BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

MODYUL SA BARAYTI
AT BARYASYON NG
WIKA

1
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

INTRODUKSYON

Sumasaklaw sa komparatibong sarbey ng iba’t ibang relasyunal, sosyal,

antropolohikal, akademik, okupasyunal na barayti at baryasyon ng wika. Makatutulong
ang kursong ito upang makagamit din ng Unang Wika, Filipino, at Ingles sa pagtuturo
at pagkatuto.

2
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

PAGKILALA
Ang pagpapa-abot ng taos-pusong pasasalamat sa lahat ng may-akda ng mga
sanggunian at manunulat ng mga halimbawa ng iba’t ibang mga impormasyon na
ginamit sa modyul na ito. Ang kanilang mga kakayahan at katangitanging kaalaman sa
pagsulat at paglikha ay lubos na nakatulong sa pagpapayaman sa Literaturang Filipino.

Kaalinsabay ng pasasalamat na ito ang paghingi ng paumanhin sa mga hindi

pormal ng paghingi ng kapahintulutan na gamitin ang mga akda at mga pangalan,
gayunpaman, isang taos na pasasalamat.

Sa ating Poong Maykapal sa pagbibigay ng kalakasan at kakayahan, sa aking

mga kasamahan sa Departamento ng Kolehiyo na walang sawang nagbibigay ng
motibasyon at tiwala, sa aking pamilya, kaibigan kasama kayo sa tagumpay na ito.

Maraming Salamat po!

Mabuhay!

IHNA DUAY BUCU, LPT

3
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

TALAAN NG NILALAMAN

MGA LAYUNIN

KABANATA 1: BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

 Barayti
 Baryasyon
 Barayti ng Wika
 Kahalagahan ng barayti ng wika.

KABANATA 2: URI NG BARAYTI

 Permanente
 Pansamantala

KABANATA 3: MGA TEORYA SA BARAYTI NG WIKA

 Teoryang Sosyolinggwistiko
 Teoryang Heterogenous
 Teorya ng Akomodasyon
 Teoryang Interference at InterLanguage

KABANATA 4: SALIK NG BARYASYON NG WIKA

 Heograpikal
 Sosyal, at
 Okyupasyunal

KABANATA 5: BARAYTI NG WIKA

 Idyolek
 Pidgin
 Creole
 Ekolek
 Dayalek
 Register ng Wika

TALASANGGUNIAN

4
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

MGA LAYUNIN

Pagkatapos ng kurso, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

A. Naipakikita ang kaalaman sa barayti at baryasyon ng Wika;

B. Nagagamit ang Unang Wika, Filipino, at Ingles na nakatutulong sa pagtuturo at
pagkatuto ng barayti at baryasyon ng wika;
C. Naipakikita ang pag-unawa sa saklaw ng berbal at di-berbal na komunikasyon sa
pag-aaral ng barayti at baryasyon ng Wika; at
D. Naipakikita ang kaalaman sa iba’t ibang estratehiya na nakatutugon sa mga mag-
aaral sa linggwistika, kultural , sosyoekonomik at paniniwalang kinabibilangan sa
pagtuturo at pagkatuto sa heograpikal, sosyal at okupasyunal.

MGA NILALAYONG KAALAMAN

Pagkatapos ng kurso, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

A. Naipakikita ang kaalaman sa kahalagahan at kahulugan ng Barayti, Barayti ng Wika

at Baryasyon ng Wika
B. Naipakikita ang kaalaman sa pagkakaiba sa dalawang uri ng barayti ng wika: ang
permanente at pansamantala
C. Naipakikita ang kaalaman sa pananaliksik sa na may kaugnay sa teoryang
sosyolinggwistiko.
D. Naipakikita ang kaalaman sa pananaliksik sa heterogenous na wika.
E. Naipakikita ang kaalaman sa teoryang linguistic divergence at convergence sa SLA o
Second Language Acquisition
F. Nagagamit ng Unang Wika, Filipino at Ingles pa pagtuturo/pagkatuto kaugnay sa
teoryang interference at interlanguague.
G. Naipakikita ang kaalaman sa iba’t ibang estratehiya na nakatutugon sa mga mag-
aaral sa linggwistika, kultural , sosyoekonomik at paniniwalang kinabibilangan sa
pagtuturo at pagkatuto sa heograpikal, sosyal at okupasyunal.
H. Naipakikita ang kaalaman sa ICT sa pagtalakay ng idyolek na isa sa barayti ng wika.

5
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

I. Nagagamit ang kaalaman sa pananaliksik sa pagtalakay kahulugan at pagkakaiba ng

Pidgin at Creole bilang barayti ng wika.
J. Naipakikita ang kaalaman sa pagggamit ng Unang Wika, Filipino at Ingles na
ginagamit na komunikasyon sa tahanan na tinatawag na ekolek.
K. Nagagamit ang Unang Wika, Filipino at Ingles sa pagtuturo at pagkatuto ng dayalek
na mga salita
L. Naipakikita ang kaalaman sa pagbuo ng word list ng mga register sa iba’t ibang
larangan o disiplina.

6
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

KABANATA 5: BARAYTI NG WIKA

IDYOLEK

Pansinin kung paano nagkakaiba-iba ang idyolek ng mga personalidad kahit pa

silang lahat silang lahat ay gumagamit ng isang wika. Madalas din silang gayahin ng
mga impesonators dahil sa paraan nila ng wika.
Ang barayti ng wikang kaugnay sa personal na kakanyahan ng tagapagsalita. Ito ay
ang barayti ng wikang ginagamit ng partikular na indibidwal. Ang personal na wika
nang isang tao.

Tandaan:
 Kahit iisang dayalek ang sinasalita ng pangkat ng mga tao ay mayroon pa ring
pansariling paraan ng pagsasalita angbawat isa. Sa barayting ito, lumulutang ang
katangian at kakanyahang natatangi ng taong nagsasalita.
 Ang pagkakaibang ito ay nakabatay sa partikular na paggamit ng isang tao sa
kanyang wika. Ito ay isang barayti na kaugnay ng personal na kakanyahan ng
tagapagsalita o wikang ginagamit ng partikular na indibidwal
 Sa madaling salita, ang idyolek ay barayti ng wika na partikular sa isang tao.

7
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

ETHNOLEK

Ito ay barayti ng wika mula sa mga etnolinggwistikong grupo. Ang salitang ito ay
mula sa pinagsamang etniko at dialek. Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat
ethniko, sumibol ang iba’t ibang uri ng ethnolek. Taglay nito ang mga wikang nagging
bahagi ng pagkakakilalan ng bawat pangkat – etniko.

Halimbawa:
 Vakuul - tumutukoy sa mga gamit ng mga Ivatan na panta kip sa kanilang ulo
tuwing panahon ng tag-init at tag-ulan.
 Palangga - salitang Ilongga na katumbas ay iniirog, sinisinta, mina mahal
 Bulanon - salitang naglalarawan sa pagka hugis buo ng buwan
 Kalipay - tuwa o ligaya sa Cebuano.

8
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

 Laylaydek Sika - Salitang "iniirog kita" ng mga grupo ng Kankanaey ng

Mountain Province
Sa pamamagitan ng pagkakaroon ng etnolek, nakikilala natin ang iba't ibang salita
na ginagamit ng mga pangkat etniko. Nakaka kuha tayo ng karagdagang impor masyon
sa iba't ibang pagpa pakah ulugan ng mga salita.

Batay sa mga isinagawang pag-aaral, ang mga katutubong wika ay mahalaga sa

pagpa paya man ng wikang Filipino. Pansinin, sa probisyong pangwika nakasaad
na "sa mantalang nililinang ang wikang Filipino, dapat pa itong payabungin at
pagyamanin batay sa mga umiiral na wika sa Pilipinas. "

Hindi ba dapat lama ng na pahalagahan natin ang mga katutubong wika habang
pinalalakas natin ang pagbulas ng wikang Filipino?

PIDGIN

Ito ay barayti ng wika na walang pormal ng estruktura. Ito ay binansagang

“nobody’s language” ng mga dayuhan. Ito ay ginamagamit ng dalawang indibiduwal na
may dalawa ring magkaibang wika. Sila ay walang komong ginagamit na wika. Umaasa
lamang sila sa mga”make-shift” na salita o mga pansamantalang wika lamang
Halimbawa:
Ako kita ganda babae
Bili barato
Kayo bili alak akin
Ako tinda damit maganda
Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt
Ikaw aral mabuti para ikaw kuha taas grado

CREOLE

Ito ay barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga pinaghalong salita ng

indibidwal, mula sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay nagging pangunaing wika ng
particular na lugar. Ito ay pinaghalong ibat ibang wika.

9
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

Halimbawa
 Mi nombre – Ang pangalan ko
 Di donde lugar to? – Taga saan ka?
 Buenas dias – magandang umaga

EKOLEK

Ito ay ang wikang kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan. Ito ay ang
mga salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga bata at ng mga nakakatanda,
malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na pakikipagtalastasan.
Halimbawa
 Palikuran – Banyo o Kubeta
 Silid Tulugan – Kuwarto
 Pamingganan – lalagyan ng plato
 Pappy/Daddy – ama o tatay
 Mumsy – nanay o ina

DAYALEK

Ang dayalek ay wikang subordeneyt ng isang katulad ding wika. Pekulyar ito sa
isang tiyak na lugar o rehiyon na tinatawag din rehional na dayalek.
Ang baryasyon ng wikang ito ay nasa ilalim ng isang masaklaw na wika ay
maaaring asa tung-punto o paraan ng pagbigkas, m/ grammar o maaaring sa leksikon o
bokablaryo o maaaring sa pagkakabuo salita o sa lahat na.

Halimbawa: Taga-Maynila: Aalis na ako.

Taga-Batangas: Payao na ako.
Tagalog- Bakit? Bataan-Bakit ah? Tagalog: Nalilito ako

Batangas- Bakit ga? Ilocos Bakit ngay? Bisaya:Nalilibog ako

Pangasinan= Bakit ei?

10
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

REGISTER NG WIKA

Ito ay anyo ng wika batay sa uri at paksa ng talakayan o larangang pinag-

uusapan, sa mga tagapakinig o kinakausap o kaya ay sa okasyon at sa iba pang mga
salik o factor.
A. Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng mga
taong gumagamit nito.
B. Mode o Modo – ang paraan kung paano isinagawa ang uri ng komunikasyon.
C. Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap.

Halimbawa
 Talakayan sa klase ng International affairs
 Talakayan sa klase sa Filipino
 Klase sa Law School

11
 BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

TALASANGUNIAN
KAHALAGAHAN NG WIKA --? https://takdangaralin.ph/gamit-ng-wika-sa-lipunan/
BARAYTI NG WIKA – ISANG MAHALAGANG BAGAY SA IBAT-IBANG SEKTOR -
https://filecustom.weebly.com/
Uri ng wika - https://www.slideshare.net/lovelythegreat/barayti-at-
baryasyon-ng-wika
Barayti at barayson ng wika - https://www.scribd.com/presentation/439334496/Barayti-
at-baryasyon-ng-wika-pptx.
Komukasyon at pananaliksik sa wika at Kulturang Filipino ni Elenor G. Silva, Fil 1.
https://fliphtml5.com/iojsw/vbwr/basic

12
BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

13