İÇİNDEKİLER

1. GEMİ MAKİNELERİ İŞLETMECİLİĞİNE GİRİŞ ........................................1

1.1 Buhar Makineleri...............................................................................................1
1.1.1 Pistonlu Buhar Makineleri.............................................................................1
1.1.2 Buhar Türbinleri ............................................................................................2
1.2 İçten Yanmalı Makineler...................................................................................4
1.2.1 Dizel Makineler.............................................................................................4
1.2.2 Benzinli Motorlar ..........................................................................................5
1.2.3 Gaz Türbinleri ...............................................................................................7
1.3 Görevleri Yönünden Gemi Makinelerinin Sınıflandırılması.............................8
2. BAĞLANTI ELEMANLARI............................................................................9
2.1 Borular...............................................................................................................9
2.2 Boru Bağlantı Elemanları................................................................................11
2.2.1 Diş Açılmış Bağlantılar ...............................................................................11
2.2.2 Flençli Bağlantılar .......................................................................................12
2.2.3 Fitingler .......................................................................................................12
3. VALFLER.......................................................................................................15
3.1 Geyt (Sülüs)Valf..............................................................................................15
3.2 Glob Valfler.....................................................................................................16
3.3 Geri Döndürmez Valfler..................................................................................17
3.4 Selenoid Kumandalı Valfler ............................................................................18
3.5 Küresel Valfler ................................................................................................20
3.6 Kelebek Valfler ...............................................................................................20
3.7 Dirsek Valfler ..................................................................................................21
3.8 Emniyet Valfleri (Rilif Valf, Seyfti Valf) .......................................................21
3.9 Basınç Ayar Valfleri........................................................................................22
3.10 Basınç Düşürme Valfleri .................................................................................22
4. SIZDIRMAZLIK ELEMANLARI..................................................................23
4.1 Sabit Sızdırmazlık Elemanları.........................................................................23
4.1.1 Kendir ve Teflon Bant.................................................................................23
4.1.2 Contalar .......................................................................................................24
4.1.3 Havşa ve Yüksük Bağlantısı........................................................................25
4.2 Hareketli Sızdırmazlık Elemanları ..................................................................26
4.2.1 O-Ring.........................................................................................................26
4.2.2 Yağ Keçesi ..................................................................................................27
4.2.3 Salmastralar .................................................................................................27
4.2.4 Mekanik Salmastralar..................................................................................28
5. ÖLÇÜ ALETLERİ ..........................................................................................29
5.1 Mekanik Ölçü Aletleri.....................................................................................29
5.1.1 Basınç Geyci................................................................................................29
5.1.2 Sıcaklık Geyci (Termometre) ......................................................................32
5.2 Elektriki Ölçü Aletleri .....................................................................................32
5.2.1 Elektriki Basınç Geyçleri ............................................................................32
5.2.2 Elektriki Sıcaklık Geyçleri ..........................................................................35

i
5.3 Seyyar Ölçü Aletleri........................................................................................36
6. GEMİ YAKIT TRANSFER SİSTEMLERİ....................................................39
6.1 Yakıt Alma İstasyonu......................................................................................39
6.2 Dip Sarnıçlar (Double-Bottom Tanks) ............................................................41
6.3 Servis ve Dinlendirme Sarnıçları.....................................................................42
6.4 Motorin Transfer (Kavança) Sistemi...............................................................45
6.5 Tulumbalar ......................................................................................................46
6.5.1 Dişli Tip Tulumbalar ...................................................................................47
6.5.2 Vida Tipi Tulumbalar..................................................................................49
6.5.3 Paletli Tulumbalar .......................................................................................50
6.5.4 El Tulumbası (Vakvak Tulumba)................................................................51
6.5.5 Mekanik Siğil (Mechanical Seal) ................................................................51
6.6 Elektrik Motoru ...............................................................................................52
6.7 Valfler..............................................................................................................55
6.8 Seperatörler .....................................................................................................56
6.9 Yağ Transfer Sistemi.......................................................................................57
7. GEMİ BASINÇLI HAVA SİSTEMİ ..............................................................59
7.1 Kompresörler...................................................................................................59
7.1.1 Pistonlu Kompresörler.................................................................................60
7.1.1.1 Kompresör Valfleri..............................................................................61
7.1.1.2 Silindir .................................................................................................62
7.1.1.3 Pistonlar...............................................................................................63
7.1.1.4 Çok Kademeli Pistonlu Tip Kompresörün Çalışması..........................64
7.1.2 Rotatif Kompresörler...................................................................................65
7.1.3 Vidalı Kompresörler....................................................................................66
7.2 Basınçlı Hava Devresi Elemanları...................................................................67
7.2.1 Ştandrolar (Reciever) ..................................................................................67
7.2.2 Basınç Düşürücü Valfler (Reducer Valve)..................................................68
7.2.3 Geri Döndürmez Valfler (Non-Return Valve) ............................................68
7.2.4 Rilif Valfler (Relief Valve) .........................................................................69
7.2.5 Dreyn Valfleri (Drain Valve) ......................................................................70
7.2.6 Yağlayıcılar .................................................................................................71
7.3 Basınçlı Hava Otomatik Doldurma Sistemi ....................................................71
8. GEMİ SOĞUTMA VE İKİLİMLENDİRME SİSTEMLERİ .........................75
8.1 Soğutma Sistemi..............................................................................................75
8.1.1 Soğutucu Akışkanlar ...................................................................................76
8.1.2 Buzodaları ...................................................................................................77
8.1.3 Buzodası Sistemi Elemanları.......................................................................79
8.1.3.1 Kompresör ...........................................................................................79
8.1.3.2 Yağ Seperatörü ....................................................................................81
8.1.3.3 Kondenser............................................................................................82
8.1.3.4 Resiver.................................................................................................82
8.1.3.5 Ana Selenoid Valf ...............................................................................82
8.1.3.6 Drayer..................................................................................................83
8.1.3.7 Oda Termostadı ...................................................................................84

ii
 8.1.3.8 Termostatik Ekspenşın Valf (Kısılma Valfi).......................................84
8.1.3.9 Evaporayter .........................................................................................86
8.1.3.10 Basınç Otomatikleri.........................................................................87
8.1.3.11 Defrost Sistemi ................................................................................88
8.1.4 Soğutma Sisteminin Otomatik Kontrolü .....................................................89
8.2 İklimlendirme Sistemi .....................................................................................92
8.2.1 Havalandırma ..............................................................................................92
8.2.2 HVAC Sistemleri ........................................................................................93
8.2.3 Chilled-Water Sistemleri.............................................................................95
9. GEMİ DÜMEN SİSTEMLERİ .......................................................................97
9.1 Dümen Kumanda Mevkileri ............................................................................97
9.2 Hidrolik Dümen Sistemleri .............................................................................97
9.3 Elektro-Hidrolik Dümen Sistemleri ..............................................................100
9.3.1 Dümen Motorları.......................................................................................103
9.3.2 Yön Kontrol Valfleri .................................................................................103
9.3.3 Dümen Pistonları.......................................................................................105
9.3.4 Dümen Müşiri............................................................................................106
9.3.5 Limit Anahtarları (Limit Switch) ..............................................................107
9.4 Örnek Dümen Sistemleri ve Çalışma Prensipleri ..........................................108
9.4.1 Selenoid Kumandalı Elektro-Hidrolik Dümen Sistemi .............................108
9.4.2 Hidrolik Kumandalı Elktro-Hidrolik Dümen Sistemi ...............................109
9.4.3 Sinkro Kumandalı Elektro-Hidrolik Dümen Sistemi ................................110
9.5 Dümen Sistemi İşletme Usulleri....................................................................112
9.6 Arızalar ve Emercensi Kullanım ...................................................................112
10. GEMİ YANGIN YARASAVUNMA SİSTEMLERİ ...................................115
10.1 Yangın Söndürme Sistemleri.........................................................................115
10.1.1 Ana Yangın Devresi ..................................................................................115
10.1.1.1 Kinistin ..........................................................................................117
10.1.1.2 Yangın Tulumbaları (Fleyşın) .......................................................118
10.1.1.3 Yangın İstasyonları........................................................................119
10.1.1.4 Fom Mikser ...................................................................................120
10.1.2 Sabit Karbondioksit Söndürme Sistemleri ................................................121
10.1.3 Aşçıhane Söndürme Sistemleri..................................................................123
10.1.4 Selbastı Sistemleri .....................................................................................124
10.1.5 Yangın İhbar Sistemleri.............................................................................125
10.2 Gemi Tahliye Sistemleri................................................................................127
10.2.1 Sabit Tahliye Sistemleri ............................................................................128
10.2.2 Seyyar Tahliye Sistemleri .........................................................................129
10.2.2.1 Seyyar İdaktör ...............................................................................129
10.2.2.2 Seyyar Dalgıç Tulumbası ..............................................................130
10.2.2.3 Seyyar Yangın Tulumbaları ..........................................................130
10.2.3 Sintine Tahliye Sistemleri .........................................................................131
10.2.4 Sintine Seviye Alarmı ...............................................................................132
11. GEMİ TATLI SU SİSTEMİ..........................................................................133
11.1 Hidrafor Sistemi ............................................................................................134
iii
11.2 Sıcak Su Devresi ...........................................................................................137
11.2.1 Elektrikli Sıcak Su Kazanları ....................................................................137
11.2.2 Serpantinli Sıcak Su Kazanları..................................................................138
11.3 Tatlı Su Üretimi.............................................................................................139
11.3.1 Evaporayter ...............................................................................................140
11.3.2 Ters Osmos Sistemi...................................................................................141
12. GEMİ ELEKTRİK ÜRETİM - DAĞITIM SİSTEMİ...................................143
12.1 Dizel Jeneratör Grupları ................................................................................143
12.2 Gemi Elektrik Besleme Voltajları .................................................................147
12.2.1 440VAC 60Hz...........................................................................................149
12.2.2 440VAC(115VAC) 400Hz........................................................................149
12.2.3 Aydınlatma (Tenvirat) Devresi..................................................................150
12.2.4 Emercensi Besleme Devreleri (24VDC) ...................................................150
12.3 Tevzi Tabloları ..............................................................................................152
12.3.1 Ana Tevzi Tablosu(Main Switchboard) ....................................................152
12.3.1.1 Ana Tevzi Tablosu Elemanları......................................................153
12.3.1.2 Paralele Alma ................................................................................154
12.3.1.3 Arz Kaçak Kontrolü ......................................................................156
12.3.2 Yardımcı Tevzi Tabloları ..........................................................................157
12.3.3 Motor Kontrolör Panoları..........................................................................157
12.3.4 Arıza Kuvvet Kablosu ...............................................................................162
13. GÜVERTE MAKİNELERİ ..........................................................................163
13.1 Irgatlar ...........................................................................................................163
13.2 Kreynler.........................................................................................................167
13.3 Vinçler ve Mataforalar ..................................................................................171
14. BUHAR ÇEVRİMİ .......................................................................................175
14.1 Buhar Kazanları.............................................................................................176
14.2 Kazan Türleri.................................................................................................179
14.2.1 Alev Borulu Kazanlar................................................................................179
14.2.2 Su Borulu Kazanlar ...................................................................................180
14.3 Kazanın Bölümleri ........................................................................................181
14.3.1 Külhan .......................................................................................................181
14.3.2 Cehennemlik..............................................................................................182
14.3.3 Dramlar......................................................................................................182
14.3.4 Süperhiter ..................................................................................................184
14.3.5 Ekonomayzer.............................................................................................185
14.3.6 Kazan Yakıt ve Hava Sistemi....................................................................186
14.4 D Tipi Kazan .................................................................................................189
14.5 Buhar Türbinleri ............................................................................................190
14.5.1 Basit İmpals Türbini..................................................................................192
14.5.2 Hız Basamaklı İmpals Türbini ..................................................................192
14.5.3 Hız Basamaklı Aksiyon Türbini................................................................193
14.5.4 Basınç Basamaklı İmpals Türbini .............................................................194
14.5.5 Hız ve Basınç Basamaklı İmpals Türbini..................................................194

iv
 14.5.6 Reaksiyon Türbinleri.................................................................................195
14.6 Buhar Akışına Göre Sınıflandırma................................................................196
14.7 Tornistan Türbinleri ......................................................................................198
14.8 Buhar Türbinleri Hareketsiz Parçaları...........................................................199
14.8.1 Türbin Keysi..............................................................................................199
14.8.2 Yataklar .....................................................................................................200
14.8.3 Glendler ve Pakinler..................................................................................202
14.8.4 Nozullar.....................................................................................................204
14.8.5 Hareketsiz Kanatlar ...................................................................................204
14.8.6 Rotor ve Rotorşaft .....................................................................................205
14.8.7 Hareketli Kanatlar .....................................................................................205
14.8.8 Manevra Valfi............................................................................................208
14.8.9 Nozul Grubu Valfleri.................................................................................209
15. GAZ TÜRBİNLERİ ......................................................................................211
15.1 Giriş...............................................................................................................211
15.2 Tarihçe...........................................................................................................211
15.2.1 Gemilerdeki Uygulamalar .........................................................................212
15.2.1.1 Isınma ve ilk Hareket Süresi..........................................................213
15.2.1.2 Yapıda Sadelik ..............................................................................213
15.2.1.3 Esneklik.........................................................................................213
15.2.1.4 Ölçüler ve Makine Özgül Ağırlığı.................................................213
15.2.1.5 Bağımsız Oluşları ..........................................................................214
15.2.1.6 Yakıt ..............................................................................................214
15.2.1.7 Bakım ve Onarım Giderleri ...........................................................214
15.2.1.8 Yağlama.........................................................................................214
15.2.1.9 Kullanım Alanları..........................................................................214
15.2.1.10 Isıl Verim.......................................................................................214
15.3 Gaz Türbini Temel Özellikleri ......................................................................215
15.3.1 Gaz Türbini Gelişim Evreleri ....................................................................216
15.3.2 Genel Gaz Türbin Çalışma Prensibi ..........................................................218
15.4 Havacılıkta Kullanılan G/T Temel Prensipleri..............................................219
15.4.1 Turbojet .....................................................................................................220
15.4.2 Turboprop Motor.......................................................................................221
15.4.3 Turbofan Motorlar.....................................................................................221
15.4.4 Turboşaft Motorlar ....................................................................................222
15.5 Gaz Türbinlerinin Gemi ve Endüstri Uygulamaları ......................................223
15.5.1 Gemilerimizde Kullanılan G/T'leri............................................................223
15.6 Gaz Türbini Çevrimleri .................................................................................224
15.6.1 İdeal G/T (Brayton) Çevrimi .....................................................................225
15.7 Gaz Türbini Çevrimleri .................................................................................226
15.7.1 Açık Gaz Türbin Çevrimleri......................................................................227
15.7.2 Kapalı Gaz Türbin Çevrimleri...................................................................228
15.7.3 Karma Gaz Türbin Çevrimleri ..................................................................230
15.8 Açık Çevrimli Gaz Türbinlerinde Verimi Arttırma Yöntemleri....................230
15.8.1 Rejeneratörlü Gaz Türbin Çevrimleri........................................................230
v
 15.8.2 Ara Soğutmalı Gaz Türbin Çevrimleri ......................................................231
15.8.3 Ara Kızdırmalı Gaz Türbin Çevrimleri .....................................................231
15.9 Gaz Türbinlerinin Kullanılması.....................................................................232
15.10 LM 2500 Gaz Türbini................................................................................233
15.11 GAZ TÜRBİNLERİ ELEMANLARI .......................................................236
15.11.1 Kompresör ................................................................................................236
15.11.1.1 Sentrifügal (Radyal Akışlı) Kompresörler ....................................237
15.11.1.2 Eksenel (Aksiyel Akışlı) Kompresörler ........................................238
15.11.1.3 Kompresörlerde STALL ve SURGE Olayı ...................................240
15.11.1.4 LM 2500 Kompresörü ...................................................................244
15.11.2Yanma Odası .............................................................................................245
15.11.3Yanma Odası İçin Gerekli Özellikler ........................................................246
15.11.4Yanma Odası Yapısı..................................................................................246
15.11.5Yanma Odası Tipleri .................................................................................248
15.11.6Yakıt Nozulları ..........................................................................................251
15.11.6.1 LM 2500 Yanma Odası .................................................................252
15.12 Türbin Kısmı .............................................................................................253
15.12.1Yüksek Basınç Türbini..............................................................................255
15.12.2Güç Türbini ...............................................................................................256
15.12.3Türbin Tipleri ............................................................................................256
15.13 Yardımcı Tahrik Sistemi ...........................................................................257
15.14 Yüksek Hızlı Esnek Kaplin (High Speed Flexible Coupling)...................258
15.15 LM 2500 Yatakları ....................................................................................258
15.16 Hava Sistemi..............................................................................................259
15.17 Yağlama Yağı Sistemi...............................................................................260
15.18 Yakıt Sistemi .............................................................................................262
15.19 İlk Hareket (Start) Sistemi.........................................................................263
15.19.1 Havalı Start Sistemi..................................................................................263
15.19.2 Hidrolik Start Sistemi ...............................................................................264
15.20 Ateşleme Sistemi.......................................................................................264
15.21 Bakım/Tutum.............................................................................................265
15.21.1 Yıkama .....................................................................................................265
15.21.2 Baraskop Kontrolleri ................................................................................265
15.22 Kombine Tahrik Sistemleri .......................................................................266
15.22.1 CODAG (COmbined Diesel And Gas Turbine).......................................266
15.22.2 CODAD (COmbined Diesel And Diesel) ................................................267
15.22.3 CODOG (COmbined Diesel Or Gas Turbine) .........................................267
15.22.4 COGAG (COmbined Gas Turbine And Gas Turbine) .............................268
15.22.5 COGOG (COmbined Gas Turbine Or Gas Turbine)................................268

vi
 ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1-1 Pistonlu Buhar Makinesi................................................................................1
Şekil 1-2 Pistonlu Buhar Makinesinin Çalışması..........................................................2
Şekil 1-3 Buhar Türbini Çevrimi...................................................................................2
Şekil 1-4 Buhar Türbini.................................................................................................3
Şekil 1-5 Turbo-Jeneratör..............................................................................................3
Şekil 1-6 Dizel Makine..................................................................................................4
Şekil 1-7 Dizel Makine Hareket Donanımı ...................................................................5
Şekil 1-8 Karbüratörde Karışım Oluşturulması.............................................................5
Şekil 1-9 Enjeksiyonlu Benzin Motorunda Karışım Oluşumu......................................6
Şekil 1-10 İki Zamanlı Benzinli Motor .........................................................................6
Şekil 1-11 Gaz Türbini ..................................................................................................7
Şekil 1-12 Gaz Türbini Elemanları ...............................................................................7
Şekil 2-1 Boru Ölçüleri .................................................................................................9
Şekil 2-2 Tüp Borular..................................................................................................10
Şekil 2-3 Hidrolik Hortum ..........................................................................................10
Şekil 2-4 Hidrolik Hortum Rekor Bağlantısı...............................................................11
Şekil 2-5 Dişli Boru Bağlantısı ...................................................................................11
Şekil 2-6 Flençin Boruya Bağlanması.........................................................................12
Şekil 2-7 Flençli Boru Bağlantısı ................................................................................12
Şekil 2-8 Nipel Çeşitleri ..............................................................................................12
Şekil 2-9 Manşon Çeşitleri ..........................................................................................13
Şekil 2-10 Adaptör ......................................................................................................13
Şekil 2-11 Banjo Civata Bağlantısı .............................................................................13
Şekil 3-1 Geyt (Sülüs) Valf Yapısı..............................................................................15
Şekil 3-2 Geyt Valf (Sülüs Valf).................................................................................16
Şekil 3-3 Glob Valf Yapısı..........................................................................................16
Şekil 3-4 Glob Valf Dış Görünüşü ..............................................................................17
Şekil 3-5 Konik ve Düz Diskli Glob Valfler ...............................................................17
Şekil 3-6 Geri Döndürmez Valf Dış Görünüş .............................................................17
Şekil 3-7 Geri Döndürmez Valf Yapısı .......................................................................18
Şekil 3-8 Basınçlı Hava Devrelerinde Kullanılan Geri Döndürmez Valf ...................18
Şekil 3-9 Selenoid Kumandalı Valf Dış Görünüş .......................................................19
Şekil 3-10 Selenoid Valf Yapısı..................................................................................19
Şekil 3-11 Selenoid Kumandalı Yön Kontrol Valfi ....................................................19
Şekil 3-12 Küresel Valfler...........................................................................................20
Şekil 3-13 Kelebek Valf ..............................................................................................20
Şekil 3-14 Pnömatik Kontrollü Kelebek Valf ve Aktuatör Yapısı..............................20
Şekil 3-15 Dirsek Valf.................................................................................................21
Şekil 3-16 Basınç Emniyet Valfi.................................................................................21
Şekil 3-17 Basınç Ayar Valfi Yapısı ...........................................................................22
Şekil 3-18 Redüser Valf ..............................................................................................22
Şekil 4-1 Kendir ..........................................................................................................23
Şekil 4-2 Teflon Bant ..................................................................................................23
Şekil 4-3 Hazır Conta..................................................................................................24
Şekil 4-4 Lastik Conta.................................................................................................24
Şekil 4-5 Klinger Conta...............................................................................................24
Şekil 4-6 Conta Zımbaları ...........................................................................................25

vii
Şekil 4-7 Havşa Bağlantısı ..........................................................................................25
Şekil 4-8 Havşalı Boru Bağlantısı ...............................................................................26
Şekil 4-9 Yüksüklü Boru Bağlantısı............................................................................26
Şekil 4-10 O-Ring .......................................................................................................27
Şekil 4-11 Yağ Keçesi.................................................................................................27
Şekil 4-12 Salmastra....................................................................................................28
Şekil 4-13 Mekanik Salmastra ....................................................................................28
Şekil 5-1 Geyç Basıncı ................................................................................................29
Şekil 5-2 Basınç Geyci ................................................................................................29
Şekil 5-3 Bourdon Tipi Basınç Geyci .........................................................................30
Şekil 5-4 Bourdon Basınç Geyci .................................................................................30
Şekil 5-5 Birleşik Geyç ...............................................................................................30
Şekil 5-6 Diyaframlı Geyç ..........................................................................................31
Şekil 5-7 Körüklü Geyç...............................................................................................31
Şekil 5-8 Bourdon ve Sika Tipi Termometreler ..........................................................32
Şekil 5-9 Basınç Sensörü (Transdüser) .......................................................................33
Şekil 5-10 Basınç Transdüseri (Strain Geyç) ..............................................................33
Şekil 5-11 Strain Geyç ile Basınç Ölçümü..................................................................33
Şekil 5-12 Elektromanyetik Basınç Transdüseri .........................................................34
Şekil 5-13 Kapasitif Basınç Transdüseri .....................................................................34
Şekil 5-14 Piezoelektrikli Basınç Transdüseri ............................................................35
Şekil 5-15 RTD ...........................................................................................................35
Şekil 5-16 Termokapıl.................................................................................................36
Şekil 5-17 Dijital ve Analog Multimetreler.................................................................37
Şekil 5-18 Pens Ampermetre.......................................................................................37
Şekil 5-19 Meger .........................................................................................................38
Şekil 5-20 Devir Takometresi .....................................................................................38
Şekil 5-21 Seyyar Termometre....................................................................................38
Şekil 6-1 Yakıt Alma İstasyonu Örneği ......................................................................39
Şekil 6-2 Akaryakıt Alma Devresi ..............................................................................41
Şekil 6-3 Doublebottom Sarnıçlar...............................................................................42
Şekil 6-4 Servis Sarnıcı ...............................................................................................43
Şekil 6-5 Ani Kapama Valfi........................................................................................44
Şekil 6-6 Tesviye Şişesi ..............................................................................................44
Şekil 6-7 Motorin Transfer Sistemi.............................................................................45
Şekil 6-8 Dişli Tip Tulumba........................................................................................47
Şekil 6-9 Dişli Tip Tulumbanın Çalışması..................................................................48
Şekil 6-10 Helisel Dişli Tulumba ................................................................................48
Şekil 6-11 V Dişli Tulumba ........................................................................................49
Şekil 6-12 Vida Tipi Tulumba.....................................................................................49
Şekil 6-13 Üç Vidalı Tip Tulumba..............................................................................50
Şekil 6-14 Paletli Tip Tulumbanın Çalışması .............................................................50
Şekil 6-15 Paletli Tulumba Yapısı ..............................................................................51
Şekil 6-16 Vakvak Tulumba........................................................................................51
Şekil 6-17 Mekanik Siğil.............................................................................................52
Şekil 6-18 Mekanik Siğilin Sızdırmazlığı Sağlaması..................................................52
Şekil 6-19 Elektrik Motorunda Dönme Hareketinin Oluşması ...................................53
Şekil 6-20 Sincap Kafesli Asenkron Motor.................................................................53

viii
Şekil 6-21 Elektrik Motoru Parçaları ..........................................................................54
Şekil 6-22 Slip Ring ....................................................................................................54
Şekil 6-23 Elektrik Motoru Kollektör Kömür .............................................................54
Şekil 6-24 Sülüs (Geyt) Valf .......................................................................................55
Şekil 6-25 Glob Valf ...................................................................................................55
Şekil 6-26 Çalparalı Glob Valf....................................................................................56
Şekil 6-27 Yakıt Seperatörü ........................................................................................56
Şekil 7-1 Hava Kompresörü ........................................................................................60
Şekil 7-2 Tek Kademeli Kompresörde Basınçlandırma ..............................................61
Şekil 7-3 İki Kademeli Pistonlu Kompresör ...............................................................61
Şekil 7-4 Şerit Tipi Valf ..............................................................................................62
Şekil 7-5 Disk Tipi Valf ..............................................................................................62
Şekil 7-6 Trunk Tipi Piston .........................................................................................63
Şekil 7-7 Diferansiyel Tip Piston ................................................................................63
Şekil 7-8 Ara Soğutucularda Soğutma ........................................................................64
Şekil 7-9 Kompresör Soğutma Devresi.......................................................................65
Şekil 7-10 Kompresör Ara Soğutucu Yapısı ...............................................................65
Şekil 7-11 Rotatif Kompresör .....................................................................................66
Şekil 7-12 Vida Tipi Kompresör .................................................................................66
Şekil 7-13 Hava Ştandrosu ..........................................................................................67
Şekil 7-14 Basınç Düşürücü Valf................................................................................68
Şekil 7-15 Geri Döndürmez Valf ................................................................................68
Şekil 7-16 Rilif Valf ....................................................................................................70
Şekil 7-17 Selenoid Kumandalı Dreyn Valf................................................................71
Şekil 7-18 Hava Yağlayıcı ..........................................................................................71
Şekil 7-19 Basınç Otomatiği (Presostat) .....................................................................72
Şekil 7-20 Basınç Otomatiği Membranı......................................................................72
Şekil 8-1 Soğutma Çevrimi .........................................................................................75
Şekil 8-2 Soğutma Çevrimi Elemanları.......................................................................76
Şekil 8-3 Buzodası ......................................................................................................77
Şekil 8-4 Gemi Buzodası Devresi ...............................................................................78
Şekil 8-5 Gemi Buzodası Örneği.................................................................................79
Şekil 8-6 Buzodası Kompresörü..................................................................................80
Şekil 8-7 Pistonlu Kompresör Kafası..........................................................................80
Şekil 8-8 Pistonlu Tip Soğutma Kompresörü..............................................................81
Şekil 8-9 Vidalı Tip Soğutma Kompresörü.................................................................81
Şekil 8-10 Yağ Seperatörü ..........................................................................................82
Şekil 8-11 Su Soğutuculu Kondanser..........................................................................82
Şekil 8-12 Selenoid Valf .............................................................................................83
Şekil 8-13 Drayer ........................................................................................................83
Şekil 8-14 Oda Termostadı..........................................................................................84
Şekil 8-15 Termostatik Ekspenşın Valf.......................................................................85
Şekil 8-16 Termostatik Ekspenşın Valfin Çalışması...................................................86
Şekil 8-17 Termostatik Ekspenşın Valfin Yapısı ........................................................86
Şekil 8-18 Evaporayter................................................................................................87
Şekil 8-19 Fanlı Evaporayter.......................................................................................87
Şekil 8-20 Basınç Otomatiği .......................................................................................88
Şekil 8-21 Evaporayter Üzerindeki Karlanma ............................................................88

ix
Şekil 8-22 Elektrikli Defrost Sistemi ..........................................................................89
Şekil 8-23 Sıcak Gaz ile Defrost Devresi....................................................................89
Şekil 8-24 Soğutma Sisteminin Otomatik Kontrolü....................................................90
Şekil 8-25 Alçak Basınç Otomatiği Kontrolör Bağlantısı ...........................................91
Şekil 8-26 Yüksek Basınç Otomatiği Kontrolör Bağlantısı ........................................91
Şekil 8-27 Gemilerde Kullanılan Fanlar......................................................................92
Şekil 8-28 Aksiyel Fan ................................................................................................92
Şekil 8-29 Sentrifugal Fan...........................................................................................93
Şekil 8-30 Merkezi Isıtma/Soğutma Devresi ..............................................................93
Şekil 8-31 İklimlendirme Devresi ...............................................................................94
Şekil 8-32 Basit Chilled-Water Sistemi ......................................................................95
Şekil 8-33 HVAC Sistemi ...........................................................................................96
Şekil 8-34 Fan Coil Örneği .........................................................................................96
Şekil 9-1 Basit Hidrolik Dümen Sistemi .....................................................................98
Şekil 9-2 Tiller ............................................................................................................98
Şekil 9-3 Dümen Dolabı Hidrolik Tulumba................................................................99
Şekil 9-4 Hidrolik Dümen Sistemi Şeması..................................................................99
Şekil 9-5 Hidrolik Dümen Sistemi ............................................................................100
Şekil 9-6 Dümen Donanımı.......................................................................................100
Şekil 9-7 Dümen Sistemi Hidrolik Ünit ....................................................................101
Şekil 9-8 Elektriki Dümen Dolabı ve Joystik............................................................101
Şekil 9-9 Elektro-Hidrolik Dümen Sistemi Kumanda Konsolları.............................102
Şekil 9-10 Elektro-Hidrolik Dümen Sistemi Elemanları...........................................102
Şekil 9-11 Dümen Motorları .....................................................................................103
Şekil 9-12 Dümen Motoru Hidrolik Tulumbası ........................................................103
Şekil 9-13 Selenoid Kumandalı 4/3 Yön Kontrol Valfi ............................................104
Şekil 9-14 Pilot Kontrollü Yön Kontrol Valfi...........................................................104
Şekil 9-15 Pilot Kontrollü Yön Kontrol Valfi...........................................................105
Şekil 9-16 Dümen Pistonları .....................................................................................105
Şekil 9-17 Piston Rod Keçesi....................................................................................106
Şekil 9-18 Hidrolik Piston Sızdırmazlık Elemanları .................................................106
Şekil 9-19 Dümen Müşiri ..........................................................................................107
Şekil 9-20 Dümen Müşiri ve Limit Anahtarları Yerleşimi........................................107
Şekil 9-21 Selenoid Kumandalı Elektro-Hidrolik Dümen Sistemi ...........................108
Şekil 9-22 Hidrolik Kumandalı Elektro-Hidrolik Dümen Sistemi............................109
Şekil 9-23 Sinkro Kumandalı Elektro-Hidrolik Dümen Sistemi...............................111
Şekil 9-24 Sinkro-Servo Motor ile Ramın Hareket Ettirilmesi .................................111
Şekil 10-1 Yangın Tulumbaları.................................................................................116
Şekil 10-2 Gemi Ana Yangın Devresi.......................................................................116
Şekil 10-3 Kinistin Sandığı .......................................................................................117
Şekil 10-4 Kinistin Süzgeci.......................................................................................117
Şekil 10-5 Kinistin Devresi .......................................................................................118
Şekil 10-6 Santrifüj Tulumba Elemanları .................................................................118
Şekil 10-7 Santrifüj Tulumba Tipleri ........................................................................119
Şekil 10-8 Yangın İstasyon Valfi ..............................................................................119
Şekil 10-9 Glob Valfin Çalışması .............................................................................119
Şekil 10-10 Yangın Hortumu ....................................................................................120
Şekil 10-11 Çok Maksatlı Nozul ve Rekor Anahtarı.................................................120

x
Şekil 10-12 Fom Mikser ve Hafif Fom Yapıcı..........................................................121
Şekil 10-13 Sabit Karbondioksit Boğma Sistemi......................................................121
Şekil 10-14 Sabit Karbondioksit Sistemi Tüpleri......................................................122
Şekil 10-15 Uzaktan Patlatmalı Karbondioksit Boğma Sistemi................................122
Şekil 10-16 Makine Dairesi Karbondioksit Boğma Sistemi .....................................123
Şekil 10-17 Sabit Karbondioksit Tüplerini El ile Patlatma Mekanizması.................123
Şekil 10-18 Aşçıhane Söndürme Sistemi ..................................................................124
Şekil 10-19 Kızartma Tavası Termostatı...................................................................124
Şekil 10-20 Selbastı Sistemi......................................................................................125
Şekil 10-21 Selbastı Sistemi Nozulları......................................................................125
Şekil 10-22 Yangın İhbar Sistemi Elemanları...........................................................126
Şekil 10-23 Dedektör Bağlantısı ...............................................................................126
Şekil 10-24 İyonizasyon Duman Dedektörü .............................................................127
Şekil 10-25 Optik Duman Dedektörü........................................................................127
Şekil 10-26 Ejekter ve Tahliye Tulumbası................................................................128
Şekil 10-27 Sabit Ejekter(Eductor) Devre Bağlantısı ...............................................128
Şekil 10-28 Sandık Valf Grubu .................................................................................129
Şekil 10-29 Seyyar İdaktör........................................................................................129
Şekil 10-30 Seyyar Dalgıç Tulumba .........................................................................130
Şekil 10-31 P-250 Seyyar Yangın Tulumbası ...........................................................131
Şekil 10-32 Sintine Seperatörü..................................................................................131
Şekil 10-33 Sintine Seperatöründe Ayrıştırma..........................................................132
Şekil 10-34 Seviye Alarmı ........................................................................................132
Şekil 11-1 Gemi Tatlı Su Sistemi..............................................................................133
Şekil 11-2 Basit Hidrafor Tulumbası ........................................................................134
Şekil 11-3 Hidrafor Sistemi.......................................................................................135
Şekil 11-4 Hidrafor Tankı .........................................................................................135
Şekil 11-5 Hidraforun Otomatik Çalıştırılması .........................................................136
Şekil 11-6 Hidrafor Basınç Otomatiği.......................................................................136
Şekil 11-7 Elektrikli Hiter .........................................................................................137
Şekil 11-8 Elektrikli Sıcak Su Kazanı .......................................................................138
Şekil 11-9 Serpantinli Sıcak Su Kazanı.....................................................................139
Şekil 11-10 Makine Soğutma Suyunun Sıcak Su Kazanında Kullanılması ..............139
Şekil 11-11 Evaporayterde Su Üretimi .....................................................................140
Şekil 11-12 Çok Kademeli Flaş Tipi Evaporayter ....................................................141
Şekil 11-13 Ters Osmos Sistemi Elemanları.............................................................141
Şekil 11-14 Ters Osmos Sistemi Membran...............................................................142
Şekil 11-15 Gemi Ters Osmos Cihazı .......................................................................142
Şekil 12-1 Dizel Jeneratör .........................................................................................143
Şekil 12-2 Alternatör Bileşenleri...............................................................................144
Şekil 12-3 Stator ve Rotor .........................................................................................144
Şekil 12-4 Stator Sargıları .........................................................................................144
Şekil 12-5 Alternatör Stator ve Rotoru......................................................................145
Şekil 12-6 Rotor Uyartım Akımı...............................................................................145
Şekil 12-7 Jeneratör Slip Ring Donanımı..................................................................146
Şekil 12-8 Uyartım Akımının Rotora Aktarılması ....................................................146
Şekil 12-9 Gemi Elektrik Dağıtım Sistemi................................................................148
Şekil 12-10 Gemide Cihazların Elektrik Beslemeleri ...............................................148

xi
Şekil 12-11 Transformatör ........................................................................................149
Şekil 12-12 Motor-Jeneratör .....................................................................................149
Şekil 12-13 Statik İnverter ........................................................................................150
Şekil 12-14 Emercensi Aydınlatma Glopları ............................................................151
Şekil 12-15 Kontaktör ...............................................................................................151
Şekil 12-16 Akü Şarj Rektifayeri ..............................................................................152
Şekil 12-17 Ana Tevzi Tablosu.................................................................................153
Şekil 12-18 Tevzi Tablosu Bara Bağlantısı...............................................................153
Şekil 12-19 Yüksek Akım 3 Fazlı Şalter...................................................................154
Şekil 12-20 Tevzi Tablosu Panel Tipi Ölçü Aletleri .................................................154
Şekil 12-21 Paralele Almada Kullanılan Ölçü Aletleri .............................................155
Şekil 12-22 Sinkronoskop .........................................................................................155
Şekil 12-23 Motor Kontrolör Panosu İç Görünümü..................................................157
Şekil 12-24 Motor Kontrolör Panosu Devre Şeması.................................................158
Şekil 12-25 Kontrolör Panosu Elemanları.................................................................158
Şekil 12-26 Kartuş (Cartridge) Tipi Sigorta..............................................................158
Şekil 12-27 V-Otomat Tipi Sigortalar.......................................................................159
Şekil 12-28 Kontaktör ...............................................................................................159
Şekil 12-29 Kontaktör Kontakları .............................................................................159
Şekil 12-30 Termik Role ...........................................................................................160
Şekil 12-31 Elektrik Motoru Üçgen Bağlantı............................................................160
Şekil 12-32 Elektrik Motoru Yıldız Bağlantı ............................................................160
Şekil 12-33 Yıldız-Üçgen Motor Kontrolör Pano Elektrik Şeması...........................161
Şekil 12-34 Zaman Rölesi (Timer)............................................................................161
Şekil 13-1 Kıç ve Baş Irgatlar ...................................................................................163
Şekil 13-2 Baş Irgat...................................................................................................163
Şekil 13-3 Irgat Kısımları..........................................................................................164
Şekil 13-4 Baş Irgat Dış Görünüş..............................................................................164
Şekil 13-5 Hidrolik Irgat ...........................................................................................165
Şekil 13-6 Hidrolik Irgata Kumanda .........................................................................166
Şekil 13-7 Irgata Elektrohidrolik Kumanda ..............................................................166
Şekil 13-8 Irgat Kontrol ve Fren Tertibatı.................................................................167
Şekil 13-9 Sürtünmeli Fren Balatası ve Tertibatı ......................................................167
Şekil 13-10 Hidrolik Kreyn.......................................................................................168
Şekil 13-11 Kreyn Kumanda Kolları.........................................................................168
Şekil 13-12 Kreyn Hidrolik Kumanda Devresi .........................................................169
Şekil 13-13 Kreyn Hidrolik Kumanda Devresi .........................................................171
Şekil 13-14 Elektromanyetik Fren ............................................................................171
Şekil 13-15 Elektromanyetik Fren Kesit Resmi........................................................172
Şekil 13-16 Hidrolik Devre Sembolleri.....................................................................173
Şekil 14-1 Genel Buhar Çevrimi ...............................................................................175
Şekil 14-2 Buhar Kazanı ...........................................................................................177
Şekil 14-3 Su Borulu ve Alev Borulu Buhar Kazanı ................................................177
Şekil 14-4 Buhar Faz Diyagramı...............................................................................178
Şekil 14-5 Alev Borulu Kazan ..................................................................................179
Şekil 14-6 Su Borulu Kazan......................................................................................180
Şekil 14-7 Buhar Kazanında Külhan ve Brülör.........................................................182
Şekil 14-8 Bir Buhar Kazanında Dramların Görünümü............................................182

xii
Şekil 14-9 Bir Buhar Kazanında Dramların Görünümü............................................183
Şekil 14-10 Kazan Yakıt Sistemi ..............................................................................186
Şekil 14-11 Kazan Yakıt Pompası ve Yakıt Regülatörü ...........................................187
Şekil 14-12 Dubleks Strayner....................................................................................188
Şekil 14-13 Yakıt Isıtıcısı..........................................................................................188
Şekil 14-14 Yakıt Atomayzeri ve Hava Recisteri .....................................................189
Şekil 14-15 D Tipi Kazan..........................................................................................189
Şekil 14-16 Buhar Türbini.........................................................................................190
Şekil 14-17 Buhar Türbin Kanat Kesiti.....................................................................191
Şekil 14-18 Impals Türbini........................................................................................192
Şekil 14-19 Curtis Türbini.........................................................................................192
Şekil 14-20 Hız Basamaklı Aksiyon Türbini ............................................................193
Şekil 14-21 Basınç Basamaklı İmpals Türbini ile Basınç-Hız Diyagramı ................194
Şekil 14-22 Basınç-Hız Diyagramı ...........................................................................194
Şekil 14-23 Reaksiyon Türbini Kanatları ile Türbin Kanat Profilleri .......................195
Şekil 14-24 Reaksiyon Türbin Kesiti, Basınç-Hız diyagramı ...................................196
Şekil 14-25 Hız Basamaklı Radyal Akımlı Türbin ...................................................197
Şekil 14-26 "Mükerrer" veya "Tekrarlanan Akımlı" Türbin.....................................197
Şekil 14-27 Helisel ve Teğetsel Akımlı Türbinler ....................................................198
Şekil 14-28 Alçak Basınç/Tornistan Türbini.............................................................198
Şekil 14-29 Türbin Keysi Alt Parçası........................................................................199
Şekil 14-30 Türbinlerde Kullanılan Muhtelif Yataklar .............................................200
Şekil 14-31 Bir Şaftın Yataklanması.........................................................................200
Şekil 14-32 Küresel Yatak ........................................................................................201
Şekil 14-33 Srast Yatağı............................................................................................202
Şekil 14-34 Türbinde Glend ve Pakin Mevkileri ve Karbon Pakin...........................203
Şekil 14-35 Labirent Ringler.....................................................................................203
Şekil 14-36 Nozul Kontrol Valfi ve Nozul Diyaframı ..............................................204
Şekil 14-37 Kademelerde Basınç ve Hız Değişimi ...................................................204
Şekil 14-38 Rotor ve Rotorşaft..................................................................................205
Şekil 14-39 Hareketli ve Hareketsiz Kanatlar ...........................................................206
Şekil 14-40 Türbin Hareketli Kanat Bağlantıları ......................................................206
Şekil 14-41 Türbin Kanatlarının Rotor Bağlantıları..................................................207
Şekil 14-42 Türbin Kanat Yapısı...............................................................................207
Şekil 14-43 Manevra Valfi ........................................................................................208
Şekil 14-45 Nozul Grubu Valfi .................................................................................209
Şekil 14-46 Nozul Grubu Valfleri .............................................................................209
Şekil 15-1 G/T Güç Çevrimi Bileşenleri ...................................................................211
Şekil 15-2 Aelopile ve Da Vinci’nin Kızartma Aracı ...............................................211
Şekil 15-3 Gaz Türbini Gelişim Evreleri...................................................................217
Şekil 15-4 Gaz Türbininin Ana Yapısı......................................................................218
Şekil 15-5 Gaz Türbininde Nozul ve Difüzer............................................................218
Şekil 15-6 Gaz Türbini Çeşitleri ...............................................................................220
Şekil 15-7 Turbojet Motor.........................................................................................220
Şekil 15-8 Turboprop Motor .....................................................................................221
Şekil 15-9 Turbofan Motor........................................................................................221
Şekil 15-10 Turboşaft Motor.....................................................................................222
Şekil 15-11 General Electric LM2500 Gaz Türbini ..................................................223

xiii
Şekil 15-12 Solar T-1000 S Gaz Türbini...................................................................223
Şekil 15-13 Temel G/T Çevrimi................................................................................224
Şekil 15-14 G/T Çevrim Elemanları .........................................................................224
Şekil 15-15 Bir G/T’ninde Havanın İzlediği Yol ......................................................225
Şekil 15-16 Brayton Çevrimi ve P-v Diyagramı .......................................................225
Şekil 15-17 Tek şaftlı G/T (Single Shaft)..................................................................227
Şekil 15-18 Ayrı şaftlı G/T'leri (Split Shaft) .............................................................228
Şekil 15-19 İç İçe ve Ayrı Şaftlı G/T'leri(Twin Spool).............................................228
Şekil 15-20 Kapalı G/T Çevrimleri ...........................................................................229
Şekil 15-21 Rejeneratörlü G/T Çevrimi ....................................................................230
Şekil 15-22 Ara Soğutmalı G/T Çevrimi...................................................................231
Şekil 15-23 Ara Kızdırmalı G/T Çevrimi..................................................................231
Şekil 15-24 Rejenaratörlü Ara Soğutulucu G/T Çevrimi ..........................................232
Şekil 15-25 Rejeneratörlü Ara Soğutma ve Ara Kızdırıcılı G/T Çevrimi .................232
Şekil 15-26 LM 2500 Gaz Türbini Genel Görünümü ...............................................233
Şekil 15-27 LM 2500 Genel Yapısı ..........................................................................234
Şekil 15-28 LM 2500 Çalışma Değerleri ..................................................................235
Şekil 15-29 LM 2500 G/T Bölümleri........................................................................235
Şekil 15-30 LM 2500 Bileşenleri ..............................................................................236
Şekil 15-31 Tek ve Çift Girişli Senrifügal Kompresör .............................................237
Şekil 15-32 Sentrifügal Kompresör İç Yapısı ...........................................................238
Şekil 15-33 Eksenel Kompresör Rotorları (A. Dram Tip B. Disk Tip)....................238
Şekil 15-34 Eksenel Kompresör İç Yapısı ................................................................239
Şekil 15-35 Eksenel Akışlı Kompresör (A-Rotor B-Stator).....................................239
Şekil 15-36 Kompresör Rotor Kanatlarının Kök Yapısı ...........................................240
Şekil 15-37 Kanat Hücum Açısı................................................................................241
Şekil 15-38 Surge ve Stall .........................................................................................242
Şekil 15-39 Kompresörde Surge Olayı......................................................................243
Şekil 15-40 LM 2500 Kompresörü ...........................................................................244
Şekil 15-41 LM 2500 Kompresör Kesiti ...................................................................244
Şekil 15-42 LM 2500 Kompresör Stator ve Rotoru ..................................................245
Şekil 15-43 Yanma Odası..........................................................................................246
Şekil 15-44 Laynerde Kullanılan Delikler (Pasajlar) ................................................248
Şekil 15-45 Kutu Tip (Can-Type) Yanma Odası ......................................................248
Şekil 15-46 Kutu Tip Yanma Odası ..........................................................................249
Şekil 15-47 Çevresel Tip (Annular Type) Yanma Odası ..........................................249
Şekil 15-48 Çevresel Tip (Annular Type) Yanma Odası ..........................................250
Şekil 15-49 Çevresel Kutu Tip (Can-Annular Type) Yanma Odası .........................250
Şekil 15-50 Basit Yakıt Nozulu.................................................................................251
Şekil 15-51 Dubleks Yakıt Nozulu ...........................................................................252
Şekil 15-52 LM 2500 Yanma Odası..........................................................................252
Şekil 15-53 LM2500 Türbin Kısımları .....................................................................253
Şekil 15-54 Türbin Stator Kesit Görünüşü................................................................253
Şekil 15-55 Türbin Nozulları (A-Geçmeli Kanat, B-Kaynaklı Kanat) .....................254
Şekil 15-56 Hava Soğutmasız ve Hava Soğutmalı Kanat .........................................254
Şekil 15-57 LM 2500 Yüksek Basınç Türbini ..........................................................255
Şekil 15-58 Güç Türbini............................................................................................256
Şekil 15-59 Yardımcı Tahrik Sistemi........................................................................257

xiv
Şekil 15-60 Giriş Dişli Kutusu ve Transfer Dişli Kutusu Yerleşimi .........................257
Şekil 15-61 LM 2500 Yatakları.................................................................................258
Şekil 15-62 LM 2500 Hava Akış Diyagramı ............................................................259
Şekil 15-63 LM 2500 Yağlama Yağı ve Skavenç Sistemi ........................................260
Şekil 15-64 Yağlama Yağı ve Skavenç Tulumbası...................................................261
Şekil 15-65 LM 2500 Yağlama ve Skavenç Sistemi.................................................261
Şekil 15-66 LM 2500 Yakıt Sistemi..........................................................................262
Şekil 15-67 LM 2500 Yakıt Pompası ve Filtresi.......................................................263
Şekil 15-68 Pnömatik Starter ....................................................................................263
Şekil 15-69 Hidrolik Start Sistemi ve Hidrolik Starter .............................................264
Şekil 15-70 Ateşleme Sistemi ve Bujileri .................................................................264
Şekil 15-71 Dizel ve Gaz Türbini Kombine Çevrimi (CODAG)..............................266
Şekil 15-72 Dizel ve Dizel Kombine Çevrimi (CODAD).........................................267
Şekil 15-73 Dizel veya Gaz Türbini Kombine Çevrimi (CODOG) ..........................267
Şekil 15-74 Gaz Türbini ve Gaz Türbini Kombine Çevrimi (COGAG) ...................268
Şekil 15-75 Gaz Türbini veya Gaz Türbini Kombine Çevrimi (COGOG) ...............268

xv