik
bağımsızlığı öngörülmüş,
kongrede ekonomik bağım-
sızlık hedefinin nasıl gerçek-
leştirileceği tartışılmıştır.
Kongrede liberal ekono-
mi benimsenmiş, alınan ekonomik kararlar
doğrultusunda madencilik sektörüne kredi
sağlamak amacı ile 1925 yılında Sanayi
Maadin Bankası kurularak faaliyete baş-
56 itü vakfı dergisi
lamıştır. Bu dönemde özel sektörde yeterli
sermaye birikimi olmadığından devlet ma-
denciliğe ve ülke kalkınmasına öncülük
etmiştir. Madencilik sektörünün maden
mühendisi gereksinimini karşılamak için
1924 yılında Zonguldak'ta Maden Mühen-
disi yetiştirmek amacı ile Maadin ve Sanayi
Mekteb-i Âlisi kurulmuş, 1930 yılına kadar
bu okulda 100 kadar maden
mühendisi yetiştirilmiştir.
1935 yılında madenlerin
aranarak açığa çıkarılması
için Maden Tetkik ve Arama
Enstitüsü, yine aynı tarihte bu
Enstitü tarafından bulunacak
madenleri işletmek ve ma-
dencilik, enerji üretimi, da-
ğıtımı alanlarında faaliyette bulunması için
Etibank kurulmuştur. Bu iki kurumla birlikte
Cumhuriyet tarihimizde madencilik ile ilgili
önemli bir sayfa açılmıştır.
2.1.1954 gün, 6309 Sayılı Maden Kanunu
Osmanlı Devleti döneminde 1862 yılında
Paris Anlaşması, 1867 yılında yürürlüğe gi-
ren “Yabancıların mülk edinmeleri yasası”,
1869 yılında uygulanmaya konulan “Maa-
din Nizamnamesi” arasında ciddi sömürü
ilişkileri vardır. Bu ilişkiler 1950’li yıllardan
sonra da gündeme gelmiştir. 18.01.1954
tarihinde 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi
Teşvik Kanunu, 7.03.1954 tarihinde 6326
sayılı Petrol Kanunu, 11.03.1954 tarihinde
6309 sayılı Maden Kanunu Yürürlüğe gir-
miştir. Bu kanunlar yabancıların girişimiyle
çıkartılmıştır. 6309 sayılı Maden Kanunu, ¬
Amerika vatandaşı Dr. Northcutt Ely baş-
kanlığında, onların isteği doğrultusunda,
yabancı sermayeli şirketlere madencilik
sektöründe ruhsat güvencesi sağlanması
amacıyla hazırlanmıştır.
Dünyada yaşanan petrol krizleri nede-
niyle ülkemizin enerji politikalarında köklü
değişimler yaşanmış ve öz kaynaklara da-
yalı enerji üretimi ön plana çıkmıştır. 2172
sayılı yasanın yürürlüğe girdiği 1978 yılı
ülkemizin enerji ve madencilik sektörü-
nün dönüm noktalarından bir olmuştur.Bu
1935 yılında madenlerin aranarak
açığa çıkarılması için Maden
Tetkik ve Arama Enstitüsü, yine
aynı tarihte bu Enstitü tarafından
bulunacak madenleri işletmek ve
madencilik, enerji üretimi, dağıtımı
alanlarında faaliyette bulunması
için Etibank kurulmuştur. Bu
iki kurumla birlikte Cumhuriyet
tarihimizde madencilik ile ilgili
önemli bir sayfa açılmıştır.
yasayla bor, kömür ve demir madenlerinin
devlet eliyle işletilmesine karar verilmiştir.
2172 sayılı Yasanın yürürlüğe girmesin-
den yaklaşık 1.5 yıl sonra hükümet de-
ğişmiş, kurulan yeni hükümet 05 Haziran
1980 tarihinde 8/932 sayılı Bakanlar Kuru-
lu Kararı ile 1978 yılında alınmış Bakanlar
Kurulu Kararlarını yürürlükten kaldırarak,
ruhsat haklarının eski sahiplerine geri ia-
desini öngörmüştür.
Maden Mühendisleri Odası adına TM-
MOB ile diğer dokuz demokratik kitle
örgütünün açtıkları dava sonuncunda,
Danıştay’ın 1981 yılında aldığı karar ile 05
Haziran 1980 tarihinde 8/932 sayılı Bakan-
lar Kurulu Kararı yasal dayanaktan yoksun
olduğu gerekçesiyle iptal edilmiştir. Yürüt-
me organı, Yasama organını yok sayarak
bir karar almış, ancak yargı bu kararı iptal
etmiştir. Bu karar hukuk devletlerinde kuv-
vetler ayrılığı ilkesinin vazgeçilmezliğinin
örnek bir kanıtıdır.
2.2. 1985 yılı 3213 Sayılı Kanun
1980’li yıllarda dünyada ve ülkemizde libe-
ral ekonomi rüzgarlarının estiği dönemler-
de madencilik adına bir şeyler yapılması
gerekmiştir (!). Yapılması gereken de yeni
bir maden kanunudur. Gerekçesi de ha-
zırdır: “6309 sayılı Maden Kanunu günün
koşullarına cevap verememekte, yetersiz
kalmaktadır.”
1985 yılında yürürlüğe giren 3213 sa-
yılı Maden Kanunu’nda ruhsatlandırmay-
la ilgili uygulamalar düzenlenmiş, ruhsat
alanı sınırlarının belirlenmesinde koor-
dinat sistemine geçilmiş, mermer maden
kanunu kapsamına alınmış, maden ismine
göre verilen ruhsatlar alana göre verilmeye
başlanmıştır.
Bu kanunla; “Madencilik, arama, tek-
nolojik araştırma, geliştirme, proje, tesis,
altyapı, istihsal ve ihracat finansman kredi-
si olarak kullanılmak üzere Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığı nezdinde Madencilik
Fonu adı ile bir fon kurulmuştur…” Maden-
cilik fonu, kaldırıldığı 2000’li yıllara kadar
sektöre katkı sağlamıştır.
Ülkemizde ilk Madencilik Şûrası 21-
22 Haziran 1990, ikincisi de 11-13 Kasım
1993 tarihleri arasında Ankara'da gerçek-
leştirilmiştir. Bu Şuralarda sektörün sorun
ve önerileri tartışılmış, hazırlanmış raporlar
öneri olarak ilgililere sunulmuştur.
İkinci Madencilik Şûrası’nın açılışında
konuşan Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman
Demirel’in;"zengin kaynakların fakir bekçisi
5177 sayılı Kanun ile Maden
Kanunu'nda değişiklikler
yapılarak madenciliğin önünün
açılması amaçlanmıştır. Ancak
kanun uygulayıcılar tarafından
doğru algılanamadığından ceza
kanununa dönüştürülmüştür. 5177
sayılı kanun gibi iyi hazırlanmış
bir kanunun, uygulayıcıların
elinde ceza kanununa dönüşümü
hukuk fakültelerinde ders olarak
okutulacak örnek niteliktedir.
olmayalım” sözleri Şura’ya damgasını vur-
muştur.
2.3. 2004 Yılı 5177 Sayılı Kanun Dönemi
2000’li yıllara gelindiğinde madenciler,
ETKB tarafından Maden Kanunu’na göre
verilmiş maden ruhsat ve izinlerinin bir işe
yaramadığını, her önüne gelen idarenin
madenciliğe müdahale ettiğini, faaliyetleri-
ni durdurduklarını, para cezası kestiklerini
ifade etmişlerdir. Kendilerine her şeyi ile
Bakanlık tarafından tamamlanmış, izinleri-
nin tamamı alınmış bir “ruhsat” verilmesi,
böylece diğer bakanlıkların madenciliğe
olumsuz müdahalelerinin engellenmesini
istemişlerdir.
Bu döneme gelinceye kadar özellikle
borsada işlem gören yabancı şirketler ta-
rafından büyük ruhsat alanlarının kapatıldı-
ğı, yerli madencilerin ruhsat alarak maden-
cilik yapabilecekleri boş alanın kalmadığı
bir dönem olmuştur. Maden İşleri Genel
Müdürlüğü’nün uygulamada yaşadığı so-
runların da çözülmesi gerekmiştir.
2004 yılında yürürlüğe giren 5177 sayılı
Kanun’la yüz yıllık Taşocakları Nizamna-
mesi yürürlükten kaldırılmış, Havza-i Fah-
miye ve Maden Kanunu tek bir yasal çatı
altında toplanmıştır.
Ancak Bakanlık ve madenciler bu ka-
nuna sahip çıkmamıştır. Bugün durup geri-
ye doğru bakıldığında 5177 sayılı Kanunla
Maden Kanunu’nda yapılan düzenlemele-
rin ne kadar isabetli, ülkemiz ulusal ma-
denci ve madenciliğinin gelişmesine yö-
nelik olduğunu “GÖREMEMEK İÇİN” bu
ülkede ya “MADENCİ ” ya da Bakanlıkta
“MÜHENDİS” olmak gerekmektedir.
5177 sayılı Kanun ile Maden Kanu-
nu'nda değişiklikler yapılarak madencili-
ğin önünün açılması amaçlanmıştır. An-
cak kanun, uygulayıcılar tarafından doğru
algılanamadığından ceza kanununa dö-
nüştürülmüştür. 5177 sayılı kanun gibi iyi
hazırlanmış bir kanunun, uygulayıcıların
elinde ceza kanununa dönüşümü hukuk
fakültelerinde ders olarak okutulacak ör-
nek niteliktedir.
2.4. 2010 Yılı 5995 Sayılı Kanun Dönemi
2010 yılına gelindiğinde artık madenci,
Bakanlığın gözünde gelir aracı olarak gö-
rülen, çevreyi olumsuz etkileyen potansi-
yel bir suçludur. Devlet, gelirlerini artırmak
için yeni kaynaklar arayışı içindedir. 5995
sayılı kanun “madenciliğimizin”, “ulusal
madenciyi”yok ediş fermanı olmuştur.
2010 yılında yürürlüğe giren 5995 sa-
yılı kanunla, özellikle de arama ruhsat
döneminde “uluslararası rezerv tanımla-
ması, bilimsel madencilik” gibi kulağa hoş
gelen ifadeler altında yabancı şirketlerin
istedikleri gibi bir hukuksal düzenleme
getirilmiştir. Uluslararası firmaların rezerv
konusunda aynı dili konuşmalarını sağla-
mak amacıyla arama dönemi bu şirketlerin
istekleri doğrultusunda bölünmüş, arama
ruhsat süresi uzatılmıştır. Bu kanunla ara-
ma ruhsat dönemi tam bir bürokratik ba-
taklık haline dönüşmüştür. Dünyanın hiçbir
ülkesinde arama amaçlı harcanan para
ile arama faaliyeti yasal olarak ilişkilendiril-
memiştir. Arama ruhsat süresi borsada iş-
lem gören firmaların işine gelecek şekilde
uzatılmıştır. Kanunla, devlet madenciden
itü vakfı dergisi 57
 MADENCİLİK DOSYASI
daha çok vergi almayı, daha çok ceza ver-
meyi amaçlamıştır.
Bakanlık bu dönemde de çıkardığı
kanunu yok saymış, komisyon raporları
ve genelgelerle madenciliği idare etmiş-
tir. Bunlara ilave olarak 16 Haziran 2012
tarihli Başbakanlık Genelgesi ile ülkemiz-
de madencilik sektörü tek kelimeyle felç
edilmiştir. Hiçbir yasal dayanağı olmayan
bu Genelgeyle, madencilik faaliyetleri için
arama ruhsat müracaatları da dahil, izin-
ler Başbakanlığa sorulmaya başlanmıştır.
Hiçbir gerekçe gösterilmeden çoğu izin ve
ruhsat müracaatları reddedilmiştir. Yargıya
gidenler haklı çıkmalarına karşın geri adım
atılmamış, sektör tıkanmıştır. 2015 Haziran
ayı ortası itibariyle yasal dayanaktan yok-
sun bu uygulama halen devam etmektedir.
Artık madencilerde idarenin yasal ol-
mayan uygulamaları alışkanlık yapmıştır.
Çoğu madenci yasal haklarını korumak için
yargıya gitmekten korkmaktadır.
2.5. 2015 Yılı 6592 Sayılı Kanun
Dönemi
2014 yılına gelindiğinde ülkemiz-
de Soma ve Ermenek’te iki büyük
maden iş kazası yaşanmış 319
emekçimiz hayatını kaybetmiştir.
Bu kazanın nedeni sorumluların
gerekli denetimleri yapmamış ol-
malarıdır. Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı'nın da önlem almak için
bir şeyler yapması (!) gerekmiş,
can simidi ise Maden Kanunu ol-
muştur. Hazırlanan kanun tasarısı
18 Şubat 2015 tarihinde 6592 sayılı
Kanunla yasalaşarak yürürlüğe gir-
miştir. Bu kanunun iş kazalarını ön-
lemeye yönelik olarak hazırlandığı
iddia edilmesine karşın, bu konuda hüküm
içermemektedir. Yapılan düzenlemeyle Ma-
den Kanunu’na yeni kavramlar getirilmiş,
Bakanlığın uyguladığı özellikle devlet hakkı
ile ilgili komisyon raporları, emsal bedeller,
çalışılmayan yıllar için devlet hakkı talebi
gibi yasal dayanaktan yoksun uygulamalar
yasal hükümler altına alınmıştır. Arama ruh-
sat süresi 2 yıl daha uzatılmıştır. Ne olacağı
belli olmayan “yetkilendirilmiş teknik büro”
kavramı kanuna girmiştir.
3. Sonuç
Demokrasi ile yönetilen hukukun egemen
olduğu ülkelerde, kalkınmanın da sağlam
hukuk temelleri üzerine oturtulması, yatı-
rımın güvence altına alınması gerekmek-
58 itü vakfı dergisi
tedir. İstikrarsız bir toplumda yatırımcı te-
dirgindir. Sık sık hükümetlerin değişmesi,
aynı hükümetin birbiri ile çelişen kararlar
alması, kanunların yok sayılması, insanların
hukuka güveninin kalmaması, yasaların sık
değişmesi istikrarsızlığın önemli gösterge-
leridir. Bu yönleriyle son yıllarda maden-
cilikte istikrar olduğunu söylemek mümkün
değildir. Bu istikrarsızlık Türkiye İstatistik
Kurumu’nun madencilikle ilgili ekonomik
verilerinden de açıkça görülmektedir.
Devletin bir madencilik politikası yoktur.
Ülkemizde madencilik sektörünün başta
metalürji ve kimya sektörü olmak üzere
diğer sanayi dalları ile olan bağlantısı iste-
nen seviyede değildir. Devlet madenciliği;
cevherin yeraltından çıkartılıp, işlenmeden,
çıkarıldığı gibi satılması şeklinde algıla-
maktadır. Yetkililer, sömürü göstergesi olan
madenin hammadde olarak ihracat değer-
lerinden gururla bahsetmekte, daha büyük
hammadde ihracatlarını ekonomik hedef
olarak göstermektedir.
Madencilikte ülkemizin vizyonu; cevher
üretip satan hammadde kaynağı bir ülke ol-
maktan çıkıp, sanayi ile ilişkilenmiş, dünya
pazarlarında katma değeri yüksek uç ürün-
lerde söz sahibi bir ülke konumuna gelmek
olmalıdır. Bunun için her madenin üretimi ile
bunları uç ürünlere dönüştüren sanayi sektö-
rü bir bütün olarak düşünülmeli, planlama-
lar bir bütün olarak yapılmalı, bu kapsamda
ulusal bir madencilik politikası ve stratejisi
oluşturulmalıdır.
1980’li yıllara kadar maden mühendisliği
ülkemizde saygın bir meslek olmuştur. Daha
sonraki yıllarda yanlış yüksek öğrenim politi-
kası, olmayan madencilik politikası nedeniyle
günümüzde maden mühendisliği 80’li yıl-
lardaki cazibesini yitirmiştir. Bazı madenci-
ler tarafından maden mühendisleri yalnızca
maden kanunundaki cezai yaptırımlarla karşı
karşıya kalmamak için istihdam edilmektedir.
2015’e gelindiğinde yaklaşık 25 yıl
önce yapılmış Şûra sonrası yayınlanmış
raporlara bakıldığında, bugün tartıştığımız
konuların o günlerde de tartışıldığı, hiçbir
soruna çözüm bulunmadığı, bu sorunların
daha da büyüdüğünü görmek zor değildir.
Her geçen gün sektör kan kaybetmektedir.
Çıkarılan yasalar ve uygulamalarla ulusal
madenciler yok oluş sürecine sokulmuştur.
Önce sorunlarını çözmek yerine, ilgili Ba-
kanlık madenciliğin mühendislik ve teknik
yönlerini bırakmış, madencinin faturalarıyla
uğraşmaktadır.
5995 ve 6592 sayılı Kanun çalışmalarında
Bakanlık, sözde madencilik sektörü tarafları-
nı dinlemiş, ancak bildiğini okumuş, tarafların
görüşlerine hiç değer vermemiştir. Hatta Ba-
kanlık çoğunlukla hükümet milletvekillerinin
oluşturduğu Meclis Raporu’nu bile dikkate
almamıştır.
Gelinen nokta itibarı ile yerli
madencimiz sorunlarla boğuşmak-
tan darboğaza girmiş, yok olma
noktasına getirilmiştir. Bu olumsuz
gidişten sektörü olması gereken
mecrasına çekmek görevi öncelik-
le madencinin kendisine, sonra da
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlı-
ğı’nın madenciye sahip çıkması ile
mümkündür.
6592 sayılı Kanun’un ömrü uzun
olmayacaktır. Sorunların çözümü;
tarafların katılımı, görüşlerine saygı
duyulduğu, dikkate alındığı yeni bir
maden kanunudur.
Kanunun:
l Ulusal madencimizi koruyan,
l Bilimsel ve mühendisliğe dayalı bir ma-
dencilik faaliyetini destekleyen,
l Ruhsat sahibine yatırım güvencesi ve-
ren,
l Yasak yerine kurallar koyan,
l Ceza yerine uyarıda bulunan,
l Bürokrasi yerine sadeliği uygulayan,
l Yol göstermeye yönelik denetim yapan,
l Üretimin artırılması ve uç ürünlere yöne-
lik düzenlemeler yapan,
l Sanayi ile ilişki kuran,
l Sahaların âtıl tutulmamasını sağlayan,
l Madenlerin esir madenler haline getiril-
memesine yönelik hükümler içeren nite-
likte olması ve bu temel esaslar çerçe-
vesinde hazırlanması gerekmektedir.
İTÜ’de Maden Mühendisliği Eğitimi
Prof.Dr. Fatma Arslan
İTÜ Maden Fakültesi Dekanı
Uluslararası “ABET
akreditasyonu” nu almış
bir bölüm olan “Maden
Mühendisliği Bölümü” geniş
ve zengin bir eğitim kadrosuna
sahiptir. Öğretim üyelerinin
tamamı “yurtdışı üniversiteleri
ve/veya araştırma merkezleri”
nde çalışmalarda bulunmuş
olup çoğunluğu “yurtdışı
doktoralı”dırlar. Ayrıca
Erasmus kapsamında Avrupa
Üniversiteleri arasında öğrenci/
öğretim üyesi değişimi de
yapılmaktadır…
İ
stanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakül-
tesi 1 Mart 1953 yılında öğretime başla-
mıştır. Almanya'da eğitim görmüş Türk
ve Alman öğretim üyelerinin kurucu olarak
görev aldığı İTÜ Maden Fakültesi'nde Aa-
chen, Clausthal, Freiberg madencilik okul-
ları benzeri maden arama, işletme, cevher
hazırlama ve metalurji alanları yer almıştır.
Türkiye'nin ilk Maden Yüksek Mühendi-
si İbrahim Ethem Paşa'dır. Ecole des Mines
de Paris'den mezun olan, nazır ve sadra-
Açık Hava Maden Müzesi
zam olarak değişik devlet görevlerinde bu-
lunan ilk meslektaşımız 1872'de ''Orman ve
Maadin Mektebi''ni kurmuş, ancak bu okul
kısa bir süre sonra kapanmıştır. Cumhuriye-
tin ilk dönemlerinde 1924'te Zonguldak'ta
''Yüksek Maden ve Sanayi Mektebi'' açıl-
mış, ancak yine kısa bir süre sonra kapan-
mıştır.
1935'te Maden Tetkik ve Arama (MTA)
Enstitüsü, kuruluşundan hemen sonra yurt
dışına öğrenciler göndermiş, bu öğrenciler
Teknik Gezi
1940'lardan sonra yurda dönerek pek çok
madencilik kuruluşunun yönetiminde gö-
rev almışlar; öğretim kurumlarında hocalık
yapmışlardır. MTA tarafından Zonguldak'ta-
ki eski ''Yüksek Maden ve Sanayi Mektebi''
meslek okulu olarak çalıştırılmış, 1951 yı-
lında Milli Eğitim Bakanlığı'na devredilerek
''Zonguldak Maden Teknik Okulu'' haline
getirilmiştir. Bu okul 1962'de öğrencileri ile
birlikte İTÜ Maçka Teknik Okulu'na bağ-
lanmıştır. Akademik anlamda ilk Maden
Mühendisliği eğitimi, İstanbul Teknik Üni-
versitesi'nde Maden Fakültesi'nin kuruluşu
ile başlamıştır.
Maden Fakültesi'nin kurulduğu
1953'ten 1960’a kadar bölümlere ayrılma-
dan Maden Mühendisliği eğitimi yapılarak
mezunlara ''Yüksek Maden Mühendisi'' un-
vanı verilmiştir. 1961’den sonra, Metalurji,
Petrol ve Jeoloji Mühendisliği Bölümlerine
öğrenci kabulüne başlanmıştır. 1972 yılına
kadar tüm bölümler beş yıllık eğitimle Yük-
sek Mühendis yetiştirmişlerdir. 1974 yılında
Jeofizik Mühendisliği Bölümü ve 2008 yılın-
da Cevher Hazırlama Mühendisliği Bölümü
kurulmuştur.
İstanbul Teknik Üniversitesi'nde Maden
Mühendisliği eğitimi, Fakültenin kurulusu
olan 1 Mart 1953 tarihinde başlamıştır.
itü vakfı dergisi 59
 MADENCİLİK DOSYASI

Yıllara Göre Maden Mühendisliği Bölümü Öğrenci-Öğretim Üyesi Dağılımı FINDIKGİL, Hüseyin KULAKSIZ, Falih
ERGUNALP, Yavuz FINDIKGİL gibi eği-
Öğrenci Dağılımı Öğretim Öğrenci/
timlerini yurtdışında yapmış ve endüstride
Yıllar %30 İngilizce %100 İngilizce Toplam Üyesi Öğretim Üyesi
deneyim kazanmış değerli elemanlar öğre-
2013-2014 297 136 433 16 27 tim kadrosuna katılmışlardır. Daha sonraki
2014-2015 290 92 382 16 24 yıllarda gerek fakülteden mezun olanların
üniversitede göreve başlamaları, gerekse
Yıllara Göre Erasmus Öğrenci Değişimi öğretim üyeliği görevini üstlenerek gelen
Cemal BİRÖN ve Turgut Cengiz BAYRAK-
2012-2013 2013-2014 2014-2015 Genel TAR'ın katılmasıyla akademik kadro daha
Program
gelen giden gelen giden gelen giden Toplam da güçlenmiştir.
Maden Müh. (%30 Ing) 3 3 0 1 0 3 10 Başlangıçta Fakültenin bünyesinde Ma-
Maden Müh. (%100 Ing) 0 2 0 0 1 2 5 den Mühendisliği eğitimi için gerekli olan
Jeoloji, Jeofizik, Metalurji alanları yanında
meslek ile doğrudan ilgili Maden İşletme,
Yıllara Göre Yüksek Lisans Ve Doktora Öğrenci Sayılarının Dağılımı Maden Makineleri, Cevher Hazırlama, Mi-
2012-2013 2013-2014 2014-2015 Toplam neraloji ve Maden Yatakları kürsüleri bulun-
Doktora Kayıt 3 4 3 10 makta idi. Daha sonra, 1960 yılında fakülte
yönetim kurulu kararı ile Maden Makineleri
Doktora Mezun 2 1 3 6
Kürsüsü' nün başta profesörlük olmak üze-
Yüksek Lisans Kayıt 13 14 16 43
re bazı kadroları jeoloji alanındaki diğer
Yüksek Lisans Mezun 6 10 3 19 kürsülere aktarılarak, meslek alanı ile ilgili
olan Maden İşletme ile Maden Makinaları
Üniversitenin beşinci fakültesi olarak siteleri’nin tanınmış profesörleri 2 - 3 aylık kürsüleri birleştirilmiş ve "Maden İşletmesi
Taşkışla binasının kısıtlı bir hacminde eği- periyodlar halinde öğretim çalışmalarında ve Makineleri Kürsüsü" adında tek bir kürsü
tim hayatına adım atan fakültenin hedefi görev almışlardır. Maden Mühendisliği eği- haline dönüştürülmüştür. 2547 sayılı Yük-
Maden Yüksek Mühendisi yetiştirmektir. timi alanında otorite olarak kabul edilen sek Ögretim Kanunu'nun yürürlüğe girmesi
İlk yıllarda öğretim elemanı kadrosu çok Ord. Prof. Dr. FRITZSCHE, Ord. Prof. Dr. F. ile Maden Fakültesi bünyesinde "Maden
sınırlıdır; ilk iki yıl temel bilimler ve genel SCHUMACHER, Ord. Prof. Dr. H. WOHL- Mühendisligi Bölümü" oluşturulmuş ve bu
mühendislik dersleri, İnşaat, Makina ve BIER, Ord. Prof. Dr. R. ENGEL, Ord. Prof. bölüme bağlı olarak, mevcut kürsüler "Ma-
Elektrik Fakülteleri ile birlikte yürütülmüştür. Dr. E. BIERBRAUER, Ord. Prof. Dr. F. MOHR den İşletme" ve "Cevher Hazırlama" Anabi-
Daha sonraki yıllarda jeoloji bazlı öğretim bunlar arasında sayılabilir. Ayrıca meslek lim Dallarına dönüştürülmüştür. Mineroloji
üyeleri yanında kamu ve özel sektörden derslerini vermek üzere Tevfik SADULLAH, ve Maden Yatakları Anabilim Dalları ise Je-
gelen öğretim görevlileri ile meslek dersleri Sadrettin ALPAN, Ferit KROMER, Naci oloji Mühendisliği Bölümü'ne bağlanmıştır.
verilmeye başlanmıştır. YÜNGÜL, Sezai CANKUT, Galip ÖZEN, 1957 - 1972 yılları arasındaki dönemde
Fakültenin kuruluş ve gelişme aşama- Namık ESMER, Asaf YENİSEY, Gürbüz Yüksek Mühendis yetiştiren Fakülte, Üni-
larında başta Malik SAYAR, İlhami CIVA-
OĞLU, Salih Murat UZDİLEK olmak üzere
İhsan KETİN, Galip SAĞIROĞLU, Ekrem
GÖKSU, Kâzım ERGİN ve Kemal ERGU-
VANLI'nın önemli katkıları olmuştur. 3. sınıf-
tan itibaren Almanya ve Avusturya Üniver-

Fakültenin kuruluş ve gelişme

aşamalarında başta Malik SAYAR,
İlhami CIVAOGLU, Salih Murat
UZDİLEK olmak üzere İhsan
KETİN, Galip SAGIROGLU,
Ekrem GÖKSU, Kazım ERGİN ve
Kemal ERGUVANLI'nın önemli
katkıları olmuştur. 3. sınıftan
itibaren Almanya ve Avusturya
Üniversiteleri’nin tanınmış
profesörleri 2 - 3 aylık periyodlar
halinde öğretim çalışmalarında
Teknik Gezi
görev almışlardır.

60 itü vakfı dergisi


versite Yönetim Kurulu'nun aldığı karara
uygun olarak 1973 yılından itibaren 4 yıllık
eğitime dayalı "Mühendis" mezun etmeye
baslamıştır. 1953 yılında Taşkışla Binası'n-
da başlayan öğretim faaliyetleri 1961 yılı-
dan itibaren Maçka Kışlası'nda, 1988 yı-
lından itibaren İTÜ Maslak Kampüsü'ndeki
yeni binada sürdürülmeye baslanmıştır.
Teknolojik gelişmelere ve sanayinin
gereksinimlerine paralel olarak anabilim
dalları "Yeraltı Maden İşletmeciliği Anabilim
Dalı", "Maden Mekanizasyonu ve Teknoloji-
si Anabilim Dalı", "Açık İşletmeler Anabilim
Dalı" ve “Cevher ve Kömür Hazırlama ve
Değerlendirme Anabilim Dalı”olarak yeni-
den yapılandırılmış, 2007 yılında Cevher
Hazırlama Mühendisliği Bölümü’nün kuru-
luşuyla ilgili Anabilim Dalı oraya devredil-
miş, 2009 yılının son dönemlerinde diğer
anabilim dalları ise tek bir çatı altında bir-
leştirilmiştir.
Bölümün vizyonu uluslararası ölçekte
en başarılı Maden Mühendisliği Bölümleri
ile aynı düzeyde eğitim veren bir kurum ol-
mayı sürdürmek; yeraltı kaynaklarının eko-
nomik, çevreye duyarlı bir şekilde üretimi
ve değerlendirilmesi için yeni teknolojileri
uygulayan ve bunların gelişmesine yönelik
girişimlerde bulunan, yurtiçi ve yurtdışı ma-
dencilik endüstrisinde aktif rol alabilecek,
etik değerlere bağlı Maden Mühendisleri
yetiştirmektir.
Misyonu ise: (a) Bilimsel ve endüstri-
yel araştırmalarla desteklenen ve sürekli
güncelleştirilen lisans ve yüksek lisans
programları oluşturmak, (b) Madencilik ko-
nusundaki ulusal ve uluslararası projelerde
Öğrenciler laboratuvarda çalışırken.
tasarım, üretim ve AR-GE çalışmalarında
görev alabilecek, iyi eğitim almış, teknik
anlamda rekabetçi, takım çalışmasına yat-
kın, teknolojik gelişmeleri izleyerek uygu-
layabilecek aynı zamanda çevreye duyarlı
maden mühendisleri yetiştirmek, (c) Hızla
gelişen madencilik ve ilgili endüstri alanları
ile sıkı bir işbirliği oluşturarak sorunlarına
çözümler getirmek, (d) Ülke madenciliğine
yön verecek, bilimsel, uygulamalı çalışma-
larda görev almaktır.
Uluslararası “ABET akreditasyonu”nu
almış bir bölüm olan “Maden Mühendisliği
Bölümü” geniş ve zengin bir eğitim kadro-
suna sahiptir. Öğretim Üyelerinin tamamı
“yurt dışı üniversiteleri ve/veya araştırma
merkezleri”nde çalışmalarda bulunmuş
olup çoğunluğu “yurtdışı doktora”lıdır-
lar. Ayrıca Erasmus kapsamında Avrupa
Üniversiteleri arasında öğrenci/öğretim
üyesi değişimi de yapılmaktadır. ERAS-
MUS anlaşması olan üniversiteler: RWTH
AACHEN (Almanya), TECHNISCHE UNI-
VERSITAT CLAUSTHAL (Almanya), MON-
TANUNIVERSITÄT LEOBEN (Avusturya),
Bilgisayar Destekli Maden Tasarımı ve
Planlaması Laboratuvarı
TECHNICAL UNIVERSITY OF OSTRAVA
(Çek Cumhuriyeti), ECOLE NATIONA-
LE SUPERIEURE DES MINES DE PARIS
(Fransa), UNIVERSITY OF ZAGREB(Hırva-
tistan), UNI. DE CASTILLA-LA MANCHA
(İspanya), UNIVERSIDAD POLITECNICA
DE MADRID (İspanya), POLITECNICO DI
TORINO (İtalya), NAT. TECH. UNIV. OF AT-
HENS (Yunanistan). Bunlar dışında önemli
sayıda öğretim üyesi değişimi kapsamında
uluslararası üniversitelerle anlaşmalar da
mevcuttur.
Bölümün fiziki olanakları oldukça zen-
gindir ve her yıl ek mekanların ilavesiyle
gelişmeye devam etmektedir. Madenciliği
öğrencilere sevdirmek için arka bahçede
inşa edilen bir “açık hava maden müze-
si” mevcuttur. Öğrenciler böylece Maden
Ocağına gitmeden önce maden galerisi
görme imkanını elde etmektedirler. Ayrıca
uygulamalı öğretim için, önemli bir taşoca-
ğı yanındaki bir bina (uygulama okulu) bö-
lümümüze kazandırılmış olup, uygulamalı
eğitimde saha çalışmalarını desteklemek
üzere tefriş edilmektedir.
Bölümün mekanlarının önemli bir kısmı-
nı laboratuvarlar oluşturmaktadır. Güncel
teknoloji ile donatılarak eğitim ve araştırma
kalitesinin arttırılmasına yönelik ve akredite
olabilecek nitelikte laboratuvarlar yapılmış-
tır. Bu laboratuvarlarda maden havalandır-
ması ve iş güvenliği, kayaç özelliklerinin
saptanması, kayaç kazılabilirliği/delinebi-
lirliği, kazı mekanizasyonu, agrega testleri,
briketleme gibi konularda araştırmalar ya-
pılarak madencilik, tünelcilik ve inşaat en-
düstrisine önemli katkıda bulunulmaktadır.
Ayrıca bölümün sahip olduğu bilgisayar
destekli maden tasarımı ve planlanması
laboratuvarında yazılımlar vasıtasıyla 3D
yatak modellemesi, stabilite tasarımı, ha-
valandırma, mekanizasyon, patlatma gibi
alanlarda çalışmalar yapılmakta ve bu ola-
naklardan öğrenciler de bireysel ve grup
olarak yararlandırılmaktadır.
Bölümün zengin sayıda teknik gezi
programları mevcut olup, kış ve yaz yarıyıl-
larında öğretim üyeleri nezaretinde teknik
geziler düzenlenerek, öğrencilerin Maden
Mühendisliği eğitimlerine katkı sağlanmak-
ta staj ve tez öncesi dönemlerde derslere
anlaşılabilirlik bakımından önemli katkılar
sağlanmaktadır. Kariyer günleri ve uygu-
lamalı dersler kapsamında endüstriden
uzman kişiler davet edilerek seminerlerle
eğitim daha da zenginleştirilmekte ve eği-
tim-sanayi işbirliği geliştirilmektedir.
itü vakfı dergisi 61
İTÜ- TANITIM

Prof. Dr. Tuncay Zorlu

Prof. Dr. Aydan Turanlı
İTÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü

İTÜ İnsan ve Toplum

Bilimleri Bölümü, insan ve
toplum bilimleri meseleleriyle
ilgilenen öğrencilerin; toplumsal
güç ilişkileri, iktidar, baskı,
özgürlük, dağıtıcı adalet, kimlik,
bireysel fayda, kamu yararı,
bilim ve teknolojinin insan ve
toplum üzerindeki etkileri gibi
İTÜ’nün Beşeri ve Sosyal Bilimlere Açılan Penceresi:

İnsan ve Toplum
çeşitli kavramsal konularda
sorgulayıcı ve eleştirel bir
yaklaşım çerçevesi içerisinde

Bilimleri Bölümü
düşünce yeteneklerini
geliştirerek zenginleştirmeyi
amaçlamaktadır…

İ
nsan ve Toplum Bilimleri Bölümü, İstan-
bul Teknik Üniversitesi’nin 1996 yılından
itibaren başlattığı yeniden yapılanma sü-
reci doğrultusunda, öğrencileri çok yönlü
bir kültürel donanıma sahip bireyler olarak
yetiştirmek amacıyla Fen-Edebiyat Fakül-
tesi bünyesinde sosyal ve beşeri bilimler
alanında eğitim vermek ve araştırmalar
yapmak üzere 1997 yılında kurulmuştur. Bu
çerçevede lisans derslerini oluşturan prog-
ramın en az beşte birinin İnsan ve Toplum
Bilimlerinden oluşması benimsenmiştir.
İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü, öğren-
cilerin İstanbul Teknik Üniversitesi’ndeki
eğitimleri boyunca aldıkları 153 toplam
kredinin yüzde yirmisini karşılamak üzere,
her dönem yaklaşık 2500 İTÜ öğrencisine
atmışı aşkın ders açarak eğitim-öğretim
alanındaki özgörevini yerine getirme çaba-
sındadır. Bu dersleri alan öğrenciler araş-
tırma yapmaya ve günlük hayatla kesişen
siyaset, etik, estetik, kültürel çalışmalar
ve tarih gibi konularda sürdürülen çeşitli
seminerlere katılmaya teşvik edilmektedir.
Sosyal bilimlere uluslararası düzeyde kat-
kıda bulunabilmeyi hedefleyen araştırma
başlıklarımız; devlet, iktidar, güç, yurttaşlık,
din ve siyaset, karşılaştırmalı etik, demok-
rasi, maddi kültür, bilim ve teknoloji, küresel
değişim, kimlik ve ötekilik, çevre krizi, yerel
ağlar ve iktidar/güç gibi konularla yakından
ilgilidir.
İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü öğ-
retim programı, tarih, ahlak felsefesi, sa-
nat felsefesi, siyaset felsefesi ve kuramı,
bilim ve teknoloji felsefesi gibi alanlarda
geleneksel analiz, teknik ve yaklaşımları-
nın yanı sıra, bu alanlarda gelişmekte olan
yeni yöntemlere ve alternatif yaklaşımlara
da gelişimsel bir süreç kapsamında açık-
tır. ITÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü,
insan ve toplum bilimleri meseleleriyle ilgi-

62 itü vakfı dergisi


lenen öğrencilerin; toplumsal güç ilişkile-
ri, iktidar, baskı, özgürlük, dağıtıcı adalet,
kimlik, bireysel fayda, kamu yararı, bilim
ve teknolojinin insan ve toplum üzerindeki
etkileri gibi çeşitli kavramsal konularda sor-
gulayıcı ve eleştirel bir yaklaşım çerçevesi
içerisinde düşünce yeteneklerini geliştire-
rek zenginleştirmeyi amaçlamaktadır. İTÜ
İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü, eşitsizlik
ve adaletsizliğin; sermaye, rekabet, bilgi,
toplumsal cinsiyet, sınıf ve güç ilişkileri gibi
iktidar alanlarında sürekli yeniden üretildiği
dünyamızda, bu sorunsalların sorgulan-
masına ve sosyal, politik, etik ve kültürel
düşüncenin ışığında değerlendirilerek ilgili
politikaların seçenekli olarak üretilmesine
katkıda bulunmaya büyük önem vermek-
tedir.
İstanbul Teknik Üniversitesi Senato-
su’nun 28.2.2002 günlü, 344. toplantısında
tespit edilen üniversitemiz özgörevine pa-
ralel olarak Bölüm, kendi özgörevini;
• Ulusal ve uluslararası düzeyde ya-
rışan, ulusal kimliğini küresel değerlerle
bağdaştırabilen, kendisini sürekli geliştire-
bilen, çevreye, topluma ve etik değerlere
saygılı, yaratıcı, girişimci ve lider özelliklere
sahip, çağdaş mezunlar yetiştirmek üzere
insan ve toplum bilimleri alanlarında gerek-
li formasyonu sağlamak ve
• Sosyal ve beşeri bilimlere uluslararası
düzeyde katkıda bulunacak araştırmaları
yapmak, bu araştırmaları yapacak kad-
roları yaratmak ve desteklemek, gerekli
altyapıyı oluşturmak ve sürdürmek olarak
belirlemiştir.
İstanbul Teknik Üniversitesi Senatosu-
nun 28.2.2002 günlü, 344. toplantısında be-
lirlemiş olduğu Üniversitemizin özgörüşüne
uygun olarak Bölüm, kendi özgörüşünü;
• Çağdaş bir araştırma üniversitesinin
ilgili birimi olarak insan ve toplum bilimle-
rinde ulusal ve uluslararası düzeyde önder
araştırma çalışmaların odağı olmak olarak
belirlemiştir.
İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü’nün
benimsediği temel değerler
• Çevreye saygılı olmak,
• İnsan haklarına saygılı olmak,
• Etik değerlere bağlı olmak,
• Her türlü ayrımcılığa karşı olmak,
• Yurdumuzda ve dünyada barışçı ve
adaletli bir düzenin kurulması ve sürdü-
rülmesi yolunda gerekli akademik katkı-
larda bulunabilmektir.
Sosyal bilimlere uluslararası
düzeyde katkıda bulunabilmeyi
hedefleyen araştırma
başlıklarımız devlet, iktidar,
güç, yurttaşlık, din ve siyaset,
karşılaştırmalı etik, demokrasi,
maddi kültür, bilim ve teknoloji,
küresel değişim, kimlik ve
ötekilik, çevre krizi, yerel ağlar
ve iktidar/güç gibi konularla
yakından ilgilidir.
İTB Bölümü’nün Amaçları
• Sosyal ve beşeri bilimlere uluslararası
düzeyde katkıda bulunacak araştırmaları
yapmak, bu araştırmaları yapacak kadrola-
rı yaratmak ve desteklemek, gerekli altya-
pıyı oluşturmak ve sürdürmek amaçlarıyla,
küresel ölçekte akademik bilgi ve insan de-
ğişimine katılmak;
• Avrupa ve dünya üniversiteleri ile or-
tak program ve araştırma projeleri geliştir-
mek;
• Bölüm ve bölüm elemanlarının yürüt-
tüğü araştırmalar sonucu ürettiği bilgi ve
projeler aracılığıyla kamu sektörü ve özel
sektörlerle işbirliğine katılmak;
• Ulusal ve uluslararası düzeyde yarı-
şan, yerel kimliğini küresel değerlerle bağ-
daştırabilen, kendisini sürekli geliştirebilen,
çevreye, topluma ve etik değerlere saygılı,
yaratıcı, girişimci ve lider özelliklere sahip,
çağdaş mezunlar yetiştirmek üzere insan
ve toplum bilimleri alanlarında gerekli for-
masyonu sağlamak;
• Modern bilgi ve iletişim teknolojileri
bağlamında gittikçe daha fazla ilgi gören
uzaktan öğretime gerekli katkılarda bu-
lunmak;
• Yaşam boyu öğrenim olgusu çerçeve-
sinde yetişkin öğretimine yönelik taleplerin
karşılanması bakımından İstanbul Teknik
Üniversitesi bünyesindeki girişimlere öncü-
lük etmek ve gerekli katkılarda bulunmak;
• Hızla değişen tüketici ihtiyaç ve eği-
limlerine bağlı olarak ortaya çıkan özel üni-
versite ve üniversite dışı öğretim kurumla-
rın sunduğu eğitim hizmetlerinin kalitesini
arttırıcı katkılarda bulunmak;
• Yeni yüksek lisans ve doktora prog-
ramları oluşturmaktır.
İTB Bölümü Kadrosu
Bölümde her biri kendi alanında yetkin
performansa sahip beş profesör, sekiz do-
çent, yedi yardımcı doçent, sekiz öğretim
görevlisi ve dört araştırma görevlisi olmak
üzere halen 32 adet kadrolu öğretim üye-
si ve elemanı görev yapmaktadır. Bunların
dışında, Bölümde sözleşmeli olarak görev
yapan üç yabancı akademik personel de
bulunmaktadır.
İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü’nün
Öne Çıkan Özellikleri
• Sosyal ve beşeri bilimlerin farklı alan-
larını temsil eden, uluslararası düzeyde
kabul gören nitelikte ve disiplinlerarası bir
anlayışla çalışan bir kadroya sahip olması,
• İnsan ve toplum bilimlerinin pek çok
alanını kapsayacak şekilde çeşitlenmiş ve
her biri, ilgili disiplinin eğitimdeki uluslara-
rası güncel gelişmelerini yansıtan bir ders
programına sahip olması,
• Bölümün yüksek lisans ve doktora
tezleri yoluyla araştırma etkinliklerine katkı
sağlayacak lisansüstü ve doktora öğrenci-
lerinin olması,
• İç karar alma süreçlerinin katılımcı bir
nitelikte olup, insan ve çevre haklarına say-
gılı, her türlü ayrımcılığa karşı olma değer-
lerine oturması,
• Disiplinler arası niteliğinin dünya üni-
versitelerindeki güncel eğilimlerle paralel-
lik taşıması,
itü vakfı dergisi 63
 İTÜ’YÜ TANIYALIM

• SUNY programı, uluslararası konfe-

ranslar ve doktora sonrası araştırma ziya- İnsan ve Toplum Sosyoloji Grubu Dersleri
retleri aracılığıyla önemli bir uluslararası Bilimleri Bölümü’nde ITB 087 Medya ve Toplum
ilişkiler ağına sahip olması,
• Yabancı öğretim üyesi sayısı dolayı-
Verilen Dersler: ITB 087E Media and Society

sıyla uluslararası etkileşimin güçlü olması, İTB Bölümü, üniversitemizin diğer ITB 203 Sosyoloji
• Öğretim üyelerinin çalışma alanlarıyla bölümlerine servis dersleri vermektedir. ITB 203E Sociology
ilişkili olarak çeşitli kamu kurumlarıyla (Dı- Havuz dersleri olarak sunulan ve ITB 213 Edebiyat ve Toplum
şişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Mer- Türkçe-İngilizce olarak sayıları
ITB 213E Topics in Literature and Society
kezi, TÜBA, v.d.) ilişkiler içinde olması, 50’yi bulan bu dersleri genel olarak
ITB 222 Kent ve Toplum
• Kamuya açık konferans ve haftalık se- dört başlık altında gruplandırmak
minerler yoluyla üniversitenin tüm birimleri mümkündür. Bunlar Sosyoloji, Felsefe, ITB 222E City and Society
ve toplumla ilişki içinde olması, Uluslararası İlişkiler ve Tarih gruplarıdır. ITB 224 Çevre ve Toplum
• Hıfzı Oğuz Bekata Arşivi Kitaplığı ve ITB 224E Environment and Society
Arşivi. ITB 228 Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları
Bölümümüzün web sayfası link adresi
ITB 228E Gender Studies
şöyledir:
ITB 220 Psikoloji
http://www.itb.itu.edu.tr/beta2/people.html
ITB 220E Psychology
İTB Seminerleri ITB 230 Afet Bilinci
İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü, diğer tüm ITB 230E Disaster Consciousness
bölümlere sunduğu servis derslerinin yanın- ITB 233 Antropoloji
da, üniversitemizin tüm akademik-idari kad-
ITB 233E Antropology
rolarına, öğrencilerine ve dışarıdan katılmak
isteyen herkese açık haftalık seminerler dü- ITB 234 Medeniyetlerin Doğuşu
zenlemektedir. Seminerler yurtdışından ve ITB 234E Rise of Civilizations
içinden davet edilen değerli katılımcılarla
İTÜ’nün uluslararası düzeyde bilim merke-
zi olma hedefine de katkıda bulunmaktadır.
Her sömestr yaklaşık on seminer verilen Yüksek Lisans ve Doktora (Political and Social Thoughts) Doktora
Bölümde 2015 Bahar Dönemi'nden itibaren Programlarına Katkısı programlarını yürütmektedir. Bu program-
verilen seminerler İTÜ Radyosu tarafından İTB Bölümü kadrosu, lisans eğitimine ver- lar, özel ve evrensel düzeylerde siyaset
da “İTB Seminerleri” adı altında aşağıdaki diği destek yanında Sosyal Bilimler Ens- kuramı ve uygulamaları alanında dona-
linkte yayınlanmaktadır. titüsü bünyesinde açmış olduğu Siyaset nımlı ve yöntem-bilim açısından zengin
http://www.radyo.itu.edu.tr/content. Çalışmaları (Political Studies) Yüksek Li- ve eleştirel analizler yapabilen, bireyleri
php?id=21 sans ile Siyasal ve Toplumsal Düşünceler topluma kazandırmayı amaçlar. Program-
ların özgörevi kendisini sürekli geliştiren,
değişime açık; özel kimliğini evrensel
değerlerle bağdaştıran; çevreye ve etik
değerlere duyarlı; siyasal gerçeklikleri
daha iyi anlayabilen, özgün, analitik ve

İTÜ İnsan ve Toplum Bilimleri

Bölümü, insan ve toplum bilimleri
meseleleriyle ilgilenen öğrencilerin;
toplumsal güç ilişkileri, iktidar,
baskı, özgürlük, dağıtıcı adalet,
kimlik, bireysel fayda, kamu
yararı, bilim ve teknolojinin insan
ve toplum üzerindeki etkileri
gibi çeşitli kavramsal konularda
sorgulayıcı ve eleştirel bir
yaklaşım çerçevesi içerisinde
düşünce yeteneklerini geliştirerek
zenginleştirmeyi amaçlamaktadır.

64 itü vakfı dergisi

Siyaset Bilimi ve
Uluslararası İlişkiler Grubu
ITB 094 Uluslararası İlişkiler ve Küreselleşme
International Relations and
ITB 094E
Globalization
ITB 204 Siyaset Bilimi
ITB 204E Politics
ITB 204 Dünya Siyaseti Sorunları
ITB 206E Issues in World Politics
ITB 209 Türkiye ve Dünya
ITB 209E Turkey in World Affairs
ITB 227 Siyaset Teorisi
ITB 227E Political Theory
eleştirel çözümlemeler yapabilen yaratı-
cı bireysel kimliklerin oluşmasına katkıda
bulunmaktır. Programlar kapsamında,
siyaset ve toplumsal kuramları ve uygula-
maları alanında ulusal ve uluslararası dü-
zeyde önder çalışmaların odağı olacak
bir biçimde farklı düşünsel siyaset uygu-
lamalarını, çoğulculuk, adalet ve farklılık-
lara duyarlık ve disiplinler arası bağlam
içerisinde, yeni kuramsal gelişmeler ve
araştırma teknikleri ışığında oluşturulmuş
ve eleştirel analizler yapabilmeyi sağla-
yacak siyaset bilgisini bireylere aktarmak
için kuramsal dersler sunulur. Programlar
içersinde uluslararası düzeyde siyaset
çalışmaları alanına katkıda bulunacak
araştırmalar yürütülür, akademik kadrolar
için araştırma imkanlarını geliştirmeye yö-
nelik altyapı imkanları sağlanır. Programın
web sitesi aşağıdaki linktedir:
http://siyaset.itu.edu.tr/
Yukarıdaki programlara ek olarak Bi-
lim, Teknoloji ve Toplum (Science, Tech-
nology and Society) isimli başka bir Yük-
sek Lisans program önerisi İTB Bölümü
öğretim kadrosu tarafından hazırlanarak
gerekli başvurular yapılmıştır.
Program, insan ve toplum bilimleriyle,
Felsefe Grubu Dersleri
ITB 037 Bilgi, Dil ve Mantık
ITB 037E Knowledge, Language and Logic
ITB 171 Bilim, Teknoloji ve Toplum
ITB 171E Science, Technology and Society
ITB 205 Felsefe
ITB 205E Philosophy
ITB 217 Mühendislik Etiği
ITB 217E Engineering Ethics
ITB 219 Etik
ITB 219E Ethics
bilim-teknoloji çalışmaları ve uygulama-
ları arasında bir entegrasyon oluşturarak,
modern teknoloji toplumunun karmaşık
yapısını anlamamıza ve bu doğrultuda
oluşan etik, sosyal, kültürel ve politik
problemlerin giderilmesine katkıda bu-
lunmayı planlamaktadır. Program bu doğ-
rultuda,
• Bilim ve teknolojinin toplumla iliş-
kisinin kuramsal, kültürel, etik ve politik
perspektiflerden analizinin yapılmasını
sağlamak,
• İstanbul Teknik Üniversitesi’nin viz-
yonuna uygun olarak; bilim ve teknoloji
ağırlıklı eğitimini, insan-odaklı bir pers-
pektifle bütünleştirmek,
İTB Bölümü kadrosu, lisans
eğitimine verdiği destek yanında
Sosyal Bilimler Enstitüsü
bünyesinde açmış olduğu Siyaset
Çalışmaları (Political Studies)
Yüksek Lisans ile Siyasal ve
Toplumsal Düşünceler (Political
and Social Thoughts) Doktora
programlarını yürütmektedir.
Tarih Grubu Dersleri
ITB 020 Modernitenin Oluşumu
ITB 020E Formations of Modernity
ITB 202 Dünya Tarihi
ITB 202E World History
ITB 207 Osmanlı Tarihi
ITB 207E Ottoman History
ITB 208 Modern Türkiye’nin Oluşumu
ITB 208E Formations of Modern Turkey
ITB 215 Tarih ve Toplum
ITB 215E History and Society
ITB 218 Bilim ve Teknoloji Tarihi
ITB 218E History of Science and Technology
• Bilim ve teknoloji konularında çıkan
toplumsal, kültürel ve etik problemlerin
çözümünde ve politika oluşturma süreç-
lerinde teknokratlara ve politikacılara yar-
dımcı olacak uzmanlar yetiştirmek,
• Bilim, teknoloji ve toplumla ilgili edi-
nilen kuramsal çerçeveyi sanayi, medya,
bölgesel ve yerel yönetimlerle ilgili am-
pirik durumlarla örnekleyerek üniversite,
sanayi, medya ve yerel yönetimler arasın-
daki ilişkileri güçlendirmeyi amaçlamak-
tadır.
Program, kabul edilmesi durumunda
disiplinler arası niteliğiyle üniversitenin
mühendislik bölümleri öğretim üyeleriyle,
İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü öğre-
tim üyeleri arasında bütünleşmeyi de
sağlayacaktır. Programın disiplinler arası
yapısı, bilim ve teknolojinin etik, kültürel,
politik açıdan ampirik örneklerle analizi
Üniversitemizdeki Biyoloji, Bilgi Teknoloji-
leri, Çevre Mühendisliği, Deprem Mühen-
disliği ve Gıda Mühendisliği bölümleriyle
aktif bir işbirliğini getirecektir.
İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü
önümüzdeki yıllarda yeni yüksek lisans
ve doktora programları önerileri oluştur-
mayı da planlamaktadır.
itü vakfı dergisi 65
SÖYLEŞİ - PORTRE

Ayduk Koray
Söyleşi: Prof.Dr. Mete Tapan

Ben zorunlu olarak,

piyasada en geçerli iş bu
olacak, ne yapayım ne edeyim,
ailemi mutlu edeyim diye inşaat
mühendisi oldum. Yoksa hani
yanıp tutuştuğum meslek dalı
değildi. Bilakis babam daha
evvel İş Bankası İskenderiye
Şubesi’ni açmıştı Mısır’da. Sık
sık Ege vapuruyla gider gelirdik
İstanbul’dan. Benim hayalim
kaptan olmaktı, mühendis
olduk…

66 itü vakfı dergisi

Ailemi mutlu edeyim diye
inşaat mühendisi oldum
Mete Tapan: Önce bir merhaba efendim. gelinmezdi. Baba böyle diyor ama kefalet istemeyeceksin ve kimseye kefil
Ayduk Koray: Merhaba hocam. baba bunu bağırıp çağırıp söylemiyor. olmayacaksın. Çok zorlukla, ilk iş yılla-
Bunu söylediği zaman bana üç yaz bo- rımda teminat mektubu alabildim. Kredi
Şimdi benim size birkaç sorum olacak. yunca Mustafa İnan’dan matematik der- bulmak zaten çok zordu o zamanlar. Zar
Bu sorulardan bir tanesi; meslek haya- si aldırdı. Yani böyle, git ne halin varsa zor iki-üç bankada 25’er bin lira kredim
tınızda çok başarılı oldunuz, başarıları- gör… İllaki mühendis ol derken, gerekle- vardı.
nızın sırrını öğrenmeden evvel, inşaat rini yerine getirdi. Bir Maarif Koleji’nden Babam sonra Akbank Genel Müdürü oldu.
mühendisliğini neden seçtiniz, ne gibi İngiliz lisan hocası tuttu. Bu adam yaşlı, Akbank’ta daha evvelki genel müdürün zama-
amaçlarınız vardı? Bunları kısaca an- yalnız bir adamdı. Her cumartesi gider- nından 25 bin TL kredim var. Birgün sıkıştım
latırsanız memnun olacağım. dim. Saatlerce ders vermekle kalmazdı, gittim, gişeye yanaştım. Müdür Bey’i görecek-
O halde 1941 yılına dönelim. O za- beraber çay içerdik, sohbet ederdik. İn- sin dediler. Müdür Bey’e gittim, "Aydukcuğum"
manları hatırladıkça bugün bir dostu- gilizce gramerini kusursuz öğretti bana. dedi, "çok özür dilerim, babandan talimat var,
mun başına gelenler aklıma geliyor. Bu, Böyle bir eğitim içinde ben zorunlu ola- artık bu krediyi kullanamayacaksın…"
damadım Erdoğan’ın yakın bir arkadaşı rak, piyasada en geçerli iş bu olacak,
Cornell’den mezun, bütün hayali oğlunu ne yapayım ne edeyim, ailemi mutlu Mühendislik eğitimi sizin kişiliğinize nasıl
Amerika'da Cornell’de okutmak. Nitekim edeyim diye inşaat mühendisi oldum. bir etki yaptı? Yaptıysa nesnel olarak dile
günü geldiğinde oğlunu Cornell’e kabul Yoksa hani yanıp tutuştuğum meslek getirebilir misiniz?
ettiriyor. Alıyor götürüyor ve Cornell’de dalı değildi. Bilakis babam daha evvel Zannediyorum ki inşaatın yapım tarafına
ilgili bireyler bu genç adamın beynini yı- İş Bankası İskenderiye Şubesi’ni açmıştı girdiğim için orada iş insanı kovalar; iş, mü-
kıyorlar; insan hayatta ne olmak istiyor- Mısır’da. Sık sık Ege vapuruyla gider ge- hendisi takipçi olmaya, programcı olmaya,
sa ne yapmak istiyorsa onun eğitimini lirdik İstanbul’dan. Benim hayalim kap- gününde saatinde her işle ilgili mutlaka karar
almalı, o meslekte çabalamalı diye ve tan olmaktı, mühendis olduk. Yeri gel- vermek ve gereğini yerine getirmek hususun-
çocuk aşçı olarak dönüyor Cornell’den. mişken, şunu da belirtmek isterim: Sakın da zorlar.
Adam hâlâ dövünüyor; “Ben Cornell’e kimse zannetmesin ki babası İş Bankası
onu mühendis yapmaya götürdüm, aşçı genel müdürü gibiymiş, o sayede ilerle- Yani kişiliğinizi etkilediğine yüzde yüz
oldu geldi” diye. Benim zamanımın şart- yebilmiş… Hiç alakası yok! Bilakis menfi eminsiniz.
ları, 2.Dünya Harbi’nin ortası. 2 Dünya tarafı var. Birinci menfi tarafı kimseden Evet. İşler zaten adamı zorlar. Ya bu zorlu-
Harbi’nin ortasında öyle uzun boylu,
acaba ben hangi mesleği seçsem, fi-
lan diye düşünülmüyordu; bugün or-
taokulda başlayan düşünce tarzları,
şunlar bunlar yoktu. Babam İş Banka-
sı’nda genel müdürden sonra gelen tek
başmuavin. Bir genel müdür var, siyasi
adam. Sonra da genel müdür muavini,
o idare ediyor bankayı. Babam tutturdu
sen inşaat mühendisi olacaksın diye.
Sebebini düşünüyorum. Eh, o zaman
fen derslerim iyiydi. Sıvas demiryolunun
yapıldığı yıllar Türkiye Cumhuriyeti’nin
heyecanlı günleri. Babam zamanın mü-
teahhitlerini tanıyor. Onların çabalarını,
başarılarını filan görüyor. Bu etki altında
tutturdu! Ya inşaat mühendisi olursun,
yahut da Perşembe Pazarı’nda zeytin-
yağı imalathanesi olan İzzet Basmacı
Bey’in yanına katip gidersin! O zaman-
lar büyüklerimizin düşüncelerine karşı Hilton Oteli, Bakü

itü vakfı dergisi 67

 PORTRE
ğu yener gereğini yaparsınız, ya da bece-
remez bu işten çekilirsiniz.
Peki, birşey öğrenmek istiyorum; okula
başladığınız vakit okul üniversite miydi,
yoksa yüksek okul olarak mı anılıyordu?
İlk üniversite olduğu yıl biz girdik.
Yani 1944.
Bizden evvel okulumuz “Yüksek Mühen-
dis Mektebi” adını taşıyordu. Örneğin Sa-
yın Süleyman Demirel “Yüksek Mühendis
Mektebi”ne yazılmış, okul üniversite adını
aldıktan sonra 1949’da ünlü “7edi inşaat
sınıfından” mezun olmuştur.
Okula girdiğiniz vakit gururlandınız mı?
Çok gururlandım. Zira, İTÜ imtihanla giri-
len tek üniversite idi. O günlerde lise dip-
lomasını eline alan ister tıbbiyeye, ister
hukuk fakültesine çat kapı girerdi. Türki-
ye’de bir tek Teknik Üniversite var mü-
hendis çıkaran. Daha sonra Yıldız’dan da
mühendis çıkılıyordu. Ankara’da bir hukuk
fakültesi var. Başka da bütün üniversiteler
İstanbul’da. Anadolu’dan diplomasını alan
İstanbul’a gelir, istediği üniversiteye girer.
Yalnız Teknik Üniversitesi'ne, rakamı da
hatırlıyorum 180 kişi alınırdı. Hesaptan gi-
diyorum. Demek ki 180. 5 ile çarpmak
bile doğru değil. Bizden evvelki sınıflar
180 kişi değil 140 kişiydi belki. Ortalama
150 deseniz, 5 sınıfta bu 750 kişi eder.
Oraya giren de bitiremedi, ayrıldı, çaktı,
döndü diye birşey yok. Oraya Türkiye’nin
yıldızları girerdi. “Sucu Burhan”ı geçebilen
mezun olurdu!
Peki efendim, şimdi siz şirket olarak
hem ülke içinde hem de dış ülkelerde
başarılı projelere imza attınız. Dolayı-
sıyla, meslek grubunuzun seviyesini
geniş bir perspektif içinde değerlendir-
meniz olanaklıdır diye düşünüyorum.
Bu konudaki olumlu ve olumsuzlukları
objektif bir yaklaşımda değerlendirebi-
lir misiniz?
Şimdi ben ancak mimari yapılar ve mima-
ri yüksek yapılar hakkında konuşabilirim.
Biz hiç altyapıya girmedik. Fabrika inşaatı
olarak İskenderun Demir Çelik’i, Adıyaman
Çimento’yu, Petkim Aliağa Tesisleri’ni yap-
tık. Ama onları adeta o sıralarda uygun bir
iş diye girdik. Hiçbir zaman branşımız on-
lar olmadı. Onun için ben kendimde ancak
iddialı mimari yapılar üzerinde konuşma
hakkı bulurum. Bunlar aslında dünyanın
her yerinde olduğu gibi Türkiye’de de zor
68 itü vakfı dergisi
Finansbank Kristal Kule
Babam sonra Akbank Genel
Müdürü oldu. Akbank’ta daha
evvelki genel müdürün zamanından
25 bin TL kredim var. Bir gün
sıkıştım gittim, gişeye yanaştım.
Müdür Bey’i göreceksin dediler.
Müdür Bey’e gittim. Aydukcuğum,
dedi çok özür dilerim, babandan
talimat var, artık bu krediyi
kullanamayacaksın…
işlerdir. Türkiye’de çok daha zor. Bunun
da sebebi proje mimarlarına verilen kısıt-
lı süreler. Mimari projenin tümüyle ortaya
konması ne kadar önemlidir, anlatamam.
O mimari projeye göre zemin etüdlerinin
yapılması, mimari detayların ve şartna-
melerin baştan kesinleştirilmesi mümkün
olmadığı için, daha doğrusu işverenler
hiçbir zaman mimarlara bu şansı, daha
doğrusu bu süreyi vermedikleri için Türki-
ye’de bu tür yapıları yapmak çok zor oldu.
Dünyadaki gibi değil. Bu zorluktan ötürü
de bu işe heveslenen müteahhit sayısı bir
elin parmakları kadar. Hala bile bunu iddia
edebilirim. Girenler de nerdeyse bir nesil,
bilemedin iki nesilde bırakıp çıktılar. Bu ko-
nuyu derinleştirmek lazım. Çünkü mal sa-
hibi, işveren diyelim aklına bir proje estiği
zaman çabucak bunu bir mimara çizdiri-
vereyim, bir an evvel başlayalım psikolojisi
içinde oluyor. Mimar ister bunu sipariş yo-
luyla, ister musabaka kazanarak girmiş ol-
sun, bunu mutlaka hayatında önüne düşen
önemli bir fırsat olarak görüyor, ki haklıdır.
Ama işveren mimarı hep aceleye sokuyor.
Benim bildiğim yurtdışında mimara verilen
süre uzun, inşaatın yapımı için müteahhite
verilen süre kısa. Çünkü mimar tümüyle bi-
tiriyor herşeyi. Bitirdiği zamanda da müte-
ahhit süratle yapabiliyor. Bizde bunun tam
tersi oluyor.
Maalesef bu 60 yıldır böyle devam
ediyor. 60 yıldır mimar bir an evvel işvere-
ni memnun edecek bir avan proje veriyor.
Arkasını sonra yetiştiririm diyor, yetiştiremi-
yor. Yetiştirdiği zaman bazen işveren proje-
ye tenezzül edip bakmıyor da, bina ortaya
çıkmaya başladığı zaman, ben bu projeyi
beğenmedim diyor. İşi uzatmaya gidiyor.
Cepheye kuş kondurmaya kalkıyor. Bir
eşinden, dostundan olmayacak bazı ma-
muller buluyor, Japonya’dan Almanya’dan,
bunları son anlarda değiştirmeye kalkıyor.
Tabii bunun manevi sıkıntısı mimarın üs-
tüne çöküyor, maddi sıkıntısı müteahiddin
üstüne. Dolayısıyla bizim branşımızı müte-
ahhitler sevmiyor. Yapanlar bile mecburen
yaptılar. Mesela ENKA hiç yapmazdı. An-
cak Moskova’da bu tür işlere gayrimenkul
sahibi olmak için, iyi bir fırsat olduğunu
gördüğü için girdi. Yaptı ve başarılı oldu
Moskova’da. Keza GAMA hep altyapılar,
öngerilmeli betonlar üzerinde çalışırken
mecburen girdi bir kere. Ankara’da Halk
Bankası’nı yaptı, Moskova’da Gazprom bi-
nasını yaptı. Müteahhit grupların içinde bu
branşı seveni bilmiyorum ben.
Sizin, zaman zaman özel konuşmaları-
mızda özellikle dile getirdiğiniz proje
değişikliği yapılması konusu aynı za-
manda binalarda hem maliyeti artırmak-
ta, hem de bir anlamda bütün programı,
iş programını bozmakta. Bu konuda
acaba görüşlerinizi alabilir miyim?
Bunu ben iki safhaya böleyim diyorum.
Birinci safha 1960’lardaki hatta 50’lerden
başlayarak. Bayındırlık Bakanlığı’nın bi-
rim fiyat sistemiyle iş ihale etmesi şekli.
O zamanda bu ihale dosyaları çıkar birim
fiyat üzerinden kaba inşaata fiyatlar verir-
diniz. O zaman demir, çimento, akaryakıt
fiyat farkları da Bakanlar Kurulu kararları
ile ödendiği için kaba inşaatı müteahhit
sorunsuz bitirebilirdi. Ne de olsa mimari
projeye uygun betonarme proje yetiştir-
mek o kadar sorun değil. Ama, o iyi halli
projelerin hiçbir zaman mimarinin ince iş-
lerinin ne olacağı işin şartnamesi ile falan
belli olmazdı ve bütün müteahhitlerin o
zaman tevessül ettiği yol; bilinmeyen ince
işler ortaya çıkacak, bunların hepsi yeni
birim fiyatlarla nasıl olsa yapılacak, o bi-
rim fiyatlarla ben maliyetimin ne olduğunu
ispatlarsam ve hakkım yenmediği sürece
paramı alırım. Bu şekilde bu inşaatlar ya-
pılabilir, derlerdi. Uzun süre bu böyle gitti,
böyle yaptık. Tabii bu, işverenleri o zaman
mutlu etmedi. Çünkü işler hem gecikiyor,
müteahhit sürekli süre uzatımı istiyor, hem
de bilinmeyen ince işler, mimara göre de-
ğişen talepler karşısında onların birim fi-
yatları yüksek çıkıyor. O yüksek çıkanlar ilk
ihale bedelini çok aşıyor, aştıkça da mü-
teahhit suçlu bulunuyordu. Böyle uzun bir
süre yaşadık. O zamanlar tabii bunu dü-
rüst yapan müteahhitler de oldu. Bu birim
fiyatlarla aşırı faydalar sağlamak isteyenler
de oldu. Dolayısıyla müteahhitler cumhu-
riyetin ilk yıllarındaki itibarlarını kaybettiler.
Bazı müteahhitler avansı alır almaz altla-
rına bir Mercedes araba çekme, bir kat
sahibi olma gibi işlere avansları yatırdılar.
Sonra avansların ödemesinde güçlükler Zorlu Holding binası bunu söylüyor. Ben bunu uygun görürsem
baş gösterdi. Türkiye’deki enflasyon ba- bu değişikliğin yapımında müteahhit ile
zen müteahhitleri çok ezdi, yakınlarda bu anlaşabilirsem yapılır. Olmazsa değişiklik
bitti. Şimdi anahtar teslimi ihale dönemi olmaz. Bu ciddiyeti kurduğun zaman iş
başladı. Anahtar teslimini işverenler çok de gününde bitiyor. Hakikaten o işi nasıl
seviyor. bitirdiğimi hala aklım almıyor. Amerika ile
sadece telefon konuşması yapılabildiği
Ama projelerin tüm detaylarına kadar dönemde kum, çimento, demirden başka
bitmiş olması lazım bu tür yöntemlerde herşeyin Amerika’dan getirildiği bir yılda,
öyle değil mi? 1963’de biz bir senede orada Amerikalı-
İşverenler bunu çok seviyor ama gereğini ların koskoca bir işini bitirdik. Ama proje-
yerine getirmiyorlar. Gereği, mimara de- lerde çok büyük bir ciddiyet vardı. Bu ma-
min bahsettiğim süreyi vermek. O süreyi alesef anahtar teslimi işlerde yurtdışında
adamakıllı anlayışlı olarak vermek. Ondan fidic kontratlarıyla uygulanıyor. Bizde her
sonra da bunlarda değişiklik istememek. işverenin kendi avukatına, aklına estiği gibi
Ne mimar bunları değiştirebilsin ne işve- hazırlattığı mukavelelerle, bir anlamda her
ren. Maalesef şimdi bu uygulanmadığı işverenin kendine özel mukavelesiyle kar-
için bu sefer de bu anahtar teslimi ihale makarışık bir hale geliyor. Ama tabi bunun
usulunde büyük zorluklar çıkmaya baş- sonunda mutlaka kaybeden, bu taahhüdü
ladı. Çünkü değişiklik olduğu zaman, iş- yapan müteahhit oluyor.
veren kendi cebinden çıkacak ek para
için fevkalade hasis ve anlayışsız olmaya Gerçekten çok eğitici oluyor bu dedik-
başladı. Şimdi yaşanan sıkıntı da buradan sana dosyayı verdim. Bunun içinde herşey leriniz. Peki, gelecek akademisyenlere
kaynaklanıyor. Ama bunun doğru uygula- var. Betonarmesi de, detayları da, şartna- pratikle, kuramsal bilginin iç içe yürü-
ma şeklini ben 1962 senesinde Ankara’da- mesi de, nereden alınacağı da… Bunlar- tülmesi konusunda tavsiyeleriniz nedir?
ki Amerikan tesislerini aldığım zaman bir dan herhangi bir sapma yapmaya hakkın Akademisyenler hakkında benim fikir yü-
Amerikalı yüzbaşıdan öğrendim. İlk işimi yok. Kontrol senden bunu talep ederse rütmem haddimi aşar. Ama ancak bir kaç
almıştım. Tuslog’un kontrolünde bir albay, ne onun talep etmeye hakkı var ne senin hatıra söyleyebilirim. Bunlar zamanında
mukavele subayı bir yüzbaşı, ben de genç yapmaya hakkın var. Sakın karşıma gelip o yaşadıklarımdan kaynaklanıyor. Mimarların
bir müteahhit… Mukavele subayı yüzbaşı istedi de, ben şunu yaptım da bana fark tatbiki çok zor detaylar istemeleri bir ara
gayet sert bir edayla masanın başında mu- verdirmek için sakın karşıma gelmeyin. çok gündemdeydi. Mesela, ben bir ara
kaveleyi imzaladığı gün bize bağıra bağıra Böyle bir zorunluluk başgösterirse evvela -ismi bende saklı kalsın- önemli bir yapının
şunları söyledi. "Müteahhit bey bak! Ben Albayım siz bana geleceksiniz!" Yüzbaşı taahhüdüne girmek istedim. Ama benim

itü vakfı dergisi 69

 PORTRE

baş mühendis arkadaşım geldi beni ikaz

etti. Ayduk Ağabey, bu yapının mimarının
detaylarıyla taahhüde girilmez -yine ismi
bende saklı kalsın-, önemli bir mimardı.
Ama Türkiye’de uygulaması çok zor de-
taylar çizerdi. Maalesef 60 yılda o mimara
bir bina yapmam kısmet olmadı.

Siz tabii yine çok önemli bir şeyi vur-
guluyorsunuz. Mimarla, mühendis ara-
sındaki farklı bakış açıları dolayısıyla
zaman zaman böyle bir sorun yaşan-
maktadır. Yalnız ben, mühendislik açı-
sından şunu dile getirmek istiyorum.
Ben akademisyen olan mühendislerden
bahsediyorum. Yani inşaat mühendis-
lerinin, üniversitelerde akademik görev
yüklenmiş olanların pratikle olan ilişki-
Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji binası
leri hakkında veya okulda verilen teorik
bilgilerin pratikte yeterli olup olmadığı
konusunda değerlendirmelerinizi öğre- miktar faydalı olmuştu. Ama ben ilk şan- Ama o tarafı hiçbir zaman yeterli olmadı.
nebilir miyim? tiyeme gittiğimde sudan çıkmış balık gibi Şimdi bilemiyorum.
Ben bunu ancak 1950 öncesinin eğitimiy- hissettim kendimi. Ancak işin müteahhidi İnşaat mühendisliğinin bugün Türki-
le anlatabilirim. Bize Teknik Üniversite’de o kadar işine sahip olmayan bir adamdı ye’deki seviyesi hakkında ne düşünü-
hayata atılır atılmaz pratikte faydalı olacak ki, şantiye şefliği de kontrol mühendisliği yorsunuz? Fark var mıdır, seviyemiz
çok az şey öğretildi. Pratikteki uygulama- ile beraber bana düştü. O sayede erken yükselmekte midir, yoksa dış ülkelerde-
ları nerdeyse biz o zamanın ünlü kalfaların- öğrendim. Ama üniversitedeki yıllarımızda kinden geride mi kaldık? Veya daha mı
dan öğrendik. Şantiye kurulması hakkında tatbikat için her yaz bizi staja şantiyelere ileriye gittik? Bu konuda çok genel bir
Enver Berkman’ın bir dersi vardı. O bir gönderiyorlardı ve gidiyorduk mecburen. fikrinizi almak istiyorum.

Ayduk Koray

1927 İstanbul doğumlu.
Baba tarafım Mabeyn’den
Esat bey. Anne tarafım Prizren
ve Erenköylü Albay İsmail
Hakkı Bey. Babam İş Bankası
müdürlerinden merhum Sait
KORAY. Annem merhume
Cemile Koray.
İlk-orta ve lise tahsilimi,
zamanın şartları ve 2.Dünya
Savaşı sebebi ile 7 değişik
okulda yaptım. 1944’te
Ankara Atatürk Lisesi'nden
mezun oldum; çok ünlü
öğretmenlerimiz vardı.
İTÜ’nün Gümüşsuyu
binasında İnşaat Fakültesi'nde
çoğu efsaneleşmiş olan
Prof. Mustafa İnan, Prof.
Cahit Arf gibi Hocalarımız
oldu. 1950 Şubat döneminde
İTÜ’den mezun olup derhal
askere gittim. 1951 sonunda
terhisimi müteakip Ankara'da
Metcalfe-Hamilton inşaat
şirketinde büro mühendisi
olarak çalışmaya başladım.
Üniversite yıllarında ve
sonrasında basketbol
oynadım. İTÜ Spor Kulübü'nün
kurucuları arasında yer aldım.
İTÜ, Fenerbahçe, Harp Okulu
takımlarında oynadım. Türk
Millî takımında da 26 kez milli
oldum.
1952 yılında Nurcan
Türsen’le evlendim. Bir
kızım ve iki oğlum oldu.
Evliliğimizi 63 yıldır mutlulukla
sürdürüyoruz. Damadım
Erdoğan Turgut ve oğullarım
Murat Koray ve Selim
Koray, Koray Şirketleri’nin
yönetiminde görev yapıyorlar.
3 kız ve 1 erkek torunum var.
1953 yılı başında Haymil
İnş. Ltd.Şti.’nde görev alıp
İzmit ve Ankara Şantiyelerinde
1956 yılına kadar şantiye
mühendisi olarak görev
yaptım. 1956’da kendi şahıs
firmamı kurup serbest olarak
çalışmaya başladım. Bu
dönem 1976’ya kadar sürdü
ve Ankara’nın iddialı mimari
yapıtlarının yanısıra İzmir
Er Eğitim Tesisleri, Bartın/
Amasra Nato Tesisleri,
İskenderun Demir Çelik
Fabrikaları Çelikhane ve
Haddehaneleri, Adıyaman
Çimento Fabrikası ve Manisa
Coca-Cola Tesisleri’ni (halen
Vestel) müteahhit olarak
üstlenip gerçekleştirdik.
Ankara’da iddialı mimari
yapıtlar arasında İş Bankası
Genel Müdürlük gökdeleni,
DSİ Genel Müdürlük binası,
Ziraat Bankası Genel
Müdürlük ilave binaları,
Sanayi Bakanlığı binası, Yapı
Kredi Bankası Kızılay binası,
Amerikan Tuslog Balgat
Tesisleri, Akbank Yenişehir
binası, birçok banka şube
binaları, konut ve iş merkezleri
inşaatları yer aldı.
1976 yılında yakın ve genç
mühendis arkadaşlarımla
Koray Yapı A.Ş.’yi kurduk.
Takip eden yıllarda yurtiçinde;
halen T.C. Dışişleri Bakanlığı
binası olarak kullanılmakta
olan DESİYAB Genel Müdürlük
binası, T.Çimento Sanayii
Genel Müdürlük binası,
T.C.Ziraat Bankası Tandoğan
Genel Müdürlük binası,
Zorlu Holding gökdeleni,
Yapı Kredi Bankası Genel
Müdürlük binası, Demirbank,

70 itü vakfı dergisi

 Benim bildiğim kadarıyla
yurtdışında mimara proje için
verilen süre uzun, inşaatın
yapımı için müteahhide verilen
süre kısa. Çünkü mimar
tümüyle bitiriyor her şeyi;
bitirdiği zaman da müteahhit
süratle yapabiliyor. Bizde bunun
tam tersi oluyor.
Tabii bugün İstanbul’da veya ülkemizin
güneyinde yapılan yapılara baktığımız
zaman inşaatların çok başarılı olduğunu,
çok ileri gittiğini düşünmemek, söyleme-
mek mümkün değil. Örneğin güneydeki
oteller... Ama dünya ile kıyaslandığında
çok değişik. Karar veremeyecek durum-
dayım. Çünkü biz 1970’de İş Bankası 'nın
Ankara'daki Genel Müdürlüğü’nü yapar-
ken bütün binalar 90 derece gönyesinde
yapılırdı. Detaylara önem verilirdi, kaliteye
önem verilirdi. O binanın projelerini Süley-
man Yerçil arkadaşım acaba buna bir ka-
lıp sistemi bulabilir miyiz, diye Almanya’ya
götürdüğünde, Almanlar, ''bu kadar gayri
iktisadi bir ofis binası mı olurmuş, kim bu
zengin müessese?'' diye cevap vermişler-
di ve eli boş dönmüştü. Şimdi bugün ya-
Sabancı Center
pılanlar karşısında âdeta konservatif bina
İş Bankası binası. Peki Türkiye’de sözü
çok edilecek yeni bir yapı var mı? Mese-
la Azerbaycan’a yapılan Bakü’deki Kültür
Merkezi gibi bir bina yapılamadı burada.
Ya da bir Paris’deki Gehry’nin binaları
gibi bina yapılmadı…
Bilbao’daki müze binası da Gehry’nin.
Müze inanılmaz bir biçimde turist çekiyor.
Yaklaşık 8-9 yıl önce biz de projesini Geh-
ry’nin çizdiği bir kültür merkezine sahip ola-
caktık, eğer TRT ve Belediye Tepebaşı arsası
üzerinde anlaşabilselerdi.... Koç, yatırıma
hazırdı. Gehry’ye avan projeler çizdirilmiş,
arsanın kendilerine teslimini bekliyorlardı...
Peki efendim, sizin şu anda inşaatını bitir-
diğiniz Finansbank / Kristal Kule hakkın-
da ne düşünüyorsunuz?
Ben şahsen o tür binalara alışamadım daha.
Yani bana sevimli gelmiyor. Ama benim to-
runlarım bayılıyor. Onun için bunlar hakkında
fikir beyan etmek için fazla yaşlıyım.
Genç inşaat mühendislerine tavsiyeleri-
niz nedir ?
Genç mühendislere tavsiyeleriniz diyorsu-
nuz. Ben bunu genç ünlü mimarlara tavsi-
yelerim olarak kabul ediyorum. Yukarıda iki
defa değindim. İşveren kim olursa olsun,
ben bu işverenin işini kaçırmayayım diye sü-
ratle bitirilecek, sonra da kendisinin de, müte-
ahhidin de başına dert olacak projelerle işe
başlamasınlar. Gerekli olan süreye işvereni
inandırsınlar ve öyle çalışmaya gayret etsin-
ler.
Çok çok teşekkürler.

Finansbank ve SYKB Genel
Müdürlük binaları, Ankara
T.E.K. Genel Müdürlük binası
ve Milliyet Gazetesi Tesisleri,
Yapı Kredi Plaza, Sabancı
Center gibi iş merkezlerinin
yanısıra Karum Ticaret
Merkezi gibi iş ve alışveriş
merkezleri, Ankara Sheraton
ve Adana HiltonSA otelleri ve
Bebek Eliyeşil Villaları, Vaniköy
villaları, İstanbul-İstanbul,
Zen Konutları, Kasaba
Projesi ve Elit Residence
gibi lüks konut siteleri, Metin
Sabancı Spastik Çocuklar
Rehabilitasyon Merkezi ve
Sabancı Üniversitesi gibi
eğitim tesisleri; yurtdışında
ise ; Suudi Arabistan’ın
Mekke şehrinde Ajyad-
Mekke Intercontinental Oteli,
Rusya Federasyonu’nda;
Moskova Vergi Bakanlığı,
Ekonomi Bakanlığı, Sayıştay
Binası, Neftagas, Mülkiyet
Fonu İdare Binası ve IKEA
Mos Alışveriş Merkezi gibi
önemli projeler gerçekleştiren
bu firma, özellikle yüksek
binaların ve prestijli
projelerin ön tasarımından
anahtar teslimine uzanan
yapım sürecinde yeralan
tüm hizmetleri tek çatı
altından verebilen bir genel
müteahhitlik firması olarak,
Türkiye’nin inşaat sektöründe
önemli bir yer kazandı.
1995 yılında, bazı
büyük bankaların kurumsal
kimlik yenileme çalışmaları
doğrultusunda renove
etmeleri gereken şubelerinin
renovasyon işlerini üstlenmek
üzere bir çalışma grubu
oluşturduk . Türkiye’nin
çeşitli illerinde aynı anda
750’den fazla banka şubesi
renovasyonu ve bölge
müdürlük binası inşaatı
gerçekleştiren bu grup,
2003 yılında kurulan Koray
İnşaat A.Ş.’nin çekirdek
kadrosunu oluşturdu. Bu yeni
Şirketimiz de ihtisaslaştığı
renovasyon ve restorasyon
işlerinin haricinde, Evidea,
Neo Alışveriş Merkezi, Göcek
Portville gibi önemli projeler
üstlendi ve Ürdün’de, Ürdün
Kralı’nın himayesi altında
gerçekleştirilen Kraliyet
Akademisi’nin yapımını
başarı ile bitirdi. Daha
sonra Zorlu Levent Ticaret
Merkezi, Finansbank Genel
Müdürlük, Sochi Marriott
Hotel, Eczacıbaşı Orman
Ada projeleri de başarıyla
sonuçlandı.
1980’li yıllardan bu yana
İTÜ Vakfı, T.Eğitim Vakfı,
T.Eğitim Gönüllüleri Vakfı, TEMA
Vakfı kuruluşlarının Mütevelli
Heyetlerinde yer aldım. Halen
TEMA Vakfı Yönetim ve İcra
Kurulu üyesiyim.
2007 yılı itibariyle Koray
Yapı A.Ş.’nin Yönetim Kurulu
Başkanlığı'nı sürdürüyorum.
Hobi olarak kendi
teknemle uğraşırım. Yazları
Marsilya’dan Girit’e kadar
olan denizlerde, Batı Akdeniz-
Adriyatik-Doğu Akdeniz ve
Ege’yi ailem ve dostlarım ile
defalarca dolaştım.
Fenerbahçe Spor
Kulübü’nün de 60 yıllık
üyesi ve 70 yıllık hararetli bir
taraftarıyım.

itü vakfı dergisi 71

DEPREM

İstanbul’da Şiddetli
Depremler Yılı: 1766

Doç. Dr. Deniz Mazlum

İTÜ Mimarlık Fakültesi

Bu çalışma, arşiv
belgelerine ve depremlere tanık
olmuş tarihçilerin anlatılarına
dayanarak, 1766 yılında 2,5
ay arayla yaşanan iki büyük
depremin yarattığı sonuçları
özetlemektedir. Arşivlerde
yapılan çalışmalar, tarihi
depremler ve bunların yapılarda
yol açtığı hasarlar hakkında
bilgi sağlamanın yanında, bu
hasarların nasıl giderildiği
konusunu da aydınlatmaktadır.
Yapıların hem onarım öykülerini
hem de belli bir dönemin onarım
tekniklerini ve yaklaşımlarını
aktaran arşiv belgelerini,
yalnızca mimarlık ya da
restorasyon tarihine ışık tutan
kaynaklar olarak değil, bugüne
de yararlı katkılarda bulunan bir
bilgi birikimi olarak ele almak ve
değerlendirmek gerekir…

22 Mayıs 1766 depreminde ağır hasar gören Fatih Medreseleri’nin onarım keşfinden bir yaprak
(BOA. EV.HMH.d. 5601).

72 itü vakfı dergisi

İ
stanbul’un uzun tarihi boyunca yaşadı-
ğı büyük felaketler sıralamasında 1766
yılının da özel bir yeri vardır. Dönem
tarihçilerinin verdikleri bilgiye göre, 22
Mayıs 1766 Perşembe, gün doğumundan
yaklaşık yarım saat sonra meydana gelen
deprem, kurban bayramının 3. günü ola-
rak başlamış, özel bir günü cehenneme
çevirmiştir. Şemdanizade Fındıklılı Sü-
leyman Efendi "cemi ebniyye ve nüfus-ı
insani ve hayvani helâk" oldu demekte,
yaşanan felaketin "Küçük kıyamet" diye
anılan 1509 depreminden bile şiddetli ol-
duğunu iddia etmektedir. Sarsıntılar sona
erdiğinde duman içinde kalan İstanbul’da
pek çok bina yıkılmış, tarihçinin deyişiy-
le “telef olan nüfus-ı insani dört bin keşf”
olunmuştur. Şemdanizade 75 gün sonra,
5 Ağustos salı günü yaşanan ikinci dep-
remin de büyüklük olarak ilk depreme
yaklaştığını ve can ve mal kaybını arttır-
dığını belirtmekte, bu sarsıntıların gaflet
içinde bulunanlara ve günahkârlara bir
uyarı sayılması gerektiğini hatırlatmak-
tadır. Şemdanizade’ye göre İstanbul’da
sıklıkla deprem ve yangın yaşanmasının
başlıca nedeni, kentin üçgen biçiminde
olmasıdır (Aktepe, 1976).
Bu yazı, arşiv belgeleri ile dönemin
tarihçilerince kaleme alınan birinci el
940 tarihli Pervititch haritasında, 1766 depreminde ağır hasar gören Çemberlitaş Atik Ali Paşa Camii.
22 Mayıs 1766 depreminin “hin-i
fetihten beri görülmemiş” olduğu
konusunda Şemdanizade ile görüş
birliği içinde olan tarihçi Hâkim’e
göre, sarsıntılar 80 saat boyunca
gece gündüz devam etmiş, hasarsız
tek mahal kalmamış, suyolları bile
zarar görmüştür.
kaynaklardan yararlanarak, 22 Mayıs ve
5 Ağustos 1766 depremlerini, bu dep-
remlerin İstanbul’da yarattığı ortamı ve
yapı hasarlarının nasıl giderildiğini özetle
aktarmayı amaçlamaktadır. Arşiv belge-
leri içinde en geniş yeri tutan 22 Mayıs
depremi “zelzele-i azime”, “zelzele-i şe-
dide” gibi deyişlerle anılırken, 5 Ağustos
depremine “Salı günü vâki olan zelzele”
ya da “badehu vuku bulan zelzele” bi-
çiminde gönderme yapılmaktadır (Maz-
lum, 2011). 22 Mayıs 1766 depreminin
“hin-i fetihten beri görülmemiş” olduğu
konusunda Şemdanizade ile görüş birliği
içinde olan tarihçi Hâkim’e göre, sarsıntı-
lar 80 saat boyunca gece gündüz devam
etmiş, hasarsız tek mahal kalmamış, su-
yolları bile zarar görmüştür. Hâkim, “bina
altında 4-5 bin adam” kaldığını; dönemin
padişahı III. Mustafa’nın, şehrin halini gö-
rüp “bükâ’” ettiğini (ağladığını) ve “fukara
ve zuafâ”ya (yoksul ve güçsüzlere) iyilik
yaptığını bildirmektedir. Anlatısında ha-
sarlı yapılara da ayrıntılı bir biçimde de-
ğinen Hâkim, ilginç bir ayrıntı daha ver-
mektedir. Büyük depremden sonra Rusya
tarafından gelen adamlar, bu depremin
İslam cami ve mescitlerinde yaptığı ha-
sarı haber aldıklarında sevinerek kilisele-
rinde kandil yaktıklarını söylemiş, ancak
çok geçmeden şiddetli bir sarsıntının 24
saat boyunca kendi ülkelerinde de “çok
adamı helâk ve kiliseyi hedm” ettiğini ek-
lemişlerdir (Hâkim, Vekayi’name).
22 Mayıs 1766 depremi yaşandığında
İstanbul, muhtemelen yarım milyonu bu-
lan hatta belki de aşan nüfusuyla büyük
bir kenttir. Dönemin tarihçilerinden İnci-
ciyan, İstanbul’un “Rumeli ve Anadolu
cihetlerindeki varoşlarla birlikte, Pekin
ve Nankin şehirlerinden sonra dünyada
üçüncü..” geldiğini belirtmiştir (İncici-
yan, 1956). Bu tarihlerde İstanbul’da kaç
kişinin yaşadığı ancak yaklaşık olarak
bilinse de, kentin sürekli bir göçe ma-
ruz kaldığını ve taşradan gelenleri cay-
dırmak, durdurmak ya da uzaklaştırmak
için sık sık hükümler çıkarıldığını belge-
ler ortaya koymaktadır (bu belgelerden
bazıları: BOA. C.DH. 453, BOA. C. DH.
7978, BOA. C. DH. 4629, BOA. C.DH.
4044). Suriçi yerleşmeleri önemini koru-
makla birlikte, Boğaz köylerinde ve diğer
surdışı alanlarda hızlı bir gelişme yaşan-
maktadır. Deprem sonrasındaki kayıtlara
ve tanıklıklara göre, en büyük hasar ve
can kaybı, gerek nüfusun, gerek anıtsal
yapıların yoğunlaştığı Tarihi Yarımada’da
olmuş, ancak Asya yakasındaki Boğaz
köyleri ile Galata da yer yer depremden
etkilenmiştir.
Deprem ertesinde hasarlı yapıları
onarmak için neler yapıldığını kapsam-
lı ve güvenilir bir biçimde aktaran kay-
nakların başında, bugün Topkapı Sarayı
Müzesi Arşivi ile Başbakanlık Osmanlı
Arşivi’nde korunan çok sayıda belge
gelmektedir. Deprem hasarlarının onarıl-
masına başlanmadan önce düzenlenen
ve tahmini onarım bedelini saptayan 1.
keşifler ile onarım tamamlandıktan sonra
hazırlanan 2. keşifler, hasar derecelerini
ve öngörülen/gerçekleştirilen teknik mü-
dahaleleri açıkça sergilemektedir. Bu tür
belgelerin ve muhasebe kayıtlarının de-
ğerlendirilmesi, depremi izleyen birkaç
yıllık dönemin İstanbul’da anıtsal yapı
itü vakfı dergisi 73
 DEPREM
1933 tarihli Pervititch haritasında Fatih Külliyesi yapıları: 15. Yüzyıl medreseleri arasında 18. Yüzyılda
yeniden inşa edilen Fatih Camii
onarımları açısından çok yoğun geçtiğini
ortaya koymaktadır. İstanbul konutlarının
1766 sarsıntıları sırasında ne ölçüde ha-
sar gördüğünü belgeleyen kayıtlara ise
ender olarak rastlanmaktadır. Konutlar
ancak, bir mîrî yapının yakınında olup bu-
nun yıkılması üzerine zarar gördüklerinde
söz konusu edilmiştir. Deprem sonrasına
ait muhasebe kayıtlarından, Galata ya da
İstanbul surlarının çeşitli kesimlerinde,
yıkılan duvarlar altında kalan konutların,
Hassa Başmimarı marifetiyle ve mas-
rafları Devlet hazinesinden karşılanarak
onarıldığı öğrenilmektedir.
Depremin ardından İstanbul’da yapı
çalışanları ve malzemeleri açısından
yaşanan ciddi sıkıntıyı gidermek üzere
çeşitli adımlar atıldığı da, belgelerin or-
taya koyduğu bir başka gerçektir. Özel-
likle işgücü aktarımı konusunda genel
bir seferberlik ortamı yaratılmak istenmiş
gibidir. Örneğin, 22 Mayıs depreminin
hemen ardından, harap ve yıkılmış olan
binaların onarımı ve yeniden yapımı için
İstanbul’da yeterli sayıda hamamcı ve
dülger esnafı bulunmadığından, Kay-
seri ve civarından eleman gönderilmesi
istenmiştir (BOA C.BLD.641). Yine aynı
tarihlerde, depremin üzerinden henüz iki
hafta geçmişken, bu kez Yedikule’deki
yıkık kârgir binaların onarımı için Görice
(bugün Arnavutluk’ta Korça) sakinlerin-
den duvarcı Panayot’un 200 duvarcı ve
74 itü vakfı dergisi
rencberle birlikte derhal İstanbul’a gel-
mesi emrolunmuştur (BOA C. BLD. 6786).
İstanbul surlarının yıkılan kesimlerinin
onarılması için de yakın kazalarda (Şile,
Yalova, Pazarköy, Gemlik, Riva ve İznik)
çok miktarda olduğu söylenen duvarcı ve
amelelerin İstanbul’a gönderilmesi buy-
rulmuştur (BOA C. BLD. 5322). 22 Mayıs
depreminden yaklaşık iki ay sonrasına
ait başka bir belge, Topkapı Sarayı’nda,
Tersane-i Amire’de ve başka mîrî binalar-
da yapılacak onarımlar için çok sayıda
marangoz amelesi gerektiğini bildirerek,
İstanbul’a yakın adalarda çalışan maran-
goz amelelerinin derhal gönderilmesini
istemektedir (BOA. C. DH.16257). Dep-
rem sonrasının en büyük inşai faaliyetle-
rinden biri olan Fatih Camii’nin yeniden
En ağır hasar gören yapılar
arasında, İstanbul’un fethini
izleyen yıllarda yapılmış olan
Fatih ve Eyüp camileri, Yedikule
Hisarı, Eski Saray, Kapalıçarşı’da
İç Bedesten ile Sandal Bedesteni
bulunmaktadır. Bu durum, kente
Osmanlı kimliğini kazandırmayı
amaçlayan ilk yapıların inşasında,
biraz aceleye gelmişliğe bağlı bir
özensizlik ve zayıflık olabileceğini
düşündürmektedir.
yapımı sırasında ise, Halep ve civarında
oturan “fenninde mahir ve işgüzar” yir-
mi nefer taşçı amelesinin İskenderun ve
Payas iskelelerinden gemiyle İstanbul’a
gönderilmesi istenmiştir (BOA. MAD. d.
8947). Yine Fatih Külliyesi yapılarının
onarımı için Rodos, İstanköy (Kos) ve
Sakız adalarından “her ne miktar olursa”
üstad taşçı amelelerinin İstanbul’a sevki
buyrulmuştur (BOA. MAD. d. 8947).
Yapı onarımları için çok miktarda taş,
kereste ve demire de ihtiyaç duyulduğun-
dan, bunların sağlanabileceği yörelere
de çağrılar yapılmış ve gerekli malze-
melerin hemen gönderilmesi istenmiş-
tir. Özetle, 22 Mayıs ve 5 Ağustos 1766
depremlerini izleyen dönemde İstanbul,
uzak- yakın pek çok bölgeden yapı usta
ve ameleleri ile çeşitli yapı malzemeleri-
nin geldiği bir kent görünümündedir.
1766 depremlerinin İstanbul’da ya-
rattığı hasar ve oluşturduğu genel ortam
ana başlıklar halinde şöyle özetlenebilir:
1. En büyük hasar kârgir binalarda
meydana gelmiştir. Arşiv belgeleri ara-
sında hasarlı ahşap yapılara ait kayıt-
lara rastlanmamıştır. Bu konudaki ender
açıklamalardan birini tarihçi Şemdaniza-
de yapmakta ve 5 Ağustos depreminde,
Karamürsel mahkemesi ahşaptan iken
“münhedim” olunca (yıkılınca), kadının
dört adamının can verdiğini bildirmek-
tedir.
2. En ağır hasar gören yapılar ara-
sında, İstanbul’un fethini izleyen yıllarda
yapılmış olan Fatih ve Eyüp camileri, Ye-
dikule Hisarı, Eski Saray, Kapalıçarşı’da
İç Bedesten ile Sandal Bedesteni bulun-
maktadır. Bu durum, kente Osmanlı kimli-
ğini kazandırmayı amaçlayan ilk yapıların
inşasında, biraz aceleye gelmişliğe bağlı
bir özensizlik ve zayıflık olabileceğini
düşündürmektedir. Bu yapılardan Fatih
Camii’nin onarılamayacak kadar hasarlı
olduğu anlaşılınca, yapı yıkılarak yeni bir
plan şemasına göre yeniden yapılmış,
aynı karar Eyüp Camii için 34 yıl sonra
verilmiş ve uygulanmıştır.
3. Depremler ertesinde gerçekleştiri-
len yapı onarımları genel olarak değer-
lendirildiğinde alışılagelmiş bir dizi “ta-
mir”den yeniden yapıma kadar uzanan
geniş bir müdahale yelpazesi dikkati
çekmektedir. Düzenlenmiş onarım ka-
yıtlarında, gerekli müdahalenin ölçek ve
derecesine bağlı olarak, meremmat (ona-
rım), tecdid (yenileme) ve istihkâmdan
1766'da hasar gören yapıların 1894
depreminin de hasarlı yapıları
arasında yer almaları, yapılan
onarımların ve sağlamlaştırma
çabalarının ancak sınırlı ölçüde
etkili olduğunu ortaya
koymaktadır.
(sağlamlaştırma) söz edilmektedir. Bazı
yapılar ya da yapı bölümleri içinse, “yeni-
den yapılmadıkça istimali kabil değildir”
ifadesi kullanılmıştır.
4. Kayıtlar, depremin yapı ve kent öl-
çeğinde kökten değişikliklere vesile ola-
cak ve ders alınacak bir olay olarak algı-
lanmadığını düşündürmektedir. Yalnızca
en bariz hasarları ortadan kaldıracak
uygulamalarla yetinilmiş, 18. yüzyıl ona-
rımlarıyla ilgili belgelerde sıkça karşılaşı-
lan “vaz-ı kadim üzere” yani “tıpkı eskisi
gibi” yapma uygulaması deprem nede-
niyle değişikliğe uğramamış, geleneksel
yapım yöntemleri ve yaşama kültürü de
eskisi gibi sürmüştür. Kara ve deniz surla-
rına ya da Galata Surları’na bitişik olan ve
depremde yıkılan duvarların molozları al-
tında kalarak hasar gören konutların yine
aynı yerlerde inşa edilmesi ve pek çok
onarımda “enkaz-ı mevcude”nin ayağa
kaldırılmasıyla yetinilmesi bunu göster-
mektedir. Teknik belgelere bile yansıyan
ve depremin değiştirilemez bir yazgı ola-
rak algılandığını ortaya koyan “Biemril-
lahi teala/ Bihikmetillahi teala vuku bulan
zelzele” gibi deyişler, ders almayı güçleş-
tiren bir kadercilik anlayışını sergilemek-
tedir.
5. Bir yapının 1766 depremleri sonra-
sında onarılmış olan bölümleri, bu yapı-
nın zemini ve depreme karşı dayanımıyla
ilgili değerli ipuçları vermektedir. 1766’da
hasar gören yapıların 1894 depreminin
de hasarlı yapıları arasında yer almaları,
yapılan onarımların ve sağlamlaştırma
çabalarının ancak sınırlı ölçüde etkili ol-
duğunu ortaya koymaktadır. Benzer bir
afetin yaşanması durumunda, yapılar hep
aynı zayıf noktalardan hasar görmektedir.
Örneğin, Kapalıçarşı’nın 1894 depremi
nedeniyle en ağır hasar gören bölümleri
(Batur ve Tanyeli, 1993), 1766’da yıkıl-
dığı için onarılan bölümleridir. Yapıların
depreme karşı davranışlarını; zemin ko-
şulları, araziye oturuş biçimleri, plan ve
planimetri özellikleri, yapı malzemeleri
Melchior Lorichs tarafından yapılan resmin 1576 tarihli ahşap baskısında Atik Ali Paşa Camii ve ön planda
bugüne ulaşmayan imaret yapısı.
gibi pek çok parametre belirlemekte, ya-
pılan onarımlar bu parametrelere ancak
kısmen müdahale edebilmektedir.
Bu çalışma, arşiv belgelerine ve dep-
remlere tanık olmuş tarihçilerin anlatıları-
na dayanarak, 1766 yılında 2,5 ay arayla
yaşanan iki büyük depremin yarattığı so-
nuçları özetlemektedir.
Arşivlerde yapılan çalışmalar, tarihi
depremler ve bunların yapılarda yol aç-
tığı hasarlar hakkında bilgi sağlamanın
yanında, bu hasarların nasıl giderildiği
konusunu da aydınlatmaktadır. Yapıların
hem onarım öykülerini hem de belli bir
dönemin onarım tekniklerini ve yaklaşım-
larını aktaran arşiv belgelerini, yalnızca
mimarlık ya da restorasyon tarihine ışık
tutan kaynaklar olarak değil, bugüne de
yararlı katkılarda bulunan bir bilgi birikimi
olarak ele almak ve değerlendirmek ge-
rekir. Gerçekten de bu belgeler, yapıla-
rın zayıf noktalarını anlama ve günümüz
depremlerine karşı davranışlarını öngör-
me imkanını da sağlamaktadır.
Kaynaklar
-Aktepe, M.M. (Ed.), Şemdanizade Fındıklılı Sü-
leyman Efendi Tarihi, Mür’it-tevarih, Cilt II A, İÜ
Edebiyat Fakültesi, İstanbul 1976, s. 85,86.
- Ambraseys, N.N. ve C. Finkel, The Seismicity
of Turkey and Adjacent Areas. A Historical Re-
view 1500-1800, Eren Yayıncılık, İstanbul 1995,
s. 136 vd.
- Batur, A. ve G. Tanyeli, 1894 Depremi ve İstan-
bul’un Tarihi Yapılarındaki Hasar Üzerine Bir Ör-
nekleme Çalışması: Kapalı Çarşı, 2. Ulusal Dep-
rem Mühendisliği Konferansı, 10-13 Mart 1993,
İstanbul, s. 252.
- Hâkim , Mehmed, Vekayi’name (II), Bağdat
Köşkü 233, Topkapı Sarayı Müzesi Kitaplığı (el
yazması), s. 226,227.
- İnciciyan, P.G., XVIII. Asırda İstanbul, İstanbul
1956, s. 13.
- Mazlum, D., 1766 Istanbul Depremi. Belgeler
Işığında Yapı Onarımları, İstanbul Araştırmaları
Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2011.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.) belgeleri:
BOA. CEVDET DAHİLİYE (C.DH) 453
BOA. C. DH. 7978
BOA. C. DH. 4629
BOA. C.DH. 4044
BOA. C.DH.16257
BOA. Maliyeden Müdevver Defterler (MAD. d.)
8947
BOA C.BELEDİYE (BLD.) 641
BOA C. BLD. 6786
BOA C: BLD. 5322.
itü vakfı dergisi 75
MİMARLIK

Aydınlanma Felsefesi
ve Mimarlıkta Bilinçli
Değerlendirme

Prof. Dr. Mete Tapan

T.C. Arel Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü

Uygulamaya konan büyük

projelerin tasarımlarının ve
kentlerimizin planlarının ne
oranda “eksplisit” yaklaşımlarla
gerçekleştiğini sorgulamak
hepimizin hakkı olduğunu bir
kez daha vurgulamak isterim.
Özel veya kamu yatırımlarının
gereğinin “toplumsal yarar”
yönünden ne denli bilimsel
yöntemlerle ortaya konduğu
konusunda endişelerimin
olduğunu ifade ederken,
özellikle gelecek nesillerin bizim
nesle göre “akıllarını” daha fazla
kullanmalarını dilerim…

G
ökberk’in dile getirdiği gibi,
18.yüzyılda egemen felsefe ala-
nındaki gelişmeleri “Aydınlanma
Felsefesi” kavramı altında toplamak ola-
naklı olup, bu felsefenin içinde yer aldığı
tarih dönemine de “Aydınlanma Çağı”
adı verilir...
Aydınlanmak isteyen insanın kendisi,
aydınlatılması istenen şey de, insan ha-
yatının anlamı ve düzenidir. Kant “was
ist Aufklaerung? (“Aydınlanma nedir?”)
(1784) adlı yapıtında Aydınlanma’yı şöy-
le tanımlar: “Aydınlanma, insanın kendi
suçu ile düşmüş olduğu bir ergin-ol-
mayış durumundan kurtulup aklını ken-
disinin kullanmaya başlamasıdır.” Prof.
Macit Gökberk, Kant’ın bu tanımını şöyle
yorumlar: “Ona göre, insan bu duruma
aklın kendisi yüzünden değil, onu kul-
lanmaması yüzünden düşmüştür; çünkü
insan şimdiye kadar aklını kendi başına
kullanamamış, hep başkalarının kılavuz-
luğunu aramıştır; imdi “aklını kendin kul-
lanmak cesaretini göster!” sözü bundan
böyle parola olmalıdır.”
Özellikle 17.yüzyılda, 18.yüzyılın fel-
sefe alanındaki “aydınlanmacı” niteliği-

76 itü vakfı dergisi

 "Değerlendirme AMAÇ’ın,
DEĞERLENDİRİCİ’nin, ZAMAN’ın ve
ÜRÜN’ün bir fonksiyonu olarak kabul edilmelidir."
J. Joedicke
Fotoğraf: JDS Architects, The Iceberg

nin tohumları atılmıştır. Ayrıca, 16.yüzyıla
egemen olan Rönesans'ta gelişen görüş,
buluş ve ilkeleri “sistemli” bir düşünce ile
derleyip düzenleyen, bunlardan birliği ve
bağlantısı olan bir dünya görüşü oluştu-
ran yine 17.yüzyıl felsefesidir. Bu felsefe,
matematiksel fiziği kendisine bilgi örneği
olarak almış ve rationalism ilkesini be-
nimsemiştir.
Matematiksel fizik, doğada bulun-
mayan, salt düşünceden türetilmiş olan
birtakım kesin matematik kavramlarla
doğanın yapısını kavrayabileceğimizi
göstermişti. Dolayısıyla akılla, doğayı an-
lamanın olanaklı olduğu fikri güçlenmiş
ve 17.yüzyıl felsefesi, yalnız doğanın de-
ğil, felsefenin konularının da, iyi ile “doğ-
ru’nun da” salt akıl ile bilenebileceğine
güvenmiştir. Bilindiği gibi, bu özgüven
17.yüzyıl felsefesini büyük konstrük-
tif-dedüktif sistemler kurmaya götürmüş-
tür. Bir “ana düşünceden” türeyen ve bu
düşüncenin alt-düşünceleriyle sıkı bir
bağlantı kuran konstrüktif-dedüktif sis-
tem bu yüzyıl felsefesinin en önemli özel-
liğidir. Yine, Gökberk’e göre, 18.yüzyılda,
bu tür yaklaşımlardan uzaklaşıldığı dile

itü vakfı dergisi 77

 DÜŞÜN-MİMARLIK
getirilmektedir. Felsefecilerin “sağduyu
felsefesi” olarak nitelendirdikleri yakla-
şımlara bu yüzyılda ağırlık verilmiştir. An-
cak, bu yaklaşımlara, 18.yüzyıl düşün-
cesinin bütünü ile akla güvenini yitirdiği
sanılmamalıdır. Tam tersine; bu düşünce
akla inanıp güvenmede kendisinden ön-
ceki yüzyıllardan daha da ileri gider. Yeni
doğa bilimi, doğanın yapısını “doğru”
olarak kavramakla insana doğa üzerinde
egemen olmak yollarını açmıştı; bu da,
insan aklının nesneler üzerinde egemen
olduğu bilinç ve gururunu getirip yerleş-
tirmişti.
İşte 18.yüzyıla “Aydınlanma çağı”
adını verdiren bu düşüncedir, bu inanç-
tır. Bu yüzyılda bu inancı gerçekleştirme,
onu kültürün bütün alanlarında yürütme
çabaları önemli olgulardır. Aydınlanma
yüzyılının ideali, bilginin ilerlemesine
dayanan entelektüel bir kültürdür. Aklın
aydınlattığı doğrular ile beslenecek olan
bu kültür sonsuz bir ilerlemeye adaydır.
Akla karşı beslediği bu güven yüzünden
Aydınlanma düşüncesi; geleneklerin kö-
leliğinden kurtulacağına, kaderini kendi-
si kendi eliyle düzenleyeceğine, insanın
özgürlük ve mutluluğunun boyuna arta-
cağına inanır; bu güvenle tarihin oluş-
turduğu bütün kurumları aklın eleştirme-
sinden geçirir; toplumu, devleti, dini ve
eğitimi aklın ilkelerine göre yeni baştan
düzenlemeye girişir; nihayet, yolunu aklın
gösterdiği bu durmadan gelişip ilerleyen
entelektüel kültür temeli üzerinde insan-
lığın birleşeceğine inanır.
17.yüzyılda felsefe, evrensel bir bi-
limdi. 18.yüzyılda ise daha çok bir kültür
felsefesidir, hem de hayata işlemek, onu
aydınlatarak yolunu göstermek isteyen
bir kültür felsefesidir. Geniş çevrelere
düşüncelerini benimsetebilmek için Ay-
dınlanma felsefesi, bilimin kesin anlatım
biçimini pek kullanmaz, her türlü yazı
şekline başvurur; düşünürleri de, sistem-
li düşünüp çalışan filozoflar değil, daha
çok büyük yazarlardı. Örneğin, Locke ve
Voltaire gibi. (1)
Yukarıda, dile getirilen “kültür felsefe-
si” kavramının günümüz için de geçerli
olduğunu, özellikle de bilgi çağının özün-
de aklın yattığını yadsıyamayız. Ayrıca,
günümüzdeki mimari tasarım ve uygula-
maların da sistematik bir düşünce kon-
teksi içinde irdelenmesinin zorunlu oldu-
ğu tartışılmaz. Mimarlıkla ilgili sorunların
akılla ve rasyonel yöntemlerle çözüm-
78 itü vakfı dergisi
Mimarlıkla ilgili sorunların
akılla ve rasyonel yöntemlerle
çözümlenmesi veya
uygulamalara geçilmeden evvelki
analiz ve sentez aşamalarında
bilinçli değerlendirmelerin
yapılmasının, 18.yüzyıldaki
“aydınlanma felsefesi”ndeki
temel davranış anlayışından
çok daha farklı olduğu
düşünülmemelidir.
lenmesi veya uygulamalara geçilmeden
evvelki analiz ve sentez aşamalarında
bilinçli değerlendirmelerin yapılmasının,
18.yüzyıldaki “aydınlanma felsefesi”nde-
ki temel davranış anlayışından çok daha
farklı olduğu düşünülmemelidir. Amaç,
“iyi” ile “doğru”yu nesnel olarak ortaya
koymaktır. “İyi ve doğru”yla birlikte “gü-
zel”in de kavramsal olarak ne olduğunun
bir dekompozisyon süreciyle kişinin veya
toplumun irdelemesi, yine kişi veya top-
lumun kendi aklını kullanma cesaretinde
bulunması gerektiği savı bugünkü çağı-
mızda da geçerlidir.
Günümüzde yapılan mimarlıkla ilgili
bilimsel araştırmalarda “bilinçli değer-
lendirme” kavramı üzerinde durulmasının
da temel nedeni budur.
Çevreyi yapay ve etkin olarak dü-
zenleyen önemli uğraş alanlarından biri
kuşkusuz mimarlıktır. Dolayısıyla, insa-
noğlu sürekli mimarlıkla iç içe yaşamış,
çevresini etkilediği gibi, çevresinden de
etkilenmiştir.
Karşılıklı bu etkileşim, sürekli yeni
sentezlerin oluşumuna, yeni değerlerin
ortaya konmasına neden olmuştur. Di-
namik bir süreç olan bu olgu kültür ta-
bakalaşmasının da en belirgin ögesidir.
Algoritmik ve bütüncül bir yaklaşımla
sözkonusu süreci irdelemek kaçınılmaz
olduğu kadar, “aydınlanma” olgusunun
gereği neden, niçin, nasıl gibi sorula-
rın yanıtlanması da “düşünen insanın”
önemli bir uğraş alanı olduğu yadsına-
maz. İnsanı insan kılan düşünme yeti-
si ne denli ağırlıklı ve etkin bir biçimde
kendisini hissettirirse, olayların açıklan-
ması da o denli nesnel, olabildiğince
“eksplisit” olur. Olabildiğince “eksplisit”
olmasının nedeni de, kuşkusuz olayların
nedenselliklerinin tümünün nesnel veri-
lerle ortaya konamamasında yatar. An-
cak, düşünen insan, “implisit” verileri de
kendi bağıl değer ve yöntemleriyle ola-
bildiğince kantitatif veya sözel tanımlarla
“eksplisit” bir biçimde ortaya koymaya
çalışır.
Bilimin özünde nesnel olma çabası
tartışılmaz. Ancak, her olgunun açıklan-
masının da nesnel hale getirilmesi bek-
lenmemelidir. Beklenilmesi gereken olgu,
üzerindeki yorumun veya değerlendir-
menin nasıl yapıldığının “eksplisit” hale
dönüştürülmesidir.
Literatürde, mimarlıkta “bilinçli de-
ğerlendirme” olarak geçen kavramın
da yukarıda değinilen olguların neden-
selliğiyle ilgili açıklamaların özünü oluş-
turduğu bir gerçektir. Öznel ve nesnel
kriterlerin yerine getirilmesiyle oluşan
mimarlık sentezi ve bu sentez sonucun-
da ortaya çıkan ürünün bilinçli değerlen-
dirilmesindeki yaklaşımların ve yöntem-
lerin çok çeşitli olduğunu izlemekteyiz.
Bu çeşitlilik bir anlamda nasıl bir değer
sistemiyle ürünün analiz edileceğinden
ve seçilen analiz yöntemiyle nasıl de-
ğerlendirileceğinden kaynaklandığı gibi,
değerlendirme kriterlerine verilen ağır-
lıkların birbirleriyle olan dengesinden de
ortaya çıkmaktadır. Başka bir deyişle, bir
mimari ürünün simge olması en önemli
bir ölçütse, yani diğer kriterlerin toplam
ağırlık skalası içinde yüz üzerinden yirmi
ve buna karşılık simge olma amacı sek-
sen ise, seçilecek değerlendirme yak-
laşımının simgeleşmeyi öne çıkartan bir
değer sistemine göre belirlenmesi doğal
olacaktır.
Mimarlıkta bilinçli değerlendirme, al-
ternatifler arasından seçme veya bir ürü-
nün hipotetik bir alternatifle karşılaştırma
işlemidir. Ancak, bilinçli bir değerlendir-
me yöntemi sonucunda mimari ürünün
değeri, gene bağıl nitelikte sayısal ola-
rak belirleneceği gibi, bir ürünün veya
sürecin getirdiği yarar veya zararlar da
eksplisit bir biçimde ortaya konur. Değer-
lendirmenin temel amacı, bilinçli olarak
önceden saptanan amaca ilişkin değer
kriterleri takımının, ne oranda gerçekle-
şip gerçekleşmediğinin saptanmasın-
da yatar. Bu temel amaç çerçevesinde,
bir mimari ürünün oluşmasında katkıları
bulunan grupların (işveren, kullanıcı, vs.
gibi) değer sistemlerinin karşılıklı etkileş-
meleri de bilinçli olarak saptanarak, opti-
mum çözümler geliştirilebilir.
Kuşkusuz bu etkileşmenin özellikle-
rini, bir sistem olarak tanımlayabilece-
ğimiz mimari süreç içindeki ağırlıklarını
veya bu sistemi oluşturan parçaların ne
olduklarını araştırma ve bunlara bağlı ka-
larak bir değerlendirmeyi amaçlama, mi-
mari ürünlerin üretilmelerinin kütlesel bir
üretim haline dönüşmesiyle başlamıştır.
Kaynakların daha iyi kullanılması endi-
şesi, diğer bilim dallarında gelişen tek-
nik ve yöntemlerin mimarlıkta da geçerli
olabileceğinin kanıtlanması ve ekonomik
ağırlığın biçimsel bir ön davranışı ikinci
plana itmesi gibi faktörler, implisit olan
birçok değer yargılarını eksplisit hale dö-
nüştürmeye zorlamıştır.
Mimarlıkta bilinçli değerlendirme
yöntemleri bir optimum çözümü bulma-
ya yardımcı olmanın yanında, tasarlama
sürecinin aşamalarının istenildiğinde
tekrardan ele alınmasına, dolayısıyla
sürecin denetlenmesine olanak sağlar.
Değerlendirme işlemi sonunda sentezde
hangi amaç hiyerarşisinden hareket edil-
diği, hangi davranışların egemen olduğu
ortaya konabilmekte, adım adım sentezin
aşamaları kontrol edilebilmektedir. (2)
Ayrıca, mimarlıkta bu tür bir değer-
lendirme, gelecekte tasarlanması sözko-
nusu aynı tipolojik özelliği olan ürünlerin
programlarına ve tasarlama süreçlerine
veri sağlayabilmektedir.
Mimarlıkta bilinçli bir değerlendirme-
ye gereksinme duyulmasının diğer bir
nedeni de, tasarlama sürecinin başında
saptanan değer kriterleri sayısının doğ-
ru bir sonuca varmak amacıyla olanak
dahilinde yükseltme eğiliminin, özellikle
endüstrileşmiş yapım sürecinde gittikçe
kuvvetlenmesidir. Diğer bir deyişle, doğ-
ru bir biçimde değerlendirilme, çok sayı-
da değer taşıyıcısının sentez ürününde
dikkate alınmasıyla gerçekleşir. Sistema-
tik olmayan, implisit, tamamen değerlen-
diricilerin bilgi ve deneyimlerine dayanan
bir değerlendirme yöntemiyle yirmiden
fazla enformasyonun, yani değer taşı-
yıcısının bilinçli olarak değerlendirilme-
sini yapmak olanaksızdır. Bu nedenle,
mimarlıkta değerlendirmeyi maksimum
kriter sayısını içerebilen bilimsel yöntem-
lerle gerçekleştirme bir zorunluluk olarak
ortaya çıkmaktadır.
Ayrıca, mimari ürünün bilinçli değer-
lendirilmesindeki amaç, ürünün sente-
zinde rol alan çeşitli grupları veya kişileri,
değer taşıyıcılarının değerlendirilmesin-
de uzlaştırmaktır. Böylece, değer yargı-
sında yukarıda sayılan ögeler arasında
bir birlik sağlanabilir.
Mimarlıkta, başlıca iki aşamada de-
ğerlendirme yapılmaktadır. Bu değerlen-
dirme aşamalarından biri, mimari ürünün
oluşumundaki, yani tasarlama süreci
içindeki değerlendirme, diğeri de çalış-
manın temel konusu olan salt uç ürünün
değerlendirilmesiyle ilgili aşamadır. Her
iki aşamada da değer kriterlerinin önce-
den, tasarlamaya geçmeden evvel bilin-
mesi şarttır.
Ancak uç ürünün değerlendirmesin-
de sözkonusu olabilecek değer kriterleri-
nin, değerlendirme süreci boyunca statik
olarak kabul edilmesine karşıt, tasarlama
süreci içindeki değerlendirme yöntemle-
rinde değer kriterlerinin alternatifler ge-
liştikçe yeni değer kriterlerini beraber
getirebilecekleri veya önceden saptanan
değer kriterlerinin, değer sistemi içinde-
ki ağırlıklarının tasarlama süreci boyun-
ca değişebileceği göz önüne alınmalıdır.
Özetle, tasarlama süreci içindeki bir de-
ğerlendirme yöntemi , dinamik bir değer
sentezine gereklilik gösterir. Mimarlıkta
bilinçli değerlendirme yöntemleri, özel-
likle son elli yılda büyük bir hızla artmış-
tır. Çeşitli mimari problemler için, değişik
yöntemler kullanılmaktadır.
Bugüne dek bilinçli olarak yapılan
mimari değerlendirmeler, ilk aşama-
da mimari bütünün parçalara, diğer bir
deyişle, bir amaç sisteminde uç amaç
olarak nitelendireceğimiz bir mimari bü-
tünün alt amaçlara bölünmesini öngör-
mektedir. Daha sonra bu alt amaçlara
ait değer kriterleri saptanır. Bu işlemi,
değer sistemine göre gerektiğinde de-
ğer kriterlerin, alt-amaçların ağırlık ka-
zanması işlemi izler. Değerlendirmenin
son aşaması olarak da, değer kriterleri-
nin değer kazanması ve dolayısıyla tüm
mimari sistemin değerlendirilmesi gelir.
Ancak bu işlemlerde elde edilen tüm
mimari sistemle ilgili değerler genellik-
le boyutsuz, amaç sistemine ve değer-
Mimarlıkta bilinçli
değerlendirme yöntemleri bir
optimum çözümü bulmaya
yardımcı olmanın yanında,
tasarlama sürecinin aşamalarının
istenildiğinde tekrardan ele
alınmasına, dolayısıyla sürecin
denetlenmesine olanak sağlar.
lendirme sentezine göre bağıl biçimde
yorumlanabilen değerlerdir, puanlardır.
Ancak her parça, sistemin sağladığı
yarar örneğin, maliyet-yarar analizlerine
bağlı geliştirilen değerlendirme yöntem-
lerinde olduğu gibi para ile veya fizik-
sel bir büyüklükle ifade edilebiliyorsa,
tüm sistemle ilgili değer de tek boyutlu
(eindimensional) olabilir. Mimari sentezi
oluşturan parça sistemlerinin tümünün
aynı birimlerle ölçülememesi ve önemli
olarak birçok parça sistemin, kullanıcının
veya bir başkasının öznel değer yargısı-
na bağlı olarak değerlendirilmesi, bir mi-
mari uç ürünün değerinin bugün için tek
bir birimle ifade edilmesinin söz konusu
olmadığını göstermektedir. Bu nedenle
çokboyutlu (multidimensional) değer-
lendirme yöntemleri özellikle mimarlıkta
önemsenmektedir. Ayrıca mimari değer
olgusunun, genellikle nesne ile özne
arasındaki ilişki sonunda ortaya çıkma-
sından dolayı, nesnenin Yarar-Değer’ini
saptamaya elverişli değerlendirme ana-
lizleri de mimarlıkta diğer analizlere göre
öncelik kazanırlar.
Buraya kadar özetle tanıtılmaya ça-
lışılan, mimarlıkta bilinçli değerlendir-
menin temel ilkelerini Joedicke’nin de
görüşlerine dayanarak aşağıdaki nokta-
larda sıralayabiliriz. (3)
• Kuşkusuz bilinçli bir değerlendir-
me sonucunda elde edilen değer yar-
gısının sağlıklı olması, diğer bir deyişle
nesne ile özne arasındaki değer olgusu-
nun doğru bir biçimde yansıtılabilmesi,
kullanıcıların değer sistemini en doğru
biçimde yansıtan bir değer sisteminin
saptanmasına bağlıdır. Bu nedenle, her
şeyden evvel, kullanıcı isteklerini en iyi
bir biçimde yansıtan bir değer sistemi
geliştirilmeli ve bunun için de kullanıcının
davranışları, gereksinmeleri ve bunların
kültürel ve sosyal kökenlerinin ne oldu-
ğu hakkında sağlıklı bilgi sahibi olunması
gerekmektedir.
• Değerlendirmede nesnellik esas ol-
malıdır. Ancak bu objektiflik belli bir ZA-
MAN’a ve DURUM’a göre gene de bağıl
bir olgudur ve amaç sisteminde belirle-
nen değer kriterlerinin ortak bir değerlen-
dirmede değerlendiricilerin tümü tarafın-
dan kabul edilmiş olması gerekir. Ayrıca
bu kriterler, değerlendirilen nesne için
geçerli ve yeterli sayıda olmalıdır. Aksi
halde sağlıklı bir değerlendirme yapıla-
maz. Ölçülemeyen değer kriterlerinin çö-
itü vakfı dergisi 79
 DÜŞÜN-MİMARLIK
zümlenmeleri (dekompozisyonları) diğer
bir deyişle kalitatif ögelerin kantitatif veya
tanımlanabilir ögelere dönüştürülmeleri
ürünün nesnel özelliklerinde yanısıyabile-
cek biçimde gerçekleşebilmelidir.
• Değerlendirme AMAÇ’ın, DEĞER-
LENDİRİCİ’nin, ZAMAN’ın ve ÜRÜN’ün
bir fonksiyonu olarak kabul edilmelidir.
• Mimarlıkta değerlendirme yöntem-
lerinin, mimarlık formasyonu almamış
kullanıcılar tarafından da anlaşılabilecek
nitelikte olmasına çalışılmalıdır. Bunun
da başlıca nedeni, mimarların çoğu kez,
farklı meslekteki kullanıcıları, işverenleri
inandırmak zorunda kalmalarındandır.
Kuşkusuz mimarlıkta veya diğer
yaratıcılığa dayanan disiplinlerde “bi-
linçli değerlendirme” kavramı eğitimin
biçimlenişini ve eğitim pedagojisini de
etkilemektedir. Örneğin “mimari proje”
dersinin veriliş biçiminde “bilinçli” olma
kaygısı ne anlama gelmektedir sorusuy-
la karşılaşmak olanaklıdır. Mimari proje
dersinin verilişinde “bilinçli” olma, acaba
“yaratıcılığa” engel midir? veya aksine
“yaratıcılığı” destekler mi? veya “bilinçli
olma” çabası acaba sentez ürününü ger-
çekçi kılmaya aracı mı olur? gibi sorular
çoğu kez tartışma konusu olmuştur ve
halen de olmaktadır. Kanımca “neden-
selliğin” özüne dayanan “bilinçli olma”
davranış biçimi, sentez ürününün sağ-
lıklı bir biçimde gerçekleşmesine olanak
veren yardımcı bir araçtan başka birşey
değildir. Bu “gerçekçilik” çabasında es-
tetik değerlerin diğer değerlerle uyum
içinde ele alınması gerektiğini de burada
bir kez daha vurgulamakta yarar vardır.
Yukarıda değinilen noktalar ışığında
estetik, bilinçli bir mimarlık değerlendi-
rilmesinde önemli ve ihmal edilmesi ola-
naksız bir alt-amaçtır. Her türlü mimarlık
ürününde estetik sorunu irdelenir, bilinçli
veya bilinçsiz olarak dile getirilir ve yar-
gılanır.
Bilinçsiz bir değerlendirmede es-
tetikle ilgili yargı “güzel” veya “çirkin”
kavramlarıyla çoğu kez bilinçaltı somut-
laşır. “Güzel” veya “çirkin”in nedenselliği
tartışılmadan ortaya konan bu yargıların
kökeninde değerlendirmeyi yapanların,
yine bilinçaltı değer sistemleriyle yakın-
dan ilişkisi olduğu bir gerçektir. Başka
bir deyişle yaşam koşulları, yetiştikleri
ortamın sosyal ve kültürel yapısı, eğitim
düzeyleri kendilerinin değer sistemini
oluşturmuştur. Ancak bu değer sistemi-
80 itü vakfı dergisi
Doğadaki düzene dayalı
modellemelerin yanında kültürel
ögeler, örf ve adetler, kökünü
tarihten alan değerler biçimsel
nitelikleriyle somutlaşarak,
"güzel"i tanımlamaya
yardımcı olurlar.
nin dekompoze edilmesi, çözümlenmesi
ve kriterlerle ölçülebilir hale getirilmesi
olanaksızdır. Yıllardır bu konuda yapılan
bilimsel çalışmalar estetikle ilgili kantita-
tif değerlere erişmiş değildir. Bilinçli bir
değerlendirme bağlamı içinde soruna
yaklaşıldığında, estetik olgusunun tanım-
lanmasında implisit olma gerçeği yadsı-
namaz. Ancak, yukarıda yapılan açıkla-
malar ışığında estetik ögelerinin, simetri,
oran, malzeme dokusu, malzemelerin
birbirleriyle uyumu, renk gibi kavram-
larla tanımlama çabası içine girilmekte
ve altın oran veya cephelerde boşluk
doluluk veya yapı kütleleri arasındaki
oran gibi kantitatif değerlerle, estetikle
ilgili yargılama yapılmaya çalışılmaktadır.
Kuşkusuz bu kantitatif değerlerin de or-
taya konması bir modellemeden ileriye
gitmez. Bu modellemede çoğu kez do-
ğadaki gözlemlerden ve bu gözlemlerin
matematiksel modellerle tanımlanmasın-
dan yola çıkıldığı da bir gerçektir.
Bu doğadaki düzene dayalı model-
lemelerin yanında, kültürel ögeler, örf
ve adetler, kökünü tarihten alan değer-
ler biçimsel nitelikleriyle somutlaşarak,
“güzel”i tanımlamaya yardımcı olurlar.
Örneğin, mimarlık tipolojilerindeki alışı-
lagelmiş biçimsel özellikler, üsluplar es-
tetik değerin eksplisitleşmesinin tanım-
lanması konusunda önemli araçlardır. Bu
türlü yaklaşımlarda da mutlak değerler-
den söz edilemez. Ancak estetikle ilgili
değer yargısı oluşurken hangi modelle-
melerden veya hangi kültürel veya sosyal
olgulardan yola çıkıldığı eksplisit olarak
ortaya konabilir, bir anlamda estetiğin
tanımlanması somutlaşır. Ayrıca, bilinçli
değerlendirmede estetiğin diğer alt-a-
maçlara göre uç ürün üzerindeki ağırlığı
da ortaya konabilir. “Güzel” olmanın bir
öğesinin de, Kant’ın veya Sokrates’in gö-
rüşleri doğrultusunda işlevsellik olduğu-
nu burada bir kez daha vurgulamakta ya-
rar vardır. Güzel olanın işlevsel de olması
gerektiği varsayımından hareket edilerek
güzeli tanımlamak olanaklı mıdır, sorusu-
na kesin yanıt vermek de her zaman ola-
naklı değildir. Her işlevsel mimarlık ürünü
“güzel” olamayacağı gibi, her “güzel” ya-
pının da işlevsel olma koşulu yerine geti-
riliyorsa, başka bir deyişle “kullanım” de-
ğeri yüksekse ve eşzamanda yukarıda
değinilen estetikle ilgili modellemelerle
yapının fiziksel görümü de belli bir este-
tik düzeyi sağlıyorsa, ideal bir durumdan
söz edilebilir. İşte, bilinçli değerlendirme,
değinilen yukarıdaki nokta ve görüşleri
ekspilisitleştirmeyi amaçlayan bir yargı-
lama aracıdır.
Yukarıda dile getirilen, “bilinçli değer-
lendirme veya aklın sorgulanması” gibi
konuların ülkemizde gerçekleşen mimar-
lık ve kent planlamalarında ne denli ele
alındığının cevabını meslektaşlarıma bı-
rakıyorum. Özellikle, uygulamaya konan
büyük projelerin tasarımlarının ve kent-
lerimizin planlarının ne oranda “eksplisit”
yaklaşımlarla gerçekleştiğini sorgulamak
hepimizin hakkı olduğunu bir kez daha
vurgulamak isterim. Özel veya kamu ya-
tırımlarının gereğinin “toplumsal yarar”
yönünden ne denli bilimsel yöntemlerle
ortaya konduğu konusunda endişeleri-
min olduğunu ifade ederken, özellikle
gelecek nesillerin bizim nesile göre daha
fazla “akıllarını” kullanmalarını dilerim.
Kaynaklar:
- Bottling, A. ve diğerleri 1972, Zur Entwicklung
von Bewertunsverfahren in der Planung von Ge-
baeuden AP1, Stuttgart, S.9.
- Gökberk, M., 1974, Felsefe Tarihi, 3.Basım,
S.335-337, Bilgi Yayınevi, İstanbul-Ankara
- Jeodicke, J., 1972, Zur Formalisierung des Pla-
nungsprozesses, AP1, Stuttgart, S.9
- Tapan, M., 2004, Mimarlıkta Değerlendirme,
İ.T.Ü. Vakfı Yay., İstanbul
- Tapan, M., 2010, Mimarlıkta Estetik Değerlen-
dirme üzerine, Cemre Yay. İstanbul
Dipnotlar:
(1) Çalışmada, Aydınlanma felsefesiyle ilgili bilgi
ve değerlendirmeler Prof.Dr.Macik Gökberk’in
“Felsefe Tarihi” adlı yapıtından yer yer aynen
veya yer yer de değişikliklerle alınmıştır, Felsefe
tarihi, 3.Basım 1974, S.335-337, Bilgi Yayınevi.
(2) Bottling, A. Ve diğerleri, ZurEntwicklung von
Bewertungsverfahren in der Planung von Geba-
euden, AP1, Stuttgart, 1972, S.95.
(3) Joedicke, J., Zur Formalisierung des Planun-
gsprozesses, AP 1, Stuttgart, 1972, S.9.
 TÜBİTAK 1512
TEKNOKENT DOSYASI

Teknogirişim
Sermayesi’ne Giden Yol
İTÜ Çekirdek’ten Geçiyor

T
ürkiye'nin Ar-Ge ve inovasyona da-
yalı teknolojik altyapısını güçlendir-
meyi hedefleyen İTÜ Çekirdek, TÜ-
BİTAK 1601 programı kapsamında “1512
Teknogirişim Sermaye Desteği Programı
Bireysel Genç Girişim (BİGG )1. Aşama
Uygulayıcısı” oldu. Diğer bir deyişle TÜBİ-
TAK 1512 Teknogirişim Sermayesi’ne giden
yol İTÜ Çekirdek’ten geçiyor.
İTÜ Çekirdek, girişimcilerden gelen fi-
kirleri somut iş sonuçlarına dönüştürme
misyonuyla teknoloji tabanlı proje sahiple-
rini eğitimlerle, mentorluk ve network ağı ile
destekleyecek. Başvuru formu hazırlama,
iş modeli, iş planı, gelir modeli gibi pek
çok alanda eğitim imkanı girişimcilere su-
nulacak. Başlangıç aşamasındaki teknoloji
tabanlı girişimlere destek verecekTÜBİTAK
1512 programından faydalanmak isteyen
girişimciler, 1 Temmuz’dan itibaren İTÜ Çe-
kirdek’e online olarak başvurabiliyor.
İTÜ Çekirdek’ten
teknogirişimcilere çağrı
Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan
İTÜ ARI Teknokent CEO’su Kenan Çolpan
“İTÜ Çekirdek’te girişimcileri uluslararası
birer marka yapmak adına temel iş fikri
geliştirmeden, pazarlamaya kadar farklı
eğitimlerle destekliyoruz. İTÜ Çekirdek
aracılığıyla TÜBİTAK’a başvuracak giri-
şimcileri 1 milyon TL tutarındaki Çekirdek
ödülüne de aday olarak kabul ediyo-
ruz.1512 Programı’nın yeni girişimcilere
sunduğu fırsatlara ulaşmak için tüm tek-
nogirişimcileri İTÜ Çekirdek’e başvuruya
çağrıyoruz.” dedi.
1 Temmuz’dan itibaren www.itucekir-
dek.com adresinden “1512 Teknogirişim
Başvuru Formunu” dolduran girişimciler,
belirlenen takvim doğrultusunda değer-
lendirilecek ve görüşme yapmaya davet
edilecek. Jüri sunum günü ardından İTÜ
Çekirdek BİGG Kulvarına başvurusu kabul
edilen girişimciler, İTÜ Çekirdek’in altyapı,
laboratuvar, toplantı ve konferans salonları,
dinlenme alanları, İTÜ, İTÜ ARI Teknokent
ve ITUNOVA TTO ağı, danışmanlık ve men-
torluk desteklerinden de yararlanabilecek.
Bilgi için: Erdem Dicle / Mehveş Erdo-
ğan / Artı İletişim Yönetimi / 0212 347 03
30/ tekno@artipr.com.tr

İTÜ Çekirdek: Girişimcilik Ekosistemi başarılı girişimlerin doğmasına

İTÜ Çekirdek Girişimcilik
Ekosistemi; teknoloji tabanlı
yenilikçi iş fikirlerine sahip,
fikrinin inovatif ve ticari
faaliyete dönüştürülebilir
olduğuna inanan tüm
girişimciler ve start-up’lar için
doğru adres!
Çağımızın itici gücü olan
girişimcilere cesaret verme,
destek olma, yol gösterme
misyonu ile birlikte; ön
kuluçka, hızlandırıcı, BIG
BANG ve kuluçka etapları
ile bir girişimcinin tüm
ihtiyaçlarını ön gören bir
ekosistem...
Girişimcileri, şirketleri,
yatırımcıları ve profesyonelleri
bir araya getiren geniş bir
ekosistem olan İTÜ Çekirdek,
kimyadan elektroniğe,
bilişimden biyogenetiğe tüm
sektörlere açık bir girişimcilik
merkezidir. Genel kategoriye
ek olarak farklı disiplinleri bir
araya getirerek Bulut Bilişim
ve Otomotiv Teknolojileri’ne
özel kategoriler ile yenilikçi ve
olanak sağlar. İTÜ ve İTÜ ARI
Teknokent tarafından 2011
yılında kurulan İTÜ Çekirdek;
şu anda vizyonu girişimcilik
ekosistemine katkıda
bulunmak olan İTÜNOVA
TTO tarafından da büyük bir
güçle desteklenmektedir.
Aynı zamanda pek çok dev
kurumun ve sayısız jüri,
mentor, eğitmenin emeğinin
bir arada bulunduğu eşsiz bir
sinerji örneğidir…

82 itü vakfı dergisi


İTÜ Çekirdek, artık Microsoft
"BizSpark Plus" partneri!
Microsoft ile “BizSpark Plus Partnerlik An-
laşması” yapan İTÜ Çekirdek, girişimciler
için çok yönlü destek ağını daha da geniş-
letiyor.
BizSpark Plus Partnerliği kapsamında
İTÜ Çekirdek, BizSpark üyelerine sağla-
nan tüm fırsatların yanı sıra, yıllık 120 bin
USD’lik Azure kullanım hakkını da girişim-
cilere sağlayabiliyor.
Akıllı Ev Sistemleri Uzmanı
Ingenious, Cannes’da Finale Kaldı
İTÜ ARI Teknokent bünyesinde faaliyet gös-
teren ve başarılı “start-up”lara gelişimlerini
hızlandırıcı destekler sağlayan “ITU GATE
Uluslararası Hızlandırma Programı” kap-
samında geçen yıl ABD’deki yatırımcılarla
buluşma hakkı kazanan 8 firmadan biri olan
Ingenious, yeni bir başarıya daha imza attı.
Ingenious, yaratıcı iletişim alanında dün-
yanın en önemli festivallerinden biri olan
Cannes Lions bünyesinde teknoloji ve ino-
vasyonu birleştiren girişimlerin ödüllendirildi-
ği Start-up Academy’de finale kalan 10 giri-
şim arasında yer almaya hak kazandı.
2013 yılında kurulan ve tak-çalıştır akıl-
ITU GATE’in Kapısını Çalan
Amerika’ya Gidiyor
İTÜ GATE 3. dönemiyle girişimcileri Ame-
rika’ya taşımaya devam ediyor. İTÜ ARI
Teknokent’in, girişimcileri yurtdışına ta-
şıyarak uluslararası birer markaya dö-
nüşmeleri adına desteklediği ITU GATE
programının 3. dönemi için başvurular
başladı. Halihazırda bir iş planı doğrul-
tusunda faaliyetlerini yürüten firmaların
katıldığı ITU GATE’e 7 Ağustos’a kadar
http://itugate.com/tr adresinden başvuru-
da bulunulabiliyor.
ITU GATE sürecine seçilen firmalara
özellikle ABD pazarına giriş stratejileri,
pazar araştırması, ürünün rekabetçi avan-
Bilindiği üzere BizSpark programı, 5 ya-
şından küçük ve şirketleşmiş start-up’ların,
3 yıl boyunca, Microsoft’un uygulama ge-
liştirme platformu olan Visual Studio ve pek
çok Microsoft teknolojisini ücretsiz kullanım
hakkı sunan MSDN (Microsoft Software
Developer Network) üyeliğini kullanmasını
sağlıyor. Bizspark üyeleri MSDN kapsamın-
da ayrıca aylık 150 USD’lık bir Microsoft
lı ev sistemlerinde uzman olan Ingenious;
hiçbir altyapı kurulumu yapılmasına gerek
kalmadan bir evi 15 dakika içinde ‘akıllı ev’
haline getirebiliyor. Sistemin beyni olan IO-
Box’ın üzerindeki IR vericileri sayesinde TV,
ses sistemi, uydu alıcısı
ve klima gibi cihazların
tüm fonksiyonlar akıllı
telefon ya da tablet üze-
rinden yönetilebiliyor.
Sistem ayrıca RF vericileri
sayesinde ampul-duy ve
fiş-priz arasına takılan uç
üniteler ile ışıklar ve kah-
tajlarını konumlandırma, hikayeleştirme,
fiyat ve gelir modeli gibi pek çok konuyu
kapsayan 2 aylık bir eğitim sunuluyor. Ar-
dından 1 ay ABD kampına alınıyor. ABD
serüveni boyunca firmalara iş geliştirme
faaliyetlerinde danışmanlık hizmeti sunu-
luyor. Girişimciler Amerika’da Chicago ve
San Francisco’da kuluçka merkezlerine
giderek burada uluslararası yatırımcılarla,
akademisyenlerle ve girişimcilerle tanış-
ma imkanı yakalıyor.
Bilgi için: Erdem Dicle / Mehveş Er-
doğan / Artı İletişim Yönetimi / 0212 347
03 30/ tekno@artipr.com.tr
Azure Bulut Platformu’nu kullanma hakkına
sahip oluyor. BizSpark Plus üyeleri ise bu
hakların yanı sıra yıllık toplam 120.000 USD
(aylık 10.000 USD) ücretsiz Azure Bulut
Platformu kullanım hakkı kazanıyor.
Bizspark Plus, halihazırda Bizspark
üyesi olan, ancak sadece seçilmiş giri-
şim hızlandırıcıları bünyesinde yer alan
start-up’ların kullanabileceği bir girişimci
programı. Bu programdan faydalanmaya
hak kazanacak start-up’lar İTÜ Çekirdek
tarafından seçiliyor ve Microsoft tarafından
iş geliştirme desteği ile girişimlerine ivme
kazandırabiliyor.
ve makinesi gibi kumandalı olmayan diğer
elektronik aletlerin kontrolünü de üstlenebi-
liyor.
Tüm bunların yanında Ingenious’un öne
çıkan bir diğer özelliği ise kullanıcı alışkan-
lıklarını öğrenerek, kullanılmayan cihazları
otomatik olarak kapatıp, evin enerji tüketi-
mini de optimize ediyor ve enerji tasarrufu
sağlıyor.
Şirketin önümüzdeki dönemlerde, Türkiye
piyasasının yanı sıra kısa
vadede Avrupa ve Rus-
ya gibi pazarlarda In-
genious’u iyi bir marka
olarak konumlandırmayı,
sonrasında da ABD ve
diğer pazarlardaki mev-
cut ürünlere güçlü bir ra-
kip olmayı hedefliyor.
itü vakfı dergisi 83
 Yeni Nesil Mühendisler
İTÜ'DEN HABERLER
İTÜ'den Yetişecek...
Sektörlerin dünya ölçeğindeki değişimine hâkim,
endüstride geleceğin koşullarını bugünden değerlendirebilecek,
üstün teknik donanımının yanı sıra inovatif yetenekler kazanmış
mühendisler yetiştirilecek. Hedef, “en iyinin de iyisi” olacak
mühendisler yetiştirmek ve ülkemizdeki mühendislik eğitimi
çıtasını daha da yükseltmek.
84 itü vakfı dergisi
İ
lklerin ve teklerin üniversitesi İTÜ, aka-
demik dünyadaki öncü adımlarına bir
yenisini daha ekledi. Türkiye’nin ilk
“Mühendislik Eğitimi Mükemmeliyet Mer-
kezi” İTÜ bünyesinde kuruldu. ME2M
kısa adıyla çalışacak merkez, yeni nesil
mühendislerin ve liderlerin yetiştirilmesini
sağlayacak. İTÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet
Karaca, “Mühendislik eğitimini 21. Yüz-
yılın beklentilerine yanıt verecek şekilde
dönüştürmeyi, ülkemizde bunun öncüsü
olmayı hedefliyoruz” dedi.
Dünyada sayılı örneği bulunan, Türki-
ye’de ise bir ilk olan “Mühendislik Eğitimi
Mükemmeliyet Merkezi - ME2M” İTÜ’de
faaliyete geçti. Merkez, akademisyenlerin
yeni ders verme yaklaşımları üzerine ça-
lışacak. Araştırma Görevlileri ve Yardımcı
Doçentler için yeni ders verme yöntem-
leri ve dönüştürücü öğrenme biçimlerine
ilişkin 1 haftalık eğitimler verilecek. Yeni
ders verme sistemi, "problem odaklı" ve
"tasarım odaklı" olmak üzere iki temeli
kapsayacak.Yeni nesil akademisyenlerin,
mühendislerin ve liderlerin yetişmesini
destekleyecek İTÜ ME2M, öncü ve örnek
bir yapı olarak öğrencilerin öğrenme be-
cerilerinin geliştirilmesini de sağlayacak.
Bu sayede, değişime ayak uyduran değil

değişime liderlik edecek ve yönetecek
mühendisler yetiştirilecek. Merkez, mü-
hendislik eğitimini 21. Yüzyılın beklen-
tilerine yanıt verecek şekilde uyarlama,
liderlik, girişimcilik ve yenilikçilik kültürü-
nü destekleme gibi işlevler üstlenecek.
Mühendislik eğitimini “yaratıcı, yenilikçi,
etkileşimli ve ilham verici” eğitim, öğren-
me ve araştırma deneyimleri yardımıyla
dönüştürmek, sürdürülebilir mühendislik
eğitiminde sürekli iyileşme ve kalite gü-
vencesi için atak davranabilmek de mer-
kezin temel işlevlerinden biri olacak.
‘Mühendisliğin öncü adımları
İTÜ’den gelir’
242 yıllık köklü birikimin uzman deneyimi
ile buluşturulduğunu belirten İTÜ Rektö-
rü Prof. Dr. Mehmet Karaca, son 30 yılda
mühendislik ve teknoloji eğitiminde yaşa-
nan hızlı değişimleri, global gereklere ve
çağın gerçeklerine uygun biçimde karşı-
lamak için harekete geçtiklerini söyledi.
İTÜ’nün mühendislik eğitiminde “en iyinin
de iyisini” yetiştirme hedefiyle yol aldığını
belirten Karaca, “Biz 29 bölümle en faz-
la ABET akreditasyonuna sahip üniver-
siteyiz. 23 programımızla ise ABET EAC
- Mühendislik Akreditasyon Komisyonu
akreditasyonuna sahip dünyadaki ilk üni-
versiteyiz. Yetkin Mühendislik ayrıcalığını
Türkiye’de sağlayan tek üniversiteyiz. Çı-
tamız zaten oldukça yüksek. Ama bunun-
la yetinmek değil, tam tersine en iyinin de
iyisini yapabilmek hedefimiz var” dedi.
Mühendislik eğitiminin yapısını ve içe-
riğini yeniden tanımlamaya yönelik ça-
lışmalar gerçekleştireceklerini kaydeden
Karaca, İTÜ ME2M’nin hem ulusal hem
de uluslararası işbirlikleri geliştireceğini
de belirtti. Karaca, şu bilgileri verdi:
“İTÜ bünyesinde profesyonel iş haya-
tının zorunlulukları doğrultusunda kariyer
planlama-geliştirme için gerekli öğrenci
bilgi ve becerilerini geliştirmeyi amaçlıyo-
ruz. Akademik performansı geliştirme ve
iyileştirme ile başarılı, yetenekli bireyleri
desteklemek de merkezin temel amaçları
arasında. İTÜ ME2M akademik oryantas-
yon, eğitim desteği ve eğitimde kalitenin
geliştirilmesi gibi eğitmen gelişim/destek
programlarından oluşan ‘insan odaklı mo-
düller’ ve ders planı tasarımı, yeni öğren-
İTÜ ME2M’in Temel Amaçları
Ulusal ve uluslararası akademik ortamda
örnek olmak.
Kamu, özel sektör ve diğer
üniversitelerle yeni işbirlikleri
geliştirmek.
Mühendislik eğitiminde kalitenin
ve mühendislik eğitimine teşvikin
artırılmasını sağlayacak araştırma,
uygulama ve eğitim çalışmaları
yürütmek.
Mühendislik eğitimi verme ve alma
kültürünü geliştirmek ve böylelikle
İTÜ’nün ulusal, bölgesel ve uluslararası
görünürlüğünü güçlendirmek.
Gelecek hedeflerine yönelik stratejik
planlama ve iyileştirme etkinlikleri
doğrultusunda mühendislik eğitimi için
etkili öğrenme yöntemlerini ve bunun
paralelinde mühendislik öğrenme
etkinliğini ölçmek ve değerlendirmek
için uygun araç ve yöntemleri
belirlemek, geliştirmek, uygulamak.
Mühendislik eğitimi veren diğer
eğitim kurumları, toplum kaynakları,
endüstriyel paydaşlar ve finans
kuruluşları ile işbirliği içerisinde
mühendislik eğitiminin iyileştirilmesine
yönelik araştırmaları yönetmek.
Etkili öğretme yöntem ve materyallerini
geliştirmek, uygulamaları
yaygınlaştırmak.
me – öğretme metodlarının, araçlarının,
mecralarının tanıtımı ve geliştirilmesi, mü-
hendislik eğitiminin iyileştirilmesine yöne-
lik olarak endüstri ve profesyonel iş hayatı
paydaşları ile işbirlikleri gibi sistematik
ve özel işlere yönelik ‘konu odaklı modül-
ler’den oluşan işlevsel bir yapıya sahip.”
İletişim: itume2m@itu.edu.tr
itü vakfı dergisi 85
 İTÜ'DEN HABERLER

Mühendislik ve Teknolojide Liderlik İTÜ'nün

QS News 2015 Dünya Üniversiteler Sırala-
masında, İTÜ 9 kategoride dünyanın en iyi-
leri arasında yer alırken; malzeme bilimleri ve
çevre bilimleri alanında Türkiye’den sıralama-
lara giren tek üniversite oldu. Mühendislik ve
Teknoloji genel sıralamasında İTÜ 138. basa-
mağı alırken, Türkiye’den bu kategorinin lider
üniversitesi olarak listeye adını yazdırdı.
Dünyadaki prestijli üniversite sıralama-
ları arasında yer alan QS News, 2015 dünya
üniversiteler sıralamasını yayınladı. Sıralama
sonuçlarına göre İTÜ, Mühendislik ve Tekno-
loji kategorisinde 138. sırayı aldı. Türkiye’deki
üniversiteler arasında bu kategorinin 1.’si olan alanında da Türkiye’den listeye giren tek üni- İTÜ ayrıca İnşaat, Makine, İmalat, Uçak –
İTÜ, Temel Bilimler kategorisinde ise 237. sı- versite olan İTÜ, 200-250 bandında yer aldı. Uzay mühendisliklerinde ise dünya sıralama-
rada yer aldı. Yer Bilimleri ve Deniz Bilimleri alanında 150- sında 100-150 bandında yer alarak başarısını
200 bandında yer alan İTÜ, bu alanda Türki- ortaya koydu. İTÜ’nün diğer alanlardaki dün-
2 alanda Türkiye'den tek temsilci ye’den ilk sırayı alan üniversite oldu. Fizik ve ya sıralaması ise şöyle oldu:
150-200 bandında olduğu Malzeme Bilimle- Uzay Bilimleri alanında 250-300 bandında yer Elektrik – Elektronik Mühendisliği (150-
ri alanında Türkiye’den dünya sıralamasına alan İTÜ, yine bu alanda da Türkiye’den 1. sı- 200) / Bilgisayar ve Bilişim Sistemleri (301 –
giren tek üniversite İTÜ oldu. Çevre Bilimleri radaki üniversite olarak yer aldı. 400) / Matematik (301-400)

ElektrikPort'tan İTÜ'ye Ödül Üniversite - sanayi işbirliği kapsamında sek-

törel firmaları ve üniversite bileşenlerini bir
araya getirerek sektörde sinerji oluşturmayı
hedefleyen ElektrikPort, "Yılın Enleri" ödüllerin-
de İTÜ'ye "En Başarılı Üniversite" ödülü verdi.
Üniversite & Sanayi kategorilerinde top-
lam 13 ödül dağıtıldı. Ödüller, ElektrikPort ta-
kipçileri tarafından kullanılan oylar ile belirlen-
di. Yaklaşık 3 hafta süren oylamada toplam 2
bin 264 kişi oy kullandı.
Ödüller, düzenlenen törenle ElektrikPort
Genel Müdürü Ayça Ayçiçek tarafından ku-
rum ve kuruluşların temsilcilerine takdim edil-
di. Üniversitemiz adına ödülü, Enerji Enstitüsü
Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sermin Onaygil aldı.
Türkiye'nin en büyük mühendislik portalı
olan ElektrikPort, aylık 500 bin tekil ziyaretçiye
ve 1 milyonu aşan sayfa görüntüleme trafiğine
sahip. Elektrik, elektronik ve enerji sektörleri
başta olmak üzere tüm mühendislik sektör-
lerine yönelik, haber, röportaj, teknik bilgi ve
makale yayını yapan, aynı zamanda üniver-
site ¬sanayi işbirliği kapsamında sektörel fir-
maları ve üniversite bileşenlerini bir araya ge-
tirerek sektörde sinerji oluşturmayı hedefleyen
ElektrikPort, firma sahiplerinden mühendisle-
re, müteahhitlerden teknisyenlere, satın alma
kararını veren yetkililerden son kullanıcılara,
akademisyenlerden üniversite öğrencilerine
kadar geniş bir kitleye hitap ediyor.
Prof.Dr. Sermin Onaygil (en üstte sol başta) ElektrikPort Ödülünü İTÜ adına aldı.

86 itü vakfı dergisi

İTÜ, Asya’nın En İyi Üniversiteleri Arasında 19. Sırada
İTÜ’nün dünya sıralamalarındaki güçlü ve
istikrarlı yükselişi devam ediyor. 2014-2015
sonuçlarına göre, Asya’nın en iyi üniversite-
leri arasında İTÜ 19.’luğa yükseldi.
Dünyanın en prestijli akademik sı-
ralamaları arasında yer alan Times
Higher Education (THE) World Uni-
versity Ranking, “Asya Üniversiteleri
Sıralaması 2014-2015 Raporu ya-
yımlandı. İTÜ 2013’te 38. olan yeri-
ni, geçen yıl 24.’lüğe yükseltmişti. Bu
yıl ise 5 basamak daha ilerleyerek 19.
sırayı aldı.
En yüksek puan atıf
THE, üniversiteleri “eğitim, araştırma, atıf,
uluslararası etki ve sanayi gelirleri” olmak
üzere 5 kategorideki verilere göre sırala-
dı. İTÜ en yüksek puanı, atıf oranıyla elde
ederken, onu sırasıyla; sanayi gelirleri,
uluslararası etki, araştırma ve eğitim
izledi.
Asya’nın en iyi üniversiteleri sı-
ralamasında ilk 20’de Türkiye’den 3
üniversite yer alırken, İTÜ ile birlikte
ODTÜ ve Boğaziçi de listede ülke-
mizi temsil etti.
Rektör: ‘Hedefimiz sağlam temellerle
ilerleyiş’
Rektör Prof. Dr. Mehmet Karaca, dün-
ya üniversiteleri sıralama sonuçlarının
farklı açılardan anlam taşıdığına dikkat
çekerek, İTÜ’nün dünyadaki prestijli ko-
numunu sağlamlaştırmasının yanı sıra
öğrencilerimize ve akademisyenlerimize
açılacak yeni kapılar için sıralama so-
nuçlarını önemsediklerini belirtti. Karaca,
İTÜ’nün köklü bir akademik geleneğe
sahip olduğuna ve güne değil geleceğe
göre adım atması gerektiğini söyleyerek,
şu değerlendirmeyi yaptı:
“İTÜ bir araştırma üniversitesi, ilkle-
rin üniversitesi. Önceliğimiz her zaman
akademik ve bilimsel gelişim. Baktığı-
mızda istisnasız tüm en iyi üniversiteler
sıralamasında İTÜ adı vardır. Artık dünya
uzmanlaşma üniversitelerine doğru yol
alıyor ve İTÜ de bu anlamda mühen-
dislik eğitimindeki farkını hem Türkiye
çapında hem de küresel ölçekte orta-
ya koyuyor. Biz üniversitemizin 250. yıl
hedefleri arasına kıtamızda en iyi ilk 10,
dünyada ise en iyi ilk 50 arasında her
zaman bulunabilmeyi koyduk. Bu hedef
için doğru stratejiler ile ilerlediğimizi ve
çalışmalarımızın olumlu kazanımlarını
sağladığımızı görebilmek mutluluk veri-
ci. Biz dev sıçramalar değil, temeli sağ-
lam istikrarlı bir yükseliş hedefliyoruz.
Bir akademik kurum için anlamlı olan
böyle bir gelişimdir. Yükselmek kadar
bulunduğunuz yerde kalabilmek ve hep
en iyiler arasında yer alabilmek de zor-
dur. Bunu başaracak altyapıyı oluşturma
gayretini veriyoruz.”
Karaca, Asya üniversiteler sıralama-
sında ilk 20’de 3, ilk 50’de 6 üniversite
yer almasının gurur verici olduğunu be-
lirterek, “En iyileri arasına girme başarısı
göstermiş tüm üniversitelerimizi kutluyo-
rum. Bu ve benzeri prestijli sıralamalar-
da ülkemizden ne kadar çok üniversite
yer alırsa o kadar gurur duyarız” dedi.
Dünya sıralamasında İTÜ ile bir-
likte Türkiye’den ODTÜ ve Boğaziçi
de ilk 20'ye girerek ülkemizi başarıy-
la temsil etti.
itü vakfı dergisi 87
 İTÜ'DEN HABERLER
Prof. Dr. Oğuz Okay’a
Prestijli Uluslararası Ödül
Humboldt Vakfı Bilim Ödülü töreninden.
Prof. Dr. Oğuz Okay, büyük bir başarı
daha kazanarak Alexander von Humboldt
Vakfı’nın yaşamboyu bilimsel katkı ve araş-
tırma başarısı için verilen ‘Georg Forster
Araştırma Ödülü’ne layık görüldü. Bu pres-
tijli ödül, Humboldt Vakfı’nın 11 Haziran’da
Berlin’de düzenlediği Ödül Töreni’nde
Oğuz Okay’a sunuldu.
Törende, Ödül takdimi öncesi yapı-
lan sunumda Oğuz Okay şöyle tanıtıldı:
"İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye´den;
araştıma aktiviteleri, yumuşak polimer mal-
zemelerin ve polimer jellerin yapıları ile
özellikleri arası ilişkilere yoğun-
laşmıstır. Kendi-kendini onarma
özelliğine sahip jeller üzerine te-
mel araştırmalardan, denizlerde
petrol döküntülerine bir çözüm
olacak tekrar kullanılabilir sor-
bent malzemelerin geliştirilme-
sine kadar genis bir alanda çok
sayıda önemli bilimsel katkıları
vardır. Kendisi su an Almanya´-
da kendini onaran malzemeler-
le ilgili ayrıntılı araştırmalarını
sürdürmektedir. Profesör Okay,
Berlin Helmholtz Malzemeler ve
Enerji Araştırma Merkezi‘nde
Profesor Matthias Ballauff tara-
fından ağırlanmaktadır." Oğuz Okay, ödülünü Alexander von Humboldt Kurumu Başkanı Prof.
Schwarz’tan aldı.
88 itü vakfı dergisi
Georg Forster Araştırma Ödülü, buluş-
ları ve yeni teorileri ile bilime uluslararası
düzeyde önemli katkı sağlayan ve bilimsel
araştırmalarıyla gelişmekte olan ülkelerin
sorunlarını çözebilme potansiyeli yüksek
araştırmacılara veriliyor. Tüm bilimsel araş-
tırma alanlarını kapsayan bu ödül, her yıl
en fazla 4 kişiye veriliyor.
İTÜ Kimya Bölümü öğretim üyesi Prof.
Dr. Oğuz Okay, yumuşak ve akıllı polimer
malzemelerin yapıları ve özellikleri arası
ilişkileri aydınlatan araştırmaları nedeniyle
bu ödüle layık görüldü. Okay, denizlerde
petrol döküntülerini toplayan tekrar kulla-
nılabilir emici malzemeler, kendi kendini
onarabilen ve şekil hafızalı malzemeler gibi
yeni teknolojik ürünler geliştirdi, çok sayı-
da uluslararası araştırma projesi ve eğitim
faaliyetine katıldı, pek çok bilimsel etkinlik
düzenledi.
Humboldt Vakfı'nın 60 bin EURO tuta-
rındaki ödülünün yanısıra Prof. Dr. Okay’ın,
bilimsel araştırmalarına katkıda bulunmak
ve bilimsel konferanslara yönelik seyahat-
lerinde kullanmak üzere 25 bin EURO tuta-
rında ek para desteği de verildi.
Ödül kapsamında ayrıca, dilediği bir
araştırma grubu ile bir araştırma projesin-
de bir yıl çalışmak üzere Almanya'ya davet
edilen Oğuz Okay, Berlin Helmholtz Mal-
zemeler ve Enerji Araştırma Merkezi’nde
çalışmalarına başladı. Okay, Almanya’daki
çalışmalarını İTÜ’deki çalışmaları ile birlikte
sürdürüyor, İstanbul-Berlin arasında sürekli
gidip-geliyor.
Okay’ın çalışmalarını sürdürdüğü Hel-
mholtz Berlin Malzeme ve Enerji Araştırma
Merkezi (HZB)’nde, üniversitelerle sıkı iş-
birliği içine bilimsel araştırmalar yapılıyor.
Oğuz Okay’ın İTÜ’deki laboratuvarında
sürdürülen çalışmalar sonucu, hidrofobik
etkileşmeler yoluyla kendi kendini onara-
bilen şekil hafızalı malzemeler geliştirilmiş
olup, bu malzemelerin ayrıntılı iç yapıla-
rı, şu anda HZB’de Georg Forster ödülü
kapsamında HZB araştırıcıları ile işbirliği
halinde inceleniyor.
Prof. Dr. Oğuz Okay
1977 yılında İstanbul Üniversitesi Kimya Mü-
hendisliği Bölümünden mezun olan Oğuz
Okay, 1981 yılında Viyana Teknik Üniversi-
tesi Makromoleküler Kimya Ens-
titüsü’nde doktora çalışmalarını
tamamladı. Türkiye, Almanya, ve
ABD’de çeşitli üniversite ve araş-
tırma merkezlerinde araş- tırmalar
yapan Okay, 1998 yılından beri
İTÜ Kimya Bölümü’nde Öğretim
Üyesi olarak çalışıyor. 1990 TU-
BİTAK Teşvik Ödülü, 1994 Sedat
Simavi Fen Bilimleri Ödülü, 2005
TÜBİTAK Bilim Ödülü ve 2007 yı-
lında İTÜ Vakfı Bilim Ödülü’nü alan
Okay'ın uluslararası dergilerde ya-
yınlanmış olan 150 civarında ma-
kalesi ve 4 patenti bulunmaktadır.
Çalışmalarına 5000 civarında atıf-
ta bulunulmuş olup H-göstergesi
(Hirsch index) 38’dir.

1 Litre Yakıt ile 171 Kilometre
İTÜ Facilis Otomobil Takımı, Hollanda’da
düzenlenen “Shell Eco Marathon”a katı-
larak, üniversitemizi başarıyla temsil etti.
Öğrencilerimiz, 1 litre benzin ile 171 km yol
alan araçları ile yarıştıkları kategoride Tür-
kiye 1.’si oldu.
Öğrencilerimizin
“Betonik
Fikirlerine” Ödül
Akçansa tarafından bu sene 6.’sı dü-
zenlenen “Betonik Fikirler Proje Yarış-
ması”ndan, İTÜ öğrencileri dereceyle
döndü.
“Değişim Senin Fikrinle Başlasın”
sloganıyla düzenlene yarışmanın ödül
töreni, Sabancı Holding’te gerçekleş-
Uluslararası Mikrodalga
Sempozyumunda 3 Ödül
Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bö-
lümü öğrencileri, Uluslararası Mikrodalga
Sempozyumu’na katılarak projeleriyle 3 ödül
aldı.
Mayıs ayında Amerika’da düzenlenen
“IMS 2015 - International Microwave Sym-
posium” kapsamında Öğrenci Tasarım Yarış-
maları gerçekleştirildi. Rektörlüğün desteği
Rotterdam’da gerçekleştirilen ve 226
takımın yer aldığı yarışta, öğrencilerimiz
benzinli prototip kategorisinde maratona
katıldı. Aynı kategoride toplam 60 takım
yarışırken, bunlardan 6’sı Türkiye’deki üni-
versitelerdendi.
tirildi. Sektörde farkındalık yaratacak
fikirler geliştirmek, sürdürülebilir ge-
lecekte çimento ve betonun önemini
vurgulamak, farklı disiplinlerde pa-
zarlama projeleri geliştirmek amacıyla
geleneksel hale getirilen yarışmaya,
bu yıl 44 üniversiteden 316 öğrenci
katıldı.
İTÜ öğrencileri Anıl Toraman, Burak
İnce, Nizamettin Sami Harputlu ve Re-
fik Çolakoğlu’ndan oluşan “Betonarge”
takımı, tasarladığı “Manyetik Beton”
projesiyle 3.’lük ödülünün sahibi oldu.
Tasarımıyla finalde
Aracı tasarlarken macaw kuşundan esinle-
nen öğrenciler, yarışmanın tasarım ödülün-
de de finale kaldı. İTÜ Facilis Takım Kapta-
nı, Makina Mühendisliği Bölümü Öğrencisi
Samet Akşit, zorlu bir süreçten geçtiklerini
ve çok emek harcadıklarını belirterek, şun-
ları kaydetti:
“Ekip olarak çok yorucu bir hafta ge-
çirdik. Yarışmayı tamamlamamız için 4
hakkımız vardı ilk üç hakkımızda aracımız-
da arızalar oluştu ve onları giderdik. Son
hakkımızda da yarışı tamamladık ve ekip
olarak çok sevindik. Bizim açımızdan şu an
için her şey çok güzel gidiyor. Birçok ga-
zetede ve sosyal medyada çalışmalarımız
paylaşılıyor, okulumuzu temsil etmenin gu-
rurunu yaşıyoruz. Ekibimiz ile ilgili güncel
paylaşımları itufacilis adıyla kullandığımız
sosyal medya hesaplarımızdan takip ede-
bilirsiniz. Tüm İTÜ ailesine destekleri için
çok teşekkür ediyor, bizi izlemelerini isti-
yoruz. Gelecek yıllarda da üniversitemizi
yarışlarda temsil edeceğiz ve daha yüksek
dereceler elde edeceğimize inanarak ça-
lışıyoruz.”
ile 7 öğrencinin katıldığı yarışmada, ekip
liderliğini Ar. Gör. Yük. Müh. Osman Ceylan
üstlendi.
Birincilik Ödülünü, “Küp Uydular İçin Ya-
zılım Tanımlı Radyo ve Yer İstasyonu Sistemi
Tasarımı” ile Onur Çakar, Alican Çağlar, Baha-
dır Tuğrel, Kaan Kula ve Oğuz Kışlal’dan olu-
şan ekip aldı. Eşref Türkmen, “Ayarlanabilir X
Band Osilatör Tasarımı” ile hem 1.’lik ödülüne
değer görüldü hem de IEEE-MTT Lisans Ba-
şarı Bursu kazandı. “Paketlenmiş SIW Süzgeç
Tasarımı” projesi ise Ahmet Önal ve Osman
Ceylan'a İkincilik ödülünü getirdi.
itü vakfı dergisi 89
 İTÜ'DEN HABERLER

Gökhan İnalhan ve IEEE INFONOM 2015

Can Kurtuluş’a Konferansı “En İyi Poster
“Pest Paper” Ödülü Bildirisi” Ödülü İTÜ’lülerin
Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Berk
Canberk, doktora öğrencileri Araş. Gör. Gökhan Seçinti ve Araş.
Gör. Müge Erel, “XCon: Cross Layer Topology Controller for Ener-
gy Efficient LTE Networks” başlıklı çalışmalarıyla katıldıkları IEEE
INFOCOM 2015 konferansında, Türk Üniversiteleri arasından
kabul alan tek bildiri olmasının yanında, “En İyi Poster Bildirisi”
ödülünü de kazandı.
Bilgisayar haberleşmesi ve kablosuz iletişim teknolojileri ala-
nındaki en saygın uluslararası konferanslardan biri olarak kabul
edilen “IEEE Conference on Computer Communications ( IEEE
INFOCOM 2015) ”, bildiri kabul oranının çok düşük olduğu, ol-
dukça rekabetçi konferanslardan biri olarak biliniyor. IEEE INFO-
COM, dünya çapında 400 akademisyenin katılımıyla 26 Nisan
– 1 Mayıs 2015 tarihlerinde Hong Kong’da gerçekleşti.

Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gökhan

İnalhan ve doktora öğrencisi Can Kurtuluş, “Cloud Based Opti-
mal Routing and Powertrain Management for Hybrid and Electric
Vehicles” başlıklı çalışmalarıyla katıldıkları uluslararası konferansta
“Best Paper” ödülü kazandı.
Akıllı gridler, yeşil iletişim ve bilgi teknolojisi bazlı enerji sistem-
leri üzerine mayıs ayında İtalya’da “The Fifth International Confe-
rence on Smart Grids, Green Communications and IT Energy-awa-
re Technologies” gerçekleştirildi. Doç. Dr. İnalhan ve Kurtuluş’un,
2015 BAP Link Seyahat projesi desteğiyle katıldığı konferansta
sundukları çalışma, “hibrit ve elektrikli araçlara uygun navigasyon
Yrd. Doç. Dr. Berk Canberk ve
yöntemleri ve güç yönetimi problemi için ortaya koyulan yeni yak-
Araş. Gör. Gökhan Seçinti.
laşımlar” nedeniyle ödüle değer görüldü.

Öğrencilerimize En İyi Poster Ödülü

Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim
üyesi Doç. Dr. Seda Kundak, Afet Yönetimi
Bölümü Yüksek Lisans öğrencisi ve Araş-
tırma Görevlisi Yücel Torun, Şehir ve Bölge
Planlama Bölümü 3. Sınıf öğrencileri Han-
dan Kaplan, Nergiz Kaykı ve Yasin Sezer
Türk katıldıkları uluslararası konferansta “En
İyi Poster Ödülü” nü aldı.
15-17 Haziran 2015 tarihleri arasında
Maastricht-Hollanda'da düzenlenen 24. So-
ciety for Risk Analysis (SRA) - Europe Kon-
feransına, "Does Urban Planning Education
Deal With Risks?" isimli çalışmalarıyla katı-
lan öğrenciler birçok sunumu geride bıra-
karak en yüksek oyu alarak “En İyi Poster
Ödülü” nün sahibi oldu.

90 itü vakfı dergisi

Prof. Dr. Nurseli Uyanık’a PAGDER Şeref Üyeliği
Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü
Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurseli Uyanık,
ülkemizdeki plastik sektörüne ve topluma
sunduğu katkıdan dolayı Plastik Sanayici-
leri Derneği’nin (PAGDER) şeref üyeliğine
seçildi. PAGDER’in 36. Olağan Genel Kurul
öncesi düzenlenen törende, Prof.Dr. Nurseli
Uyanık’a 35. Dönem PAGDER Yönetim Ku-
rulu Başkanı Hüseyin Semerci tarafından
plaket verildi.
Uyanık, ödülle ilgili olarak “Türkiye Plas-
tik Sektörüne yönelik bu güne kadar yaptı-
ğım çalışmalarımın farkında olunması beni
oldukça mutlu etti. Yaptığım işlere önem
verildiğini hissettirmesi açısından anlamlı
bir ödül oldu” dedi.
Madenlerde İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliği İTÜ’de Konuşuldu
İTÜ Maden Fakültesi, İTÜ Maden Fakülte-
si Vakfı ve Yurt Madenciliği Geliştirme Vakfı
işbirliğiyle “Madenlerde İş Sağlığı ve Gü-
venliği Yönetmeliği” üzerine açık oturum
düzenlendi.
2014 yılında ülkemizi büyük bir yasa bo-
ğan Soma faciasının yıldönümünde, Maden
Fakültesi İhsan Ketin Konferans Salonunda
gerçekleştirilen program, Soma ve Erme-
nek’teki kazalarda yitirdiğimiz madenciler
anısına saygı duruşunda bulunulmasıyla
başladı. Maden Mühendisliği Bölümü Öğre-
tim Üyesi Prof. Dr. Gündüz Ökten’in mode-
ratörlüğünde gerçekleşen açık oturumda,
Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Cengiz Kuzu, Av. Prof. Dr. Mustafa
Topaloğlu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba-
kanlığı İş Müfettişi Mustafa Akbal, İş Sağlığı
Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölü-
mü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurseli Uya-
nık, Plastik sektörüne yönelik tez ve proje
danışmanlıkları yürütüyor ve sektörle iliş-
ve Güvenliği A Sınıfı Uzmanları Burhan Er-
dim ile İnci Türkarslan konuşmacı olarak yer
aldı.
‘Yönetmelik, ülkemizin iç dinamiklerine
uygun değil’
Prof. Dr. Mustafa Topaloğlu, mevzuatta ya-
pılan değişikliklerin önemli olduğunu fakat
yönetmeliğin iş sağlığı ve güvenliği için uy-
gulamada sıkıntılara yol açabileceğini söy-
leyerek, şunları kaydetti:
“6 Mayıs 2015 tarihinde çıkan yönetme-
lik maden işletmelerinde üretim ve üretim
hazırlığı bölümü çalışanlarına ferdi kaza
sigortasını zorunlu kılıyor. Maden işletmesi
her altı ayda incelenecek. İşletme için yapı-
lan risk değerlendirme raporunda eksiklerin
görülmesi ve giderilmemesi halinde 1,5 ay
kili 16 uluslararası bilimsel organizasyon
komitesinin üyeliğini yapıyor. Türk Plastik
Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eği-
tim Vakfının 10 yıldır Danışmanlar Kurulu
Başkanlığı sürdüren Uyanık, 3 yıldır da
Kauçuk Derneği Danışmanlar Kurulun-
da yer alıyor. SCI’da polimerlerle ilgili iki
derginin yayın danışma kurulu üyesi olan
Prof. Dr. Uyanık’ın, Türkiye Kimya Der-
neği, Amerikan Kimya Birliği (American
Chemical Society), Plastik Mühendisle-
ri Birliği (Society of Plastics Engineers),
Türkiye Polimer Bilim ve Teknolojisi Der-
neği, Yağ&Boya Kimyacıları Birliği (Oil &
Colour Chemists’ Association) onur üye-
liği bulunuyor.
kadar işletmenin çalışmasının durdurulması
sonrasında ise ruhsat iptalini içeriyor. Ruh-
sat iptali maddesinin yargıdan dönme ihti-
malinin yüksek olduğunu düşünüyorum.”
Denetim ve ferdi kaza sigortası
Prof. Dr. Cengiz Kuzu ise yeni yönetmeliğin
baştan sona kadar işverene ve mühendise
yükümlülükler getirdiğinin altını çizdi. Kuzu,
“6331 sayılı kanuna göre çıkarılan yönet-
melik risk değerlendirme üzerine kurulu.
İşveren, iş güvenlik uzmanı, işyeri hekimi
ve çalışan temsilcisini zorunlu kılıyor” dedi.
İş güvenliği noktasında ferdi kaza sigorta-
sında geç kalındığını belirten Kuzu, Alman-
ya’da bir maden işçisinin evinden çıktığı
andan itibaren sigorta kapsamında değer-
lendirildiğini söyledi.
İş güvenliği uzmanı mühendis olmalı
İş Sağlığı ve Güvenliği A Sınıfı Uzmanı ve
Eğitmeni İnci Türkarslan da madenlerdeki iş
güvenliği uzmanlarının görev ve yetki alan-
larına değindi. İş güvenliği uzmanlığı sertifi-
kası alımlarında son dönemde bazı popülist
yaklaşımlar gözlendiğini ve bunun yanlış
olduğunu belirten Türkarslan, amacın dışı-
na çıkılarak istihdam yaratmaya yönelik bir
tablo ortaya çıkarıldığını kaydetti. Maden-
lerdeki iş güvenliği uzmanlarının özellikle
mühendislik formasyonuna sahip olması ge-
rektiğini ifade eden Türkarslan, “İş güvenliği
uzman sayısı 2011 yılında 1.071 iken 2015
yılına geldiğimizde 150 bini buldu. Bu alan
ticari bir hayata dönüştü ve kalite düştü”
eleştirisini getirdi.
itü vakfı dergisi 91
 İTÜ'DEN HABERLER
Tekstil Laboratuvarı Akredite Oldu
İTÜ Tekstil Teknolojileri ve Tasarımı Fa-
kültesi, Tekstil ve Konfeksiyon Kalite
Kontrol ve Araştırma Laboratuvarı, Türk
Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafın-
dan 26.05.2019 tarihine kadar 4 yıl süre
ile akredite oldu. TS EN ISO/IEC 17025
Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarla-
rının Yeterliliği İçin Genel Şartlar Stan-
dardına uygun olarak 33 testten başarı
ile geçen laboratuvar “Deney Labora-
tuvarı” statüsünde tekstil alanında akre-
dite olan en geniş kapsamlı laboratuvar
olma özelliği taşıyor.
Üniversite – Sanayii işbirliği için
önemli bir adım
Tekstil ve Konfeksiyon Kalite Kontrol ve
Araştırma Laboratuvarı 1983 yılından iti-
baren Tekstil Mühendisliği Bölümü’nün bir
birimi olarak akademik bilgi, birikim ve uz-
manlığı temelinde, gerek üniversite gerek-
se devlet ve özel sektör kurum ve kuruluş-
larının taleplerini karşılamaya yönelik, test
ve analiz hizmetleri sunuyor.
Sağlanan bu kapsamlı akreditasyon ile
laboratuvarda yapılan deneylerin ölçme
altyapısı, ölçüm güvenilirliği, laboratuvarca
yerine getirilen ölçümlerin izlenebilirliği ve
Egzoz Projesinde Yüzde 93’lük Başarı
İTÜ Prof.Dr. Adnan Tekin Malzeme Bilimleri
ve Üretim Teknolojileri Uygulama Araştırma
Merkezi ile İstanbul Elektrik Tünel Tramvay
İşletmeleri’nin (İETT) ortaklaşa yürüttüğü
“İstanbul’daki Dizel Motorlu Toplu Taşıma
Araçlarının Egzoz Filtrelerini Temizlemeye
Yönelik Yeni Bir Sistem Geliştirilmesi” adlı
92 itü vakfı dergisi
ölçüm çalışmalarının homojenliği doğru-
landı. Bu sayede gerek kamu kurumlarına
gerekse ülke ekonomisine, üretime, ihraca-
ta ve istihdama önemli katkıları olan tekstil
ve konfeksiyon sektörüne verilen hizmetle-
rin kalitesi iyileştirilmiş, bilimsel ve endüst-
riyel ArGe/ÜrGe/GeUy süreçlerine destek
olmada, üniversite-sanayi işbirliğine yöne-
lik ortam ve olanak sağlamada önemli bir
güç elde edilmiş oldu.
Kalite politikası belirlendi
Yüksek kalite bilinci ile alanındaki bilimsel
projenin çalıştayı, 17 Nisan Cuma günü Ma-
den Fakültesi - İhsan Ketin Konferans Salo-
nunda yapıldı.
“İstanbul ve Çevresinde Enerji ve
Emisyon Kontrolü”başlığıyla düzenlenen
çalıştay; Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Meh-
met Sabri Çelik, Bahçelievler Kaymakamı
ve endüstriyel faaliyetlerin gerektirdiği hiz-
metleri, TS EN ISO/IEC 17025 standardın
gereklerini yerine getirecek laboratuvarın
kalite politikası şu şekilde oluşturuldu:
• Müşteri beklentilerini karşılayacak
içerik, doğruluk, güvenilirlik ve sürede
yapmak
Laboratuvar şartlarını, personelini ve
ilişkili destek hizmetleri, kalite standart-
larını sağlayacak şekilde daima güncel
ve sürekli iyileşen özelliklere haiz kılmak
• Çalışmalarını ekip anlayışı içerisin-
de yürütmek
• Güveni azaltacak her türlü baskı-
dan uzak, tarafsız, bağımsız ve gizlilik
ilkeleri çerçevesinde çalışmaları sür-
dürmek
• Müşteri memnuniyetini en üst dü-
zeyde sağlamak
• Laboratuvarın saygınlığını ve itibarını
korumak ve yükseltmek
TÜRKAK Hakkında
2001 yılında akreditasyon hizmeti vermeye
başlamış olan TÜRKAK 2008 yılı itibari ile
karşılıklı tanınma anlaşmalarına konu olan
tüm akreditasyon alanlarında Avrupa Akre-
ditasyon Birliğinin (EA), Uluslararası Akre-
ditasyon Forumunun (IAF) ve Uluslararası
Laboratuar Akreditasyonu Birliğinin (ILAC)
tam üyesi konumundadır.
Mehmet Ali Özyiğit, İETT Ulaşım Teknolo-
jileri Daire Başkanı Recep Kadiroğlu, İETT
Teknoloji Geliştirme Müdürü Ensar Kızılas-
lan, Otobüş A.Ş. Genel Müdürü Abdullah
Yasir Şahin, İTÜ Meteoroloji Bölümü Öğre-
tim Üyesi Doç. Dr. Hüseyin Toros, Hexagon
Studio Motor Tasarım Mühendisi Furkan
Kelasovalı, İSTEEK Proje Danışmanı Mus-
tafa Yıldırır ve İSTEEK Proje Yürütücüsü
Prof. Dr. Cüneyt Arslan’ın katılımı ve sunum-
larıyla gerçekleştirildi.
İSTEEK Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Cü-
neyt Arslan ve Proje Danışmanı Mustafa
Yıldırır’ın yaptığı teknik sunumlarda, yapı-
lan çalışmalardan elde edilen veri ve so-
nuçlar katılımcılarla paylaşıldı. Proje çıktıla-
rı neticesinde, egzoz sistemi ve filtrelerdeki
kirliliğin ortadan kaldırılmasını hedefleyen
çalışmanın % 93 başarıya ulaşıldığı bilgisi
aktarıldı.
Çalıştay, katılımcılara fidan sertifikası tak-
dimi ve toplu fotoğraf çekimi ile sona erdi.
Avrupa Gayrimenkul Topluluğu
(ERES) İstanbul’da Buluştu
Gayrimenkul alanında çalışmalarını yürüten
akademisyenler ve sektör temsilcilerini bir
araya getiren Avrupa Gayrimenkul Toplulu-
ğu (ERES) 22.Uluslararası Konferansı 24 -
27 Haziran 2015 tarihleri arasında İstanbul
Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimarlık Fakültesi
Taşkışla Binası’nda; İTÜ Çevre ve Şehircilik
Uygulama ve Araştırma Merkezi ve İTÜ Gay-
rimenkul Geliştirme Yüksek Lisans Programı
katkılarıyla düzenlendi. Etkinlik İstanbul Tek-
nik Üniversitesi, İstanbul Büyükşehir Beledi-
yesi ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Banka-
sı’nın ana sponsorluğunda ve pek çok diğer
kurum ve kuruluşun değerli destekleriyle
gerçekleşti.
Avrupa’da gayrimenkul alanında en
saygın platformlardan biri olan ERES’in 22.
Uluslararası Konferansı’nda gayrimenkul
finansmanı, uluslararası gayrimenkul yöne-
timi, gayrimenkul değerleme, kentsel dönü-
şüm, konut ve ticari gayrimenkul pazarları
gibi farklı başlıklarda 301 katılımcı, 285 bildiri
sundu.
ERES 22. Uluslararası Konferansı kap-
samında üniversitelerle birlikte gayrimen-
kul sektörüyle ilişkili kurum ve kuruluşların
temsilcileri İstanbul’da buluştu. Konferans
katılımcıları dünyanın farklı noktalarında
gayrimenkul alanında öne çıkan akımları
aktarırken akademik çalışmalar çok boyutlu
tartışmalara zemin hazırladı. Dört gün süren
konferansta 17 tema altında 69 oturum ya-
pıldı.
40’ı aşkın ülkeden 400’e yakın katılım-
cının hazır bulunduğu konferans, Dr. Kerem
Yavuz Arslanlı yürütücülüğünde gerçek-
leştirildi. 25 Haziran 2015, Perşembe günü
Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda yapılan
açılış töreninde, açılış konuşmacıları Prof. Dr.
Abdullah Yavaş ve Prof. Dr. Vedia Dökmeci;
24 Haziran 2015, Çarşamba günü doktora
öğrencilerinin sunumlarıyla başlayan prog-
ramın açılış konuşmacısı ise Prof. Dr. Anil K.
Bera oldu.
Prof. Dr. Abdullah Yavaş; 2001 yılında
Avrupa Ekonomik Birliği tarafından akademik
yayın kriterlerine göre yapılan bir sıralamada
dünyanın ilk 500 ekonomisti arasına giren 7
Türk'ten biri olan Yavaş, 2002 yılında gayri-
menkul konusunda akademik çalışmalar baz
alınarak yapılan başka bir sıralamada da 6.
olmuştur. Gayrimenkul ekonomisi konusunda
ileri gelen akademik dergilerin editör kurulla-
rında görev alan Yavaş, Penn State University
ve Iowa Univesity'de en iyi eğitmen ödülleri-
ne layık görülmüştür. Prof. Dr. Abdullah Ya-
vaş 11 Mart 2008 tarihinden itibaren Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası Para Politikası
Kurulu Üyesi olarak görev yapmaktadır.
Prof. Dr. Vedia Dökmeci; İstanbul Tek-
nik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık
Bölümünde 1962 yılında Lisans ve 1969 yı-
lında Yüksek Lisans eğitimini tamamladıktan
sonra 1972 yılında Columbia Üniversitesi’n-
de Doktora çalışmasını tamamlamıştır. Dök-
meci, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık
Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü
Şehircilik Anabilim Dalından emekli olmuş-
tur. Akademik kariyerinde pek çok bilimsel
çalışmaya imza atan Dökmeci, 1999 yılında
sosyal bilimler alanında yaptığı uluslararası
yayınları nedeniyle TUBA (Türkiye Bilimler
Akademisi) Bilim Ödülü'nü kazanmıştır. İs-
tanbul Teknik Üniversitesi Gayrimenkul Ge-
liştirme Yüksek Lisans Programını Türkiye’de
ilk olarak 2001 yılında kurmuştur.
Prof. Dr. Anil K. Bera, İstatistik alanın-
da “Jarque–Bera Test” ile tanınan; mekansal
istatistik ve mekansal ekonometri dalların-
da çalışmalar yürütmektedir. Makalelerine
5000’den fazla atıf bulunan Bera, mekansal
ekonometri konusunda dünya çapında hak-
lı bir üne sahiptir. Halen University of Illınois
Urbana Champaigne‘de ekonomi bölümün-
de ders vermeye devam etmektedir.
Avrupa Gayrimenkul Topluluğu
(ERES); gayrimenkul sektörüyle ilgili araş-
tırma toplulukları, akademik araştırmacılar,
uygulayıcılar ve doktora öğrencilerinden
oluşan, kâr amacı gütmeyen bir organizas-
yondur. Avrupa genelinde özellikle mülkiyet
temelli araştırmaları ve gayrimenkul disipli-
nini teşvik ederek bu konudaki araştırmaları
destekleyen, akademisyen ve profesyonel-
ler arasında iletişim ağı oluşmasını sağlayan
ERES, 1994 yılından bu yana faaliyetlerini
sürdürmektedir. Gayrimenkul araştırma ma-
kaleleri için bilgi akışı ve tartışma ortamı
sağlayan Journal of European Real Estate
Research (Avrupa Gayrimenkul Araştırma-
ları Dergisi) Uluslararası Gayrimenkul Top-
luluğu’na (IRES) bağlı ERES'in ortaklığıyla
yayınlanmaktadır.
itü vakfı dergisi 93
 İTÜ'DEN HABERLER
“İnşaat Yönetiminde Bilişim”
Yüksek Lisans Programı Yenilendi
İstanbul Teknik Üniversitesi, programı yenilenen “İnşaat
Yönetiminde Bilişim” proje yönetimi yüksek lisans programı ile
inşaat sektöründe önemli bir ihtiyacın karşılanmasını amaçlıyor.
İstanbul Teknik Üniversitesi, programı ye-
nilenen “İnşaat Yönetiminde Bilişim” proje
yönetimi yüksek lisans programı ile inşaat
sektöründe önemli bir ihtiyacın karşılanma-
sını amaçlıyor. 15 senedir devam etmekte
olan program, öğrencilerin ve diğer sektör
çalışanlarının ihtiyaçları doğrultusunda ye-
nilendi ve temel proje yönetimi konu başlık-
larının yanı sıra, dünyada son dönemde öne
çıkan yapı bilgi modellemesi (BIM), sürdü-
rülebilir yapım ve sözleşme yönetimi konu-
larına ağırlık verdi. Program, Türkiye’de bu
alandaki öncü konumunu pekiştiriyor.
Yapı Bilgi Modellemesi (İngilizce adıy-
la Building Information Modelling - BIM),
inşaat sektörünü kökten değiştiren bir
kavram. Ancak dünyada yaklaşık on yıllık
geçmişe sahip bu kavramın yeteri kadar
bilindiğini söylemek mümkün değil. Bu ne-
denle sektörde BIM uygulamalarını kulla-
nan yeterli sayıda ve nitelikli çalışan bulun-
duğunu da söylemek zor. Programda yer
alan BIM dersi sayesinde öğrenciler BIM
94 itü vakfı dergisi
konusunda temel bilgilere sahip olacak, ör-
nek bir proje üzerinden BIM uygulamasının
nasıl gerçekleştirildiğini öğrenecek ve ken-
di seçtikleri bir proje ile BIM uygulamasını
gerçekleştirebilecekler.
Sürdürülebilir yapım ise inşaat sek-
törünü günümüzün ekonomik, soysal ve
çevresel gereksinimleri ile bağdaştırarak,
tasarım ve yapım anlayışımıza önemli ye-
nilikler getiriyor. Başta enerji olmak üzere
kaynakların verimli kullanılması, atık üre-
timinin azaltılması ve çevre standartları-
na uyum sağlanması ile yüklenici firmalar
uluslararası pazarda rekabet avantajı sağ-
layabiliyor, kar paylarını arttırabiliyor, itibar-
larını ve pazar değerlerini yükseltebiliyor.
Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği
gibi yerel mevzuatın getirdiği zorunlu uygu-
lamalar da düşünüldüğünde sektörde gi-
derek önem kazanacak bu konu, IYB prog-
ramında ulusal, uluslararası standartlar ve
yüklenici firmalar ile şantiyelerinin yönetimi
bağlamında örnek projeler ile işleniyor.
Diğer taraftan inşaat sözleşmeleri ve
hak taleplerinin yönetimi, her dönem yükle-
nici firmalar için en kritik konuların başında
geliyor. Türk yükleniciler, önemli pazar pa-
yına sahip oldukları başta Ortadoğu olmak
üzere yurtdışındaki projelerde ve yabancı
finansman ile gerçekleştirilen Türkiye’deki
büyük yatırım projelerinde kullanılmakta
olan FIDIC vb uluslararası standart inşaat
sözleşmeleri ve içerdikleri prosedürleri iyi
bilen sözleşme ve hak talebi mühendisleri-
ni istihdam etmeye hazır olduklarını çeşitli
toplantılarda dile getiriyorlar. Firmalarımızın
sahada kazandıkları başarıları sözleşme-
sel haklarını doğru zamanda doğru şekil-
de talep ederek masada da pekiştirmele-
ri için gerekli tüm bilgi ve beceriye sahip
profesyonelleri yetiştirmeyi amaçlayan IYB
programı, bu alanda sözleşme yönetimi,
hak talebi yönetimi, süre uzatımı, tazminat
talepleri ve uyuşmazlık çözümü gibi konu-
larda dersler içeriyor.
IYB programı, katılımcılarına program
kapsamında yer verdiği tüm bu yenilikçi
konuların bütünleştirildiği bir bakış açısı
sunmayı, yalnızca teorik bilgi vermek yeri-
ne profesyonel hayatlarında iş süreçlerine
doğrudan değer katacak pratik yaklaşım-
lar da kazandırmayı hedefliyor. Bu kap-
samda, örneğin, BIM kullanılan projelerin
sözleşme yönetiminde ne tür farklılıklar ol-
duğu, sürdürülebilir yapımda BIM’in kulla-
nım alanları gibi disiplinlerarası konular da
programda geniş yer buluyor. Son olarak,
isteyen öğrenciler bitirme tezini belirtilen
konularla ile ilgili yaparak bilgi dağarcıkları-
nı genişletebilir ve detaylı bir uygulama da
gerçekleştirebilirler.
Yüksek lisans programının ana hedef
kitlesi inşaat sektöründe çalışan profes-
yonel mimar ve mühendisler. Bunun yanı
sıra bu konuda kendilerini geliştirmek ve
sektöre bir adım önde başlamak isteyen
yeni mezunların da katılması bekleniyor.
Uluslararası projelerde çalışmak isteyenle-
rin terminolojiye ve ifade biçimlerine hakim
olmalarını sağlamak için eğitim İngilizce
olarak sürdürülüyor.
BIM Eğitimi Neden Önemli?
Programda BIM dersi eğitimini veren Doç.
Dr. Esin Ergen Pehlevan, konuyu şu şekil-
de özetliyor: “BIM konsepti Türkiye’ye geç
geldi ancak hızla kabul görüyor. Özellik-
le uluslararası projelerde yer alan inşaat
firmalarının BIM konusunu bilen eleman
arayışları artarak devam ediyor. Yakın za-
manda inşaat sektörünün tüm çalışma sis-
tematiğinin ve yöntemlerinin hızla BIM’e
uyarlanacağı bekleniyor. Yenilediğimiz
yüksek lisans programı, bu alanda özellik-
le inşaat sektörü çalışanlarına yönelik bir
eğitim verecek şekilde tasarlandı ve sek-
tördeki yetişmiş eleman açığını kapatmayı
planlıyor.”
Yapı Bilgi Modellemesi (BIM) binayı
henüz sahada fiili olarak yapmadan sanal
olarak inşa etmeyi ve karşılaşılabilecek her
türlü problemi (farklı elemanların çakışma-
sı, işin zamanında yetişmemesi, olabilecek
iş kazaları gibi) sanal model üzerinde çöz-
meyi amaçlıyor. Benzer yaklaşımlar, seri
üretim yapan diğer sektörlerde görülebilir,
ancak inşaat sektöründe binanın tam te-
şekküllü bir prototipini yapmak BIM önce-
sinde mümkün değildi. Bu da inşaatın ma-
liyetinin artmasına, süresinin uzamasına,
kalitesinin düşük olmasına ve iş kazaları
gibi temel problemlere sebep olmaktaydı.
BIM yaklaşımı ile bugün bu sorunların bü-
yük oranda üstesinden gelinmesi mümkün
oluyor.
ABD ve Kuzey Avrupa ülkelerinde in-
şaat sektörünün BIM konseptine geçiş
sürecinin öncü adımlarından biri BIM
Kovandan Sofraya 2015:
"Uluslararası Gıda Güvenliği ve
Otantisite Kongresi”
İstanbul Kalkınma Ajansı Bilgi ve İletişim
Teknolojileri Odaklı Mali Destek Programı ile
desteklenen TR10/14/YEN/0028 numaralı
“Arı Ürünleri Mükemmeliyet Merkezi” proje-
konusundaki yüksek lisans programları
olmuştur. Bu programlar sayesinde hem
farkındalık yaratılabilmiş hem de sektörün
ihtiyaç duyduğu uzman işgücü yetiştiril-
miştir. Yeterli sayıda uzman işgücü oluş-
tuktan sonra, kamu projelerinde BIM kul-
lanılması zorunlu hale getirilmiştir. Son 6-7
yıl içinde ABD, İngiltere ve Kuzey Avrupa
ülkelerinde kamu projelerinde BIM kulla-
nılmasının zorunlu hale getirildiğini ekle-
mek gerekiyor. Türkiye'de ise henüz böy-
le bir girişim bulunmamasına karşın son
dönemde önde gelen bazı kamu ve özel
sektöre ait projelerde BIM kullanılma zo-
runluluğu getirilmiştir. Ancak bu projeler-
de yaşanan en büyük zorluk, henüz BIM
konseptinin yeterince anlaşılmamış olması
ve buna bağlı olarak yetişmiş işgücünün
bulunmaması.
Türkiye'de Bir İlk
Türkiye’de BIM, sürdürülebilir yapım ve
sözleşme yönetimi kavramlarını birleştirip
birbiri ile etkileşimini açıklayan sektör ça-
lışanlarına yönelik bir yüksek lisans prog-
ramı yok. Program Koordinatörü Dr. Tolga
İlter programın detaylarını şu şekilde özetli-
yor: “Bu programın farkı, temel proje yöne-
si kapsamında; 21-22 Mayıs 2015 tarihinde
düzenlenen “Kovandan Sofraya 2015:Ulus-
lararası Gıda Güvenliği ve Otantisite Kong-
resi”nde 24 tebliğ ve 42 poster sunumu
timi eğitiminin yanı sıra uluslararası inşaat
piyasasının önemli projelerinde öne çıkan
üç ana başlığa odaklanması: BIM, sürdü-
rülebilir yapım ve sözleşme yönetimi. Bu
sayede, programa katılanlar uluslararası
projelerde kendilerine çok daha kolay po-
zisyon bulabilecekler.”
Bu program sayesinde inşa edilecek
yapıların önce sanal BIM modellerinin
oluşturulması ve bu modeller üzerinden
ilerlenerek maliyet, zaman, kalite kayıpları
ciddi oranda düşürülmesi hedefleniyor. İyi
bir planlama ve yönetim sayesinde bazı iş
kazalarının da önüne geçilebilecek. İnşaat
sektöründe çalışan mimar, inşaat mühen-
disleri, makine mühendisleri, elektrik mü-
hendisleri, diğer uzmanlar ve danışmanla-
rın daha verimli çalışması sağlanacak, bu
paydaşlar arasında veri paylaşımını kolay
ve etkin bir hale getirilecek. Bunun yanı
sıra, binayla ilgili tüm veriler BIM modeli ile
entegre olarak yapı sahibine teslim edilebi-
leceği için "bina işletmesi" aşamasında da
daha verimli ve etkin çalışılmasına yardımcı
olacak. İnşaat sektörü ile çalışan tüm te-
darikçiler ve alt yükleniciler de BIM'in bu
faydalarının yansımalarını kendi alanların-
da görebilecek.
gerçekleştirilmiştir. Kongreye APIMONDIA
(Uluslararası Arıcı Birlikleri Federasyonu)
Başkanı ve Arıcılık Teknolojileri ve Kalite Bi-
limsel Komisyonu Başkanı ile birlikte Dünya
Arıcılar Birliği Başkanı ile Avrupa Profesyonel
Arıcılar Birliği Başkanı ve Eva Crane Vakfı
Başkanı’nın yanı sıra 500’den fazla ulusal ve
uluslararası katılım sağlanmıştır.
Kongrede arı ürünlerinde gıda güvenliği
ve otantisite konularında dünyada mevcut
durum; hile, orijinallik ve veteriner ilaç kalın-
tılarının analizlerindeki son gelişmeler; güve-
nilir arı ürünleri üretimi, yeni arı ürünleri ve bu
ürünlerin pazarlanmasında çeşitli ülkelerden
eniyi uygulama örneklerinin paylaşılması ile
güvenli arı ürünleri hedefine nasıl erişilebi-
leceğinin tartışılabileceği bir bilimsel ortam
gerçekleştirilmiştir.
Kongre kapsamında ayrıca Uluslararası
En Kaliteli ve Lezzetli Bal yarışması da dü-
zenlenmiştir. Yarışmaya giren 42 bal numu-
nesinin duyusal nitelikleri Uluslararası Bal
Komisyonu’nun Duyusal Analiz Grubu tara-
fından bilimsel normlara bağlı kalarak de-
ğerlendirilmiş ve Yayla Balında en lezzetli bal
olarak Bitlis balı seçilmiştir.
itü vakfı dergisi 95
 İTÜ'DEN HABERLER

İTÜ Tanıtım ve Tercih Günleri 2015

İTÜ Tanıtım ve Tercih
Günleri, 1 – 7 Temmuz
2015 tarihleri arasında
gerçekleştirildi. Hayali İTÜ olan
binlerce öğrenciyi ağırlayan
etkinliğe, Ayazağa Yerleşkesi
ev sahipliği yaptı.

B
ir hafta devam eden İTÜ Tanıtım ve
Tercih Günleri süresince, İTÜ’nün
tüm bölümlerine ilişkin tanıtım ma-
saları kuruldu. Bölüm öğretim üyeleri, aday
öğrencilerin merak ettikleri soruları yanıtla-
mak ve geleceklerini doğru planlamalarına
katkı sunmak amacıyla danışmanlık yaptı.

Öğretim üyelerinin yanı sıra İTÜ öğrencile-

ri de hafta boyunca etkinlikte aktif rol aldı.
İTÜ öğrencileri hem bölümleri hakkında bilgi
verdi hem de adayların üniversite yaşamına
ilişkin merak ettikleri soruları yanıtladı. Bö-
lümlerin yanı sıra Yurtlar Burslar Ofisi, Eras-
mus Ofisi, Girişimcilik ve İnovasyon Mer-
kezi, İTÜ Çekirdek, Spor Koordinatörlüğü
ve Kütüphane için kurulan tanıtım stantları
aracılığıyla adaylar, İTÜ’de sunulan olanak-
lar hakkında bilgi aldı.

Başarısıyla markalaşan isimler

İTÜ Tanıtım ve Tercih Günleri süresince,
adaylar söyleşi ve seminerlere de katıldı.
Farklı sektörlerde görev yapan ülkemizin
başarılı isimleri arasında yer alan İTÜ me-
zunları ile söyleşiler düzenlendi. Adaylarla

Galatasaray Spor Kulübü
Yönetim Kurulu Üyesi ve
Teknoloji Girişimcisi
Fatih İşbecer:
İTÜ Tanıtım ve Tercih Günleri,
iş dünyasının yıldız isimleriyle
adayları buluşturduğu söyleşi-
ler dizisinin ilk konuğu İTÜ Fizik
Mühendisliği Mezunu, Gala-
referans noktanız çok önemli.
ABD' yi alırsanız tabii ki çok ge-
rideyiz ama referans değerini
Ortadoğu’ya çekerseniz daha
iyi bir durumda olduğunu söy-
“Türkiye’de genel olarak
kaytarmak, bir işi yapmadan
idare etmek pozitif bir şey
olarak algılanıyor. Okul kırdın,
hocaya da yakalanmadın bu

‘Türkiye tasaray Spor Kulübü Yönetim

Kurulu Üyesi Fatih İşbecer
girişimcilikte oldu. Teknoloji Girişimcisi olan
ve önemli bir başarı öyküsüne
iyi bir yerde’ imza atan İşbecer, adaylara
mühendislik disiplinini ve giri-
şimciliği anlattı.
İşbecer, bir öğrencinin
Türkiye’deki girişimcilik faali-
yetlerini ABD’ye göre nasıl bu-
luyorsunuz sorusuna, “Burada
leyebilirim. Türkiye girişimcilik
noktasında bence iyi bir yerde.
Günümüzde iş sahalarını artık
devlet değil girişimciler yara-
tıyor. İnovasyon genelde ufak
ve seri ekiplerden geliyor. Do-
layısıyla bunu firmalar da kamu
da bütün dünya da destekliyor.
Türkiye’de de bu yolda atılan
adımları görmek mutlu edici”
dedi. İşbecer, şöyle devam etti:
makbul bir şey… Ama dün-
yada buna tolerans yok. Hiç-
bir endüstride yatarak bir şey
yapmak mümkün değil. Sizin
bir alanda bir şey üretmeden
ve üstüne bir şey eklemeden
ilerlemeniz mümkün değil. İşte
tam da bu noktada İTÜ’nün
rolü ortaya çıkıyor. İTÜ zor bir
okuldur. İTÜ sizin kaytarmanıza
müsaade etmez.”

96 itü vakfı dergisi


buluşan İTÜ mezunları ve söyleşi programı
şu şekilde gerçekleşti.
• 1 Temmuz Çarşamba: Galatasaray Spor
Kulübü Yönetim Kurulu Üyesi & Teknolo-
ji Girişimcisi Fatih İşbecer
• 2 Temmuz Perşembe: M6 Film CEO’su
& Yapımcı Mehmet Altıoklar
• 3 Temmuz Cuma: Teknosa Genel Müdü-
rü Bülent Gürcan
• 4 Temmuz Cumartesi: İnternet Geliştir-
me Kurulu Başkanı Serhat Özeren
• 5 Temmuz Pazar: İTÜ Rektörü Prof. Dr.
Mehmet Karaca
• 6 Temmuz Pazartesi: Renault Mais Ge-
nel Müdürü İbrahim Aybar
• 7 Temmuz Salı: Migros Genel Müdürü
Özgür Tort
• 7 Temmuz Salı: Ülker İçecek İş Birimi
Başkan Yardımcısı Tuncer Akgün
Ayrıca uzman isimler, tercih yaparken
rehber olacak seminerler verdiler. Aday-
lar, İTÜ Tanıtım Koordinatörlüğü tarafın-
dan verilen seminerlere de katıldılar.
‘Yeşil Kampüs İTÜ’ turları
Tüm gün boyunca “Yeşil Kampüs İTÜ Turla-
rı” da yapıldı. Adaylar; ormanı, göleti, spor
tesisleri, sosyal yaşam alanları, yurtları,
yemekhane ve kafeleri, kütüphanesi, tek-
nokenti ile apayrı bir dünya sunan ve Türki-
ye’nin en güzel üniversite yerleşkelerinden
biri olan İTÜ Ayazağa Yerleşkesini gezme
fırsatı buldu.
İTÜ’nün aktif öğrencileri
İTÜ, sayısı 150’yi bulan öğrenci kulüpleri
ile aktif bir öğrenci yaşamına sahip. Öğren-
ci kulüplerinden bir bölümü de Tanıtım ve
Tercih Günlerinde yer alarak, etkinliğe renk
kattı. Gastronomi Kulübünden Okçuluk Ta-
kımına, Amerikan Futbolu Takımından En-
düstri Mühendisliği Kulübüne kadar farklı
alanlarda faaliyet gösteren İTÜ öğrencileri,
renkli stantları ile adayları karşıladılar.
Yapımcı Mehmet Altıoklar: “Küba
seyahati dönüm noktam oldu”
Türkiye’nin ilk modern sinema zincirini
kuran yapımcı Mehmet Altıoklar İTÜ Ta-
nıtım ve Tercih Günleri’ne katılarak aday
öğrencilerle buluştu. M6 Film CEO’luğunu
yürüten İTÜ mezunu Altıoklar, mühendis-
lik eğitiminin kazanımlarını hayatının her
alanında kullandığını, özellikle iş yaşa-
mında zamandan ve maliyetten kazanma
yollarını mühendislik eğitimi sayesinde
bulduğunu söyledi.
Öğrencilere hayallerinin peşinden git-
meyi öğütleyen Altıoklar, M6 Film’i kurma
öyküsünü şöyle anlattı:
“2003 yılında yaptığım Küba seyahati
hayatımdaki en önemli dönüm noktaların-
dan biri oldu. O günlerde AFM sinemala-
rında CEO görevimi sürdürüyordum ve o
güne kadar oldukça başarılı ve yükselen
bir kariyer yapmıştım. Profesyonel yöne-
ticilikte yaşadığım tatmin beni çok mutlu
etse de çalışma hayatımda daha büyük
bir basamak atlamanın, daha zorlu bir
kulvarda yarışa katılmanın eksikliğini his-
setmeye başlamıştım. Aynı zamanda film
endüstrisinin müşteriyle buluşma noktası
olan sinema salonu işletmeciliğinde baş-
kalarının hayallerini perdeye yansıtmak ve
kusursuz bir film izleme deneyimi sunmak
üzere oluşturulmuş düzen beni tatmin et-
memeye başlamıştı. Kendi hayallerimi
gerçekleştirmek, kendi filmlerimi yapmak
için büyük riskler almak ile başarılı ve ga-
rantili bir profesyonel kariyeri sürdürmek
arasında gidip gelmeye başlamıştım.
Küba dönüşü kendi hayallerimin peşin-
den koşmak üzere kardeşlerimle şirketi-
mizi kurduk ve filmler üretmeye başladık.
‘Hayallere İnanıyoruz’ diye iki kelimelik bir
duvar yazısı, kırklı yaşlarımın başında ha-
yatımı değiştirme kararımı almama neden
olmuştu.”
itü vakfı dergisi 97
 İTÜ'DEN HABERLER
İTÜ, Başarıyı ABD ile Ödüllendirecek
Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) sonuçla-
rına göre ilk binden İTÜ’yü tercih edecek
öğrenciler, üniversite hayatına Amerika
deneyimi ile başlama şansı yakalayacak.
Bu yıl ilk kez verilecek İTÜ ARI Teknokent
İbrahim Aybar: İş yaşamında fark yaratmak!
Türkiye Otomotiv pazarının liderlerinden
Renault Mais’in Genel Müdürü İbrahim
Aybar, İTÜ Tanıtım ve Tercih Günleri’nde
aday öğrencilerle buluştu. İTÜ Uçak Mü-
hendisliği Bölümü mezunu, İbrahim Aybar,
aday öğrencilerle gerçekleştirdiği söyleşi-
de Teknik Üniversiteli olma macerasından
bahsetti. Öğrencilere sevdiği işi yapmala-
rını tavsiye eden Aybar, iş yaşamında fark
yaratmanın da buna bağlı olarak gerçekle-
şeceğini söyledi.
Kamu ve özel sektörde geçen çalışma
hayatındaki deneyimlerini aktaran Aybar, iş
yaşamında nasıl fark yaratılacağını ise şöy-
le anlattı:
"İnsanın verdiği kararlar hayatını oluş-
turuyor. Öncelikle sevdiğiniz, istediğiniz,
kendinizi tamamen adayacağınız bir işin
içinde olduğunuzdan emin olmalısınız. Siz
isterseniz, eğer o mücadelenin içerisinde
olmaktan zevk alırsanız o mücadele sizin
başarılı olacağınız çok zevkli bir hayata
dönüşüyor. Öncelikle ne yapıyorsanız ya-
pın işinizi severek yapın. İstemediğiniz
hiçbir şeyi yapmış olmak için yapmayın.
Çünkü siz isteğinizle işin üzerine bir şeyler
kattıkça fark ediliyorsunuz. Bizler iş haya-
98 itü vakfı dergisi
Bursunu, ilk binden İTÜ’ye gelecek tüm öğ-
renciler kazanacak.
Burs kapsamında öğrenciler, dün-
yanın en başarılı girişimcilik merkezleri
arasında yer alan Chicago 1871’e götü-
tında her gün binlerce insanla
bir arada oluyoruz. Her gün
binlerce insanın iş yapış biçi-
mini takip ediyoruz. Bu şekilde
olan insanları çok kolay anlıyor
ve onlara ileride, çok daha ko-
lay yükselme imkanı veriyoruz.
Ben iş hayatımda hem yönetici,
hem de proje yöneticisi olarak
bulunurken hep şuna dikkat et-
tim. Her şey aynı oranda aynı
rülecek. ARI Teknokent’in başarılı
girişimcilerinin de eşlik edeceği
gezi, öğrencilere hem staj dene-
yimi hem de dünyanın teknoloji
ve girişimcilik merkezinde 1 ay
sürecek benzersiz bir deneyim
yaşama fırsatı verecek.
Teknoloji ve inovasyonun
öncüsü
Ülkemizin önde gelen teknopark-
larından olan ve 2002 yılından bu
yana çok sayıda yeniliğe öncülük
eden İTÜ ARI Teknokent, 148 pa-
tente sahip. 196 ar-ge firmasının
faaliyet gösterdiği ARI Tekno-
kent’te, halen 2 binden fazla teknoloji pro-
jesi yürütülüyor. İTÜ öğrencileri, üniversite
yaşamları boyunca ARI Teknokent çatısı al-
tında kurulan girişimcilik ekosisteminin bi-
leşenlerinden faydalanma şansı yakalıyor.
biçimde gitmemeli ve fark ol-
malı… Peki, ben bu farkı nasıl
oluşturabilirim. Bu farkı oluştur-
manın yolu iyi analizden geçi-
yor. Yaptığınız analizde orada
farkın nereden kaynaklanaca-
ğını siz görebiliyorsunuz. Ta-
bii bunu düşünürken rasyonel,
ekonomik, proaktif ve işin içine
bir değer katacak biçimde fark-
lı düşünmek lazım."
Özgür Tort ve Tuncer Akgün Adaylarla Buluştu
Migros Genel Müdürü Özgür Tort ve Ülker
İçecek İş Birimi Başkan Yardımcısı Tuncer
Akgün de İTÜ Tanıtım ve Tercih Günleri
kapsamında düzenlenen “İş Dünyasının
İTÜ’lüleri Adaylarla Buluşuyor” söyleşi di-
zisinin konuğu oldu.
Adaylarla buluşan iki önemli isim de
öğrencilere ilgi duydukları alanda tercih
yapmalarını tavsiye etti. Mezunlarımız
adaylara, İTÜ’de ki kazanımlarını iş yaşam-
larına nasıl yansıttıklarını samimi bir şekilde
anlattı.
“İTÜ özgüven kazandırır.”
Aday öğrencilerle bir araya gelen ilk isim
1994 yılı Endüstri Mühendisliği Bölümü
mezunu Özgür Tort oldu. Hayatımın her
aşamasında gururlandığım bir okulum var
diyen Tort, başarıya giden yolu ise çok fark-
lı şeylerle uğraşmaktan hiç kaçınmamak,
her yerde görev almak olarak tanımladı.
Öğrencilere de bunu hayatlarında uygula-
malarını tavsiye etti.
Kariyer yolculuğunuzda
“İTÜ’lü Olmak” size ne kattı
sorusunu “Özgüven” diye ya-
nıtlayan Tort şöyle devam etti.
“İTÜ’den mezun olmuş bir mü-
hendisin analitik dünya ile barı-
şıklığı ona verdiği en büyük öz-
güven kaynağıdır. Bugün artık
hayat, evinizdeki ortamdan, iş-
yerinizdeki tasarıma, fabrikanız-
dan sosyal medyadaki paylaşı-
mınıza kadar her türlü şeyiniz
verimli olmanız üzerine dayan-
dırılıyor. Verimli çalışmanız da
analitik düşünce ile geliyor. İTÜ’nün bize
kazandırdığı, en azından alt yapımızdaki
en büyük katkısı o analitik zekayı oluştu-
rabilmemizdir diye düşünüyorum.” İTÜ’de
dünya standartlarının üzerinde eğitim veril-
diğinin altını çizen Tort “Özellikle ABD ile kı-
yasladığım zaman bunu çok rahat söyleye-
biliyorum. Buradan mezun olduktan sonra
ABD’de kesinlikle zorlanmazsınız.” diyerek
sözlerini tamamladı.
“İTÜ nasıl düşünülmesi gerektiğini
öğretir.”
Adaylarla buluşarak önerilerde bulunan di-
ğer isim 1984 yılında İTÜ Makine Mühendis-
liği Bölümünden mezun Ülker İçecek İş Bi-
rimi Başkan Yardımcısı Tuncer Akgün oldu.
Akgün konuşmasında İTÜ’nün bir de-
ğerler bütünü olduğunu Ülkemiz, endüstri,
çevre ve insanlık için düşünme yeteneğini
kazandırdığını ifade etti. Akgün şunları ak-
tardı: “Burada bize sağlam bir düşünce
yapısı oluşturuldu. Dünyaya nasıl bakma-
mız gerektiği, neleri önemsememiz gerek-
tiği birey olarak nasıl katkıda bulunabilece-
ğimiz burada bizlere çok ciddi bir şekilde
özümsetildi. Mühendislik optimumu bulma
sanatıdır. Maksimum ya da minumum değil
her şeyin bir optimumu var. Bu süreklilik arz
eden bir düşünce sistemidir. Bunun bize
İTÜ’de kazandırıldığını düşünüyorum."
Akgün adaylara üniversite ya da bölüm
seçerken şu tavsiyelerde bulundu:
"Üniversite ya da bölüm seçiminizi yapar-
ken, seçiminiz sizdeki kuvvetli yönlere na-
sıl katkı sağlayacak. Siz, diğer
bireylerden hangi ölçüde farklı
olacaksınız ve öne çıkacaksı-
nız. Neyiniz farklı olacakta daha
çok tercih edileceksiniz. Nasıl
bir kişilik ortaya koyacaksınız ve
ben diğerlerinden şunu daha
iyi yapabilirim diyeceksiniz. Bu
sorunun cevabını mutlaka kendi
kişiliğinizde aramanız gerekiyor.
Sonrasında ise özelliklede kuv-
vetli noktalarınıza odaklanma-
nız gerekiyor. Bunu yapmadan
daha başarılı olamaz ve öne
çıkamazsınız."
itü vakfı dergisi 99
 İTÜ'DEN HABERLER

242. Yıl İTÜ Günü’nde Mezunlarla Buluşma

Mezunlar Derneği tekne turu ve 7'den 70'e İTÜ'lüleri

buluşturan Uçurtma Şenliği.

daha güzel işler yapacağımıza inanıyoruz.”

şeklinde yorumlayan Rektör Karaca, “Bu-
nun için hem kampüslerimiz hem de başta
ben olmak üzere görev başındaki her yö-
neticinin kapısı, sizlere sonuna kadar açık-
tır. Burası her zaman sizin ikinci evinizdir.”
dedi.
Yeniliklerin öncüsü olup, ülkemizde ilk-
leri gerçekleştiren İTÜ’nün bilimsel gelişim,
ar-ge ve inovasyonda yükseliş, yeni teknik
ve teknolojik adımlar için çalışmalarını sür-
dürdüğünü belirten Karaca şunları söyledi:
İstanbul Teknik Üniversitesi’nin, mezunla- İTÜ’lü Olmak ruhu… “İTÜ’yü dünya sıralamalarında hak ettiği
rıyla en büyük paylaşım ortamı olan gele- 242. kuruluş yıldönümünün sloganı olarak konuma taşıma yolundaki stratejimiz de
neksel İTÜ Günü, İTÜ Rektörlüğü ev sa- belirlenen ‘İTÜ’lü Olmak’ ruhunu, “Çünkü pozitif sonuçlarını hızla gösteriyor. 2014 yı-
hipliğinde 29-30 Mayıs tarihleri arasında hepimizin çok önemli bir ortak paydası var; lında İTÜ ilk kez dünya sıralamalarında en
Ayazağa Yerleşkesinde gerçekleştirildi. İTÜ’lü Olmak ruhu… O ruh, sadece İTÜ’lü- iyi 200 üniversite arasına girerek 165. Oldu.
29 Mayıs Cuma günü saat 14.00’te açı- lerin hissedebileceği bir ayrıcalık, bir zen- 2015 yılı itibariyle ise dünyada mühendislik
lışı yapılan İTÜ Günü’nde, Süleyman Demi- ginliktir. Bu ayrıcalığı paylaşarak ve İTÜ’lü ve teknoloji kategorisinde 138. sırayı aldık.
rel Kültür Merkezinde gerçekleştirilen ana Olmak ne demektir her zaman hatırlayarak, İTÜ için ulaşmakta geç kalınmış bu basa-
törende, İTÜ mezunlarına meslekte 40, 50
ve 60. yıl ile mensuplara hizmette 30, 40
ve 50. yıl plaketleri sunuldu.
Rektör Prof. Dr. Mehmet Karaca, tören-
de yaptığı konuşmada; 242. kuruluş yıldö-
nümünü kutlayan İTÜ’nün, derin kökleri ve
güçlü bugünüyle, dünyanın saygın üniver-
sitelerinden biri olarak, 2.5 asra ilerlediği-
ni; geleceğe yeni umutlar, yeni başarılar,
yeni değerler taşımakta olduğunu belirtti.
“Kurumların değerini belirleyen, yaptığı iş-
lerden çok sahip olduğu insan hazinesidir.
Ve İTÜ eşsiz bir insan hazinesine sahiptir”
diyen Rektör Karaca, mezunlara seslene-
rek deneyim ve birikimlerini öğrencilere
sunmaları, üniversite ile yakın bağ kurma-
ları, fikir ve faaliyetleri ile çalışmalara ka-
tılmaları, yürütülmekte olan projeleri takip
Meslekte 60 Yıl ve Ötesi
edip desteklemeleri çağrısında bulundu.

100 itü vakfı dergisi

Yeşil Kampüs turu
makları yeterli başarı gibi görmemiz müm-
kün değildir. Hedefimiz öncelikle ilk 100,
ardından ilk 50 arasında yer almaktır. Sür-
dürülebilir bir akademik başarı ve istikrarlı
stratejiler sayesinde, İTÜ’nün 250. Yaşına
dünyanın en iyi ilk 50 üniversitesi arasında
girmesi ulaşılmaz bir hedef değildir.”
Meslekte 60 Yıl Mezunları adına konu-
şan Yük. Müh. Aykut Özdemirer ise, İTÜ
mezunlarının Türkiye’nin kalkınmasında
üstlendikleri önemli rollerden bahsederek
‘İTÜ’lü olmanın hissettirdiği heyecanı vur-
guladı.
İTÜ Mezunlar Derneği Başkanı Veli Tan
Kirtiş yaptığı konuşmada, Derneğin son
dönemde yaptığı iki önemli çalışma olan
Mezunlar Meydanı ve Mezunlar Yurdu pro-
jelerinden bahsederek, mezunlarla üniver-
site arasındaki bağları güçlendirecek yeni
projeler hakkında bilgi verdi, sosyal medya
uygulamalarının Dernek çalışmalarına etki-
sini vurguladı.
İTÜ TMDK Kompozisyon Caz Birimi
Modal Jazz Quartet konseri ve Bugünden
Düne: Yunus Karma ile İTÜ’den Eski Eşya-
larla Çiçek Tasarımı Sergisi’nin açılışı İTÜ
Günü’ne ayrı renk katan etkinlikler oldu.
Törenin ikinci gününde devam eden et-
kinlik programında Rektör Prof. Dr. Mehmet
Karaca, İTÜ Mezunlar Derneği Başkanı
Veli Tan Kirtiş, Meslekte 50 Yıl Mezunları
adına Prof. Dr. Süreyya Öney ve Meslekte
40 Yıl Mezunları adına Dr. Cengiz Gülen-
ler’in konuşması yer aldı. Günün konser
programında ise İTÜ Mezunları Türk Müzi-
ği Topluluğu ile İTÜ TMDK 40. Yıl Albümü
“Aşkname” yer aldı.
Fakültelerde ise mezunlara 30 ve 20.
hizmet yılı plaketlerinin verildiği törenler
düzenlendi. İTÜ Günü geleneksel öğle ye-
meği, 7'den 70'e İTÜ'lüleri buluşturan gele-
neksel uçurtma şenliği, Yeşil Kampüs İTÜ
turları, mezun spor oyunları gibi çok sayıda
etkinlikte, mezunlar yıllar sonra tekrar bir
Altın Arı – Gümüş Arı 2015
İTÜ’nün her yıl İTÜ Günü’nde vermekte olduğu
Altın Arı ve Gümüş Arı ödülleri de sahiplerini
buldu. İTÜ’ye katkıda bulunan kişi ve kuruluşlara
verilen Altın Arı ve Gümüş Arı Ödülleri Rektör
Prof. Dr. Mehmet Karaca tarafından sunuldu.
Altın Arı 2015
İstanbul Büyükşehir Belediyesi
Gümüş Arı 2015
Birkökler Vakfı
Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği
Devlet Su İşleri 14. Bölge Müdürlüğü
Deloitte Eğitim Vakfı
İTÜ Mezunları Derneği
İTÜ Vakfı Sosyal ve Kültürel Hizmetler Komitesi
Mehmet Zorlu Vakfı
Sabancı Vakfı
Spor Toto Teşkilatı
The Ritz Carlton İstanbul Hotel
Türk Eğitim Vakfı
Türk Petrol Vakfı
Vehbi Koç Vakfı
araya gelmenin heyecanını yaşadı.
Kutlamalar kapsamında bu yıl ilk kez
tekne gezisi eşliğinde akşam yemeği de
düzenlendi. 30 Mayıs Cumartesi günü ya-
pılan "İTÜ Günü Tekne Gezisi ve Akşam
Yemeği", mezunları keyifli bir akşamda bu-
luşturdu. İTÜ Mezunlar Derneği tarafından
düzenlenen bir diğer etkinlik olan Mezun
Spor Oyunları ise 31 Mayıs Pazar günü ya-
pıldı. Spor Oyunlarına, İTÜ’lülerin yanı sıra
ODTÜ ve Bilgi Üniversitesi mezun dernekleri
de katıldı.
itü vakfı dergisi 101
 İTÜ'DEN HABERLER
Galatasaray Lisesi'ne İTÜ Ziyareti
Rektör Prof. Dr. Mehmet Karaca ile İTÜ
mezunları Melkan Gürsel Tabanlıoğlu ve
Fatih İşbecer tarihi eğitim yuvası Gala-
tasaray Lisesi’ni ziyaret etti. Öğrencilerin
merak ettiği soruları yanıtlayan Karaca,
“Bir mühendis işe alınırken İTÜ mezunu
olup olmadığına mutlaka bakılır. Teknik
Üniversite’nin atmosferi, kültürü farklıdır”
dedi.
İTÜ Tanıtım Koordinatörlüğü tarafın-
dan düzenlenen lise ziyaretleri, ülkemizin
102 itü vakfı dergisi
köklü ve başarılı kurumlarından Galata-
saray Lisesi ile devam etti. 29 Nisan Çar-
şamba günü gerçekleşen ziyarette, Rek-
tör Prof. Dr. Mehmet Karaca’ya, İTÜ’nün
farklı kuşaklardan iki başarılı mezunu
Mimar Melkan Gürsel Tabanlıoğlu ile Tek-
noloji Girişimcisi Fatih İşbecer eşlik etti.
Öğrencilerle sohbet eden Rektör Karaca
ve mezunlarımız, gençlerin hem teknik
üniversite hem de bireysel kariyer hedef-
leri hakkındaki sorularını yanıtladı.
‘İTÜ tek boyutlu olmamayı öğretir’
İTÜ gibi köklü bir teknik okulda mühen-
dislik okumanın çok önemli olduğunu
vurgulayan Rektör Karaca, “Bir mühendis
işe alınırken İTÜ mezunu olup olmadığına
mutlaka bakılır. Çünkü Teknik Üniversite
öğrencilerine tek boyutlu olmamayı öğ-
retir. İTÜ’de matematiği, fiziği, malzeme-
yi, bilgisayar kodlamayı çok iyi şekilde
öğrenirsiniz; kısacası mühendisliği öğre-
nirsiniz. Teknik Üniversite’nin atmosferi,
kültürü farklıdır, araştırma ve laboratuvar
olanakları fazladır” dedi.
‘Mühendis çözüm odaklıdır’
Karaca, bir öğrenciden gelen “Farklı sek-
törlerde üst düzey yönetici veya CEO
pozisyonlarında çalışanların daha çok
mühendislik mezunu olması hakkında ne
düşünüyorsunuz?” sorusuna ise şöyle ya-
nıt verdi:
“Analitik düşünmek, farklı bakış açıları
kazanmak, neden sonuç ilişkisi kurmak,
yaratıcı fikirlere ve yeniliklere açık olmak
gibi özellikler kazanılmasında mühendislik
eğitimi önemlidir. Sektör her zaman hızlı
çözüm üretebilen, yetenekli, farklı bakış
açılarına sahip olanları arar. Çözüm odaklı
olmak ise mühendisliğin doğasında var.
Bunun çok güzel örnekleri var sektörde.
Örneğin Eski Aile ve Sosyal Politikalar
Bakanı Fatma Şahin İTÜ Kimya Mühen-
disliği mezunu, Teknosa Genel Müdürü
Bülent Gürcan ve Microsoft Türkiye Genel
Müdürü Hasan Tamer Özmen İTÜ İnşaat
Mühendisliği mezunu. Her alanda ve her
sektörde bunun gibi çok örnek vardır.”
Girişimciliğe destek
İTÜ’nün üniversite sanayi işbirliğini çok iyi
yerleştirmiş bir üniversite olduğunun altını
çizen Karaca, “Kampüsümüzde büyük bir
teknokent var. İTÜ’lü öğrenciler mezun olur
olmaz kampüsten çıkmadan iş bulma imkâ-
nına sahip olabiliyor. İTÜ Çekirdek progra-
mımız girişimcilik yapmak isteyen, projesi
olan arkadaşları güzel ödüllerle destekliyor”
bilgisini verdi. Karaca, ABET akreditasyonu-
na da değinerek şöyle konuştu:
“Üniversite seçerken ABET programları-
nı mutlaka araştırın. ABET mühendislik dip-
lomanızın Amerika ile eşdeğer olması, yurt-
dışında geçerliliği anlamına gelir. Dünyada
üniversiteler için çok önemli bir kriterdir.
Şu an en fazla ABET Akreditasyonuna sa-
hip bölüm İTÜ’de bulunuyor. Hatta Yabancı
Diller Yüksekokulumuzun bile ABET Akredi-

Soldan sağa: Fatih İşbecer, Rektör Prof. Dr. Mehmet Karaca,
Melkân Gürsel Tabanlıoğlu.
tasyonu var. Eğer seçtiğiniz üniversitede ve
bölümde ABET yoksa bir kez daha düşü-
nün derim. Ayrıca Erasmus öğrenci değişim
programıyla en çok öğrenci alan üniversite-
yiz. Bunun üniversitemize kattığı atmosfer
çok değerli.”
İstanbul’da üniversite okumanın zorluk-
larının yanı sıra ayrıcalıkları olduğunu söy-
leyen Karaca, İTÜ’nün kampüs, yurt, burs,
araştırma, laboratuvar gibi olanaklarından
bahsederek, İTÜ’yü merak eden ve gezmek
isteyen öğrencileri kampüse davet etti.
‘İTÜ’de mimarlık okumanın ayrıcalığı’
Galatasaray Lisesi’nin ardından İTÜ Mi-
marlık Bölümünü bitiren Melkan Gürsel
Tabanlıoğlu ise İTÜ’de aldığı eğitimin ken-
disine kazandırdıklarından bahsetti. İs-
tanbul Modern, Kanyon Alışveriş Merkezi,
İstanbul Sapphire, gibi ünlü binalarda eşi
mimar Murat Tabanlıoğlu ile imzası olan,
ulusal ve uluslararası çaptaki birçok ba-
şarılı projesiyle İTÜ’ye gurur veren Taban-
lıoğlu, mimarlık eğitimini İTÜ’de almanın
sağladığı donanımın iş hayatında kendi-
sine birçok avantaj sağladığını söyledi.
Tabanlıoğlu, özgür düşünme, yaratıcı ve
yenilikçi olma özelliklerini İTÜ’de kazandı-
ğına işaret ederken, iş hayatından anlattı-
ğı örneklerle gençlere rehberlik etti.
‘İTÜ analitik düşünmeyi öğretti’
Galatasaray Lisesi mezunu olan ve ardın-
dan İTÜ Fizik Mühendisliği Bölümünü bitiren
Fatih İşbecer de İTÜ’nün her şeyden önce
kendisine analitik düşünme yeteneği kazan-
dırdığını söyledi. Teknoloji girişimcisi olarak
çalışmalarından ve ulaştığı başarıdan bahse-
den İşbecer, İTÜ’nün kendisine kazandırdığı
yeteneklerin iş hayatında avantajlarını yaşadı-
ğını vurguladı. İşbecer, gençlere İTÜ’nün ve
İTÜ’lü olmanın ayrıcalığından bahsetti.
EMO Proje Yarışması’nda
Tüm Ödüller İTÜ'nün
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası
(EMO) tarafından düzenlenen Bitirme Ta-
sarım ve Proje Yarışması’na katılan Elektrik
Elektronik Fakültesi öğrencileri değerlen-
dirmeye alınan tüm kategorilerde 1.’lik,
2.’lik ve 3.’lük derecelerini aldı.
EMO İstanbul Şubesi tarafından bu yıl
10.’su düzenlenen ve elektrik, elektronik,
haberleşme, biyomedikal, kontrol mühen-
disi adaylarını çalışmalarında teşvik etme
amacı taşıyan “Bitirme Tasarım ve Proje
Yarışması”nın sonuçları açıklandı.
Elektrik-Kontrol kategorisinde 22,
Elektronik-Haberleşme kategorisinde 16
proje olmak üzere yarışmaya toplam 38
proje katıldı. Değerlendirme sonuçlarına
göre dereceye giren öğrenciler ve projeleri
şöyle:
Elektronik-Kontrol Kategorisi Dereceleri
n Birincilik Ödülü
Ahmet Hakan Oğuz - Elektrik Mühendis-
liği – Proje Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Der-
ya Ahmet Kocabaş – Proje: Yüksek Hızlı
Asenkron Motor Tasarımı ve Rotor Optimi-
zasyonu
n İkincilik Ödülü
Liridon Xheladini - Elektrik Mühendisliği -
Proje Danışmanı: Doç. Dr. Lale Tükenmez
Ergene – Proje: Doğru Akım Motoru Sürü-
cü Tasarımı
Olgun Gözütok - Elektrik Mühendisliği
– Proje Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Derya
Ahmet Kocabaş – Proje: Mikrodenetleyici
Tabanlı Yumuşak Yol Verici ve Faz Sırası
Koruma Rölesi Tasarımı
Mustafa Küçükkuru – Elektrik Mühendisli-
ği – Proje Danışmanı: Dr. Taşdemir Aşan
– Proje: Asenkron Motorun Skaler Kontrolü
n Üçüncülük Ödülü
Taner Yazıcı - Elektrik Mühendisliği - Pro-
je Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Derya Ahmet
Kocabaş – Proje: Elektrik Makinalarının
Hız Denetimi için bir Evirici Düzeneğinin
Tasarlanması
Elektronik-Haberleşme-Biyomedikal
Kategorisi Dereceleri
n Birincilik Ödülü
Eşref Türkmen - Elektronik ve Haberleşme
Mühendisliği - Proje Danışmanı: Dr. H. Bü-
lent Yağcı – Proje: X-Band Gerilim Kontrol-
lü Osilatör
n İkincilik Ödülü
Mehmet Deniz Aksulu - Elektronik ve Haber-
leşme Mühendisliği - Proje Danışmanı: Dr.
H. Bülent Yağcı – Proje: Design And Reali-
zation of a Radio Telescope For Observing
The 21 Cm Emissions From The Milky Way
n Üçüncülük Ödülü
Hasan Onur Çakar - Elektronik ve Haber-
leşme Mühendisliği - Proje Danışmanı: Dr.
H. Bülent Yağcı – Proje: 3-5 GHz Yüksek
Doğrusallıklı, Pozitif Kazanç Eğimli, Düşük
Gürültülü Kuvvetlendirici Tasarımı ve Ger-
çeklenmesi.
itü vakfı dergisi 103
 İTÜ'DEN HABERLER
Engelsiz Tekstil Atölyesi
İTÜ’de Engelli Bireylere Özel
Giysi Tasarımı
İTÜ’nün geçen yıl başlattığı Türkiye’de bir
ilk olan “Engelsiz Tekstil” projesi kapsa-
mında “Engelsiz Tekstil Atölyesi” gerçek-
leştirildi. Giysi tasarımları, engelli bireyler-
le yapılan görüşmeler ve sunulan öneriler
değerlendirilerek çalışıldı. Kaymayan ve
bilek sıkmayan çorap, omuzdan fermuarlı
ceket, yürüme engellilere özel mont gibi
birçok tasarım yapıldı. Tasarımların numu-
neleri, İTÜ’de kurulacak ve Türkiye için bir
ilk olacak “Engelliler İçin Tekstil Tasarım
Merkezi”nde üretilecek.
İTÜ Tekstil Teknoloji-
leri ve Tasarımı Fakültesi
öncülüğünde başlatılan,
Kalkınma Bakanlığı ve
İSTKA tarafından des-
teklenen “Engelsiz Teks-
til” projesi kapsamında
gerçekleştirilen atölye
çalışmasında engelli bi-
reylere özel giysiler ta-
sarlandı. Akademisyen-
ler, moda tasarımcıları,
tekstil mühendisleri, fiz-
yoterapistler, psikologlar
ve gönüllülerin katıldığı
atölyede, engelliler için “kolay giyilebilir,
bakımı kolay, rahat kullanılan, estetik değer
taşıyan” olmak üzere 4 temel niteliği barın-
dıran giysiler tasarlandı.
104 itü vakfı dergisi
Engelliler İle Röportajlar
Atölye çalışması, pilot bölge olarak belir-
lenen Sancaktepe’de ve Metin Sabancı
Spastik Çocuklar ve Gençler Eğitim Öğ-
retim Rehabilitasyon Merkezinde engelli
bireylerle yapılan röportajların yer aldığı
kısa filmin izlenmesiyle başladı. Yapılan rö-
portajlar sayesinde alınan görüşler, öneriler
ve şikâyetler, atölye çalışmasına katılanlar
tarafından değerlendirildi. Dört ayrı grubun
çalıştığı atölyede, en sık karşılaşılan sorun-
lar olarak sıralanan “giyinip soyunmadaki
zorluklar, hareket esnasında giysilerde açıl-
ma, giysilerin tahriş etmesi, giysilerde aşın-
ma, bedenlerinin tam gelmemesi, estetik
olmaması” gibi en sık karşılaşılan sorunlar
ele alındı.
Engelliler İçin Tekstil Tasarım Merkezi
kuruluyor
Atölye çalışması sonunda ortaya çıkarılan
tasarımlar prototip haline dönüştürülecek
ve pilot bölgelerdeki engelli bireyler tara-
fından denenecek. Kullanıcı geri bildirimle-
ri ile tasarımlar son halini alacak. Ardından,
İTÜ’de kurulacak ve Türkiye için bir ilk ola-
cak “Engelliler İçin Tekstil Tasarım Merke-
zi”nde üretilecek.
Prof. Gürsoy:
‘Standartları
belirleyeceğiz’
“Engelsiz İTÜ”, farklı
zemindeki çalışmaları
içeren önemli bir hedef.
Bu kapsamda Engelsiz
Tekstil projesi de hem
sorunlara çözüm üret-
meyi hem de toplumun
her kesiminde farkında-
lık uyandırmayı ve bilinç
oluşturmayı amaçlıyor.
Projenin Koordinatörlü-
ğünü İTÜ Tekstil Teknolojileri ve Tasarımı
Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nevin Çiğdem
Gürsoy yürütüyor. İTÜ’nün böylesi önemli
ve öncü nitelik taşıyan bir projeyi yürüt-
mesinin çok anlamlı olduğunu vurgulayan-
Gürsoy, “Biz bu projeyle üniversite, devlet,
sanayi, sivil toplum örgütü işbirliğini ger-
çekleştirdik. Projede çok geniş bir ekip
olarak çalışıyoruz. Amacımız bu alandaki
eksiklikleri belirlemek ve numune çalışma-
ları yaparak toplumsal bilinç uyandırmak.
Önemli olan birkaç kişiyi giydirmek değil,
bu konuya öncülük etmek. Gerçekleştirdi-
ğimiz atölye çalışmasında oluşturduğumuz
muhtelif tasarımlar sayesinde engelli giysi
tasarımı konusunda kuralları koymuş ola-
cağız ve bu konuya bir standart getirmiş
olacağız” dedi.
İTÜ’lü Modacıların Tasarımları Podyuma Çıktı

Hem İTÜ’de hem de Amerika’da eğitim alan
genç modacıların, tasarımlarıyla profesyo-
nel jüri önünde yarıştığı “İTÜ Fashion Show
2015”, göz alıcı bir defile ile gerçekleştirildi.
Sunuculuğunu Deniz Akkaya ve Kalust Şal-
cıoğlu’nun yaptığı gecede, İTÜ’lü modacı-
ların “Yenilikleri Bozmak” temalı tasarımları
büyük alkış aldı.
İTÜ ile Amerika Fashion Institute of Te-
chnology (FIT) arasında uluslararası çift
diploma programı olarak yürütülen Moda
Tasarımı programının geleneksel yılsonu de-
filesi Divan Otel’de gerçekleştirildi. İTÜ Rek-
törlüğü’nün desteğiyle gerçekleştirilen, ana
sponsorluğunu İstanbul Hazırgiyim ve Kon-
feksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) üstlen-
diği İTÜ Fashion Show 2015’in Koreografi-
sini Banu Noyan üstlendi. Genç modacıların
tasarımlarını podyumda 25 manken taşıdı.
2016 İlkbahar – Yaz koleksiyonu, profes-
yonellerin ve davetlilerin büyük beğenisini
kazandı. Yarışmada 1.’liği Cemile Meryem
Özlem Şimşek, 2.’liği Asya Köksal Özkan,
3.’lüğü ise Ilgın Gizem Yazıcı kazandı.
• Moda Tasarımcıları Derneği Başkanı
Mehtap Elaidi
• Divan Grup İnsan Kaynakları Direktörü
Özgür Şahin
• Şahinler Holding Yönetim Kurulu Başka-
nı Kemal Şahin
• Spring Near East Manufacturing Yöneti-
ci Ortağı Esra Ercan
• IMG Doğuş Moda Direktörü Banu Bölen
• Art and Design Tasarım ve Mobilya Sa-
hibi Ahu Orakçıoğlu
• Moda Tasarımcısı Gül Agis
• Moda Fotoğrafçısı Aslı Girgin
• Moda Editörü - Styling Ahu Yağtu
• Moda Editörü Yasemin Dizdar
• Vassago Yönetim Kurulu Üyesi Murat
Kayabaşı
İTÜ FIT Moda Tasarımı Programı
Hakkında
Tekstil ve konfeksiyon sanayiinin küresel-
leşen dünyada rekabet edebilir konumunu
sürdürebilmesi için özgün tasarım, kalite,
verimlilik, pazarlama ve dağıtım yetenek-
lerini geliştirerek, moda-marka ürünler gru-
buna yönelmesi yanı sıra moda ve marka
yaratma becerisine sahip tasarımcıların
yetiştirilmesi ülkemiz için zorunluluktur. Bu
gerekliliğin farkındalığıyla 2004 yılında açı-
lan İTÜ-FIT Moda Tasarımı (Fashion De-
sign) Programında öğrenciler 2 yıl İTÜ’de,
2 yıl ise New York’ta eğitim görmektedir.
Dünyanın en iyi moda okulları arasında ilk
sıralarda yer alan FIT, özellikle moda alanın-
da eğitim veren pek çok eğitim kurumuna
akademik destek vermektedir. Ancak lisans
programı için ortak diploma verdiği tek
programı İTÜ ile yürütmektedir.

Profesyoneller Bir Arada

Yarışma seçici kurulu tekstil, moda ve ha-
zırgiyim sektörünün öncü isimlerini bir araya
getirdi. Jüride yer alan isimler şöyleydi:
• İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İh-
racatçı Birlikleri Yönetim Kurulu Başkanı
Hikmet Tanrıverdi
• Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Baş-
kanı Şeref Fayat
• İstanbul Deri ve Deri Mamul İhracatçılar
Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Ersin Öz-
gümüş
• Birleşmiş Markalar Derneği Yönetim Ku-
rulu Üyesi Burak Çelet

itü vakfı dergisi 105

 İTÜ'DEN HABERLER

Yeşil Kampüs İTÜ’nün Öğrencilerinden Çevre Temizliği

“Daha Temiz İTÜ İçin Elele” sloganıy-
la bir araya gelen öğrencilerimiz, Yeşil
Kampüs İTÜ projesine destek vererek
Ayazağa Yerleşkesinde temizlik yaptı.
Yapı İşleri ve Teknik Daire Baş-
kanlığı işbirliğinde düzenlenen kam-
panya, çevre temizliğini ve doğayı
korumayı öncelik kabul eden dileyen
tüm İTÜ’lülerin katılımına açık olarak
gerçekleştirildi. 24 Mayıs 2015 Pazar
günü bir araya gelen İTÜ’lüler, kendi
çöpüne sahip çıkmanın çevreye du-
yarlı herkesin sorumluluğu olduğu ortak
paydasında buluştu.
Merkezi Derslik Binası önünden başla-
yan etkinlik, şenlik alanı ve konuk evi önü ile
devam etti. 10 kişilik gruplar halinde çalışan
öğrencileri ve personeli, iki saat boyunca
kampüsteki geri dönüştürülebilir atık-
ları, gündelik çöpleri ve izmaritleri top-
ladı.
Gündelik atıklar ve izmaritler çöp
poşetlerine doldurulurken, pet, plas-
tik, kâğıt, kumaş, tahta, demir, karton
ve alüminyum gibi dönüştürülebilir
atıklar ise geri dönüşüm poşetlerine
toplandı.
Kampüse ve doğaya katkı sağla-
manın mutluluğunu paylaşan İTÜ’lüler,
çevre duyarlılığının çok küçük davra-
nış değişiklikleriyle gösterilebileceğini, her-
kesin bu sorumluluğunu hissetmesi gerekti-
ğini vurguladı.

Dansın Renkleri İTÜ’deydi manslar, farklı güzellikler beni burada heye-

canlandırdı. Şuna inanıyorum ki beden dili,
İTÜ Konservatuvarının geleneksel hale getir- Geleneksel Dansları, Uyuyan Güzel Balesi bedenin güzelliği insan hayatının toplumsal
diği “Dünya Dans Günü” kutlama programı, Mavi Kuş Dansı, Bursa Kılıç Kalkan, Tango, hayatın kıymetlerinden biridir. Bu güzellikler
yine birbirinden renkli görüntülere sahne Hançer Barı, Zenne, Seyirlik Oyun ve Rüya insanı diri tutuyor. Gençlerimizin burada ser-
oldu. Farklı kültürlerin dilini dans ve müzik- ile devam etti. Görsel şölen, izleyicilerin de giledikleri farklı atmosferler, farklı güzellikler,
le aynı salonda buluşturan program, her yıl sıralarından eşlik ettiği Horon ile sona erdi. farklı sanatlar, farklı estetik değerler, gerçek-
olduğu gibi konuklara unutulmaz bir sahne ten de beni son derece mutlu etti. Bu sürpri-
şovu izleme fırsatı sundu. Farklı güzellikler, farklı estetik değerler zi hazırlayan bölüm başkanımız başta olmak
“33. Dünya Dans Günü” kapsamında Gecenin kapanışında sahneye çıkan İTÜ üzere emeği geçen herkese huzurlarınızda
İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı TMDK ve Türk Halk Oyunları Bölümü Ku- gönülden teşekkür ediyorum” diye konuştu.
(TMDK) Türk Halk rucusu Prof. Dr. Fikret Etkinlik, Türk Halk Oyunları Bölüm Baş-
Oyunları Bölümü ta- Değerli, “Bu akşam kanı Nihal Cömert Ötken’in, Bölüm Başkan
rafından hazırlanan seyrettiğim farklı Yardımcıları, öğrenciler ve izleyicilerin sah-
“9. Dünyayla Dans ” danslar, farklı perfor- nede birlikte çektikleri halay ile sona erdi.
programı, 29 Nisan
Çarşamba akşamı
Mustafa Kemal Amfi-
sinde sunuldu. Gös-
teri, ağır bir hastalıkla
mücadele eden Türk
Halk Oyunları Bölü-
mü öğrencilerimizden
Halil Özçelik’e ithaf edilmesiyle ayrıca anlam
taşıdı.

Duygulandıran dans
Etkinliğe konuk olan Zihinsel Yetersiz Çocuk-
ları Yetiştirme ve Koruma Vakfının hazırladı-
ğı “Sevgi” temalı dans, çocuklar tarafından
sahnelendi. İzleyenleri hem duygulandıran
hem de gururlandıran gösteri, dakikalarca
ayakta alkışlandı.
Qaval Raksı (Def Dansı) ile başlayan
gösteriler sırasıyla; Kadıoğlu Zeybeği, Fla-
menko Farruca, Halay, Domaniç Yöresi

106 itü vakfı dergisi


TMDK 40. Yıl Albümlerinin 3.'sü Çıktı
İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı
(İTÜ TMDK), kuruluşunun 40. Yılına özel
hazırladığı arşiv serisinin 3. Cd’sini “Aşk-
name” adıyla çıkardı. 20. Yüzyıl Türk Mü-
ziğinden önemli bir seçki sunan albümden
elde edilecek gelir, diğer 2 Cd’de olduğu
gibi İTÜ öğrencilerine burs kaynağı olarak
kullanılacak.
Arayışlar, denemeler, özgün eserler
İTÜ TMDK 40. Yıl Albüm serisinin 3. Cd’si
olan “Aşkname”, Uzelli Plak etiketiyle müzik
marketlerdeki yerini aldı. Sanat Yönetmen-
liğini, Doç. Dr. Atilla Coşkun Toksoy’un üst-
lendiği albümde, 20. Yüzyılın renkli ve canlı
müzik yaşantısında iz bırakmış birbirinden
değerli bestecilere ait 10 eser yer alıyor.
Zaman Çiçeklerle Dile Geldi
Türkiye’nin ilk tv yayınında kullanılan kame-
ra, ilk üniversite radyosunun 70 yıl öncesin-
den kalan mikrofonu, ilk elektronik beyin ve
daha onlarca tarihi eşya, Yunus Karma’nın
çiçek tasarımlarıyla buluşarak
18 Haziran’a kadar İTÜ RSG’de
sergilendi.
242 yıllık tarihiyle dünyanın
en eski teknik üniversitelerinden
olan İTÜ, sahip olduğu sayısız
tarihi eşyayı çiçek tasarımıyla
birleştirdiği benzersiz bir sergiye
ev sahipliği yaptı.
Sergi için İTÜ’nün fakültelerin-
den 1 yıl süren titiz bir çalışmayla,
yaklaşık 200 eşya toplandı. Bu
eşyalar arasından yapılan seçki
Türk Makam Müziği’nde arayışların, dene-
melerin ve özgün eserlerin ortaya konuldu-
ğu bu dönemden örnekler, titiz bir seçki ile
bugünün müzik anlayışını da kucaklayan bir
yorumla müzikseverlere ulaşıyor.
Hem sanata hem eğitime destek
İTÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Karaca, İTÜ
TMDK 40. Yıl Albümlerinin bir gurur vesile-
si olduğunu belirterek, “Sanatın zamansız-
lığı ve evrenselliğinden ilham aldığımız bu
çalışma, İTÜ’nün 242 yıllık köklü tarihinde
ürettiği sayısız değere bir yenisinin ekle-
nişidir. Köklü bir kültürel mirasın beslediği
zengin müziğimizin farklı renklerini yansıtan
bu albümler Teknik Üniversite Ailesi adına
büyük bir gurur ve mutluluktur” dedi. Ka-
ile 100’e yakın tarihi parça, çiçek tasarımı ile
buluşturularak 14 – 18 Mayıs arası sergilendi.
Sergide yer alan eşyalar arasında; Tür-
kiye’nin ilk televizyon yayınının yapıldığı
İTÜ TV’de kullanılan kamera,
Türkiye’nin ilk üniversite rad-
yosu olan ve bu yıl 70. yaşını
kutlayan İTÜ Radyosu'nun ilk
yayınlarında kullanılan mikro-
fon, İTÜ’de yapılan Türkiye’nin
ilk elektronik beyni gibi tarihi
bugüne taşıyan çok önemli
parçalar yer aldı. Eşyalarla
bütünleşen çiçek tasarımlarını
ise bu alanın önemli temsilcileri
arasında yer alan Tasarımcı Yu-
nus Karma yaptı.
raca, albümlerin gelirinin öğrencilere burs
olarak aktarılmasının çalışmayı bir kat daha
anlamlı kıldığını belirterek, “Hem sanata
hem eğitime destek verilmesini sağlayacak
güçlü bir proje. Farklı müzik zevklerine hi-
tap etmesi, ulaştığımız kitleyi genişletiyor”
diye konuştu. Karaca, ülkemizin ilk Türk
Müziği Konservatuvarı olan İTÜ TMDK’nın
günümüzün sürekli değişen ve gelişen
kültürel ortamında “yeni ve özgün” eserler
ortaya koymada ve bilimsel-çağdaş eğiti-
miyle geleceğin sanatçılarını yetiştirmede,
geleneği geleceğe bağlayan yegâne ve en
kuvvetli köprü olduğunu belirtti.
Türkiye’nin dört bir yanından ezgiler
İTÜ TMDK 40. Yıl Albümleri için Türkiye’nin
ve müziğimizin zenginliğini yansıtacak ni-
telikte özel bir repertuvar çalışması yapıldı.
İlk albüm THM türünde “Pür Nida” adıyla
çıkarıldı. Albüm, Anadolu’nun derin kökle-
rinden beslenen halk türküleriyle yurdun
dört bir yanından renkler taşıyor. Sanat Yö-
netmenliğini İTÜ TMDK Müdürü Prof. Ad-
nan Koç’un yaptığı albüm için Erzurum'dan
Yozgat'a, Kırıkkale'den Kütahya'ya farklı
bölgelerden 15 türkü seçildi.
İkinci albüm ise Klasik Türk Müziği tü-
ründe “Meşk-i Safa” adıyla çıktı. Sanat Yö-
netmenliğini Yrd. Doç. Dr. Adnan Çoban’ın
üstlendiği ve kronolojik bir repertuvara sa-
hip olan albüm, Klasik Türk Müziğinin geç-
mişten bugüne uzanan birbirinden güzel
şarkılarını aynı CD’de topladı.
itü vakfı dergisi 107
 İTÜ'DEN HABERLER
İTÜ’den Mezuniyet Mutluluğu
İstanbul Teknik Üniversitesi 2014-
2015 Akademik Yılı Mezuniyet Töre-
ni, 8 Temmuz Çarşamba günü İTÜ
Stadyumu’nda gerçekleştirildi. İTÜ’lü
öğrencilerin mezuniyet mutluluğuna,
akademisyenler, mezunlar ve aileleri
ortak oldu. İTÜ, bu dönem 57 bölüm-
den 2 bin 487 lisans öğrencisini me-
zun etmenin gururunu yaşadı.
Mezunlara Ata Demirer sürprizi
İTÜ Stadyumu’nda yapılan görkemli
tören, saygı duruşu ve İstiklal Marşı
ile başladı. Törende ilk olarak mezunlara,
sürpriz olarak hazırlanan film izletildi. Ata
Demirer’in “Niyazi Gül” karakteriyle ses-
lendirdiği mezuniyet filmi, büyük beğeniyle
izlendi. İTÜ’nün amblemi olan arı üzerine
kurgulanan video arıların doğal mühendis
yapıları ve İTÜ’lü mühendisler arasındaki
benzerlikleri incelikle düşünülmüş espriler-
le sunarak stadı dolduranları kahkahalara
boğdu. 1991 yılında İTÜ Türk Musikisi Dev-
let Konservatuvarı Türk Müziği Bölümü'nü
kazanan Ata Demirer hazırlanan filmin so-
nunda ise genç mezunlara şöyle seslendi:
“Efendim bendeniz Ata Demi-
rer… Yolu İTÜ’den geçmiş belki
kendi yolunu bulmak konusunda
en büyük katkıyı İTÜ’den almış
bir kardeşinizim. Bir ağabeyiniz
olarak bir kardeşiniz olarak diyo-
rum ki… Eşsiz bir üniversiteden
mezun oluyorsunuz. Hepinizi
gönülden tebrik ediyorum. Yarın
öbür gün hayata atıldığınızda,
İTÜ mezunu iş arkadaşlarınız
patronlarınız çalışanlarınız ola-
108 itü vakfı dergisi
cak. Hatta belki müstakbel eşinizi hayat ar-
kadaşınızı burada tanımışsınızdır. Kim bilir
belki yıllar, yıllar sonra çocuklarınızı gönde-
rirsiniz İTÜ’ye… Günün sonunda kariyeri-
nize, hayatınıza ve kurduğunuz dostluklara
dönüp baktığınızda iyi ve güzel şeylerin se-
bebi olarak inanın hep şunu göreceksiniz:
‘İTÜ’lü olmak’"
Dünyanın en hızlı keman virtüözü sahnede
İTÜ TMDK Kompozisyon bölümü öğrenci-
si Muhammed Yıldırır ünlü besteci Nikolay
Rimsky-Korsakov’un çalınması hayli ustalık
isteyen ve kemanla çalınması en
zor olan Yaban Arılarının Uçuşu
adlı interludunu bu kez İTÜ’lüler
için çaldı. Muhammed Yıldırır,
15 Haziran’da sergilediği perfor-
mansta “Flight of the Bumble-
bee” eserini 37 saniyede çalarak
dünya rekorunun sahibi olmuş ve
Guinness Rekorlar Kitabı’na gir-
mişti. Yıldırır’ın törende sergilediği
performansı İTÜ’lüler tarafından
dakikalarca ayakta alkışlandı.
Rektör Prof. Dr. Mehmet Karaca:
“Yolunuz ve bahtınız açık olsun”
Genç keman virtüözü Muhammed Yıldırır’ı
başarısından ve performansından dolayı
tebrik eden İTÜ Rektörü Karaca sonrasın-
da mezunlara şöyle seslendi: “Sizlerle ne
kadar gurur duysak azdır. Hepinizin ailesini
tebrik ediyorum. İTÜ’lü olmak bir ay-
rıcalıktır. Teknik Üniversite sizlere bir
formasyon kazandırdı. Büyük bir ih-
timalle birçoğunuz aldığınız dersleri
hatırlamıyorsunuz ama İTÜ’lü olmayı
hatırlayacaksınız. Tüm gençlerimizle
gurur duyuyoruz; yolunuz ve bahtınız
açık olsun…”
Kepler havalandı
İTÜ öğrencileri adına bu yıl en yüksek
ortalama ile mezun olan Bilgisayar
Mühendisliği Bölümü mezunu David
Teksen Aksun konuşma yaptı. Ardın-
dan İTÜ İnşaat Mühendisliği Mezunu Doğuş
İnşaat ve Ticaret A.Ş İcra Kurulu Başkanı
Burak Talu mezunlara seslendi. Sonrasında
fakülteler kuruluş sırasına göre anons edildi.
Sırasıyla fakülte dekanı, bölüm başkanı ve
öğrencilerle birlikte sahneye davet edildi.
Anı fotoğrafları çekildi. Renkli görüntülere
sahne olan bölümlerin takdiminde öğrenci-
ler, gururu ve mutluluğu birlikte yaşadı. Me-
zuniyet Yeminini eden öğrencilerin coşkuyla
keplerini havaya atmasıyla tören sona erdi.
İTÜ’lü mezunlardan önemli destek
İTÜ Rektörlüğü tarafından düzenlenen me-
zuniyet törenine, İTÜ mezunlarından Doğuş
İnşaat ve Ticaret A.Ş. Yönetim Kurulu Baş-
kanı Gönül Talu, Doğuş İnşaat ve Ticaret
A.Ş İcra Kurulu Başkanı Burak Talu, Yenigün
İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Mithat Yeni-
gün, İGA İstanbul Yeni Havalimanı CEO’su
Yusuf Akçayoğlu, İGA İstanbul Yeni Hava-
limanı Çevre ve Sürdürülebilirlik Direktörü
Ülkü Özeren ve İGA İstanbul Yeni Havalima-
nı CEO Danışmanı İrfan Gündüz katkı sun-
du.
 İçerik: İTÜ Vakfı Dergisi çözünürlükleri 300 DPI’dan
her sayıda
5 kıtada özel bir
60 ülkeye "Dosya
yayılan düşük olmamalıdır.
ihracatı ve ABD’deki
Konusu"nun üretimiyle
yanısıra, özgün Yazar İsmi: Gönderilen
globalleşen bir yıldız
bilimsel makale, araştırma makale, haber vb. metinlerde
yazıları ve derlemelere; yazar ismi, unvanı ve çalıştığı
İTÜ’deki tüm disiplinler ve kurum/görevi belirtilmelidir.
disiplinlerarası konularda Metin Başlığı:
güncel bilimsel makalelere; Makalelerde başlık
bilimsel ve teknolojik bulunmalıdır.
gelişmeler ve yeniliklerle Dipnot: Dipnotlar sayfa
ilgili haberlere;
Bakır İhracatında İTÜ öğretim
Lideriz.
Sarkuysan, 2014 yılında da İstanbul Maden ve Metaller
elemanlarının akademik başarı,
İhracatçı Birlikleri tarafından verilen “İhracatın Yıldızları
Ödülleri”nde “Bakır Teller ve Örme Halatlar İhracatı”
EĞİTİM altında değil, metnin sonunda
yer almalıdır. Metin içinde
yenilikçi proje ve buluş, yayın
kategorisinde 1. sırada yer aldı. İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı
Yayını
NİSAN - HAZİRAN 2015 SAYI 68
Doç. Dr. Selçuk Şirin
Prof. Dr. Emine Erktin
dipnot göndermeleri yer
Prof. Dr. Güngör Evren
haberlerine ilişkin metin ve Prof. Dr. Gülsün Sağlamer
Prof. Dr. Lerzan Özkale
alacaksa, sıra numarası ile
Prof. Dr. Mehmet Karaca

görsel malzeme katkılarına Dr. Y. Müh. (Mimar) Doğan Hasol

Prof. Dr. Erol Kulaksızoğlu belirtilmeli ve metin sonunda
Prof. Dr. Ergün Toğrol

açıktır. Prof. Dr. Ahmet Fahri Özok

Bülent Yalazı
da aynı sıra numarası ile
Yazı Boyutu: İTÜ Zeynep Afşeören
Mevlude Bakır yazılmalıdır.
Vakfı Dergisi’ne gönderilecek Kaynaklar: Metin
makaleler 4 sayfa; 1850 sözcük
Şirketler Topluluğumuz
sonunda yer almalı ve sıra
(15 bin karakter) sınırını numarası verilmelidir. Metin
aşmamalıdır. Dipnotlar ve
www.sarkuysan.com
içinde kaynaklara gönderme
kaynaklar bu sınırlamaya varsa, parantez içinde
dahildir. gösterilmelidir. Kaynakça
Metin Yazım Özellikleri: Dergiye gönderilecek yazım düzeni; yazar soyadı, adı, basım tarihi, yayın
metin, Microsoft Word programıyla yazılmalı, yazıda 12 adı, çevirmen adı-soyadı, yayınevi, basım yeri şeklinde
punto boyutu kullanılmalı, yazı karakteri olarak Times olmalıdır.
New Roman veya Arial tercih edilmelidir. Metin ve görsel malzeme elektronik ortamda
Görsel Malzeme: Gönderilen yazıda kullanılacak e-posta ile veya CD’ye kayıtlı olarak, aşağıdaki iletişim
fotoğraf, şekil, tablo vb. görsel malzemenin sayısı adresimize gönderilmelidir.
makaleler için 5’i, haberler için 1’i aşmamalıdır. Görsel
malzeme, kesinlikle metin içine yerleştirilmemeli, hyazici@ituvakif.org.tr veya
ayrıca iletilmelidir. Renkli, siyah-beyaz fotoğraf görsel basin@ituvakif.org.tr
gönderilebilir. Görsel malzemenin dijital imaj dosyası
olarak JPG, TIFF, PSD formatlarında sunulmalı ve Tel. 0212 291 34 75 – 230 73 71

İTÜ VAKFI'NDAN HABERLER
İ
TÜ Vakfı Sosyal ve Kültürel Hizmetler
Komitesi, bir kez daha “Gümüş Arı”
ödülünün sahibi oldu.
İstanbul Teknik Üniversitesi’ne en fazla
katkıda bulunan kişi ve kuruluşlara veril-
mekte olan Altın Arı ve Gümüş Arı Ödülle-
ri, Üniversitemizin 241. kuruluş yıldönümü
nedeniyle gerçekleştirilen Geleneksel İTÜ
Günü töreninde sahiplerini buldu. İTÜ Vak-
fı Sosyal ve Kültürel Hizmetler Komitesi de,
Üniversiteye yaptığı burs katkıları nedeniy-
le 6. Kez Gümüş Arı Ödülü’nü aldı.
İTÜ Rektörlüğü, İTÜ Vakfı Sos-
yal ve Kültürel Hizmetler Komitesi’ni,
Burs Projesine ve Üniversitemize
yaptığı katkıları değerlendirerek 2015
yılında da “Gümüş Arı Ödülü”ne layık
gördü. Komite, 2004 yılında İTÜ Vakfı
ile birlikte Altın Arı, günümüze kadar
farklı yıllarda aldığı ödüllerle 6. defa
Gümüş Arı Ödülü’nü alarak Vakfımı-
zı bir kez daha gururlandırdı. Ödül,
Rektör Prof. Dr. Mehmet Karaca tara-
fından, Komite adına kıdemli üyeler-
den Ayla Altay’a sunuldu.
1984 yılında üniversitemizi amaç-
lar doğrultusunda desteklemek üzere
kurulan İTÜ Vakfı, kuruluş yılından
itibaren hizmete açtığı işletmelerden
sağladığı gelirlerini kesintisiz olarak
İTÜ öğrencilerine burs, yurt imkanı
ve üniversiteye katkı olarak sunuyor.
Burs ve yurt olanaklarının dışında, İTÜ
Vakfı bütçesinden ve şartlı bağışlar-
dan her yıl İTÜ’ye önemli miktarda
doğrudan katkı sağlanıyor. Aynı amaçlarla
ve İTÜ Vakfı’na güç katmak üzere 1989 yı-
lında kurulan İTÜ Vakfı Sosyal ve Kültürel
Hizmetler Komitesi, gönüllü üyelerin ça-
balarıyla ve hep aynı heyecanla varlığını,
etkinliklerini sürdürüyor. Dünyaca tanınan
110 itü vakfı dergisi
Sosyal ve Kültürel
Hizmetler Komitesi’ne
“Gümüş Arı-2015” Ödülü
solist ve grupları konuk ettiği klasik müzik
konserleri, yurtiçi ve yurt dışı geziler, briç
ders ve turnuvaları, yoga, resim kursları,
söyleşi ve konferanslardan oluşan etkinlik-
lerle hem Burs Fonu’na katkı, hem İTÜ ca-
miasında sosyal yaşama katkı sağlanıyor.
İTÜ Vakfı Sosyal ve Kültürel Hizmetler
Komitesi, düzenlediği bu etkinliklerden
sağladığı gelir ve bağışlarla her yıl 200
civarında İTÜ öğrencisine karşılıksız eğitim
bursu veriyor.
Yıl Sonu Toplantısında Komite'ye
Yeni Başkan Seçildi
Sosyal ve Kültürel Hizmetler Komitesi,
Şadiye Karadoğan başkanlığında 2014-
2015 çalışma dönemini noktaladığı Hazi-
ran ayındaki toplantısında, hem etkinlikle-
rin genel değerlendirmesi yapıldı hem de
yeni dönem Başkan ve Yönetim Kurulu
üyelerini seçti. Daha önceki yıllarda iki
dönem başkanlık yapmış olan İTÜ Kimya
Bölümü mezunu Zeliha Dilek 2015-2016
çalışma dönemi başkanlığına seçilirken;
Kamuran Aköz 2. Başkan, Sultan Sökmen
Koordinatör üye, Güler Uğur Gezi Alt Ko-
mitesi Yürütücüsü, Sermin İpekoğlu Sosyal
Alt Komite Yürütücüsü, Nuran Baykal Reh-
berlik ve Burs Alt Komite Yürütücüsü ola-
rak görevi sürdürecek.
Toplantıda, 2015 yılı Gümüş Arı Ödü-
lü’nü almış olmanın sevincini de paylaşan
Komite üyeleri, yeni çalışma dönemine Ey-
lül ayında başlayacak.
 2014-2015 Akademik Yılı Burs Bağışçıları
Geleceğimizin Yapı Taşları
Gençlerimize Katkı
Geleceğimizin yapı taşları gençlerimizin büyük bir kısmı maddi imkansızlıklar
içinde öğrenimlerini sürdürüyorlar. İTÜ Vakfı, kuruluş yılı olan 1984’ten beri gerek
bütçesinden ayırdığı burs fonu, gerekse mezunlarımız, mensuplarımız ve İTÜ
dostlarının verdiği desteklerle bu güne kadar on binlerce öğrencimiz için umut
oldu. İTÜ Vakfı Sosyal ve Kültürel Hizmetler Komitesi ise, gönüllü üyelerinin yıl-
lardır sergilediği örnek dayanışma ile, gerçekleştirmekte olduğu etkinliklerden
elde ettiği gelirin tümünü burs fonuna aktarıyor. Bütün bu çabaların sonucu
olarak, 2014-2015 akademik yılında da yüzlerce İTÜ öğrencisine karşılıksız burs
verilerek eğitim giderlerine katkı sağlandı.
Geleceğimizi şekillendirecek gençlerimiz adına yapılan küçük-büyük her katkı
öğrencilerimiz için bir dayanak oluyor, üniversitemize ise güç katıyor. Nakdi ve
ayni bağışlarla, "Burs" çalışmalarımıza katkıda bulunan, destek veren tüm kişi ve
kuruluşlara İTÜ Vakfı olarak en içten teşekkürlerimizi sunuyoruz.

İTÜ VAKFI BAĞIŞÇILARI İTÜ VAKFI Sosyal ve Kültürel İrem VARDAR

Hizmetler Komitesi Kamuran AKÖZ
Ülkü ARIOĞLU / ŞİRKETLER Keskin Keser -Hatice Keser Kamuran EKENLER
GRUBU Metin ÇELİK Kevser ARSAN
Freysaş Freyssinet Yapı Sist. A.Ş. Naci ENDEM (ENDEM İNŞAAT Leman ŞENGİRGİN
Yapı Merkezi Prefabrikasyon A. Ş. SAN. ve TİC. A.Ş.) Makine San. Tic. A.Ş.
Subor Boru Sanayi ve Ticaret A.Ş. Murat IMERYUZ Mesut GÜLFİDAN (71 Makine
Yapıray Demiryolu İnş.Sist.San. ve Savaş YÜCEDAĞ Mezunları)
Tic.A.Ş. Lale Tükenmez ERGENE Müberra SANDIKÇI
Sevgi MERİÇLİ – Filiz MERİÇLİ Münevver MELEKOĞLU
1967 İTÜ İNŞAAT FAK. Didem AKAY Mustafa ALPAGUT
MEZUNLARI BURS GRUBU Doğan SELÇUL Naci KOLOĞLU
Altok KURŞUN Taylan ÖNUÇAK Necla BİLGE
Hasan ÖZDEMİR Burçelik Bursa Çelik Döküm Sanayi Nersin ŞATIROĞLU
Yıldız - Hüseyin GÖNCÜ A.Ş. Nevin OSMANOĞLU
Remzi KAYAHAN Ruhi KAFESÇİOĞLU Nezihe ÖZELGİN
Hüseyin Ersin TAKLA Suna ALTUĞ Nihal Uzcan ERATLI
Cengiz BAYRAK
Nuran AKAY
Ali Suat BAŞER
İTÜ VAKFI SOSYAL VE Nuran ÖZBİL
İbrahim KAFALIER
KÜLTÜREL HİZMETLER Ömer İZGİN
Haydar GÜRBÜZ Rengin KUZGUN
KOMİTESİ BAĞIŞÇILARI
MAKİNA FAKÜLTESİ 60 Ali Haydar & Gülten KAZGAN Reyyan AKSEL
MEZUNLARI BURS GRUBU Ali Murat KIZILTAŞ Sacide BİLGÜN
Prof. Dr. Mehmet ÇAPA Ali Rıza ERDOĞAN Salim BİLGÜN
Ataç SOYSAL Baran Emir BERKİ Şerife ÖZKAYNAK
Talha DİNİBÜTÜN Belkıs ERYÜKSEL Sevgi KARAKADIOĞLU
Nahit KİTAPÇIOĞLU Berrak ÖZCAN Sevim ÜLGEN
Önder HIZVER - İzmit Süt Ürünleri Betül EROZAN ve Arkadaşları Süha ÇİLMİ
Şevket Sevgen YAĞLI Betül ESKİŞAR Şükrü ALKAN
Tuğrul ERSAVAŞ - Konsan Kontrol Cansel KOCAMAN Suna ATAK
Cihazları Duygu Serim ERKMEN Tülin GEDİKTAŞ
Mehmet ÇAĞIL –Çağış Makine ELKON Elevatör Konveyör ve Ülkü KALYON
Mahmut KURTOĞLU Emel UZCAN Yetkinler Orman Ürünleri
Sema Yazar Gençlik Vakfı Emine AĞAR Yurdanur AYDOSTLU
Recep TORUNOĞLU Emine YAĞCI Yurdanur CANSÜ
Standart-Mas Pompa Erdinç KILINÇ 61 İnşaat Mezunları Eşleri
Petek Makine Ltd.Şti. Ertan DOĞAN
Tuğrul MUTLU Erten ERSU Kitap Telifi Bağışçıları
Erzen ONUR Ali ALKUMRU
Cavit ÇITAK Esen ATLI Alinur BÜYÜKAKSOY
Elif Kaya OK Filiz BİLEN Aydın EKEN
Süheyl AKMAN Filiz SIRMACI Ayşe PEKER DOBİE
Şule Gündüz ÖĞÜDÜCÜ Ford Otosan A.Ş. Gökhan UZGÖREN
Fatma Sema OKTUĞ Gönül KARAGÖZ Hüseyin İNAN (Mustafa İNAN
Odak Baskılı Devre San.Tic.Ltd.Şti. GROUPM adına)
Gazanfer Şanlıtop Gülçin GÜVENSOY Mete TAPAN
Hewlett Packard Teknoloji Gülsün GÜRSEL Mithat İDEMEN
Çözümleri Limited Sirketi Güven ÖNAL Reşat BAYKAL
Aysel – İsmail KARAS Güzin KARACA
itü vakfı dergisi 111
 İTÜ VAKFI'NDAN HABERLER

Teşekkür
2014-2015 döneminde yaptıkları ayni bağışlarla
İTÜ öğrencilerine katkıda bulunan firmalara teşekkürlerimizi sunarız. İTÜ VAKFI

ADNAN ECEVİŞ EĞLEN ÖĞREN ÇOCUK YAYINLARI KOLBAŞI TİCARET TEVFİK ERDENGİ
AHMET ALİOĞLU ELVAN GIDA KORAY YANIK TUFAN KAR
AHMET NURİ ŞİRİKÇİ EN-KA ÇELİK KORKMAZ MUTFAK UĞUR BUJİTERİ
ALGİDA DONDURMA EVYAP LİNA TEMİZLİK ÜRÜNLERİ UMUT GOLD
ALİ GÜNERİ SAAT LTD. FARUK SELMAN LEKESİZ LITTLE CAESARS UZAY GIDA
ALİ RIZA ASLAN-EMSAŞ FİLİZ DEMİRBAŞER-MİNYATÜR M.BİLAL ALKAN UNILEVER GIDA
ARÇELİK GEKA –KALKINMA AJANSI MARKİZ PATENT WHITE SEA
ASKON GÖKMEN KIMIRTI MAVİ OFSET XEROX
YEDİRENK İLETİŞİM
AZİZ AKPINAR -HEDİYELİK EŞYA GÖKŞEN PARLATAN MEDIACOM-İLKAY DÜZGÜN
YETKİNLER ORMAN ÜRÜNLERİ
AZİZ GÖMLEKLERİ-AZİZ GİYİM GÜLİSTAN KAPAR MUHAMMED ÇAVUŞOĞLU
YİBA GLASS
BAKA KALKINMA AJANSI HACI BEKİR LOKUMLARI MÜSİAD
YUSUF KOÇAK
BEKO HARLEM DIŞ TİCARET NECAT KIRAL
ZAFER ÖZER
BESSE GÖMLEK HASAN HÜSEYİN KARGIN NURETTİN ORTA
ARZUM EV ALETLERİ
BEŞİKTAŞ BELEDİYESİ HASSAS MÜHENDİSLİK SAKA SU
BANAT DİŞ FIRCALARI
BEYOĞLU BELEDİYESİ İBB -PARK BAHÇELER MÜDÜRLÜĞÜ SARAY PERDE
BÜYÜK ÇAMLICA PEYZAJ
BİLGİ SİSTEMLERİ SANAYİ İGİAD SARAY TUZ ÇAY –SET
CAN-EM OYUNCAK SANAYİ İSTANBUL KALKINMA AJANSI SİNPAŞ HOLDİNG ELİA ART –ANTALYA
CENK ÇİMEN KAANLAR PEYNİR SÜT-İŞ LEVENT ŞUBESİ ESNAN DİŞ HASTANESİ
CEVAT ÇEHRELİ KARDELEN HAZIR GİYİM ŞEKERCİ CAFER FAKİR EV ALETLERİ
COLGATE DİŞ FIRÇALARI KENPOOL TEKSTİL ŞİŞLİ BELEDİYESİ ŞİLE GÜMÜŞ
DOĞRUYOL TEKSTİL-DENİZLİ KERVAN GIDA TEKİN BUJİTERİ ZİYLAN AYAKKABI

2015 Mezunu
Bölüm Birincilerine
İTÜ Vakfı Ödülü
İstanbul Teknik Üniversitesi, 2014-2015
dönemi sonunda yeni mezunlarını haya-
ta uğurladı. İTÜ Vakfı, her yıl olduğu gibi,
2015 mezuniyet töreninde de İTÜ Fakül-
teleri ile İTÜ Türk Musikisi Devlet Konser-
vatuvarı bölümlerinden bölüm birinciliği
derecesi ile mezun olan tüm öğrencilere
ödül olarak birer altın hediye etti.

Briç Turnuvaları Yıl Sonu Kupası

Ödüller, 8 Temmuz’da İTÜ Ayazağa
Yerleşkesi Stadyumu’nda gerçekleştirilen
mezuniyet töreninde bölümlerinden başa-
İTÜ Vakfı Sosyal ve Kültürel Hizmetler man Sıralamas’nda ilk üç dereceyi alan rı ile mezun olan öğrencilere sunuldu.
Komitesi’nin uzun yıllardır sürdürdüğü isimler:
ve her yıl giderek daha fazla ilgi ve katılım
gören Briç ders ve turnuva etkinlikleri, Salı Turnuvaları Skor Ortalaması
büyük heyecana sahne olan kupa-ma- Yasemin Suner 60,980
dalya turnuvası ile bir dönemi daha ge- Betül Eskisar 60,459
ride bıraktı. Şadiye Karadoğan 58,203
İTÜ Maçka Sosyal Tesisleri’nde her
hafta Salı ve Perşembe günleri gerçek- Perşembe Turnuvaları Skor Ortalaması
leştirilen etkinliğin, 28 Mayıs’ta düzenle-
Zeynep Başaran 60,913
nen yıl sonu turnuvasında, briç tutkun-
Yasemin Suner 60,392
larının yıllık ortalama puanına göre kupa
ve madalya sevincini yaşadığı Yıllık Klas- Belkıs Aksu 59,472

112 itü vakfı dergisi


SEKTÖRDEN HABERLER
PETDER’in Türkiye pazarına ilişkin sektör
raporuna göre Shell & Turcas Petrol A.Ş Tür-
kiye’nin, uluslararası danışmanlık ve araş-
tırma şirketi Kline’ın her yıl gerçekleştirdiği
küresel madeni yağlar pazar araştırmasına
göre de Shell dünyanın “1 numaralı Madeni
Yağ Tedarikçisi” oldu.
Petrol Sanayi Derneği’nin (PETDER)
açıkladığı sektör raporuna göre Shell & Tur-
cas Petrol A.Ş, 2014 yılında da Türkiye’de
NASA’nın kablosu SARKUYSAN’dan
Sarkuysan 1972 yılında, ticari hayatımızın
önemli merkezlerinden olan Kapalıçarşı'da
altın ticareti yapan sarraf ve kuyumcuların
öncülüğünde kuruldu. İsmi, kurucularının
mesleklerini ifade eden SARraf, KUYumcu
ve SANatkar kelimelerinin ilk 3 harflerinin
birleştirilmesinden türetildi. Şirketin; ülkemiz-
de tamamı halka açık çok ortaklı ilk başarılı
kuruluş olarak, sanayileşme tarihimizde özel
bir yeri bulunmaktadır. Gebze ve Darıca Böl-
gesinde sahibi olduğu 180 dönüm arazide
77.000 m2 kapalı alanda elektrolitik bakır ve
mamulleri, bakır boru ve bakır lama üretimi
yapan kuruluşun başlangıçta 10.000 ton/yıl
olan üretim kapasitesi bugün 200.000 ton/
Shell, Madeni Yağlar Pazarında
8 Yıldır Liderliğini Koruyor
toplam madeni yağlar pazar lideri oldu.
Aynı zamanda, uluslararası danışmanlık ve
araştırma şirketi Kline’ın her yıl yaptığı kü-
resel madeni yağ pazarına yönelik araştır-
maya göre de Shell, “Dünyanın 1 Numaralı
Madeni Yağ Tedarikçisi” konumunda bulu-
nuyor. Böylece 2014 yılı Shell’in Türkiye’de
ve dünyadaki pazar liderliğinin 8.yılı oldu.
Hem Türkiye hem de küresel pazarda
8 yıldır devam eden liderlikle ilgili duyduğu
mutluluğu vurgulayan Shell Madeni Yağ-
lar Genel Müdürü Seyfettin Uzunçakmak,
“Shell dünyada** ve Shell &Turcas Türki-
ye'de*, madeni yağlar pazarında 8 yıldır
arka arkaya lider marka oldu. Hem dünya-
da hem Türkiye’de otomotiv üreticileri ve
distribütörleri tarafından tercih edilen bir iş
ortağı olmayı hedefliyoruz. Müşterilerimizle
işbirliğimizi onların ihtiyaçlarına odaklana-
rak geliştireceğiz” dedi ve ekledi: “Bizim
yılın üzerine çıkarak bir dünya ölçeğine ulaş-
mıştır. Ürünleri; elektroteknik, elektronik, mo-
tor, haberleşme, elektrik üretim ve dağıtımı,
güneş enerjisi, ev cihazları ölçü aletleri, sa-
vunma, otomotiv, kimya, inşaat, ısıtma-hava-
landırma ve sıhhi tesisat sanayilerinin stan-
dart girdisi olmaktadır. Tüm faaliyetleri için
TS EN ISO 9001 ve ISO/TS 16949 Kalite, ISO
14001 Çevre ve OHSAS 18001 İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetim Sistemleri belgeleri olan
ve ürünlerinde "sks" markasını kullanan Sar-
kuysan, yurtiçinde sektörde üretim ve satış-
larıyla lider olup, ürünlerinin önemli bir bölü-
münü de 5 kıtadaki 50'ye yakın ülkeye ihraç
etmektedir. Bugün Avrupa’da üretilen binek
en öncelikli hedefimiz, bireysel ve kurumsal
müşterilerimize en son teknoloji ile üretilmiş
ürünleri sunmak ve yüksek performans al-
malarını sağlamak.”
Türkiye’nin en beğenilen akaryakıt şir-
keti*** Shell & Turcas;otomotiv, inşaat, ma-
dencilik, enerji üretimi, demir-çelik ve genel
imalat gibi bir dizi kullanım alanında müşte-
rilerin ihtiyaçlarını karşılamak için çok çeşitli
madeni yağ ürünlerinin satışı ve pazarlama-
sını gerçekleştiriyor. Shell’in madeni yağ
markaları portföyü, Shell Helix ve Shell Ri-
mula motor yağlarının yanısıra, Shell Tellus,
Shell Omala, Shell Gadus, vb. endüstriyel
yağlar ve greslerden oluşuyor. Shell, özellik-
le 2014 yılında pazara sunduğu Shell Helix
Motor Yağları ile, 40 yıllık araştırma geliştir-
me çalışmaları sonucunda doğal gazdan
motor yağı üretimini gerçekleştirerek tekno-
lojide devrim niteliğinde bir ürüne imza attı.
* PETDER 2014 Madeni Yağlar Raporu referans
alınmıştır.
** Kline & Company bağımsız araştırma şirketinin
2013 yılı için hazırladığı Global Madeni Yağlar ra-
poru referans alınmıştır.
*** Shell & Turcas, aylık iş ve ekonomi dergisi
Capital’in 15 yıldır gerçekleştirdiği “Türkiye’nin
En Beğenilen Şirketleri Araştırması” kapsamında
2014 yılında “Akaryakıt Sektörünün En Beğenilen
Şirketleri” listesinde birinci sırada yer aldı.
ve ticari araçların tahminen yarısında SAR-
KUYSAN teli kullanılmaktadır. Uzun yıllardır
ABD’deki Uzay Araştırma Merkezi NASA'ya,
son yıllarda da uçak sanayilerinin tedarikçi
kuruluşlarına oksijensiz bakırdan üretilen tel
ile nikel kaplı bakır tel verilmektedir.
itü vakfı dergisi 113
 Basketbol: Seçkinlik ve
SPOR

zarafet oyunu…

Metin Tükenmez
İTÜ Beden Eğitimi Bölümü

Oyunlar ve basketbol
sayesinde çocuklar ve
gençlere bilimsel düşünmeyi
sevdirebiliriz. Basketbol
oynarken oyunun aralarına
örneğin, bir atış sırasında,
Newton’un ilk devinim yasasının
(eylemsizlik yasası) uygulamaya
koyulduğunu, her atışta topun
parabolik bir kavsini, yani
balistik füzenin uçuşuyla aynı
olduğunu, çembere basan
oyuncunun vücudunun kütle
merkezinin, kısa bir süre
dünyanın yörüngesi olduğunu
öğrenmenin kime ne zararı
olabilir?

T
ürkiye Basketbol Ligi’ni 28 yıl ara-
dan sonra ikinci kez şampiyon ola-
rak bitiren Karşıyaka’nın bu büyük
başarısından sonra bir basketbol yazısı
yazmak kaçınılmaz oldu sanki. Rakiplerin-
den on kat daha az bir bütçe ile ligi şam-
piyon tamamlayan Kaf Kaf’ın bu büyük
başarısı, Lig’de beş kez şampiyonluk ka-
zanıp son 42 yıl içerisinde bir daha şam-
piyon olamayan İTÜ Basketbol Takımı’na belirlenen hedef topun tahtadan yapılmış duvarlarını aşarak bütün okullara,
örnek olur mu acaba… sepetlere sokulmasıydı. İlk oynanış şeklin- üniversitelere ve hatta semtlerde
Basketbolun tarihine kısa bir giriş ya- de yedişer kişilik iki takım arasında 20’şer bulunan spor salonlarına değin ya-
pacak olursak, Genç Erkekler Hıristiyan dakikalık üç devre halinde oynanmıştır. yılmıştır. Bu gelişme ve yaygınlaşma ku-
Birliği(YMLA) Eğitim Okulu’nda beden Oyunun asıl amacını duvarlara asılı lüplerin basketbol şubesi açmalarına da
eğitimi öğretmeni James Naismith tara- sepetlere top atmak oluşturduğundan, neden olmuştur.
fından 1891’de tasarlandığını görürüz. Dr. Naismith tarafından bu oyuna “sepet Türkiye’de basketbol ilk kez 1904 yı-
Atlet ve beysbolculara kış antrenmanları topu” anlamına gelen basketbol adı ve- lında Robert Koleji’nin spor salonunda
yaptırmak amacıyla geliştirilen bu oyunda rilmiştir. Basketbol kısa sürede YMCA’nın oynanmıştır. Amerikalı öğretmenler yöne-

114 itü vakfı dergisi

timindeki bu basketbol karşılaşması de- bilimsel düşünceye değil, sihre dayalı bir 1911 yılında Galatasaray
nemeden öteye gitmemiştir. 1911 yılında yaklaşımdır. Lisesi beden eğitimi öğretmeni
Galatasaray Lisesi beden eğitimi öğret- Cornell Üniversitesi’nde ruhbilim pro- Ahmet Robenson, basketbol
meni Ahmet Robenson, basketbol oyun fesörü olan Tom Gilovich basketbol sko- oyun kurallarını dilimize
kurallarını dilimize çevirerek yönetmeliğe rundaki iniş çıkışlar üzerine bir araştırma
çevirerek yönetmeliğe
uygun olarak beşer kişilik takımlar ara- yapar. Gilovich NBA oyuncularının yaptığı
uygun olarak beşer kişilik
sında karşılaşma yapılması sağlanmıştır. atışların olasılık kurallarının ötesinde bir
Aynı yıllarda İstanbul Teknik Üniversite- başarı sergileyip sergilemediğini inceledi.
takımlar arasında karşılaşma
si’nin Gümüşsuyu’ndaki spor salonunun Bir, iki ya da üç basketten sonra oyuncu- yapılması sağlanmıştır.
yerinde voleybol ve basketbol oynandığı ların tekrar basket atma şansı, kaçırdıkları Aynı yıllarda İstanbul
bilinmektedir. Yine aynı yıllarda İTÜ’lü vo- bir atıştan sonra sayı yapma olasılığından Teknik Üniversitesi’nin
leybolcular Fenerbahçe forması ile maçlar daha yüksek değildi. Bu çok iyi oyuncula- Gümüşsuyu’ndaki spor
yaparken, Galatasaraylılar alınmasın diye rın, yalnızca saha içi basketleri değil ser- salonunun yerinde voleybol
İTÜ’lü basketbolcular da Galatasaray for- best atışları için de geçerliydi. ve basketbol oynandığı
masıyla maçlar oynamışlar. Ünlü koç Red Auerbach, Gilovich’in bilinmektedir.
Beysbol ve Amerikan futbolunun köke-
ni Azteklere dayanıyor. Futbol avcılığın gü-
nümüzdeki uyarlaması (versiyonu) sanki.
İnsanlaşma sürecini tamamlamadan önce
bile oynadığımız güzel bir oyun. Hokey
gibi çok eskiden bile oynadığımız oyunlar
var. Ama basketbol 100 yılı aşkın bir süre-
dir oynanmasına karşın futbol ve beysbo-
lun yanında henüz çok yeni... Çoğunlukla
Afrikalı-Amerikalı oyuncuların ellerinde
sporda zekâ, kusursuzluk, cesaret, cüret,
öngörü, ustalık, takımdaşlık, seçkinlik ve
zarafetin en göz kamaştırıcı sentezi oldu.
1,60 metrelik Muggsy Bogues devler
ormanında dans ediyor, Michael Jordan
serbest atış çizgisinin ötesinde bir karan-
lıktan süzülerek geliyor, Larry Bird dönüp
bakmaksızın kusursuz paslar veriyor, Ke-
rim Abdül Cabbar merdivensiz göğe tır-
manıyor.
Basketbol futbol gibi temas esasına
dayalı bir oyun değil; ince bir hüner oyu-
nudur. Tam saha baskı, topu yakalayıp
Basketbol sporunun ve Amerikan Futbolu kaskının mucidi James Naismith.
sürme, pasın kesilmesi, aniden yükselen
bir forvetten gelen sayı, hepsi birlikte zekâ
ve atletizmin, akıl ve vücudun uyumla ke- çalışmasını duyduğunda yanıtı şöyle oldu: gelirse, sevdiğimiz çoğu oyunda başımızı
siştiği bir çizgi oluşturuyor. “Kim bu adam? Çalışma yapmış öyle mi? derde sokar.
Her spor dalında, oyuncular inişli çı- Külahıma anlatsın.” Acaba bu durum, Çünkü oyunlar ve basketbol sayesinde
kışlı bir çizgi izler. Basketbolda optimal oyuncuları, olasılık yasalarıyla oynatılan çocuklar ve gençlere bilimsel düşünmeyi
canlılığı yakaladığınız durumlara “sıcak kuklalara mı dönüştürüyor? Elbette ki sevdirebiliriz. Basketbol oynarken oyu-
el” deniliyor. Hata yapamazsınız. Bir üst hayır… Ortalama atış yüzdeleri, kişisel nun aralarına örneğin, bir atış sırasında,
küme( play off) maçında, normalde iyi becerilerinin gerçek bir yansımasıdır. Bi- Newton’un ilk devinim yasasının (eylem-
bir uzak mesafe atıcısı olmayan Michael limsel veriler yerine Tanrıların sıcak elli sizlik yasası) uygulamaya koyulduğunu,
Jordan’ın sahanın her yerinde peş peşe oyuncuları kutsamış, soğuk elli olanı ise her atışta topun parabolik bir kavsini, yani
üçlük atışlar yapıp, sonunda kendinin bile lanetlemiş olduğunu düşünmek hem çok balistik füzenin uçuşuyla aynı olduğunu,
şaşırmasını biliyoruz. kolay hem de daha eğlenceli kuşkusuz. çembere basan oyuncunun vücudunun
Tersine, ısınamadığınız, hiçbir şeyin Peki, öyleyse sorun nedir? kütle merkezinin, kısa bir süre dünyanın
yerini bulmadığı zamanlar da vardır. Oyun- Biraz gizemcilikten ne çıkar? Sıkıcı sa- yörüngesi olduğunu öğrenmenin kime ne
cu havasında olduğu zaman sanki büyülü yılamalı (istatiksel) analizlerden çok daha zararı olabilir? Topu çembere sokabilmek
bir güçle donanmış, beceremediğinde de sevimli bu. Doğru, biraz gizemciliğin bas- için kesinlikle doğru hızda yükselmeniz
kötü yazgıya çatmış ya da uğursuz bir bü- ketbolda, sporda bir zararı yoktur. Ama gerekir; yüzde birlik bir hata yaparsanız,
yüye kurban gitmiş gibi görünür. Ama bu düşünme yöntemimizde alışkanlık haline kütle çekimi sizi zora sokar.

itü vakfı dergisi 115

 SPOR

Basketbol 100 yılı aşkın bir

süredir oynanmasına karşın
futbol ve beysbolun yanında
henüz çok yeni... Çoğunlukla
Afrikalı-Amerikalı oyuncuların
ellerinde sporda zekâ,
kusursuzluk, cesaret, cüret,
öngörü, ustalık, takımdaşlık,
seçkinlik ve zarafetin en göz
kamaştırıcı sentezi oldu.

Öyleyse, derslerde, antrenmanlarda,

gazete veya televizyonlarda neden spor
aracılığıyla bilimi sevdirme çabası içine
girmiyoruz? Televizyonda maç anlatan İTÜ Hornest Çalışmalarından ve zorlu geçen
lig mücadelelerinden bahseden öğ-

spikerler “top su birikintisine çarpıp hız
kazandı” diyerek bilimsel bir yanılgının
içine düştükleri halde doğrusunu öğren-
miyorlar. Oysa top suya çarptıktan sonra
başlangıçtaki hızına ulaşır.
Örneğin, Isaac Newton’un 1672’de
yazdığı “Işığın Doğası Konusunda Tar-
tışma” başlıklı makalesinde sözünü ettiği
ışığın prizmadan geçişi sırasındaki değişi-
mini sporla örtüştürebiliriz. Şöyle der Nev-
ton: “Işınların prizmadan geçtikten sonra,
eğrisel çizgiler boyunca hareket edip et-
mediklerini ve eğriliklerinin çok ya da az
olmasına göre duvarların farklı bölgeleri-
ne yönelip yönelmediklerini merak ettim.
Şampiyonluk
Gururu
Korumalı Futbol Süper Liginde üst üste
2. Türkiye Şampiyonluğunu alan Ameri-
kan Futbol Takımımız İTÜ Hornest, ku-
pasıyla birlikte Rektör Prof. Dr. Mehmet
Karaca’yı ziyaret etti. Takımla birlikte
şampiyonluk mutluluğunu tazeleyen
Rektör Karaca, İTÜ’ye yaşattıkları gurur
için öğrencilerimize teşekkür etti.
rencilerimiz, başarıya giden süreci ve
hedeflerini Rektöre anlattı. Çok yönlü
olmanın önemine değinen ve bunu ba-
şaran öğrencileri görmekten mutluluk
duyduğunu söyleyen Rektörümüz ise
sanatla ya da sporla uğraşmanın as-
lında akademik başarıyı da destekle-
diğini vurguladı. Amerikan Futbolunun
stratejik bir spor dalı olması nedeniyle
ayrıca önemli olduğunu belirten Rek-
tör Karaca, yakından takip ettiği bu
spor dalına ilişkin öğrencilerimizle
sohbet etti.

Kürekte 3. Kez Türkiye Şampiyonluğu

Eğer bir raketle vurulan bir tenis topunun
da böyle bir eğri çizdiğini sık sık gördü-
ğümü anımsayınca kuşkum daha da arttı.
Çünkü raketin vuruşu ona hem dairesel
hem de ileriye doğru hareket verir; topun
çevresindeki hava hareketin verildiği taraf-
ta, öteki tarafa göre daha şiddetli itilir ve
sıkıştırılır (topspin vuruş M.T.); orada olu-
şan hava direnci ve tepkisi de o oranda
artar. Aynı nedenle, eğer ışık ışınları da
küresel cisimlerse ve bir ortamdan başka
bir ortama eğik olarak geçmeleri onlara
dairesel bir hareket veriyorsa, hareketin
alındığı tarafta, çevresindeki esirin daha
büyük direncine maruz kalacaklar ve sü-
rekli öbür tarafa doğru eğileceklerdir.”
Bilimi sevmeden, bilimin hayatımızın
her alanında var olduğunun farkında ol-
madan, oynarken bile tüm hareketlerimi-
zin bilimsel yasalara dayalı olduğunu algı-
layamadan daha yaşanılabilir bir hayatın Bu yıl 4.’sü düzenlenen “Üniçek Üniversiteler Arası Kano, Kürek ve Dragon Bot Tür-
koşullarını nasıl sağlayabiliriz? Toplumun kiye Şampiyonası”nda, kupanın adresi yine değişmedi. İTÜ Kano ve Kürek Takım-
çok önemli kesimine ulaşabilen antre- ları, “Dragon Boat Erkekler” ve “Dragon Boat Karma” kategorilerinde Türkiye Şam-
nörler, koçlar, beden eğitimi öğretmenleri piyonu oldu. Öğrencilerimiz, şampiyonluk kupasını üst üste 3. kez İTÜ’ye getirdi.
böylesi bir görevin öncüleri olamazlar mı?

116 itü vakfı dergisi

Bayan Voleybol Takımımız Lig 2.’si
Muaythaide Türkiye Şampiyonluğu İTÜ’den
Üniversite Sporları Federasyonu ve Tür-
kiye Muaythai Federasyonu tarafından
Marmaris’te düzenlenen “Türkiye Üniver-
siteler Arası Muaythai Şampiyonası”nda
İTÜ Türkiye 1.’liği ve Türkiye 3.’lüğü aldı.
65 üniversiteden 567 sporcunun ka-
tılımıyla 6.’sı gerçekleştirilen turnuvada,
üniversitemizi İTÜ Ring ve Minder Müca-
dele Sporları (İTU Dragons) Kulübü tem-
sil etti. Yetişkinler bayan kategorisinde
2014 yılında kurulan İTÜ Bayan Voleybol
Takımı, ilk sezonunda şampiyonluk ma-
çına çıkarak ligi 2.’lik kupası ile tamam-
ladı. 2.’lik kupası, İTÜ Bayan Voleybol
Takımı’nın oldu.
Türkiye Voleybol Federasyonu İstan-
bul Büyük Bayanlar Liginde 14 takımın
mücadele ettiği sezonun final maçı, İTÜ
Spor Kulübü Bayan Voleybol Takımı ile
M.E. Marmara Akademi arasında 20 Ha-
ziran Cumartesi günü Üsküdar TVF 50.
Yıl Spor Salonunda oynandı.
M.E Marmara Akademi takımı ile ligin
ilk yarısındaki karşılaşmasından 3-2'lik
bir skorla galip ayrılan İTÜ Bayan Voley-
bol Takımı, ikinci karşılaşmayı şampiyon-
luk maçı için yaptı. Sporcularımız 3 set
boyunca rakip takım karşısında temposu
yüksek bir mücadele sergiledi. 1.set (25-
19), 2.set (25-19), 3.set (30-28) sona
erdi.
Final maçının ardından 2.’lik kupası-
nı kaldıran takımımızı kutluyor, başarıya
emeği geçen sporcularımızı ve teknik
ekibimizi kutluyoruz.
Ayten Betül Kahya Türkiye Şampiyonu,
Vesile Sukas ise Türkiye 3.’sü oldu. Spor-
cu Öğrencimiz Ayten Betül Kahya, nisan
ayında düzenlenen “Türkiye Muaythai
Şampiyonasında” ise Türkiye 2.’liği elde
etmişti. Kahya, İTÜ’yü “Dünya Üniversi-
teler Arası Muaythai Şampiyonası”nda
temsil etmeye hazırlanıyor.
itü vakfı dergisi 117
YAYINLAR

İTÜ VAKFI YAYINLARI

Gemi İnşaatı ve Deniz
Matematik 1 Teoremler,
Teknolojisi Mühendisliği Reşat Baykal 40 TL İspatlar, Problemler - 2008
Mehmet Ali Karaca 25 TL
Tarihi - 2015

Otomatik Konteyner
Yavuz Keçeli Kompleks Değişkenli
Terminalleri ve Terminal
Volkan Aydoğdu 18 TL Fonksiyonlar Teorisi - 2008
Mithat İdemen 15 TL
Yönetim Bilgi Sistemleri - 2015

Cisimlerin Mukavemeti Elektromagnetik Alan

Yenilenmiş 9. Baskı - 2015
Mustafa İnan 35 TL Teorisinin Temelleri - 2006
Mithat İdemen 11 TL

Lineer Sınır-Değer Uçuşun Yüzüncü Yılında

Problemleri ve Özel Mithat İdemen 25 TL Modern Aerodinamiğin Ülgen Gülçat 17 TL
Fonksiyonlar - 2015 Temelleri - 2006

Enstrüman Yapım Editörler: Dilek Vidana

Writing Research Papers -
Eğitiminde Oransal Eren Özek 15 TL 2.baskı, 2006
Tavaşoğlu, Süeda Albayrak, 15 TL
Ölçeklendirme - 2015 Suzan Arıman

İstanbul İçin Öngörüler - Taarla Editörler: Ayşe Şentürer

Muallim İsmail Hakkı Bey ve
İTÜ Mimari Tasarım Araştırma Nurbin Paker - Özlem Berber 25 TL Musiki Tekamül Dersleri 2006
Nermin Kaygusuz 10 TL
Laboratuvarı Çalışmaları - 2014 Aslıhan Şenel

Teknik İngilizce Planlamada Sayısal

2014. 5. Baskı
Pamela Edis 15 TL Yöntemler - 2005
Vedia Dökmeci 10 TL

Theory and Practice of Ship Yazıları ve Rölöveleriyle 150

Handling - 2014
Kinzo Inoue 50 TL Editör: Ayla Ödekan
Sedat Çetintaş - 2004 TL

Müzikoloji ve Kaynakları Mimarlıkta Değerlendirme

2014 2. Baskı
Yrd. Doç. Dr. Recep USLU 17 TL 2004
Mete Tapan 10 TL

ORFF Yaklaşımı, Elementer

Mimarlıkta Estetik
Müzik ve Hareket Eğitimine Atilla Coşkun Toksoy 15 TL Değerlendirme - 2014
Mete Tapan 10 TL
Giriş - 2014

150
Ebrunun Mermer Yüzü - 2014 Hikmet Barutçugil İTÜ Tarihçesi Kazım Çeçen 10 TL
TL
İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul Teknik Üniversitesi ve 150
ve Mühendislik Tarihimiz - Mühendislik Tarihimiz - Analiz Dersleri - 1993 Ratıp Berker 10 TL
2. baskı, 2013 2. baskı, 2013 TL
Ord. Prof. Ata Nutku-Türk Gemi
Gemi Formunun
İnşaatı Endüstrisi ve Mühendislik Aydın Eken 50 TL Hidrodinamik Dizaynı
Kemal Kafalı 10 TL
Eğitiminin Önderi - 1.baskı, 2013

İstanbul Boğazı Güneyi ve

Matematik I Çözümlü
Problemleri - 7. Baskı, 2013
Ayşe Peker Dobie 22 TL Haliç’İn Geçe Kuvaterner Engin Meriç 10 TL
Dip Tortulları

Essentials Of Research Editörler: Dilek Vidana

Paper Writing - 2.baskı, Tavaşoğlu, Süeda Albayrak, 17 TL
2013 Suzan Arıman

Diferansiyel Denklemler
2010
Faruk Güngör 25 TL

Alinur Büyükaksoy,
Dalga Kırınımında Analitik
Yöntemler Cilt:I-II - 2011
Gökhan Uzgören, 25 TL
Ali Alkumru

Elektromagnetik Gökhan Uzgören, Alinur

Alan Teorisi Çözümlü Büyükaksoy, Ali Alkumru 35TL
Problemleri Cilt:I-II - 2009

Lineer Cebir Çözümlü

Problemleri - 2009
Mehmet Ali Karaca 15 TL

118 itü vakfı dergisi

 Satış Noktaları:
İTÜ Vakfı (İTÜ Maçka Yerleşkesi) www.1773itu.com (on-line) Çantaylar Kitabevi (İTÜ Ayazağa Yerleşkesi) YEM Kitapevi Pandora

Seçkin Yayıncılık PAN Yayıncılık EDGE Akademi (Ankara)

Ayrıntılı bilgi için: www.ituyayinlari.com.tr Sipariş: info@ituvakif.org.tr

İstanbul Teknik Üniversitesi Yazıları ve Ord. Prof. Ata Nutku Türk Theory and Practice of Ship Cisimlerin Mukavemeti
ve Mühendislik Tarihimiz Rölöveleriyle Gemi İnşaatı Endüstrisi ve Handing Prof. Dr. Mustafa İnan
Editör: Prof. Dr. Sedat Çetintaş Mühendislik Eğitiminin Kinzo Inoue Yenilenmiş 9. Baskı
Mehmet Karaca Prof. Dr. Ayla Ödekan Önderi
Y. Müh. Aydın Eken
2. Baskı

Matematik I Essentials of Elektromagnetik Mimarlıkta Lineer Sınır-Değer

Teoremler, İspatlar, Research Paper Alan Teorisinin Değerlendirme Problemleri ve Özel
Problemler Writing Temelleri Prof. Dr. Mete Tapan Fonksiyonlar
Y. Doç. Dr. Dilek Vidana Tavaşoğlu Prof. Dr. Mithat İdemen Prof. Dr. Mithat İdemen
Mehmet Ali Karaca Suzan Arıman
2. Baskı Süeda Albayrak - 2. Baskı 3. Baskı
MATEMAT‹K I ÇÖZÜMLÜ PROBLEMLER‹ / Ayşe Peker Dobie

Teknik Üniversitesi Fen-

nde tamamlayan Ayşe
. Doç. Dr. olarak görev

esi Fen ve Mühendislik

atik 1 dersinin notlarndan
ölçüde gerekli olan teorik
zora sralanmş çözümlü
ar kapsayacak biçimde
ümlerinin birinci snfnda
umarm.
MATEMAT‹K I
ÇÖZÜMLÜ PROBLEMLER‹
7. BASKI

Ayşe Peker Dobie

limit ve süreklilik
türev ve uygulamalar
integral ve uygulamalar
integrasyon teknikleri

9 789757 463115

Matematik I Teknik İngilizce Muallim İsmail Hakkı Planlamada Diferansiyel

Çözümlü Problemleri Pamela Edis Bey ve Musiki Tekâmül Sayısal Yöntemler Denklemler
Y.Doç.Dr. 5. Baskı Dersleri Prof. Dr. Vedia Dökmeci Prof. Dr. Faruk Güngör
Ayşe Peker Dobie Prof. Nermin Kaygusuz 4. Baskı
7. Baskı

itü vakfı dergisi 119

 YAYINLAR
İTÜ Vakfı (İTÜ Maçka Yerleşkesi)
Gemi İnşaatı ve Deniz
Teknolojisi Mühendisliği
Tarihi - 2015
Prof. Dr. Reşat Baykal
ORFF Yaklaşımı, Elementer
Müzik ve Hareket Eğitimine
Giriş - 2014
Yrd. Doç. Dr. Atilla Coşkun
Toksoy
Kompleks Değişkenli
Fonksiyonlar Teorisi - 2008
Prof. Dr. Mithat İdemen
120 itü vakfı dergisi
www.1773itu.com (on-line)
Seçkin Yayıncılık
Ayrıntılı bilgi için: www.ituyayinlari.com.tr Sipariş: info@ituvakif.org.tr
Otomatik Konteyner
Terminalleri ve Terminal
Yönetim Bilgi Sistemleri - 2015
Doç. Dr. Yavuz Keçeli
Doç. Dr. Volkan Aydoğdu
Ebrunun Mermer Yüzü
2014
Hikmet Barutçugil
Uçuşun Yüzüncü Yılında
Modern Aerodinamiğin
Temelleri - 2006
Prof. Dr. Ülgen Gülçat
Satış Noktaları:
Çantaylar Kitabevi (İTÜ Ayazağa Yerleşkesi)
PAN Yayıncılık EDGE Akademi (Ankara)
Enstrüman Yapım
Eğitiminde Oransal
Ölçeklendirme - 2015
Yrd. Doç. Dr. Eren Özek
Dalga Kırınımında Analitik
Yöntemler Cilt:I-II - 2011
Prof. Dr. Alinur Büyükaksoy
Prof. Dr. Gökhan Uzgören
Prof. Dr. Ali Alkumru
Writing Research Papers -
2.baskı, 2006
Editörler: Dilek Vidana
Tavaşoğlu, Süeda Albayrak,
Suzan Arıman
YEM Kitapevi Pandora
İstanbul İçin Öngörüler - Taarla İTÜ Müzikoloji ve Kaynakları
Mimari Tasarım Araştırma Laboratuvarı 2014 2. Baskı
Çalışmaları - 2014 Editörler:
Yrd. Doç. Dr. Recep USLU
Prof. Dr. Ayşe Şentürer, Doç. Dr. Nurbin
Paker, Araş. Gör. Özlem Berber
Yrd. Doç. Dr. Aslıhan Şenel
Elektromagnetik Lineer Cebir Çözümlü
Alan Teorisi Çözümlü Problemleri - 2009
Problemleri Cilt: I-II - 2009 Yrd. Doç. Dr.
Prof. Dr. Gökhan Uzgören Mehmet Ali Karaca
Prof. Dr. Alinur Büyükaksoy
Prof. Dr. Ali Alkumru
Mimarlıkta Estetik Analiz Dersleri - 1993
Değerlendirme - 2014 Ord. Prof. Dr. Ratıp Berker
Prof. Dr. Mete Tapan
 Hazırlayan : Süleyman Kolata
atalok55@hotmail.com

Briç Turnuvaları 9. KIZILOK Ömer - KÜTÜK Başak (Türkiye)

Merhaba sevgili briçseverler, Açık Takımlar :

Temmuz ayı içerisinde gerçekleşen briç aktivitelerinden bah- 1. TEAM ORANGE WHITE
setmek istiyorum sizlere öncelikle. (Hollanda)
2. BLUND (Norveç)
Briç sporunun gelişmesi için gençlerimizin önemi çok büyük.
Açık İkili :
Briçi onlara sevdirmek, briçin bir kumar değil aksine çok faydalı bir
1. BESSIS Thomas -
beyin sporu olduğunu herkesin anlamasını sağlamak için 29 Ha-
ziran - 5 Temmuz 2015 tarihleri arasında, Bozyazı ( Anamur )’da, VOLCKER Frederic (Fransa)
aynı zamanda İTÜ Vakfı Briç Topluluğu’nun da eğitmeni olan milli 2. MORATH Anders -
briç sporcumuz Süleyman Kolata önderliğinde U16 (16 yaş altı) EFRAIMSSON Bengt-Erik (İsveç)
Briç yaz kampı gerçekleşmiştir. 3. WILLENKEN Chris -
BILDE Dennis
Yaz kampında, 30 civarında 16 yaş altı çocuğumuz briç hak- (Amerika – Danimarka)
kında bilgi edinmiş, hatta masada oynayabilir seviyeye gelmişler-
dir. Umuyoruz ki hayatlarının geri kalanında bu güzel oyuna de-
vam ederler, başarılarıyla bizleri gururlandırırlar.
11. KOLATA Süleyman – KANDEMİR İsmail (Türkiye)

Avrupa Briç Federasyonu’nun iki yılda bir düzenlediği Avrupa

Açık Briç Şampiyonları’nın yedincisi bu sene Norveç ‘ in Tromso
şehrinde 27 Haziran – 11 Temmuz 2015 tarihlerinde düzenlendi. Gönül isterdi ki ülkemiz sporcuları kupa- madalya ile dönsün-
Turnuva kategorileri şöyle idi: Mix Takımlar, Mix İkili, Açık Takımlar, ler, fakat bu zor şampiyonada aldıkları dereceler hiç küçümsene-
Bayan Takımlar, Açık İkili, Bayan İkili. cek cinsten değil. Kendilerini kutlar başarılarının devamını dileriz.

Ülkemizden de bir çok sporcumuz bu önemli turnuvaya katıldı. Tromso’ daki şampiyona 25. Avrupa Genç Takım Şampiyonala-
Kategorilerdeki dereceler ve ülkemiz oyuncularından bazılarının rı adı altında 18-25 Temmuz 2015 Tarihleri arasında devam ediyor.
aldığı sonuçlar: 26 Yaş altı gençlerin katılabildiği bu turnuva, ülke federasyonlarının
seçtiği genç milli takım seviyesinde gerçekleşiyor. Ülkemizi temsil
Mix Takımlar : edecek genç sporcu kadromuz ise şöyle :
1. White House
2. A J Diamonds Fatih Aydın, Ataman Aydoğdu, Yusuf Berkay Kapusuz, Can
3. Zimmerman – Full House Korkmaz, Can Erdem Tükenmez, Deniz Ünalan. Sporcularımıza
başarılar diler, güzel sonuçlarla dönmelerini temenni ederiz.
Mix İkili :
1. CRONIER Philippe - WILLARD Sylvie (Fransa) Tromso’da yapılan şampiyona için detayları görmek/takip et-
2. HELGEMO Geir - LANGELAND Aase (Norveç) mek isteyenler EBL’in internet sitesinden her türlü bilgiye ulaşabi-
3. GROMOV Andrey - GROMOVA Victoria (Rusya) lirler. http://www.eurobridge.org/

itü vakfı dergisi 123

Elimiz Norveç’in Tromsö kendinde düzenlenen Avrupa Açık Yerden sağlam treflsini çeken Kolata eğer rakip çakmazsa elin-
Şampiyona’sından den körü defos edecek ve 1 pik vererek kontratını yapacak, eğer
Açık ikili turnuvada 11. olan ekibimiz Süleyman Kolata - İsmail
rakip büyük çakarsa kör kaybını atacak, eğer rakip küçük çakarsa
Kandemir çiftinden Yarı final 1. Seans 5 Numaralı Bord
10 lu ile üstüne çakıp son körünü yere çakarak son kaybından kur-
Dağıtan: Kuzey
A74 tulacaktı.
2 Bu deklerasyon ve oyun planı Kolata-Kandemir çiftine çok iyi
bir skor getirmişti.
R97
ARD1082 Final etabından bir el:

K D962 1 Numaralı Bord

R
Dağıtan: Kuzey
QV74 R85
B ----- ----- D
AV108 65432
10986543
V965 3
G 106

V10853 -

A10963 RV76

D K RD72
AV
74 V7 ARD
B ----- ----- D
KANDEMİR KOLATA R942 A8763
Batı Kuzey Doğu Güney
AD984 10
- 1TREFL PAS 1PİK G
DBL(1) 3KÖR(2) PAS 4PİK
PAS PAS PAS PAS
-
Kör atağını as ile alan Kolata, as ve rua trefli çekmek üzere yere 985432
geçti. Doğu oynanan 2. trefliye çakıp yerde ki ruaya doğru bir karo
oynadı.Batı Karoyu as ile alıp bir karo daha oynadı eli yere verdi. DV105
Karo ruaya 1 kör atan Kolata yerden dam trefliyi çekti rakip kör atın-
ca Kolata’da elden bir kör atttı. Şimdi rakibin 1 kör daha atmasına 532
müsade etmeyen Kolata yerden karo oynayıp çaktı, elden küçük
bir kör daha oynayıp yerden çakıp, bir trefli daha çakarak ele geldi
ve trefleri sağladı. Pik asıyla batıda ki tek kozu bitirerek yere geçen
Kolata şu duruma ulaşmıştı:
7 KANDEMİR KOLATA
Batı Kuzey Doğu Güney
- - 3PİK(1) 3NT PAS
- 6NT PAS PAS PAS

108
K
- D9 Salonun büyük çoğunluğu 6 sanzatu kontratına karo damını
- atak etmişti. Dam karo atağına defans 1 karo onörü ezdirdiği için
D B ----- ----- D
oynayan taraf oyunu karo üzerine kurup bir karo vererek 12 löveye
V 6 ulaşabiliyordu.
- - Ancak Kolata kör 9 lusunu atak edince fire vermemiş
G oldu. Rakip karo as çekip dağılımı görünce oyun planını trefl
V10 empaslarına bağlamak zorunda kaldı ve hem rua hem de vale
trefl empas dışında olduğu için 6 sanzatu kontratına 1 battı.
10
Bu firesiz atak rakibe 6 sanzatu kontratını imkansız hale
- getirmiş ve Kolata-Kandemir çiftine iyi bir skor kazandırmıştı.
-
124 itü vakfı dergisi