‫ﺧﻮاه ﺑﺎورﻣﻨﺪي ﻣﺎدرزاد ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهاي‬ ‫از‬
‫»ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺖ زﻣﺎن ﻣﺎ« ﻳﺎد ﺷﺪه ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ ﻓﺪاﻛﺎر ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻧﻘﺶ‬
‫)ﻟﻨﺪن آﺑﺰرور( ﻛﺘﺎﺑﻲ ﭼﺎپ ﺷﺪه ﻛﻪ دﻳﻦ را در دﻳﻦ در زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه ﻣﺎ دودل ﻣﺎﻧﺪه ﺷﺎﻳﺪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه ﺗﻌﺮﻳﻒ دوﺑﺎره ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه در ﻻﺑﻼي‬
‫ﻧﺸﺎن ﺑﻲ ﻫﻤﺘﺎي داﻧﺶ و ﺷﻌﻮر‪ ،‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﻳﻦ ﺑﺮگﻫﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ و آن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭽﺰ اﺿﻄﺮارﺗﺮﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي اﻣﺮوزي را‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺪ دﻳﻦ در ﺟﻬﺎن‪.‬‬
‫ﻫﻴﭽﻨﺰ ﺑﺎ رواﻳﺘﻲ دﻗﻴﻖ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪي از‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ دﻳﻨﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﺷﻴﻮا و ﺑﺎ‬
‫اﻋﺘﻤﺎدي ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺮوﻧﺪه ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺮ ﺿﺪ دﻳﻦ )و‬
‫ﺑﺮاي روﻳﻜﺮدي ﺳﻜﻮﻻرﺗﺮ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ(‬
‫ﻣﻲﮔﺸﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭽﻨﺰ از ﭘﻴﺸﺎﻣﺪي ﺷﺨﺼﻲ از‬
‫ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ ﻫﻴﭽﻨﺰ ﻳﻚ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﺮ ﺧﻄﺮ ﺧﻮدش ﺑﺎ دﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و‬
‫ﺳﻔﺮ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻳﻚ ﻣﺴﺘﻘﻞ در وﻧﺘﻲﻓﺮ و ﻳﻚ اﺳﺘﺎد ﻣﻬﻤﺎن‬
‫دﻳﺪﮔﺎه ﺳﻜﻮﻻر از زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ داﻧﺶ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻟﻴﺒﺮال در ﻧﻴﻮﺳﻮﻛﻮل ﺑﻮد‪ .‬او‬
‫ﺧﺮد ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺑﻲ ﺷﻤﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻣﺎس‬
‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﺗﻠﺴﻜﻮپ ﻫﺎﺑﻞ از ﺟﻬﺎن ﺟﻔﺮﺳﻮن‪ :‬ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬار اﻣﺮﻳﻜﺎ‪» ،‬ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ«‬
‫ﭘﺮ ﺷﺪه و ﻣﻮﺳﺎ ﺑﺎ آن ﺑﻮﺗﻪ آﺗﺸﻴﻦ ﺟﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻮﻣﺎس ﭘﻴﻦ‪ :‬زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺪﻋﺖ‬
‫را ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ و ﺗﻘﺎرن ﻣﺎرﭘﻴﭻ دوﮔﺎﻧﻪ )‪ (DNA‬ﮔﺰار ﺟﻮان و ﻛﺘﺎب ﭼﺮا اورول ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫داده اﺳﺖ‪ .‬او ﻧﻮﺷﺘﻪ »ﺧﺪا ﻣﺎ را ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺧﻮدش او ﺟﺎﻳﮕﺎه ﭘﻨﺠﻢ در‬
‫را ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ‪ «.‬ﻫﻴﭽﻨﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ دﻳﻦ ﻛﮋدﻳﺴﻲ ﻓﻬﺮﺳﺖ »ﺻﺪ ﺗﻦ ﺑﺮﺗﺮ روﺷﻦ اﻧﺪﻳﺸﺎن‬
‫ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺖ ﻣﺎ و ﻛﻴﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدﻣﻲ« ﺗﻬﻴﻪﺷﺪه از ﺳﻮي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ و‬
‫ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪن دﻳﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد آﺳﻴﺐ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﻧﮕﻠﻴﺲ را دارد‪.‬‬
‫زده ‪ -‬و زﻳﺴﺘﮕﺎه ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺪا‬
‫ﺑﺰرگ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‬
 also by C h r i s t o p h e r H i t c h e ns
BOOKS
Hostage to History: Cyprus from the Ottomans to Kissinger
Blood, Class and Nostalgia: Anglo-American Ironies
Imperial Spoils: The Curious Case of the Elgin Marbles
Why Orwell Matters
No One Left to Lie To:
The Triangulations of William Jefferson Clinton
Letters to a Young Contrarian
The Trial of Henry Kissinger
Thomas Jefferson: Author of America
Thomas Paine's "Rights of Man": A Biography
PAMPHLETS
Karl Marx and the Paris Commune
The Monarchy: A Critique of Britain's Favorite Fetish
The Missionary Position: Mother Teresa in Theory and
Practice
A Long Short War: The Postponed Liberation of Iraq
COLLECTED ESSAYS
Prepared for the Worst: Essays and Minority Reports
For the Sake of Argument
Unacknowledged Legislation: Writers in the Public Sphere
Love, Poverty and War: Journeys and Essays
COLLABORATIONS
James Callaghan: The Road to Number Ten (with Peter
Kellner)
Blaming the Victims (edited with Edward Said)
When the Borders Bleed: The Struggle of the Kurds
(photographs by Ed Kashi)
International Territory: The United Nations
(photographs by Adam Bartos)
 ‫ﺧﺪا‬
‫ﺑﺰرگ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻳﻦ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را زﻫﺮآﮔﻴﻦ ﻣﻲ ﺳﺎزد‬

‫ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ ﻫﻴﭽﻨﺰ‬
Copyright © 2007 by Christopher Hitchens
,This edition is published by arrangement with Warner Books
.a division of Hachette Book Group USA, Inc. All rights reserved
All rights reserved. The use of any part of this publication reproduced,
transmitted
in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying,
,recording
or otherwise, or stored in a retrieval system, without the prior written
consent of the
publisher — or, in case of photocopying or other reprographic copying, a
licence from
the Canadian Copyright Licensing Agency — is an infringement of the
.copyright law
Library and Archives Canada Cataloguing in Publication
Hitchens, Christopher
.God is not great: how religion poisons everything / Christopher Hitchens
ISBN 978-0-7710-4142-6
.Religion - Controversial literature. I. Title .1
BL2775.3.H58 2007 200 C2007-901496-8
We acknowledge the financial support of the Government of Canada through
the Book Publishing Industry Development Program and that of the
Government of Ontario
through the Ontario Media Development Corporation's Ontario Book
Initiative. We further
acknowledge the support of the Canada Council for the Arts and the Ontario
Arts Council
.for our publishing program
Typeset in Granjon by M&S, Toronto
.Printed and bound in the U.S.A
.McClelland & Stewart Ltd
Sherbourne Street 75
Toronto, Ontario
M5A 2P9
www.mcclelland.com
07 08 09 10 11 5 4 3
 ‫‪For Ian McEwan‬‬
‫‪In serene recollection of‬‬
‫‪La Refulgencia‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻫﻤﻪي »ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲزﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ و ﺧﺮاﻓﺎت ﻫﻨﻮز‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﻛﺮده« و ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﭘﻴﺸﻜﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﺑﺮﮔﺮدان ﻛﻨﻨﺪه‬

‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري دارد‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻳﻚ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺣﺮﻓﻪاي ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ و ﺳﺎل‬
‫ﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ ﺑﻮده ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎري از روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫داﺷﺘﻪ و آن ﻫﺎ را در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﭼﻬﺮهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺮدم اﻟﻬﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﻨﺶ و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي‬
‫ﻛﺮدار و رﻳﺸﻪﻫﺎي ﭘﻨﺪار آﻧﺎن را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ذﻫﻦ ﭘﺮﺳﺸﮕﺮش اﻧﺴﺎن را ﺷﮕﻔﺖ‬
‫زده ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬آﻳﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ دﻳﺪ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ »داﻧﺶ را ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﺪ وﻟﻮ در‬
‫ﭼﻴﻦ« ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪاﻳﺪ؟ ﻫﻴﭽﻨﺰ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ »ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه دﺳﺖ ﺧﻮد را رو ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﻤﺪن‬
‫ﺟﻬﺎن در آن زﻣﺎن در ﺑﻴﺮون از ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎي آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ« ﻳﺎ ﺟﺎي دﻳﮕﺮي درﺑﺎره وﺣﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» ،‬درﺑﺎره دردﻫﺎ و ﺳﺮ و ﺻﺪا در ﺳﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﺮق ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺴﻮس ﺧﻮرد ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻇﺎﻫﺮي در ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻳﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ آرام‪ ،‬زﻳﺒﺎ و روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬

‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻛﺘﺎب ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را در ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺑﺎز ﻫﻢ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از ﺷﻴﻮه ﺧﺘﻨﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬
‫و دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎي ﮔﺎﻧﺪي و ﻧﻬﺮو و ﻛﺸﺘﺎر روﻧﺪآ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ‪ . . .‬ﺧﻮدﺗﺎن ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﻬﻮري ﻣﻮزي ﻣﻌﻨﻮي ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﻪ دﺳﺘﻜﺎري ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻋﻤﺪي ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ در ﺑﺮﮔﺮدان ﻛﺘﺎب دوزخ داﻧﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد و اﻟﺒﺘﻪ از ﭼﺎه ﺟﻤﻜﺮان ﻫﻢ‬
‫ﻳﺎدي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از ﻳﻚ ﺳﻮ ﺷﻌﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮده و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﺎﻻي ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﻨﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮاري در آن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﺮا از ﻛﺎﺳﺘﻲ ﻫﺎي آن آﮔﺎه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪن ﻧﺎم ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت »ﺧﺪا ﺑﺰرگ اﺳﺖ« ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﷲ اﻛﺒﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﻤﻪي ﻣﺎ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روزﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ آن را ﺷﻨﻴﺪه ﺳﭙﺲ درﻳﺎﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺑﺨﺶ ﺳﭙﺎسﻫﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ »ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻢ و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ و ﺧﺮاﻓﺎت ﻫﻨﻮز ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﻛﺮده و اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺑﺪﺳﺖ آنﻫﺎ ﺑﺮﺳﺪ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺮﻛﻲ ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ از اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﻛﻬﻦ را اراﺋﻪ دادهام‪«.‬‬

‫ﺑﻬﻤﻨﻴﺎر ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬

‫اﻳﺮان ‪ ‬‬

‫‪ ‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪1‬‬ ‫آﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬ ‫ﻳﻚ‬

‫‪18‬‬ ‫ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي دﻳﻨﻲ‬ ‫دو‬
‫‪47‬‬ ‫ﮔﺮﻳﺰ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﺧﻮك؛‬ ‫ﺳﻪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻴﺰاري ﻣﻠﻜﻮت از ﺧﻮك‬
‫‪55‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‬
‫زﻫﺮآﮔﻴﻨﻲ دﻳﻦ ﺑﺮاي آن‬
‫‪79‬‬ ‫ادﻋﺎﻫﺎي ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دروﻏﻴﻦ دﻳﻦ‬ ‫ﭘﻨﺞ‬
‫‪91‬‬ ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬ ‫ﺷﺶ‬
‫‪122‬‬ ‫وﺣﻲ‪:‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‬
‫ﻛﺎﺑﻮس ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬
‫‪136‬‬ ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ«‪،‬‬ ‫ﻫﺸﺖ‬
‫ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬
‫‪154‬‬ ‫ﻗﺮآن‪ ،‬اﻗﺘﺒﺎس از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي‬ ‫ﻧﻪ‬
‫ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬
‫‪172‬‬ ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬ ‫ده‬
‫و رد ﺟﻬﻨﻢ‬
‫‪192‬‬ ‫»ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﭘﺴﺖ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه«‬ ‫ﻳﺎزده‬
‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬
‫‪211‬‬ ‫ﭘﺲ درآﻣﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ دﻳﻦ‬ ‫دوازده‬
‫‪216‬‬ ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎن ﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫ﺳﻴﺰده‬
‫‪243‬‬ ‫ﻫﻴﭻ راه ﻛﺎر »ﺷﺮﻗﻲ« ﻫﻢ در ﭘﻴﺶ رو ﻧﺪارﻳﻢ‬ ‫ﭼﻬﺎرده‬
‫‪256‬‬ ‫دﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎه آدم و ﺣﻮا‬ ‫ﭘﺎﻧﺰده‬
‫‪269‬‬ ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﻮاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﺷﺎﻧﺰده‬
‫‪284‬‬ ‫اﻧﻜﺎري ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‪:‬‬ ‫ﻫﻔﺪه‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬
‫‪314‬‬ ‫ﺳﻴﺮﺗﻲ ﻧﺎبﺗﺮ‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ‬
‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬
‫‪343‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺨﻦ‬ ‫ﻧﻮزده‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ ﻧﻮﻳﻦ و ﺗﺎزه‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاريﻫﺎ‬
‫‪345‬‬ ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬
 ‫آه‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺴﺘﻪ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪،‬‬

‫زاده ﺷﺪن ﺑﺎ ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﻳﮕﺮ؛‬

‫ﭼﻪ ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ ﺑﭽﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاﺧﺘﻦ و ﺗﺎزه ﻏﺮور ﻫﻢ ﻏﺪﻏﻦ اﺳﺖ‬

‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺻﺪاي ﺣﻜﻢ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺘﻮﻓﺎ‪١‬‬ ‫‪ -‬ﻓﻮﻟﻚ ﮔﺮوﻳﻼ‪،‬‬

‫و ﻣﻲﭘﻨﺪاري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮ‬

‫دﻟﺶ ﻣﻲﺗﭙﺪ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﻮس ﺑﺎز ﺧﺪﻣﻪي ﺗﻌﺼﺐ‬

‫ﺧﺪا رازي را ﺳﭙﺮده و ﻣﺮا اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫ﺧﻮب ﺧﻮب ‪ -‬ﭼﻪ ﺷﻮد؟ ﺑﺎور ﻛﻦ آن را ﻫﻢ!‬

‫‪ -‬رﺑﺎﻋﻴﺎت ﻋﻤﺮ ﺧﻴﺎم‬

‫)ﺑﺮﮔﺮدان رﻳﭽﺎرد ﻟﻲ ﮔﺎﻟﻴﻦه‪(٢‬‬

‫آرام ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺎ آراﻣﺶ آنﻫﺎ در ﻧﺎم ﺗﻮ ﻧﻔﺲ آﺧﺮ را ﻛﺸﻴﺪه‬
‫و ﻓﺮاﺗﺮ از ﮔﻮر ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮگ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺎ راز را‬
‫ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارﻳﻢ و ﺑﺮاي ﺷﺎدي ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺎ آن را ﺑﺎ ﭘﺎداﺷﻲ‬
‫ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ و ﺟﺎودان وﺳﻮﺳﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻔﺘﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺑﺰرگ ﺑﻪ درﮔﺎه »ﻣﻨﺠﻲ«‬
‫ﺑﺮداران ﻛﺎراﻣﺎزوف‬

‫‪1. FULKE GREVILLE, Mustapha‬‬

‫ﺭﻭﺷﻥ ﻧﺷﺩ ﺍﻳﻥ ﮐﺩﺍﻡ ﺭﺑﺎﻋﯽ ﺧﻳﺎﻡ ﺍﺳﺕ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺑﺭﮔﺭﺩﺍﻥ ﺁﻥ ﺳﺭﻫﻡ ﺷﺩ ‪2. RICHARD LE GALLIENNE TRANSLATION‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻳﻚ‬

‫ﺳﺮآﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬

‫اﮔﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻧﺎﻫﻤﻨﻮا و در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﺮود و ﺑﻜﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺷﻴﻄﻨﺖ و ﮔﻤﺮاﻫﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ وي را ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ )و ﺑﻲﮔﻤﺎن آﮔﺎﻫﻢ ﻛﻪ ان اﻓﺮاد‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم و در ﺟﻤﻊ‬
‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ﺑﺨﺸﺶ را ﻣﻲﺳﺘﺎﻳﻨﺪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﭘﻴﮕﻴﺮي اﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﻮه را دارﻧﺪ(‪ ،‬آن ﮔﺎه اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻳﺎ آﻗﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﻲ و‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺻﻴﻒ در ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ‪-‬ﮔﻮﻳﺎ‪ -‬ﻣﺮا ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﻳﺎدوارهي ﻳﻚ زن ﺳﺎده‪ ،‬ﭘﺎكدل‪ ،‬ﺧﻮب ﺑﺎ اﻳﻤﺎن اﺳﺘﻮار و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ را ﻧﺎﭘﺎك ﻣﻲ ﺳﺎزد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻮ ﺟﻴﻦ واﺗﺲ‪ ١‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﺴﺮﻛﻲ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻧﻪ ﺳﺎل ﺑﻮدم و ﺑﻪ آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻲ در ﻛﺮاﻧﻪ‬
‫دارﺗﻤﻮر‪ ،٢‬در ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ٣‬ﻣﻲرﻓﺘﻢ‪ ،‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﺎﻧﻢ واﺗﺲ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺮا در‬
‫درﺳﻲ درﺑﺎره ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ درﺑﺎره ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس آﻣﻮزش دﻫﺪ‪ .‬او ﻣﺮا و ﻫﻢ‬
‫ﺷﺎﮔﺮديﻫﺎي ﻣﺮا‪ ،‬ﭘﻴﺎده‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﺷﻪي زﻳﺒﺎﻳﻲ از ﺳﺮزﻣﻴﻦ زادﮔﺎﻫﻢ ﺑﺮده و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد‬
‫ﻣﻲداد ﺗﺎ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲ ﭘﺮﻧﺪهﻫﺎ‪ ،‬درﺧﺘﺎن و ﮔﻴﺎﻫﺎن را از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ‬
‫دل اﻧﮕﻴﺰي ﻛﻪ در ﭘﺮﭼﻴﻨﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻛﭙﻪﻫﺎي ﺗﺨﻤﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ آﺷﻴﺎﻧﻪ‬

‫‪1. Mrs. Jean Watts‬‬

‫‪2. Dartmoor‬‬
‫‪3. England‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫روي ﻫﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد؛ در راه اﮔﺮ ﺗﻴﻎﻫﺎي ﮔﺰﻧﻪ ﭘﺎﻫﺎ را ﻣﻲﺧﺮاﺷﻴﺪ )ﭼﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻠﻮار‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲﭘﻮﺷﻴﺪﻳﻢ( آن دور و ﺑﺮﻫﺎ ﺑﺮگﻫﺎي ﺗﺮﺷﻚ ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ دل ﻣﺎ‬
‫را ﺧﻨﻚ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﻫﻤﻪي اﻳﻦﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻣﻮزه ﺷﻜﺎرﺑﺎن«‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮان ﻛﺸﺖ ﮔﺎهﻫﺎي‬
‫ﻣﺤﻠﻲ ﻻﺷﻪﻫﺎي ﻣﻮشﻫﺎ‪ ،‬راﺳﻮﻫﺎ و دﻳﮕﺮ آﻓﺖﻫﺎ و ﻧﺎﺑﻮدﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮلﻫﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻮاﻓﻘﺖ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺪاﻳﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬در ﻳﺎد ﻣﻦ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﺎﻣﻪﻫﺎي روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺟﺎن ﻛﻠﺮ‪ ١‬را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺣﺎل و ﻫﻮاي آن ﭼﻪ را‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ در ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﻛﻼس دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻮار ﻛﺎﻏﺬي ﭼﺎﭘﻲ داده ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ »ﺟﺴﺘﺠﻮ در‬
‫ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ« ﻧﺎم داﺷﺖ و از ﺳﻮي ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺮﺟﻊ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ آﻣﻮزش دﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪) .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﻲ روزاﻧﻪ‪ ،‬اﺟﺒﺎري و ﺣﻜﻤﻲ‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺑﻮد‪ (.‬در ﺑﺮﮔﻪ ﻳﻚ ﺗﻚ آﻳﻪ از ﻛﺘﺎب ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه و‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻳﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻛﻼس ﻳﺎ آﻣﻮزﮔﺎر‪ ،‬ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﻧﻮﺷﺘﺎري‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻔﺖ در‬
‫درﺑﺎره ﭼﻪ ﺑﻮده و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﻨﻮي آن ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﺎﺷﻖ اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﺣﺘﺎ ﺳﺮآﻣﺪ ﺑﻮدم‬
‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺗﻲ وﺳﺘﺮ‪ (٢‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ در ﻛﻼس ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ »ﺳﺮآﻣﺪ« ﺷﺪم‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺮآﻏﺎز ﻣﻦ در ﻧﻘﺎدي ﻧﻮﺷﺘﺎري و ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﻪي ﺑﺨﺶ را ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ آﻳﻪ ﻣﻲرﺳﻴﺪ و ﭘﺲ از آن را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪم ﺗﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ »ﻧﻜﺘﻪ« ﺳﺮﻧﺦ اﺻﻠﻲ‬
‫را ﺑﺪﺳﺖ آوردهام‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ از ﭘﺲ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﻣﻲآﻳﻢ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي دﻟﺨﻮر ﻛﺮدن‬
‫ﺗﻠﻤﻮدي‪٣‬‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮدم‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد ﺷﻴﻮه آنﻫﺎ »ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﻨﻬﺎ«‬
‫ﻳﺎ ﻗﺮآﻧﻲ ﻳﺎ »ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا‪ «۴‬ﻫﺴﺖ‪ .،‬اﻳﻦ ورزﺷﻲ ﺧﻮب و ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻐﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎري‪ ،‬روزي آﻣﺪ ﻛﻪ آﻣﻮزﮔﺎر ﮔﺮاﻣﻲ و ﺑﻴﭽﺎره ﺧﺎﻧﻢ واﺗﺲ ﭘﺎ را از ﮔﻠﻴﻢ ﺧﻮد‬
‫درازﺗﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازي در ﺟﺴﺘﺠﻮي آﻣﻴﺨﺘﻦ دو ﻧﻘﺶ ﺧﻮد ﻫﻢ ﭼﻮن آﻣﻮزﮔﺎر‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻣﻌﻠﻢ ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» ،‬ﺧﻮب ﺷﻤﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﺑﺨﺸﻨﺪه ﻫﺴﺖ‪ .‬او ﻫﻤﻪ ي درﺧﺘﺎن و ﮔﻴﺎﻫﺎن را ﺳﺒﺰ آﻓﺮﻳﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ‬

‫‪1. John Clare‬‬ ‫ﭼﺎﻣﻪ ﺳﺭﺍی ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ‬

‫‪2. Bertie Wooster‬‬
‫‪3. Talmudic‬‬ ‫ﻣﺟﻣﻭﻋﻪ ﻗﻭﺍﻧﻳﻥ ﺁﻳﻳﻧﯽ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻳﻬﻭﺩ‬
‫‪4. Fundamentalist‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﺳﺮآﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬

‫رﻧﮕﻲ آرام ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي ﭼﺸﻢ ﻫﺎي ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ رﻧﮓ‪ ،‬ﮔﻴﺎﻫﺎن‬
‫ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻨﻔﺶ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﺮﺗﻘﺎﻟﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﻳﻨﻚ ﻫﺸﺪارﻳﺪ ﺑﺮاي آن ﭼﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺮﻣﺎﻫﻲ ﭘﺎرﺳﺎ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻧﻮ‬
‫واﺗﺲ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ‪ :‬او ﺑﻴﻮه ﺑﺪون ﻓﺮزﻧﺪ و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﮓ دوﺳﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﻲ و ﭘﻴﺮ ﮔﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم روور‪ ١‬داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻣﻲآﻣﺪ و ﻣﺎ را ﭘﺲ از ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎر‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ و ﺧﻮراﻛﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻬﻨﻪ و ﻛﻤﻲ زوار در رﻓﺘﻪ ﺧﻮدش در‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ راهآﻫﻦ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻴﻄﺎن او را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺑﻮده ﺗﺎ ﻣﺮا ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻼق ﺗﺮ از ﻣﺎر زﻳﺮك در ﺑﺎغ ﺑﻬﺸﺖ‪ ٢‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﻮ واﺗﺲ ﻫﻴﭻﮔﺎه ﺻﺪاي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﻧﺒﺮد ﻳﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺸﻮﻧﺖآﻣﻴﺰ ﻧﺪاد ‪ -‬ﻧﻤﻲﺷﻮد درﺑﺎره ﻫﻤﻪ آﻣﻮزﮔﺎران‬
‫ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﮔﻔﺖ‪ -‬و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻳﻚ از آن آدمﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﺎدواره و ﺧﺎﻃﺮه‬
‫آنﻫﺎ در ﻣﻴﺪل ﻣﺎرچ‪ ٣‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان درﺑﺎره آنﻫﺎ ﮔﻔﺖ اﮔﺮ‬
‫»اوﺿﺎع ﺑﺮاي ﺗﻮ و ﻣﻦ آن ﻗﺪرﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪ ﻧﺒﻮد« اﻳﻦ »ﻧﻴﻤﻲ ﻣﺪﻳﻮن‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ درﺳﺘﻲ داﺷﺘﻪ و در آراﻣﮕﺎﻫﺎي ﺑﺪون زاﻳﺮ آرام‬
‫ﺧﻮاﺑﻴﺪهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺎري از اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻧﻮ واﺗﺲ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻣﻴﺨﻜﻮب ﺷﺪم‪ .‬ﻛﻔﺶﻫﺎي ﺑﻨﺪي‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻦ از ﺧﺠﺎﻟﺖ او در ﻫﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪ‪ .‬در ﺳﻦ ﻧﻪ ﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻫﻴﭻ ﺗﺼﻮري از‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﻃﺮاﺣﻲ‪ ۴‬ﻳﺎ ﻓﺮﮔﺸﺖ داروﻳﻨﻲ‪ ۵‬ﻫﻢ ﭼﻮن ﻫﻤﺎورد و رﻗﻴﺒﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ‪ ۶‬و ﺳﺒﺰﻳﻨﻪ‪ ٧‬ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬رازﻫﺎي ژﻧﻮم در آن زﻣﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﻦ‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﭼﻴﺰي از آن ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ دﻳﺪاري از ﭘﻬﻨﻪي‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﻛﻪ در آن ﺟﺎ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ﻛﻞ ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر زﺷﺘﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﻲﺗﻔﺎوت ﺑﻮده ﻳﺎ دﺷﻤﻦ آن‬

‫‪1. Rover‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺩﻭﺵ‬

‫‪2. Garden of Eden‬‬
‫‪3. Middlemarch‬‬ ‫ﺩﺍﺳﺗﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻡ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻭ ﮔﺯﺍﺭﺷﮕﺭ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٨١٩-١٨٨٠‬‬
‫‪4. Design‬‬
‫‪5. Darwinian evolution‬‬
‫‪6. Photosynthesis‬‬
‫‪7. Chlorophyll‬‬

‫‪٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ داﻧﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ از ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮدم‪،‬‬
‫آﻣﻮزﮔﺎر ﻣﻦ ﻛﺎري ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰي را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ دو ﮔﺰاره ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﻳﺰد‪.‬‬
‫ﭼﺸﻢﻫﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻃﺒﻴﻌﺖ ﭼﺮﺧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﮔﺰاﻓﻪﮔﻮﻳﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻳﻦ درك ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻫﻤﻪ روﻳﺪادﻫﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد دارم وﻟﻲ ﻣﺪت درازي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدم ﻧﻴﺰ آﻏﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻮدم‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ اﮔﺮ ﺧﺪا آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻫﺮ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم آن ﭼﻪ ﻛﻪ او ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﭼﺮا ﻣﺎ وﻇﻴﻔﻪ دارﻳﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ او را‬
‫ﻋﻴﺴﺎ‪١‬‬ ‫»ﺳﺘﺎﻳﺶ« ﻛﻨﻴﻢ؟ ﺳﻮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﺨﺺ ﻛﻮري را ﻛﻪ ﺗﺼﺎدﻓﻲ او دﻳﺪه درﻣﺎن ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻮري‬
‫را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ از ﻣﻴﺎن ﻧﺒﺮده ﺑﻮد؟ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي درﺑﺎره ﺑﻴﺮون اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ او ﻫﺴﺖ ﭼﻮن ﺷﻴﻄﺎنﻫﺎ وارد ﻳﻚ ﮔﻠﻪ ﺧﻮك ﺷﺪ؟ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺪﺟﻨﺴﻲ‬
‫و زﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎدوي ﺳﻴﺎه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ و ﻧﻴﺎﻳﺶ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﭼﺮا ﻫﻴﭻ دﺳﺘﺎوردي ﻧﺪارد؟ ﭼﺮا ﻧﺎﭼﺎرم در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎري روﺳﻴﺎه ﻫﺴﺘﻢ؟ ﭼﺮا ﻣﻮﺿﻮعﻫﺎي راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ و‬
‫ﺳﻜﺲ اﻳﻦ اﻧﺪازه ﺑﺪ و زﻫﺮآﮔﻴﻦ ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد؟ از ﻫﻤﺎن ﻫﻨﮕﺎم درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫دودﻟﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎي ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎدي و ﺷﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫دﻳﻨﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻲﭘﺎﺳﺦ دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎ‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪) .‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ »ﺑﺮاي ﻣﻦ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ«‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ »ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ داد« ﭼﻮن اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻮدن‪،‬‬
‫ﭼﺎره ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺰ اﺳﺖ‪ (.‬ﻣﺪﻳﺮ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﺒﺎدت روزاﻧﻪ و ﻧﻤﺎزﻫﺎ را ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن داده و‬
‫دﻓﺘﺮ دﺳﺘﻚ را ﻧﮕﻪ ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬وي ﻛﻤﻲ آزارﮔﺮ و ﺳﺎدﻳﺴﺘﻴﻚ‪ ٢‬ﺑﻮد ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ‬
‫ﻳﻚ دوﻻب ﻫﻢ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎزي‪) ٣‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ وﻗﺖ ﭘﻴﺶ او را ﺑﺨﺸﻴﺪم ﭼﻮن وي‬
‫دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﺴﺨﻪ از ﻛﺘﺎب ﭘﻠﻬﻢ ﮔﺮﻧﻮﻳﻼ ودﻫﺎوس‪ ۴‬را‬

‫‪1. Jesus‬‬
‫‪2. Sadist‬‬
‫‪3. Homosexual‬‬
‫‪4. P. G. Wodehouse‬‬ ‫ﻁﻧﺯﻧﻭﻳﺱ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٨٨١-١٩٧٥‬‬

‫‪٤‬‬
 ‫ﺳﺮآﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻦ اﻣﺎﻧﺖ داد( ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮي روزي ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺟﺪي ﺑﺮاي ﺷﻤﺎري از ﺑﭽﻪﻫﺎ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪» ،‬ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ي ﻧﻜﺘﻪ ﻫﺎي اﻳﻤﺎن را اﻛﻨﻮن ﻧﺒﻴﻨﻴﺪ‪ «.‬ﺳﭙﺲ اداﻣﻪ داد‬
‫»وﻟﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ آن را ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دوﺳﺘﺶ دارﻳﺪ را از دﺳﺖ‬
‫ﺑﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﺧﺸﻤﻲ ﻧﺎب و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﻲاﻳﻤﺎﻧﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮدم‪ .‬ﭼﺮا‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ دﻳﻦﻫﺎ ﺷﺎﻳﺪ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻲﺧﻴﺎل‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي آراﻣﺶ و ﺗﺴﻜﻴﻦ ﺑﻪ دﻳﻦ ﭘﺸﺖﮔﺮم ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻘﺪر ﺧﻔﺖ و ﺧﻮاري‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﻴﺰده ﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻧﻴﻤﭽﻪ روﺷﻦاﻧﺪﻳﺶ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺪم‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ از زﻳﮕﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﻳﺪ‪ ١‬ﭼﻴﺰي ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑﻮدم ‪-‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮاي درك ﻛﺮدار‬
‫ﻣﺪﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرآﻣﺪ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬وﻟﻲ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬار ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ وي آﻳﻨﺪه‬
‫ﻳﻚ ﺗﻮﻫﻢ‪ ٢‬داﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻫﻤﻪي اﻳﻦﻫﺎ را در ﮔﻮش ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺨﺖ داﺷﺘﻦ‬
‫ﺑﺎوري درﺳﺖ از او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻬﺮهﻛﺸﻲ در زﻣﺎن ﻛﻮدﻛﻲ ﻳﺎ آﻣﻮزﺷﻲ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ از ﻣﻴﺎن‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎي اﻧﺴﺎن دﭼﺎر اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻮده و ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺘﻮان دﻳﻦ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺒﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺷﻮد‪) .‬ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ‬
‫ﮔﺎه ﭘﻴﺶ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻳﺪﻳﻢ ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻫﻤﺪﺳﺖ ﮔﻨﺎه ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﻲ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن‬
‫آﻟﻮدهﺷﺪه ﻳﺎ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در زﺑﺎن ﻻﺗﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪» ،‬از ﺳﺮ ﻫﻴﭻ ﺑﭽﻪاي ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ («.٣‬وﻟﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻏﻴﺮدﻳﻨﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺰهﻛﺎريﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﺑﺪﺗﺮ از آن را‬
‫اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻫﻨﻮز ﭼﻬﺎر اﻳﺮاد و ﺧﺮده ﺳﺎده ﻧﺸﺪﻧﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي دﻳﻦ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻧﺴﺎن و ﻛﻴﻬﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي دروﻏﻴﻦ درﺑﺎره ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮدﮔﻲ را ﺑﺎ‬

‫‪1. Sigmund Freud‬‬ ‫ﺭﻭﺍﻥﺷﻧﺎﺱ ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩ ﺍﺗﺭﻳﺷﯽ‪ ،‬ﺑﻧﻳﺎﻥﮔﺫﺍﺭ ﺭﻭﺍﻥ ﮐﺎﻭی )‪(١٨٥٦-١٩٣٩‬‬
‫‪2. The Future of an Illusion‬‬
‫‪3. No child's behind left‬‬

‫‪٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﻔﺲ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻣﻴﺰد ﻛﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﺎﻣﺪ و ﻫﻢ ﺳﺒﺐ ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺟﻨﺴﻲ‬

‫ﺷﺪه و ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ رﻳﺸﻪ در آرزوﻫﺎي ﭘﻮچ دارد‪.‬‬
‫ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻐﺮور و ﺧﻮدﺑﺰرگ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﺷﻢ اﮔﺮ ادﻋﺎ ﻛﻨﻢ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺸﺖ ﻟﺒﻢ ﺳﺒﺰ ﺷﻮد اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺧﺮده و اﻳﺮاد را درﻳﺎﻓﺘﻢ )ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‬
‫آﺷﻜﺎر و زﻧﻨﺪه ﺷﺪم ﻛﻪ اﻓﺮادي ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﺮاي آراﺳﺘﻪ ﺷﺪن و‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪن ردا ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‪ ،‬دﻳﻦ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ(‪ .‬وﺟﺪاﻧﻲ ﺷﻜﻲ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻔﺮ‬
‫از ﻣﺮدم دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﻣﻲرﺳﻨﺪ و از آن‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ در ﺻﺪﻫﺎ ﺟﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و در ﭼﻨﺪ ده ﻛﺸﻮر ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮدهام‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎوري ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﺎن ﺑﺎور ﻗﻠﺒﻲ‬
‫را ﭘﺲ از ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎي دﺷﻮار رﻫﺎ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﺎن ﻟﺤﻈﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻮر از‬
‫ﺑﻲاﻳﻤﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دم و ﻟﺤﻈﻪ آن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻗﻲ زودﮔﺬر ﺑﻮد اﮔﺮ ﭼﻪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ روﻳﺪادي ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﺎول ﺗﺮﺳﻮﺳﻲ‪ ١‬در راه دﻣﺸﻖ‪ ٢‬آﻣﺪ ﺻﺮﻋﻲ و ﻣﻜﺎﺷﻔﻪاي )و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻗﻀﺎوﺗﻲ اﺧﻼﻗﻲ( ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎﺳﺖ‪ ،‬درﺑﺎره‬
‫ﺧﻮدم و ﻫﻤﻔﻜﺮاﻧﻢ‪ .‬ﺑﺎور ﻣﺎ ﻳﻚ دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺻﻮل ﻣﺎ ﺑﺎور ﻗﻠﺒﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺧﺮد‬
‫و داﻧﺶ ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬زﻳﺮا آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺴﻨﺪه و ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺎ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎ داﻧﺶ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮده ﻳﺎ ﺧﺮد را زﻳﺮ ﭘﺎ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬درﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ در ﺑﺴﻴﺎري از ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ آزادي ﭘﺮﺳﺶ‪،‬‬
‫آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ و ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮدش ارج ﻣﻲﮔﺬارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
‫ﺧﺸﻚﻣﻐﺰي‪ ٣‬ﻧﮕﻪ ﻧﻤﻲدارﻳﻢ‪ :‬اﺧﺘﻼف دﻳﺪﮔﺎه ﻣﻴﺎن ﭘﺮﻓﺴﻮر اﺳﺘﻔﺎن ﺟﻲ دروازه‪ ۴‬و‬
‫ﭘﺮﻓﺴﻮر رﻳﭽﺎرد داوﻛﻴﻨﺰ‪» ۵‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻓﺮﮔﺸﺖ« دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﻜﺎفﻫﺎي ﭘﺮ ﻧﺸﺪه در‬
‫ﺗﺌﻮري ﭘﺴﺖ‪-‬داروﻧﻴﺴﻢ‪ ،۶‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎر ژرف اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬

‫‪1. Saul of Tarsus‬‬ ‫ﺍﻣﺎﻡ ﭘﻭﻟﺱ ﺩﺭ ﺁﻳﻳﻥ ﺗﺭﺳﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﻪ ﻣﮑﺎﺷﻔﻪﺍی )ﺍﺯ ﻧﮕﺭ ﺩﺍﻧﺷﻣﻧﺩﺍﻥ ﺻﺭﻉ( ﺍﺳﺕ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺑﺭﺍی ﻭی ﺭﻭیﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻣﺎﻳﻪ ﺁﻥ ﺷﺩﻩ ﺗﺎ ﻭی ﺑﻪ ﭘﺷﺗﻳﺑﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﻣﺳﻳﺢ ﺑﺭﺧﻳﺯﺩ‬
‫‪2. Damascene‬‬
‫‪3. Dogmatically‬‬
‫‪4. Stephen Jay Gould‬‬ ‫ﺩﻳﺭﻳﻥ ﺷﻧﺎﺱ ﻭ ﺯﻳﺳﺕﺷﻧﺎﺱ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪(١٩٤١-٢٠٠٢‬‬
‫‪5. Richard Dawkins‬‬ ‫ﺯﻳﺳﺕ ﺷﻧﺎﺱ ﻭ ﺑﻳﺧﺩﺍی ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩی ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٤١‬‬
‫‪6. Post-Darwinian‬‬

‫‪٦‬‬
 ‫ﺳﺮآﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬

‫ﺗﻜﻔﻴﺮ دو ﺳﻮ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺪارك و ﺧﺮدورزي راز آن را‬
‫ﺑﮕﺸﺎﻳﻴﻢ‪) .‬دﻟﺨﻮري ﻣﻦ از ﭘﺮﻓﺴﻮر داوﻛﻴﻨﺰ و داﻧﻴﺎل دﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﭼﻨﺪشآور‬
‫آﻧﺎن ﻛﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي ﺧﻮﻳﺶ را »ﺳﺮزﻧﺪه« ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻫﻨﻮز ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ‬
‫ﮔﻔﺘﮕﻮي اداﻣﻪدار اﺳﺖ‪ (.‬ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺸﺶ ﺷﮕﻔﺘﻲ و راز و ﺗﺮس اﻳﻤﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ :‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و ﻫﻨﺮ و ادﺑﻴﺎت دارﻳﻢ و درﻳﺎﻓﺘﻪاﻳﻢ ﻛﻪ ﮔﺮه دﺷﻮاريﻫﺎي ﺑﺰرگ اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﺷﻜﺴﭙﻴﺮ‪ ١‬و ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي‪ ٢‬و ﺷﻴﻠﺮ‪ ٣‬و داﺳﺘﺎﻳﻮﺳﻜﻲ‪ ۴‬و ﺟﻮرج اﻟﻴﻮت‪ ۵‬ﺑﻬﺘﺮ از‬
‫داﺳﺘﺎنﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ رازآﻟﻮد ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﺮآن ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ رﻣﺎن‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺧﺮد و روح اﺳﺖ‪ -‬ﭼﻮن ﺗﺸﺒﻴﻪ و واژه ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي روح ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﻳﺎ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺎور ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻫﻴﭻ آﻣﺎري ﻫﺮﮔﺰ ﭘﻴﺪا ﻧﺸﺪه ﻛﻪ اﻓﺮادي‬
‫ﺑﺪون ﺑﺎور ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲﻫﺎ و ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺰهﻛﺎراﻧﻲ آزﻣﻨﺪ ﺑﻮده ﻳﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﻧﺸﺎن داده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﮋوﻫﺸﻲ آﻣﺎري ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ (.‬ﻣﺎ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﮕﺮ در وﺟﻮد ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺎدي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻲﻛﻮﺷﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي آنﻫﺎ آﻳﻨﺪه و ﺳﺮﭘﻨﺎه ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ دﺳﺖ ﻛﻢ ﺷﺪﻧﻲ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻮﺗﺎه زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮ‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺮدم ﻧﻪ ﻛﺮداري ﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻳﺪ رﻓﺘﺎر ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺎور دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺪون دﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ اﺧﻼﻗﻲ داﺷﺖ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ‪-‬ﭼﻮن دﻳﻦ ﻣﺎﻳﻪ آن‬
‫ﺷﺪه ﺗﺎ ﺷﻤﺎري ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺘﺎري ﺑﻬﺘﺮ از دﻳﮕﺮان ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺠﻮزﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم رﻓﺘﺎر ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻢ‬
‫رﻳﻴﺲ روﺳﭙﻲ ﺧﺎﻧﻪ‪ ۶‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﭘﺎكﺳﺎزي ﻛﻨﻨﺪه ﻧﮋادي‪ ١‬را ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻛﺸﻴﺪن اﺑﺮو‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1. Shakespeare‬‬ ‫ﻧﻣﺎﻳﺵ ﻧﻭﻳﺱ ﻭ ﺷﺎﻋﺭ ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٥٦٤-١٦١٦‬‬

‫‪2. Tolstoy‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﺳﻳﺎﺭ ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩ ﺭﻭﺳﯽ )‪(١٨٢٨-١٩١٠‬‬
‫‪3. Schiller‬‬ ‫ﺷﺎﻋﺭ ﻭ ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ )‪(١٧٥٩-١٨٠٥‬‬
‫‪4. Dostoyevsky‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﺳﻳﺎﺭ ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩ ﺭﻭﺳﯽ )‪(١٨٢١-١٨٨١‬‬
‫‪5. George Eliot‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٨١٩-١٨٨٠‬‬
‫‪6. Brothel-keeper‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ و ﺑﺎ ارزشﺗﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻛﺎﻓﺮان ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪن ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻠﺰ ﭘﺎﺳﻜﺎل‪ ،٢‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﭘﺎي ﻣﺎ را ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» ،‬ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎر آﻣﺪهام ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎور ﻛﻨﻢ«‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪاي‬
‫ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ‪ .‬در ﻳﻜﻲ از ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ دورهﻫﺎي آزار دﻳﻨﻲ در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬در روﺳﺘﺎي‬
‫ﻣﻮﻧﺘﺎﻟﻴﻮ‪ ،٣‬ﻣﻔﺘﺶ ﻣﺬﻫﺒﻲ از ﻳﻚ زن ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ دودﻟﻲﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﺟﻬﻨﻢ را از ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ زن ﺑﻲﺷﻚ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ در ﺧﻄﺮي ﺑﺰرگ و ﻣﺮگ ﺳﺨﺖ و ﺑﺪي از ﺳﻮي ﻣﺮﺟﻊ دﻳﻨﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاه اوﺳﺖ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﭘﺎﺳﺦ داده ﻛﻪ از ﻛﺴﻲ اﻳﻦﻫﺎ را ﻧﺸﻨﻴﺪه و ﻫﻤﻪ از ﺧﻮدش اﺳﺖ‪) .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﺳﺎدﮔﻲ اﻧﺒﻮه ﭘﻴﺮوان دﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ را ﺳﺘﻮده وﻟﻲ ﻫﻴﭻ ﺳﺘﺎﻳﺸﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺷﺨﺺ در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون زور و در ﺳﻼﻣﺖ روان و ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ درﺳﺖ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫داده و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻣﻮرد ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﺮﻛﻮبﺷﺪه و ﺳﻮزاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻲ‬
‫ﺷﻤﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪(.‬‬
‫ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﻫﺮ روز‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮ ﻫﻔﺖ روز ﻳﻜﺒﺎر ﻳﺎ در روزﻫﺎي وﻳﮋه و ﺑﺰرگ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺎر زدن ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻳﺎ ﺳﺠﺪه ﻛﺮدن و ﻏﻠﺘﻴﺪن در ﻟﺠﻦ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎري و ﺑﻲ ﻛﻔﺎﻳﺘﻲ‪،‬‬
‫ﮔﺮد ﻫﻢ آﻳﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻫﻴﭻ روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪﺗﺮ از آنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﭘﺎﺳﺪاري از آﻣﻮزهﻫﺎي ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن و ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي آﻳﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﻣﺎﻣﺰادهﻫﺎ و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي )ﺣﺘﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺘﺎب ﺻﺤﺎﻓﻲ ﺷﺪه( ﺑﺮاي ﻣﺎ ﭼﻨﺪشآور اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻧﻘﻄﻪاي از‬
‫زﻣﻴﻦ »ﺧﺪاﻳﻲ و ﻣﻘﺪسﺗﺮ« از ﺟﺎيﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬زﻳﺎرتﻫﺎي‬
‫ﺑﻴﻬﻮده ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺗﺮس آﺷﻜﺎر ﻛﺸﺘﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻳﻮاري ﻳﺎ‬
‫ﻏﺎري ﻳﺎ زﻳﺎرﺗﮕﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻲ ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺪون ﺷﺘﺎب و ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ از ﻳﻚ ﺳﻮي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﮔﺎﻟﺮي ﺑﻪ ﺳﻮي دﻳﮕﺮ آن رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎ دوﺳﺘﻲ ﺧﻮب‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﭘﻴﺮاﻣﻮن زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺎﻫﺎر ﺑﺨﻮرﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از‬

‫‪1. Ethnic cleanser‬‬

‫‪2. Blaise Pascal‬‬ ‫ﻓﻳﺯﻳﮏﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺧﺗﺭﻉ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺿﯽﺩﺍﻥ ﻭ ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﮐﺎﺗﻭﻟﻳﮏ ﻓﺭﺍﻧﺳﻭی )‪(١٦٢٣-١٦٦٢‬‬
‫‪3. Montaillou‬‬ ‫ﺭﻭﺳﺗﺎﻳﯽ ﺩﺭ ﻓﺭﺍﻧﺳﻪ‬

‫‪٨‬‬
 ‫ﺳﺮآﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬

‫ﮔﺸﺖ و ﮔﺬارﻫﺎ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﻫﺎري ﻳﺎ ﺑﺎزدﻳﺪي از ﻳﻚ ﮔﺎﻟﺮي ﺑﺪون ﺷﻚ اﮔﺮ ﺟﺪي‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﺎ ﺑﺎور ﻳﺎ ﺑﺎورﻣﻨﺪاﻧﻲ از ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻳﺎ ﭼﺎﻣﻪ ﺳﺮاﻳﺎن ﺑﺰرگ دﻳﻨﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي آﮔﻮﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬اﻛﻮﻳﻨﺎس‪ ،‬ﻣﻮﺳﺎ ﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن و ﻧﻴﻮﻣﺎن‪ ١‬روﺑﺮو ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﭘﺮﺗﻮان ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪي ﻳﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪاي ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﺧﻨﺪهداري درﺑﺎره ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻴﻜﺮﺑﻲ ﺑﻴﻤﺎري ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻛﺮه ﺧﺎﻛﻲ در ﻛﻴﻬﺎن و‬
‫ﮔﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه آن در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﻧﻴﺰ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫روﺷﻨﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا اﻣﺮوزه ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﻓﺮاد وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﭼﺮا ﻓﺮدا دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آنﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬دﻳﻦ واﭘﺴﻴﻦ ﺳﺨﻦ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﻳﺎ ﺑﺰرگ ﻳﺎ اﻟﻬﺎمﺑﺨﺶ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را زﻣﺎن درازي ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ زده‪ :‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻳﺎ ﺟﻬﺶ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻏﻴﺮ از‬
‫اﻧﺴﺎنﮔﺮاﻳﻲ ﻣﺒﻬﻢ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬دﻳﺘﺮﻳﺶ ﺑﻨﻬﻮﻓﺮ‪ ،٢‬ﻳﻚ‬
‫ﻛﺸﻴﺶ ﻟﻮﺗﺮي‪ ٣‬و ﭘﺮدل ﻛﻪ دار زده ﺷﺪ ﭼﻮن ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﺎزيﻫﺎ‪ ۴‬را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﺣﻜﻤﺎي ﺧﻮﻳﺶ را از دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴﻢ ﭼﻮن ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ‬
‫ﻧﻴﺎﻳﺶﻫﺎي اﻣﺮوزي ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎزﺗﺎب ﺗﻜﺮارﻫﺎي دﻳﺮوز ﺑﻮده‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎﻳﺶﻫﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﻓﺮﻳﺎد ﻛﺸﻴﺪن و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻠﻲ ﭘﻴﺶرﻓﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻪ ﭘﻮﭼﻲ ﺗﺮﺳﻨﺎك را از‬
‫ﺧﻮد دور ﺳﺎزد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از دﻓﺎﻋﻴﻪﻫﺎ در ﺷﻴﻮه ﻣﺤﺪود ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺷﻜﻮه اﺳﺖ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻳﺎد ﭘﺎﺳﻜﺎل زﻧﺪه ﺷﻮد‪ -‬و ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫﺎ ﺗﻴﺮه و ﺑﻲﺧﺮداﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ -‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از آوردن ﻧﺎم ﻛﻠﻴﻮ اﺳﺘﺎﭘﻠﺰ ﻟﻮﻳﻴﺲ‪ ۵‬ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﺪ‪ -‬وﻟﻲ ﻫﺮ دو در ﻳﻚ‬
‫ﭼﻴﺰ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺗﺮﺳﻨﺎك آﺳﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آنﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﭼﻴﺰي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي را اﺛﺒﺎت ﻛﺮد! آزﺗﻚﻫﺎ‪ ۶‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﺮ روز‬
‫ﺳﻴﻨﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن را ﺑﺸﻜﺎﻓﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻧﺪ ﻓﺮدا ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ‪ .‬ﻓﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﺎن ﻧﺎﭼﺎرﻧﺪ ﺧﺪا ﺧﻮﻳﺶ را روزاﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آزﺗﻚﻫﺎ‬

‫‪1. Augustine, Aquinas, Maimonides, and Newman‬‬

‫‪2. Dietrich Bonhoeffer‬‬
‫‪3. Lutheran‬‬ ‫ﻟﻭﺗﺭی ﻳﺎ ﭘﺭﻭﺗﺳﺗﺎﻥ‬
‫‪4. Nazis‬‬
‫ﺩﺍﺳﺗﺎﻥﻧﻭﻳﺱ ﻭ ﻣﺗﺧﺻﺹ ﻗﺭﻭﻥ ﻭﺳﻁﯽ ﻭ ﺍﻟﻬﻳﺎﺕ ﺩﺍﻥ ﺍﻳﺭﻟﻧﺩی )‪5. C. S. Lewis (١٨٩٨-١٩٦٣‬‬
‫‪6. Aztecs‬‬ ‫ﻳﮏ ﺗﻣﺩﻥ ﺍﺯ ﻣﺭﺩﻡ ﺑﻭﻣﯽ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﮑﺯﻳﮏ ﺑﻭﺩﻩﺍﻧﺩ‬

‫‪٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺎﺷﻨﻮا اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﺴﻲ دﺳﺖ اﻓﺰار ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ‪-‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در اﺳﺘﺠﺎﺑﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ -‬وﻟﻲ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻏﺮور و ﺗﻜﺒﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در آن‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺗﺎ ﻛﺴﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ از ﮔﻨﺎه ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﺮده و‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﭙﻴﭽﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﻮد؟ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﮕﺎره و ﻓﺮض ﺑﺪرد‬
‫ﻧﺨﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﻮد و ﭼﻘﺪر ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ دﻳﺪﮔﺎه ﻧﻮﻳﻦ داﻧﺶ درﻳﺎﻓﺖ و درك‬
‫ﺷﺪه و ﭼﻨﺎن ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن اﻟﻬﺎم ﺷﺪه ﺧﺪاي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺴﺎن »ﺟﻮر« ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﺎ اﻣﺎم‪ ١‬و ﻣﻌﺠﺰه و اﻧﺠﻤﻦ و ﻧﺸﺴﺖﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺘﻮان ﻳﻚ‬
‫ﺧﺸﻚ اﻧﺪﻳﺸﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐ و دﮔﻢ‪ ٢‬را ﺑﺮ ﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ‪ -‬ﭘﺲ از درد و ﻣﺮگ و ﭘﻮﭼﻲ‬
‫و ﺳﺘﻤﮕﺮي ﻓﺮاوان‪ -‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷﻮﻳﻢ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ؟ ﺧﺪا‬
‫اﻧﺴﺎن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻬﺮه ﺧﻮد ﻧﺴﺎﺧﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮي ﺑﻮده ﻛﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﺑﻲدردﺳﺮي از ﻓﺮاواﻧﻲ ﺧﺪا و دﻳﻦ و ﺑﺮادرﻛﺸﻲ ﻫﻢ ﻣﻴﺎن دﻳﻦﻫﺎ و ﻫﻢ در درون دﻳﻦ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ و ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻤﺪن را ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫زﺷﺘﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺣﺎل ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ رخ ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺪذات‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي واﻗﻌﻴﺘﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬از ﻧﮕﺮ زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺪف ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭼﻴﺰي ﺑﻮده ﻛﻪ ﻟﻮب ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ‪ ٣‬ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﻏﺪد ﻓﻮق ﻛﻠﻴﻮي‪ ۴‬ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ ﺷﺪه و دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﻣﺎ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ از ﺳﻮي‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺷﻠﻪ ﻗﻠﻤﻜﺎري‪ ۵‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻳﺎ در ﺗﺮﻛﻴﺐ‪ ،‬ﺑﻲ ﺑﺮو و‬
‫ﺑﺮﮔﺮدد ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺮﺧﻲ رخ دادﻫﺎ ﻏﻴﺮ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ رﻫﻨﻤﻮد ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻬﺮ‬
‫ﺣﺎل ﭼﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎورﻫﺎي ﺗﻮانﻓﺮﺳﺎ و دﺷﻮار را ﻛﻨﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﭘﮋوﻫﺸﻲ از داورﻳﻦ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻫﺎوﻛﻴﻨﮓ ﻳﺎ ﻛﺎرﻳﻚ را ﺑﺮﻣﻲدارد ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ رو ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ آﺳﺎن ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮدان در زﻣﺎن ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻳﺎ در زﻣﺎﻧﻲ آﺷﻜﺎر‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي ﮔﺰﻳﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ روﺷﻨﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﻓﺮوﺗﻦ‬

‫‪1. Saints‬‬
‫‪2. Dogma‬‬
‫‪3. Prefrontal lobe‬‬ ‫ﺷﺧﺻﻳﺕ‪ ،‬ﭼﺎﺭﻩﺟﻭﻳﯽ‪ ،‬ﺗﻣﺭﮐﺯ‪ ،‬ﺩﺍﻭﺭی ﻭ ﺳﺧﻥ ﮔﻔﺗﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻥ ﺑﺧﺵ ﻣﻐﺯ ﻫﺳﺕ‬
‫‪4. Adrenal glands‬‬ ‫ﺍﻳﻥ ﻏﺩﺩ ﺩﺭﻭﻥﺭﻳﺯ ﭼﻧﺩﻳﻥ ﻫﻭﺭﻣﻭﻥ ﺟﻧﺳﯽ ﺗﺭﺷﺢ ﻣﯽﮐﻧﻧﺩ‬
‫‪5. Recipe‬‬

‫‪١٠‬‬
 ‫ﺳﺮآﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬

‫دروﻏﻴﻦ دﻳﻦداري ﻛﻪ ﺑﻴﻬﻮده ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻨﻲ را ﻣﻤﻜﻦ ﻛﺮده و ﺷﺮح دﻫﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫او ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﻲ از آﻓﺮﻳﺪه آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺷﻮد‬
‫ﻫﻤﻪ در ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻫﻢداﺳﺘﺎن و ﻫﻢرأي ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ ﻣﺎ ﺳﻜﻮﻻرﻫﺎي‬
‫اﻧﺴﺎنﮔﺮا و ﺑﻴﺨﺪا و آﮔﻨﻮﺳﺘﻴﻚ آرزو ﻧﺪارﻳﻢ ﺗﺎ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ را از ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎ ﻳﺎ آراﻣﺶ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻲﺑﻬﺮه و ﻣﺤﺮوم ﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ را ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻧﮕﺎرهﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي ﺑﺮداﺷﺖﺷﺪه ﺗﻠﺴﻜﻮپ ﻫﺎﺑﻞ ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰﺗﺮ و رﻣﺰآﻣﻴﺰﺗﺮ و زﻳﺒﺎﺗﺮ ‪ -‬و ﺑﺴﻴﺎر آﺷﻔﺘﻪﺗﺮ و ﮔﻴﺞﻛﻨﻨﺪهﺗﺮ و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﺗﺮ‬
‫‪ -‬در ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎﻫﺮ آﻓﺮﻳﻨﺶ زﻣﻴﻨﻲ ﻳﺎ داﺳﺘﺎن »آﺧﺮاﻟﺰﻣﺎﻧﻲ« ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻫﺎوﻛﻴﻨﮓ‪ ١‬درﺑﺎره »اﻓﻖ روﻳﺪاد‪ «٢‬را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﻛﻪ از ﻧﮕﺮ ﺗﺌﻮري درﺑﺎره‬
‫»ﺳﻴﺎﻫﭽﺎﻟﻪ« زﺑﺎن ﻣﻲرﻳﺰد و ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ آن ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪه )ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺨﻮاﻫﺪ و ﺑﺎ اﻓﺴﻮس و در اﺻﻞ‪» ،‬زﻣﺎن« ﺑﺴﻨﺪه و ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ( ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎز ﻫﻢ آن ﺷﺨﺺ ﺷﮕﻔﺖزده ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺎ و‬
‫»ﺑﻮﺗﻪ آﺗﺶ‪ «٣‬ﺑﻴﺨﻮد او ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ ﺑﻪ دﻫﺎن ﺧﻮاﻫﻢ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ آراﺳﺘﮕﻲ و‬
‫ﻗﺮﻳﻨﮕﻲ ﻳﻚ ﻣﺎرﭘﻴﭻ دوﺗﺎﻳﻲ‪ ۴‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﺳﭙﺲ زﻧﺠﻴﺮه ژﻧﻮم ﺧﻮﻳﺶ را ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎ دﻳﺪن ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻋﺎﻟﻲ در ﻛﺎﻧﻮن ﻫﺴﺘﻲ ﺧﻮد‬
‫ﺷﮕﻔﺖزده ﺷﺪه و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ )اﻣﻴﺪوارم( ﻛﻪ اﺷﺘﺮاكﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺗﻴﺮهﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ‪»-‬ﻧﮋاد«‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ »آﻓﺮﻳﻨﺶ« ﺑﻪ ﺳﻄﻞ زﺑﺎﻟﻪ ﻣﻲرود‪ -‬از اﻳﻦﻫﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ درك اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﮔﺴﺘﺮه و ﻗﻠﻤﺮو ﺟﺎﻧﻮري ﺑﻮده و درك‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻮران ﺷﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬آن ﮔﺎه دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاي‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺳﺎزﻧﺪه ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ آﺷﻜﺎر »ﻳﻚ ﻓﺮد« ﻧﺒﻮده و ﺑﻪ ﺟﺎي روﺑﺮو ﺷﺪن ﺑﺎ ﭼﻴﺰي‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻏﺮور ﻣﺎ آرزو دارد ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻓﺮﮔﺸﺘﻲ روﺑﺮو ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻨﺼﺮﻫﺎي‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاري ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه رازآﻣﻴﺰ و‬

‫‪1. Hawking‬‬
‫‪2. Event horizon‬‬
‫‪3. Burning bush‬‬ ‫ﺑﺭ ﭘﺎﻳﻪ ﺩﺍﺳﺗﺎﻥﻫﺎی ﮐﺗﺎﺏ ﺁﺳﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻭﺳﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻭﻩ ﻁﻭﺭ ﺭﻓﺕ ﺩﻳﺩ ﺑﻭﺗﻪﺍی ﺁﺗﺵ ﮔﺭﻓﺗﻪ‬
‫ﻭﻟﯽ ﻧﻣﯽﺳﻭﺯﺩ ﻭ ﺧﺩﺍ ﺍﺯ ﻣﻳﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻭی ﺳﺧﻥ ﮔﻔﺗﻪ‬
‫ﺍﻳﻥ ﺳﺎﺧﺗﺎﺭ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺯ ﮐﻭﭼﮏﺗﺭ ﺍﺯ ﺳﻠﻭﻝ ﺗﺎ ﺍﻧﺩﺍﺯﻩ ﮐﻬﮑﺷﺎﻥ ﻳﺎﻓﺕ ﻣﯽﺷﻭﺩ ‪4. Double helix‬‬

‫‪١١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺷﮕﻔﺖآور اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آن را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ :‬ﺑﺎﺳﻮادﺗﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ -‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻋﺘﺮاف ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﻮدش )ﺧﺎﻧﻢ ﻳﺎ آﻗﺎي ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ و ﺑﺎﺳﻮاد( ﻫﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻣﻲرود ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲداﻧﺪ وﻟﻲ دﺳﺖ ﻛﻢ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ و‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻛﻢ و ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮاي دﻟﺨﻮﺷﻲ و دﻟﮕﺮﻣﻲ دادن ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﺮض ﺷﺪه را داده ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‬
‫دﻟﺨﻮﺷﻲﻫﺎي دروﻏﻴﻦ‪ ،‬دوﺳﺖ دروﻏﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﺪان دﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ اﻧﻜﺎر‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺴﻜﻦ را دارد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ‪ ،‬آنﻫﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ داروﻧﻤﺎ و ﺷﻴﺸﻪﻫﺎي آب‬
‫رﻧﮕﻲ ﻫﺸﺪار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎزﮔﻮﻳﻲ و ﻧﻘﻞﻗﻮل ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﺮدمﭘﺴﻨﺪ در‬
‫دوران ﻧﻮﻳﻦ ‪ -‬ﺑﻲﺷﻚ ﻣﺮدمﭘﺴﻨﺪﺗﺮﻳﻦ در اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ -‬اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ‪ ١‬دﻳﻦ را‬
‫ﭼﻮن »اﻓﻴﻮن ﺗﻮده ﻫﺎ« ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ واروﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺴﺮ از ﺳﻼﻟﻪي ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﺎور‬
‫را ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺳﻬﻤﻲ در اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﮕﻞ درﺑﺎره ﺣﻖ‪ ،٢‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬

‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ دﻳﻨﻲ ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﻮ و ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪهي ﻧﮕﺮاﻧﻲ واﻗﻌﻲ و اﻋﺘﺮاض ﺑﺮ‬
‫ﺿﺪ ﻧﮕﺮاﻧﻲ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ آه ﻛﺸﻴﺪن آﻓﺮﻳﺪهي ﺳﺘﻢ دﻳﺪه‪ ،‬ﻗﻠﺐ ﺟﻬﺎن‬
‫ﺑﺪون ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن ﻛﻪ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ روح ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺪون روح‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ اﻓﻴﻮن ﺗﻮدهﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن دﻳﻦ ﭼﻮن ﺗﻮﻫﻢ ﺷﺎديﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺷﺎدي واﻗﻌﻲ‬
‫ﻣﺮدم ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪي دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻦ از ﺗﻮﻫﻤﺎت ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ‬
‫و وﺿﻌﻴﺖ آن ﺧﻮاﻫﺸﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﻫﻤﺎت‬
‫دارد‪ .‬ﻧﻘﺪ دﻳﻦ در ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ ﻧﻘﺪ ﻛﺮه ﺧﺎﻛﻲ درﻳﻎ و اﻧﺪوه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺎﻟﻪ آن دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﺎدي ﭼﻴﺪن ﮔﻞﻫﺎي ﺧﻴﺎﻟﻲ از ﻏﻞ و زﻧﺠﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻪ آن‬

‫‪1. Marx‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺱ ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺳﻭﺳﻳﺎﻟﻳﺳﺕ ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ )‪(١٨١٨-١٨٨٣‬‬

‫‪2. Contribution to the Critique of Hegel's Philosophy of Right‬‬

‫‪١٢‬‬
 ‫ﺳﺮآﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺗﺨﻴﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﻮﺷﺪﻟﻲ ﺳﺮ ﻧﻬﺪ ﺑﻠﻜﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎل او ﺧﻮد را از ﻏﻞ و زﻧﺠﻴﺮ آزاد ﻛﺮده و ﮔﻞ زﻧﺪه را دﺳﺖﭼﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎزﮔﻮﻳﻲ ﻧﺎدرﺳﺖ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻠﻨﺪآوازه و ﻣﺸﻬﻮر ﺗﻨﻬﺎ »ﺑﺪ رﺳﺎﻧﺪن«‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻧﺎدرﺳﺖ ﻧﺸﺎن دادن ﺟﺴﺘﺎر ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎ و اﻣﺎﻣﺎن درﺑﺎره اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﺎﻓﺮان و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن آنﻫﺎ را ﺑﺎور ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺷﮕﻔﺖزده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺪﮔﻤﺎن ﺷﺪه ‪ -‬ﻳﺎ »ﺑﺪون‬
‫ﭼﻮن و ﭼﺮا« ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻛﻪ دﺷﻮاري ﺑﺎ ﭼﻪ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و ﻓﺮوﻳﺪ‪ ،١‬ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻳﺎ دﻛﺘﺮ‬
‫ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ درﺑﺎره آﻧﺎن ﭼﻮن ﻣﻘﺎﻟﻪﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﺰرگ ﻟﻐﺰشﭘﺬﻳﺮ و ﭘﺮ ﺗﺨﻴﻞ‬
‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﻢ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪ اﻧﺪﻛﻲ دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻦ آن‬
‫اﻧﺪازه اﺣﺴﺎس ﺧﻮدﺑﺰرگ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺧﻮدم را ﭼﻮن ﻧﻤﻮﻧﻪي اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻮد ﺑﻨﺎﻣﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ راﺿﻲام ﺗﺎ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻢ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ دﺷﻮاري و ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﻮرﺗﻜﺲ ﻣﻐﺰي ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫راﻫﻜﺎري ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻲ‬
‫ﺑﺮده ﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻛﺮاندار ﻳﺎ ﺑﻴﻜﺮان اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﮔﻴﺞﻛﻨﻨﺪه و ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﭼﻮن ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ و داﻧﺎﺗﺮ از ﺧﻮدم دﻳﺪار داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻢ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﺑﺴﻨﺪه داﻧﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﻫﻮش ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ رو ﻣﻼﻳﻢﺗﺮﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎد از دﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ و وﻳﺮانﻛﻨﻨﺪهﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﺪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آن را ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﺮدارﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻳﺎ ﻣﻨﺠﻲﻫﺎ ﻳﺎ آﻣﻮزﮔﺎران دﻳﻨﻲ را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎل اﻣﻴﺪ ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲﺗﻮان داﺷﺖ ﺗﺎ »ﻣﻨﻈﻮر« اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ آﻧﺎن ﺟﻠﻮي‬

‫‪1. Freud‬‬ ‫ﺯﻳﮕﻣﻭﻧﺩ ﻓﺭﻭﻳﺩ‪ ،‬ﻋﺻﺏﺷﻧﺎﺱ ﺍﺗﺭﻳﺷﯽ ﻭ ﺑﻧﻳﺎﻥﮔﺫﺍﺭ ﺭﻭﺍﻥ ﮐﺎﻭی‬

‫‪١٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ در ﮔﺎمﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ از ﺳﻮي‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻜﻔﻴﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ‪-‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ادﻋﺎ داﻧﺴﺘﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ! ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ داﻧﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ داﻧﺴﺘﻦ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ داﻧﺶ ﺑﻪ وﺟﻮد و ﺑﻮدن ﺧﺪا و‬
‫آﻓﺮﻳﺪن ﻛﻞ ﻫﺴﺘﻲ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ آن ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ »او« ‪-‬از روش ﺧﻮردن‬
‫ﺧﻮراك ﺗﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﺧﻼق ارﺗﺒﺎط ﺟﻨﺴﻲ‪ -‬از ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻳﻢ در ﮔﻔﺘﮕﻮي ﮔﺴﺘﺮده و ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻴﺎﺑﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻛﻢ و ﻛﻤﺘﺮ در ﺑﺎره ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﻫﻨﻮز اﻣﻴﺪي ﺑﺮاي روﺷﻨﮕﺮي‬
‫اﻧﺪﻛﻲ داﺷﺖ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ‪-‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮدش از ﭼﻨﺪﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه‪ -‬ﺑﺎ ﻏﺮور وﻳﺮاژ داده ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﺎ ﻫﻤﻪي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ را در اﺧﺘﻴﺎر دارﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺒﻚﻣﻐﺰي ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻏﺮوري‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدي‬
‫ﺧﻮد ﺑﺴﻨﺪه و ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ »اﻳﻤﺎن« را دور از ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﺑﺤﺚ ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﻧﺪارد و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻀﻤﻴﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن اوﺳﺖ ﺑﻪ دوران ﻛﻮدﻛﻲ‬
‫و ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺑﺪرود ﮔﻔﺘﻪ و از آن‬
‫رد ﻣﻲﺷﺪه وﻟﻲ ﺗﺎزه آﻏﺎزﺷﺪه و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﺑﺪرودي ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻪ درازا ﻛﺸﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪوارم اﮔﺮ دﻳﺪاري ﺑﺎ ﺷﻤﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺣﺘﻢ ﻧﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫دﻳﺪﮔﺎه ﻣﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي دﻳﮕﺮ زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي و ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮي ﺑﺎ‬
‫دوﺳﺘﺎن دﻳﻦدار ﻧﺸﺴﺖ و ﮔﻔﺘﮕﻮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﻳﻦ دوﺳﺘﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻳﻚ »ﺟﻮﻳﻨﺪه‪ «١‬ﻫﺴﺘﻢ ﻣﺮا ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و آﺗﺸﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭼﻮن ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﻮهاي ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ آﻧﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ دوون‪ ٢‬ﺑﺮﮔﺮدم ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻢ‬
‫واﺗﺲ‪ ٣‬ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه ﻧﺎدﻳﺪﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﺎ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻲ ﻏﻮﻏﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻪ در ﻛﻨﺞ‬
‫ﻻرﻛﻴﻦ‪۶‬‬ ‫ﻳﻚ ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺳﻠﺘﻲ‪ ۴‬ﻳﺎ ﺳﺎﻛﺴﻮﻧﻲ‪ ۵‬ﻣﻲﻳﺎﺑﻢ‪) .‬ﭼﺎﻣﻪ و ﺷﻌﺮ دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲ ﻓﻠﻴﭗ‬

‫‪1. Seeker‬‬
‫‪2. Devon‬‬
‫‪3. Mrs. Watts‬‬
‫‪4. Celtic‬‬
‫‪5. Saxon‬‬ ‫ﺍﺯ ﻧژﺍﺩﻫﺎی ﻣﺭﺩﻡ ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ‬
‫‪6. Philip Larkin‬‬

‫‪١٤‬‬
 ‫ﺳﺮآﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬

‫»ﻛﻠﻴﺴﺎ رﻓﺘﻦ‪ «١‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ (.‬ﻳﻚ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺘﺎﺑﻲ درﺑﺎره ﺟﻮرج‬
‫اورول‪ ،٢‬ﻧﻮﺷﺘﻢ اﮔﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﺷﺎﻳﺪ دﻻور ﻣﻦ او ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ او‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻮزاﻧﺪن ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ در ﻛﺎﺗﺎﻟﻮﻧﻴﺎ‪ ٣‬در ‪ ،1936‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮدم‪ .‬درﺳﺖ ﭘﻴﺶ از ﺑﻪ راه‬
‫اﻓﺘﺎدن ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺘﻴﮕﻮﻧﻪ‪ ۴‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ از ﺑﻴﺰاري ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮدش درﺑﺎره‬
‫ﺑﻲاﺣﺘﺮاﻣﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻮﻓﻜﻞ‪ ۵‬آن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ‬
‫را ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ واﮔﺬار ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﻛﻠﻴﺴﺎ و ﻣﺴﺠﺪ و ﻛﻨﻴﺴﻪﻫﺎي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫را ﺳﻮزاﻧﺪه ﻛﺎري ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را اﻧﺠﺎم دﻫﻬﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲروم‬
‫ﻛﻔﺶﻫﺎ را ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻨﻴﺴﻪ ﻣﻲروم‪ ،‬ﺳﺮم را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﻢ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻳﻚﺑﺎر در‬
‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪهﻛﻨﻨﺪهي آﻳﻴﻦ آﺷﺮام‪ ۶‬ﺑﻮدم اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﭼﻮن آزﻣﻮﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺪر‬
‫و ﻣﺎدر ﻣﻦ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻫﻴﭻ آﻳﻴﻨﻲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ :‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﭘﺪري ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻋﺸﻖ وﻳﮋهاي ﺑﻪ ﭘﺮورش ﺳﺨﺖﮔﻴﺮاﻧﻪ ﺑﺎﭘﻴﺴﻴﺘﻲ‪/‬ﻛﺎﻟﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺧﻮدش ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﺎز‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﻣﺎدري ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻮن ﺳﺎزي ﺑﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﻧﻴﺎﻛﺎن ﺧﻮدش‬
‫را ‪-‬ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ‪ -‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﻳﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن از ﻫﻤﻪ دﻳﻦﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﺑﺴﻨﺪه‬
‫ﻣﻲداﻧﻢ ﺗﺎ در ﻫﻤﻪ زﻣﺎنﻫﺎ و در ﻫﻤﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ وﻳﮋه ﻣﻦ‬
‫ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ٧‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎي رﺑﺎﻧﻲ اﻧﺠﻴﻞ ﺷﺎه ﺟﻤﻴﺰ‪ ٨‬و ﻛﺘﺎب‬
‫ﻧﻤﺎز ﻛﺮاﻧﻤﺮ‪ ٩‬ﺑﻮد‪ -‬ﻧﻤﺎزي ﻛﻪ دﻳﻦ و ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺑﻲﺷﻌﻮر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ راﺣﺘﻲ آن را ﺑﺎﻃﻞ‬
‫ﻛﺮد‪ -‬و ﻣﻦ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻮاﻓﻖ آن ﻧﺒﻮدم‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺪرم ﻣﺮد و در ﻛﻠﻴﺴﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻓﺮاز‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪ ‪-‬ﻫﻤﺎن ﻛﻠﻴﺴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ژﻧﺮال آﻳﺰﻧﻬﺎور‪ ١١‬در ‪1323‬‬ ‫ﭘﻮرﺗﺴﻤﻮث‪١٠‬‬

‫ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1944‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوزي در ﺷﺐ ﻳﻮرش ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻧﺮﻣﺎﻧﺪي‪ ١٢‬دﻋﺎ‬

‫‪1. Churchgoing‬‬
‫‪2. George Orwell‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٩٠٣-١٩٥٠‬‬
‫‪3. Catalonia‬‬ ‫ﺑﺧﺷﯽ ﺧﻭﺩﮔﺭﺩﺍﻥ ﺩﺭ ﺷﻣﺎﻝ ﺍﺳﭘﺎﻧﻳﺎ‬
‫‪4. Antigone‬‬
‫‪5. Sophocles‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺗﺭﺍژﺩی ﻧﻭﻳﺳﺎﻥ ﻳﻭﻧﺎﻥ ﺑﺎﺳﺗﺎﻥ )‪ ٤٩٧-٤٠٦‬ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ(‬
‫‪6. Ashram‬‬
‫‪7. Protestant atheism‬‬
‫‪8. King James Bible‬‬
‫ﺗﻭﻣﺎﺱ ﮐﺭﺍﻧﻣﺭ ﮐﺷﻳﺵ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ ﻭ ﺳﺭ ﺍﺳﻘﻑ ﮐﺎﻧﺗﺭﺑﻭﺭی )‪9. Cranmer (١٤٨٩-١٥٥٦‬‬
‫‪10. Portsmouth‬‬ ‫ﺷﻬﺭی ﺩﺭ ﺟﻧﻭﺏ ﺍﻧﮕﻠﺳﺗﺎﻥ‬
‫ﺳﺭﺑﺎﺯ ﻭ ﺳﻳﺎﺳﺗﻣﺩﺍﺭ ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪11. General Eisenhower (١٨٩٠-١٩٦٩‬‬
‫‪12. D-Day‬‬

‫‪١٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ -‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎﻧﻲ داده و ﭼﻮن ﺷﻌﺎري ﺑﺮاﻳﻢ آﻳﻪاي از ﻧﺎﻣﻪ ﺷﺎول‬
‫ﺗﺎرﺳﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﺎن ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم »اﻣﺎم ﭘﻮﻟﺲ« ﻣﺸﻬﻮر ﺷﺪ )ﺳﻮره ‪ ،4‬آﻳﻪ‬
‫‪:(8‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ اي ﺑﺮادران‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﺠﻴﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻋﺎدل و‬

‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﭘﺎك و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺟﻤﻴﻞ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﻴﻚﻧﺎم اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﻫﺮ‬
‫ﻣﺪﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آنﻫﺎ ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻦ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺑﺮاي وﻳﮋﮔﻲ ﻓﺮاﻣﻮشﻧﺸﺪﻧﻲ و دﺷﻮاري ﻓﻬﻢ آن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺗﺎ در‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺎﻳﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي دﺳﺘﻮر ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﻜﻮﻻري آن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و آن را‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪم ﭼﻮن ﺑﺮآﻣﺪه از ﺑﺮﻫﻮت ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي و ﻏﺮوﻟﻨﺪ و ﻣﺰﺧﺮف ﮔﻮﻳﻲ و ﺧﺮ زوري‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ دور و ﺑﺮ آن را ﭘﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺪﻻل از روي اﻳﻤﺎن‪ ،‬رﻳﺸﻪي ﻫﺮ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﺳﺮ‬
‫آﻏﺎز ‪ -‬ﻧﻪ ﭘﺎﻳﺎن‪ -‬ﻫﻤﻪ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و ﺳﺮﺷﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺳﺮآﻏﺎز ‪-‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﭘﺎﻳﺎن ‪ -‬ﻫﻤﻪي ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮب‬
‫زﻳﺴﺘﻦ و ﺟﻬﺎن دادﮔﺮ و ﻋﺎدل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ درﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ در ﺣﺎل ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎور ﺑﻪ دﻳﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺮد ﻳﺎ‬
‫دﺳﺖ ﻛﻢ ﺗﺎ زﻣﺎن ﭼﻴﺮه ﺷﺪن ﺑﺮ ﺗﺮس ﺧﻮد از ﻣﺮگ و ﺑﺮ ﺗﺮس ﺧﻮد از ﺳﻴﺎﻫﻲ و ﺑﺮ‬
‫ﺗﺮس ﺧﻮد از ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪﻫﺎ و ﺑﺮ ﺗﺮس ﺧﻮد از ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ از ﻣﻴﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻣﻦ آن را ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻏﺪﻏﻦ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫رادﻣﻨﺶ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬وﻟﻲ آﻳﺎ دﻳﻦﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺬﺷﺘﻲ را درﺑﺎره ﻣﻦ دارد؟ ﻣﻦ اﻳﻦ را‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ ﭼﻮن ﺗﻔﺎوت و دﮔﺮﺳﺎﻧﻲ واﻗﻌﻲ و ﺟﺪي ﻣﻴﺎن ﻣﻦ و دوﺳﺘﺎن دﻳﻨﻲ ﻣﻦ وﺟﻮد‬
‫دارد دوﺳﺘﺎن واﻗﻌﻲ و ﺟﺪي اﻳﻦ اﻧﺪازه ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﮔﺬاﺷﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺳﺮاﺳﺮ ﺧﺮﺳﻨﺪ و ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺳﻢ ﭘﺴﺮان ﺑﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ رﺳﻴﺪه‬

‫‪١٦‬‬
 ‫ﺳﺮآﻏﺎزي ﻣﻼﻳﻢ‬

‫ﻳﻬﻮدي‪ ١‬ﺑﺮوم‪ ،‬از ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ ﮔﻮﺗﻴﻚ‪ ٢‬ﺷﮕﻔﺖزده ﺷﻮم‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎ آﻧﺎن‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﺗﺎزي و ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻲﺳﻮاد و ﻗﺮآن ﮔﻔﺘﻪ »اﺣﺘﺮام« ﺑﮕﺬارم ﻳﺎ ﺧﻮد را‬
‫دﻟﺒﺴﺘﻪ دﻟﺪاريﻫﺎي وﻳﻜﺎ‪ ٣‬و ﻫﻨﺪو‪ ۴‬و ﺟﻴﻦ‪ ۵‬ﮔﺮداﻧﻢ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺶآﻣﺪه ﺑﺪون ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ اﺣﺘﺮام دو ﺳﻮﻳﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدهام ‪ -‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻮﺑﺖ آﻧﺎن ﺑﻮده اﺣﺘﺮام ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻲ ﻧﺪﻳﺪم‪ .‬وﻟﻲ دﺳﺖ آﺧﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ‬
‫ﺗﻮان اﻧﺠﺎم آن را ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ را ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻢ و ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫آن را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺣﺲ ﻛﺮدم ﺑﺎ ﺷﻴﻮهﻫﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻘﺸﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ و ﻧﺎﺑﻮدي ﻫﻤﻪي دﺳﺘﺎوردﻫﺎي دﺷﻮار و ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را زﻫﺮآﮔﻴﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪1. Bar mitzvahs‬‬

‫‪2. Gothic‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﻳﻳﻥﻫﺎی ﮐﺎﻓﺭﺍﻥ ﻧﻭﻳﻥ ‪3. Wicca‬‬
‫‪4. Hindu‬‬
‫‪5. Jain‬‬

‫‪١٧‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ دو‬

‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﺑﻴﺰاري او از دﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﻫﻤﺎن دﺳﺖ اﺣﺴﺎسﻫﺎي‬

‫ﻟﻮﻛﻮﺗﻴﻮس‪ ١‬ﺑﻮد‪ :‬او ﺑﻪ دﻳﻦ ﻧﻪ ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﻲ ﺗﻨﻬﺎ درﺧﻮر ﺗﻮﻫﻢ رواﻧﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﭼﻮن ﺷﺮ‬
‫ﺑﺰرگ اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪ .‬او ﺑﻪ دﻳﻦ ﭼﻮن ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ دﺷﻤﻦ اﺧﻼق ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮد‪ :‬ﻛﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ ﺑﺰرگﻣﻨﺸﻲ دروﻏﻴﻦ ‪-‬ﺑﺎور ﺑﻪ آﻳﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺧﻠﻮص و ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ دردي ﻧﺨﻮرده و ﺳﻮدي ﺑﻪ ﺣﺎل اﻧﺴﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ -‬و ﺳﺒﺒﻲ ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮﺑﻲ و ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻧﺎب ﺷﻮد‪ :‬وﻟﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺮاه ﻛﺸﺎﻧﺪن‬
‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ آن ﻫﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدي؛ آن را واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺶﻫﺎي دﻟﺨﻮاه‬
‫ﻓﺮد ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺮدي ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻣﺴﺮﻓﺎﻧﻪ ﻫﻤﻪ ﺗﺮازﻫﺎي ﺳﺘﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن‬
‫ﻣﻲآورد‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺪون اﻏﺮاق ﻫﻢ ﭼﻮن ﭼﻴﺰ ﺑﺰرگ ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰي‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﺎن اﺳﺘﻮارت ﻣﻴﻞ‪ ٢‬درﺑﺎره ﭘﺪرش در اﺗﻮﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ‬

‫‪Tantum religio potuit suadere malorum‬‬

‫)دﻳﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺴﺘﻲ ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎ‪۴‬‬ ‫‪-‬ﻟﻮﻛﺮﺗﻴﻮس‪ ،٣‬درﺑﺎره ﺳﺮﺷﺖ‬

‫‪1. Lucretius‬‬
‫‪2. JOHN STUART MILL‬‬
‫‪3. LUCRETIUS‬‬
‫ﻣﻳﻼﺩ(‬
‫‪4. DE RERVM NATURA‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭼﺎﻣﻪ ﺳﺭﺍﻳﺎﻥ ﻳﻭﻧﺎﻥ ﺑﺎﺳﺗﺎﻥ ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ ﭘﻳﺭﻭی ﺍﭘﻳﮑﻭﺭ‬
‫ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٨٠٦-١٨٧٣‬‬
‫ﺷﺎﻋﺭ ﻭ ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺍﭘﻳﮑﻭﺭی ﺭﻭﻡ ﺑﺎﺳﺗﺎﻥ )ﺯﺍﺩﻩ ‪ -٩٩‬ﺩﺭﮔﺫﺷﺗﻪ ‪ ٥٥‬ﭘﻳﺵ ﺍﺯ‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﺑﭙﻨﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﻴﺮﻳﻦﻛﺎري اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﻮان اﻧﺠﺎم آن را‬

‫ﻧﺪارم‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ ﺑﭙﻨﺪارﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﻲﻛﺮان و ﻗﺎدر‬
‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺮورده‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺳﺎﺧﺘﻪ و رﻳﺨﺖ داده‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ آورده ﻛﻪ آن را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ و اﻛﻨﻮن ﺑﺮ آنﻫﺎ ﻧﻈﺎرت داﺷﺘﻪ و ﺣﺘﺎ‬
‫از ﺷﻤﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب ﭘﺎﺳﺪاري و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺨﻴﻞ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﭙﻨﺪارﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ او ﺑﺎ ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ آورده‪ ،‬ﮔﺮدن‬
‫ﮔﺬارﻳﺪ ﺳﺰاوار ﺧﻮﺷﻲ و آراﻣﺶ و ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎودان ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺣﺴﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻢ )ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻣﻦ اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ آرزو ﻳﻚ رﻳﺨﺖ و ﺷﻜﻞ‬
‫ﺗﺮﺳﻨﺎك از ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري دﮔﺮﮔﻮن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ(‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻦ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ‬
‫دارم‪ .‬ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎوري ﻫﻮاداران ﺧﻮدش را ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻧﻤﻲﺳﺎزد؟ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوان آن‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ داراي ﻳﻚ راز ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ‪،‬‬
‫از آن دﺳﺖ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان در زﻣﺎنﻫﺎي وﻳﮋه و ﺣﺘﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲﻫﺎي‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ داﻣﺎن آن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ در ﻇﺎﻫﺮ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻛﻪ درﻳﺎﻓﺘﻪاﻳﻢ ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺠﺎﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻦ در‬
‫اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺘﺎن و اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن ﺧﺪﻣﺎت روﺿﻪﺧﻮاﻧﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﺮدم‬
‫ﻛﻪ ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎ ﺳﺘﺎﻳﺸﻲ دراز از آﻣﺮزﻳﺪه ﺷﺪن‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ و ﭼﻴﺰﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮي از اﻳﻦ دﺳﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬در ﻫﻤﻪي اﺑﻌﺎد و ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ در ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻪ‬
‫ﻛﺎﻓﺮان وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻃﺮاﺣﻲﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖﻫﺎ و‬
‫ﺟﺸﻦﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﻓﺮﻗﻪاي را ﻳﺎدآوري ﻧﻤﺎﻳﺪ و درﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺷﻚ‬
‫داﺷﺘﻪ و ﺑﺪﮔﻤﺎن ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻟﺤﻈﻪﻫﺎي زﻳﺒﺎ‪ ،‬اﻋﺘﺪال و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦداري‬
‫ﻧﻴﺰ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺮوي دﻳﻦ ارﺗﺪﻛﺲ ﻳﻮﻧﺎن ﺑﻮدم ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺎور ﻛﻨﻢ‪ ،‬واژهﻫﺎي ﺷﺎدي ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺆﻣﻨﺎن در ﺻﺒﺢ ﻋﻴﺪ ﭘﺎك رد و ﺑﺪل ﻣﻲﺷﻮد را‬

‫‪١٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺣﺲ ﻛﻨﻢ‪» :‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮس اﻧﺴﺘﻴﻞ‪) «١‬ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰد!( »اﻟﺘﻮس اﻧﺴﺘﻴﻞ‪) «٢‬او‬

‫در واﻗﻊ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﻛﺮده!( ﻣﻦ ﻋﻀﻮي از دﻳﻦ ارﺗﺪﻛﺲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ٣‬ﺑﻮده و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن روﺷﻦ ﻣﻲﺳﺎزد ﭼﺮا اﻓﺮاد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺴﻴﺎري در ﻇﺎﻫﺮ واﻧﻤﻮد ﺑﻪ ﭘﻴﺮوي از‬
‫آن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺧﺸﻨﻮدي ﭘﺪرزن و ﻣﺎدر زن ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﻢ ﺑﻪ آن ﭘﻴﻮﺳﺘﻢ‪ .‬اﺳﻘﻒ‬
‫اﻋﻈﻤﻲ در ﻫﻤﺎن روزي ﻛﻪ ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺮوﺳﻲ ﻣﺮا ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﻣﺮا ﻫﻢ ﭼﻮن ﻓﺮدي از‬
‫اﻋﻀﺎي اﻣﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر دو ﺗﺎ دﺳﺘﻤﺰد ﺑﻪ ﺟﺎي ﻳﻚ دﺳﺘﻤﺰد‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻳﻚ ﺳﺮدﺳﺘﻪ ﭘﺮﺷﻮر و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوان‬
‫ﺻﺮبﻫﺎي ارﺗﺪﻛﺲ رادوان ﻛﺎردزﻳﺞ‪ ۴‬و راﺗﻜﻮ ﻣﻼدﻳﭻ‪ ۵‬ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻮرﻫﺎي‬
‫ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﺑﻲﺷﻤﺎري را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﻮﺳﻨﻲ ﭘﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮي ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﺴﺮﮔﺰﻳﻨﻲ و ازدواج ﻧﻤﻮدم ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺪﺳﺖ ﻳﻚ ﺧﺎﺧﺎم ﻳﺎ راﺑﻲ‪ ۶‬ﻳﻬﻮدي اﺻﻼحﻃﻠﺐ ﺑﺎ‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ و ﺗﻤﺎﻳﻞﻫﺎي اﻧﻴﺸﺘﻴﻨﻲ و ﺷﻜﺴﭙﻴﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﻲ اﺷﺘﺮاك ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ او‬
‫داﺷﺘﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﺘﺎ او ﻧﻴﺰ آﮔﺎه ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺻﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﺎﻧﻪاش ﻫﻢ‬
‫ﭼﻮن ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﺒﻴﺮه ﺑﺎ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﺷﺪن ﺗﺎ ﻣﺮگ ﺑﺪﺳﺖ ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاران دﻳﻦ ﺧﻮدش ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻛﻴﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي دﻳﻦ آﻧﮕﻠﻴﻜﺎن‪ ٧‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در اﺻﻞ در آن ﺟﺎ ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﺷﺪم‪ ،‬اﻛﻨﻮن‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻊ ﺑﻊ ﺗﺮﺣﻢاﻧﮕﻴﺰ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﺑﺮﺳﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻴﺮاثﺧﻮار‬
‫دﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﺎﻛﺮ ﻳﺎراﻧﻪ دوﻟﺘﻲ و راﺑﻄﻪ ذاﺗﻲ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻮروﺛﻲ ﺑﻮده‪ ،‬آن‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺮاي ﺟﻨﮓﻫﺎي ﺻﻠﻴﺒﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي آزارﻫﺎي اﻧﺠﺎمﺷﺪه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﺘﻘﺎدات‬
‫ﺑﺮ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن‪ ٨‬داﺷﺘﻪ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺮاي ﺑﻪ‬
‫راهاﻧﺪازي ﺟﻨﮕﻲ ﻋﻠﻴﻪ داﻧﺶ و ﺧﺮد را در ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺧﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺷﺪت درﺟﻪ اﻓﺖ و ﺧﻴﺰ ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﻪ زﻣﺎن و ﺟﺎﻳﮕﺎه آن واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ را ﻫﻢ ﭼﻮن ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮده و در درازﻣﺪت ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬

‫‪1. Christos anestil‬‬

‫‪2. Alethos anestil‬‬
‫‪3. Greek Orthodox Church‬‬
‫ﻁﺭﺍﺡ ﻧﺳﻝﮐﺷﯽﻫﺎی ﺑﻭﺳﻧﯽ ﺩﺭ ﺟﻧﮓ ﺑﻭﺳﻧﯽ ﻭ ﻫﺭﺯﻩ ﮔﻭﻭﻳﻥ )‪4. Radovan Karadzic (١٩٩٥-١٩٩٢‬‬
‫‪5. Ratko Mladic‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺩﻳﮕﺭ ﺍﺯ ﻁﺭﺍﺣﺎﻥ ﻧﺳﻝﮐﺷﯽ ﺩﺭ ﻫﺭﺯﻩ ﮔﻭﻭﻳﻥ‬
‫‪6. Rabbi‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺭﻗﻪﻫﺎی ﻣﺳﻳﺣﻳﺕ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻁﻭﺭ ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﺑﻪ ﮐﻠﻳﺳﺎی ﺍﻧﮕﻠﺳﺗﺎﻥ ﻭﺍﺑﺳﺗﻪ ﺍﺳﺕ ‪7. Anglican Church‬‬
‫‪8. Dissenters‬‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﺑﺎ ادﻋﺎﻫﺎي ﺑﺎﺷﻜﻮه و ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮدش ﻗﺎﻧﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﺪاﺧﻠﻪ در زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺎﺑﺎوران‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺎﻓﺮان ﻳﺎ ﭘﻴﺮوان دﻳﮕﺮ دﻳﻦﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ درﺑﺎره ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ در ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ وﻟﻲ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن در ﭘﻲ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آوردن ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي و ﻗﺪرت ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از آن اﻧﺘﻈﺎر‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮن دﻳﻦ ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬دﻳﻦ آن اﻧﺪازه ﺑﻪ‬
‫رواﻳﺖﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻮدش اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﺑﮕﺬارد ﻫﻤﺰﻳﺴﺘﻲ ﻣﻴﺎن اﻧﻮاع‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﺶ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻚ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﺳﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪي دﻳﻦﻫﺎي اﻣﺮوزي را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬در ‪ 1375‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1996‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫ﺟﻤﻬﻮري اﻳﺮﻟﻨﺪ‪ ١‬ﻳﻚ ﻫﻤﭙﺮﺳﻲ‪ ٢‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‬
‫ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺎرﻛﻪ و ﻃﻼق را ﻏﺪﻏﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮوهﻫﺎ و اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬در ﻛﺸﻮري‬
‫ﻛﻪ روز ﺑﻪ روز ﺳﻜﻮﻻرﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬از رأيدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻗﺎﻧﻮن رأي‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ دو دﻟﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﺑﺮاي اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ روﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮدش ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ روﺷﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ اﻗﻠﻴﺖ ﺑﺰرگ‬
‫ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺳﺮﻛﻮب ﺷﻮﻧﺪ ﺣﺘﺎ‬
‫داﺷﺘﻦ اﻣﻴﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪن اﻳﺮﻟﻨﺪﻫﺎ ﺑﻴﻬﻮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎدر ﺗﺮاز‪ ٣‬ﺑﺮاي ﻳﻚ رأي »ﻧﻪ«‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ راه را از ﻛﻠﻜﺘﻪ ﭘﺮواز ﻛﺮد ﺗﺎ ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ دﻳﻦ و اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﻲرﺣﻢ و ﺳﺨﺘﮕﻴﺮ ﺑﻪ‬
‫اردوﮔﺎه ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ زن اﻳﺮﻟﻨﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮي‬
‫ﻣﺮدي درآﻣﺪه ﻛﻪ او را ﻣﻲزﻧﺪ و ﻣﻲﺧﻮاره زﻧﺎﻛﺎر ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم اﺳﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﭼﻴﺰ‬
‫ﺑﻬﺘﺮي داﺷﺘﻪ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ اﻳﺮﻟﻨﺪي ﺧﻮاﺳﺘﺎر آﻏﺎزي ﻧﻮ ﺷﻮد ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر روح‬
‫ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻮﻫﺒﺖ اﻟﻬﻲ رم را‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮاﺳﺮ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ دور از ﻫﻢ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪه‬

‫‪1. Irish Republic‬‬

‫‪2. Referendum‬‬
‫‪3. Mother Teresa‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻡ ﭘﺭﺳﺗﺎﺭ ﺑﺭﻧﺩﻩ ﺟﺎﻳﺯﻩ ﺻﻠﺢ ﻧﻭﺑﻝ ‪ ١٩٧٩‬ﺯﺍﺩﻩ ‪-١٩١٠‬ﺩﺭﮔﺫﺷﺗﻪ ‪١٩٩٧‬‬

‫‪٢١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﺧﻮﻳﺶ را اﺟﺮا ﻛﺮده وﻟﻲ‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻮرات را ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان دﻳﮕﺮ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ در اﻳﻦ ﺟﺰﻳﺮهﻫﺎي‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ آن ﻫﻢ در آﺧﺮﻳﻦ دﻫﻪ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭘﺮﺳﻲ دﺳﺖ آﺧﺮ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫اﺳﺎﺳﻲ را ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎر اﻧﺪﻛﻲ رأي ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪) .‬ﻣﺎدر ﺗﺮاز در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﻳﻚ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ داﺷﺖ و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻣﻴﺪوار اﺳﺖ ﻛﻪ دوﺳﺘﺶ ﺷﺎﻫﺰاده دﻳﺎﻧﺎ‪ ،١‬ﭘﺲ از رﻫﺎ ﺷﺪن‬
‫از ازدواﺟﻲ ﻛﻪ آﺷﻜﺎرا ﻳﻚ ﺑﻼ ﺑﻮده ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺟﺎي‬
‫ﺷﮕﻔﺘﻲ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ درﻳﺎﺑﻴﻢ دﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺳﺨﺖ را ﺑﺮاي ﻓﻘﺮا واﺟﺐ داﻧﺴﺘﻪ ﻳﺎ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﻔﺎره ﺑﻪ داراﻫﺎ ﻣﻲدﻫﺪ(‬
‫ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ رخ دادن روﻳﺪادﻫﺎي ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2001‬ﻣﻦ در ﻫﻴﺌﺘﻲ ﺑﺎ‬
‫دﻧﻴﺲ ﭘﺮﻳﮕﺮ‪ ٢‬ﻳﻜﻲ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهي ﻣﺬﻫﺒﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮدم‪ .‬او ﻣﺮا‬
‫در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم ﺑﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ »ﭘﺮﺳﺶ ﺳﺮ راﺳﺖ ﺑﻠﻪ‪/‬ﻧﻪ« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه و‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدم را در ﺷﻬﺮي ﻧﺎ آﺷﻨﺎ در‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺗﺎرﻳﻚ ﺷﺪن ﻫﻮا ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدم‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﻪ ﮔﺮوه ﺑﺰرﮔﻲ از‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮب ‪ -‬اﮔﺮ درﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺗﺎزه از ﻧﻤﺎز ﻳﺎ ﻧﻴﺎﻳﺸﻲ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﺣﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﻛﺮدم ﻳﺎ ﺑﺮﻋﻜﺲ‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲﻛﺮدم؟ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺸﻮد ﺑﻪ آن ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻠﻪ‪/‬ﻧﻪ داد‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ آن ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻢ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‬
‫ﻛﻪ رخ داده اﺳﺖ‪» .‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺣﺮف »ب« ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﻪ‬
‫راﺳﺘﻲ از ﺑﻠﻔﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ﺑﻤﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻠﮕﺮاد‪ ،‬ﺑﻴﺖﻟﺤﻢ‪ ،‬و ﺑﻐﺪاد‪ ٣‬ﺧﺎﻃﺮاﺗﻲ داﺷﺘﻢ‪ .‬در ﻫﺮ‬
‫ﻣﻮرد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺪ درﺻﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ و ﺣﺘﺎ دﻟﻴﻞ ﻫﺎي ﺧﻮدم را‬
‫ﺑﻴﺎورم ﻛﻪ ﭼﺮا ﺑﻲ درﻧﮓ اﺣﺴﺎس ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ اﮔﺮ ﺑﻔﻬﻤﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه از اﻓﺮاد ﻛﻪ‬
‫در ﺷﺐ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ از ﻣﺮاﺳﻢ دﻳﻨﻲ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪1. Princess Diana‬‬

‫‪2. Dennis Prager‬‬
‫‪3. Belfast, Beirut, Bombay, Belgrade, Bethlehem, and Baghdad‬‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﭘﺲ در اﻳﻦ ﺟﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻜﻴﺪه ﻛﻮﺗﺎه از ﺑﻲرﺣﻤﻲ اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ از دﻳﻦ را ﻣﻲآورم‬
‫ﻛﻪ در ﺷﺶ ﺟﺎ ﺷﺎﻫﺪ آن ﺑﻮدم‪ .‬در ﺑﻠﻔﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺤﻠﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﻠﻲ دﻳﺪم ﻛﻪ در آﺗﺶ‬
‫ﺟﻨﮓ ﻣﻴﺎن ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣﻲﺳﻮﺧﺖ و در آن ﺟﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎري از ﻣﺮدم‬
‫ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺴﺘﮕﺎن و دوﺳﺘﺎن آنﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﺟﻮﺧﻪﻫﺎي دﻳﻦ رﻗﻴﺐ دزدﻳﺪه ﺷﺪه و‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﻳﺎ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪه و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎ و ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎ ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮي ﻣﮕﺮ‬
‫ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﮔﺮوه ﻣﺨﺎﻟﻒ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﻮﺧﻲ و ﻟﻄﻴﻔﻪي ﻛﻬﻦ ﺑﻠﻔﺎﺳﺘﻲ درﺑﺎره‬
‫ﻣﺮدي ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﻠﻮي او در اﻳﺴﺖ ﺑﺎزرﺳﻲ ﺟﺎدهاي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و از دﻳﻦ او ﭘﺮﺳﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ داده او ﺑﻴﺨﺪا اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎز ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد »ﺑﻴﺨﺪاي‬
‫ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﻳﺎ ﺑﻴﺨﺪاي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ؟« ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻢ اﻳﻦ ﺟﻮك ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﺗﻌﺼﺐ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺷﻮﺧﻲ ﻃﺒﻌﻲ اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﻣﺤﻠﻲ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎﻫﻲ ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎري‪،‬‬
‫در واﻗﻊ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ﺑﺮاي دوﺳﺘﻢ رخ داده و ﺑﺪون ﺷﻚ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪي دل اﻧﮕﻴﺰي ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫دﺳﺘﺎوﻳﺰ اﻳﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ و وﻳﺮاﻧﮕﺮي ﻋﻤﺪي آﺷﻜﺎر ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻫﻢ ﭼﺸﻤﻲ و رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻠﻴﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ١‬ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ دﺳﺘﻪﻫﺎي ﺑﺮاي اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﺮامﻫﺎي دﻳﮕﺮ رﻗﻴﺐ زﺑﺎن ﻛﻮﭼﻪ و‬
‫ﺑﺎزاري )»ﭘﺮود‪ «٢‬و »ﺗﻴﮕﺰ‪ ،(«٣‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬دم و‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ ﻫﻢ ﺟﺪا زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده و ﻫﻢ ﺳﺮﻛﻮب ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬در آن روزﻫﺎ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر اوﻟﺴﺘﺮ‪ ۴‬ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺎر آن ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫»ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﺑﺮاي ﻣﺮدﻣﻲ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن‪ «.‬ﻓﺮﻗﻪﮔﺮاﻳﻲ‪ ۵‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺧﻮدزاﻳﺶ ﺑﻮده و‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪن ﻓﺮﻗﻪﮔﺮاﻳﻲ رﻗﻴﺐ ﺑﻮد‪ .‬رﻫﺒﺮي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ‬
‫ﻣﻮاﻓﻖ و ﻫﻢ رأي ﻧﻈﺮﮔﺎه و ﻧﻜﺘﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﻮد‪ .‬آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺎت آﻣﻮزﺷﻲ ﭘﺮ ﺷﺪه‬
‫از اﻧﺪﻳﺸﻪ آﺧﻮﻧﺪي دﻟﺨﻮاه و ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﺟﺪا و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻬﺘﺮ را در ﭘﻲ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا ﻛﻴﻨﻪ ﻛﻬﻨﻪ در ﻣﻐﺰ ﻧﺴﻞ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﭽﻪ ﻣﺪرﺳﻪايﻫﺎ ﭼﭙﺎﻧﺪه ﺷﺪه و‬
‫ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻛﺎر اداﻣﻪ دارد‪) .‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ واژه »ﻣﺘﻪ« ﺣﺎل ﻣﺮا ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲزﻧﺪ‪ :‬اﺑﺰاري ﻛﻪ‬

‫‪1. Nationalisms‬‬
‫‪2. Prods‬‬ ‫ﭘﺭﻭﺗﺳﺗﺎﻥ‬
‫‪3. Teagues‬‬ ‫ﮐﺎﺗﻭﻟﻳﮏ‬
‫‪4. Ulster state‬‬ ‫ﺍﻳﺭﻟﻧﺩ ﺷﻣﺎﻟﯽ‬
‫‪5. Sectarianism‬‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﻛﺎرﻛﺮده و ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن ﻛﺎﺳﻪ زاﻧﻮي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﺬب‬
‫دﺳﺘﻪﺟﺎت اراذل دﻳﻨﻲ‪ ١‬دﻳﮕﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻴﺮوت‪ ٢‬را در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 1354‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪1975‬‬
‫ﻣﻴﻼدي( دﻳﺪم‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻧﺎم »ﭘﺎرﻳﺲ ﺷﺮق« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺎرﻫﺎي‪ ٣‬ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺸﺖ ﻳﻮرش آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻬﺮ دﭼﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ ﺳﻨﺘﻲ‬
‫دﻳﻦﻫﺎ ﺑﻮده و ﻫﻤﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ »ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ« ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ‬
‫ﻣﺎروﻧﻲ‪ ،۴‬ﺳﺨﻨﮕﻮي ﻣﺠﻠﺲ ﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺗﺎ آﺧﺮ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻫﺮﮔﺰ ﺧﻮب‬
‫ﻛﺎر ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪﺷﺪه ﺑﺎورﻫﺎ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻛﺎﺳﺖﻫﺎ‪ ۵‬و‬
‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻧﮋادي )ﺷﻴﻌﻪﻫﺎ در ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻛﺮدﻫﺎ‬
‫داﺧﻞ آدم ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآﻣﺪﻧﺪ(‪ ،‬دﻻﻳﻞ ﺑﺪي اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻼﻧﻜﺲ‪٧‬‬ ‫ﺣﺰب اﺻﻠﻲ ﻣﺴﻴﺤﻲ در واﻗﻊ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺎﻻﻧﮋ‪ ۶‬ﻳﺎ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪه و از ﺳﻮي ﻳﻚ ﻣﺎروﻧﻲ ﻟﺒﻨﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻴﺎر ﺟﻤﻴﻞ‪ ٨‬ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪ ﻛﻪ زﻳﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ دﻳﺪارش از اﻟﻤﭙﻴﻚ ﻫﻴﺘﻠﺮي‪ ٩‬ﺑﺮﻟﻴﻦ در ‪ 1315‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1936‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﺎر ﭘﻠﺴﺘﻴﻨﻲﻫﺎ‪ ١٠‬در اردوﮔﺎه ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﮔﺎن ﺻﺒﺮا و ﺷﺎﺗﻴﻼ‪ ١١‬در ﺳﺎل ‪1361‬‬
‫)‪ 1982‬ﻣﻴﻼدي( آن ﻧﻨﮓ و رﺳﻮاﻳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ رخ داد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ زﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎن ژﻧﺮال‬
‫ﺷﺎرون‪ ١٢‬ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﻛﻪ ﭼﺮا ﻳﻚ ژﻧﺮال ﻳﻬﻮدي ﺑﺎ ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﻫﻤﻜﺎري‬
‫ﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آنﻫﺎ ﻳﻚ دﺷﻤﻦ ﻣﺸﺘﺮك‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن داﺷﺘﻪ و اﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮاي آنﻫﺎ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻓﻲ و ﺑﺴﻨﺪهاي ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻮرش‬

‫‪1. Religious gangs‬‬

‫‪2. Beirut‬‬
‫‪3. Serpents‬‬ ‫ﻫﻣﺎﻥ ﻣﺎﺭی ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻳﺎﺕ ﻣﺳﻳﺣﯽ ﺁﺩﻡ ﻭ ﺣﻭﺍ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﻬﺷﺕ ﻓﺭﻳﺏ ﺩﺍﺩ‬
‫‪4. Maronite Catholic‬‬
‫‪5. Caste‬‬ ‫ﻁﺑﻘﺎﺕ ﺍﺟﺗﻣﺎﻋﯽ‬
‫‪6. Phalange‬‬
‫‪7. Phalanx‬‬
‫‪8. Pierre Gemayel‬‬
‫‪9. Hitler's Berlin Olympics‬‬
‫ﻫﻣﺎﻥ ﻓﻠﺳﻁﻳﻥ ﺳﺎﺑﻖ ‪10. Palestinians‬‬
‫‪11. Sabra and Chatila‬‬
‫‪12. General Sharon‬‬

‫‪٢٤‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﺑﻪ ﻟﺒﻨﺎن در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل اﻧﮕﻴﺰه ﺑﺮاي ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻲ ﺣﺰباﷲ را ﭘﻴﺶ آورد ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ و ﺑﻲ زرق و ﺑﺮق ﺑﺮاي »ﺣﺰب ﺧﺪا« اﺳﺖ و اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺤﺮوم ﺷﻴﻌﻴﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ در آورده ﻛﻪ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ زﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎن دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري دﻳﻨﻲ اﻳﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از آن رو ﻛﺎر آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﻟﺒﻨﺎن دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲ درﺑﺎره ﻛﺎر و‬
‫ﻛﺎﺳﺒﻲ آدم دزدي در ﺣﺪ ﺗﺒﻪﻛﺎري ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺷﺘﺎب دﻳﻦ ﺑﺮاي آﺷﻨﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺑﻤﺐﮔﺬار اﻧﺘﺤﺎري را ﻓﻬﻤﻴﺪم و ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﺻﺤﻨﻪي ﺳﺮ‬
‫ﻗﻄﻊﺷﺪهي اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﺟﺎده ﺑﻴﺮون از ﺳﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﻪي ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ داﻏﻮن ﺷﺪه ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ١‬ﺟﻠﻮي‬
‫ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻛﻞ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﭘﺲ از ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺘﻔﺮق ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط دور ﺷﻮم‪.‬‬
‫ﺑﻤﺒﻴﻲ‪ ،٢‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آن ﭼﺮاغﻫﺎ ﮔﻠﻮﺑﻨﺪوار در ﻣﻴﺎن ﺟﺎدهﻫﺎي ﭘﺮ ﭘﻴﭻ و ﺧﻢ و ﻣﻌﻤﺎري‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ راج‪ ،٣‬ﻣﺮوارﻳﺪ ﺷﺮق ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺑﻤﺒﻴﻲ ﻳﻜﻲ از ﻧﺎﻫﻤﮕﻦﺗﺮﻳﻦ و ﭘﺮ‬
‫ﺗﻨﻮعﺗﺮﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻮده و ﻻﻳﻪﻫﺎي ﻓﺮاوان ﭘﺲ زﻣﻴﻨﻪ آن ﺑﺎ زرﻧﮕﻲ از ﺳﻮي‬
‫ﻧﺎﻳﺮ‪۶‬‬ ‫ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪي‪ -۴‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻛﺘﺎب آﺧﺮﻳﻦ آه ﻋﺮب ﻣﻐﺮﺑﻲ‪ -۵‬و در ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﻣﻴﺮا‬
‫ﻛﻨﻜﺎش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺎرزهاي ﻣﻴﺎن اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻣﺒﺎرزهاي‬
‫ﻛﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1326-27‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1947-48‬ﻣﻴﻼدي( زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﻼل ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﺎ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‬
‫ﺟﺪا و ﺑﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﺣﺰب ﻛﻨﮕﺮه از ﺳﻮي ﻳﻚ ﻫﻨﺪوي ﭘﺎرﺳﺎ رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎل وﻳﺮان ﺷﺪن ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﻛﻪ در زﻣﺎن اﻳﻦ ﺟﻨﮓ دﻳﻨﻲ‬
‫راﻧﺪهﺷﺪه ﻳﺎ ﻓﺮار ﻛﺮده ﺑﻪ ﺑﻤﺒﻴﻲ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ رﻳﺨﺖ و ﺷﻜﻠﻲ از ﻫﻤﺰﻳﺴﺘﻲ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ از ﻧﻮ آﻏﺎز ﮔﺸﺖ از ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ در ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻲ‬
‫دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر درﻳﺎ ﺑﻮده و از ﺑﻴﺮون زﻳﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﺎرﺳﻪﻫﺎ‪- ٧‬‬

‫‪1. French embassy‬‬

‫‪2. Bombay‬‬
‫‪3. British Raj‬‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺳﺗﻌﻣﺎﺭ ﻫﻧﺩ ﺍﺯ ﺳﻭی ﺍﻧﮕﻠﻳﺱ‬
‫‪4. Salman Rushdie‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩ ﺁﻳﺎﺕ ﺷﻳﻁﺎﻧﯽ‬
‫‪5. The Moor's Last Sigh‬‬
‫‪6. Mira Nair‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻡ ﮐﺎﺭﮔﺭﺩﺍﻥ ﻫﻧﺩی‬
‫‪7. Parsis‬‬

‫‪٢٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫زرﺗﺸﺘﻴﺎن ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻛﻪ در اﻳﺮان ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﻮرد آزار ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬ﻳﻜﻲ اﻗﻠﻴﺖ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻤﺒﻴﻲ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻧﺠﻤﻨﻲ ارزﺷﻤﻨﺪي از‬
‫ﺳﻨﺎ‪٢‬‬ ‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦﻫﺎ ﺑﺮاي آﻗﺎي ﺑﺎل ﺗﻜﺮي‪ ١‬و ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠﻲﮔﺮاي ﻫﻨﺪوي ﺷﻴﻮا‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪه ﻧﺒﻮده و در دﻫﻪ ‪ 1990) 1370‬ﻣﻴﻼدي( ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻤﺒﻴﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻫﻢ ﻛﻴﺸﺎن و ﺑﺮاي ﻫﻢ ﻛﻴﺸﺎن وي اداره ﺷﻮد و ﻣﻮﺟﻲ از ﭼﺎﻗﻮﻛﺸﺎن‬
‫و ﺗﺒﻪﻛﺎران را در ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎ ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﻗﺪرت و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮﻣﺎن داد ﻧﺎم ﺷﻬﺮ ﺑﻪ »ﻣﻮﻣﺒﺎي‪ «٣‬دﮔﺮﮔﻮن ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﻦ ﻧﺎم ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻤﺒﻴﻲ را آوردهام‪.‬‬
‫ﺑﻠﮕﺮاد‪ ۴‬ﺗﺎ دﻫﻪي ‪ 1360‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1980‬ﻣﻴﻼدي( ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻳﻮﮔﺴﻼوي‪ ۵‬ﻳﺎ‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﺳﻼوﻫﺎي‪ ۶‬ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﭼﻨﺪ ﻧﮋادي و‬
‫ﭼﻨﺪ دﻳﻨﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻳﻚ ﭘﮋوﻫﺶ ﮔﺮ روﺷﻦاﻧﺪﻳﺶ ﻛﺮوات‪ ،٧‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در‬
‫ﺑﻠﻔﺎﺳﺖ‪ ،‬رﻳﺨﺖ ﻳﻚ ﺷﻮﺧﻲ ﺗﺮﺷﻴﺪه را ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﻦ ﻫﺸﺪار داد‪ .‬او‬
‫ﮔﻔﺖ‪» ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻣﻦ ﻳﻚ ﺑﻴﺨﺪا و ﻛﺮوات ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺮدم از ﻣﻦ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻢ ﺻﺮب‪ ٨‬ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ «.‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ ﻛﺮوات ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ‬
‫روﻣﻲ و ﺻﺮب ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺴﻴﺤﻲ ارﺗﺪﻛﺲ‪ .‬در دﻫﻪي ‪ 1320‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1940‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪن ﻳﻚ اﻳﺎﻟﺖ دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪهي ﻧﺎزيﻫﺎ در ﻛﺮواﺳﻲ و ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي از‬
‫ﺑﻨﺪهﻧﻮازي واﺗﻴﻜﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﭘﻲ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺎن در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻠﻜﻪ اردوﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ اﺟﺒﺎري آﻳﻴﻦﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮد‪ .‬دهﻫﺎ ﻫﺰار‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻲ ارﺗﺪﻛﺲ ﻳﺎ ﺳﻼﺧﻲ ﺷﺪه ﻳﺎ در ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن از آن ﺟﺎ راﻧﺪهﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﮔﺴﺘﺮدهاي در ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻬﺮ ژﻳﺰﻧﻮاﻛﺎ‪ ٩‬ﺑﺮ ﭘﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬رژﻳﻢ‬

‫‪1. Bal Thackeray‬‬

‫‪2. Shiv Sena‬‬
‫‪3. Mumbai‬‬
‫‪4. Belgrade‬‬
‫‪5. Yugoslavia‬‬
‫‪6. Slavs‬‬
‫‪7. Croatian‬‬
‫‪8. Serb‬‬
‫‪9. Jasenovacs‬‬

‫‪٢٦‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ژﻧﺮال آﻧﺘﻪ ﭘﺎوﻟﻴﻚ‪ ١‬و ﮔﺮوه اوﺳﺘﺎش‪ ٢‬وي ﺑﻲاﻧﺪازه ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ و ﺑﻴﺰارﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮده ﭼﻨﺎن‬
‫ﻛﻪ ﺣﺘﺎ اﻓﺴﺮان آﻟﻤﺎﻧﻲ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ آن ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ در ﺳﺎل ‪ 1992) 1371‬ﻣﻴﻼدي( از ﭘﻨﺎﻫﮕﺎهﻫﺎي ژﻳﺰﻧﻮاﻛﺎ دﻳﺪار‬
‫ﻧﻤﻮدم‪ ،‬ﮔﺮوه ﻣﺨﺎﻟﻒ ﭼﻜﻤﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ را ﺑﻪ ﭘﺎ ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻛﺮوات وﻟﻠﻜﺎور‪ ٣‬و‬
‫دوﺑﻮرﻧﻴﻚ‪ ۴‬ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺻﺮب ﻛﻪ اﻛﻨﻮن زﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎن اﺳﻠﻮﺑﻮدان ﻣﻴﻠﻮﺷﻮﻳﭻ‪ ۵‬ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﺑﺴﻴﺎر وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺎران ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻬﺮ ﺳﺎراوﻳﻮ‪ ۶‬ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮد‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺷﺪه و ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﻤﺒﺎران ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ در ﺑﻮﺳﻨﻲ‬
‫ﻫﺮزﮔﻮﻳﻦ‪ ،٧‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻃﻮل رودﺧﺎﻧﻪ درﻳﻨﺎ‪ ٨‬ﻫﻤﻪي ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻏﺎرتﺷﺪه و ﻣﺮدم ﻛﺸﺘﺎر‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺻﺮبﻫﺎ »ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻧﮋادي‪ «٩‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻫﺪف آن »ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻣﺬﻫﺒﻲ« ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻧﻮﻓﺎﺑﻴﺎ‪١٠‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻮﺷﻮﻳﭻ ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺧﺸﻚ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ وﻃﻦﭘﺮﺳﺖ‬
‫)ﻏﺮﻳﺒﻪ ﺗﺮﺳﻲ( ﺟﻬﺶ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﺟﻬﺎد ﺿﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن وي ﻛﻪ ﭘﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﺎﺣﺐ‬
‫ﺑﻮﺳﻨﻲ ﺑﺮاي »ﺻﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﺰرگ« ﺑﻮد در ﻳﻚ ﭘﻬﻨﻪي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ از ﺳﻮي ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻴﺎن‬
‫ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ زﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎن »اﻧﻜﺎر ﭘﺬﻳﺮ« وي ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﻮن ارﺗﺪﻛﺲ و اﺳﻘﻒﻫﺎ اﻳﻦ ﮔﺮوه از ﻣﺘﻌﺼﺒﺎن ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮده و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺷﻤﺎري از »ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن‪ «١١‬ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ و روﺳﻴﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﻲﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدي ﻫﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮاه از ﺗﻤﺪن ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي وﻳﮋهاي ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻳﻚ ﻣﻮرد ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر زﻧﻨﺪه ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻨﺎره ﺗﺎرﻳﺨﻲ را در ﺑﻮﻧﻴﺎﻟﻮﻛﺎ‪ ١٢‬ﺑﺎ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮده‪ ،‬اﻳﻦ روﻳﺪاد‬
‫در زﻣﺎن آﺗﺶ ﺑﺲ رخ داد و وﻳﺮاﻧﻲ اﻳﻦ ﻣﻨﺎرهﻫﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪي ﻫﻴﭻ ﻧﺒﺮدي ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫‪1. General Ante Pavelic‬‬ ‫ﺭﻫﺑﺭ ﻓﺎﺷﻳﺳﺕ ﮐﺭﻭﺍﺳﯽ )‪(١٨٨٩-١٩٥٩‬‬

‫‪2. Ustashe‬‬ ‫ﺟﻧﺑﺵ ﻓﺎﺷﻳﺳﺕ ﻭ ﻧﺎﺳﻳﻭﻧﺎﻟﻳﺳﺕ ﮐﺭﻭﺍﺳﯽ‬
‫‪3. Vukovar‬‬
‫‪4. Dubrovnik‬‬
‫‪5. Slobodan Milosevic‬‬
‫‪6. Sarajevo‬‬
‫‪7. Herzegovina‬‬
‫‪8. Drina‬‬
‫‪9. Ethnic cleansing‬‬
‫‪10. Xenophobic‬‬ ‫ﺗﺭﺱ ﻣﺭﺿﯽ ﺍﺯ ﻏﺭﻳﺑﻪﻫﺎ‬
‫‪11. Volunteers‬‬
‫‪12. Banja Luka‬‬ ‫ﺷﻬﺭی ﺩﺭ ﺑﻭﺳﻧﯽ ﻭ ﻫﺭﺯﮔﻭﻳﻥ‬

‫‪٢٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع درﺑﺎره ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ درﺳﺖ ﺑﻮد ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﺳﻮي ﻫﻤﺘﺎﻫﺎي‬
‫آﻧﺎن ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دم و دﺳﺘﮕﺎه اوﺳﺘﺎش در ﻛﺮواﺳﻲ ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎده و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﻼشﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ در ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺷﺮارت آﻣﻴﺰي ﺑﺮاي ﺗﺴﺨﻴﺮ‬
‫ﻫﺮزﮔﻮﻳﻦ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮ زﻳﺒﺎي ﻣﻮﺳﺘﺎر‪ ١‬ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺎﺻﺮه و ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺎران ﺷﺪه و ﺳﺘﺎري‬
‫ﻣﻮﺳﺖ‪ ،٢‬ﻳﺎ »ﭘﻞ ﻛﻬﻦ« ﻛﻪ داراي ﺷﻬﺮت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮده ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم وﻳﺮاﻧﻲ ﻛﺎﻣﻞ و ﻓﺮو‬
‫رﻳﺨﺘﻦ در رودﺧﺎﻧﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺎران ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﭘﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺎﺧﺖ آن ﺑﻪ زﻣﺎن ﺗﺮكﻫﺎ‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺎﻳﺖ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺟﻬﺎن در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻳﻮﻧﺴﻜﻮ‪ ٣‬ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ و ارﺗﺪﻛﺲ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﺎر و ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺑﻮﺳﻨﻲ ‪ -‬ﻫﺮزﮔﻮﻳﻦ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي و ﺗﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ و ارﺗﺪﻛﺲ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم ﭼﻨﺪان روﺳﻴﺎه‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ آن را »ﻛﺮوات« و »ﺻﺮب«‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه و ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﭘﺎي دﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﻜﺸﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از »ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن« در ﻣﻴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺳﻪ اﺻﻄﻼح »ﻛﺮوات‪» «،‬ﺻﺮب« و »ﻣﺴﻠﻤﺎن« ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺒﻮده و ﮔﻤﺮاه‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮد ﻳﻌﻨﻲ در آن دو ﻣﻠﻴﺖ و ﻳﻚ دﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻤﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﻧﺎدرﺳﺘﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﺑﺎ ﺷﻴﻮه ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮي ﻋﺮاق ﺑﺎ ﺳﻪ ﮔﻮش »ﺳﻨﻲ‪-‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ‪ -‬ﻛﺮد« رخ داد‪ (.‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺤﺎﺻﺮه دﺳﺖ ﻛﻢ ده ﻫﺰار ﺻﺮب در ﺳﺎراﻳﻮو ﺑﻮده و‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ارﺷﺪ ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﺷﻬﺮ ﻣﺮد ﺷﺮﻳﻒ و اﻓﺴﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ژﻧﺮال ﻳﻮان‬
‫دﻳﻮاﺟﻚ‪ ۴‬و ﻳﻚ ﺻﺮب ﺑﻮده و ﻣﻔﺘﺨﺮم ﻛﻪ دﺳﺘﺶ را ﻫﻨﮕﺎم آﺗﺸﺒﺎري دﺷﻤﻦ ﻓﺸﺮدم‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﻳﻬﻮدي ﻛﻪ از ‪ 871‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1492‬ﻣﻴﻼدي( ﺳﺎﻛﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻮده ﻧﻴﺰ ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺿﻮعﻫﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دوﻟﺖ و ﺑﻮﺳﻨﻲ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‬
‫ﮔﺰارش ﻣﻲداد ﻛﻪ »اﻣﺮوز ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ارﺗﺪﻛﺲ آﺗﺸﺒﺎري ﺑﺮ ﺷﻬﺮ ﺳﺎراﻳﻮو را از‬
‫ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ« ﻳﺎ »دﻳﺮوز ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﭘﻞ اﺳﺘﺮي‪ ۵‬را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻧﺪ«‬
‫ﮔﺰارش آنﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﮔﺰارشﻫﺎي رﺳﺎﻧﻪاي ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع دﻳﻨﻲ ﺗﻨﻬﺎ‬

‫‪1. Mostar‬‬
‫‪2. Stari Most‬‬
‫‪3. UNESCO‬‬
‫‪4. General Jovan Divjak‬‬
‫‪5. Stari Most‬‬ ‫ﭘﻠﯽ ﺑﺭ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﻧﺭﺗﻭﺍ ﺩﺭ ﺷﻬﺭ ﻣﻭﺳﺗﺎﺭ ﺑﻭﺳﻧﯽ ﻭ ﻫﺭﺯﮔﻭﻭﻳﻥ ﮐﻪ ﺑﺩﺳﺕ ﻋﺛﻣﺎﻧﯽﻫﺎ ﺩﺭ ﺳﺩﻩ‬
‫ﺷﺎﻧﺯﺩﻩ ﻣﻳﻼﺩی ﺳﺎﺧﺗﻪﺷﺩﻩ‬

‫‪٢٨‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﺑﺮاي »ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن« ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻗﺎﺗﻠﻴﻦ آنﻫﺎ ﺻﻠﻴﺐﻫﺎي ﺑﺰرگ‬
‫ارﺗﺪﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺧﺸﺎبﻫﺎي ﺟﻨﮓاﻓﺰارﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻛﺸﻴﺪن ﻧﮕﺎرهي ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎﻛﺮه‬
‫ﺑﺮ ﻗﻨﺪاق ﺗﻔﻨﮓ ﺧﻮد ﺳﺨﺖ ﻛﻮﺷﻴﺪه ﺗﺎ ﺧﻮد را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎن‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ دوﺑﺎره‬
‫ﻣﻲﺗﻮان دﻳﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻴﻨﺶ ﻣﺎ را‪ ،‬زﻫﺮآﻟﻮد ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻢ درﺑﺎره ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ‪ ١‬ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻢ دوﺳﺖ دارم ﺳﺨﻦ آﻗﺎي‬
‫ﭘﺮاﮔﺮ‪ ٢‬را ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻳﻚ روز ﺧﻮب روزي اﺳﺖ ﻛﻪ آن اﻧﺪازه اﺣﺴﺎس‬
‫اﻣﻨﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺎ در ﺑﻴﺮون ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻣﻬﺪ‪ ٣‬اﻳﺴﺘﺎده و ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﺨﻮرم‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻴﺖ‬
‫ﻟﺤﻢ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻤﻲ از اورﺷﻠﻴﻢ و ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎور دارﻧﺪ ﻛﻪ دوﺷﻴﺰهاي ﭘﺎكداﻣﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪا او را آﺑﺴﺘﻦ ﻛﺮده ﭘﺴﺮي در اﻳﻦ ﺟﺎ زاده اﺳﺖ‪.‬‬
‫»اﻛﻨﻮن زاده ﺷﺪن ﻋﻴﺴﺎ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎن ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎدر او‪ ،‬ﻣﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻳﻮﺳﻒ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻮدﻛﻲ از روح‬
‫اﻟﻘﺪس دارد‪ «.‬ﺑﻠﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﻤﻪ ﺧﺪاي ﭘﺮﺳﻴﻮس‪ ۴‬زﻣﺎﻧﻲ زاده ﺷﺪه ﻛﻪ ژوﭘﻴﺘﺮ‪ ۵‬ﺧﺪا‬
‫ﺑﻮداي‪٧‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺑﺸﺎري از ﻃﻼ ﺑﻪ دﻳﺪار داﻧﻴﺎ‪ ،۶‬دوﺷﻴﺰهي ﺑﺎﻛﺮه‪ ،‬رﻓﺘﻪ و ﺑﺎردارش ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺪا از ﻣﻴﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺑﺎزﺷﺪه ﻣﺎدرش زاده ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺘﻠﻴﻜﻮس‪ ٨‬ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﻫﺎ‪ ٩‬ﺑﻮد ﻳﻚ‬
‫آزﺗﻚﻫﺎ‪١٠‬‬ ‫ﮔﻮي ﭘﺮ از آﺳﻤﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ و آن را در ﺳﻴﻨﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻨﻬﺎن ﺳﺎﺧﺖ و ﺧﺪاي‬
‫اوﻳﺘﺴﻴﻠﻮﭘﻮﭼﺘﻠﻲ‪ ١١‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺑﺎردار ﺷﺪ‪ .‬دوﺷﻴﺰه ﻧﺎﻧﺎ‪ ١٢‬اﻧﺎري از درﺧﺘﻲ آﺑﻴﺎري ﺷﺪه ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮن اﮔﺪﻳﺘﺮﻳﺲ‪ ١٣‬ﻛﻨﺪه و در ﺳﻴﻨﻪ ﺧﻮد ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﻮد و آﺗﻴﺲ‪ ١۴‬ﺧﺪا را زاﻳﻴﺪ‪ .‬دﺧﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﻛﺮه ﺷﺎه ﻣﻐﻮل ﺷﺐ ﺑﻴﺪار ﺷﺪ و ﺧﻮﻳﺶ را در ﺣﻤﺎم ﻧﻮر ﺑﺰرﮔﻲ دﻳﺪه و ﭼﻨﮕﻴﺰﺧﺎن را‬

‫‪1. Bethlehem‬‬
‫‪2. Prager‬‬
‫‪3. Church of the Nativity‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﻣﺳﻳﺣﻳﺎﻥ ﻋﻳﺳﺎ ﺩﺭ ﻣﮑﺎﻥ ﺍﻳﻥ ﮐﻠﻳﺳﺎ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﺩﻩ ﺍﺳﺕ‬
‫‪4. Perseus‬‬
‫‪5. Jupiter‬‬
‫‪6. Danaë‬‬
‫‪7. Buddha‬‬
‫‪8. Catlicus‬‬
‫‪9. Serpent-skirted‬‬
‫‪10. Aztec‬‬
‫‪11. Huitzilopochtli‬‬
‫‪12. Nana‬‬
‫‪13. Agdestris‬‬
‫‪14. Attis‬‬

‫‪٢٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﺳﻴﺲ‪۴‬‬ ‫زاﻳﻴﺪ‪ .‬ﻛﺮﻳﺸﻨﺎ‪ ١‬از دوﺷﻴﺰه ﺑﺎﻛﺮه دوﻛﺎ‪ ٢‬زاﻳﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻮرس‪ ٣‬از دوﺷﻴﺰه ﺑﺎﻛﺮه‬
‫زاﻳﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮﻛﻮري‪ ۵‬از دوﺷﻴﺰه ﺑﺎﻛﺮه ﻣﻴﺎ‪ ۶‬زاﻳﻴﺪه ﺷﺪ‪ ،‬روﻣﻮﻟﻮس‪ ٧‬از دوﺷﻴﺰه ﺑﺎﻛﺮه‬
‫رﻳﺎ ﺳﻴﻠﻮﻳﺎ‪ ٨‬زاده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ دﻻﻳﻞ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ادﻳﺎن ﺧﻮﻳﺶ را وادار ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺎﻧﺎل ﺑﭽﻪ ﺑﺮ‪ ٩‬را ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﻗﺮآن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎﻛﺮه‬
‫اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻫﻨﮕﺎم ﺟﻬﺎد ﻳﺎ ﺟﻨﮓﻫﺎي ﺻﻠﻴﺒﻲ ﻣﺎﻳﻪي‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﭙﺎه ﭘﺎپ ﺑﺮاي ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻦ دوﺑﺎره ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ و اورﺷﻠﻴﻢ از‬
‫دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﺴﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﺴﻴﺮ راه ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﻮاﻣﻊ ﻳﻬﻮدي‬
‫ﺳﺮ راه را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدﻧﺪ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺮﺗﺪ ﻣﺴﻴﺤﻲ ارﺗﺪﻛﺲ ﺷﺮﻗﻲ‪ ١٠‬را ﭼﭙﺎول ﻧﻤﻮده و‬
‫ﻛﺸﺘﺎري در ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎي ﺗﻨﮓ اورﺷﻠﻴﻢ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺗﺎرﻳﺦﻧﮕﺎران ﺷﺎد و‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧﻮنﻫﺎي ﻫﺪر رﻓﺘﻪ ﺗﺎ زﻳﺮ ﻣﻬﺎر اﺳﺐﻫﺎ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي ﻛﻴﻨﻪ و وﺣﺸﻲ ﮔﺮي و ﺧﻮنﺧﻮاري دﻳﮕﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖﻫﺎي ﻧﻮ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل‬
‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي در ﭘﻴﺮاﻣﻮن و ﮔﺮداﮔﺮد »ﻣﻴﺪان آﺧﻮر‪ «١١‬اﻣﻨﻴﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺣﺲ ﻛﺮده‬
‫و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ از ﻧﺎم آن ﺑﺮﻣﻲآﻳﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﺎن زرقوﺑﺮق ﺟﻠﻔﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻟﻮردس‪ ١٢‬را‬
‫ﺷﺮﻣﺴﺎر ﺳﺎزد ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﺗﻮرﻳﺴﺖ اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر از اﻳﻦ‬
‫ﺷﻬﺮ ﺗﺮﺣﻢ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ دﻳﺪار ﻛﺮدم‪ ،‬زﻳﺮ ﻣﻬﺎر ﻇﺎﻫﺮي ﻳﻚ ﺷﻬﺮداري ﺑﺰرگ ﻣﺴﻴﺤﻲ‬
‫ﭘﻠﺴﺘﻴﻨﻲ‪ ١٣‬ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪاﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ واﺑﺴﺘﮕﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮاده ﻓﺮﻳﺞ‪ ١۴‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن ﺟﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ زﻳﺮ ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﺪﻳﺪ‬

‫‪1. Krishna‬‬
‫‪2. Devaka‬‬
‫‪3. Horus‬‬
‫‪4. Isis‬‬
‫‪5. Mercury‬‬
‫‪6. Maia‬‬
‫‪7. Romulus‬‬
‫‪8. Rhea Sylvia‬‬
‫‪9. Birth canal‬‬
‫‪10. Christian Byzantium‬‬
‫‪11. Manger Square‬‬
‫‪12. Lourdes‬‬ ‫ﻧﺎﺣﻳﻪﺍی ﺩﺭ ﺟﻧﻭﺏ ﻏﺭﺑﯽ ﻓﺭﺍﻧﺳﻪ ﻭ ﮔﻔﺗﻪ ﻣﯽﺷﻭﺩ ﻣﺭﻳﻡ ﻣﻘﺩﺱ ‪ ١٨‬ﺑﺎﺭ ﺁﻥ ﺟﺎ ﺩﻳﺩﻩﺷﺩﻩ‬
‫‪13. Palestinian‬‬ ‫ﻫﻣﺎﻥ ﻓﻠﺳﻁﻳﻥ ﺳﺎﺑﻖ‬
‫‪14. Freij family‬‬

‫‪٣٠‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﺑﺮﻗﺮارﺷﺪه از ﺳﻮي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ارﺗﺶ اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد – و ﺣﻀﻮر اﺳﺮاﻳﻴﻞ در‬
‫ﻛﺮاﻧﻪ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺪون ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎي وﺣﻲ ﺷﺪه در ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻮﻳﺪي ﻣﺘﻔﺎوت از ﺳﻮي ﺧﺪاي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﻲ ﻣﺘﻔﺎوت داده ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﻮﺑﺖ دﻳﻦ دﻳﮕﺮي ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺣﻤﺎس‪ ١‬ﺑﺎ اﻳﻦ ادﻋﺎ ﻛﻪ ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﭘﻠﺴﺘﻴﻦ وﻗﻒ‪ ٢‬اﺳﻼم اﺳﺖ وﻗﻒ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ و ﻛﺮدار‬
‫ﻣﻘﺪﺳﻲ در اﺳﻼم ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ و ﺑﺎ زور آﻏﺎز ﺑﻪ ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺟﺎ در ﻛﻨﺎر ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‬
‫ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬رﻫﺒﺮ آﻧﺎن ﻣﺤﻤﺪ اﻟﺰﻫﺎر‪ ٣‬اﻋﻼم ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارد ﻫﻤﻪي ﺳﺎﻛﻨﺎن‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻠﺴﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﮔﺮدن ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﺷﺪه‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﺎﻛﻦ در ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺰﻳﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﻼﻣﻲ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬
‫ﻛﻪ در اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﻫﻞ ذﻣﻪ ﻳﺎ ﻛﺎﻓﺮان ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬
‫زن ﺷﻬﺮداري اﻳﻦ ﺟﺎ ﻏﺪﻏﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي درود ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﺎ ﻣﺮدي دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﻏﺰه در ﻓﺮوردﻳﻦ ‪) 1384‬آورﻳﻞ ‪ 2005‬ﻣﻴﻼدي( ﺧﺎﻧﻢ ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﺴﺮا اﻟﻌﻈﻤﻲ‪ ۴‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﺮم ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺪون ﻳﻚ ﻣﺤﺮم ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺰدش در ﺧﻮدروﻳﻲ ﺑﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮد‬
‫ﺟﻮان ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ زﺧﻤﻲ ﺑﺪ ﺟﺎن ﺑﺪر ﺑﺮد‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﮔﺸﺖ »ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و اﻣﺮﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف‪ «۵‬ﺣﻤﺎس اﻳﻦ ﻗﺘﻞ ﻋﻤﺪ را ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ »ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ رﻓﺘﺎر‬
‫ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ« اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ در ﻳﻚ ﭘﻠﺴﺘﻴﻦ ﺳﻜﻮﻻر ﺑﻪ اراذل ﺟﻮان ﺑﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺟﻨﺴﻲ ﺳﺨﺖ اﺟﺎزه داده ﺗﺎ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮدروﻫﺎي ﭘﺎرك ﺷﺪه ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻛﺮده و‬
‫ﻣﺠﻮز ﻫﺮ ﻛﺎر دﻟﺨﻮاﻫﻲ ﺑﻪ آنﻫﺎ داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻮم اﺑﺎ اﻳﺒﺎن‪ ،۶‬ﻳﻜﻲ از ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و‬
‫دﻳﭙﻠﻤﺎتﻫﺎي اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ در ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ‬
‫درﺑﺎره ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ‪ -‬ﭘﻠﺴﺘﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺣﻞ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ آﻏﺎز ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ‪ ،‬وي ﺟﻠﻮﺗﺮ رﻓﺘﻪ و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎ اﺧﺘﻴﺎر ﻳﻚ وزﻳﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫‪1. Hamas‬‬
‫‪2. Waqf‬‬
‫‪3. Mahmoud al-Zahar‬‬
‫‪4. Yusra al-Azami‬‬
‫‪5. Vice and virtue‬‬
‫‪6. Abba Eban‬‬ ‫ﺳﻳﺎﺳﺗﻣﺩﺍﺭ ﺍﺳﺭﺍﻳﻳﻠﯽ )‪(١٩١٥-٢٠٠٢‬‬

‫‪٣١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭘﻴﺸﻴﻦ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬دو ﻣﻠﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻫﻢ اﻧﺪازه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﻣﺮاﻓﻌﻪ دارﻧﺪ‪ .‬راهﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺷﻚ ﺳﺎﺧﺘﻦ دو ﻛﺸﻮر‬
‫در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪي ﺑﺪﻳﻬﻲ و ﺧﻮد‪-‬آﺷﻜﺎري ﺑﺮاي اﺟﺮاﺷﺪن در‬
‫ﻣﻴﺎن ﺳﺮ ﻣﺮد ﺑﻮده اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎي ﻣﻮﻋﻮدﮔﺮا و آﺧﻮﻧﺪﻫﺎ و راﻫﺐﻫﺎ از آن‬
‫ﺑﻴﺮون ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ دهﻫﺎ ﺳﺎل‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ادﻋﺎي اﻧﺤﺼﺎري ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﺪا ﻛﻪ از ﺳﻮي روﺣﺎﻧﻴﻮن دﭼﺎر‬
‫ﻫﻴﺴﺘﺮي ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻳﻬﻮدي ﻋﻨﻮان ﺷﺪه و ﻧﻴﺮو ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن روز ﻗﻴﺎﻣﺘﻲ‪ ١‬ﻛﻪ اﻣﻴﺪ‬
‫دارﻧﺪ ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت ﻳﻮﺣﻨﺎ‪) ٢‬ﺑﺎ ﭘﻴﺶدرآﻣﺪ ﻣﺮگ ﻳﺎ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ آﻳﻴﻦ ﻫﻤﻪ ﻳﻬﻮديﻫﺎ( رخ‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ را ﺗﺤﻤﻞﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻛﻞ ﺑﺸﺮﻳﺖ را در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ در‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺸﻲ ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻲ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺟﻨﮓ ﻫﺴﺘﻪاي ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را‬
‫زﻫﺮآﮔﻴﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﺗﻤﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﺑﻘﺎ و‬
‫زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﺳﺖ آﺧﺮ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد‪ ٣‬ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪ .‬ﺑﻐﺪاد ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي داﻧﺶ و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎي ارﺳﻄﻮ و‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ از ﻳﻮﻧﺎﻧﻲﻫﺎ )»ﮔﻢ ﺷﺪ« زﻳﺮا ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻳﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﺑﺎزﺗﺎب آﻣﻮزهﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﭘﻴﺶ از ﻋﻴﺴﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ را‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ را ﻏﺪﻏﻦ ﻛﺮده و آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻪ را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ(‬
‫ﭘﺎﺳﺪاري و ﺣﺎﻓﻈﺖ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ از راه آﻧﺪﻟﺲ دوﺑﺎره ﺑﺮﮔﺮدان ﺷﺪه و ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫»ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن« ﻧﺎدان ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻐﺪاد ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺎﻣﻪ ﺳﺮاﻳﺎن و ﻣﻌﻤﺎران ﻣﺸﻬﻮر و‬
‫ﺑﻠﻨﺪآوازهاي داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎ در زﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﺧﻠﻴﻔﻪﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه وﻟﻲ ﺑﻐﺪاد ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻠﺪاﻧﻲﻫﺎ‪ ۴‬و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‬
‫ﻧﺴﺘﻮري‪ ۵‬و ﻧﺎم ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي ﻓﺮاوان ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎلﻫﺎي‬

‫‪1. Armageddon-minded Christians‬‬

‫ﻣﮑﺎﺷﻔﺎﺕ ﻳﻭﺣﻧﺎ ﻧﺎﻡ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﮐﺗﺎﺏﻫﺎی ﺁﺳﻣﺎﻧﯽ ‪2. Apocalypse‬‬
‫‪3. Baghdad‬‬
‫‪4. Chaldean‬‬ ‫ﻧﺎﻡ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺧﺵﻫﺎی ﺑﺎﺑﻝ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺕﻫﺎی ﻣﻬﻡ ﻣﻳﺎﻥﺭﻭﺩﺍﻥ ﻫﺯﺍﺭﻩ ﻧﺧﺳﺕ ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ‬
‫ﺷﺎﺧﻪﺍی ﺍﺯ ﻣﺳﻳﺣﻳﺕ ﮐﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺷﺗﻥ ﻋﻳﺳﺎ ﺩﻭ ﮔﻭﻧﻪ ﺳﺭﺷﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﺳﺭﺷﺕ ﺍﻟﻬﯽ ﻭ ﺳﺭﺷﺕ ﺍﻧﺳﺎﻧﯽ ‪5. Nestorian‬‬

‫‪٣٢‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ دﻫﻪ ‪ 1320‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1940‬ﻣﻴﻼدي( ﺷﻤﺎر ﻳﻬﻮدﻳﺎﻧﻲ ﺳﺎﻛﻦ ﺑﻐﺪاد ﺑﺎ ﺷﻤﺎر‬

‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺳﺎﻛﻦ اورﺷﻴﻠﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻓﺮوردﻳﻦ ‪) 1382‬آورﻳﻞ ‪ 2003‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﺮاي ﺷﺮح ﻣﻔﺼﻞ و ﺑﺎ ﺟﺰﻳﻴﺎت‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ‬
‫وي ﻫﻢ ﭼﻮن دوﻟﺘﻲ »ﺳﻜﻮﻻر« ﻣﻲدﻳﺪﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮﻳﺶ را ﻓﺮﻳﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ درﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺰب ﺑﻌﺚ از ﺳﻮي ﻣﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻴﺸﻞ ﻋﻔﻠﻖ‪ ١‬ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاري ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻓﺎﺳﺪ ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺷﻲ ﻣﺜﺒﺖ درﺑﺎره ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻴﺰ درﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﺷﺪن در اﻳﻦ ﺣﺰب ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوي ﻫﺮ دﻳﻨﻲ آزاد ﺑﻮده اﺳﺖ )اﮔﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر اﻋﻀﺎي ﻳﻬﻮدي ﻣﺤﺪود ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﺪرك دارم(‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل دﺳﺖ ﻛﻢ‬
‫از زﻣﺎن ﻳﻮرش ﻓﺎﺟﻌﻪآﻣﻴﺰ در ‪ 1979) 1358‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﻪ اﻳﺮان ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪاي ﺷﺪ ﺑﺮاي‬
‫آن ﻛﻪ از ﺳﻮي آﺧﻮﻧﺪﺳﺎﻻرﻫﺎي ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻲ »ﻛﺎﻓﺮ« ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮﻳﺶ را –ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي اﻗﻠﻴﺖ ﻗﺒﻴﻠﻪاي از اﻗﻠﻴﺖ‬
‫ﺳﻨﻲﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ -‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺎرﺳﺎﻳﻲ و ﺟﻬﺎد ﮔﺴﺘﺮش داد‪) .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺰب ﺑﻌﺚ‬
‫ﺳﻮرﻳﻪ ﻧﻴﺰ آﺷﻜﺎرا رﻳﺸﻪ در ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺎﻣﻌﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺪﺳﺖ ﺑﺎ اﻗﻠﻴﺖ ﻋﻠﻮي‪ ٢‬ﺑﻮده‬
‫و ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ از راﺑﻄﻪاي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و رﻳﺎﻛﺎراﻧﻪ ﺑﺎ آﺧﻮﻧﺪﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ (.‬ﺻﺪام واژهﻫﺎي »اﷲ اﻛﺒﺮ« ‪»-‬اﷲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ« را روي ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺮاق ﻧﮕﺎﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺪام ﺑﺮﭘﺎﻛﻨﻨﺪه ﻳﻚ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ درﺑﺎره رزﻣﻨﺪﮔﺎن و آﺧﻮﻧﺪﻫﺎ ﺑﻮد و‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺴﻴﺎري ﮔﺮﻣﻲ ﺑﺎ ﺳﺮان دوﻟﺖﻫﺎي در ﻣﻨﻄﻘﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان از‬
‫دوﻟﺖ ﻧﺴﻞ ﻛﺶ ﺳﻮدان را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬او ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ را در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺎﺧﺖ و آن را‬
‫ﻣﺴﺠﺪ »ﻣﺎدر ﻫﺮ ﺟﻨﮕﻲ« ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎ ﻗﺮآﻧﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮن ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه و ﺻﺪام ادﻋﺎ داﺷﺖ ﺧﻮن ﺧﻮدش اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺴﻞﻛﺸﻲ )ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺳﻨﻲﻫﺎ( ﻛﺮدﻫﺎ اردوﻛﺸﻲ ﻧﻤﻮد ‪-‬در اﻳﻦ ﻟﺸﮕﺮﻛﺸﻲ ﺟﻨﮓاﻓﺰارﻫﺎي ددﻣﻨﺸﺎﻧﻪي‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﺗﻦ را آواره ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ ﻗﺘﻞ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪ -‬وي آن را »ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﻔﺎل« ﻧﺎﻣﻴﺪه و ﻳﻚ ﺗﻮﺟﻴﻪ از ﻗﺮآن ‪ -‬ﺳﻮره ﻫﺸﺘﻢ‬

‫‪1. Michel Aflaq‬‬

‫‪2. Alawite‬‬

‫‪٣٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫»ﻏﻨﻴﻤﺖ« ‪ -‬ﺑﺮاي ﭼﭙﺎول و ﻧﺎﺑﻮدي ﻧﺎﺑﺎوران را وام ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن‬
‫از ﻣﺮزﻫﺎي ﻋﺮاق ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ارﺗﺶ ﺻﺪام را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻜﻪ ﻗﻨﺪي وارﻓﺘﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎره‬
‫ﻗﻨﺪي ﻛﻪ در ﭼﺎي داغ وا ﻣﻲرود وﻟﻲ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺪاري اﺳﺘﻮار و ﺳﺨﺘﻲ از ﺳﻮي ﮔﺮوﻫﻲ‬
‫ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﻬﺎدﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﻋﺮاﻗﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺪاﻳﻴﺎن ﺻﺪام‪ ١‬روﺑﺮو‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از وﻇﺎﻳﻒ اﻳﻦ ﮔﺮوه اﻋﺪام ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آﺷﻜﺎرا از ﻳﻮرش ﮔﺮان ﻏﺮﺑﻲ‬
‫اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﺮده و ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ دار ﻛﺸﻴﺪنﻫﺎي دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻲ و ﻗﻄﻊ‬
‫ﻋﻀﻮﻫﺎي ﭼﻨﺪشآور ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻧﻮارﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮي ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﻲ درﻧﮓ ﻫﻤﮕﺎن‬
‫ﺿﺒﻂ ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺖ ﻛﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮاﻓﻖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻋﺮاق در ﺳﻲ و‬
‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺟﻨﮓ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري آن ﭼﻨﺎن ﻣﺼﻴﺐﻫﺎي ﻛﺸﻴﺪه ﻛﻪ رژﻳﻢ ﺻﺪام ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻲﻗﺎﻧﻮن ﺟﺎوداﻧﻪ اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ – ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻲ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ‬
‫»دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ رژﻳﻢ« ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻳﺪ‪ -‬ﺣﻖ اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻧﻔﺴﻲ ﻛﺸﻴﺪه و ﺑﺎزﺳﺎزي و‬
‫آﺷﺘﻲ را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﺘﺎ اﺟﺎزه ﻧﻴﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﻔﺴﻲ ﺗﺎزه ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻮاداران اﻟﻘﺎﻋﺪه ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣﺮدي اردﻧﻲ زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم اﺑﻮ ﻣﺼﻌﺐ اﻟﺰرﻗﺎوي‪ ٢‬رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷﺪ ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺟﻨﮓ دﻳﻮاﻧﻪواري از ﻗﺘﻞ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري‬
‫ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬آنﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ زﻧﺎن ﺑﻲﺣﺠﺎب‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران ﺳﻜﻮﻻر و آﻣﻮزﮔﺎران را‬
‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻤﺐﮔﺬاري ﻛﺮده )دو درﺻﺪ از ﻣﺮدم‬
‫ﻋﺮاق ﺗﺮﺳﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ( و اﻋﻀﺎي ﺑﺪن ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺎﺑﻪﻫﺎي اﻟﻜﻠﻲ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ را‬
‫ﻗﻄﻊ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻮاري وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺗﻬﻴﻪﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺎران ﮔﺮوﻫﻲ و ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪن‬
‫ﺷﻤﺎري از ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻧﭙﺎﻟﻲ ﻓﻴﻠﻢﺑﺮداري ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻫﻨﺪو ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺟﺎن آنﻫﺎ ﻫﻴﭻ ارزﺷﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ وﺣﺸﻲ ﮔﺮيﻫﺎ در واﻗﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﭼﻮن روﻧﺪي‬
‫روزﻣﺮه ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻳﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺟﻨﮓ ﺗﺮور را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻫﻢ ﻧﻮﻋﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫آوردﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺠﺪﻫﺎ و زﻳﺎرت ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آراﻣﮕﺎه اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﺳﺮﻛﻮبﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﻤﺎن‬

‫‪1. Fedayeen Saddam‬‬

‫‪2. Abu Musab al-Zarqawi‬‬

‫‪٣٤‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ‪ .‬زاﺋﺮاﻧﻲ ﻛﻪ از راه دوري ﺑﺮاي ﻣﺰارﻫﺎي ﺗﺎزه ﺑﺎز ﺷﺪه ﻛﺮﺑﻼ و ﻧﺠﻒ آﻣﺪه‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر از ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺎﻳﻪ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺰرﻗﺎوي در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ رﻫﺒﺮ‬
‫ﺧﻮدش اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ ﻻدن دو دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫داده اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ وي ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ راه درﺳﺖ ﺳﻠﻒ‬
‫را ﻧﺮﻓﺘﻪ ﭘﺲ ﻣﺮﺗﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺮاي رﻫﺮوان ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺷﻴﻌﻪﻫﺎ ﺷﻜﺎر‬
‫درﺳﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ دوم‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﻨﮕﻲ دﻳﻨﻲ در ﻣﻴﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺮاق ﺑﻪ راه اﻓﺘﺪ اﻫﺪاف و‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي »ﺟﻨﮓ ﺻﻠﻴﺒﻲ« ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﺎد رود‪ .‬آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻴﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻻدﻧﻲﻫﺎي‪١‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻲ از ﺳﻮي ﺷﻴﻌﻴﺎن دادهﺷﺪه و ﻋﺮبﻫﺎي ﺳﻨﻲ ﺑﻪ ﻟﺸﮕﺮ ﺑﻦ‬
‫»ﭘﺎﺳﺪاران« ﻫﺠﻮم آورﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ از ﺳﻮي آﻳﺖاﷲ ﻋﻈﻤﺎ ﺷﻴﻌﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ٢‬ﻣﻮاردي از درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦداري ﮔﺰارشﺷﺪه وﻟﻲ ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎل اﺛﺒﺎت ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ در‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪاي دور‪ ،‬ﮔﺸﺖﻫﺎي ﻣﺮگ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ اوﻧﻴﻔﺮمﻫﺎي ﭘﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻣﺮدم‬
‫ﺳﻨﻲ ﻣﺬﻫﺐ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻛﺮده و آنﻫﺎ را ﺷﻜﻨﺠﻪ داده و ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪان ﺳﺨﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻔﻮذ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﻳﻌﻨﻲ »ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ« اﻳﺮان در ﭘﺸﺖ ﭘﺮده‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﻮد و در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻴﻌﻪﻧﺸﻴﻦ ﻧﻴﺰ زﻧﻲ ﺑﻲﺣﺠﺎب ﻳﺎ آدﻣﻲ‬
‫ﺳﻜﻮﻻر ﺑﻮدن ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺮاق ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ و ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺑﺴﻴﺎر دراز از آﻣﻴﺨﺘﮕﻲ‬
‫ﻣﻴﺎن اﻗﻮام و ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎي ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻟﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭘﺲ ﻛﻮﺗﺎه زﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ‬
‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﺑﻴﺰارﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﻨﺪي در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻮي ﭘﺮ از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬دروغﮔﻮﻳﻲ‪ ،‬دﺷﻤﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻓﺮﻗﻪﮔﺮا ﻛﺎﻣﻴﺎب ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ‪ ،‬دﻳﻦ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را زﻫﺮآﮔﻴﻦ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮدم‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم دﻳﻦ اﻋﺘﺮاض‬
‫ﻛﺮده و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻮﺷﻴﺪهاﻧﺪ روﺑﺮوي ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدن ﻣﻮج ﺗﻌﺼﺐ و ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﻣﺮگآور‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازه اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻳﻚ دﺳﺖ ﺑﻪ راﻫﺐ و اﺳﻘﻒ و ﺧﺎﺧﺎم و‬
‫اﻣﺎﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻢ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ را ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻓﺮﻗﻪ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮد داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره آنﻫﺎ در آﻳﻨﺪه ﺳﺨﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫‪1. Bin Ladenist‬‬

‫‪2. Sistani‬‬

‫‪٣٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫وﻟﻲ اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺘﺎﻳﺶ اﻧﺴﺎنﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻮده و دﻳﻦ در آن ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ آن‬
‫ﺑﺮﺳﺪ آن ﮔﺎه اﻳﻦ ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﻣﺮا ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن را ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ‬
‫اﻧﮕﻴﺨﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎي ﻣﻮرد ﺗﺒﻌﻴﺾ در اﻳﺮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺣﺎل‬
‫رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺷﺪن در ﺑﺎﻟﻜﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪﻫﺎي اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﻋﺮاق زﻳﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
‫ﺟﻬﺎدﮔﺮان ﺳﻨﻲ و ﺑﺮﻋﻜﺲ آن و ﻣﻮارد ﺑﻲﺷﻤﺎر دﻳﮕﺮي از ﻫﻤﻴﻦ دﺳﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺮاض ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻋﺰت ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻲ‬
‫ﻣﻴﻠﻲ ﻛﻠﻲ ﻣﺮاﺟﻊ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺻﺪور آﺷﻜﺎر ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺧﻮاه واﺗﻴﻜﺎن در ﻣﻮرد ﻛﺮواﺳﻲ‪،‬‬
‫ﻳﺎ ﺳﻌﻮدي ﻳﺎ رﻫﺒﺮي اﻳﺮان در اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻮعآور اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺮاﻳﺶ »ﮔﻠﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ« اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺎ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻧﻴﺎﻛﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻪ‪ ،‬آﻗﺎي ﭘﺮﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﻤﻊ ﻧﻤﺎزﮔﺬاران و ﻧﻴﺎﻳﺶ ﮔﺮان ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺪ‬
‫ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﻲ را دوراﻧﺪﻳﺸﻲ ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺣﺮف »ب« آﻏﺎز ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻧﮕﺮان ﺟﺎن ﻳﺎ ﺷﺮاﻓﺖ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮد اﻣﻴﺪ ﺳﻮزاﻧﻲ و ﭘﺮ ﺗﺐ و ﺗﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﺷﻮرش ﺗﻮدهﻫﺎ ﺑﺮاي دﻣﻜﺮاﺳﻲ و‬
‫ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻜﻮﻻر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺎﻫﺎي ﻧﺎآﺷﻨﺎ ﻧﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻢ اﻳﻦ زﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎن درازي‬
‫ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ روز ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ 2001 ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺣﺲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﭼﺎﻟﺶ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺘﻤﺪن آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭼﻮن‬
‫ﺧﺒﺮﻧﮕﺎري آزﻣﺎﻳﺶ ﻳﺎ ﺗﺎزهﻛﺎر‪ ،‬اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻧﻤﻲﻛﺮدم‪ ،‬ﻣﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻨﻈﻢ و آﺳﻮدهاي‬
‫داﺷﺘﻢ‪ :‬ﻛﺘﺎب و ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮزاﻧﻢ ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ادﺑﻴﺎت اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬
‫ﻋﺸﻖ ورزﻳﺪه‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ در ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲﻫﺎي ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺎ ﻓﻀﺎي ﮔﺮم درﺑﺎره‬
‫ادﺑﻴﺎت ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ادﻋﺎﻫﺎي زودﮔﺬري ﻛﻪ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬
‫ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﺘﺎ اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻲآزار ﻧﻴﺰ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮرد ﻳﻮرش و‬

‫‪٣٦‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﭘﺮﺧﺎش و ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻮد‪ .‬در ‪ 25‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 14) 1367‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 1989‬ﻣﻴﻼدي( دوﺳﺘﻢ ﺳﻠﻤﺎن‬
‫رﺷﺪي‪ ١‬ﺑﻪ ﺟﺮم ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﻚ داﺳﺘﺎن ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ ﺣﻜﻢ اﻋﺪام و ﺣﻜﻢ زﻧﺪان روﺑﺮو ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ روﺷﻦ ﺗﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ‪-‬رﻫﺒﺮ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر آﺧﻮﻧﺪﺳﺎﻻر ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ‪ -‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪-٢‬‬
‫ﺑﺪون ﭘﺮدهﭘﻮﺷﻲ و ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮدش ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﻳﻚ داﺳﺘﺎنﻧﻮﻳﺲ اﻫﻞ ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد رﺷﻮه ﻧﻘﺪي ﻣﻲداد‪ .‬ﻃﺮح رﻳﺰاﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺮور رﺷﻮهاي را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻪ »ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﭼﺎپ« آﻳﺎت ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ‪ ٣‬دﺳﺖ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﭘﻮل ﻧﻘﺪي ﺑﻲﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎب در ﻣﻴﺎن ﺑﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﺑﻠﻴﺖ‬
‫راﻳﮕﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ را ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻘﺎرﺗﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ را‬
‫ﺑﺮاي آزادي ﺑﻴﺎن ﺗﺼﻮر ﻛﺮد‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻮدش ﻛﺘﺎب را ﻧﺨﻮاﻧﺪه و ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ وﻟﻲ در ﻫﺮ ﺻﻮرت دﻳﮕﺮان را از ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻧﻬﻲ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫وﻟﻲ اﻳﻦ در ﺑﺮﭘﺎﺳﺎﺧﺘﻦ آﺗﺸﻲ زﺷﺖ در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺎط‬
‫ﺟﻬﺎن ﻛﺎﻣﻴﺎب ﺑﻮد و ﺟﻤﺎﻋﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب را آﺗﺶ ﻣﻲزدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻌﺮه ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه را ﻧﻴﺰ در آﺗﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﭘﺮده از ﻧﻤﺎﻳﺶ ‪ -‬ﺑﺨﺸﻲ ﺗﺮﺳﻨﺎك و ﺑﺨﺸﻲ ﻣﺴﺨﺮه آﻣﻴﺰه‪ -‬ﻧﻴﺰ رﻳﺸﻪ‬
‫در ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي ﺧﺎﻛﻲ ﻳﺎ ﺟﻬﺎن »واﻗﻌﻲ« دارد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ آﻳﺖاﷲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺮدن ﺟﻨﮕﻲ‬
‫آﻏﺎزﺷﺪه ﺑﻪ دﺳﺖ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﭼﻴﺮﮔﻲ اﻟﻬﻴﺎت واﭘﺲﮔﺮا ﺧﻮدﺳﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﺟﺎن ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻲ را در دﺳﺖﺷﻮﻳﻲ رﻳﺨﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﮔﺸﺖ ﺗﺎ واﻗﻌﻴﺖ را دﻳﺪه و راهﻛﺎر آﺗﺶ ﺑﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ را ﺑﭙﺬﻳﺮد و ﺳﻮﮔﻨﺪ‬
‫ﺧﻮرد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻣﻀﺎ ﺟﺎم زﻫﺮ را ﻧﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮي‪،‬‬
‫ﮔﻠﻮﻳﺶ »ﺟﺎي« دﻳﮕﺮي ﮔﻴﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﮔﺮوه از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ارﺗﺠﺎﻋﻲ در اﻓﺮﻳﻘﺎي‬
‫ﺟﻨﻮﺑﻲ در رژﻳﻢ آﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻜﻮي ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﺧﻴﻤﻪﺷﺐﺑﺎزي ﺑﻮد‪ ،‬اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ آﻗﺎي رﺷﺪي را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﺖ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ در‬

‫‪1. Salman Rushdie‬‬

‫‪2. Ayatollah Khomeini‬‬
‫‪3. The Satanic Verses‬‬

‫‪٣٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﺘﺎﺑﻲ در ﻛﺸﻮر آﻧﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺗﻨﺪروي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﺟﻮي ﺧﻮن‬
‫در ﺧﻴﺎﺑﺎن راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﺛﺒﺎت ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﺳﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺼﺎدف‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ و ﺑﺎ‬
‫دﻳﮕﺮ آﻣﻮزهﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻗﺮآﻧﻲ ﻛﻮﺷﻴﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ آن را‬
‫ﺻﺎف و ﺻﻮف ﻛﺮده و دراﻳﻦﺑﺎره ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﺨﻨﺎن‬
‫ﺧﺪا آن ﭼﻪ را ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮﻓﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﺎي‬
‫آﺑﺮورﻳﺰي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺪاﺣﺎن ﻣﻜﺘﺐﻫﺎي ﻧﺎﺑﻜﺎر ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺳﺪهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ -‬ﻓﺮﺻﺘﻲ‬
‫ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ داﺳﺘﺎنﻧﻮﻳﺲ ﻓﺮاﻫﻢ آورد ﺗﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي اﻟﻬﻲ و ادﺑﻴﺎت را‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺧﺸﻚﻣﻐﺰان اﻧﺪﻳﺸﻪ اﻫﻞ ﻃﻨﺰ را درﻧﻴﺎﻓﺘﻪ و ﻫﻤﻴﺸﻪ آن را‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺧﻄﺮ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬رﺷﺪي ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻟﻴﺪه‬
‫ﺷﺪه و درﻛﻲ از ﻗﺮآن داﺷﺖ و از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﻢ ﭼﻮن ﻣﺮﺗﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬از‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻗﺮآن ﻛﻴﻔﺮ »ﻣﺮﺗﺪ« ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ دﻳﻦﻫﺎ ﮔﻮﺷﺰد ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻳﻴﻦ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮ و ﻧﺎﮔﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮﺧﻪﻫﺎي ﻣﺮگ دﻳﻦداران ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺳﻔﺎرتﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ رﺷﺪي ﻛﻮﺷﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺮﺟﻢﻫﺎي اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ و ژاﭘﻨﻲ‬
‫ﻛﺘﺎب وي ﻧﺎﺑﻜﺎراﻧﻪ ﻣﻮرد ﻳﻮرش ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ و ﮔﻮﻳﺎ در ﻳﻚ ﻣﻮرد ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﻨﺪار ﺑﻴﻬﻮده ﻛﻪ‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﺳﻜﻮﻧﺘﮕﺎه ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪي را ﻣﻲداﻧﺪ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪاي ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﺑﻮده ﭼﻨﺪ ﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺎﺷﺮ ﻧﺮوژي از‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻔﻨﮓ ﭘﺮ ﺷﺘﺎب‪ ١‬ﺷﻠﻴﻚ ﺷﺪه ﺳﭙﺲ در ﺑﺮفﻫﺎ رﻫﺎﺷﺪه ﺗﺎ‬
‫ﺑﻤﻴﺮد وﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﭙﻨﺪارد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫آدﻣﻜﺸﻲ ﻣﻐﺮوراﻧﻪاي ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻳﻚ دوﻟﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮ ﺿﺪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺗﻨﻬﺎ‬
‫و ﺑﻲآزار ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮدش را ﻓﺪاي ﺗﺒﺎدل اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺮده ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻳﺎد اﻋﺘﺮاض‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺮ اﻧﮕﻴﺰد‪ .‬وﻟﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻧﺴﻨﺠﻴﺪه واﺗﻴﻜﺎن‪ ،‬اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ‬

‫‪1. High-velocity rifle‬‬

‫‪٣٨‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﻛﺎﻧﺘﺮﺑﻮري‪ ،‬ﺧﺎﺧﺎم ﺑﺰرگ ﻳﻬﻮدي اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﻫﻤﮕﻲ ﻣﻮﺿﻊ ﻫﻤﺪردي ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻛﺎردﻳﻨﺎل اﻋﻈﻢ ﻧﻴﻮﻳﻮرك و ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‬
‫دﻳﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻓﺴﻮس‬
‫ﺧﻮﻳﺶ از ﺧﺸﻮﻧﺖﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﮔﻔﺘﻪ وﻟﻲ ﻫﻤﻪي اﻳﻦ ﻣﺮدان اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫دﺷﻮاري اﺻﻠﻲ از ﺳﻮي ﻧﺎﺷﺮ آﻳﺎت ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣﺰدوران ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ در دﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﻨﺪيﻫﺎي اﻟﻬﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎن ﺑﺮﮔﺮ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻮﮔﻮ ﺗﺮور‪-‬روﭘﺮ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻧﮕﺎر ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶﻛﺴﻮت ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺟﺎن ﻟﻲ‬
‫ﻛﺎري‪ ،‬ﻧﻴﺰ اﻋﻼم داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ رﺷﺪي ﺳﺒﺐﺳﺎز دﺷﻮاري ﺧﻮدش اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲﻫﺎ‬
‫را ﺑﺎ »ﻳﻮرش« ﺑﻪ ﻳﻚ دﻳﻦ ﺑﺰرگ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺳﺮ ﺧﻮدش آورده اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫ﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﭼﻴﺰ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي در اﻳﻦ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﭘﻠﻴﺲ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ دﻓﺎع از ﻳﻚ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪ زاده ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮده از دﺳﺖ ﻳﻚ اردوي ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺟﺎن وي را ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ وﺿﻌﻴﺖ آﻗﺎي رﺷﺪي را درك ﻣﻲﻛﺮدم ﭼﻮن ﭘﻨﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪن ﻣﻮﺿﻮع و‬
‫ﺟﺴﺘﺎري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ در زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ‪ 1372‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي‬
‫)‪ 1993‬ﻣﻴﻼدي( آﻗﺎي رﺷﺪي در روز ﺷﻜﺮﮔﺰاري‪ ١‬ﺑﻪ واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ آﻣﺪ ﺗﺎ دﻳﺪاري ﺑﺎ‬
‫رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻛﻠﻴﻨﺘﻮن‪ ٢‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ دو ﺷﺐ را در آﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻣﻦ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل‬
‫اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺷﺪﻳﺪ و ﺳﺨﺖ ﺑﺮاي اﻳﻦ دﻳﺪار ﺿﺮورت داﺷﺘﻪ و ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻛﻪ دﻳﺪار آنﻫﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬از ﻣﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ وزارت اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ ﺑﺮوم‪ .‬در آن ﺟﺎ ﻳﻚ اﻓﺴﺮ‬
‫ارﺷﺪ ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﻣﻦ رﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ »ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺒﻬﻤﻲ« درﺑﺎره اﻧﺘﻘﺎم از ﻣﻦ و ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻦ‬
‫ﺷﻨﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻨﺪ دادن ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ و ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫دﻫﻢ ﻛﻪ راﻫﻲ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از اﻧﺘﻘﺎم ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎري اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﻛﻪ از ﭘﻴﺶ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﻧﻤﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮب‬
‫ﺷﻤﺎ رﻫﺮو روﻳﺎﻫﺎي ﻳﻚ اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮدم را درﺑﺎره ﺗﻮﻣﺎس‬

‫‪1. Thanksgiving weekend‬‬

‫‪2. President Clinton‬‬

‫‪٣٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭘﻴﻦ و ﺟﻮرج اورل ﭘﻲ ﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺟﻬﺎن اﻳﻦ اﻧﺪازه ﺑﺰرگ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دوي ﻣﺎ‬
‫در آن ﺟﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺳﺮ‬
‫ﺧﻢ ﻧﻜﺮده ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آرام ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎران‪ ،‬آﻳﺎ آﺷﻜﺎر‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺮاﺟﻊ دﻳﻨﻲ ﺳﺮآﻣﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻣﺪه و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﻧﻔﻬﻤﻨﺪ ﺗﺎوان آن را‬
‫ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﻬﺎي ﺣﻖ زﻳﺴﺘﻦ ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺳﭙﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎن ﻛﻪ آدم ﻛﺸﺎن ﺷﻴﻌﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬رژﻳﻢ ﻃﺎﻟﺒﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن رژﻳﻤﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺖ ﺑﻮد و در ﺳﺎل‬
‫‪ 1378‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1999‬ﻣﻴﻼدي( ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﻫﺰاره‪ ١‬را ﺳﻼﺧﻲ ﻛﺮد و اﻳﺮان ﺑﻪ‬
‫ﻳﻮرش ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮارداد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﻃﺎﻟﺒﺎن اﻋﺘﻴﺎد راﺳﺨﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت داﺷﺖ ﺟﻮري ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ دﺳﺖﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﺟﻬﺎن را ﺑﺎ ﺣﺴﺎبوﻛﺘﺎب ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺎران ﻛﺮده و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻧﺪ ‪-‬ﺗﻨﺪﻳﺲﻫﺎي دوﻗﻠﻮي ﺑﻮدا‬
‫در ﺑﺎﻣﻴﺎن ﻛﻪ در ﺷﻜﻮه ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ و دﻳﮕﺮ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را ﮔﺮد‬
‫آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ آنﻫﺎ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوران ﭘﻴﺶ از اﺳﻼم ﺑﻮده و ﺧﺎر ﭼﺸﻢ‬
‫ﻃﺎﻟﺒﺎن و ﻣﻬﻤﺎنﻫﺎي آن اﻟﻘﺎﻋﺪه ﺑﻮد و داﻏﻮن ﻛﺮدن ﺗﻨﺪﻳﺲﻫﺎي ﺑﺎﻣﻴﺎن و ﺗﺒﺪﻳﻞ آنﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺮدهرﻳﺰﻫﺎ و ﺳﻨﮓ ﭘﺎرهﻫﺎ از ﭘﻴﺶ ﺧﺒﺮ از ﺧﻴﺎل ﻧﺎﺑﻮدي ﺳﺎﺧﺘﺎر دوﻗﻠﻮي دﻳﮕﺮ و ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ از ﻧﺎﺑﻮدي ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﻪ ﻫﺰار اﻧﺴﺎن در ﻛﺎﻧﻮن ﺷﻬﺮي ﻣﺎﻧﻬﺎﺗﺎن در ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪2001‬‬
‫ﺧﺒﺮ ﻣﻲداد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ رواﻳﺖ ﺧﻮدش را از ‪ 9/11‬دارد‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ از داﺳﺘﺎن ﺧﻮدم‬
‫ﺑﭙﺮم ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻤﻲ ﻛﻪ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻛﻤﻲ داﺷﺘﻢ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲرﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ دﻳﻮار‬
‫ﭘﻨﺘﺎﮔﻮن ﻛﻮﺑﻴﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺷﻮﻫﺮش زﻧﮓزده و ﺗﺼﻮﻳﺮي از ﻗﺎﺗﻞ ﺧﻮدش و‬
‫ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎي آنﻫﺎ ﺑﺪﻫﺪ )و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ در ﺣﺎل رﺑﻮدن ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻧﺒﻮده و‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮگ ﻣﻲرود(‪ .‬از روي ﭘﺸﺖﺑﺎم ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﻮد در واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ‬
‫دودي را ﺑﺒﻴﻨﻢ ﻛﻪ از دﻳﮕﺮ ﺳﻮي رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻮا ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰد و از آن روز دﻳﮕﺮ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺪون اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن درﺑﺎره روﻳﺪادﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﭼﻬﺎرم رخ داده‬

‫‪1. Hazara‬‬ ‫ﺑﺧﺷﯽ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ‬

‫‪٤٠‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎخ ﻛﻨﮕﺮه ﻳﺎ ﻛﺎخ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺮوم ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎره دﻻوري و ﭼﺎرهﺟﻮﻳﻲ ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻧﺒﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ دادن ﻛﻪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺲ از ﭘﺮواز از ﻣﻘﺼﺪش در زﻣﻴﻦﻫﺎي‬
‫ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ‪ ١‬ﺳﻘﻮط ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮب ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮاي دﻧﻴﺲ ﭘﺮﮔﺮ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ وﻟﻲ اﻛﻨﻮن‬
‫دﻳﮕﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮزده آدمﻛﺶ اﻧﺘﺤﺎري ﻧﻴﻮﻳﻮرك و واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ و‬
‫ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ ﺑﺪون ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﭼﻮن و ﭼﺮاﻳﻲ ﻣﺘﺪﻳﻦﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد روي زﻣﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺎ‬
‫ﭼﻨﺪان ﭼﻴﺰي درﺑﺎره ﺑﺮﺗﺮيﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ »ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده اﻧﺪ« ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑﺎﺷﻴﻢ و‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮي اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺎﻳﻪي رﺷﻚ و ﺣﺴﺎدت دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ‬
‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺮﻣﺴﺘﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺎﻫﻜﺎر وﻇﻴﻔﻪﺷﻨﺎﺳﻲ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم را ﮔﺮاﻣﻲ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﭼﻪ ﻧﻜﺘﻪاي را ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ؟ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﻳﻚ وزﻳﺮ‬
‫دادﮔﺴﺘﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﺎن اﺷﻜﺮف‪ ٢‬داﺷﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﻣﺮﻳﻜﺎ »ﻫﻴﭻ ﺷﺎﻫﻲ ﻣﮕﺮ ﻋﻴﺴﺎ«‬
‫ﻧﺪارد )ﻳﻚ ادﻋﺎ ﻛﻪ درﺳﺖ دو ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻃﻮﻻﻧﻲ داﺷﺖ(‪ .‬اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه رﻳﻴﺲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎي »دﻳﻦ‪-‬ﻣﺪار«‬
‫ﺑﺴﭙﺎرد‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن و دﻳﺪن اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻮر ﺧﺮدﻣﻨﺪي و دﻓﺎع اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ دﻳﻦ را از دوﻟﺖ ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺘﻪ و آزادي ﺑﻴﺎن و‬
‫آزادي ﻛﻨﻜﺎش را ارزﺷﻤﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻳﺎ دو اﻣﺘﻴﺎز ﺑﺪﻫﻴﻢ؟‬
‫ﺳﺮﺧﻮردﮔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻮد و ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﭘﺲ از آن‪» ،‬ﺟﻨﺎب ﻛﺸﻴﺸﺎن« ﭘﺖ روﺑﺮﺗﺴﻮن‪ ٣‬و ﺟﺮي ﻓﻠﻮل‪ ۴‬اﻋﻼم‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﭘﻴﺮوان آﻧﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﺬاﺑﻲ اﻟﻬﻲ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺳﻜﻮﻻر اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﻲ و ﺳﻘﻂﺟﻨﻴﻦ را روا ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻠﺲ ﻳﺎدﺑﻮد رﺳﻤﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲﻫﺎ ﻛﻪ در‬
‫ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ ﻣﻠﻲ و زﻳﺒﺎي واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﺑﺮ ﭘﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻠﻲ ﮔﺮاﻫﺎم ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺒﻲ و ﺿﺪﻳﻬﻮد ﺑﻮدن وي ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻧﻨﮓ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﺮ داﻣﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﻴﺨﻮد وي ادﻋﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ رخ داد ﻣﺮدهاﻧﺪ اﻛﻨﻮن‬

‫‪1. Pennsylvanian‬‬
‫‪2. John Ashcroft‬‬
‫‪3. Pat Robertson‬‬
‫‪4. Jerry Falwell‬‬

‫‪٤١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻮده و اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ ﺑﺎزﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﻣﻦ واژه ﺑﻲﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﺑﺮدم ﭼﻮن ﺣﺘﺎ ﺑﺎ داوري آﺳﺎن و ﺳﻬﻞ ﮔﻴﺮاﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﺎور ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ‬
‫را ﻛﻪ اﻟﻘﺎﻋﺪه در آن روز ﻛﺸﺖ ﺑﻲﮔﻨﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻴﻠﻲ ﮔﺮاﻫﺎم ﻣﻲداﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻛﻨﻮﻧﻲ ارواح آﻧﺎن ﻛﺠﺎﺳﺖ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي آﻧﺎن ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ادﻋﺎﻫﺎي ﭘﺮ ﺟﺰﻳﻴﺎت از اﺧﺒﺎر‬
‫ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﺎﮔﻮاري ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬از ﻫﻤﺎن دﺳﺖ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻦ ﻻدن‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ آدم ﻛﺸﺎن اﻋﻼم ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻴﺮودار در ﻣﻴﺎن زدودن ﻃﺎﻟﺒﺎن و ﺑﻴﺮون اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ رو ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪن رﻓﺖ‪ .‬ﻳﻚ اﻓﺴﺮ ارﺷﺪ رﺳﻤﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ژﻧﺮال وﻳﻠﻴﺎم‬
‫ﺑﻮﻳﻜﻴﻦ‪ ١‬اﻋﻼم ﻧﻤﻮد در ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻧﺎﻣﻮﻓﻘﻲ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺪﻣﺖ در ﺳﻮﻣﺎﻟﻲ‪ ٢‬ﺑﻪ وي ﻣﻮرد‬
‫اﻟﻄﺎف اﻟﻬﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻟﻬﺎﻣﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ در ﭼﻨﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻫﻮاﻳﻲ در‬
‫ﻣﻮﮔﺎدﻳﺸﻮ‪ ٣‬ﭼﻬﺮهي ﺧﻮد ﺷﻴﻄﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﻮد وﻟﻲ اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻳﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ژﻧﺮال ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاي وي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ از ﺧﺪاي ﺷﺮور ﻧﻴﺮوي روﺑﺮو اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫داﻧﺸﻜﺪه ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاﻳﻲ اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه در ﻛﻠﺮادو اﺳﭙﺮﻳﻨﮓ‪ ،۴‬آﺷﻜﺎر ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از‬
‫ﻛﺎرآﻣﻮزان »دوﺑﺎره ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ ﺑﻪ آﻏﻮش ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ« ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻮﺷﻤﺎﻟﻲ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻛﺎرآﻣﻮزان ﻳﻬﻮدي و ﻧﺪاﻧﻢﮔﺮاﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮده‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺮوه ﭘﺎﻓﺸﺎري‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺣﻖ ﺧﺪﻣﺖ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ را ﻫﻢ ﭼﻮن رﺳﺘﮕﺎر ﻛﻨﻨﺪهي‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ .‬اﻓﺴﺮ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ داﻧﺸﻜﺪه در روز ﻣﻠﻲ ﻧﻤﺎز‪) ۵‬ﻣﺴﻴﺤﻲ( اﻳﻤﻴﻠﻲ‬
‫ﻣﻮرﺗﻦ‪۶‬‬ ‫را ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻎ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻴﻠﻴﻨﺪا‬
‫ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻛﺮدار ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﺑﻮده و ﮔﻠﻪ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر دوري در ژاﭘﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن‪ ،‬ﻛﻠﻪ ﭘﻮكﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻫﻤﺮاه‬

‫‪1. General William Boykin‬‬

‫‪2. Somalia‬‬
‫‪3. Mogadishu‬‬
‫‪4. Colorado Springs‬‬
‫‪5. national day of prayer‬‬ ‫ﻧﺧﺳﺗﻳﻥ ﭘﻧﺞﺷﻧﺑﻪ ﻣﺎﻩ ﻣﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺻﻭﻳﺏ ﮐﻧﮕﺭﻩ ﺍﻳﺎﻻﺕﻣﺗﺣﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺭﺩﻡ‬
‫ﺧﻭﺍﺳﺗﻪﺷﺩﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻣﺎﺯ ﻭ ﺍﻧﺩﻳﺷﻳﺩﻥ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺧﺩﺍ ﺑﺎﺷﻧﺩ‬
‫‪6. MeLinda Morton‬‬

‫‪٤٢‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫ﺑﺎ ﮔﺮوهﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺮده ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺒﻮه ﻗﺮآنﻫﺎي ﭼﺎپ‬
‫ﺳﻌﻮدي و ارزان در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي زﻧﺪانﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي وﻫﺎﺑﻲ‪ ،‬درﺑﺎره اﻣﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺎد اﻟﻬﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻫﺮ ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬ﻳﻬﻮدي و ﻳﺎ ﺳﻜﻮﻻري‪،‬‬
‫ﺣﺘﺎ از ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬دﻳﺪن ﻫﻤﻪي اﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﺮ ﻳﻚ‬
‫ﺟﻮر ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻮد‪ :‬ﻳﻚ »ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ ﺑﺎ ﺧﻮدﻛﺸﻲ« ﻛﻪ در آن اﻳﻤﺎن آورﻧﺪﮔﺎن و‬
‫ﻛﺎﻓﺮ ﻫﺮ دو آﻣﺎده ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻲدرﻧﮓ روﺷﻦ ﮔﺮدد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮر ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ و‬
‫ﻏﻴﺮﺣﺮﻓﻪاي‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻫﻢ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ و ﻫﻢ ﺿﺪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻤﻴﺰ ﻣﺪﻳﺴﻮن‪ ١‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري دﻳﻦ ﺷﻮد‪ ،‬وي ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﺻﻞ ﺷﺸﻢ اﺳﺖ و اﻳﻦ اﺻﻞ‬
‫ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻫﻴﭻ آزﻣﻮن دﻳﻨﻲ ﺑﺮاي اﻋﺘﻤﺎد رﺳﻤﻲ ﻳﺎ ﻣﺮدﻣﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬ﻧﻮﺷﺘﻪي دﻳﺮﺗﺮ وي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﺎدداﺷﺖ ﺑﻲﻃﺮﻓﻲ‪ ،٢‬آﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﮔﺎم ﺑﺎ ﺑﻮدن ﭘﺴﺖ ﻛﺸﻴﺸﻲ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﻳﺎ در ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ‪» .‬ﻗﺮار دادن ﭘﺴﺖ ﻛﺸﻴﺸﻲ در ﻛﻨﮕﺮه آﺷﻜﺎرا زﻳﺮ ﭘﺎ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺣﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬درﺑﺎره‬
‫ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻦ ﻛﺸﻴﺶﻫﺎ در ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺴﻮن ﻧﻮﺷﺘﻪ‪» ،‬ﻫﺪف ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻘﺮاري‬
‫ﮔﻤﺮاه ﻛﺮدن اﺳﺖ؛ اﻧﮕﻴﺰه آن ﺳﺘﻮدﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ آﻳﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﭘﻴﺮوي‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ درﺳﺘﻲ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ‬
‫ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺑﺎ ﻇﺎﻫﺮي ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻧﺎدرﺳﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﻴﻢ؟ ارﺗﺶ ﻫﺎ و ﻧﻴﺮوي‬
‫درﻳﺎﻳﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ آﻳﺎ در اﻧﺘﺼﺎب ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن دﻳﻨﻲ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬دﻟﺒﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي ﺗﻮدهﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲﻫﺎي زودﮔﺬر رﻫﺒﺮ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد؟« اﻣﺮوزه اﮔﺮ ﻛﺴﻲ از ﻣﺪﻳﺴﻮن ﮔﻔﺘﻪاي را ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﮔﻤﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺮاﺑﻜﺎر ﻳﺎ دﻳﻮاﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺑﺪون او و ﺗﻮﻣﺎس‬

‫‪1. James Madison‬‬ ‫ﺳﻳﺎﺳﺗﻣﺩﺍﺭ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ ﭼﻬﺎﺭﻣﻳﻥ ﺭﻳﻳﺱ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎ )ﺯﺍﺩﻩ ‪ ،١٧٥١‬ﺩﺭﮔﺫﺷﺗﻪ ‪(١٨٣٦‬‬
‫‪2. Detached Memoranda‬‬

‫‪٤٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺟﻔﺮﺳﻮن‪ ،١‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻫﻤﻜﺎر در آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪي آزادي ادﻳﺎن وﻳﺮﺟﻴﻨﻴﺎ‪ ،٢‬اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه در ﺟﺎ‬

‫ﻣﻲزد‪ -‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن در ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﺎﻟﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ در ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ و ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎنﻫﺎ در‬
‫ﻣﺮﻳﻠﻨﺪ‪ ٣‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ آﺧﺮي‪ ،‬اﻳﺎﻟﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ »ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺗﻮﻫﻴﻦ‬
‫آﻣﻴﺰ درﺑﺎره ﺗﺜﻠﻴﺚ اﻟﻬﻲ« ﺑﺎ ﺷﻜﻨﺠﻪ‪ ،‬داغ ﻛﺮدن ﻛﻴﻔﺮ ﻣﻲداد و در ﺑﺎر ﺳﻮم »ﻣﺮگ‬
‫ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﻛﺸﻴﺶ ﺑﺮاي آﻣﺮزش« ﺳﺰاي ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻮرﺟﻴﺎ‪ ۴‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن را ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و دﻳﻦ رﺳﻤﻲ اﻳﻦ اﻳﺎﻟﺖ »ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎﻧﻴﺴﻢ‪ «۵‬ﺑﻮد ‪ -‬ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫روﺷﻦ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪي ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻟﻮﺗﺮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻣﮕﻮ درﺑﺎره ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﻋﺮاق داغﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻼﺑﻲ از ﻳﺎوهﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺷﻲ ﻣﺜﺒﺖ دراﻳﻦﺑﺎره از ﻣﻨﺒﺮﻫﺎ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﺻﺪام ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺎپ ﺧﻮدش را ﺧﻮار ﻧﻤﻮده و دﻋﻮتﻧﺎﻣﻪاي ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر ﺟﻨﮕﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻃﺎرق ﻋﺰﻳﺰ‪ ،۶‬ﻗﺎﺗﻞ دوﻟﺘﻲ ﻛﻮدﻛﺎن ارﺳﺎل ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻃﺎرق ﻋﺰﻳﺰ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ارﺷﺪ ﻋﻀﻮ ﺣﺰﺑﻲ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ ﺣﺎﻛﻢ در واﺗﻴﻜﺎن‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮشروﻳﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ )ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮﺣﻤﺘﻲ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ(‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ او‬
‫را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ ﻧﻤﺎز ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اﺳﻴﺰي‪ ٧‬و زﻳﺎرﺗﮕﺎه ﺳﻨﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ‪ ،٨‬ﺑﺮدﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺮاي ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ او ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ‬
‫را ﺑﺎ ﻫﻢ داﺷﺘﻦ ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻓﻀﺎي اﻋﺘﺮاف ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ‬
‫وﻟﻲ ﻧﻪ ﻫﻤﻪي آﺧﻮﻧﺪﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻪ درﺑﺎره ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭘﻴﺮوزي ﻣﺴﻴﺢ‬
‫ﺑﺮ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﻫﻠﻬﻠﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪) .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ »ﺑﺮﺧﻲ وﻟﻲ ﻧﻪ ﻫﻤﻪ« ﭼﻮن ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺧﺮده ﮔﺮوهﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا از آن زﻣﺎن ﺑﺮاي ﻣﺮاﺳﻢ ﺧﺎكﺳﭙﺎري ﺳﺮﺑﺎزان آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﺸﺘﻪﺷﺪه در ﻋﺮاق ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪﻫﺎي آﻧﺎن ﻋﺬاب اﻟﻬﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺟﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ در ﭼﻬﺮهي ﺳﻮﮔﻮاران ﻣﻮج ﻣﻲزد‪،‬‬

‫‪1. Thomas Jefferson‬‬ ‫ﺳﻭﻣﻳﻥ ﺭﻳﻳﺱﺟﻣﻬﻭﺭ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎ ﻭ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺍﺻﻠﯽ ﺍﻋﻼﻣﻳﻪ ﺍﺳﺗﻘﻼﻝ‬
‫‪2. Virginia Statute on Religious Freedom‬‬
‫‪3. Maryland‬‬
‫‪4. Georgia‬‬
‫‪5. Protestantism‬‬
‫‪6. Tariq Aziz‬‬ ‫ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻧﺧﺳﺕﻭﺯﻳﺭ ﻋﺭﺍﻕ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺻﺩﺍﻡ ﺣﺳﻳﻥ‬
‫‪7. Assisi‬‬ ‫ﺷﻬﺭی ﺩﺭ ﺍﻳﺗﺎﻟﻳﺎ‬
‫‪8. Saint Francis‬‬

‫‪٤٤‬‬
 ‫آدمﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﻦ‬

‫»ﺷﻜﺮﮔﺰاري از ﺧﺪا ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﻧﻔﺠﺎري اﺑﺪاﻋﻲ‪ «(IEDs) ١‬ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻤﺐﻫﺎي ﻛﻨﺎر‬
‫ﺟﺎدهاي ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ و ﺿﺪ ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﻲ ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬دﺷﻮاري و ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﺟﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮم ﻛﺪام اﻟﻬﻴﺎت‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺨﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﺮاي درﺳﺖ ﺑﻮدن ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻢ‬
‫اﻧﺪازه اﺳﺖ‪ (.‬ﭼﺎرﻟﺰ اﺳﺘﻨﻠﻲ‪ ٢‬ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻫﻔﺘﮕﻲ وي از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺑﺎب‬
‫ﺗﻴﺴﺖ‪ ٣‬در آﺗﻼﻧﺘﺎ‪ ۴‬از ﺳﻮي ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺗﻦ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ اﻣﺎم‬
‫ﻣﺘﻌﺼﺐ و ﺧﺸﻚﻣﻐﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻮامﻓﺮﻳﺒﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﺮ راه ﺷﺪﻧﻲ و‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﻨﮕﻲ ﻳﺎري رﺳﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﺟﻨﮓ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ روﺑﺮوي وي‬
‫اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ او و ﭘﻴﺮوان او ﻣﻲ ﺟﻨﮕﻨﺪ‪ «.‬ﺳﺮوﻳﺲ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬
‫ﺧﺒﺮي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎپﺗﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻧﻮﺷﺘﺎر و ﻣﻘﺎﻟﻪاي را از ﻳﻚ ﻣﺒﻠﻎ دﻳﻨﻲ ﭼﺎپ‬
‫ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺎدي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﻧﻈﺎﻣﻲ‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺧﻮﺑﻲ را ﺑﺮاي اﻧﺠﻴﻞ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬اﺳﺤﺎق و ﻳﻌﻘﻮب ﭘﻴﺶ‬
‫آورد‪ «.‬ﺗﻴﻢ ﻻﻫﺎي‪ ۵‬ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻋﻘﺐ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﺮود‪ .‬او‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻫﻤﻜﺎر ﺳﺮي ﻛﺘﺎب ﭘﺮﻓﺮوش و ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدهي رﻫﺎﺷﺪه‪،۶‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه و ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﺎن را ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮاي »ﻋﺮوج« و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي روز‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه و از ﻋﺮاق ﻫﻢ ﭼﻮن »ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪي ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ از رخ دادﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻬﺎن«‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎن ذوبﺷﺪهي اﻧﺠﻴﻞ ﻛﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ را ﺑﺎ ﺷﺎه‬
‫ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺨﺖاﻟﻨﺼﺮ ﻧﺎﺑﻜﺎر ﭘﻴﻮﻧﺪ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﻛﻪ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺪش ﻧﻴﺎﻣﺪه و ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎزﺳﺎزي دﻳﻮاره ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺧﺸﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎم وي روي ﻫﺮ ﻳﻚ ﻛﻨﺪه ﺷﺪه ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ آن را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻣﻨﻄﻘﻲ درﺑﺎره ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻬﺎر و ﺷﻜﺴﺖ ﺗﻨﺪروي و اﻓﺮاط دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ دو ﻃﺮﻓﻪ اﻳﻦ دﻳﻮاﻧﮕﻲ و‬

‫‪1. IEDs - Improvised explosive device‬‬

‫‪2. Charles Stanley‬‬
‫‪3. Baptist‬‬
‫‪4. Atlanta‬‬
‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ‪ ،‬ﻣﺩﺍﺡ ﻭ ﺳﺧﻧﺭﺍﻥ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )ﺯﺍﺩﻩ ‪5. Tim LaHaye (١٩٢٦‬‬
‫‪6. Left Behind‬‬

‫‪٤٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺷﻴﺪاﻳﻲ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳﻮرشﻫﺎي ﺟﻬﺎديﻫﺎ ﺷﺒﺢﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺧﻮنآﻟﻮد ﺟﻨﮓﻫﺎي‬

‫ﺻﻠﻴﺒﻲ را اﺣﻀﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه دﻳﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ١‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ از آن ﺧﻤﻴﺮﻣﺎﻳﻪ و‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﻧﺪه دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎر‪ ،‬ﻛﻤﻲ ژرف ﺗﺮ از ﻛﺎوشﻫﺎي دﻧﻴﺲ ﭘﺮﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺗﻌﺼﺐ ﻣﻦ را‬
‫آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﺷﺐ دﻳﺮﻫﻨﮕﺎم در اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻛﻢ رﻓﺖ و آﻣﺪي در ﻧﻴﻮﻳﻮرك‬
‫اﻳﺴﺘﺎدهاﻳﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻳﻚ ﮔﺮوه از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮد ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺖ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻣﺎﻧﻴﺪ ﻳﺎ دور ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ؟ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را داﺷﺘﻪام‪ .‬درﺳﺖ ﭘﺲ از ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﻫﻨﮕﺎم ﭼﺸﻢﺑﻪراه ﺑﻮدن ﺑﺮاي ﺗﺮن‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻳﻚ دﺳﺘﻪ از ﺧﺪﻣﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮﻛﺎر ﻛﻪ از ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺎ اﺑﺰار و دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻴﺮون آﻣﺪه و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪي آنﻫﺎ ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻲدرﻧﮓ اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي آﻧﺎن رﻓﺘﻢ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﮔﻤﺎﻧﻲ درﺑﺎره دﻳﻦ آنﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬وﻟﻲ در ﻫﺮ ﻣﻮرد دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎد دارم‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ دﻳﻦ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲﻫﺎ و ﻧﻔﺮتﻫﺎي ﻗﺒﻴﻠﻪاي را ﺑﻪ ﺟﻮ اﻓﺰوده ﺗﺎ ﻋﻀﻮ ﻫﺮ‬
‫ﮔﺮوه درﺑﺎره ﮔﺮوهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ زﺑﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ و ﭘﺮ ﺑﻐﺾ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﮔﻮﺷﺖ ﻧﺠﺲ ﺧﻮك را ﺧﻮرده و ﺑﺎ اﻟﻜﻞ زﻫﺮآﮔﻴﻦ ﻣﻴﮕﺴﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮداﻳﻲﻫﺎ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﺮيﻻﻧﻜﺎ ﺟﺸﻦ ﻣﻲ و ﺷﺮاب ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ ‪ 2004) 1382‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫را ﺑﺮاي ﺳﻮﻧﺎﻣﻲ ﺑﻲدرﻧﮓ ﭘﺲ از ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ‬
‫ﻧﺎﭘﺎك ﺑﻮده و ﺑﭽﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﮔﻮش ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﻛﺮده و ﺗﻪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺎ دﺳﺖ ﭼﭗ ﭘﺎك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬رﻳﺶ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﭘﺮ از ﺷﭙﺶ اﺳﺖ و ﺧﻮن‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ را ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﭼﺎﺷﻨﻲ و ﻣﺰه آﻣﻴﺨﺘﻪ و ﺑﻪ ﻧﺎن ﻣﺎﺗﺴﻮ‪ ٢‬ﻋﻴﺪ ﻓﺼﺢ‬
‫اﻓﺰون ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1. Racism‬‬
‫‪2. Matzos‬‬

‫‪٤٦‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻪ‬

‫ﮔﺮﻳﺰ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﺧﻮك؛ ﻳﺎ ﺑﻴﺰاري ﻣﻠﻜﻮت از‬

‫ﺧﻮك‬

‫ﻫﻤﻪي دﻳﻦﻫﺎ ﮔﺮاﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﻧﻬﻲ ﺧﻮردن ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﻮراكﻫﺎ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻬﻲ ﺧﻮردن ﻣﺎﻫﻲ در روز آدﻳﻨﻪ در ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﮔﺎو از‬
‫ﺳﻮي ﻫﻨﺪوﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﺟﺎﻧﻮر ﻣﻘﺪس و ﻣﺼﻮن از آﺳﻴﺐ )ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻫﻨﺪ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﮔﻠﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻮﻳﻦ آﻧﺴﻔﺎﻟﻴﺘﻴﻚ‪ ١‬ﻳﺎ »ﺟﻨﻮن‬
‫ﮔﺎوي« ﻛﺸﺘﺎر ﺑﺸﻮد ﺑﻪ ﻫﻨﺪ وارد ﻛﺮده و از آنﻫﺎ ﻧﮕﻪداري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻨﻮن ﮔﺎوي ﺑﻼﻳﻲ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ در دﻫﻪ ‪ 1990) 1370‬ﻣﻴﻼدي( اروﭘﺎ را ﺟﺎور ﻛﺮد( ﻳﺎ ﺧﻮاه ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ‬
‫ﺟﺎﻧﻮران از ﺳﻮي ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ از ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺷﺮﻗﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﻏﺪﻏﻦ ﺑﻮدن آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫آﻓﺮﻳﺪه دﻳﮕﺮي ﺧﻮاه ﻣﻮش ﺻﺤﺮاﻳﻲ ﻳﺎ ﺣﺸﺮه‪ .‬وﻟﻲ ﻛﻬﻦﺗﺮﻳﻦ و ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎ و اﺳﺘﻮارﺗﺮﻳﻦ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺤﺮﻣﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺰاري و ﺣﺘﺎ ﺗﺮس از ﺧﻮك اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن در ﺳﺎلﻫﺎي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﻪ‪ ٢‬و در ﻃﻮل ﺳﺪهﻫﺎ ﻳﻜﻲ از ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎ ﺑﻮد‪ -‬دوﻣﻲ ﺧﺘﻨﻪ ﺑﻮده‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ در ﻗﺮآن ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه آﻳﻪ ‪ 60٣‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﻟﻌﻨﺖ ﻛﺮده ﺑﻠﻜﻪ‬
‫اﻋﻼم ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺎﻓﺮان ﺧﻮك و ﻣﻴﻤﻮن ﺷﺪﻧﺪ ‪-‬ﻳﻚ ﺟﺴﺘﺎر ﺑﺴﻴﺎر آﺗﺸﻲ در‬

‫‪1. bovine encephalitic‬‬

‫‪2. Judaea‬‬
‫ﺧﺭﻣﺷﺎﻫﯽ‪ :‬ﺑﮕﻭ ﺁﻳﺎ ﺍﺯ ﻛﺳﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﺯﺩ ﺧﺩﺍﻭﻧﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻥ ﻫﻡ ﺑﺩ ﺳﺭﺍﻧﺟﺎﻡﺗﺭﺍﻧﺩ ﺁﮔﺎﻫﺗﺎﻥ ﻛﻧﻡ؟ ]ﺍﻳﻧﺎﻥ[ ﻛﺳﺎﻧﻰ ﻫﺳﺗﻧﺩ ﻛﻪ ‪3.‬‬
‫ﺧﺩﺍﻭﻧﺩ ﻟﻌﻧﺗﺷﺎﻥ ﻛﺭﺩﻩ ﻭ ﺑﺭ ﺁﻧﺎﻥ ﺧﺷﻡ ﮔﺭﻓﺗﻪ ﻭ ﻁﺎﻏﻭﺕ ﺭﺍ ﭘﺭﺳﺗﻳﺩﻩﺍﻧﺩ ﻭ ]ﺧﺩﺍﻭﻧﺩ[ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ]ﻫﻣﭼﻭﻥ[ ﺑﻭﺯﻳﻧﻪ ﻭ ﺧﻭﻙ‬
‫ﮔﺭﺩﺍﻧﺩﻩ ﺍﺳﺕ‪ ،‬ﺍﻳﻧﺎﻥ ﺑﺩ ﻣﻘﺎﻡﺗﺭ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﺍﺳﺕ ]ﺍﺯ ﻫﻣﻪ[ ﮔﻡﮔﺷﺗﻪﺗﺭﺍﻧﺩ‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﻠﻔﻲ‪ -‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮآن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك ﻧﺠﺲ و ﻳﺎ‬
‫ﺣﺘﺎ »ﻧﻔﺮت اﻧﮕﻴﺰ« اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ﻛﻨﺎﻳﻪ داري در ﺗﺎﺑﻮي ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻧﺪﻳﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﺗﺮس واﻗﻌﻲ از ﺧﻮك دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اداﻣﻪ ﻏﺪﻏﻦ ﺑﻮدن ﻣﺰرﻋﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺟﻮرج اورول ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ و ﮔﻴﺮاﺗﺮﻳﻦ داﺳﺘﺎن دوران ﻧﻮﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺪرﺳﻪاي‬
‫ﺟﻬﺎن اﺳﻼم از آن ﺑﻲﺑﻬﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺎﺑﻮﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وزارت آﻣﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش ﻋﺮبﻫﺎ را ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮده و ﺑﺴﻴﺎر اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ درﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮك ﻧﻘﺶ ﺑﺪ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري را در داﺳﺘﺎن ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اورول‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬در اﺛﺮ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺷﻜﺴﺖ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻣﺰرﻋﻪدار ﻛﻮﭼﻚ از ﺧﻮك‬
‫ﺑﺪش ﻣﻲآﻣﺪ و اﻳﻦ دلزدﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﻣﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎري از اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﺎﻟﻐﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮران ﭘﺮ دردﺳﺮ در ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺰرﻋﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﻤﻪ را ﺑﺎ ﻫﻢ در‬
‫ﺧﻮكداﻧﻲﻫﺎ ﻣﻲﭼﭙﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺒﺮﺧﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺮ و ﺻﺪا‬
‫ﻓﺮاوان و ﺟﻨﮓﻫﺎي ﻛﺜﻴﻔﻲ راه ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬ﺧﻮب ﺧﻮك اﺳﺖ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮك ﺑﭽﻪﻫﺎي ﺧﻮد و ﺣﺘﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺠﺎﺳﺖ ﺧﻮد را ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲ‬
‫ﺟﻔﺖﮔﻴﺮي ﺗﺼﺎدﻓﻲ و ﺳﺒﻚ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮران ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺮدم وﺳﻮاﺳﻲ‬
‫ﮔﺮان ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﻮكﻫﺎ را ﺑﺎ ﺷﮕﺮدﻫﺎ ﺧﻮد رﻫﺎ ﻛﺮده و‬
‫ﻓﻀﺎي ﺑﺴﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام داده ﺷﻮد‪ ،‬آنﻫﺎ ﺧﻮد را ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻛﻴﺰه ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎي‬
‫دﻧﺞ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده ﺧﺎﻧﻮاده ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و در رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮكﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﺶ و واﻛﻨﺶ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺪاران ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺮﻫﻮﺷﻲ ﻧﺸﺎن داده‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺮخ ﺑﻨﻴﺎدي‪ ١‬در ﺧﻮك ﻫﺎ‪-‬ﺗﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻣﻴﺎن وزن ﻣﻐﺰ و وزن ﺑﺪن‪ -‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازه دﻟﻔﻴﻦﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮك ﺗﻮان ﺳﺎزﮔﺎري‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮﻳﺶ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻮاه و ﻣﺪرك ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﮔﺮاز ﻳﺎ‬
‫»ﺧﻮك وﺣﺸﻲ« در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﭽﻪ ﺧﻮكﻫﺎ ﭘﺮواري و ﺑﭽﻪ ﺧﻮكﻫﺎي ﺷﻴﺮﺧﻮار ﺷﻨﮕﻮل‬
‫اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﺳﻢ ﺟﺎﻧﻮر‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﺎي آن‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻲ از‬

‫‪1. Crucial ratio‬‬

‫‪٤٨‬‬
 ‫ﮔﺮﻳﺰ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﺧﻮك‬

‫ﺷﻴﻄﺎن و اﺟﻨﻪ ﻫﺮاساﻧﮕﻴﺰ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺷﻬﺎﻣﺖ ﮔﻔﺘﻦ آن را دارم ﻛﻪ آﺳﺎن اﺳﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪس و ﮔﻤﺎﻧﻪ زده ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ ‪-‬ﺷﻴﻄﺎن ﻳﺎ ﺧﻮك‪ -‬زودﺗﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ دراﻳﻦﺑﺎره ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﻃﺮاح ﻳﺎ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﺟﻬﺎن رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺟﺎﻧﺪاري ﭼﻨﺪﻛﺎره را آﻓﺮﻳﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ آﻓﺮﻳﺪه ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار ﺧﻮدش دﺳﺘﻮر داده‬
‫ﺗﺎ از آن ﺳﺮاﺳﺮ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻄﺮ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي اﺑﺪي ﺧﺪا را ﺑﺨﺮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه و‬
‫اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻪ ﻣﻠﻜﻮت از ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك ﺑﻴﺰار اﺳﺖ ﺑﺮ ﺑﺴﻴﺎري از دﻳﮕﺮ‬
‫ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﺑﺎﻫﻮش ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺣﺪس زده ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرﺗﻲ ‪ -‬اﻳﻦ ﻫﻴﻮﻻي ﺧﻮب‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻳﻜﻲ از ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎي ﻣﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ و ﺧﻮكﻫﺎ در ﺑﺨﺶ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ از دياناي )‪ (DNA‬ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬درﻳﭽﻪﻫﺎي‬
‫ﻗﻠﺐ و ﻛﻠﻴﻪﻫﺎي ﺧﻮك را ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﮔﺮاﻣﻲ داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ‪-‬ﻛﻪ از ژرﻓﺎي ﻗﻠﺒﻢ آرزو رخ‬
‫ﻧﺪادن آن را دارم ‪ -‬وﻟﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻚ دﻛﺘﺮ ﻣﻮري‪ ١‬ﻧﻮ و ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ‬
‫در ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي‪ ٢‬را ﺑﻪ ﺑﻴﺮاه ﺑﺮده و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻘﻠﻴﺪي ﺟﺎﻧﺪاري ﭘﻴﻮﻧﺪي ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﺗﺮس‬
‫ﻓﺮاﮔﻴﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر ﻳﻚ »اﻧﺴﺎن‪-‬ﺧﻮك« ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎي ﺧﻮك ﺑﺪردﺧﻮر اﺳﺖ‪ ،‬از ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮﺷﻤﺰه و ﻣﻐﺬي آن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﻗﻬﻮهاي ﺑﺮاي ﭼﺮم و ﻣﻮﻫﺎي آن ﺑﺮاي ﻗﻠﻢ ﻣﻮ‪ .‬در ﻛﺘﺎب داﺳﺘﺎن ﻧﻘﺎﺷﻲ آﭘﺘﻮن‬
‫ﺳﻴﻨﻜﻠﻴﺮ‪ ٣‬درﺑﺎره ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎه ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻨﮕﻞ‪ ،۴‬ﺧﻮاﻧﺪن درﺑﺎره ﺟﻴﻎ ﻛﺸﻴﺪن ﺧﻮكﻫﺎ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﺎ ﻗﻼب در ﻫﻮا آوﻳﺰان ﺷﺪه و در ﻫﻤﺎن ﮔﻠﻮﻫﺎي آنﻫﺎ ﺑﺮﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬دردﻧﺎك‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺣﺘﺎ ﺳﺨﺖﻛﻮشﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ اﻋﺼﺎب ﺗﻜﺎن‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي در اﻳﻦ ﺟﻴﻎ ﻛﺸﻴﺪن ﺧﻮكﻫﺎ ﻫﺴﺖ ‪. . .‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﻤﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮده‪ ،‬دﻳﺪه ﻛﻪ اﮔﺮ‬
‫ﺧﺎﺧﺎم و اﻣﺎمﻫﺎ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮك‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﭽﻪ ﺧﻮك‪ ،‬دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺴﻴﺎري دارﻧﺪ‬
‫و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ آﺗﺶﻧﺸﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺰ دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺮﺷﺘﻪﺷﺪه ﻳﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﻛﺒﺎب ﺷﺪه‬

‫‪1. Dr. Moreau‬‬ ‫ﻧﺎﻡ ﮐﺎﻣﻝ ﺁﻥ ﺟﺯﻳﺭﻩ ﺩﮐﺗﺭ ﻣﻭﺭﻳﻭ ﻳﮏ ﺩﺍﺳﺗﺎﻥ ﺗﺧﻳﻠﯽ ﻧﻭﺷﺗﻪ ﺟﻭﺭﺝ ﻭﻟﺯ ﺩﺭ ‪١٨٩٦‬‬
‫‪2. Clone‬‬
‫‪3. Upton Sinclair‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪(١٨٧٨-١٩٦٨‬‬
‫‪4. The Jungle‬‬

‫‪٤٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺧﻮك را ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬واژهي ﺑﺪوي زﺑﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮاي ﺟﺴﺪ ﺳﻮﺧﺘﻪي اﻧﺴﺎن در ﮔﻴﻨﻪ ﻧﻮ‪ ١‬و‬
‫ﺟﺰﻳﺮهﻫﺎي دﻳﮕﺮي در اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام‪» ،‬ﻻﻧﮓ ﭘﻴﮓ‪ «٢‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺧﻮدم ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪاي در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ وﻟﻲ ﮔﻮﻳﺎ اﮔﺮ ﻣﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺧﻮرده ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺰهاي ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﻮك ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭼﺮﻧﺪ ﺑﻮدن ﺗﻮﺿﻴﺢ و روﺷﻨﮕﺮي ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬
‫ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﻳﻦ ﻏﺪﻏﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺎن از ﺳﻮي »ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان« ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ و ﻋﺎدي ﭘﻲ ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ .‬ادﻋﺎ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻏﺪﻏﻦ در آﻏﺎز ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺑﻮده‪ ،‬ﭼﻮن ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك در آب و‬
‫ﻫﻮاي ﮔﺮم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﻮده و ﻛﺮم ﺗﺮﻳﺸﻴﻦ‪ ٣‬در آن ﭘﺮورش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ردﻳﻪ ‪-‬ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﻮرد ﺳﺨﺖﭘﻮﺳﺘﺎن ﺣﺮام‪ ۴‬ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ -‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ واﻗﻌﻲ ﺗﻌﻤﻴﻢ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻮچ و ﺑﻴﺨﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺮﻳﺸﻴﻦ در ﻫﺮ ﻧﻮع‬
‫اﻗﻠﻴﻢ و آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﺮ آﻳﻨﻪ در اﻗﻠﻴﻢﻫﺎي ﺳﺮد ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻗﻠﻴﻢﻫﺎي ﮔﺮم‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دوم‪ ،‬ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺳﻜﻮﻧﺖﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻳﻬﻮد در‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻛﻨﻌﺎن‪ ۵‬را ﺑﺎ ﻧﺒﻮد اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎي ﺧﻮك در ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎي آنﻫﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده‬
‫درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ اﺳﺘﺨﻮان اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮر در ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎي اﻗﻮام دﻳﮕﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﺎ ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك ﻧﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﮔﺸﺘﻪ و ﻧﻪ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻨﺪ‪) .‬ﺟﺪا‬
‫از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺎﻓﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻲﻣﺮدﻧﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاي‬
‫ﻣﻮﺳﻲ ﻓﺮﻣﺎن دﻫﺪ ﺗﺎ ﺧﻮك ﻧﺨﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮك ﺧﻮرﻫﺎ را ﺳﻼﺧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﻲ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻏﺪﻏﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻦ راﻫﻜﺎر ﺑﻨﻴﺎدي ﺑﻪ آن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺟﻤﻴﺰ‬
‫ﻓﺮازر‪ ۶‬و اﺑﻦ وراق ﺑﺰرگ‪ ٧‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﻲرﺳﻴﺪم‪ .‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﻔﺘﻪي ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻗﻮام ﺳﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك اﺣﺘﺮام‬

‫‪1. New Guinea‬‬ ‫ﺟﺯﻳﺭﻩﺍی ﻧﺯﺩﻳﮏ ﺍﺳﺗﺭﺍﻟﻳﺎ‬

‫‪2. Long pig‬‬ ‫ﺑﺭﮔﺭﺩﺍﻥ ﺍﺻﻁﻼﺣﯽ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺭﺧﯽ ﺟﺯﺍﻳﺭ ﺍﻗﻳﺎﻧﻭﺱ ﺁﺭﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﻌﻧﺎی ﮔﻭﺷﺕ ﺍﻧﺳﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‬
‫‪3. Trichinosis‬‬
‫‪4. Non-kosher‬‬ ‫ﺩﺭ ﺩﻳﻥ ﻳﻬﻭﺩ ﮐﻭﺷﺭ ﺑﻪ ﻣﻌﻧﺎی ﺣﻼﻝ‬
‫‪5. Canaan‬‬
‫‪6. Sir James Frazer‬‬ ‫ﺍﻧﺳﺎﻥ ﺷﻧﺎﺱ ﺍﺟﺗﻣﺎﻋﯽ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻧﺩی )‪(١٨٥٤-١٩٤١‬‬
‫‪7. Ibn Warraq‬‬ ‫ﻧﺎﻡ ﻣﺳﺗﻌﺎﺭ ﻳﮏ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩ ﻣﻧﺗﻘﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﭘﺎﮐﺳﺗﺎﻧﯽ‬

‫‪٥٠‬‬
 ‫ﮔﺮﻳﺰ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﺧﻮك‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﻴﺰاري ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰي وﻳﮋه ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﮔﻮﻧﻪاي‬
‫اﻣﺘﻴﺎز ﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺳﻢ آﻳﻴﻨﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬اﻳﻦ ﺳﺮدرﮔﻤﻲ دﻳﻮاﻧﻪ وار ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﻘﺪس و ﻧﺎﻣﻘﺪس در ﻫﻤﻪ دﻳﻦﻫﺎ و در ﻫﻤﻪ زﻣﺎنﻫﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ (.‬ﻫﻢ زﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺸﺶ و ﺑﻴﺰاري رﻳﺸﻪ در اﻧﺴﺎن وارﮔﻲ‪ ١‬دارد‪ :‬ﻧﮕﺎه ﺧﻮك‪ ،‬ﻣﺰه ﺧﻮك‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎدي ﻛﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﺷﻮاﻫﺪ ﭘﺮﻫﻮﺷﻲ ﺧﻮك‪ ،‬ﻳﺎدآوري ﮔﺬﺷﺘﻪاي ﺑﺴﻴﺎر دردﻧﺎك‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﭘﺮوﻛﻔﻮﺑﻴﺎ‪- ٢‬و ﭘﺮوﻛﻮﻓﻴﻠﻴﺎ‪ - ٣‬ﺷﺎﻳﺪ رﻳﺸﻪ در روزﮔﺎر‬
‫ﺗﺎرﻳﻚ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن اﻧﺴﺎنﻫﺎ و ﻳﺎ ﺣﺘﺎ رﻳﺸﻪ در دوره آدمﺧﻮاري داﺷﺘﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي‬
‫»ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ« ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﺎري ﺑﻴﺶ از اﺷﺎره ﻛﺮدن ﺑﻪ آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﺮداري ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﻴﺎري و دﻟﺨﻮاه ‪-‬از ﻫﻢﺟﻨﺲﺑﺎزي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ زﻧﺎ‪ -‬ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺤﻜﻮم‬
‫ﻧﺸﺪه )و ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻛﻴﻔﺮﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ( ﺟﺰ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻓﺮاد ﺗﺎﺑﻊ آن ﻗﺎﻧﻮن‬
‫‪۵‬‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺳﺮﻛﻮبﺷﺪه ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آن را دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﭙﻴﺮ‪ ۴‬در ﻟﻴﺮ ﺷﺎه‬
‫ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻲ ﻛﻪ روﺳﭙﻲ را ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﻣﻲزد ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ روﺳﭙﻲ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻛﺎري ﻧﺎدرﺳﺘﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ را ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوﻛﻮﻓﻴﻠﻴﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﺳﺨﺖ و ﺳﺮﻛﻮبﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪ ﻣﺮگ ﻳﺎ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ زﺟﺮ ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ آﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻊ دﻳﻨﻲ‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﻪ ﺣﻖ دودل ﺑﻮدن ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮادي ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻳﻴﻦ داده‪ ،‬راﺳﺖ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ آﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺗﻔﺘﻴﺶ ﺑﺎورﻫﺎ و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺮاس و دﻟﻬﺮه ﻣﻠﻜﻮت از ﭘﻨﻬﺎن‬
‫ﺷﺪن ﻛﺎﻓﺮان در ﻣﻴﺎن ﺗﻮدهﻫﺎ ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺖ ‪ -‬و اﻟﺒﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﻨﺪشآوري ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻓﺮان ﮔﻮﺷﺖ و ﺧﻮن اﻧﺴﺎن را ﺧﻮرده ﻳﻌﻨﻲ ﮔﻮﺷﺖ و ﺧﻮن ﺷﺨﺺ ﻣﺴﻴﺢ را‪.‬‬
‫در ﻣﻴﺎن ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﭘﻴﺎﻣﺪ آن ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ رﺧﺪادﻫﺎي رﺳﻤﻲ و ﻏﻴﺮ‬
‫رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻜﺶ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺑﺸﻘﺎب ﺧﻮراكﻫﺎي آﻣﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آن اﻧﺪازه‬

‫‪1. Anthropomorphic‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻧﺎی ﺍﻧﺳﺎﻥ ﺩﻳﺩﻥ ﺍﻧﺳﺎﻥ ﻫﺭ ﭼﻳﺯی ﮐﻪ ﻭﻳژﮔﯽ ﻳﺎ ﺭﻳﺧﺕ ﺍﻧﺳﺎﻧﯽ ﻧﻳﺯ ﺣﺗﺎ ﻧﺩﺍﺷﺗﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺩ‬
‫‪2. Porcophobia‬‬ ‫ﺗﺭﺱ ﻣﺭﺿﯽ ﺧﻭﺭﺩﻥ ﺧﻭک‬
‫‪3. Porcophilia‬‬
‫‪4. Shakespeare‬‬ ‫ﭼﺎﻣﻪ ﺳﺭﺍ ﻭ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٥٦٤-١٦١٦‬‬
‫‪5. King Lear‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺯﺭگﺗﺭﻳﻥ ﺳﻭﮔﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺷﮑﺳﭘﻳﺭ‬

‫‪٥١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﺪاري از اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺖ ﻛﻢ دﻳﺪار از ﻳﻚ‬
‫رﺳﺘﻮران ﺧﻮب اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ژﺳﺖ ﻣﻬﻤﺎنﻧﻮازي آﻧﺎن آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺸﺖ‪ :‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﺶ از ده ﺗﻜﻪ ﮔﻮﺷﺖ دودي ﺑﺎ ﺑﺮشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك ﺗﻌﺎرف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻣﻬﻤﺎنﻧﻮازي در ﻛﻮﺷﺸﻲ اﺳﺘﻮار و ﺳﺨﺖ ﺑﺮاي ﮔﺮم ﻧﮕﻪ‬
‫داﺷﺘﻦ ﺗﻨﻮر ارﺗﺪاد ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﻮده و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺟﺪي از رازﻫﺎي آﺷﻜﺎر ﺑﻴﺰاري ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﺟﻤﻮن اﺑﺮﻳﻜﻮ ﺧﻮﺷﻤﺰه‪ ١‬در دﺳﺘﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺘﻌﺼﺒﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ رﻳﺨﺘﻲ از‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ روزﻫﺎ‪ ،‬اﺑﻠﻬﻲ و ﻧﺎداﻧﻲ روزﮔﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺳﺎﻳﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫اروﭘﺎ ﻛﻮﺗﻪاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﻪ ﺳﻪ ﺧﻮك ﻓﺴﻘﻠﻲ‪ ٢‬و ﺧﺎﻧﻢ ﺧﻮﻛﻪ‪ ٣‬و ﺑﭽﻪ‬
‫ﺧﻮك وﻳﻨﻲ ﺧﺮﺳﻪ‪ ۴‬و دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻧﻮران اﻫﻠﻲ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻣﺘﻌﺎرف از ﻧﮕﺎه ﺧﻴﺮه ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻲﮔﻨﺎه‬
‫آﻧﺎن دور ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺎد ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه و ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻋﺎﻟﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﺧﻮك‪ ۵‬از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻲﻫﻤﺘﺎ آﻗﺎي وﻟﻴﻔﻞ‪ ۶‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻜﺮده ﺗﺎ ﺷﻬﺒﺎﻧﻮ‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻳﮓﻫﺎ‪ ٧‬را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و درﺑﺎره ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺑﻲاﻧﺪازه ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﻲ ﺣﻀﺮت‬
‫اﺷﺮف اﻣﺴﻮرت‪ ٨‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻦ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ و ﺑﺪون ﺷﻚ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎﻳﻲ دردﺳﺮﺳﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﺗﻨﺪﻳﺲ ﻛﻬﻦ از ﮔﺮاز وﺣﺸﻲ‬
‫در ﻳﻜﻲ از ﺑﺎغﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﻣﺮﻛﺰ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن از ﺳﻮي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻬﻲ ﻣﻐﺰ و دﺷﻤﻦ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻫﻨﺮ ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در رﻳﺰﺑﻮم‪ ،٩‬ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ ﺧﺮده ﻃﻠﺴﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎور ﻗﻠﺒﻲ و‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت ﻧﮕﺮش ﻛﻠﻲ ﻣﺎ را از ﺟﻬﺎن ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮك ﺑﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﺑﻮده و از ﺑﺴﻴﺎري ﺟﻬﺎت ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ اوﻣﺎﻧﻴﺴﺖﻫﺎ ﺟﻨﺒﺸﻲ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻪ‬

‫ﻳﮏ ﮔﻭﻧﻪ ﺍﺯ ﮔﻭﺷﺕ ﺧﻭک ﺩﻭﺩی ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﻭکﻫﺎی ﺳﻳﺎﻩ ﺟﺯﻳﺭﻩ ﺍﻳﺑﺭی ﭘﺧﺗﻪ ‪1. Toothsome jamón Ibérico‬‬
‫ﻣﯽﺷﻭﺩ‬
‫‪.‬ﻣﺛﻠﯽ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺟﺎﻧﻭﺭﺍﻥ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﻪ ﺧﻭک ﮐﻭﭼﻭﻟﻭ ﻭ ﻳﮏ ﮔﺭگ ﺑﺩﺟﻧﺱ ﺍﺳﺕ ‪2. Three Little Pigs‬‬
‫‪3. Miss Piggy‬‬
‫‪4. Winnie-the--Pooh's‬‬
‫‪5. The Care of the Pig‬‬
‫‪6. Mr. Whiffle‬‬
‫‪7. Empress of Blandings‬‬
‫‪8. Earl of Emsworth‬‬
‫‪9. Microcosm‬‬

‫‪٥٢‬‬
 ‫ﮔﺮﻳﺰ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﺧﻮك‬

‫راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺳﺨﻨﺎن آﻧﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮك ﻧﺒﺎﻳﺪ در داﻣﺪاري ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ١‬ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻲﺷﺪه ﻳﺎ از ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﺶ ﺟﺪاﺷﺪه و ﻧﺎﭼﺎر ﺷﻮد روي ﺳﺮﮔﻴﻦ ﺧﻮدش زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﺎر‪ ،‬وﻟﻲ ﮔﻮﺷﺖ ﻓﺮآورده ﺷﺪه ﺻﻮرﺗﻲ رﻧﮓ و اﺳﻔﻨﺞ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﭼﻨﺪان ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﺎدوﮔﺮيﻫﺎي ﻛﻨﺎر‬
‫اﺟﺎقﻫﺎي ﻋﺼﺮ آﻫﻦ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ رﻳﺨﺖ و ﺷﻜﻞ ﻫﺠﻮم ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺑﺰرگ داﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﺮﺗﻮ ﺧﺮد و از روي دﻟﺴﻮزي و ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮدن‬
‫ﭘﻬﻨﻪي زﻧﺪﮔﻲ و واﺑﺴﺘﮕﺎن ﻫﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪» .‬ﺳﺮ ﺧﻮك ﺑﺮ ﺳﻴﺦ«‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫را راﻟﻒ‪ ٢‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﺼﺒﻲ وﻟﻲ ﭘﺮدل و ﻧﺘﺮس ﻫﻨﮕﺎم روﺑﺮو ﺷﺪن ﺑﺎ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ ﭘﺮ‬
‫ﺳﺮوﺻﺪا و ﭘﺮﻓﺴﺎد )ﻧﺨﺴﺖ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪه ﺷﺪه( اﺳﺖ اﻳﻦﻫﺎ از ﺳﻮي‬
‫داﻧﺶآﻣﻮزان ﺗﺮﺳﺎن و ﺑﻲرﺣﻢ در ﺳﺎﻻر ﻣﮕﺲﻫﺎ‪ ،٣‬ﺑﻪ راه ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪» .‬ﺳﺮ ﺧﻮك ﺑﺮ روي‬
‫ﺳﻴﺦ‪ «.‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ﺣﻖ ﺑﺎ او ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر داﻧﺎﺗﺮ از ﺑﺰرگﺗﺮﻫﺎي‬
‫ﺧﻮدش و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر داﻧﺎﺗﺮ از ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻫﺎي ﺷﺮور ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1. Factory-farmed‬‬
‫‪2. Ralph‬‬
‫‪3. Lord of the Flies‬‬

‫‪٥٣‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎر‬

‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪،‬‬

‫زﻫﺮآﮔﻴﻨﻲ دﻳﻦ ﺑﺮاي آن‬

‫در دوران ﺗﻴﺮه و ﺗﺎر ﺑﻲﺧﺮدي دﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻮده‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫راﻫﻨﻤﺎ در ﺷﺒﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺎرﻳﻚ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﺳﺖ؛ او ﺟﺎدهﻫﺎ و راهﻫﺎ را ﺑﻬﺘﺮ از ﻓﺮد ﺑﻴﻨﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻮر روز ﺑﺮدﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻲﺧﺮداﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮد ﻛﻮر ﭘﻴﺮي ﺑﻪ‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﺪهﻫﺎ‪١‬‬ ‫‪-‬ﻫﺎﻧﺮﻳﺶ ﻫﺎﻳﻨﻪ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ و‬

‫ﺳﺎﻟﮕﻮا‪٢‬‬ ‫در ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ 2001) 1380‬ﻣﻴﻼدي( ﻣﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻜﺎس ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺒﺎﺳﺘﻴﻮ‬

‫در ﻛﻠﻜﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺳﺒﺎﺳﺘﻴﻮ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻛﺎرﻛﺸﺘﻪاي و ﺳﺨﺖﻛﻮﺷﻲ ﺑﻮد و رواﻳﺖﻫﺎي‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮي وي از ﻛﻮچ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺟﻨﮓ و ﺟﺎن ﻛﻨﺪن ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺮاي ﺑﻴﺮون‬
‫ﻛﺸﻴﺪن ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ را از دل ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎ و ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ را ﺟﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر و در اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻔﻴﺮ ﻳﻮﻧﻴﺴﻒ‪ ٣‬ﺑﻮده و اﻳﻦ ﻛﺎر را ﭼﻮن ﻳﻚ ﺟﻨﮕﺠﻮي ﺣﻖ‪ - ۴‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺑﺎ دﻳﺪي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي رزﻣﻨﺪه ﺣﻖ‪ -‬ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﻓﻠﺞ اﻃﻔﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﺎ‬

‫‪1. HEINRICH HEINE, GEDANKEN UND EINFALLE‬‬

‫‪2. Sebastião Salgado‬‬ ‫ﻋﮑﺎﺱ ﺑﺭﺯﻳﻠﯽ )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٤٤‬‬
‫‪3. UNICEF‬‬
‫‪4. Crusader‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫ﺳﭙﺎس از ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﺮاﻧﮕﻴﺰه و روﺷﻨﮕﺮي داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮﻧﺎس ﺳﺎﻟﻚ‪ ١‬اﻛﻨﻮن‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﻛﻮدﻛﺎن را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰي ﺑﺮ ﺿﺪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري اﻳﻤﻨﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ :‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﭘﻮل ﺳﻴﺎه ﻳﺎ ﭼﻨﺪرﻏﺎز ﺧﺮج دارد ﺗﺎ دو ﭼﻜﻪ از واﻛﺴﻦ ﺧﻮراﻛﻲ در دﻫﺎن ﻳﻚ ﻧﻮزاد‬
‫ﺑﭽﻜﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺎﻳﻪ آن ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﺗﺮس از آﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺑﺪون‬
‫ﭼﻮن و ﭼﺮا ﭼﺸﻢﺑﻪراه ﺑﻮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺳﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ﺑﺮاي ﻓﻠﺞ اﻃﻔﺎل رخ دﻫﺪ‪.‬‬
‫آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﺒﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻟﺴﺎﻟﻮادور‪ ٢‬ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﺗﺎ ﮔﺮوه ﻣﺎﻳﻪﻛﻮﺑﻲ‬
‫آزاداﻧﻪ ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬آﺗﺶ ﺑﺲ اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻓﻘﻴﺮ و‬
‫واﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪه ﻫﺮ ﭼﻪ در ﭼﻨﺘﻪ داﺷﺖ رو ﻛﺮده ﺗﺎ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺧﻮب را ﺑﻪ ﻫﺮ دﻫﻜﺪهاي‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ :‬ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﻮدك دﻳﮕﺮي ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري زﺷﺖ ﺑﺪﺑﺨﺖ‬
‫و از ﻛﺎراﻓﺘﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﺳﺎل ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‬
‫ﻫﻨﻮز از ﺿﺮﺑﻪ روﺣﻲ ﺗﺮس ‪ 9‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ دﺧﺘﺮ‬
‫ﻣﻦ در ﺟﺸﻦ ﻫﺎﻟﻮوﻳﻦ‪ ٣‬ﺑﺎ ﻧﺘﺮﺳﻲ از ﺧﺎﻧﻪاي ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﻲرﻓﺖ و ﻧﺪا ﻣﻲداد‬
‫»ﻳﻮﻧﻴﺴﻒ‪ ۴‬آﻣﺪه ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﻛﻠﻚ« و ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﺸﺘﻲ از ﺳﻜﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻬﺒﻮدي ﻳﺎ ﻧﺠﺎت‬
‫ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آدمﻫﺎ اﻳﻦ ﺣﺲ ﻛﻤﻴﺎب ﻫﻤﻜﺎري‬
‫در ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺰرگ را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻨﮕﺎل‪ ،۵‬ﺑﻪ وﻳﮋه زﻧﺎن آن ﺟﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮ ﺷﻮر و ﻧﻮآور ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎد دارم‬
‫در ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ اﻧﺠﻤﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻮان ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻛﻠﻜﺘﻪ‪ ۶‬ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺪون ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ روﺳﭙﻴﺎن ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻛﺮده و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺗﺎ ﭘﺮتﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪﻫﺎ را ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ درﺧﻮاﺳﺖ دﻳﮕﺮي در ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‬
‫ﺗﺎ دو ﻗﻄﺮه از اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻊ را ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻳﻞ دورﺗﺮ از ﺷﻬﺮ ﻓﻴﻠﻲ ﻫﺴﺖ و‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد آن را اﺟﺎره ﻛﺮد ﺗﺎ ﻳﻚ رژه ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﭘﻴﺶ‬

‫‪1. Jonas Salk‬‬ ‫ﭘﺯﺷﮏ ﻭ ﻭﻳﺭﻭﺱﺷﻧﺎﺱ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ ﭘﻳﺩﺍ ﮐﻧﻧﺩﻩ ﻧﺧﺳﺗﻳﻥ ﻭﺍﮐﺳﻥ ﻓﻠﺞ ﺍﻁﻔﺎﻝ )‪(١٩١٤-١٩٩٥‬‬
‫‪2. El Salvador‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﮐﺷﻭﺭﻫﺎی ﺍﻣﺭﻳﮑﺎی ﻻﺗﻳﻥ‬
‫‪3. Halloween‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺟﺷﻥﻫﺎی ﮐﻬﻥ ﻏﺭﺏ ﺩﺭ ‪ ٣١‬ﺍﮐﺗﺑﺭ‬
‫‪4. UNICEF‬‬ ‫ﺻﻧﺩﻭﻕ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﭘﺷﺗﻳﺑﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﻛﻭﺩﻛﺎﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻝ‬
‫‪5. Bengal‬‬ ‫ﻣﻧﻁﻘﻪﺍی ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﻭ ﺟﻐﺭﺍﻓﻳﺎﻳﯽ ﺩﺭ ﺷﻣﺎﻝ ﺷﺭﻕ ﺷﺑﻪﻗﺎﺭﻩ ﻫﻧﺩ‬
‫‪6. Calcutta‬‬

‫‪٥٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫رﻓﺖ‪ :‬در ﻳﻜﻲ از ﺑﻴﻨﻮاﺗﺮﻳﻦ ﺷﻬﺮ و اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﻣﻲرﻓﺖ ﺗﺎ آﻏﺎز ﺗﺎزهاي ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺷﺎﻳﻌﻪاي ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎد‪ .‬در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﺟﺎﻫﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺳﺮ ﻫﻢ ﻛﺮده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻄﺮهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﻃﺌﻪ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ از اﻳﻦ‬
‫داروي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﻏﺮب ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺟﻨﺴﻲ و اﺳﻬﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ )آﻣﻴﺰهاي از ﻧﻬﻲ و‬
‫دﻟﺘﻨﮕﻲ ﻫﻤﺮاه ﻫﻢ(‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻗﻄﺮهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ دو ﺑﺎر داده ﻣﻲﺷﺪ‪ -‬ﺑﺎر دوم ﺗﻘﻮﻳﺖﻛﻨﻨﺪه و ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫اﻳﻤﻦ ﺷﺪن ﺑﻮد‪ -‬و ﭼﻮن ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺮاي ﻣﺎﻧﺪن و ﭘﺨﺶ ﺷﺪن ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﻤﺎر اﻧﺪﻛﻲ‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺎﻳﻪﻛﻮﺑﻲ ﻧﺸﺪه داﺷﺖ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و از راه ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﺑﻠﻪ‪ ،‬رﻳﺸﻪﻛﻨﻲ آن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮاﺳﺮي و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮك ﻛﻠﻜﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻚ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎل ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﭘﺲ اﻳﻦ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ ﺑﺮآﻣﺪه و‬
‫ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻋﻼم ﻛﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻓﻠﺞ ﻛﻮدﻛﺎن در آن ﺟﺎ رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻨﮕﺎﻟﻲﻫﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺑﺎز ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻴﺪادﮔﺮ ﻛﻬﻦ‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﻪ راﺳﺘﻲ از ﮔﻮد ﺑﻴﺮون اﻓﺘﺎده ﻫﻨﻮز ﭘﺸﺖ ﺧﻂ دﻓﺎﻋﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﻳﻜﻲ دو‬
‫ﺟﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞدﺳﺘﺮﺳﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن از ﺗﺐ ﺷﺪﻳﺪ دﻳﻦ ﻳﻜﺴﺮه‬
‫وﻳﺮان ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1384‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 2005‬ﻣﻴﻼدي( ﻣﻦ از ﺧﺒﺮي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدم‪ .‬در‬
‫ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ‪- ١‬ﻛﺸﻮري ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ در ﺳﻴﺎﻫﻪي ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻠﺞ ﻛﻮدﻛﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ -‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﺣﻜﻢ ﻳﺎ ﻓﺘﻮاﻳﻲ‬
‫ﺻﺎدر ﻛﺮده ﻛﻪ ﻗﻄﺮه ﻓﻠﺞ ﻛﻮدﻛﺎن ﺗﻮﻃﺌﻪاي از ﺳﻮي اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه )و ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻠﻞ( ﺑﺮ ﺿﺪ آﻳﻴﻦ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬آﺧﻮﻧﺪﻫﺎ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻄﺮهﻫﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺗﺎ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ اﻳﻤﺎن را ﻧﺎزا و ﺑﻲﺑﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﻛﻮﺷﺶ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﻧﻮع‬
‫ﻧﺴﻞﻛﺸﻲ راه اﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ آن را ﺧﻮرده ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻮزادان ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﭘﺲ‬
‫از اﻳﻦ ﻓﺘﻮا‪ ،‬ﻓﻠﺞ اﻃﻔﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺎز ﻫﻢ اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲﻛﺮد و اﻳﻦ ﺑﺎر ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ آﻟﻮده ﻧﻜﺮد‪ .‬ﮔﺮدﺷﮕﺮان و زاﺋﺮان ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري را ﺣﺘﺎ ﺗﺎ ﻣﻜﻪ ﻧﻴﺰ‬

‫‪1. Northern Nigeria‬‬

‫‪٥٦‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫و ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آن ﻓﻠﺞ اﻃﻔﺎل در آنﻫﺎ رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﺳﻪ ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ و ﻳﻤﻦ ﺳﺮاﻳﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﺨﺘﻪﺳﻨﮓ ﺑﺰرگ ﮔﺮد ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻮي ﭼﻜﺎد ﻛﻮه ﺑﺎﻻﺑﺮده‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪.١‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮرد »ﻣﺠﺰا« ﺑﻮده و راﻫﻜﺎر ﺧﺸﻨﻲ درﺳﺘﻲ ﺑﺮاي‬
‫آن ﻫﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ وﻳﺪﺋﻮ ﻣﺮا درﺑﺎره ﭘﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎردﻳﻨﺎل آﻟﻔﻮﻧﺴﻮ ﻟﻮﭘﺰ د ﺗﺮﻳﺠﻴﻠﻮ‪ ٢‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬وي رﻳﻴﺲ واﺗﻴﻜﺎﻧﻲ اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎﭘﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده‪ ٣‬ﺑﻮد و ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻫﺸﺪار ﻣﻲداد ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻛﺎﻧﺪومﻫﺎ‪،‬‬
‫اﻳﺪز‪۴‬‬ ‫ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﻮراخﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺳﻮراخﻫﺎ وﻳﺮوس‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮕﺬرد؟ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻜﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ اﺧﺘﻴﺎر ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ رﻧﺞ ﺷﺪﻧﻲ و ﻣﻤﻜﻨﻲ را ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﻛﻠﻤﺎت داﺷﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﺪ‪ .‬درﺑﺎره ﻣﻴﺰان آﺳﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻮﺗﻪﻓﻜﺮي ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﺪ‪ :‬ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻮراخﻫﺎﻳﻲ راه ﮔﺬر ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪون ﺷﻚ‬
‫ﻫﺪف ﺑﻨﻴﺎدي ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻛﺎﻧﺪوم را در ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ از ﻣﻴﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﻲ‬
‫در رم ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه و ﻛﺎﻓﻲ ﺷﺮارت آﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﭘﻴﺎم را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎي‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﻓﻠﻚزده در آورﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﻛﺎرﻧﺎوال در ﺑﺮزﻳﻞ‪،‬‬
‫اﺳﻘﻒ ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ رﻳﻮدوژاﻧﻴﺮو‪ ،‬راﻓﻴﻞ ﻟﻴﺎﻧﻮ ﺳﻴﻔﻮﻧﺘﺲ‪ ،۵‬ﺑﻪ ﺣﺎﺿﺮان در ﻛﻠﻴﺴﺎ در‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻪ‪» ،‬ﻛﻠﻴﺴﺎ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮي ﻛﺎﻧﺪوم اﺳﺖ‪ .‬راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻴﺎن‬
‫زن و ﻣﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻧﺪﻳﺪهام ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﮓ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻮر ﭘﺴﺘﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎ ﺳﮓ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺪوم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﻬﺘﺮ روﺣﺎﻧﻲ‬
‫در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ ‪-‬ﻛﺎردﻳﻨﺎل اوﺑﺎﻧﺪو ي ﺑﺮاوو‪ ۶‬در ﻧﻴﮕﺎراﮔﻮﺋﻪ‪ ،‬اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ‬

‫‪1.‬‬ ‫ﮐﻧﺎﻳﻪ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﻪ ﺍﻓﺳﺎﻧﻪ ﺳﺯﻳﻑ ﺍﺳﺕ‬

‫‪2. Cardinal Alfonso Lopez de Trujillo‬‬ ‫ﺍﺳﻘﻑ ﺍﻋﻅﻡ ﮐﻠﻣﺑﻳﺎﻳﯽ )‪(١٩٣٥-٢٠٠٨‬‬
‫‪3. Pontifical Council for the Family‬‬ ‫ﺑﺧﺷﯽ ﺍﺯ ﮐﻭﺭﻳﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺩﺍﺭی ﺳﺭﻳﺭ ﻣﻘﺩﺱ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﻣﺎﺑﻳﺵ ﻫﻣﺎﻥ‬
‫ﻭﺍﺗﻳﮑﺎﻥ ﺍﺳﺕ‬
‫‪4. AIDS‬‬
‫‪5. Rafael Llano Cifuentes‬‬
‫‪6. Cardinal Obando y Bravo‬‬

‫‪٥٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻧﺎﻳﺮوﺑﻲ در ﻛﻨﻴﺎ‪ ،‬ﻛﺎردﻳﻨﺎل واﻣﻼ از اوﮔﺎﻧﺪا‪ -١‬ﻫﻤﮕﻲ در ﻣﻨﺒﺮ ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻧﺪوم‬
‫اﻳﺪز را اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻛﺎردﻳﻨﺎل واﻣﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ زﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و از اﻳﺪز ﺑﻤﻴﺮد ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﺮهي ﺷﻬﺪا ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر آﻳﺪ )ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺷﻬﺎدت ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻴﺎن ﺗﺎﺑﻮت ازدواج‬
‫رخ دﻫﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎر ﺑﻬﺘﺮي ﻧﻜﺮده ﺑﻠﻜﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺪﺗﺮ ﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل‬
‫‪ 1995) 1374‬ﻣﻴﻼدي( اﻧﺠﻤﻦ ﻋﻠﻤﺎ اﻧﺪوﻧﺰي‪ ٢‬اﻋﻼم ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﻧﺪوم ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ در‬
‫دﺳﺘﺮس ﻫﻤﺴﺮان و ﺑﺎ دﺳﺘﻮر ﭘﺰﺷﻚ داده ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﺮان ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶ اچ آي‬
‫وي )‪ (HIV‬ﻣﺜﺒﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻐﻞ ﺧﻮد را ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و دﻛﺘﺮﻫﺎ و ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺣﻖ‬
‫دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﻤﺎران اﻳﺪزي را ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬در ‪ 2005) 1384‬ﻣﻴﻼدي( ﻳﻚ ﻣﻘﺎم رﺳﻤﻲ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻬﺎر اﻳﺪز ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ٣‬ﮔﻔﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ »ارزش ﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ«‪ ،‬اﻳﺪز دﺷﻮاري ﺑﺰرﮔﻲ و ﻣﺸﻜﻞ ﺣﺎدي در ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ در ﺻﻮرت ﺗﺠﺎوز اوﺑﺎش ﺑﻪ‬
‫زﻧﻲ و اﻧﺠﺎم ﺟﺮم و ﺑﺰهاي از ﺳﻮي ﺑﺮادر ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ »ﻧﺎﻣﻮس« ﺑﺎز ﻫﻢ زن ﻣﺠﺎزات و‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻬﻨﻪ از اﻧﻜﺎر و ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ در دﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬از ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺪز‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻳﺪ ﭼﻮن آﻣﻮزهﻫﺎي ﻗﺮآن ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺑﺎزداري از راﺑﻄﻪ‬
‫ﺟﻨﺴﻲ ﭘﻴﺶ از ازدواج‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪ ،‬زﻧﺎ‪ ،‬روﺳﭙﻲﮔﺮي ﺑﺴﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻳﻚ‬
‫دﻳﺪار ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﺮان‪ ،‬ﺧﻼف اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن داده و روﺷﻦ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮد آﺧﻮﻧﺪﻫﺎ از اﻳﻦ رﻳﺎﻛﺎري ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﭘﺮواﻧﻪ »ازدواج ﻣﻮﻗﺖ« ﺻﺎدر‬
‫ﻛﺮده ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ را ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ و ﮔﺎﻫﻲ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي وﻳﮋه ﻃﺮاﺣﻲﺷﺪه ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﺑﺮﮔﻪﻫﺎي ﻃﻼق آﻣﺎده در ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر روا و ﻣﺠﺎز ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‬
‫آن را ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ روﺳﭙﻲﮔﺮي ﺑﻨﺎﻣﻴﺪ‪ . . .‬آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﻴﺮون از‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه زﺷﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺟﻨﻮب ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﭼﻨﻴﻦ داد و ﺳﺘﺪي‬

‫‪1. Cardinal Obando y Bravo of Nicaragua, the archbishop of Nairobi in Kenya, Cardinal‬‬
‫‪Emmanuel Wamala of Uganda‬‬
‫‪2. Council of Ulemas in Indonesia‬‬
‫‪3. Foreign Policy magazine‬‬ ‫ﻳﮏ ﺩﻭ ﻣﺎﻫﻧﺎﻣﻪی ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ‬

‫‪٥٨‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫داده ﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ زﻧﺎن ﭼﺎدري و ﺑﺮﻗﻊ ﭘﻮش ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺷﻮﻫﺮان ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ اﻳﺪز دﭼﺎر‬
‫ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻜﻮت ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﻲﮔﻨﺎه و ﺑﻲآزار‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﺎري‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﻢ ﭼﻮن ﭘﻴﺎﻣﺪ و در اﺛﺮ اﻳﻦ‬
‫داﻧﺶﺳﺘﻴﺰي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺮد‪.‬‬
‫ﻧﮕﺮش دﻳﻦ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﮕﺮش دﻳﻦ ﺑﻪ داﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﺮوري‬
‫دردﺳﺮﺳﺎز و ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ دﺷﻤﻨﺎﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﺮد اﻳﻤﺎن آورده ﻧﻮﮔﺮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﺣﺘﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ وي ﺑﺎ داﻧﺶ و ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺳﺎزﮔﺎر‪ ،‬وﻟﻲ واﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻢ داﻧﺶ و ﻫﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺘﻦ‬
‫اﻧﺤﺼﺎر دﻳﻦ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ و ﺑﺎ اﺳﺘﻮاري ﺑﺎ آنﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻴﻨﻮا ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﺎﻣﻞ داروﻫﺎ و ﺟﺮاﺣﻲﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎري‬
‫ﺑﺪون ﻣﺮاﺳﻢ ﻳﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﻔﺎدﻫﻨﺪﮔﺎن و ﺟﺎدوﮔﺮان دﻳﻨﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ؟ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﻤﺎن روﻳﺪادي ﺑﺮ ﺳﺮ دﻳﻦ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪن اﻗﻠﻴﻢ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﺎرانﺳﺎزان آﻣﺪه ﻳﺎ ﻫﻤﺎن ﺑﻼﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ آﻣﻮزﮔﺎران ﺑﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻠﺴﻜﻮپﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻏﻴﺐﮔﻮﻳﺎن آﺳﻤﺎﻧﻲ آﻣﺪ‪ .‬در ﺑﺎﺳﺘﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻃﺎﻋﻮن ﻛﻴﻔﺮي از ﺳﻮي ﺧﺪاﻳﺎن اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫اﺳﺘﻮارﺗﺮ ﺑﻮده و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺳﺒﺐ دﻟﮕﺮﻣﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺳﻮزاﻧﺪن ﺑﻲ‬
‫اﻳﻤﺎنﻫﺎ و ﻛﺎﻓﺮاﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ‪-‬روﺷﻨﮕﺮي و دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮي‪ -‬ﺑﺮاي ﭘﺨﺶ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻴﻤﺎرﻫﺎ از ﺳﻮي ﺟﺎدوﮔﺮان ﻳﺎ زﻫﺮآﻟﻮد ﻛﺮدن آب ﭼﺎهﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در روزﮔﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺗﺼﻮر روﺷﻨﻲ از ﺗﺌﻮري ﻣﻴﻜﺮﺑﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺣﻤﺎﻗﺖ و درﻧﺪﮔﻲ ﮔﺰاف را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ »ﻣﻌﺠﺰه‬
‫ﻫﺎي« اﻧﺠﻴﻞ درﺑﺎره ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن داراي ارزﺷﻤﻨﺪي‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮده ﭼﻮن ﺣﺘﺎ ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻮﭼﻜﻲ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﺮگ‬
‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪) .‬اﻣﺎم آﮔﻮﺳﺘﻴﻦ ﺧﻮدش ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ ﻧﺒﻮد ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‬
‫اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻲآورد‪ (.‬ﻣﻨﺘﻘﺪان داﻧﺸﻴﻚ دﻳﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﻴﻞ دﻧﺖ‪ ،١‬اﻳﻦ اﻧﺪازه دﺳﺖ و دل ﺑﺎز‬

‫‪1. Daniel Dennett‬‬

‫‪٥٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﻮده ﺗﺎ اﺷﺎره ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺪردﻧﺨﻮر ﺷﻔﺎدﻫﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮدي ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ و از آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻨﮕﻴﺪن ﺑﺎ ﻋﻔﻮﻧﺖ و زﺧﻢﻫﺎ ﭼﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻳﺎري و ﻫﻤﺮاﻫﻲ رواﻧﻲ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ در ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺳﻮدﻣﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ ﺟﻨﺮ‪ ١‬درﻳﺎﻓﺖ واﻛﺴﻦ آﺑﻠﻪ ﮔﺎوي‪ ٢‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از‬
‫آﺑﻠﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻪ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺨﻮد ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﻨﻮز‬
‫ﺗﻴﻤﻮﺗﻲ دوﻳﺖ‪ ،٣‬ﻳﻜﻲ از روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻞ‪ ۴‬و ﺣﺘﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻳﻜﻲ از آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﺎن ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ اﺣﺘﺮام را ﺑﻪ »ﻣﻠﻜﻮت« ﻣﻲﮔﺬارد ﻣﺨﺎﻟﻒ واﻛﺴﻴﻨﺎﺳﻴﻮن آﺑﻠﻪ ﺑﻮد ﭼﻮن آن را‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآورد‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ زﻣﺎن درازي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫دﺳﺘﺎوﻳﺰ و ﺗﻮﺟﻴﻪ آن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎداﻧﻲ اﻧﺴﺎن از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮهي اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺧﻮدش را دارد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ و وﺳﻮﺳﻪاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ رﻳﻮدوژاﻧﻴﺮو ﺳﮓ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫و ﻣﺜﺎل ﻣﻲآورد‪ .‬ﺳﮓﻫﺎ دﺷﻮاري ﻛﺸﻴﺪن ﻛﺎﻧﺪوم را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻫﻤﻮاره ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻛﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺗﺎ در درﺳﺘﻲ »ﻃﺒﻴﻌﺖ« آنﻫﺎ ﺷﻚ ﻛﻨﻴﻢ؟ در اﺧﺘﻼف دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ‬
‫درﺑﺎره ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﻲ و ازدواج ﻛﺸﻴﺶﻫﺎ در ﻣﺬﻫﺐ اﻧﮕﻠﻴﻜﺎن‪ ۵‬در ﮔﺮﻓﺘﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫اﺳﻘﻒ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ را ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﻲ »ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ« اﺳﺖ‬
‫ﭼﻮن در ﻣﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺪار رخ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻴﻬﻮدﮔﻲ ﺑﻨﻴﺎدي اﻳﻦ ﻧﮕﺮش را ﺑﻪ‬
‫ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ :‬آﻳﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﺨﺸﻲ از »ﻃﺒﻴﻌﺖ« اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻳﺎ اﮔﺮ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻳﺎ آنﻫﺎ ﺑﺮ ﺻﻮرت ﺧﺪا آﻓﺮﻳﺪهﺷﺪهاﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﺛﺒﺎتﺷﺪه ﻛﻪ ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎري از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران و ﻧﺨﺴﺘﻲﻫﺎ‬
‫ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﺣﺎﻧﻲﻫﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ را ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ؟ اﻳﻦ‬
‫اﻓﺮاد ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺪوم‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬اﺑﺰاري ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ و ﻻزم وﻟﻲ ﻧﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از واﮔﻴﺮي اﻳﺪز اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1. Dr. Jenner‬‬ ‫ﺩﮐﺗﺭ ﺍﺩﻭﺍﺭﺩ ﺟﻧﺭ ﺩﺍﻧﺷﻣﻧﺩ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٧٤٩-١٨٢٣‬‬

‫‪2. Cowpox‬‬
‫‪3. Timothy Dwight‬‬
‫‪4. Yale University‬‬
‫‪5. Anglican Church‬‬ ‫ﺷﺎﺧﻪﺍی ﺍﺯ ﻣﺳﻳﺣﻳﺕ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﻳﺱ‬

‫‪٦٠‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫ﻫﻤﻪي ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎري ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬درﺑﺎره ﮔﺰارهي‬
‫ﺑﺎﻻ ﻫﻢ رأي و ﻫﻢﻧﻮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﻲ در ﻫﻤﻪ ﺟﻮاﻣﻊ روﻳﺪاده و رخ داد آن در‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎن ﮔﻮﻳﺎ ﭼﻮن ﺑﺨﺸﻲ از »ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا‪ «١‬ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي آﺷﻜﺎرﺷﺪه روﺑﺮو ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري ورم ﻏﺪد ﻟﻨﻔﺎوي ﺑﺎ‬
‫ﮔﻨﺎه ﻳﺎ ﻓﺴﺎد اﺧﻼﻗﻲ ﭘﺨﺶ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮشﻫﺎي ﺻﺤﺮاﻳﻲ و ﻛﻚﻫﺎ آن را ﭘﺨﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻟﻨﺪن در ‪ 1044‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1665‬ﻣﻴﻼدي(‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻋﻈﻤﺎ ﻻﻧﺴﻠﺖ‬
‫آﻧﺪروس‪ ،٢‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺸﻨﻮاره »ﻣﺮگ ﺳﻴﺎه‪ «٣‬ﺑﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺮس ﺑﺮ‬
‫ﻧﻤﺎزﺧﻮانﻫﺎ و اﻳﻤﺎن آورﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازهي ﺑﻲاﻳﻤﺎنﻫﺎ ﭼﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وي ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ واﻗﻌﻲ ﭘﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ دي ﺳﻲ‪ ،‬ﺷﻬﺮي‬
‫ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪام در آن ﺟﺎﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر درازي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ وﻳﺮوس ﭘﺎﭘﻴﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ (HPV) ۴‬ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ از راه راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺟﺎﺑﺠﺎ و‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞﺷﺪه و در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪي ﺧﻮدش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺳﺮﻃﺎن دﻫﺎﻧﻪ رﺣﻢ در زﻧﺎن‬
‫ﺷﻮد‪ .‬واﻛﺴﻨﻲ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ روزﻫﺎ واﻛﺴﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري را درﻣﺎن ﻧﻜﺮده وﻟﻲ زﻧﺎن را در ﺑﺮاﺑﺮ آن اﻳﻤﻦ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬وﻟﻲ ﭼﻮن اﻳﻦ واﻛﺴﻦ ﻣﺎﻳﻪ دل ﺳﺮدي راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﻴﺶ از زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮاﺟﻊ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ از ﺑﻨﻴﺎد ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي آن ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺬﻳﺮش ﭘﺨﺶ و ﺷﻴﻮع ﺳﺮﻃﺎن رﺣﻢ ﻓﻲ ﺳﺒﻴﻞﷲ‪ ،‬از ﻧﮕﺮ اﺧﻼﻗﻲ ﻳﺎ داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن زﻧﺎن در ﻣﺴﻠﺦ زﻳﺎرﺗﮕﺎﻫﻲ و ﺳﭙﺲ ﺷﻜﺮﮔﺰاري ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي دادن‬
‫ﺗﻜﺎﻧﻪي ﺷﻬﻮت و ﺳﭙﺲ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن آن‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ در اﻓﺮﻳﻘﺎ ﭼﻪ ﺗﻌﺪادي از اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﻳﺮوس اﻳﺪز ﻣﺮده ﻳﺎ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زود زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺮد ﻛﻪ ﮔﺎم و ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺮﮔﺒﺎر ﺑﻴﻤﺎري آﻏﺎز ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺎﻫﻜﺎر ﺑﺰرگ ﭘﮋوﻫﺸﻲ داﻧﺸﻴﻚ‪ ،‬ﺷﺨﺺ دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎري را ﺟﺪا ﻧﻤﻮده و‬

‫‪1. Design‬‬
‫‪2. Lancelot Andrewes‬‬
‫‪3. Black Death‬‬ ‫ﻁﺎﻋﻭﻥ ﺳﻳﺎﻩ ﻳﺎ ﻁﺎﻋﻭﻥ ﺧﻳﺎﺭﮐﯽ‬
‫ﺩﺳﺗﻪﺍی ﺍﺯ ﻭﻳﺭﻭﺱﻫﺎی ﭘﺎﭘﻳﻠﻭﻡ ﮐﻪ ﺑﺭﺧﯽ ﺳﺑﺏ ﺯﮔﻳﻝ ﻭ ﺑﺭﺧﯽ ﺳﺑﺏ ﺳﺭﻁﺎﻥ )‪4. Human papillomavirus (HPV‬‬
‫ﺩﻫﺎﻧﻪ ﺭﺣﻡ‪ ،‬ﻣﻘﻌﺩ‪ ،‬ﻭ ﺁﻟﺕ ﺗﻧﺎﺳﻠﯽ ﻣﺭﺩﺍﻥ‬

‫‪٦١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫درﻣﺎن ﻛﺮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ داﺷﺘﻦ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ دوﺷﻴﺰه ﺑﺎﻛﺮه‪-‬ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ و ﻣﺮدمﭘﺴﻨﺪﺗﺮ »ﺷﻘﻪ‪ -«١‬در واﻗﻊ از واﮔﻴﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻳﺎ آن را‬
‫از ﻣﻴﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﻦ ﻛﺎﻧﺪوم‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻜﻞ و رﻳﺨﺘﻲ‬
‫از ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﺳﺖ ﻛﻢ ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ از ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﮔﺴﺘﺮش‬
‫وﻳﺮوس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺒﻠﻐﺎن دﻳﻨﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ در ﺣﺎل‬
‫ﺑﺪه و ﺑﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺟﺎدوﮔﺮ و ﻧﺎ ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ رهآورد ﻣﺒﻠﻐﺎن‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﺣﺎل ﺑﺪه و ﺑﺴﺘﺎن ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺑﻮش ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺳﻜﻮﻻر و ﺟﻤﻬﻮري در ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ اﺳﺖ و ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮد ﺗﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﻛﻤﻚ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ و اﻣﻮر ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺎﻧﻮاده اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﻛﻢ دو‬
‫دﻳﻦ ﺑﺰرگ و ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﭘﻴﺮو در اﻓﺮﻳﻘﺎ ﺑﺎور دارﻧﺪ ﻛﻪ درﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻛﻔﺮآﻣﻴﺰﺗﺮ از ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﻦﻫﺎ ﺑﺎور دﻳﮕﺮي را ﭘﺮورش ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻼي اﻳﺪز‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻬﻲ درﺑﺎره اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺟﻨﺴﻲ‪ -‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﻫﻢﺟﻨﺲﺑﺎزي‪ -‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻴﺶ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﻴﻎ ﭘﺮزور اوﻛﺎم‪ ٢‬اﻳﻦ ﭘﺸﺖ و ﮔﺮده ﻛﺒﺮه ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻲﺳﻮادي آﻧﺎن را‬
‫ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ‪ :‬زﻧﺎن ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ﺧﻮاه ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ دﭼﺎر اﻳﺪز ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻣﮕﺮ آن ﻛﻪ ﺑﺨﺖ از آنﻫﺎ‬
‫رو ﮔﺮداﻧﺪه و ﺑﺎ ﺗﺮاوش ﺧﻮن ﻳﺎ ﺳﻮزن زﺧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ( ﺑﻠﻜﻪ در ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ ﻧﺎﻫﻤﺠﻨﺲ‬
‫ﮔﺮاﻳﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻤﻪي ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي آﻣﻴﺰﺷﻲ ﻣﺼﻮن ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻨﻮز ﻣﺮاﺟﻊ دﻳﻨﻲ‬
‫ﻟﺞ ﻛﺮده و ﺣﺘﺎ وﺟﻮد زﻧﺎن ﻫﻢﺟﻨﺲﺧﻮاه‪ ٣‬را ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري‪ ،‬آنﻫﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻦﻫﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺟﺪي ﺑﺮاي ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻓﺮﺿﻲ را ﭘﻴﺶ ﺑﻜﺸﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮدي ﺑﺎ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﭘﻨﺠﺎه و‬
‫ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﺳﻦ ﻣﻜﻴﺪن آﻟﺖ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﺴﺮﺑﭽﻪﻫﺎ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮدهام‪ .‬از ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺰاري و ﭼﻨﺪشآوري ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻓﺴﻮس‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻦ ﻫﻤﻪي‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺧﻮﻳﺶ را آﻣﺎده دارم‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ ﻣﻮﻫﻞ‪ ۴‬ﻫﺴﺘﻢ‪ :‬ﻳﻚ ﻣﺄﻣﻮر ﺧﺘﻨﻪي و از ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﺮﻧﺪهي ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺘﻨﻪﮔﺎه‪ .‬اﻋﺘﺒﺎر ﻛﺎر ﻣﻦ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﻚ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬

‫‪1. Cures‬‬
‫‪2. Ockham's potent razor‬‬ ‫ﻣﻳﺎﻥ ﺩﻭ ﻧﻅﺭﻳﻪ ﮐﻪ ﺗﻭﺍﻥ ﺗﻭﺻﻳﻑ ﻭ ﭘﻳﺵﺑﻳﻧﯽ ﻳﮑﺳﺎﻧﯽ ﺩﺍﺭﻧﺩ‪ ،‬ﺳﺎﺩﻩﺗﺭﻳﻥ ﺭﺍ ﺑﺭﮔﺯﻳﻥ‬
‫‪3. Lesbian‬‬
‫‪4. Mohel‬‬ ‫ﺩﺭ ﺩﻳﻥ ﻳﻬﻭﺩ ﮐﺳﯽ ﮐﻪ ﺻﻼﺣﻳﺕ ﺧﺗﻧﻪ ﮐﺭﺩﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‬

‫‪٦٢‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ آﻟﺖ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ را در دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮم‪ ،‬ﮔﺮداﮔﺮد ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺘﻨﻪ ﮔﺎه را‬
‫ﺑﺮﻳﺪه و اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﺑﺮدن آﻟﺖ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﭽﻪ ﺑﻪ دﻫﺎن‪ ،‬ﻣﻜﻴﺪن ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺘﻨﻪ ﮔﺎه و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺗﻒ ﻛﺮدن ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮﻳﺪهﺷﺪه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آب دﻫﺎن و ﺧﻮن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫رﺳﻢ از ﺳﻮي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺳﺮﺷﺖ ﻏﻴﺮﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻳﺎ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي‬
‫ﺧﺎﺳﻴﺪﻳﻢ‪١‬‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪﺷﺪه وﻟﻲ ﻫﻨﻮز در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻫﺎي‬
‫اﻳﻦ ﺷﻴﻮه رواج داﺷﺘﻪ ﻛﻪ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﺎزﺳﺎزي ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه دوم‪ ٢‬در اورﺷﻠﻴﻢ ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي آنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﺘﻨﻪﺳﻮران‪ ٣‬ﺑﺨﺸﻲ از ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻨﻴﺎدي و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺧﺪا اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرك در ﺳﺎل ‪ 2005) 1384‬ﻣﻴﻼدي( ﭘﺲ از ﻣﺮاﺳﻢ ﺧﺘﻨﻪ‬
‫درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺘﻨﻪ ﻛﻨﻨﺪهي ﭘﻨﺠﺎه و ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪاي ﻛﻪ ﻣﺮاﺳﻢ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲداده ﭼﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﭽﻪ ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﻪ ﺗﺐﺧﺎل ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ‪ ۴‬دﭼﺎر ﻧﻤﻮده و ﺳﺒﺐ ﻣﺮگ دﺳﺖ ﻛﻢ دو ﺗﺎ از آنﻫﺎ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﺑﺮﻣﻼ ﺷﺪن ﭼﻨﻴﻦ روﻳﺪادي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪه ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ را ﻏﺪﻏﻦ ﻛﺮده و ﺷﻬﺮدار آن را ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ‬
‫در ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺟﻬﺎن ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﻫﻪي ﺳﺪهي ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ روﻳﺪادي ﭘﻴﺶ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺑﻠﻮﻣﺒﺮگ‪ ۵‬ﺷﻬﺮدار ﮔﺰارش ﭘﺰﺷﻚ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻳﻬﻮدي و ﻫﺸﺪار‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺑﺨﺶ اداري ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺧﻮدش دﺳﺘﻮر‬
‫داده ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻜﻢ دادﮔﺎه دراﻳﻦﺑﺎره را ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ‪ .‬وي ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺎر‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم آزاداﻧﻪي ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي دﻳﻨﻲ از ﻣﻴﺎن‬
‫ﻧﻤﻲرود‪ .‬در ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﻲ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺘﺮ اﺳﺘﻴﻦﻓﻠﺰ‪ ،۶‬ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻟﻴﺒﺮال و »دﺑﻴﺮ دﻳﻨﻲ«‬
‫ﻧﻴﻮﻳﻮركﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎره ﻛﺮدم‪.‬‬

‫‪1. Hasidic‬‬ ‫ﻳﻬﻭﺩﻳﺕ ﺣﺳﻳﺩی‪ ،‬ﺟﻧﺑﺵ ﺩﻳﻧﯽ ﺳﺩﻩ ‪ ١٢‬ﻭ ‪ ١٣‬ﻣﻳﻼﺩی ﺩﺭ ﺁﻟﻣﺎﻥ ﮐﻪ ﺭﻳﺎﺿﺕ ﻭ ﺗﺻﻭﻑ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻡ ﺁﻣﻳﺧﺗﻪ ﺑﻭﺩ‬
‫‪2. Second Temple‬‬ ‫ﭘﺭﺳﺗﺷﮕﺎﻩ ﻧﺧﺳﺕ‪ ،‬ﻫﻣﺎﻥ ﻣﻌﺑﺩ ﺳﻠﻳﻣﺎﻥ ﻳﺎ ﻫﻳﮑﻝ ﺳﻠﻳﻣﺎﻥ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﻭﻳﺭﺍﻥ ﮔﺷﺕ‪ ،‬ﻣﻌﺑﺩ ﺩﻭﻡ‬
‫ﻣﻌﺑﺩی ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﺑﺩ ﺻﺧﺭﻩ ﺩﺭﺳﺕ ﺷﺩﻩ ﺑﻭﺩ‬
‫‪3. peri'ah metsitsah‬‬ ‫ﻣﺭﺍﺳﻡ ﺧﺗﻧﻪ ﻳﻬﻭﺩی ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﭘﺳﺭﺍﻥ ﻫﺷﺕ ﺳﺎﻟﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺕ ﻣﻭﻫﻝ ﺍﻧﺟﺎﻡ ﻣﯽﺷﻭﺩ‬
‫‪4. Genital herpes‬‬ ‫ﻭﻳﺭﻭﺱ ﻫﺭﭘﺱ ﺳﻳﻣﭘﻠﮑﺱ ﻭﻳﺭﻭﺱ ﺑﻳﻣﺎﺭیﺯﺍی ﺍﻧﺳﺎﻧﯽ ﺍﺳﺕ ﻭ ﻳﮏ ﮔﻭﻧﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺑﺏ ﺗﺏ‬
‫ﺧﺎﻝ ﺩﺳﺗﮕﺎﻩ ﺗﻧﺎﺳﻠﯽ ﺷﺩﻩ ﻭ ﺑﺳﻳﺎﺭ ﻭﺍﮔﻳﺭﺩﺍﺭ ﺑﻭﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺁﺏ ﺩﻫﺎﻥ ﺁﻟﻭﺩﻩ ﻣﻧﺗﻘﻝ ﻣﯽﺷﻭﺩ‬
‫‪5. Bloomberg‬‬ ‫ﻣﻳﺷﻝ ﺑﻠﻭﻣﺑﺭگ ﺷﻬﺭﺩﺍﺭ ﮐﻧﻭﻧﯽ ﻧﻳﻭﻳﻭﺭک )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٤٢‬‬
‫‪6. Peter Steinfels‬‬

‫‪٦٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫از اﺗﻔﺎق اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ در ﺳﺎل ﮔﺰﻳﻨﺶ و اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻬﺮدار ﻧﻴﻮﻳﻮرك رخ داد ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدﺑﺨﻮد ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ ﺑﺴﻴﺎري درﺑﺎره ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ روﻧﺪ در‬
‫دﻳﮕﺮ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎ و اﻳﺎﻟﺖﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر در ﻛﺸﻮرﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺗﻜﺮار ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﺧﺘﺮان ﺟﻮان در ﺟﻬﻨﻢ ﮔﺴﺘﺮدهي و ﺑﺰرﮔﻲ از ﻣﻜﺘﺐﻫﺎي روح ﮔﺮاﻳﻲ‪ ١‬و اﺳﻼﻣﻲ در‬
‫اﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺧﺘﻨﻪ ﺷﺪه و آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ آنﻫﺎ دوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫دوﺧﺘﻦ ﻟﺐﻫﺎي ﻓﺮج و ﭼﻮﭼﻮﻟﻪ را در ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﺗﻴﺰ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻛﻮك زدن ﺗﺎ ﺑﺎﻻي ﺷﻜﺎف ﻣﻬﺒﻞ ﺑﺎ ﻧﺦ ﻣﺤﻜﻤﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎز ﺷﻮد‬
‫ﻣﮕﺮ ﺑﺎ زور ﻣﺮد در ﺷﺐ زﻓﺎف‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺴﺘﻲ و از ﺳﺮ دﻟﺴﻮزي روزﻧﻪ ﻛﻮﭼﻜﻲ‬
‫ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺘﻪﺷﺪه ﺗﺎ ﺧﻮن ﻋﺎدت ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻮي ﮔﻨﺪ‪ ،‬درد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت‪،‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺪ اﻳﻦ دوﺧﺖ و دوز و ﺧﺘﻨﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﻮان ﺗﺼﻮر‬
‫رﻓﺘﻪ و ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا ﺑﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻧﺎزاﻳﻲ‪ ،‬ﺷﺮم و ﻣﺮگ زﻧﺎن و ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺴﻴﺎري در‬
‫زﻣﺎن زاده ﺷﺪن ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻣﻘﺪس و ﻛﺜﻴﻒ اﻟﻬﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻣﻌﻪاي‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺖ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ زﻧﺎﻧﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ اﮔﺮ ﻣﻘﺪس و دﺳﺘﻮر‬
‫اﻟﻬﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﻧﻴﻮﻳﻮرﻛﻲ ﻧﻴﺰ اﺟﺎزه اﺟﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺜﺎﻓﺖﻛﺎري درﺑﺎره‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن را ﻧﻤﻲداد‪ .‬ﭘﺪر و ﻣﺎدراﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت ﺑﻪ ﻧﺎم »داﻧﺶ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ« را‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺿﻄﺮاري درﺑﺎره ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﻮده وﻟﻲ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪر و ﻣﺎدراﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺶ را »ﺷﺎﻫﺪان يﻫﻮه‪«٢‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن آنﻫﺎ ﺧﻮن ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺪر و ﻣﺎدراﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ژوزف اﺳﻤﻴﺖ‪ ٣‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎري ﭼﻨﺪ از ﻟﻮﺣﻪﻫﺎي زرﻳﻦ‬
‫زﻳﺮﺧﺎﻛﻲ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺷﺪه دﺧﺘﺮان ﻧﻮﺟﻮان ﺧﻮﻳﺶ و ﭘﻴﺮو آﻳﻴﻦ »ﻣﻮرﻣﻮن‪ «۴‬را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ‬
‫داﻳﻲ ﻋﻤﻮ و ﺑﺮادر زن ﻳﺎ ﺑﺮادر ﺷﻮﻫﺮ ﮔﺎﻫﻲ ﺣﺘﺎ داراي ﻳﻚ زن ﭘﺮ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﻧﻴﺰ در‬
‫ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬در اﻳﺮان ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﺳﻦ‬

‫‪1. Animist‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎی ﻣﺳﻳﺣﻳﺕ ﺑﻭﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺩﻩ ﻫﻔﺩﻫﻡ ﻣﻳﻼﺩی ﺑﺭﭘﺎﺷﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ‪ ٢٠٠٧‬ﻧﺯﺩﻳﮏ ‪2. Jehovah's Witnesses‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻔﺕ ﻣﻳﻠﻳﻭﻥ ﭘﻳﺭﻭ ﺩﺍﺷﺗﻪ ﺍﺳﺕ‬
‫ﻳﮏ ﺭﻫﺑﺭ ﺩﻳﻧﯽ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺟﻧﺑﺵ ﻗﺩﻳﺳﺎﻥ ﺁﺧﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﻭﺭﻣﻭﻥ ﺭﺍ ﺑﺭ ﭘﺎ ﺳﺎﺧﺕ )‪3. Joseph Smith -١٨٤٤‬‬
‫‪(١٨٠٥‬‬
‫‪4. Mormon‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎی ﺑﺯﺭگ ﺟﻧﺑﺵ ﺩﻳﻧﯽ ﻗﺩﻳﺳﺎﻥ ﺁﺧﺭ ﺯﻣﺎﻥ‬

‫‪٦٤‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫ﺟﻮانﺗﺮﻳﻦ »زن« »ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ« ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺳﻦ »ﺑﻠﻪ ﮔﻔﺘﻦ« را ﺑﻪ ﻧﻪ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻛﺎﻫﺶ دادهاﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﻬﻴﺰﻳﻪ رﻗﺖاﻧﮕﻴﺰي ﻛﻪ ﻋﺮوس ﺑﭽﻪﻫﺎي ﻫﻨﺪو ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲآورﻧﺪ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻼق ﺧﻮرده ﻳﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﻋﺮوس زﻧﺪه ﺳﻮزاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫واﺗﻴﻜﺎن و ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎي اﺳﻘﻔﻲ آن ﻧﺎﭼﺎر ﮔﺸﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﻃﺌﻪ‬
‫ﺟﻨﺠﺎلآﻓﺮﻳﻦ ﺗﺠﺎوز و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻛﻮدﻛﺎن و ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﻲ را در دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﭙﺬﻳﺮد و‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﺑﻪ ﻃﻮر اﻧﺤﺼﺎري ﺗﻨﻬﺎ واﺗﻴﻜﺎن ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﻟﻮاط ﻛﺎران و اﻓﺮاد ﺳﺎدﻳﺴﺘﻤﻲ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه را از ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه و دوﺑﺎره در ﻧﺎﺣﻴﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﻠﻴﺴﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺮ از ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﺎن و ﭘﺮ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ را ﺑﺮاي‬
‫دﻓﺎع ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ در اﻳﺮﻟﻨﺪ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻚ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮﻳﺪ و ﭘﻴﺮوي ﺑﻲﭼﻮن و ﭼﺮاي ﻛﻠﻴﺴﺎي‬
‫ﻣﺎدر ﻣﻘﺪس ﺑﻮد‪ -‬اﻛﻨﻮن ﺑﺮآورد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪﻛﻲ از ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺪارس‬
‫دﻳﻨﻲ آزار‪ ١‬ﻧﺪﻳﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ دﻳﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ داراي ﻧﻘﺶ وﻳﮋهاي در ﺣﻔﺎﻇﺖ و‬
‫‪ ٢‬داﺳﺘﺎﻳﻮﻓﺴﻜﻲ‪٣‬‬ ‫آﻣﻮزش ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻮدهاﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﭘﺮس ارﺷﺪ در ﻛﺘﺎب ﺑﺮادران ﻛﺎراﻣﺎزوف‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» ،‬واي ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن آﺳﻴﺐ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ «.‬در اﻧﺠﻴﻞ ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ دﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻨﺎﻫﻲ زده ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻨﮓ آﺳﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ درﻳﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻢ در ﺗﺌﻮري و ﻫﻢ در‬
‫ﻋﻤﻞ‪ ،‬دﻳﻦ ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﺎن و ﺑﻲ دﻓﺎعﻫﺎ را ﺑﺮاي اﻫﺪاف آزﻣﻮدﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻜﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻮهاي ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دارد ﻳﻚ ﻣﺮد ﺑﺎﻟﻎ ﻫﻮﺷﻴﺎر ﻳﻬﻮدي ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪ‬
‫ﺑﺮﻳﺪهﺷﺪهي آﻟﺘﺶ را در دﻫﺎن ﻳﻚ راﺑﻲ ﺟﺎ دﻫﺪ‪) .‬دﺳﺖ ﻛﻢ در ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ (.‬ﺑﻪ ﻫﺮ روش ﻣﻤﻜﻦ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ زﻧﺎن ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﭼﻮﭼﻮﻟﻪ و ﻟﺐﻫﺎي ﻓﺮج‬
‫زﻧﺎن ﺑﺎﻟﻴﺪهاي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ زﻧﺎﻧﮕﻲﻫﺎ ﺑﺪﮔﻤﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎري اﺑﺮاﻫﻴﻢ را رﻫﺎ ﻛﺮده‬
‫ﺗﺎ ﺑﺮاي اﻋﻼم ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﺎورش ﺑﻪ ﺻﺪاﻫﺎي ﺷﻨﻴﺪه ﺷﺪه در‬
‫ﻣﻐﺰش ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻮهاي ﺷﺪﻧﻲ و ﻣﻤﻜﻦ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدران‬

‫‪1. Unmolested‬‬
‫‪2. Brothers Karamazov‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﻧﺎﻡﺗﺭﻳﻥ ﮐﺗﺎﺏﻫﺎی ﺩﺍﺳﺗﺎﻳﻭﻓﺳﮑﯽ‬
‫‪3. Dostoyevsky‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩی ﺭﻭﺳﻳﻪ )‪(١٨٢١-١٨٨١‬‬

‫‪٦٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎر از ﮔﺮﻓﺘﻦ دارو در زﻣﺎن داﺷﺘﻦ دردﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺻﻮرت ‪ -‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ -‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮرده‬
‫ﺑﺪون زن ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻳﻚ ﻫﻢﺟﻨﺲﺑﺎز ﺑﻲ ﺑﻨﺪ و ﺑﺎر ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ اﻧﺠﻤﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎور دارد ﺷﻴﻄﺎن را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺮون ﻛﻨﺪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻫﺮ روز‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﮔﻨﺎه ﻣﻲرود را در ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و آن اﻧﺪازه ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﺑﺰﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻳﺎ‬
‫آﻗﺎي ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺧﻮن ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺑﺎور‬
‫دارﻧﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮراك ﺧﻮردن در ﻧﻴﻢ روز‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد آﻣﻮزش دﻫﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﺑﻴﮕﺎري ﻛﺸﻴﺪن از ﻛﻮدﻛﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﺟﺎﻧﻔﺸﺎنﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺳﻜﻮﻻر ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﮔﻨﺎه ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺧﻮدم را ﭼﻮن ﻳﻚ اﻟﮕﻮي اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻢ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻢ ﺑﻲ‬
‫درﻧﮓ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺎﺧﺖ وﻟﻲ اﮔﺮ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪم ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﻲ ﺗﺠﺎوز ﻛﺮده ﻳﺎ ﺷﻜﻨﺠﻪ داده‬
‫ﻳﺎ ﻛﻮدﻛﻲ را دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي آﻣﻴﺰﺷﻲ ﻛﺮدهام ﻳﺎ ﻛﻮدﻛﻲ را ﻫﻢ ﭼﻮن ﺑﺮده ﺟﻨﺴﻲ ﻳﺎ‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮي از ﺑﺮدﮔﻲ ﻓﺮوﺧﺘﻪام‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﺑﻮده ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻏﻴﺮ ﻋﻤﺪ ﺑﻮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻢ‪ .‬اﮔﺮ در واﻗﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺜﺎﻓﺖﻛﺎريﻫﺎﻳﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻢ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺑﺎ ﻫﺮ رﻳﺨﺘﻲ ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﺰاري در ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﺗﻨﺪرﺳﺖ و‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻲ ﻣﺎدرزادي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻮن دﻳﻦﻫﺎ اﺛﺒﺎت ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫در زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ و ﻣﻌﻨﻮي ﻟﻨﮕﻪ ﻧﺪارد ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺮاﺟﻊ و‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان اﺧﻼق آنﻫﺎ را ﻣﻄﻠﻖ و ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻢ ﺳﺰاوار اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي آﻳﻨﺪهﻧﮕﺮ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ ﻛﻪ دﻳﻦﻫﺎ و ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮده و اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻲﺻﺪا آﺷﻜﺎرﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﻧﺎدﻳﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬دوم اﺧﻼق و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ از دﻳﻦ ﺑﻮده و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮآﻣﺪه از‬
‫آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮم اﻳﻦ ﻛﻪ دﻳﻦﻫﺎ‪ -‬ﭼﻮن ﺑﺮاي ﺑﺎورﻫﺎ و آداب ﺧﻮدش ادﻋﺎي ﻳﻚ‬
‫ﺑﺨﺸﻮدﮔﻲ وﻳﮋه اﻟﻬﻲ دارد‪ -‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺧﻼﻗﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺳﺘﻴﺰان ﻧﺎدان ﻳﺎ ﺧﺸﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد را ﺑﺪ ﭘﺮورش ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻴﻔﺮ دﻳﺪه و اﻳﻦ‬

‫‪٦٦‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺎﺑﻞ درك اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻲ آوردن ﻫﺸﺪار ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ ﺑﻴﺪاد و ﺗﺒﺎﻫﻲ‬
‫ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻄﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگﺗﺮي دارﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺷﻬﺮ اورﺷﻠﻴﻢ‪ ،‬در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﻲ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ وﻳﮋهي ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻄﺮ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺮاي ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎران ﻓﺮﻳﺐﺧﻮرده دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎري‬
‫»ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن اورﺷﻠﻴﻢ‪ «١‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻮاﻧﮕﻲ آنﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ در ﭘﺸﺖ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻘﺎب ﺷﺎد ﮔﻮل زﻧﻨﺪه ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ وﻟﻲ ﭘﻠﻴﺲ و اﻓﺴﺮان اﻣﻨﻴﺘﻲ آﻣﻮزشدﻳﺪه ﺗﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎران را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎران ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﻘﺪس ﻣﻲآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﻴﺢ ﻳﺎ ﻧﺎﺟﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺎن زﻣﺎن را ﺟﺎر ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬از‬
‫دﻳﺪﮔﺎه ﻳﻚ ﺷﺨﺺ آزادﻣﻨﺶ و »ﭼﻨﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ« ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن دﻳﻦﻫﺎ و اﺧﺘﻼلﻫﺎي رواﻧﻲ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺪﻳﻬﻲ و ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﮕﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ وي ﻓﺮﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را داده‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ او را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫دﻳﻮاﻧﮕﻲ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻴﺎورﻳﻢ وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺪاﻧﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ در‬
‫ﻏﺎري زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ و ادﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻫﻢ دﻳﺪه و ﺗﺠﺮﺑﻪ روﻳﺎﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﮔﻮﻧﻪ را داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺎري ﺑﻪ ﻛﺎر او ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﺑﺪون ﺷﻮﺧﻲ و ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ‬
‫ﻧﻘﺸﻪاي ﻛﺸﻴﺪه ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﻤﺐﮔﺬار اﻧﺘﺤﺎري ﻟﺬﺗﻲ ﺑﺒﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ اﻋﻼم ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‬
‫ﺧﺪا اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺧﻮدش اﻧﺒﺎري از ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲﻫﺎي ﭘﺮزور‪ ٢‬و ﺟﻨﮓاﻓﺰار ﺗﻬﻴﻪﻛﺮده و‬
‫ﭘﺸﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺗﻌﺪد ﻫﻤﺴﺮان ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه از ﻣﻴﺎن دﺧﺘﺮان ﭘﻴﺮوان‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ ﻛﺮده ﺑﻲ‬
‫ﮔﻤﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﻚ ﺷﻚ ﮔﺮا اﺧﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬وﻟﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ زﻳﺮ ﭼﺘﺮ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻳﻚ‬
‫دﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد از ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻇﺎﻫﺮي اﻳﻦ اﻣﻮر را‬
‫ارزشﮔﺬاري ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﺜﺎل ﺑﭙﺮدازﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي اﻳﻦ ﺳﻪ دﻳﻦ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ را ﺑﺮاي ﺷﻨﻴﺪن ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﻧﺪاﻫﺎ و‬

‫‪1. Jerusalem syndrome‬‬

‫‪2. Kool-Aid‬‬ ‫ﺍﻳﻥ ﻭﺍژﻩ ﺑﺭﺍی ﻓﺭﻗﻪ ﭘﺭﺳﺗﺷﮕﺎﻩ ﻣﺭﺩﻡ ﺩﺭ ﺟﻣﻳﺯﺗﺎﻭﻥ ﮐﻪ ﻫﻣﮕﯽ ﺑﺎ ﺧﻭﺭﺩﻥ ﺯﻫﺭ ﺧﻭﺩﮐﺷﯽ ﮐﺭﺩﻥ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺗﻪ ﻭ ﺷﺎﻳﺩ ﺑﺗﻭﺍﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺟﺎﻡﻫﺎی ﺯﻫﺭی ﮐﻪ ﺁﻳﺕﷲﻫﺎ ﭘﻳﻭﺳﺗﻪ ﻣﯽﺧﻭﺭﺩ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺑﺭﺩ‬

‫‪٦٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺳﺤﺎق ﺑﺮاي ﻳﻚ راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﻮاﻧﻪوار و‬

‫دﻟﮕﻴﺮ‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﻫﻮس ﺑﺎزي ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎزاﻳﺴﺘﺎدن دﺳﺖﻫﺎي‬
‫ﻗﺎﺗﻞ ﺷﺪه را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺣﻤﺖ اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ روﺷﻦﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺗﻦ و روان ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﺮد ﻳﺎ‬
‫اﺧﺘﻼلﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺳﺘﻮاري ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻪي ادﻳﺎن اﻳﻦ ادﻋﺎ را داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﺣﻖ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي‬
‫ﺟﻨﺴﻲ را دارﻧﺪ؟ ﺷﻴﻮهي اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهﻫﺎ ﺑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﻛﺎﻓﺮان‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ادﻋﺎي داﺷﺘﻦ ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري در اﻳﻦ ﺳﻴﺎره اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﻦﻫﺎ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺗﺤﺮﻳﻢ زﻧﺎي ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم )ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﭼﻨﺪ ﻓﺮﻗﻪ ﻛﻪ در واﻗﻊ‬
‫اﺟﺎزه داده ﻳﺎ آن را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ( رﻧﺞ ﭼﻨﺪاﻧﻲ را ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻫﻤﻮاره ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ آدم ﻛﺸﻲ و دزدي ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺿﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻔﺮآور‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ از ﺗﺮس و ﺗﺤﺮﻳﻢ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در دﻳﻦﻫﺎ‬
‫ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪ ﺷﺪه ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪي ﺑﺴﻴﺎر آﺷﻔﺘﻪ ﻣﻴﺎن ﺷﻬﻮت اﻓﺮاﻃﻲ و ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ اﻓﺮاﻃﻲ‬
‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬در دﻳﻦﻫﺎ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﺮ ﺗﻜﺎﻧﻪي ﺟﻨﺴﻲ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﺮﻳﻢ‪ ،‬ﮔﻨﺎه و ﺷﺮم‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎ دﺳﺖ‪ ،‬زﺑﺎن‪ ،‬ﻣﻘﻌﺪي‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل‪ :١‬ﺑﺮاي‬
‫آوردﻧﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺗﺎ ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﻲ ﻏﺪﻏﻦ آن آﺷﻜﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﺎ در اﻣﺮﻳﻜﺎي ﻧﻮﻳﻦ و ﻟﺬت ﮔﺮا‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ اﻳﺎﻟﺖ »ﺳﺪوﻣﻲ‪ «٢‬را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﻨﺸﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﭼﻬﺮه ﺑﻪ ﭼﻬﺮه اﻓﺮاد ﻏﻴﺮ ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي رد و اﻳﺮادﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ ادﻋﺎي »ﻃﺮاﺣﻲ«‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاه ﻣﺎ آن را ﻃﺮاﺣﻲ »ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ« ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪي اﻧﺴﺎن ﺟﻮري ﻃﺮاﺣﻲﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻴﻨﺪوزد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ آﺷﻜﺎر‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺟﺎﻧﺴﻮن‪ ،٣‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ واﻗﻌﻲ واژهﻫﺎي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ‬

‫‪1. Non—missionary position sex‬‬ ‫ﺭﻭﺵ ﻣﺗﻌﺎﺭﻑ ﺗﺭ ﺯﻥ ﺧﻭﺍﺑﻳﺩﻩ ﺑﺭ ﺭﻭی ﭘﺷﺕ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺭﺩ ﺭﻭی ﺍﻭ‬
‫ﺍﺳﺕ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻥ ﺟﺎ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻏﻳﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻥ ﺭﻭﺵ ﺭﺍ ﻣﯽﮔﻭﻳﺩ‬
‫‪2. Sodomy‬‬ ‫ﺯﻳﺳﺗﮕﺎﻩ ﻗﻭﻡ ﻟﻭﻁ ﺳﺩﻭﻡ ﺑﻭﺩﻩ‬
‫‪3. Dr. Samuel Johnson‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻭ ﻭﺍژﻩ ﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٧٠٩-١٧٨٤‬‬

‫‪٦٨‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫از ﺑﺎﻧﻮان ﻛﻬﻦﺳﺎل و ﻣﺤﺘﺮم ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ وي دﻳﺪار ﻛﺮده و ﭼﻮن ﻫﻴﭻ واژهي‬
‫ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻓﺮﻫﻨﮓ واژهﻫﺎي وي ﻧﺒﻮده ﺑﻪ وي ﺷﺎدﺑﺎش ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺴﻮن‬
‫داد ‪ -‬ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ دوﺳﺖ داﺷﺖ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢﻫﺎ ﺑﻪ آن ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ‪ -‬ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﻤﻪي ﻧﻜﺘﻪﻫﺎي ﮔﻔﺘﻨﻲ دراﻳﻦﺑﺎره ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن ارﺗﺪﻛﺲ ﺑﺎ درﺳﺖ‬
‫ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺳﻮراخ روي ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻜﻲ داﺷﺘﻪ و زﻧﺎن ﺧﻮﻳﺶ را وادار ﻣﻲﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎك ﺷﺪن از ﻋﺎدت ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻃﺒﻖ آﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﮔﺮﻣﺎﺑﻪ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن زﻧﺎﻛﺎران را در‬
‫ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬در زﻣﺎن ﺑﺎزرﺳﻲ زﻧﺎن ﺑﺮاي ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﺟﺎدوﮔﺮي آب از ﭼﺎك دﻫﺎﻧﺸﺎن راه ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ .١‬ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ روش اداﻣﻪ دﻫﻢ‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي دﻳﺪه ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻦ را در ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﮔﻮﻧﻪ و ﺳﺎﺧﺘﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮدن دﻳﻦﻫﺎ را در اﻳﻦ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي »اﻧﺴﺎﻧﻲ« ﺑﺎ ﺣﺲ ﻧﺮﻳﻨﻪ ﺑﻮدن ﻧﻴﺰ‬
‫ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ در دراز و ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮد ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ‪ -‬ﺗﻠﻤﻮد‪ -‬دﺳﺘﻮر‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﻳﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭼﻮن زن ﻧﺸﺪه ﻫﺮ روز آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر را ﺷﻜﺮ ﻛﻨﺪ‪) .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﺳﻤﺞ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻳﻚ ﺑﻨﺪه و ﺑﺮده‬
‫ﺷﻜﺮﮔﺰار ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ارﺑﺎب ﺑﺪون ﻫﻤﻮار ﺳﺎﺧﺘﻦ رﻧﺞ ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ او ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ؟( در ﻛﺘﺎب ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن از روي ﻏﺮور آن را ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ زن ﺑﺮاي آﺳﺎﻳﺶ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺮدان از ﻣﺮد روﻧﻮﺷﺖ و‬
‫ﻛﭙﻲﺑﺮداري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ اﻣﺎم ﭘﻮﻟﺲ‪ ٢‬ﻫﻢ ﺗﺮس ﺧﻮد را از زﻧﺎن آﺷﻜﺎر‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻫﻢ آﻧﺎن را ﺧﻮار داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﻫﻤﻪي ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺮس‬
‫ﺳﺮﺷﺘﻴﻦ درﺑﺎره ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ و ﻫﻢ زﻣﺎن ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻧﻴﻤﻲ از ﮔﻮﻧﻪي اﻧﺴﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎل آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻪ وﺳﻮﺳﻪي ﮔﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺪاري در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادن آن ﺷﺪﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻓﺮﻗﻪ ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﺑﻜﺎرت و ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻛﺮه و ﺗﺮس‬

‫‪1.‬‬ ‫ﭼﻭﻥ ﺑﺎ ﺩﺳﺕ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻟﺕ ﺯﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺳﯽ ﻣﯽﮐﺭﺩﻧﺩ‬

‫ﺍﻣﺎﻡ ﻳﺎ ﻗﺩﻳﺱ ﻳﺎ ﺣﺿﺭﺕ ﺩﺭ ﻳﻬﻭﺩ‪ ،‬ﻣﺳﻳﺣﻳﺕ ﻭ ﺍﺳﻼﻡ ﻫﻣﮕﯽ ﻳﮏ ﭼﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺭﺍی ﺭﻧﮓ ﮐﺭﺩﻥ ﻣﺭﺩﻡ ‪2. Saint Paul‬‬
‫ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎی ﮔﻭﻧﺎﮔﻭﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﯽﺩﻫﻧﺩ ﭘﻭﻟﺱ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﺧﺳﺗﻳﻥ ﭘﻳﺭﻭﺍﻥ ﻭ ﭘﺭ ﻧﻔﻭﺫﺗﺭﻳﻥ ﭘﻳﺭﻭﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻳﻥ ﻣﺳﻳﺣﻳﺕ ﺍﺳﺕ‬
‫)‪ ٥-٦٧‬ﻣﻳﻼﺩی(‬

‫‪٦٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫زن از ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ و ﺗﻮان ﻛﺎرﻛﺮدي زن را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ؟ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‬
‫ﺗﺎ درﺑﺎره ﺳﺘﻢﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ و ﺳﺘﻢﻫﺎي دﻳﮕﺮ دﻳﻨﻲ ﺑﺪون اﺷﺎره ﺑﻪ وﺳﻮاس ﻓﻜﺮي درﺑﺎره‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰ از راﺑﻄﻪي ﺟﻨﺴﻲ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ دﻫﺪ وﻟﻲ آن ﺷﺨﺺ ﻣﻦ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻗﺮآن ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻏﺪﻏﻦﻫﺎي ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن راﺑﻄﻪي ﺟﻨﺴﻲ و ﻧﻮﻳﺪ‬
‫دروﻏﻴﻦ ﺑﺮاي ﻫﺮزﮔﻲ ﺟﺎودان در زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﻨﺪهام ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ :‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﺎزي ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪ »ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺧﻴﺎل ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ« ﺑﺪون ﻟﺬﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻃﻔﻠﻲ ﻣﻌﺼﻮم در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزي ﺑﻪ اﻧﺴﺎن دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬آدم ﻛﺸﻲ دﻳﻮاﻧﻪوار ‪-‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﺑﻪ ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﻮاﻧﻪوار ﺧﺘﻢ ﺷﺪه‪ 11 -‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ وﺳﻮﺳﻪ‬
‫در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﻛﺮه ﺑﻮده وﻟﻲ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ژرف درﺑﺎره ﺑﺎﻛﺮه ﺑﻮدن آنﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از ﻫﻤﺘﺎﻳﺎن ﺟﻬﺎدﮔﺮﺷﺎن آدم را ﺑﺴﻴﺎر آﺷﻔﺘﻪﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روﺣﺎﻧﻴﻮن‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روزﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ در ﺧﺎﻧﻮاده آﻣﻮزش دادهﺷﺪه‪ ،‬اﻓﺮاد ﻳﺎد‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ از ﻣﺎدر و ﺧﻮاﻫﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻴﺰار ﺑﻮده و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺑﺎﻟﻴﺪه و ﺑﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫راﺑﻄﻪي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻜﺶ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻳﻚ زن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮدش ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ را‬
‫ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮده ﺗﺎ در ﺑﻬﺸﺖ آن را ﻫﺪﻳﻪ دﻫﺪ‪ -‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو‬
‫ﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ درآوردن ﺑﻬﺸﺘﻲ ﭘﺮ از ﻫﺮزﮔﻲ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ -‬وﻟﻲ در ﻫﺸﺪار ﺑﺮاي‬
‫ﻛﻴﻔﺮ و ﻋﺬاب ﺳﺎدﻳﺴﺘﻲ و ﺟﺎوﻳﺪان ﮔﻤﺮاه ﺷﺪﮔﺎن در راه راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺰاف‬
‫ﮔﻮﻳﻲ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﻫﻤﺎن ﺑﻬﺸﺖ ﻫﺮزﮔﻲ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي دﻳﮕﺮ و‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از زﻳﺮﺷﺎﺧﻪ ادﺑﻴﺎت ﻧﻮﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮات ﻣﺮد ﻳﺎ زﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ‬

‫آﻣﻮزشﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﻣﻲدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎن ﻧﻮﻳﻦ اﻛﻨﻮن آن اﻧﺪازه ﺳﻜﻮﻻر ﻫﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫از اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎ آن ﭼﻪ را ﻣﺴﺨﺮه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ آنﻫﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻣﻲرﻓﺘﻪ ﺑﺎور ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهي‬

‫‪٧٠‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫ﺑﺴﻨﺪه ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺪر ﺑﺒﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻴﭻ روش ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي آﺳﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﺳﺘﻤﻨﺎ ﻛﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﭘﻨﺪار ﺑﺪ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻛﻴﻔﺮ و‬
‫ﻋﺬاﺑﻲ ﺟﺎودان ﺑﻮده ﻳﺎ ﭘﻴﺮوان ادﻳﺎن دﻳﮕﺮ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮدش ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﺪن ﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي آﻣﻴﺰﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دهﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﻮدك رﺳﻴﺪه‬
‫ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ ﺳﻨﺠﻴﺪن آﺳﻴﺒﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺠﺮﻳﺎن اﻟﻬﻲ‬
‫ﺑﺎ زور و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪﻫﺎ و ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻮس و اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم ﺑﺮ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫﺎ ﻛﻪ »در آراﻣﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﻛﻪ ﻫﻴﭽﮕﺎه‬
‫زاﻳﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ «١‬ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺑﺮاي ﺟﻬﺎن ﻛﺮده وﻟﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ روﺿﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﻴﺰاري و ﺗﺮس و ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪه و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دوران ﺑﭽﮕﻲ ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻲﺷﻤﺎري را‬
‫وﻳﺮان ﻧﻤﻮده ﺑﺎﻳﺪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﻨﻤﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرهاش روﺿﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬دروﻏﻲ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﺗﺤﺮﻳﻒﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﺎﺑﻜﺎراﻧﻪ ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﭘﻮﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن ﺟﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻲﺧﺮدي و ﻧﺎﺑﺮدﺑﺎري‪ ،‬ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ و ﻗﺒﻴﻠﻪ ﭘﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ و‬

‫ﺗﻌﺼﺐ رﻳﺸﻪ در ﻧﺎداﻧﻲ داﺷﺘﻪ و دﺷﻤﻦ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﮋوﻫﺶ آزاد‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮﻛﻨﻨﺪهي زﻧﺎن و‬
‫ﺳﺮﻛﻮبﮔﺮ ﻛﻮدﻛﺎن اﺳﺖ‪ :‬دﻳﻦﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎ وﺟﺪان ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ دﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز اﺗﻬﺎﻣﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺿﺮوري در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬دﻳﻦ ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﻲﻧﮕﺮد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﺮم اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺣﺲ ﻧﺎب ﻣﻌﺎدﺷﻨﺎﺳﻲ دﻳﻦ ﭼﺸﻢﺑﻪراه ﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﺟﻬﺎن »ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﻲ ﻧﮕﺮد«‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮرم ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﻦ آﺷﻜﺎرا ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ و ﺿﻤﻨﻲ آرزو ﻓﺮارﺳﻴﺪن ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻬﺎن را دارد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺼﻔﻪ و‬
‫ﻧﻴﻤﻪ از ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﻛﻨﻨﺪه ﻧﺒﻮدن اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺪون ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ دﻳﻨﻲ و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫دﻟﻮاﭘﺴﻲ ﺑﺮاي آزﻣﻨﺪي اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ ﺛﺮوت و ﻗﺪرت زودﮔﺬر ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﻦﻫﺎ ﻫﺮﮔﺰ از ﺟﺎر‬
‫زدن ﭘﻴﺮوزي ﺣﻖ ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ دﺳﺖ ﺑﺮﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻌﺎرﻫﺎي دﻳﻨﻲ‬

‫‪1. George Eliot‬‬ ‫ﺑﺧﺷﯽ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻊ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺭ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ ﺟﻭﺭﺝ ﺍﻟﻳﻭﺕ‬

‫‪٧١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻳﻚ اﺳﺘﻌﺎرهي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﻮده و ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﺣﺘﺎ از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﺎدوﮔﺮان‬
‫ﭘﺰﺷﻚ و ﺷﻤﻦﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺎهﮔﺮﻓﺖ ﻳﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪﮔﺮﻓﺖﻫﺎ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده و‬
‫اﻳﻦ داﻧﺶ ﻧﺼﻔﻪ و ﻧﻴﻤﻪ درﺑﺎره ﭘﻴﻜﺮﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن ﻣﺮدم ﻧﺎدان ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎ از ﻻﺑﻪﻻي رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي اﻣﺎم ﭘﻮﻟﺲ ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪون ﺷﻚ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪه و اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ زﻣﺎن در ﺣﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪن ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺟﻬﺎن ﺗﺨﻴﻠﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﺪه در ﻛﺘﺎب ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت ﻛﻪ دﺳﺖ ﻛﻢ ﻳﻚ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮشﻧﺸﺪﻧﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﻟﻬﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﻣﺎم ﻳﻮﺣﻨﺎ‪ ١‬در ﺟﺰﻳﺮه‬
‫‪٣‬‬ ‫ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﭘﺘﻤﺲ‪ ٢‬ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮي داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺮدمﭘﺴﻨﺪ رﻫﺎ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﺗﻴﻢ ﻻﻫﺎﻳﻪ‪ ۴‬و ﺟﺮي ﺑﺮوس ﺟﻨﻜﻨﻴﺲ‪» ۵‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه« وﻟﻲ‬
‫ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﻓﻨﺪ ﻛﻬﻨﻪ رﻫﺎ ﻛﺮدن دو اوراﻧﮕﻮﺗﺎن در ﻳﻚ وﻳﺮاﻳﺶ ﮔﺮ ﻣﺘﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﺪه‪:‬‬

‫ﺧﻮن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﭘﺮﻧﺪه در آن ﻧﺎﺣﻴﻪ ﮔﺮد آﻣﺪه و از‬

‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪهﻫﺎ ﺟﺸﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ . . .‬ﺧﻤﺮه ﺷﺮاب ﺳﺎزي در ﺑﻴﺮون ﺷﻬﺮ‬
‫ﻟﮕﺪﻛﻮب ﺷﺪ و از آن ﺧﻮن ﺑﻴﺮون زد و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 320‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺧﻮن ﺗﺎ‬
‫زﻳﺮ ﻟﮕﺎم اﺳﺐ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻧﺎﺑﻲ از اﺧﺘﻼل ﺷﻴﺪاﻳﻲ‪ ۶‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﻢ ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﻧﻘﻞﻗﻮل آراﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎزﺗﺎب و اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻛﻤﺘﺮي ﺗﺄﺳﻒآور‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﻞﻗﻮل را ﻣﻲﺗﻮان در ﺳﺮود روﺣﺎﻧﻲ ﺟﻮﻟﻴﺎ وارد ﻫﻮ‪» ٧‬ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺳﺮود‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺟﻤﻬﻮري‪ «٨‬ﻛﻪ ﺷﺮح و ﺑﺴﻄﻲ درﺑﺎره ﻫﻤﺎن دﺳﺘﮕﺎه ﺷﺮاب ﺳﺎزي ﺑﻮده و ﺑﺎز‬

‫‪1. Saint John‬‬

‫‪2. Patmos‬‬
‫‪3. Left Behind‬‬
‫‪4. Tim LaHaye‬‬
‫‪5. Jerry B. Jenkins‬‬
‫‪6. Manic relish‬‬
‫‪7. Julia Ward Howe‬‬ ‫ﺷﺎﻋﺭ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺟﺗﻣﺎﻋﯽ ﻭ ﻫﻭﺍﺩﺍﺭ ﺍﻟﻘﺎی ﺑﺭﺩﮔﯽ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪(١٨١٩-١٩١٠‬‬
‫‪8. Battle Hymn of the Republic‬‬

‫‪٧٢‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮان در ﻏﺮوﻟﻨﺪ راﺑﺮت اوﭘﻨﻬﺎﻳﻤﺮ‪ ١‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻤﺎﺷﺎي اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪاي‬
‫در آﻟﻤﺎﮔﺮدو ﻧﻴﻮﻣﻜﺰﻳﻮ‪ ٢‬ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد آﻣﺪه و ﺧﻮﻳﺶ را در ﺣﺎل‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺣﻤﺎﺳﻪي ﻫﻨﺪو ﺑﻬﺎﮔﺮودا ﺟﻴﺘﺎ‪ ٣‬ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﺮگ ﺷﺪه ام‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮ ﺟﻬﺎنﻫﺎ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻴﺎن ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ و وﻳﮋﮔﻲ ﻧﺎﺑﻜﺎراﻧﻪ‪ ،‬وﻳﺮاﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻲ‬
‫زﻣﺎن ﺑﭽﮕﻲ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺳﺮﻛﻮبﺷﺪه دﻳﺪن ﺧﺮاﺑﻲ و وﻳﺮاﻧﻲ و از ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﺮدن ﻫﺮ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺪ ﺧﻠﻘﻲ ﺑﺎ دو ﮔﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ از »ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎراﻧﻪ«‬
‫ﻳﺎ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ آﻟﻤﺎنﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻠﺪوﻧﻔﺮدو‪ ،۴‬ﺟﻔﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮگ ﺧﻮد آن‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﻠﻐﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮان ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﺟﺒﺮان ﺷﺪه ﻳﺎ ﺗﺎوان و‬
‫ﺧﺴﺎرت آن داده ﺷﻮد‪ .‬دوم‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻣﻴﺪي ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﺮده ﺑﺎ ﺧﻮﺷﻨﻮدي ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮ‬
‫ﺟﻤﻌﻲ آﻏﻮش ﺧﻮﻳﺶ را ﮔﺸﻮده و از ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ اﻣﻦ رﻧﺞ ﻛﺸﻴﺪن اﻓﺮاد ﺑﺪﺑﺨﺖﺗﺮي را‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺮﺗﻮﻟﻴﺎن ﻳﻜﻲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﭘﺪر ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻮن دﺷﻮاري‬
‫دﻟﻴﻞ آوردن ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺮاي ﺑﻬﺸﺖ را درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺎﻳﺪ آن اﻧﺪازه ﺑﺎﻫﻮش ﺑﻮد ﻛﻪ در‬
‫ﭘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮك ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮآﻣﺪه و ﻧﻮﻳﺪ داد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﻮﺷﻲﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎﺷﺎي دﻗﻴﻖ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﻲﭘﺎﻳﺎﻧﻲ دوزﺧﻴﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ درﺳﺘﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﺳﺎﺧﺖ‬
‫دﻳﻦ آﮔﺎه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي داﻧﺶ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰﺗﺮ از ﭘﺮﺧﺎشﻫﺎي اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻴﻬﺎن‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎ واژه ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه‬
‫»زﻣﺎن« ﺳﺮاﺳﺮ داراي ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ دوازده ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل ﭘﻴﺶ آﻏﺎز ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪) .‬اﮔﺮ ﻣﺎ واژه »زﻣﺎن« را ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﭽﮕﺎﻧﻪي اﺳﻘﻒ‬
‫اﻋﻈﻢ و ﻣﺸﻬﻮر آرﻣﺎك‪ ۵‬ﺟﻤﻴﺰ اوﺷﺮ‪ ۶‬ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ زﻣﻴﻦ ‪ -‬ﺣﻮاﺳﺘﺎن‬

‫‪1. Robert Oppenheimer‬‬

‫‪2. Alamagordo, New Mexico‬‬
‫‪3. Bhagavad Gita‬‬
‫‪4. Schadenfreude‬‬ ‫ﺧﻭﺷﺣﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﺑﺩﺑﺧﺗﯽ ﺩﻳﮕﺭﺍﻥ‬
‫‪5. Armagh‬‬ ‫ﺳﮑﻭﻧﺕﮔﺎﻩ ﺑﺯﺭﮔﯽ ﺩﺭ ﺷﻣﺎﻝ ﺍﻳﺭﻟﻧﺩ‬
‫‪6. James Ussher‬‬

‫‪٧٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ »زﻣﻴﻦ« ﻧﻪ ﻛﻴﻬﺎن‪ -‬در ﺷﻨﺒﻪ ‪ 22‬اﻛﺘﺒﺮ‪ 4004 ،‬ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد در ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺷﺶ ﭘﺴﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻨﻴﮕﺰ ﺑﺮﻳﺎن‪ ،١‬ﻳﻜﻲ از‬
‫وزراي ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻪ دو ﺑﺎر ﻧﺎﻣﺰد ﺣﺰب دﻣﻜﺮات ﺑﺮاي رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري ﺷﺪه‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺷﻬﺎدت در دادﮔﺎه در دﻫﻪي ﺳﻮم ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ را‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد‪ (.‬ﺳﻦ درﺳﺖ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﺳﻴﺎرهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﺮد آن ﻣﻲﭼﺮﺧﻨﺪ ‪-‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻳﻜﻲ‬
‫از آنﻫﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه زﻧﺪﮔﻲ و ﺳﻴﺎرهﻫﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﺪون ﺣﻴﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻬﺎر‬
‫و ﻧﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺟﺎ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪي وﻳﮋه ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ آﺗﺸﻴﻦ و ﺧﻄﺮﻧﺎك را ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﭼﻬﺎر و ﻧﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل دﻳﮕﺮ اداﻣﻪ دﻫﺪ‪ :‬اﻣﻴﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﺎ ﺑﺮاي ﭘﻨﺞ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﻪ درازا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬در ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ .‬در‬
‫آن ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺟﻬﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻳﻚ »ﻏﻮل‬
‫ﺳﺮخ« ﺑﺎدﻛﺮده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺟﻮﺷﻴﺪن آبﻫﺎي درﻳﺎﻫﺎي روي زﻣﻴﻦ ﺷﺪه و ﻫﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ رﻳﺨﺘﻲ از زﻧﺪﮔﻲ را ﻧﺎﺑﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻳﺎ اﻟﻬﺎم ﮔﻴﺮﻧﺪهاي از ﺳﻮي‬
‫ﺧﺪا ﻫﻴﭻ ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ ﻳﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮي از اﻳﻦ دم ﺑﻪ ﺷﺪت ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﺣﺲ ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻲ رﻗﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻛﻤﻲ دﻟﻴﻠﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﻴﺪن از دﭼﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻼ ﻧﺪارد‪ :‬در ﺑﺮآورد ﻛﻨﻮﻧﻲ زﻳﺴﺖ ﻛﺮه ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮي و آﻫﺴﺘﻪﺗﺮي از ﺑﻼﻳﺎي ﮔﺮﻣﺎ و ﺣﺮارت ﻧﺎﺑﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ در روي زﻣﻴﻦ و ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮشﺑﻴﻦ ﻣﺎ‬
‫ﺑﻴﺶ ﭼﻨﺪ دوران زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶ رو ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﭼﻪ اﺣﺴﺎس ﭘﺴﺘﻲ و ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارد‬
‫ﻛﻪ ﺣﺲ و ﺣﺎل ﺻﺒﺮ ﻛﺮدن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺧﻮد را ﮔﻮلزده و دﻳﮕﺮان را ‪-‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﻃﺒﻖ‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﻛﻮدﻛﺎن را‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺗﺮﺳﺎﻧﺪه ﭼﻮن ﺑﺎ‬
‫داوري و ﻗﻀﺎوت ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﻲ از ﺳﻮي ﻛﺴﻲ ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺎ را ﺑﺮاي آﻏﺎز‬
‫در ﺗﻨﮕﻨﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ رﻫﺎﻳﻲ ﺟﺎ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺪاﺣﺎن ﻛﻒ ﺑﻪ دﻫﺎن‬

‫‪1. William Jennings Bryan‬‬

‫‪٧٤‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫آوردهي ﺟﻬﻨﻢ و دوزخ ﺑﺨﻨﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻮري آﺗﺸﻴﻦ ﺑﺮاي ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﺪ از آﺗﺶ ﻋﺬاب ﺟﺎودان دارﻧﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ و آن ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺟﻬﺎن داﻧﺶ دودر ﻛﺮده ﻳﺎ وام ﺑﮕﻴﺮد در رﻳﺨﺖ و‬
‫ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪﺗﺮي دوﺑﺎره ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در زﻳﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﭘﺮﻓﺴﻮر ﭘﺮوﻳﺰ‬
‫ﺑﻮدﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،١‬ﭘﺮﻓﺴﻮر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻪاي و ﻓﻴﺰﻳﻚ ذرات داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼمآﺑﺎد‪ ٢‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫درﺑﺎره اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺸﻮر او ﺑﺮ آن ﭼﻴﺮه ﺷﺪه آﻣﺪه اﺳﺖ‪ -‬ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﻛﻪ ﻣﻠﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ دﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪:‬‬

‫در ﻳﻚ ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻋﻤﻮﻣﻲ در آﺳﺘﺎﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻫﺴﺘﻪاي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬رﻳﻴﺲ‬

‫ﭘﻴﺸﻴﻦ ارﺗﺶ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ژﻧﺮال ﻣﻴﺮزا اﺳﻠﻴﻢ ﺑﻚ‪ ٣‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺿﺮﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖ و‬
‫دوﻣﻴﻦ و ﺣﺘﺎ ﺳﻮﻣﻴﻦ را ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ «.‬دورﻧﻤﺎي ﺟﻨﮓ ﻫﺴﺘﻪاي او را در ﺟﺎ ﺧﺸﻚ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» ،‬ﺷﺎﻳﺪ در ﮔﺬر از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﻤﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺟﻨﮕﻲ ﻫﺴﺘﻪاي ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮﺣﺎل‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم روزي ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻣﺮد‪ . . . «.‬ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮاﻣﻌﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﺘﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺑﺎورﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا در آنﻫﺎ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻛﻨﺎر ﻛﺸﻴﺪن و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺰرگﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎور ﺗﻘﺪﻳﺮﮔﺮاي ﻫﻨﺪو درﺑﺎره ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﻳﺎ ﻫﻢ ارز آن در ﺑﺎورﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ درﺑﺎره ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺗﺎ‬
‫اﻧﺪازهاي دﻟﻴﻞ اﻳﻦ دﺷﻮاري و ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﻓﺴﻮر ﺑﻪ راﺳﺘﻲ دﻻور‪ ،‬ﺑﻮدﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﻢ او ﻛﺴﻲ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد و ﺑﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻫﺸﺪار داد ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﻮادار ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺑﻦ ﻻدن در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ اداري ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻫﺴﺘﻪاي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬

‫‪1. Professor Pervez Hoodbhoy‬‬

‫‪2. University of Islamabad‬‬
‫‪3. Mirza Aslam Beg‬‬

‫‪٧٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺗﻌﺼﺐ ﻧﺎﻣﺘﻤﺪﻧﻲ را آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ در آن دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻮده و اﻣﻴﺪ داﺷﺖ ﺗﺎ ﻧﻴﺮوي‬

‫اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﺟﻦﻫﺎ‪ ١‬ﻳﺎ ﺷﻴﻄﺎنﻫﺎي ﺑﻴﺎﺑﺎن را ﺑﺮاي آﻣﺎج ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺟﻬﺎن وي‪،‬‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻫﻨﺪوﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﺟﻬﺎن »ﻳﻬﻮدي‪-‬ﻣﺴﻴﺤﻲ« ﻧﻴﺰ ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره ﺟﻨﮓ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ و روﻳﺎي آراﺳﺘﻪﺷﺪه ﺑﺎ اﺑﺮﻫﺎي ﻗﺎرﭼﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺧﻴﺎلﺑﺎﻓﻲﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﻃﻨﺰي ﺳﻴﺎه‪ ،‬ﻧﺎﮔﻮار و ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﻣﺮﮔﺒﺎر اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﺰاري از داﻧﺶ و روشﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ آزاد آن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫دزدي از آن را داﺷﺘﻪ و ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ آن را ﺑﺮاي روﻳﺎﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ آرزوي ﻣﺮگ‪ ،‬ﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎ آن ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ در ﻫﻤﻪ ﻣﺎ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﺎل ‪ 1999‬ﺑﻪ ‪ ،2000‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدﻣﺎن ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ‬
‫ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت ﺑﺰرﮔﻲ درﺑﺎره اﻣﻜﺎن رخ دادن ﺷﻤﺎري از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲﻫﺎ و ﺑﻼﻳﺎي ﮔﻔﺘﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﻃﺎﻟﻊﺑﻴﻦ ﻋﺪدي‪ ٢‬دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻧﺒﻮد‪ :‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ اﻧﺪﻛﻲ‬
‫ﺑﺪﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد ﭼﻮن ‪ 2000‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺷﻤﺎره در ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻮده و ﺣﺘﺎ اﺳﺘﻮارﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻫﻮادار داﺳﺘﺎنﻫﺎي اﻧﺠﻴﻞ اﻛﻨﻮن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﻴﺴﺎ ﻧﺎﻣﻲ ﻫﺮﮔﺰ زاده ﺷﺪه‪،‬‬
‫زادروزش دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﺎل ‪ 4‬ﻣﻴﻼدي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻼﻳﻲ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺷﻤﺎر ﺑﺮاي ﺑﻲﺧﺮداﻧﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﻴﺠﺎن ﻏﻴﺮ واﻗﻌﻲ و ارزان‬
‫ﭘﺎﻳﺎن زودرس ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ دﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻜﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺷﺮﻋﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن را در آﻏﺎز زﻧﺪﮔﻲ درﺑﺴﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﮕﻴﺮد ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺣﻖ داوري را در‬
‫ﭘﺎﻳﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ در دﺳﺖ دارد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﻣﺮگ و‬
‫ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺧﻮاﻫﺸﻲ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮاي دﻳﺪن روﻳﺪاد و‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮ دﻟﻬﺮه و ﺷﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي اﻳﻤﺎن ﻗﻠﺒﻲ را ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻣﻴﻦﻟﺮزه‪ ،‬ﻣﻲﻛﻮﺑﺪ ﻳﺎ ﺳﻮﻧﺎﻣﻲ ﻣﻲﺧﺮوﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮجﻫﺎي دوﻗﻠﻮ‬
‫ﻣﻲﮔﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺧﺸﻨﻮدي ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﻳﻤﺎن را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻳﺎ ﺣﺲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﺎدﻣﺎن‬
‫ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮﻣﻲآورﻧﺪ‪» :‬ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻮش ﻧﻤﻲ دﻫﻴﺪ اﻳﻦ آن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ رخ‬

‫‪1. Djinns‬‬
‫‪2. Numerology‬‬ ‫ﺗﻔﺳﻳﺭ ﺍﻋﺩﺍﺩ ﺑﺭ ﭘﺎﻳﻪ ﺣﺭﻭﻑ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻁﺎﻟﻊ ﺑﻳﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‬

‫‪٧٦‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫ﻣﻲ دﻫﺪ!« ﺑﺎ ﭘﻮزﺧﻨﺪي رﻳﺎﻛﺎراﻧﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد رﺳﺘﮕﺎري داده ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺸﺶ آنﻫﺎ‬
‫ﻧﺒﻮده و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺗﻬﺪﻳﺪ اﺑﺮو در ﻫﻢ ﻛﺸﻴﺪه‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ‪» ،‬ﺑﻪ‪ ،‬ﺧﻮب ﭘﺲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﺎ را رد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﺑﺎﺷﻪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺗﺪارك دﻳﺪهاﻳﻢ‪ «.‬ﭼﻪ ﻋﺸﻘﻲ! ﭼﻪ ﻏﻢ ﺧﻮاري!‬
‫ﻋﻨﺼﺮ آرزوي ﻧﺎﺑﻮدي را ﺑﺪون ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺒﺪل‪ ،‬در ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﻫﺰاره روزﮔﺎر‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان دﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺟﺎر زدن اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﻤﺎر »ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﮕﺎن« از‬
‫ﺑﻼي آﺳﻤﺎﻧﻲ آﺧﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﻮﻳﺶ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻮچﮔﺮاﻳﻲ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎنﻫﺎي ﺗﻨﺪرو ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻢ اﻧﺪازهي ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ در اﺷﺘﺒﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1203‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1844‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ »ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺣﻴﺎتﻫﺎي« دﻳﻨﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ رخ داد‪ .‬اﻳﻦ روﻳﺪاد از ﺳﻮي‬
‫ﻳﻚ ﻣﺮدك ﻛﻢ ﺳﻮاد دﻳﻮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻮرج ﻣﻴﻠﺮ‪ ١‬رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬آﻗﺎي ﻣﻴﻠﺮ اﻧﺒﻮﻫﻲ از‬
‫ﻣﺮدم را در ﺑﺎﻻي ﻛﻮهﻫﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﺮد آورد ﻛﻪ ﺑﺎ زودﺑﺎوري )داراﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ارزان‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ( و ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن در روز ‪ 22‬اﻛﺘﺒﺮ ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫آنﻫﺎ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ زﻣﻴﻦﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ‪ -‬ﭼﻪ ﻓﺮﻗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‪ -‬ﻳﺎ روي ﺑﺎم‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺮاﺑﻪﻫﺎي ﺧﻮد رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ روﻳﺪاد واﭘﺴﻴﻦ رخ ﻧﺪاد ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﻠﺮ‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﺴﻴﺎر اﻟﻬﺎم اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬او ﮔﻔﺖ‪» ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﺑﺰرگ‪ «.‬در‬
‫زﻣﺎن ﺧﻮد ﻣﺎ‪ ،‬آﻗﺎي ﻫﺎل ﻟﻴﻨﺪﺳﻲ‪ ،٢‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﺘﺎب ﭘﺮﻓﺮوش ﺷﺎدروان زﻣﻴﻦ ﺑﺰرگ‪،٣‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﺗﺸﻨﮕﻲ ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدي را آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎران‬
‫ارﺷﺪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن داﺷﺖ‪،‬‬
‫آﻗﺎي ﻟﻴﻨﺪﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﻄﻌﻲ »ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺰرگ« ‪ -‬آﻏﺎز ﻳﻚ دوره ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ از ﺟﻨﮓ و‬
‫وﺣﺸﺖ‪ -‬را ‪ 1988) 1367‬ﻣﻴﻼدي( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آن اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺑﺎﻳﺪ روز ﺧﻮد‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ )ﭘﺎﻳﺎن »ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺰرگ«( در ‪ 1995) 1374‬ﻣﻴﻼدي( ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬آﻗﺎي ﻟﻴﻨﺪﺳﻲ‬

‫‪1. George Miller‬‬

‫‪2. Hal Lindsey‬‬ ‫ﺭﻭﺿﻪﺧﻭﺍﻥ ﻭ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻣﺳﻳﺣﯽ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٢٩‬‬
‫‪3. The Late Great Planet Earth‬‬

‫‪٧٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﻼﻫﺒﺮدار ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا ﭘﻴﺮوان وي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از اﺣﺴﺎس‬
‫ﺳﺮﺧﻮردﮔﻲ رﻧﺞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﺎدﺗﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﮔﺮاﻳﻲ و ﺧﻮدﻛﺸﻲ و ﻣﺎزوﺧﻴﺴﻢ‪ ١‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و‬
‫ﭘﻴﻮرﻳﺘﻦﻫﺎي‪٢‬‬ ‫درﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺮﺷﺘﻴﻦ در ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬داﺳﺘﺎن ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻲ از‬
‫ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺘﻲ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺳﺪه ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬
‫اﻳﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬آﺳﻤﺎن در ﻣﻴﺎﻧﻪي روز ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﻴﺎه و ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﻤﺎي ﺗﻬﺪﻳﺪاﻧﮕﻴﺰ آن ‪-‬‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻲ در ﻇﻬﺮ‪ -‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن را ﻗﺎﻧﻊ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ روﻳﺪادي ﻧﺎﻣﺸﺨﺼﻲ ﻛﻪ در‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ دارﻧﺪ ﺑﻪ زودي رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺴﺖ را ﻣﻠﻐﻲ‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﻣﺮدن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﮕﻮي اﻧﺠﻤﻦ‪ ،‬آﺑﺮاﻫﺎم دوﻧﭙﻮرت‪ ٣‬ﻛﻪ ﺧﻮﻧﺴﺮدي‬
‫و وﻗﺎر ﺧﻮد را ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» ،‬ﻋﺎﻟﻲ ﺟﻨﺎﺑﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺳﺒﺒﻲ ﺑﺮاي ﻧﻮاﺧﺘﻦ زﻧﮓ ﺧﻄﺮ و ﮔﺮﻳﻪ و زاري ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ روز‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﺪه ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻣﻦ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ دﻳﺪه ﺷﻮم‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي ﺷﻤﻌﺪاﻧﻲ ﻛﻪ آورده ﺷﺪه ﻣﻲروم‪ «.‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪي ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ و روز ﺧﺮاﻓﺎﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫دارد اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ آﻗﺎي دوﻧﭙﻮرت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﻦ ﻛﺎر او را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪1. Masochism‬‬ ‫ﺑﺩﺳﺕ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻟﺫﺕ ﺟﻧﺳﯽ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺩﺭﺩ‬

‫‪2. Puritan‬‬ ‫ﻳﮏ ﮔﺭﻭﻩ ﺑﺯﺭگ ﺍﺯ ﭘﺭﻭﺗﺳﺗﺎﻥﻫﺎی ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ ﺩﺭ ﺳﺩﻩ ﺷﺎﻧﺯﺩﻫﻡ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﯽ ﻧﻳﺎﻳﺵ ﺑﺎﻭﺭ‬
‫ﺩﺍﺷﺗﻧﺩ ﻭ ﺍﺯ ﮐﻠﻳﺳﺎی ﺍﻧﮕﻠﻳﺱ ﺍﻧﺗﻘﺎﺩ ﻣﯽﮐﺭﺩﻧﺩ‬
‫‪3. Abraham Davenport‬‬ ‫ﺳﻳﺎﺳﺗﻣﺩﺍﺭ ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎ )‪(١٧١٥-١٧٨٩‬‬

‫‪٧٨‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺞ‬

‫ادﻋﺎﻫﺎي ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دروﻏﻴﻦ‬

‫دﻳﻦ‬

‫ﻣﻦ آدم ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬

‫‪-‬ﺗﻮﻣﺎس آﻛﻮﻳﻨﺎس‬
‫ﻣﺎ در راه ﺧﺪا ﺧﺮد و ﻋﻘﻞ را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‬
‫‪-‬اﻳﮕﻨﺎﺗﻴﻮس ﻟﻮﻳﻮﻻ‬
‫ﺧﺮد ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ روﺳﭙﻲﺻﻔﺖ ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻛﺎري از دﺳﺘﺶ ﺑﺮﻧﻤﻲآﻳﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ دروغﮔﻮﻳﻲ و آﺳﻴﺐرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﻨﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲداﻧﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪ دﻟﻮاﭘﺴﻲ آنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ رﻓﺘﻦ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪-‬وﻳﺴﺘﻦ ﻫﻮﮔﻮ آودن‪ ،‬در ﭼﺎﻣﻪي »دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲﺗﺮﻳﻦ«‬

‫ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ دوﺑﺎره ﺑﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار آﻛﻮﻳﻨﺎس‪ ١‬ﻳﺎ‬
‫اﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن‪) ٢‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻀﺎدي در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎور ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ ﻫﺰاره ﻳﺎ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖﮔﺮا در‬

‫‪1. AQUINAS‬‬ ‫ﺣﺿﺭﺕ ﺗﻭﻣﺎﺱ ﺁﮐﻭﻳﻧﺎﺱ‪ ،‬ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﻣﺳﻳﺣﯽ )‪١٢٢٥-١٢٧٤‬ﻣﻳﻼﺩی(‬

‫‪2. Maimonides‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﻳﻬﻭﺩی‪-‬ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﺳﭘﺎﻧﻳﺎﻳﯽ )‪ ١١٣٥-١٢٠٤‬ﻣﻳﻼﺩی(‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﻳﻦ زﻣﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﺎﻣﺤﺪود و ﺑﻲﻛﺮان از آنﻫﺎ را دارﻳﻢ(‪ ،‬روﻳﺎروﻳﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪي ﻣﻦ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﺳﺎده ﺑﻮد‪ .‬اﺻﻮل ﻋﻘﺎﻳﺪي از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ‪-‬از آن دﺳﺖ‬
‫ﺑﺎورﻫﺎ ﻛﻪ دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺮد اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪-‬‬
‫اﻛﻨﻮن آﺷﻜﺎرا ﺷﺪﻧﻲ و اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاران دﻳﻦ )ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﺎن‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻣﻞ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺎدري در ﻛﺎر ﻧﺒﻮده( در دوران ﻧﺎداﻧﻲﻫﺎ و ﺗﺮسﻫﺎي‬
‫ﺑﺰرگ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن در ﻛﺘﺎب دﻻﻟﺔ اﻟﺤﺎﺋﺮﻳﻦ‪ ١‬ﺧﻮدش‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ‬
‫از ﻧﮕﺮ او ارزش ﻫﻴﭻ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺷﺪن ﻧﺪاﺷﺘﻪ را ﻧﻴﺎورده‪» :‬ﺗﺮكﻫﺎ« و‬
‫ﺳﻴﺎﻫﺎن و ﻣﺮدم ﻛﻮچﻧﺸﻴﻦ ﻛﻪ »ﺳﺮﺷﺖ آنﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﺷﺖ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﻲﺧﺮد اﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﻛﻮﻳﻨﺎس ﺑﺎوري ﻧﺼﻔﻪ و ﻧﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﻃﺎﻟﻊ ﺑﻴﻨﻲ ﺳﺘﺎرهاي داﺷﺘﻪ و ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﻫﺮ داﻧﻪ‬
‫اﺳﭙﺮم )اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ واژه را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ( ﺑﺬر اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ و‬
‫رﻳﺨﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺑﻲﺧﺮداﻧﻪ و دﻟﮕﻴﺮ ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬
‫ﺧﻮدداري از راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺗﻨﻬﺎ و ﻓﻘﻂ ﻏﺼﻪ ﺑﺨﻮرد ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت ﭘﻴﺶ از‬
‫آن زﻣﺎن ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﺑﻮد ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ آنﻫﺎ را ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻲدادﻳﻢ‪ .‬آﮔﻮﺳﺘﻴﻦ‪ ٢‬ﻳﻚ ﺧﻴﺎلﭘﺮداز‬
‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ و ﻧﺎدان ﺑﻮده ﻛﻪ زﻣﻴﻦ را ﻛﺎﻧﻮن ﺟﻬﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ :‬او ﺑﺎوري اﺳﺘﻮار داﺷﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪا دزدي ﻧﺎﭼﻴﺰ وي از ﭼﻨﺪ درﺧﺖ ﺑﻲاﻫﻤﻴﺖ ﮔﻼﺑﻲ را ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورده و ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ -‬از راﻫﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻔﺲ ﮔﺮاﻳﻲ‪ -٣‬ﻛﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﮔﺮد زﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﭼﺮﺧﺪ‪ .‬وي ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎزﻧﺪهي ﭘﻨﺪار دﻳﻮاﻧﻪوار و ﺑﻲرﺣﻤﺎﻧﻪ درﺑﺎره ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺪون‬
‫ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ اﺳﺖ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮده ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ »ﺑﺮزخ« ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎ رو در واﺳﻲ و ﭘﺮ ﺗﻌﺎرﻓﻲ از ﺳﻮي دﻳﻦ در زﻣﺎن ﻛﻨﻮﻧﻲ از آن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎر اﻧﺪوﻫﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ »اﻧﮕﺎره« ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ در ﮔﺬر اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﺮ دوش‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﮔﺬاﺷﺘﻪ را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﺪ؟ ﻟﻮﺗﺮ‪ ۴‬از ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ و‬
‫ﺑﺎور داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎرﻫﺎي رواﻧﻲ ﻛﺎر ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي ﭘﻴﺮوان ﻣﺤﻤﺪ ادﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﺍﻳﻥ ﮐﺗﺎﺏ ﺭﺍ ﺍﺑﻥ ﻣﻳﻣﻭﻥ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺭﺑﯽ ﻧﻭﺷﺗﻪ )ﺩﻻﻟﺔ ﺍﻟﺣﺎﺋﺭﻳﻥ( ‪1. Guide to the Perplexed‬‬
‫ﺍﻣﺎﻡ ﻳﺎ ﻗﺩﻳﺱ ﻣﺳﻳﺣﯽ ﻭﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺯﺭﮔﺗﺭﻳﻥ ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻥ ﻣﺳﻳﺣﻳﺕ ﺍﻟﺟﺯﺍﻳﺭی )‪ ٣٥٤ -٤٣٠‬ﻣﻳﻼﺩی( ‪2. Augustine‬‬
‫ﺍﻧﺩﻳﺷﻪ ﻓﻠﺳﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻭﻳﺩ ﻫﻳﭻ ﭼﻳﺯ ﻣﮕﺭ ﺍﻧﺩﻳﺷﻪ ﺧﻭﺩ ﻓﺭﺩ ﻭﺟﻭﺩ ﻧﺩﺍﺭﺩ ‪3. Solipsism‬‬
‫‪4. LUTHER‬‬ ‫ﻣﺎﺭﺗﻳﻥ ﻟﻭﺗﺭ ﻳﮏ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﻟﻬﻳﺎﺕ ﺩﺍﻥ ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ ﻭ ﻓﺭﺩ ﺑﺭﺟﺳﺗﻪ ﺩﺭ ﭘﺭﻭﺗﺳﺗﺎﻥ )‪١٤٨٣-١٥٤٦‬‬
‫ﻣﻳﻼﺩی(‬

‫‪٨٠‬‬
 ‫ادﻋﺎﻫﺎي ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دﻳﻦ‬

‫ﻛﻪ او ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎن ﭘﺮ از اﺟﻨﻪ‪ ١‬ﻳﺎ ارواح ﺑﺪﺳﮕﺎل اﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺰ ﻋﻴﺴﺎ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦﻫﺎ را ﺑﺎ زﺑﺎن ﺳﺎده ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬دﻳﻦﻫﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از دوران ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻫﺴﺖ و ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ‪-‬ﺣﺘﺎ دﻣﻮﻛﺮﻳﺖ‪ ٢‬ﮔﺮانﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي از اﺗﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه‪ -‬ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﺗﺼﻮري از رخ دادﻫﺎي آن ﻧﺪارد‪ .‬دﻳﻦ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻓﺮﻳﺎدﻫﺎي دلﺧﺮاش و ﺗﺮﺳﻨﺎك دوران ﺷﻴﺮﺧﻮارﮔﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮده‬
‫و ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﭽﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪي ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ داﻧﺴﺘﻦ )ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ آﺳﺎﻳﺶ‪،‬‬
‫اﻣﻨﻴﺖ و دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪ( اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺣﺘﺎ ﻛﻢ داﻧﺶﺗﺮﻳﻦ ﻛﻮدك ﻣﻦ درﺑﺎره‬
‫ﻧﻈﻢ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاران ادﻳﺎن ﻣﻲداﻧﺪ و ﻛﺴﻲ ﺷﺎﻳﺪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺗﺎ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﺪ‪ -‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺳﺮاﺳﺮ اﺛﺒﺎت ﻛﺮدﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫دﻟﻴﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ آنﻫﺎ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻫﻤﺘﺎﻳﺎن اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎ ﺑﺮاي آﺷﺘﻲ دادن دﻳﻦ و داﻧﺶ و ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪه و‬
‫درﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻻﻳﻞ اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎ رﻳﺸﺨﻨﺪآﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ درﺑﺎره ﭼﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ آﮔﺎه ﻣﻲﺷﻮم ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﭼﻨﺪ ﻓﻴﺰﻳﻚدان را ﺑﺮاي ﻫﻤﺮاﻫﻲ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر آن ﭼﻪ را ﻣﻲداﻧﻢ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲآورم ‪ -‬ﻛﻪ اﮔﺮ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﺮﺳﻲ از‬
‫آب و ﻫﻮا‪ ،‬ﺗﺎرﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎه و ﻧﻈﻢ رﻓﺘﺎري ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ‬
‫آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ اﻣﺮوزي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﻨﻲ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي ﻧﭙﺮداﺧﺘﻦ ﻋﺸﺮﻳﻪ )ﺧﻤﺲ‪ ،‬زﻛﺎت‪،‬‬
‫ﺳﻬﻢ اﻣﺎم( و ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي دﻳﮕﺮ دﻟﻮاﭘﺲ ﻛﻴﻔﺮ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺒﻮد ﺳﺒﺐ‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺪن ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه و اﻧﮕﻞ وار دﻳﻦ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﻴﺰ اﻓﺮادي دﻳﻦدار ﻳﺎ ﺑﻪ درﺟﻪﻫﺎﻳﻲ از‬
‫ﺑﺎورﻫﺎي ﺧﺮاﻓﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﺎب اﻳﺰاك ﻧﻴﻮﺗﻮن ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ روح ﮔﺮا و ﻛﻴﻤﻴﺎﮔﺮ از آن‬

‫‪1. Djinns‬‬
‫‪2. Democritus‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﻳﻠﺳﻭﻓﺎﻥ ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﺳﻘﺭﺍﻁﯽ ﻳﻭﻧﺎﻥ )‪ ٤٦٠-٣٧٠‬ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ(‬

‫‪٨١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺟﻮرﻫﺎي ﺧﻨﺪهدار ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮد ﻫﻮﻳﻞ‪ ١‬ﻳﻚ ﻧﺪاﻧﻢﮔﺮاي ﻣﺮﺗﺪ ﺑﻮده و ﺳﭙﺲ ﺷﻴﻔﺘﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫»ﻃﺮاﺣﻲ‪ «٢‬ﮔﺸﺘﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ واژه »ﺑﻴﮓ ﺑﻨﮓ‪ «٣‬را ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎه‬
‫ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﻮد‪) .‬راﺳﺘﻲ ﻫﻮﻳﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ از ﺧﻞﺑﺎزي رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ‬
‫اﻧﮕﺎرهي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺟﻬﺎن را رد ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻳﻜﻲ از آن‬
‫ﻫﺠﻮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ آن ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺗﻒ ﺳﺮ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ‬
‫ﻛﺎر« و »اﻣﭙﺮﺳﻴﻮﻧﻴﺴﺖ« و »ﻫﻮادار ﺣﻖ راي زﻧﺎن« ﺑﻪ دﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺳﺎزﮔﺎر ﮔﺸﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫آن را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ (.‬اﺳﺘﻔﺎن ﻫﺎوﻛﻴﻨﮓ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ اﻳﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮده و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻮم ﺟﺎن ﭘﻞ دوم ﺑﻪ رم دﻋﻮت ﺷﺪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر دﻳﺪن اﺳﻨﺎد ﺛﺒﺖﺷﺪه از‬
‫ﻣﺤﺎﻛﻤﻪي ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺪون ﺷﺮﻣﺴﺎري ﺑﺨﺖ ﻓﻴﺰﻳﻚ را »آﮔﺎه ﺷﺪن از‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﺪا« ﺧﻮاﻧﺪ و اﻛﻨﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻛﻨﺎﻳﻪاي ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺪون زﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﮕﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻛﻪ ﺑﻴﭻ ﺑﻮﻳﺰ‪ ۴‬ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‪» ،‬ﻓﻘﻂ ﺧﺪا ﻣﻲ داﻧﺪ‪.۵‬‬
‫‪«. .‬‬
‫ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﭼﺎرﻟﺰ داروﻳﻦ داﻧﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎ را از ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ و ﺑﻪ ﻃﻮر اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻫﻢ رﻳﺰد و آﻟﺒﺮت اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر را درﺑﺎره آﻏﺎز‬
‫ﻛﻴﻬﺎن اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺑﺴﻴﺎري از داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و رﻳﺎﺿﻲدانﻫﺎ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ داﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان آن را دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺘﻌﺎرف ﻧﺎﻣﻴﺪ و ﻧﺴﺨﻪاي از »ﺧﺪااﻧﮕﺎري‪ «۶‬را ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬دﻳﺪﮔﺎه اﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪ ﺧﺪا‪-‬اﻧﮕﺎري ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﮕﺎر ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ رخ دادﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺟﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ وﺟﻮد ﻳﻚ ﻃﺮاح دﻻﻟﺖ دارد ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﻃﺮاح ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي در اﻣﻮر اﻧﺴﺎنﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺳﺎزش در زﻣﺎن ﺧﻮدش ﺳﺎزﺷﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﻴﺎن روﺷﻦ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﺎن ﻓﻴﻼدﻟﻔﻴﺎ و وﻳﺮﺟﻴﻨﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺠﺎﻣﻴﻦ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ و ﺗﻮﻣﺎس ﺟﻔﺮﺳﻮن ﭘﺮ ﻧﻔﻮذ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1. Fred Hoyle‬‬

‫‪2. Design‬‬ ‫ﻁﺭﺍﺣﯽ ﻳﺎ ﺧﻭﺍﺳﺕ ﺧﺩﺍ‬
‫‪3. Big bang‬‬ ‫ﻣﻬﺑﺎﻧﮓ‬
‫‪4. Beach Boys‬‬ ‫ﻳﮏ ﮔﺭﻭﻩ ﺭﺍک ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﻫﻧﮓ ﻫﺎی ﮔﺭﻭﻩ ﺑﺎﻻ ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ ١٩٦٦‬ﭘﺭ ﺷﺩﻩ ﺩﺍﺭﺍی ﻫﺷﺕ ﺁﻫﻧﮓ ﺍﺳﺕ ﻭ ﺁﻫﻧﮕﺳﺎﺯ ﻭ ‪5. God only knows‬‬
‫ﺗﻬﻳﻪ ﮐﻧﻧﺩﻩ ﺁﻥ ﺑﺭﺍﻳﺎﻥ ﻭﻳﻠﺳﻭﻥ ﺍﺳﺕ‬
‫‪6. Deism‬‬

‫‪٨٢‬‬
 ‫ادﻋﺎﻫﺎي ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دﻳﻦ‬

‫اﻳﻦ دو ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺟﺪي ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻪ دﺳﺖ آورده و آن را ﺑﺮاي ﺑﻬﺎ دادن ﺑﻪ ارزشﻫﺎي‬
‫روﺷﻦاﻧﺪﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ و آنﻫﺎ را در اﺻﻮل ﺑﻨﻴﺎدي اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه اﻣﺮﻳﻜﺎ ارج‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻣﻘﺪس ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﻣﺎم ﭘﻮﻟﺲ در ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﭽﮕﻲ ﺷﺨﺺ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﺪ‪ .‬وﻟﻲ در زﻣﺎن ﻣﺮدي‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﭽﮕﺎﻧﻪ را ﻛﻨﺎر‬
‫ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ آن ﻟﺤﻈﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه ﻣﻴﺎن‬
‫ﮔﺰﻳﻨﺶ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻃﻮﻻﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺷﻴﺮ و ﺧﻂ ﻧﻜﺮد ﻳﺎ دﺳﺖ از‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺘﻦ »ﺧﺪا‪-‬اﻧﮕﺎرﻫﺎي« ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن و ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮداﺷﺖ وﻟﻲ اﻳﻦ‬
‫اﻧﺴﺎن در ﮔﺬر دﻫﻪﻫﺎ ﺳﺪهي ﻫﺠﺪﻫﻢ و آﻏﺎز ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﻛﻤﻲ ﺑﺎﻟﻴﺪه ﮔﺸﺖ‪) .‬ﭼﺎرﻟﺰ‬
‫داروﻳﻦ در ‪ 1188‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1809‬ﻣﻴﻼدي( زاده ﺷﺪه‪ ،‬درﺳﺖ در ﻫﻤﺎن روزي ﻛﻪ‬
‫آﺑﺮاﻫﺎم ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ زاده ﺷﺪ و ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ از آنﻫﺎ اﺛﺒﺎت ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫»رﻫﺎﻧﻨﺪهي« ﺑﺰرگﺗﺮي ﻫﺴﺖ‪ (.‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﺷﺪ از ﺧﺮﻳﺖ اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ اوﺷﺮ‬
‫اﻟﮕﻮﺑﺮداري ﻛﺮده و ﺑﻜﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ دﻗﻴﻘﻲ ﺑﺮاي آرام ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﻜﻪ ﺗﺼﻮري‬
‫ﺑﺮﺳﺪ آن ﺗﺎرﻳﺦ دﻗﻴﻖ‪ ،‬آن دم و ﻟﺤﻈﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺮ ﺳﻴﻤﻮن ﻻﭘﻼس‪١‬ﺑﺮاي دﻳﺪار ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﻨﺎﭘﺎرت‪ ٢‬دﻋﻮت ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻﭘﻼس )‪ (1749-1827‬ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎر ﻧﻴﻮﺗﻮن را‬
‫ﻳﻚ ﭘﻠﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮده و ﺑﺎ رﻳﺎﺿﻲ ﺣﺴﺎﺑﺎن ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﻨﺶﻫﺎي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺧﻮرﺷﻴﺪي و‬
‫ﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ و ﻧﻈﻢ ﮔﺮدﺷﻲ اﻳﻦ ﭘﻴﻜﺮﻫﺎ در ﺧﻸ را ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم او ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ﺳﺤﺎﺑﻲﻫﺎ ﺑﺮد اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﮔﺮاﻧﺸﻲ و اﻧﻔﺠﺎر از‬
‫درون را ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺷﻤﺮد‪ ،‬ﻳﺎ آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﺷﺘﺎبزدﮔﻲ »ﺳﻴﺎهﭼﺎﻟﻪ‪ «٣‬ﻧﺎﻣﻴﺪهاﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﻛﺘﺎب ﭘﻨﺞ ﺟﻠﺪي ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﭘﻴﻜﺮﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،۴‬ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻫﻤﻪي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت را‬
‫ﮔﻔﺘﻪ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻧﺴﺎنﻫﺎي روزﮔﺎر ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﺪن ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از‬

‫ﺭﻳﺎﺿﯽ ﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻓﻳﺯﻳﮏ ﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻭ ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﻓﺭﺍﻧﺳﻭی )‪1. Pierre-Simon de Laplace (١٧٤٩-١٨٢٧‬‬
‫‪2. Napoleon Bonaparte‬‬ ‫ﺭﻫﺑﺭ ﺳﻳﺎﺳﯽ ﻭ ﻧﻅﺎﻣﯽ ﻓﺭﺍﻧﺳﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺭﺍﻧﺳﻪ ﻭ ﺍﺯ ‪ ١٨٠٤‬ﺗﺎ ‪١٨١٥‬‬
‫ﺍﻣﭘﺭﺍﺗﻭﺭ ﺁﻥ ﺟﺎ ﺑﻭﺩ )‪(١٧٦٩-١٨٢١‬‬
‫‪3. Black hole‬‬
‫‪4. Celestial Mechanics‬‬

‫‪٨٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺧﻮرﺷﻴﺪي‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺪل ﻛﺎرﺑﺮدي ﻫﻤﺎن ﺟﻮر ﻛﻪ از ﺑﻴﺮون دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ‬
‫ﺑﻪ دﻫﺎن ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه اﻳﻦ ﻣﺪل و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ وﻟﻲ در آن زﻣﺎن اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﺑﻮده و اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻻﭘﻼس دﻳﺪار ﻛﺮده ﺗﺎ از او ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻛﺘﺎب ﻳﺎ‬
‫)رواﻳﺖﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ( ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻮ از ﻣﺪل ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎور دارم ﻛﻪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﻛﻪ ﮔﻮرﻛﻦ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺖ اﺳﺒﺎبﺑﺎزي را ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ :‬او ﻣﺮدي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺘﺎبزده ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد و دﻳﻦ را ﻧﺎﭼﺎر ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري وي را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺶ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روﻳﺪاد و ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﭽﮕﻲ‬
‫و ﺧﻮاﻫﺶ و زورﮔﻮﻳﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪا در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫ﻻﭘﻼس اﻧﺴﺎن دﻳﺪه ﻧﺸﺪه ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ اﻓﻖ دﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫» ‪Je n'ai pas‬‬ ‫ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن در اﻳﻦ ﺟﺎ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮ ﻏﺮور و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺷﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ «١.besoin de cettehypothèse‬ﻻﭘﻼس ﻟﻘﺐ ﻣﺎرﻛﻴﺰ‪ ٢‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» ،‬ﺑﺪون آن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت‪ «.‬وﻟﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﻳﺎدآوري ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ آن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺗﺒﺎﻫﻲ و ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﻨﮓ و ﻋﺎر ﺷﺪن آن‬
‫در ﻟﺤﻈﻪي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎزي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺎر زدن ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﺎﻧﻪ و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﻧﻴﭽﻪ‪ ٣‬از‬
‫ﻣﺮگ ﺧﺪا رخ ﻧﺪاد‪ .‬ﻧﻴﭽﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ آﺧﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺟﺎدوﮔﺮ دﻛﺘﺮي ﺑﺎ ادﻋﺎي داﻧﺴﺘﻦ‬
‫اراده ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺪاﻧﺪ ﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ زﻧﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫اﻛﻨﻮن زﻣﺎﻧﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪا آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪي ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎوري در ﻣﻴﺎن ﺑﺎورﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاوان دﻳﮕﺮ زﻳﺮا روﻧﺪ آن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ رخ داد‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از زﻣﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻦ اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﻲﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻦ »ﮔﺰﻳﻨﻪ« ﺑﻪ راﺳﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺎ از‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﻜﻪ و ﭘﺎره ﺷﺪه و اﻋﺘﺮافﻫﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ از زﻣﺎن ﺳﻘﺮاط ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺮاﻛﻨﺪن و ﺗﺮوﻳﺞ ﺷﻚ‬

‫‪1. Je n'ai pas besoin de cettehypothèse‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻥ ﺍﻧﮕﺎﺭﻩ ﻧﻳﺎﺯی ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﺩﺍﺷﺗﻡ‬
‫‪2. Marquis‬‬
‫‪3. Nietzsche‬‬ ‫ﻓﺭﻳﺩﺭﻳﺵ ﻧﻳﭼﻪ ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩ ی ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ )‪(١٨٤٤-١٩٠٠‬‬

‫‪٨٤‬‬
 ‫ادﻋﺎﻫﺎي ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دﻳﻦ‬

‫ﮔﺮاﻳﻲ زﻳﺎنآور ﻣﺤﻜﻮم ﮔﺸﺖ ﭘﻴﺮوي از اﻟﮕﻮي او ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﭘﻨﺪ ﻧﺎﺑﻜﺎراﻧﻪ در ﻧﮕﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ اﻧﺴﺎن در ﮔﺬر ﺳﺪهﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺎرون ﺳﻤﺪي‪ ١‬در ﻫﺎﺋﻴﺘﻲ ﻧﻴﺰ از اﻧﺤﺼﺎري ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮده ﻛﻪ در واﻗﻊ در ﻫﻤﺎن اﺳﺘﺒﺪاد ﺑﻲﺧﺮداﻧﻪاي رﻳﺸﻪ دواﻧﺪه ﻛﻪ ژان ﻛﺎﻟﻮن‪ ٢‬در‬
‫ژﻧﻮ ﻳﺎ ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ از آن ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮد‪ :‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪم ﭼﻮن ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ دﻳﺮوز اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از دﻳﻦﻫﺎ اﻣﺮوزه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزرﮔﺎنﻫﺎي دورو‬
‫ﺑﺎزاري ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺗﻮ دل ﺑﺮو ﺑﺎ دﺳﺘﺎن ﺑﺎز و ﻟﺒﺎﻧﻲ ﺧﻨﺪان ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮاز ﻣﺎ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦﻫﺎ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد آراﻣﺶ و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ و ﺗﻌﺎﻟﻲ داده و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮوﺷﻨﺪهاي در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺎ ﺣﻖ دارﻳﻢ ﺑﻪ ﻳﺎدآورﻳﻢ در زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﭼﻪ اﻧﺪازه وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻛﻨﺶ‬
‫ﻛﺮده و ﻣﺮدم ﺣﻖ رد ﻛﺮدن ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي آنﻫﺎ را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻌﻲ‬
‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ ﻛﻪ آﺧﻮﻧﺪﻫﺎ ﺑﺮاي دﻳﻜﺘﻪ ﻛﺮدن ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺪﺑﺨﺘﻲﻫﺎي ﺑﺮ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از وﺟﻮد دﻳﻦ را در ﻛﻮﺷﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮاي آﻣﻮزش ﻳﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻳﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺮاي ﻧﻬﻲ ﻣﺮدم از اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﺪاي ﻗﺎدر ﻣﺘﻌﺎل و ﻋﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﺟﻮاﻣﻊ‬
‫ﻧﻮﻳﻦ دﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻧﻴﻤﻪ ﺳﻜﻮﻻر ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺎ ﺣﺘﺎ اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮﻣﺴﺎري از آن زﻣﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﺎن درﺑﺎره ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي‬
‫ﺑﻴﻬﻮده ﺑﺎ ﺗﻌﺼﺒﻲ ﻓﺮاوان ﻛﺸﻤﻜﺶ داﺷﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺎلﻫﺎي‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻚ درﺑﺎره ﺷﻤﺎر و ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮدات اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ روي‬
‫ﺳﺮ ﺳﻮزﻧﻲ ﺟﺎ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻳﺎدآوري اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺮﺳﻨﺎك اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻣﻦ در آوردي ﺗﺜﻠﻴﺚ ﻳﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺪﻳﺜﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪن‬
‫ﻣﺴﻴﺢ دروﻏﻴﻦ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد اﻧﺴﺎن ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﻛﺸﺘﻪﺷﺪه و ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد از ﻣﻨﺎﺑﻊ داﻧﺶ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آﺗﺶ ﺳﭙﺮده ﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪي ﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ داﻣﻦ ﻧﺴﺒﻲﮔﺮاﻳﻲ اﺧﻼﻗﻲ‪،‬‬

‫‪1. Baron Samedi‬‬

‫‪2. John Calvin‬‬

‫‪٨٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻳﺎ آن ﭼﻪ ادوارد ﭘﺎﻟﻤﺮ ﺗﺎﻣﺴﻮن‪» ١‬ﺣﺲ ﺑﺮﺗﺮي ﺑﻲ اﻧﺪازه ﻧﻮادﮔﺎن« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻧﻠﻐﺰﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ وﺳﻮاﺳﻲ ﺳﺪهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻧﻮﻣﻴﺪﻛﻨﻨﺪه اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد ﺗﺮس ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ از ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ و ﻣﺮگ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮدن در ﺗﺮس واﻗﻌﻲ‬
‫و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﺷﺘﺒﺎه‪ ،‬آنﻫﺎ ﻣﻐﺰ ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ و ﺷﺪﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ و دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﺛﺮي را ﺑﺎﻟﻴﺪه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﺳﺘﻲ‬
‫ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻲﻳﺮ آﺑﻼر‪ ٢‬ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮده ﺑﺮ ﺗﻜﻪ ﭘﺎرهﻫﺎي ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ارﺳﻄﻮ‬
‫ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ﭼﻮن زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ژوﺳﺘﻴﻨﻴﻦ ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻪ را ﺑﺴﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ارﺳﻄﻮ از ﻣﻴﺎن رﻓﺖ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺮدان ﺷﺪن ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮﺑﻲ در ﺑﻐﺪاد ﭘﺎﺳﺪاري ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ دوﺑﺎره ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﻧﺪﻟﺲ‬
‫دوﺑﺎره ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ در ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اروﭘﺎﻳﻴﺎن ﻣﻮاد را‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺑﻴﺰاري ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪن ﻋﻴﺴﺎ ﻓﺮﺿﻲ‪ ،‬درﺑﺎره اﺧﻼق‬
‫و ﻛﺮدار ﻧﻴﻚ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ ﺑﻮده ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﻤﺮ ﻏﻮل را‬
‫ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭼﻴﺰ ﭼﻨﺪاﻧﻲ از اﻧﺪﻳﺸﻪ آﻧﺎن ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﺎر ﺑﺰرگ اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و اﻟﻬﻴﺎتدانﻫﺎي ﺳﺪهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز آواي رﺳﺎي او از‬
‫ﭘﺲ ﺳﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎم اوﻛﺎم‪ ٣‬ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم وﻳﻠﻴﺎم اوﻛﺎﻣﻲ )ﻳﺎ اﻛﺎم(‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم روﺳﺘﺎي ﺑﻮﻣﻲ ﺧﻮدش در ﺷﻮري‪ ،۴‬اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﺎم ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ زاده ﺷﺪن و درﮔﺬﺷﺘﻦ وﻳﻠﻴﺎم در ﻣﻮﻧﻴﺦ‬
‫در ‪ 728‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1349‬ﻣﻴﻼدي( ‪-‬ﺷﺎﻳﺪ در زﻳﺮ ﺗﺮس‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺷﺎﻳﺪ از ﻣﺮگ‬
‫ﺳﻴﺎه‪ ۵‬ﺗﺮﺳﻨﺎك‪ -‬ﺑﺮ ﻛﺴﻲ روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وي ﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻦ )ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﻤﻜﻲ‬
‫ﻛﺸﻴﺶ از ﻣﻴﺎن ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاراﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ اﺷﺎرهﺷﺪه و ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي‬

‫‪1. E. P. Thompson‬‬ ‫ﻳﮏ ﺳﻭﺳﻳﺎﻟﻳﺳﺕ‪ ،‬ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ‪ ،‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٩٢٤-١٩٩٣‬‬

‫‪2. Peter Abelard‬‬
‫‪3. William Ockham‬‬ ‫ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ‪ ،‬ﻣﻧﻁﻖ ﺩﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٢٨٨-١٣٤٨‬‬
‫‪4. Surrey‬‬
‫‪5. Black Death‬‬ ‫ﻁﺎﻋﻭﻥ‬

‫‪٨٦‬‬
 ‫ادﻋﺎﻫﺎي ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دﻳﻦ‬

‫ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن روﺿﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ( ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﺪي ﻓﻘﻴﺮ و ﺑﻴﻨﻮا‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ در اوﻳﻨﻮن در ‪ 703‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1324‬ﻣﻴﻼدي( اﺧﺘﻼﻓﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺎم‬
‫ﭘﺎﭘﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻣﻴﺎن ﭘﺎپ و اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ و روﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي و ﻗﺪرت ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﻴﺨﻮد اﺳﺖ )ﭼﻮن ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻫﺮ دو ﺳﻮ »ﺑﺎﺧﺘﻨﺪ«( وﻟﻲ‬
‫اوﻛﺎم وادار ﮔﺸﺖ ﺗﺎ از ﺟﺒﻬﻪي ﭘﺎپ ﺑﻪ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه اﻣﭙﺮاﺗﻮر رو آورد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﻨﺎه‬
‫ارﺗﺪاد و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺗﻜﻔﻴﺮ روﺑﺮو ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺪازه ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﻮد و آراﻣﺶ داﺷﺖ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭘﺎپ ﺧﻮدش ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل و ﭼﻮن وﻳﻠﻴﺎم ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﺑﺴﺘﻪي‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮده ﺑﻮد ﺣﺘﺎ از ﺳﻮي ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ارﺗﺪﻛﺲ‬
‫ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ آﻏﺎزﻳﻦ و دﻻور ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫او ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ داﺷﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ از داﻧﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎ‬
‫ﻳﺎ داﻧﺶ ﻻﭘﻼس درﺑﺎره ﺳﺤﺎﺑﻲﻫﺎ آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ او در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ وي آنﻫﺎ را در ﺣﺪس و ﮔﻤﺎن ﺟﺎﻟﺒﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﭙﻨﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺣﺴﻲ از وﺟﻮدي ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﭙﻨﺪارﻳﺪ اﮔﺮ ﻫﻤﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﻮدن واﻗﻌﻲ آن وﺟﻮد ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺧﻮدش را ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ رﻧﺞ ﺑﻴﻨﺪازد‪ ،‬او ﻫﻨﻮز ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺳﺒﺐ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻮدن ﺳﺘﺎرﮔﺎن را ﺣﺘﺎ‬
‫اﮔﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ‪» .‬ﻫﺮ ﻣﻌﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ واﺳﻄﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻋﻠﺖ دوم آن را ﺑﻮﺟﻮد آورد‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون واﺳﻄﻪ و ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮدش ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫آورد‪ «.‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺨﻮدي ﺑﺎور‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻮن »ﺧﺪا ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺷﻮد ﻛﻪ در آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺎ ﺑﻮدن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺪرك اﺛﺒﺎت ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻦ داراي ﺗﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ‪ «.‬ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﻜﺮار‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻴﺎت ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در اﻟﻬﻴﺎت و ﻋﺪل اﻟﻬﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮﻳﺶ‬
‫روي ﻣﻴﺰ ﺿﺮب ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﺑﻪ آن ﭼﻪ آﺧﻮﻧﺪ ﻛﻮﭘﻠﺴﺘﻮن‪ ،١‬از اﻓﺮاد ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻳﺴﻮﻋﻲ‪ ،٢‬در‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ آن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪1. Coplestone‬‬
‫‪2. Jesuit‬‬ ‫ژﻭﺯﺋﻳﺕ ﻫﺎ ﻳﺎ ﺳﺭﺑﺎﺯﺍﻥ ﭘﺎپ ﻧﺎﻡ ﻓﺭﻗﻪﺍی ﻭﺍﺑﺳﺗﻪ ﺑﻪ ﻣﺳﻳﺣﻳﺎﻥ ﮐﺎﺗﻭﻟﻳﮏ ﺍﺳﺕ‬

‫‪٨٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎﻳﻪ آن‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ آن ﭼﻪ را زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮده ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﻳﻚ ﻛﻨﺶ اﻧﮕﺎرﺷﻲ و ذﻫﻨﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻣﺪه درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را دﭼﺎر ﺗﻮﻫﻢ دﻳﺪاري از‬
‫رخ دادﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻛﻨﺶﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮرد ﻧﺨﺴﺖ آن‬
‫ﭼﻪ ﺑﻮده و در ﻣﻮرد دوم آن ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬درﻛﻲ ﺑﻲدرﻧﮓ و ﺑﻲواﺳﻄﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در زﻣﺎن ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺪه ﭘﺲ از اوﻛﺎم ﺑﻪ درازا ﻛﺸﻴﺪه ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﺳﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻮري را از ﭘﻴﻜﺮﻫﺎي‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻲ دوردﺳﺖ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﺷﺎﻳﺪ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪان‬
‫ﻫﻢ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ دﻳﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻖ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﺎ ﺗﻠﺴﻜﻮپ و اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن درﺑﺎره‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن ﺟﺒﻬﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﺪ راه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﮔﻨﺎه اوﻛﺎم ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﻲ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻗﺖ دﻳﻦ ﺗﺎ اﻳﻦ اﻧﺪازه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫دﻳﮕﺮ ﮔﺴﻴﻞ ﻧﻮر از ﭘﻴﻜﺮ آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﻓﻀﺎي ﻣﻴﺎن ﺳﺘﺎرهاي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﺼﻮري ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻪ ﻣﻐﺰ ﻣﺎ زﻳﺮ ﺑﺎر ﺧﻮدش ﻟﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﭘﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ درﺑﺎره آﻳﻨﺪه ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺮخ ﭘﻬﻦ ﺷﺪﮔﻲ‬
‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم آن را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺣﻴﺎﺗﻲ اﻛﻨﻮن ﺗﻮان داﻧﺴﺘﻦ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪﻫﺎ را دارﻳﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﺪا را )ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ( ﻳﺎ‬
‫دور ﻣﻲاﻧﺪازﻳﻢ‪ .‬وﻟﻲ در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻧﮕﺎره ﺑﺪون ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﻓﺮض و ﭘﻴﺶ ﭘﻨﺪاري ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶﮔﺮ ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﺎور دﻳﻨﻲ در ﻣﻴﺎن ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻓﻴﺰﻳﻚدانﻫﺎ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻛﻤﻴﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ آﻳﻨﻪ اوﻛﺎم ﺑﻮد ﻛﻪ ذﻫﻦ ﻣﺎ را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ )ﺑﺮاي ﺧﻮدش(‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬او »اﺻﻠﻲ اﻗﺘﺼﺎدي« ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم آن را ﺑﻪ ﻧﺎم »ﺗﻴﻎ اوﻛﺎم« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬

‫‪٨٨‬‬
 ‫ادﻋﺎﻫﺎي ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دﻳﻦ‬

‫و ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﻓﺮضﻫﺎي ﻏﻴﺮﺿﺮوري را ﺑﺎﻳﺪ دور اﻧﺪاﺧﺘﻪ و‬

‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روﺷﻨﮕﺮي ﻳﺎ دﻟﻴﻞ ﺑﺴﻨﺪه را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪» .‬ﭼﻴﺴﺘﻲﻫﺎ را ﻓﺰونﺗﺮ از ﻧﻴﺎز ﻧﺴﺎز!« اﻳﻦ‬
‫اﺻﻞ ﺧﻮدش را ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اوﻛﺎم ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» ،‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺒﻮل ﭼﻴﺰ‬
‫ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن و ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻏﻴﺮ از ﻛﻨﺶ درك ﺷﺪن ﺗﻮﺿﻴﺢ ﭘﺬﻳﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان درﺑﺎره آن‬
‫ﺑﺪون ﻗﺒﻮل آن ﭼﻴﺰ وﻳﮋه روﺷﻨﮕﺮي ﻛﺮد‪ «.‬وي ﺗﺮﺳﻲ از ﭘﻴﺮوي ﺧﺮد و ﻣﻨﻄﻖ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﻢﻧﻮا ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان‬
‫ﺳﺮﺷﺖ »آﻓﺮﻳﺪه« را ﺑﺪون ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ارﺟﺎﻋﻲ ﺑﻪ »آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر«‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬آﻣﺪن داﻧﺶ‬
‫راﺳﺘﻴﻦ را ﭘﻴﺶ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ‪ ،‬اوﻛﺎم ﮔﻔﺘﻪ اﮔﺮ ﺧﺪا را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮﺗﺮي‪ ،‬ﻛﻤﺎل‪ ،‬ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ و ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ روﺷﻨﻲ اﺛﺒﺎت ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎري‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﭘﻲ دﻟﻴﻞ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮاي ﺑﻮدن و وﺟﻮد‬
‫ﺟﻬﺎن اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را »ﺧﺪا« ﺑﻨﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ آن ﺷﺨﺺ ﺳﺮﺷﺖ اﻳﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ آﻏﺎزﻳﻦ را درﺳﺖ ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد داراي ﺑﺮﺧﻲ‬
‫دﺷﻮاري و ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻋﻠﺖ ﺧﻮش ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻋﻠﺖ دﻳﮕﺮي دارد‪ .‬وي‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ‪» ،‬در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺷﺪﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﺛﺒﺎت ﻛﺮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ در زﻧﺠﻴﺮهي ﻋﻠﺖﻫﺎﻳﻲ از ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﻋﻠﺘﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون دﻳﮕﺮي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ‬
‫ﻃﺮاح ﻳﺎ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﺑﺪون ﭘﺎﺳﺦ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻃﺮاح را‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮده ﻳﺎ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر را آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ و اﻟﻬﻴﺎت و ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻋﺪل اﻟﻬﻲ‬
‫)اﻳﻦﻫﺎ را اﻛﻨﻮن ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻧﻪ اوﻛﺎم( ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﭼﻴﺮه ﺷﺪن ﺑﺮ اﻳﻦ ردﻳﺎت ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬اوﻛﺎم ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮﻣﻲﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﺑﻮدن‬
‫ﺧﺪا ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از راه اﻳﻤﺎن »روﺷﻦ« ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺮﻳﺪو ﻛﻮﻳﺎ اوﺑﺴﺮدوم‪ ،١‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از »ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﻛﻠﻴﺴﺎ« ﺗﺮﺗﻮﻟﻴﺎن‪ ٢‬ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﺎ رﻧﺠﺶ آور ﻳﺎ ﺷﻚ زدا اﺳﺖ‪» .‬آن را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮم‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻴﻬﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ و ﺷﺪﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1. Credo quia absurdum‬‬

‫‪2. Tertullian‬‬

‫‪٨٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن‬
‫ﮔﺎه اﺣﺘﻤﺎل ﺣﻘﻴﻘﺖ داﺷﺘﻦ ﻳﺎ ارزﺷﻤﻨﺪي آن ﭼﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶﻫﺎي‬
‫ﺳﺨﺖﺗﺮ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬اﺛﺒﺎت و ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻟﻬﻴﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺰاوار ﭘﺎداش و ارج‬
‫ﺑﻮده و ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر »ﻣﻌﺠﺰه آﺳﺎﺗﺮ« و »واﻻﺗﺮ« روﺑﺮو ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ اﺻﻄﻼح »ﺟﻬﺶ اﻳﻤﺎﻧﻲ‪ - «١‬ﺗﺎ ﻧﺎﻣﻲ ﻓﺮاﻣﻮشﻧﺸﺪﻧﻲ ﺑﻪ آن ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻮرن ﻛﻴﻴﺮﻛﮕﻮر‪ ٢‬ﺑﻪ آن ﺑﺨﺸﻴﺪه‪ -‬ﻳﻚ ﺟﻮر ﺷﻴﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮدش‬
‫اﺷﺎرهﻛﺮده اﻳﻦ »ﺟﻬﺸﻲ« ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر آن را اﻧﺠﺎم داد و ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎري‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف و ﭘﺎد ﻛﻮﻫﻲ از ﻣﺪارك ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫در واﻗﻊ ﻛﻮﺷﺶ ﻧﺎﺷﺪﻧﻲ ﺑﺮاي اﻧﺪﻳﺸﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺗﻮﻫﻢ و اﺧﺘﻼل ﺷﻴﺪاﻳﻲ‬
‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزدﻫﻲ اﻳﻦ »ﺟﻬﺶ« ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ رو ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻮده و‬
‫اﻳﻦ دﻟﻴﻞ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا در واﻗﻊ ﺑﺮ »ﺑﺎور ﻗﻠﺒﻲ« اﺳﺘﻮار ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﺶ ﺑﺮ‬
‫ﺑﺎوري دروﻏﻴﻦ اﺳﺘﻮارﺷﺪه و ﺑﺎ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪن دﻟﻴﻞﻫﺎ و اﺷﺎره ﺑﻪ »اﺛﺒﺎت ﻫﺎي« ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺮد ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪارك دﻳﻨﻲ و اﺛﺒﺎتﻫﺎي آنﻫﺎ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪهي اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬وﺣﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻔﺮ و ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻛﻪ اﻧﺤﺼﺎر دﻳﻦﻫﺎ ﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﻳﻦ ﻣﺪارك و اﺛﺒﺎتﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن ﺟﻌﻠﻴﺎت اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻧﺰاري اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﻴﺮ رس‬
‫ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1. Leap of faith‬‬

‫‪2. Soren Kierkegaard‬‬ ‫ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﻭ ﺍﻟﻬﻳﺎﺕ ﺩﺍﻥ ﺩﺍﻧﻣﺎﺭﮐﯽ )‪(١٨١٣-١٨٥٥‬‬

‫‪٩٠‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺷﺶ‬

‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﻫﻤﻪي ﻫﺴﺘﻲ اﺧﻼﻗﻲ و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﻣﻦ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺘﻮار و ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ آن ﭼﻪ ﻫﻢ در ﻗﻠﻤﺮوي اﺣﺴﺎﺳﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ‬
‫در ﻃﺒﻴﻌﺖ دﻳﺪهﺷﺪه و ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ در ﮔﻮﻫﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ‬
‫اﺛﺮات ﻗﺎﺑﻞ دﻳﺪن و ﻗﺎﺑﻞ ﻟﻤﺲ ﺟﻬﺎن ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻣﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺧﻮدآﮔﺎه آن‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺟﻬﺎن زﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﺮ از ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ و رازآﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ -‬اﻳﻦ ﺷﮕﻔﺘﻲ و رازﻫﺎ ﭼﻨﺎن اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺧﺮد ﻣﺎ را در ﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﭘﻴﭽﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﻔﻬﻮم زﻧﺪﮔﻲ را ﭼﻮن ﻳﻚ ﮔﺎم ﺟﺎدوﻳﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ‬
‫ﺧﻮدآﮔﺎه ﻣﻦ درﺑﺎره رازﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺑﻮده ﺗﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮدي ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﻲ )ﻫﺮ ﺟﻮري‬
‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ( ﻣﺮا در ﺟﺎ ﻣﻴﺨﻜﻮب ﺳﺎزد ﻛﻪ ﺧﻮدش ﭼﻴﺰي ﻣﮕﺮ ﻓﺮآوردهاي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﻧﺒﻮده ﻓﺮآورده ﻣﻐﺰﻫﺎي ﺑﻲﺣﺲ و ﺣﺎل اﻧﺒﻮه ﺑﻲﺷﻤﺎر ﺟﻤﺎﻋﺖ در راﺑﻄﻪي ﺑﺎ‬
‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﺎ از ﺟﻬﺎن زﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺮدﮔﺎن‪ :‬ﺑﻲﺣﺮﻣﺘﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات؛ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻣﺎ‪.‬‬

‫ﺳﺎﻳﻪ‪١‬‬ ‫‪ -‬ﺟﻮزف ﻛﻨﺮاد‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﺮ ﺧﻂ‬

‫‪1. THE SHADOW-LINE‬‬ ‫ﺩﺍﺳﺗﺎﻧﯽ ﮐﻭﺗﺎﻫﯽ ﺍﺯ ﺟﻭﺯﻑ ﮐﻧﺭﺍﺩ‬

 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ ﺑﻨﻴﺎدي در ﻛﺎﻧﻮن دﻳﻦﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺳﻪ دﻳﻦ ﺑﺰرگ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ ﺗﺎ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاﻳﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و ﺑﺮده ﭘﺴﻨﺪ ﺧﻮﻳﺶ را ﻫﻢ ﭼﻮن‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎراﻧﻲ ﮔﻤﺮاه و ﺑﺰهﻛﺎر ﺧﻮار و ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪه ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ‬
‫آنﻫﺎ را از ﮔﺮد و ﺧﺎك و ﮔﻞ ﻳﺎ ﻟﺨﺘﻪاي ﺧﻮن ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﺪن‬
‫در ﻫﻤﻪ اﻳﻦ دﻳﻦﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻚ ﺑﺮده ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺷﺎﻫﻲ ﺗﺮﺷﺮو اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎم‬
‫آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري و ﻫﻤﻮاره ﺗﺮﺳﻴﺪن اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ در زﻳﺮ ﻳﻮغ اﻳﻦ‬
‫دﻳﻦﻫﺎ ﺧﻮدﺑﺨﻮد ﭼﻴﺰ ﻧﺎﺟﻮري اﺳﺖ‪ :‬وﻗﻔﻪاي ﺑﺮاي آﻣﺎده ﺷﺪن ﺑﺮاي آﺧﺮت ﻳﺎ آﻳﻨﺪه ‪-‬‬
‫ﻳﺎ آﻣﺪن دوﺑﺎره ‪ -‬ﻣﻨﺠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﺷﻲ ﺟﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬دﻳﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ و ﺧﻮدﺧﻮاه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﻣﺮدم را ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫اﻧﻔﺮادي از آنﻫﺎ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﺮده و ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋه ﺑﺮاي وﺟﻮد‬
‫آنﻫﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻫﺎ ﻏﺮور ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮ روي ﭼﻬﺮهي ﻫﻤﻪ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﺎﻧﻪ ﻣﺮاﺳﻢ دﻳﻨﻲ را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻪ‪ :‬ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﺪن دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﻓﺮوﺗﻨﻲ و‬
‫ﻫﻤﺪﻟﻲ ﻣﻦ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻣﻦ ﺳﺮﮔﺮم ﭘﺎدوﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺷﻮم‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻨّﻴﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺮاﻓﺎﺗﻲ ﺑﺮﺧﻮردار از ﭼﻴﺰي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬در اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﻣﻲﻛﻮﺷﻴﻢ ﺗﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي‬
‫ﺑﻠﻨﺪ و ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ﭘﺮ ﺷﺘﺎب ﺟﺖ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﻢ )دو ﺗﺎ دﺳﺘﺎورد ﻛﺎرﺑﺮدي ﻛﻪ از ﺳﻮي‬
‫آدم ﻛﺶﻫﺎي ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2001‬ﺑﺮاي داﻣﻦ زدن ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ( و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهي دردﻧﺎﻛﻲ ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻳﺎ ﺷﻤﺎره ردﻳﻒ ﺑﻲاﻫﻤﻴﺖ ﺳﻴﺰده را‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرس‪ ١‬ﻃﺎﻟﻊ ﺑﻴﻨﻲ را ﺑﺎ اﻳﻦ دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﺳﺎدهاي رد ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫دوﻗﻠﻮﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎن ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ زودﻳﺎك‪ ٢‬ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﭘﻴﺶﺗﺮ از زﻣﺎن ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺷﻤﺎر ﺳﻴﺎرهﻫﺎ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان آﻳﻨﺪه ﺑﻲدرﻧﮓ ﻳﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲ را ﺑﺪون دﺳﺘﻜﺎري آﺷﻜﺎر در ﻧﺘﺎﻳﺞ‬

‫‪1. Pythagoras‬‬
‫‪2. Zodiac‬‬

‫‪٩٢‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫»ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ« ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺰاران اﻧﺴﺎن ﻫﺮ روز در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ »ﺳﺘﺎرﮔﺎن« ﺑﺨﺖ ﺧﻮﻳﺶ را‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﺷﺎﻳﺪ دﭼﺎر ﻳﻚ ﻳﻮرش ﻗﻠﺒﻲ ﻳﺎ ﺗﺼﺎدف ﺟﺎدهاي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﻳﻚ ﻃﺎﻟﻊﺑﻴﻦ از ﻳﻚ ﻧﻴﻢ روزﻧﺎﻣﻪ‪ ١‬ﻟﻨﺪن ﺑﺎ ﻧﺎﻣﻪاي از ﺳﻮي‬
‫ﺳﺮدﺑﻴﺮ آن ﺟﺎ اﺧﺮاج ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﭼﻨﻴﻦ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﺪ »ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ از ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻴﺪ‪ («.‬ﺗﺌﻮدور آدورﻧﻮ‪ ٢‬در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش ﻣﻴﻨﻲﻣﺎ ﻣﻮراﻟﻴﺎ‪ ،٣‬دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻴﺎلﺑﺎﻓﻲ را ﭼﻮن اوج ﻋﺪم رﺷﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎري ﺑﺎﻣﺪادي‪ ،‬در ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬرا‬
‫ﺑﻪ ﻃﺎﻟﻊ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي زادﮔﺎن ﺑﺮج ﺑﺮه‪ ،۴‬دﻳﺪم ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ »ﻳﻚ‬
‫ﺷﺨﺺ از ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻪ ﺗﻮ دﻟﺒﺴﺘﻪ و دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ «،‬دﻳﺪم‬
‫ﻛﻪ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮج ﻛﻮﭼﻚ اﻳﻦ ﻫﻴﺠﺎن اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ را ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮده ﻛﻪ در ﺧﺎﻃﺮات‬
‫ﻣﻦ اﻳﻦ واﭘﺴﻴﻦ ﺳﺮﺧﻮردﮔﻲ ﭘﺎﻳﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﺮ ﺑﺎري ﻛﻪ از ﻛﺎﺷﺎﻧﻪام‬
‫ﺑﻴﺮون آﻣﺪم ﻧﺸﺎﻧﻲ از اﺗﻮﺑﻮس ﻧﻤﻲدﻳﺪم‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺎر ﺑﺎزﻣﻲﮔﺸﺘﻢ ﺗﺎزه اﺗﻮﺑﻮﺳﻲ‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻣﻐﺰ ﻧﺎﻗﺼﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﺟﺪول رﻓﺖوآﻣﺪ ﻋﻤﻮﻣﻲ واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ دي ﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺪ‬
‫و ﺷﺪﻫﺎي ﻣﻦ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاﺷﺪه زﻳﺮ ﻟﺐ ﻏﺮوﻟﻨﺪ ﻣﻲﻛﺮدم »ﺷﺎﻧﺲ ﻣﺎ را«‪) .‬اﻳﻦ را‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﭼﻮن ﺷﺎﻳﺪ روزي ﻣﻬﻢ ﺷﻮد‪ :‬اﮔﺮ در روزي ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭼﺎپ ﺷﻮد اﺗﻮﺑﻮﺳﻲ‬
‫ﺑﺰﻧﺪ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﺗﺼﺎدف ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻳﺴﺘﻦ ﻫﻴﻮ آودن‪ ،۵‬ﺧﻮدم را ﮔﻮل ﺑﺰﻧﻢ ﻛﻪ ﭼﺮخ ﮔﺮدون‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻮد و ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي ﻣﻦ ﻳﻚ ﺟﻮر ﺟﺎدوﻳﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﻳﺎ اﻳﻦ اﻧﺪازه ﻫﻢ‬
‫ﻧﻪ ﻳﻌﻨﻲ اﻧﮕﺎر ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻲ ﻳﺎ وﺟﻮدي ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ اﻳﻦ اﻧﺪازه دلﺑﺴﺘﻪي ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺑﺎﻻ‬
‫ﺷﺪن ﺑﺨﺖ ﻣﻦ ﻳﻜﻲ اﺳﺖ؟ ﻳﻜﻲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺎﺳﺘﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﺳﺮﺷﺘﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎور اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ آرزوﻳﻲ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم اﻳﻦ اﻧﺪازه‬
‫ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ ﻫﺴﺘﻢ ﺗﺎ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﻣﻮﺟﻮد در آن را دﻳﺪه‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎرم ﺑﭙﺬﻳﺮم ﻛﻪ ﻣﺎدرزادي و‬

‫‪1. Tabloid‬‬
‫‪2. Theodor Adorno‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻧﺎﺱ‪ ،‬ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﻭ ﻣﻭﺳﻳﻘﯽﺩﺍﻥ ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ )‪(١٩٠٣-١٩٦٩‬‬
‫‪3. Minima Moralia‬‬
‫‪4. Aries‬‬ ‫ﺍﺯ ﻧﺷﺎﻥﻫﺎی ﺯﻭﺩﻳﺎﮐﯽ‪ ،‬ﺣﻣﻝ ﻳﺎ ﻗﻭچ ﻳﺎ ﺑﺭﻩ‬
‫‪5. W. H. Auden‬‬ ‫ﺷﺎﻋﺭ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ ‪ -‬ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪(١٩٠٧-١٩٧٣‬‬

‫‪٩٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺳﺮﺷﺘﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﺒﺎر ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻲ از ﺗﺎﻣﻴﻠﻲﻫﺎ در ﺳﺮيﻻﻧﻜﺎ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ‬

‫ﻧﻮاﺣﻲ ﺳﺎﺣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻓﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت در ﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد در ﺧﻮدروﻳﻲ ﻫﻢ ﺳﻔﺮ‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬ﻫﻤﻪي ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻣﻦ از اﻋﻀﺎي ﻓﺮﻗﻪ ﺳﺎي ﺑﺎﺑﺎ‪ ١‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ در ﺳﺮيﻻﻧﻜﺎ و‬
‫ﺟﻨﻮب ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﻧﻔﻮذ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎي ﺑﺎﺑﺎ ﺧﻮدش ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺮده‪ ،‬زﻧﺪه‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وﻳﮋه ﺗﺼﻮﻳﺮي زﻧﺪه ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآوري و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ‬
‫ﻣﻘﺪس اﺟﺮا ﻛﺮده اﺳﺖ‪) .‬ﭼﺮا ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ؟ ﻣﻦ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ در ﺗﻌﺠﺒﻢ‪(.‬‬
‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻔﺮ ﻣﺎ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺎرﮔﻴﻞ روي ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ‬
‫اﻳﻤﻦ آﻏﺎز ﮔﺸﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﮔﻮﻳﺎ ﻛﺎرا ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭼﻮن در ﻧﻴﻤﻪ راه ﺟﺰﻳﺮه زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺮ ﺷﺘﺎب‬
‫از ﻣﻴﺎن روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﻲرﻓﺘﻴﻢ راﻧﻨﺪه ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدي ﺗﺼﺎدف ﻛﺮد ﻛﻪ درﺳﺖ در ﺟﻠﻮي‬
‫ﺧﻮدرو ﺗﻠﻮﺗﻠﻮ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﻣﺮد ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ زﺧﻤﻲ ﺷﺪ و‪ -‬از اﺗﻔﺎق اﻳﻦ ﺗﺼﺎدف در ﻳﻜﻲ از‬
‫روﺳﺘﺎﻫﺎي ﺳﻴﻨﻬﺎﻟﻲ‪ ٢‬روﻳﺪاد‪ -‬اﻧﺒﻮﻫﻲ از ﻣﺮدم ﺑﻲدرﻧﮓ ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ دل‬
‫ﺧﻮﺷﻲ از ﺗﺎﻣﻴﻞﻫﺎي ﻣﺘﺠﺎوز ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﺷﻮاري ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻮن ﻣﻦ ﻣﺮدي‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻪي زرد ﻛﻢ رﻧﮓ ﮔﺮاﻫﺎم ﮔﺮﻳﻨﻲ‪ ٣‬ﭘﻮﺷﻴﺪه و ﺑﺎ داﺷﺘﻦ‬
‫اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣﻪي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺻﺎدره از ﺳﻮي ﭘﻠﻴﺲ ﻛﻼنﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻨﺜﻲ ﻛﺮدن اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﺷﻮار را ﺑﺪﺳﺖ آوردم‪ .‬ﺳﺮ و وﺿﻊ و ﻣﺪارك ﻣﻦ آن اﻧﺪازه ﺑﺮ ﭘﻠﻴﺲ ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻦ و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﻢ را رﻫﺎ ﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﻣﻴﻠﻲﻫﺎ از ﺑﻮدن و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﻦ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺗﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ‪ ،‬آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺘﺎد ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻓﺮﻗﻪ ﺧﻮﻳﺶ زﻧﮓزده ﺗﺎ اﻋﻼم ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺳﺎي ﺑﺎﺑﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺘﻲ در ﺷﻜﻞ و رﻳﺨﺖ ﺷﺨﺺ ﻣﻦ ﻫﻤﺮاه آنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻌﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺎ ﻋﺰت و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ رﻓﺘﺎر ﺷﺪه‪ ،‬ﻟﻮازم ﻣﺮا ﺣﻤﻞ ﻛﺮده و‬
‫ﺑﺮاﻳﻢ ﺧﻮراﻛﻲ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ زﻣﺎﻧﻲ رخ داد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺮﻛﺸﻲ ﺑﻪ ﻣﺮد ﻣﺠﺮوح‬
‫رﻓﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮد ﺑﺮ اﺛﺮ زﺧﻢﻫﺎ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﺮده ﺑﻮد‪) .‬در ﺷﮕﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻃﺎﻟﻊ او در آن روز از‬
‫ﭼﻪ ﺧﺒﺮ داده ﺑﻮد‪ (.‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ ﻛﻮﭼﻚ دﻳﺪم ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﻮر‬

‫‪1. Sai Baba‬‬ ‫ﻳﮏ ﮔﻭﺭﻭی ﻫﻧﺩی )ﺁﻣﻭﺯﮔﺎﺭ ﺩﻳﻧﯽ( ﺍﺳﺕ )‪(١٩٢٦-٢٠١١‬‬
‫‪2. Sinhala‬‬ ‫ﺑﺯﺭگﺗﺭﻳﻥ ﮔﺭﻭﻩ ﻧژﺍﺩی ﺳﺭیﻻﻧﮑﺎ‬
‫‪3. Graham Greene‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٩٠٢-١٩٩١‬‬

‫‪٩٤‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار‪-‬ﺧﻮدم‪ -‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻧﮕﺎهﻫﺎي ﺧﺠﺎﻟﺘﻲ اﺑﻬﺖ و ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد‬

‫ﻛﺸﻴﺪه و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﻮر ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻣﺎ‪ -‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺟﻮري‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻲآزار ﺳﺎي ﺑﺎﺑﺎ ﻧﺎﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺪه ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﺪن آدمﻫﺎي ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻋﺪام ﺑﺮده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺎن ﺑﺮدﻓﻮرد‪ ١‬ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ و ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‪ «.٢‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش‬
‫در ﻇﺎﻫﺮ دﻟﺴﻮزاﻧﻪ در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ‪ -‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﻴﭻ »ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ« ﻧﺪارد‪ -‬اﻳﻦ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫»اﻳﻦ ﻣﻮﻫﺒﺖ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ دﻳﮕﺮي ﺑﻼ ﻣﻲآﻳﺪ‪ «.‬ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻦ در ﺣﺎل‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺎﻣﺪي ﺟﺎنﮔﺪاز در ﻣﻌﺪن زﻏﺎلﺳﻨﮕﻲ در ﻏﺮب وﻳﺮﺟﻴﻨﻴﺎ‬
‫رخ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺰده ﻣﻌﺪﻧﭽﻲ از اﻧﻔﺠﺎري ﺟﺎن ﺑﺪر ﺑﺮده وﻟﻲ زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪن آنﻫﺎ در‬
‫زﻳﺮزﻣﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻠﻲ را ﺑﻪ ﻳﻚ دورهي ﺧﺒﺮﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﮕﺮانﻛﻨﻨﺪه ﻛﺸﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫اﻋﻼم ﺷﺪ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﻌﺪﻧﭽﻲﻫﺎ ﭘﻴﺪاﺷﺪه و ﺳﻼم و ﺳﺮ ﺣﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫زودﻫﻨﮕﺎم ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻣﮋده روﺷﻦ ﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺪوه ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﻳﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﻜﺮ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺟﺎ آورده ﭼﻮن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻌﺪﻧﭽﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻳﻜﻲ زﻳﺮ آوار ﺧﻔﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﭼﻮن ﺑﺪون ﺑﺮرﺳﻲ و ﺑﺎ‬
‫ﺷﺘﺎب‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدم دلﺧﻮﺷﻲ داده ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاي روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻧﺸﺮﻳﻪﻫﺎي ﺧﺒﺮي ﺷﺮمآور‬
‫ﺑﻮد‪ .‬از ﻫﻤﻪ اﻳﻦﻫﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﻨﻮان اﻳﻦ روزﻧﺎﻣﻪ و ﻧﺸﺮﻳﻪﻫﺎ ﭼﻪ‬
‫ﺑﻮد؟ اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪» .‬ﻣﻌﺠﺰه!« ‪ -‬ﺑﺎ ﻳﺎ ﺑﺪون ﻧﺸﺎن ﺗﻌﺠﺐ‪ -‬ﻛﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺨﺮهﺑﺎزي درﺑﺎره ﻧﺠﺎتﻳﺎﻓﺘﮕﺎن در ﺧﺒﺮﻫﺎي ﭼﺎﭘﻲ و ﺑﺮاي ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛﺮدن اﻧﺪوه‬
‫در ﺧﺎﻃﺮ واﺑﺴﺘﮕﺎن‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ واژهاي ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﺒﻮد و ﻋﺪم ﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻬﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﮔﺮاﻳﺶ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي اﻋﺘﺒﺎر دادن ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي‬
‫ﺧﻮب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺠﺰه و دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮدن ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺪ ﺑﺎ دﻟﻴﻞﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺷﺎه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮروﺛﻲ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ دﻳﻦ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻮروﺛﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ :‬وﻳﻠﻴﺎم ﻛﺒﺖ‪ ٣‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ‬

‫‪1. John Bradford‬‬ ‫ﻳﮏ ﮐﺷﻳﺵ ﻭ ﺍﺻﻼﺡﻁﻠﺏ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ‪ ،‬ﺍﻋﺩﺍﻡ ﺷﺩ )‪(١٥١٠-١٥٥٥‬‬

‫‪2. There but for the grace of God go I‬‬
‫‪3. William Cobbett‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻧﻭﻳﺱ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﻭ ﮐﺷﺎﻭﺭﺯ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٧٦٣-١٨٣٥‬‬

‫‪٩٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ارﺟﺎع ﺑﻪ »ﺿﺮاﺑﺨﺎﻧﻪي ﺷﺎﻫﻲ« وﻟﻲ ﭘﻨﻬﺎن داﺷﺘﻦ »ﺑﺪﻫﻲ ﻣﻠﻲ« در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺮدﮔﻲ ﺑﻴﻬﻮده ﻫﻤﺪﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻴﺮﻧﮓ را در روز روﺷﻦ و ﺟﻠﻮي‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ روش ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﻳﺪار ﻣﻦ از ﺳﻜﺮه ﻛﺮ‪ ١‬در‬
‫ﭘﺮوﺳﻲﻫﺎ‪٣‬‬ ‫ﻣﻮﻧﺖ ﻣﺎرﺗﺮ‪ ،٢‬ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﺑﺮاي ﺷﻜﺮﮔﺰاري رﻫﺎﻳﻲ ﭘﺎرﻳﺲ از دﺳﺖ‬
‫و ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪن اﻧﺠﻤﻦ ﺧﻮدﮔﺮدان ﻣﺤﻠﻲ در ‪ 1249-50‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1870-71‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫ﻗﺎﺑﻲ ﺑﺮﻧﺰي دﻳﺪم ﻛﻪ درﺳﺖ ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎري از رﮔﺒﺎر ﺑﻤﺒﺎران ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ را در ﺳﺎل ‪1323‬‬
‫)‪ 1944‬ﻣﻴﻼدي( ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪ ،‬ﺑﻤﺐﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻧﺨﻮرده وﻟﻲ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ و در ﻛﻨﺎر‬
‫ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺗﺮﻛﻴﺪه و ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪. . . .‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪي ﻛﻤﺮﺷﻜﻦ ﺣﻤﺎﻗﺖ و ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻲ در ﻣﻦ و در ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻧﻪي اﻧﺴﺎن‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺧﺮدﻣﻨﺪي در اﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﻠﺮ‪ ۴‬ﻧﺎﺑﻐﻪ در‬
‫ﻛﺘﺎب ژاﻧﺪارك‪ ۵‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ »ﺧﺪاﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻴﻬﻮده ﺑﺮ ﭘﺎد ﺣﻤﺎﻗﺖ ﺟﻨﮕﻴﺪهاﻧﺪ«‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺧﺪاﻳﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﺣﻤﺎﻗﺖ و زودﺑﺎوري‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﭼﻴﺰي ﻧﺎﮔﻔﺘﻨﻲ و ﺑﺰرگ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻫﺎن »ﻃﺮاﺣﻲ« ﻛﻪ ﻓﺮآورده ﻫﻤﺎن ﻧﻔﺲ ﮔﺮاﻳﻲ‪ ۶‬اﺳﺖ‪ ،‬دو رﻳﺨﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ :‬ﻣﺎﻛﺮو و ﻣﻴﻜﺮو‪ .‬اﻳﻦﻫﺎ را وﻳﻠﻴﺎم ﭘﻴﻠﻲ‪ (1743-1805) ٧‬در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،٨‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪي ﺳﺎده ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻴﻚ ﺗﺎﻛﻲ‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬او ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪاﻧﺪ اﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ درﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻳﺎ ﻋﻠﻒ‬
‫ﻧﺒﻮده و ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه و درﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺪﻓﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﻠﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺑﺮاي ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎن و ﻫﻤﻪ ﺑﺮاي ﻃﺒﻴﻌﺖ‬

‫‪1. Sacré Coeur‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺎ ﺍﺭﺝ ﺗﺭﻳﻥ ﺳﺎﺧﺗﻣﺎﻥﻫﺎی ﺩﻳﻧﯽ ﭘﺎﺭﻳﺱ‬

‫‪2. Montmartre‬‬ ‫ﺗﭘﻪﺍی ﮐﻪ ﮐﻠﻳﺳﺎی ﺳﮑﺭﻩ ﮐﺭ ﺭﻭی ﺁﻥ ﺳﺎﺧﺗﻪﺷﺩﻩ‬
‫‪3. Prussians‬‬ ‫ﺑﺧﺷﯽ ﺍﺯ ﺁﻟﻣﺎﻥ ﻭ ﻟﻬﺳﺗﺎﻥ ﺍﻣﺭﻭﺯی ﮐﻪ ﭘﻳﺵﺗﺭ ﮐﺷﻭﺭی ﺑﻭﺩﻩ ﺍﺳﺕ‬
‫‪4. Schiller‬‬ ‫ﭼﺎﻣﻪ ﺳﺭﺍ‪ ،‬ﺗﺎﺭﻳﺦﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻭ ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ )‪(١٧٥٩-١٨٠٥‬‬
‫‪5. Joan of Arc‬‬
‫‪6. Solipsism‬‬ ‫ﺍﻧﺩﻳﺷﻪﺍی ﻓﻠﺳﻔﯽ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻭﻳﺩ ﺗﻧﻬﺎ ﺍﻧﺩﻳﺷﻪ ﺧﻭﺩ ﻳﮏ ﺷﺧﺹ ﺑﯽﮔﻣﺎﻥ ﻫﺳﺕ‬
‫‪7. William Paley‬‬ ‫ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ ﻣﺳﻳﺣﯽ‬
‫‪8. Natural Philosophy‬‬

‫‪٩٦‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ‪ .‬ﺟﻤﻴﺰ ﺟﻮردن ﻓﺎرل‪ ،١‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﭘﺎﻓﺸﺎري اﻟﻜﻲ و ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي ﭘﻴﻠﻲ را در‬
‫ﻛﺮﻳﺸﻨﺎﭘﻮر‪٢‬‬ ‫ﺷﺮﺣﻲ از آﻣﻮزهﻫﺎي ﭘﻴﺮوزي اﻟﻬﻲ ﭘﻴﻠﻲ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﺎﺻﺮه‬
‫ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻏﺮﻳﺪ ﻛﻪ »ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ درﺑﺎره ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ زﻳﺮﻛﺎﻧﻪي ﭼﺸﻢﻫﺎ روﺷﻨﮕﺮي‬

‫ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ از ﺗﻠﺴﻜﻮﭘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﺪﺑﺨﺖ و‬
‫ﺑﻴﭽﺎره ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺧﺘﺮاع ﻛﻨﻨﺪ؟ درﺑﺎره ﭼﺸﻢ ﻣﺎرﻣﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻛﺎوﻳﺪن ﮔﻞ و ﺳﻨﮓ ﻫﺎ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه و ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺎﺧﻲ روﺷﻨﻲ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ داري ﺑﮕﻮﻳﻲ؟ ﭼﻄﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻨﺒﻴﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻧﻤﻲﺷﻮد؟ ﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮان ﺑﺪﺑﺨﺖ‪ ،‬ﮔﻤﺮاه‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﺎﻫﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ او ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎﻛﻦ‬
‫وﺣﺸﻲ‪٣‬‬ ‫ﺷﺪن ﻣﺎرﻣﺎﻫﻲ در ﺟﺎﻫﺎي ﻛﻢ ﻧﻮر آبﻫﺎ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ! درﺑﺎره ﮔﺮاز‬
‫ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻲ ﮔﻔﺖ؟ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮاي دو دﻧﺪان ﺧﻤﻴﺪه او داري‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺘﺮ‪ ۴‬ﻛﻪ از آرواره ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺎﻻ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟«‬

‫»ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺧﻮدش؟«‬

‫»ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺮد ﺟﻮان‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮر دو ﻋﺎج دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺪف دﻓﺎع از ﺧﻮدش‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد داﺷﺘﻬﻮ از آرواره ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺑﻴﺮون آﻣﺪه ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮازﻫﺎ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪. .‬‬
‫‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻮر اﻳﺴﺘﺎده ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﺪ و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺧﻮد را‬
‫ﻧﮕﻪ دارد‪ ،‬ﻋﺎجﻫﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪي درﺧﺘﺎن ﻗﻼب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ . . .‬ﭼﻮن‬
‫ﻃﺮاح ﺟﻬﺎن درﺑﺎره ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﮔﺮاز ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه اﺳﺖ!«‬

‫‪1. J. G. Farrell‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪ (١٩٣٥-١٩٧٩‬ﮐﺗﺎﺏ ﺯﻳﺭ ﺩﺭ ‪ ١٩٧٣‬ﭼﺎپﺷﺩﻩ‬

‫‪2. The Siege of Krishnapur‬‬
‫‪3. Indian Hog‬‬
‫‪4. A yard‬‬

‫‪٩٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫)ﭘﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد رﻧﺞ روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ را ﻧﺪاده ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻃﺮاح ﺟﻬﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻧﺴﺎنﻫﺎي آﻓﺮﻳﺪه ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮك ﺟﻮري ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻧﮕﺎر ﺷﻴﻄﺎن ﻳﺎ درد ﺑﻲدرﻣﺎن اﺳﺖ‪ (.‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺟﺎن اﺳﺘﻮرات ﻣﻴﻞ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﭘﺎﻳﺪار‬
‫ﻣﺎﻧﺪن ﻧﻈﻢ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺠﺎ ﮔﻔﺘﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻳﻚ دﻫﻢ رﻧﺠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻚ ﺧﺪا رﺣﻴﻢ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري ﻣﺪارﻛﻲ در روﺳﻴﺎه ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﻤﺎﻳﻞ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﭘﻬﻨﻪﻫﺎﻳﻲ از داﻧﺶ ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن ﺟﺎﻧﻮري ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪه‬
‫ﺑﻮد؟ ﮔﺴﺘﺮهي ﺟﺎﻧﻮران ﻣﻴﺎن ﺧﻮرﻧﺪه و ﺧﻮرده ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺨﺶ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﻜﺎر ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎر‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫دادﮔﺎه اﻳﻦ روزﻫﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﺎن را )دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ( از اﺟﺒﺎر زﻳﺮ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت »آﻓﺮﻳﻨﺶﮔﺮاﻳﻲ« در ﻛﻼسﻫﺎي درس‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﭘﺎﺳﺪاري ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎزﺗﺎب دﻳﮕﺮي از ﻟﺮد ﻣﻜﻮﻟﻲ ﺑﺰرگ و ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ ﺑﻮده و ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ »ﻫﺮ ﺑﭽﻪ‬
‫ﻣﺪرﺳﻪاي ﻣﻲداﻧﺪ« ﻛﻪ ﭘﻴﻠﻲ ﮔﺎري داﻏﻮن ﺑﺎ ﭼﺮخﻫﺎي روﻏﻦ ﻧﺨﻮرده ﺧﻮد را در ﺟﻠﻮ‬
‫ﭼﺮت و ﭘﺮتﻫﺎي ﺧﻮدش ﮔﺬاﺷﺘﻪ و اﺳﺐ ﭘﻴﺮ را ﻛﺸﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﭘﺮﻧﺪه ﺑﺎل‬
‫دارد ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ »ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن« در ﻓﺮﻫﻨﮓ واژهﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻟﻪ‬
‫را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮدش در آب ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد )ﺟﺪا از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺪون ﭘﺮواز اﺳﺖ‪ (.‬اﻳﻦ درﺳﺖ روش دﻳﮕﺮي در ﻫﻤﻴﻦ‬
‫راﺳﺘﺎ اﺳﺖ‪ :‬ﻓﺮآﻳﻨﺪي از ﺳﺎزﮔﺎري و ﮔﺰﻳﻨﺶ‪ .‬ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﺷﻜﻲ درﺑﺎره ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي‬
‫ﺗﻮﻫﻢ آﻏﺎزﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد راه دﻫﺪ‪ .‬وﻳﺖﺗﺎﻛﺮ ﭼﺎﻣﺒﺮز‪ ١‬در ﻛﺘﺎب ﺗﻜﺎن دﻫﻨﺪهي ﺧﻮدش‬
‫ﮔﻮاه‪ ،٢‬از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ٣‬و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ را از ﻣﻐﺰ‬

‫‪1. Whittaker Chambers‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻭ ﻭﻳﺭﺍﺳﺗﺎﺭ ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪(١٩٠١-١٩٦١‬‬

‫‪2. Witness‬‬ ‫ﭼﺎپ ﺩﺭ ‪ ١٩٥٢‬ﻣﻳﻼﺩی‬
‫‪3. Historical materialism‬‬ ‫ﻳﻌﻧﯽ ﺩﺭک ﻣﺎﺗﺭﻳﺎﻟﻳﺳﺗﯽ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺑﺧﺷﯽ ﺍﺯ ﻓﻠﺳﻔﻪ ﻣﺎﺭﮐﺱ‬

‫‪٩٨‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺮون ﻛﺮده و ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻪي ﺧﻨﺜﻲﺳﺎزي اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ در اﻣﺮﻳﻜﺎ روي ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ در ﺑﺎﻣﺪادي ﭘﺲ از ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬراﻳﻲ ﺑﻪ ﮔﻮش دﺧﺘﺮش رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭘﻴﭻ و‬
‫ﭼﻴﻦﻫﺎي زﻳﺒﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﮔﻮش در ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدن ﺑﺮاي وي اﻟﻬﺎم اﻧﮕﻴﺰ ﺷﺪه و‬
‫ﻗﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﺴﺎزد‪ .‬اﻧﮕﺎر ﻛﻪ اﻳﻦ ﻻﻟﻪي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎي‬
‫آوﻳﺰان ﮔﻮﺷﺘﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮشﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺆﻧﺚ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﺮدهام اﻧﮕﺸﺖ ﺑﻪ دﻫﺎن ﻣﺎﻧﺪهام‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻲﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﺒﻮدهام ﻛﻪ )اﻟﻒ( ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ ﻛﻢ ﺑﺎﻳﺪ آنﻫﺎ را ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮد )ب( اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ‬
‫آنﻫﺎ ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮔﻮش دﺧﺘﺮان ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺮدم ﻫﻢ‬
‫ﺳﻨﺠﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪) ،‬پ( ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﻦ ﻣﺮدم ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲرود ﮔﻮش آنﻫﺎ از ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺨﻮد ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ و )ت( ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮔﺮﺑﻪ و ﺧﻔﺎشﻫﺎ ﮔﻮشﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷﮕﻞ ﺗﺮ ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮي دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪي از‬
‫ﻻﭘﻼس در واﻗﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﺮﺳﺘﺶ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‬
‫ﻫﺴﺖ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﭘﺎد اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﺪون ﭘﻴﺶ ﻓﺮض ﻻﻟﻪﻫﺎي آوﻳﺰان ﮔﻮش آﻗﺎي‬
‫ﭼﺎﻣﺒﺮز ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮشﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ و ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﺑﻮده و اﮔﺮ ﻛﻮدك ﻛﺮ ﻛﺎﻣﻞ ﻫﻢ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﮔﺬارد‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ از ﻻﻟﻪﻫﺎي ﮔﻮش ﺳﺘﺎﻳﺶ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫درﺑﺎره ﮔﻴﺘﻲ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻮ و آن ﺳﻮي ﺟﻬﺎن اﺧﺘﻼلﻫﺎ و رازﻫﺎ و ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ -‬در ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻤﻜﻦ‪ -‬ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري ﻫﻢ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﻣﺎس ﺟﻔﺮﺳﻮن در زﻣﺎﻧﻲ ﭘﻴﺮي دﻟﺒﺴﺘﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ‬
‫ﮔﺎهﺷﻤﺎر ﺑﻮده و ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﻧﮕﺮان از ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﺳﻼﻣﺖ وي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻬﺎر ﺷﮕﻔﺖ‬
‫اﻧﮕﻴﺰ ﻃﻲ ﺷﺪه و ﭼﺮخ ﻓﺮﺻﺖ ﻛﻬﻨﻪ و ﻓﺮﺳﻮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ )ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ( ﺳﺒﺐ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن اﻧﺪﻳﺸﻪي ﻧﺎﺟﻮر ﺧﺮاﺑﻲ دروﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺮﻛﺎري ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را درﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻲﺷﻮد آن را ﺑﺨﺸﻲ از »ﻃﺮاﺣﻲ« ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر آورد؟ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺧﺎﻣﻮش ﻧﺸﺴﺘﻪ و‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي دﻳﮕﺮي رود ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ را آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ (.‬وﻟﻲ‬

‫‪٩٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺮﺧﻴﺪن و زوزه ﻛﺸﻴﺪن وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻓﻀﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻏﻮلﻫﺎي ﺳﺮخ و ﻛﻮﺗﻮﻟﻪﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ و ﺳﻴﺎهﭼﺎﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻔﺠﺎرﻫﺎي ﻏﻮلآﺳﺎ و ﻧﺎﺑﻮديﻫﺎ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻃﻮر ﻣﺒﻬﻢ و ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز »ﻃﺮاﺣﻲ« ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺟﺎ ﻧﻴﻔﺘﺎده و ﺷﮕﻔﺖ زده ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ اﺣﺴﺎﺳﻲ درﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ »اﺣﺴﺎس« داﻳﻨﺎﺳﻮرﻫﺎ‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮو اﻓﺘﺎدن ﺷﻬﺎبﺳﻨﮓﻫﺎ از ﻣﻴﺎن ﺟﻮ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻧﻌﺮهﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده ﻧﻔﺲ‬
‫ﻛﺶ ﻃﻠﺒﻴﺪن آﻧﺎن در ﭘﻬﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎﺗﻼقﻫﺎي زﻣﻴﻦ در ﻣﺮاﺣﻞ آﻏﺎزﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ آن ﭼﻪ ﻧﺨﺴﺖ درﺑﺎره ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻧﺴﺒﻲ و ﺗﺴﻠﻲدﻫﻨﺪه ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪي‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﮔﺮاﻳﺶ آﺷﻜﺎر ﺑﻪ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري و آﻧﺘﺮوﭘﻲ‪ ،‬ﺟﻨﺎب اﻳﺰاك‬
‫ﻧﻴﻮﺗﻮن را ﭼﻨﺎن ﻧﮕﺮان ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻫﺮ دم ﻣﺪاﺧﻠﻪ و‬
‫ﭘﺎ در ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻛﺮده ﺗﺎ ﻧﻈﻢ ﻣﺪاراﻫﺎ را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﺑﻪ ﮔﻮش ﻻﻳﺒﻨﻴﺘﺲ‬
‫رﺳﻴﺪ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﻴﻮﺗﻮن ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﺪ ﭼﺮا ﺧﺪا ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﺒﺎره ﻛﺎري را ﺑﻪ‬
‫درﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺮس از اﻳﻦ ﺗﻬﻲ ﻣﻐﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي زﻳﺒﺎ و ﺑﻲﻫﻤﺘﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﺟﺎزه داده ﺗﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮ‬
‫روي زﻣﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭘﺲ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻬﻲ ﻣﻐﺰي ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮي روي ﻣﺎ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻗﺖ اﺟﺎزه دﻳﺪ ﻛﻠﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ ﭘﻴﻜﺮﻫﺎي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺣﻴﺎت ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮد ﻳﺎ ﺑﺴﻴﺎر داغ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻧﻴﺰ درﺑﺎره اﻳﻦ ﺳﻴﺎرهي آﺑﻲ و ﮔﺮد زادﮔﺎه ﺧﻮدﻣﺎن درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎ رﻗﺎﺑﺖ داﺷﺘﻪ و ﭘﻬﻨﻪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده از زﻣﻴﻦ را ﺑﺪردﻧﺨﻮر ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻣﺎ را ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ روي ﺗﻴﻐﻪ ﻳﻚ ﭼﺎﻗﻮي اﻗﻠﻴﻤﻲ را ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ دوام‬
‫آوردهاﻳﻢ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻳﻴﺴﻲ ﺣﺴﻮد ﻳﺎ ﺧﺪاي ﻗﺒﻴﻠﻪاي در ﺣﺎل‬
‫آﻣﺎده ﺷﺪن ﺑﺮاي اﻧﻔﺠﺎر و ﺑﻠﻌﻴﺪن ﺳﻴﺎرهﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻧﻈﻤﻲ!‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﺑﻌﺎد ﻛﻼن‪ ١‬دﻳﮕﺮ ﺑﺲ اﺳﺖ‪ .‬در اﺑﻌﺎد ﻛﻮﭼﻚ‪ ٢‬ﭼﻪ؟ از‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ در‬

‫‪1. Macro-dimension‬‬
‫‪2. Micro‬‬

‫‪١٠٠‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺷﺪه اﻳﻦ ﭘﻨﺪ ﻫﻤﻠﺖ‪ ٣‬ﺑﻪ ﻫﻮرﻳﺸﻴﻮ‪ ۴‬را ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮده ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري در‬
‫زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﭼﻪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺣﺘﺎ ﺧﻮاب آن را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺒﻬﻪي ﻣﺎ داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ درﺳﺖ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺮاي ﻛﺸﻔﻴﺎت آﻳﻨﺪه‬
‫آﻣﺎده ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي داﻧﺶ ﻣﺎ را ﺣﺘﺎ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده‬
‫رويداده در زﻣﺎن داروﻳﻦ و اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﺑﻠﺮزاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ و ﻛﺸﻔﻴﺎت ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺷﻴﻮه ‪ -‬ﺑﺎ ﺑﺮدﺑﺎري و درﺳﺘﻜﺎري و )اﻳﻦ ﺑﺎر اﻣﻴﺪوارﻳﻢ( ﭘﮋوﻫﺸﻲ آزاد ‪ -‬رخ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﻧﻘﺶ ﺑﺮ آب ﻛﺮدن آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي دﻳﻦ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻳﻢ ﺑﺎ ﺳﺨﺖﻛﻮﺷﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮد را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﻢ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ‬
‫اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮران ﻳﺎﻓﺖﺷﺪه و ﻧﮕﺎهﻫﺎي ﺗﻴﺰﺑﻴﻦ ﺑﻪ آن ﺧﻴﺮه ﮔﺸﺖ ﻫﻤﻴﻦ دﻳﻦدارﻫﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺳﻨﮕﻮارهﻫﺎ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ اﻳﻤﺎن اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺟﺎ داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻧﺎدرﺳﺘﻲ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را اﺛﺒﺎت ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮان اﻧﮕﺎرهي‬
‫دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲ ﻣﺮا اﺛﺒﺎت ﻧﻤﻮد ﻛﻪ از اﻟﮕﻮﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﻃﺮﺣﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪ ﻳﻚ ﺗﺒﻌﻴﺪﮔﺎه ﻛﻠﻨﻲ و‬
‫ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه دﻳﻮاﻧﮕﺎن ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻣﺤﻞ ﺗﺨﻠﻴﻪ آﺷﻐﺎل و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎي ﺗﻤﺪنﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﭘﻮﭘﺮ‪۵‬‬ ‫دور و ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎري‪ ،‬ﻣﻦ زﻳﺮدﺳﺖ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻛﺎرل‬
‫آﻣﻮزشدﻳﺪه ﺗﺎ ﺧﺎﻃﺮﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻳﻚ اﻧﮕﺎره ﻳﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻗﺎﺑﻞ رد ﻛﺮدن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن درﺟﻪ ﺑﻲﺑﻨﻴﺎد و ﺑﻴﺨﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روزﻫﺎ ﺟﺎر ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺸﻤﺎن اﻧﺴﺎن‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺪي از ﺑﺨﺖ و ﺷﺎﻧﺲ »ﻛﻮر« ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻧﺪ »ﻃﺮاﺣﻲ« ﻧﻤﻮﻧﻪاي را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ از آن ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺮوزه ﻣﺎ‬
‫ﺟﺰﻳﻴﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ درﺑﺎره ﭼﺸﻢ ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﺪام ﺟﺎﻧﻮر ﭼﺸﻢ دارد و‬
‫ﻛﺪام ﻳﻚ ﻧﺪارد و ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﻦ ﺳﻜﺎن را ﺑﻪ دوﺳﺘﻢ ﺧﻮدم‬
‫دﻛﺘﺮ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺷﺮﻣﺮ‪ ۶‬ﺑﺴﭙﺎرم‪:‬‬

‫‪3. Hamlet‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﻭگﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺷﮑﺳﭘﻳﺭ‬

‫‪4. Horatio‬‬
‫‪5. Sir Karl Popper‬‬ ‫ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺍﺗﺭﻳﺷﯽ ‪ -‬ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٩٠٢-١٩٩٤‬‬
‫‪6. Michael Shermer‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ‪ ،‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺍﻧﺵ ﻭ ﺑﻧﻳﺎﻥﮔﺫﺍﺭ ﺍﻧﺟﻣﻥ ﺷﮑﺎﮐﺎﻥ ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٥٤‬‬

‫‪١٠١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در اﻧﮕﺎره و ﻓﺮﺿﻴﻪي ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﺳﺎده ﺗﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪه را ﻧﺸﺎن داده و ﺑﻪ ﺟﺎي آﻓﺮﻳﻨﺸﻲ آﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺎزﺗﺎبﻛﻨﻨﺪه ﻳﻚ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪي ﻓﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭼﺸﻤﺎن اﻧﺴﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ راه‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﭘﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺒﻲ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در‬
‫آﻏﺎز ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺳﻠﻮل ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر ﻛﻪ ﺑﺮاي ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﺑﺎره ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻬﻢ ﻧﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮد؛ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﻮ‬
‫رﻓﺘﮕﻲ ﺣﻔﺮه ﭼﺸﻤﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﻮ رﻓﺘﮕﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر ﺑﻮده و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي درﺑﺎره ﺳﻮ و ﺟﻬﺖ ﻧﻮر‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺲ رﻓﺘﮕﻲ ژرف ﺣﻔﺮه ﭼﺸﻤﻲ دﮔﺮﮔﻮن‬
‫ﮔﺸﺘﻪ ﻛﻪ ﺳﻠﻮلﻫﺎي اﻓﺰونﺗﺮي ﺑﺎ ژرﻓﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖﺗﺮي‬
‫از ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺮاي ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻮراﺧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻨﺰ دورﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮان ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮدن ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑﺮ ﻻﻳﻪ ﺗﻮ رﻓﺘﻪ ژرف ﭘﺸﺘﻲ‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر داﺷﺖ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻮراخ‬
‫ﻟﻨﺰي ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﺮدن ﺗﺼﻮﻳﺮ را داﺷﺖ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﭼﺸﻤﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي‬
‫ﻛﻪ در ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﻧﻮﻳﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﻤﻪي ﮔﺎمﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ در دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻧﻮران دﻳﺪهﺷﺪه و اﻟﮕﻮ و ﻣﺪلﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪه راﻳﺎﻧﻪاي ﮔﺴﺘﺮش دادهﺷﺪه اﻳﻦ ﺗﺌﻮري را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮده و ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫راﺳﺘﻲ »ﻛﺎر« ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺮﻣﺮ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي »ﻃﺮاﺣﻲ« آن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬

‫ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﻛﺎﻟﺒﺪﺷﻨﺎﺳﻲ ﭼﺸﻤﺎن اﻧﺴﺎن ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻣﮕﺮ »ﺧﺮد« را در ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن ﺳﺮ و ﺗﻪ و ﭘﺸﺖ رو ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻓﻮﺗﻮنﻫﺎي ﻧﻮر ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻴﻠﻪاي و ﻣﺨﺮوﻃﻲ‬

‫‪١٠٢‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﺎﻧﻪﻫﺎي ﻧﻮري را ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻧﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ دﮔﺮﮔﻮن‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ -‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﺗﻜﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﻐﺰ ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺑﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي‬
‫ﻣﻌﻨﺎدار ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻴﺎن ﻗﺮﻧﻴﻪ‪ ،‬زﻻﻟﻴﻪ‪ ،‬رگﻫﺎي ﺧﻮﻧﻲ‪،‬‬
‫دوﻗﻄﺒﻲ‪٧‬‬ ‫ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﻧﮕﻠﻴﻮن‪ ،‬ﺳﻠﻮلﻫﺎ اﻣﺎﻛﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻠﻮلﻫﺎي اﻓﻘﻲ و ﺳﻠﻮلﻫﺎي‬
‫ﺑﮕﺬرد‪ .‬ﺑﺮاي دﻳﺪي ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺮاح ﺧﺮدﻣﻨﺪي ﭼﺸﻢ را ﺳﺮ و ﺗﻪ و‬
‫ﭘﺸﺖ و رو ﺑﺴﺎزد؟‬

‫ﭼﻮن ﻛﻪ ﻣﺎ از ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻛﻮر ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و اﻛﻨﻮن ﺑﺨﺸﻲ از دياناي‬

‫ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚﺑﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺎﺳﺘﻲ‬
‫ﻧﻮرﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ »ﻃﺮاﺣﻲ« ﻋﻤﺪي ﻧﻘﻄﻪ ﻛﻮر ﺷﺒﻜﻴﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪه ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ در زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ادﻋﺎ ﻛﺮده ﻛﻪ »ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮدﺷﺎن« ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ را‬
‫»دﻳﺪهاﻧﺪ‪ «.‬ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ در ﺟﺎي دﻳﮕﺮي در ﻛﻮرﺗﻜﺲ ﻣﻐﺰ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫وﺻﻴﺖ ﭼﺎرﻟﺰ داروﻳﻦ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺣﺘﺎ ﻣﺘﻜﺎﻣﻞﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎ »ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻬﺮ‬
‫ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﭘﺴﺖ ﺧﻮﻳﺶ را« ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺷﺮﻣﺮ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ‬
‫و ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮران ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ وﻟﻲ ﻋﻘﺎب ﻣﺎﻫﻲ ﮔﻴﺮ‪ ٨‬ﭼﺸﻤﺎﻧﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺷﺼﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ و ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ از ﭼﺸﻤﺎن اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮده و ﻛﻮري ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻛﻬﻦﺗﺮﻳﻦ و اﻧﺪوهآورﺗﺮﻳﻦ اﺧﺘﻼل ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ‬
‫ﭘﺎرازﻳﺖﻫﺎ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻣﻌﺠﺰهاي اﺑﺘﻜﺎري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﺮا ﭼﺸﻢ ﺑﺮﺗﺮ )ﻳﺎ درﺑﺎره ﮔﺮﺑﻪ و ﺧﻔﺎش‪ ،‬ﮔﻮش ﺑﻬﺘﺮ و ﺑﺮﺗﺮ( ﭘﺎداﺷﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﭘﺴﺖﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﻋﻘﺎب ﻣﺎﻫﻲﮔﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮ روي ﻣﺎﻫﻲ‬
‫ﭘﺮﺷﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ آب دﻳﺪه‪ ،‬از ﭼﻨﺪ ده ﻣﺘﺮي ﺑﺎﻻي آب ﺷﻴﺮﺟﻪ رود‪ ،‬در ﻫﻤﻪي اﻳﻦ‬
‫زﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺎلﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺎﻧﻮر ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻘﺎب ﻣﺎﻫﻲ ﮔﻴﺮ را‬

‫‪7. cornea, lens, aquaeous fluid, blood vessels, ganglion cells, amacrine cells, horizontal cells,‬‬
‫‪and bipolar cells‬‬
‫‪8. Osprey‬‬

‫‪١٠٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﻨﻘﺮض ﻛﺮده در ﺣﺎﻟﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ آدم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻛﺮم ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ زاده‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺎز ﻫﻢ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎر ﺷﺪه و ﻳﻚ ﭘﻴﺮو ﻣﺘﺪي‪ ١‬ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر ﺑﺸﻮد‪.‬‬
‫ﭼﺎرﻟﺰ داروﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﻨﺪاﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﻪي ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻲﻫﻤﺘﺎي ﺧﻮدش ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﺮدن ﺗﺼﻮﻳﺮ در ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي راه دادن ﺑﻪ اﻧﺪازهﻫﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﻧﻮر و ﺑﺮاي درﺳﺖ ﻛﺮدن و ﺗﺼﺤﻴﺢ اﻧﺤﻨﺎ و اﺧﺘﻼل رﻧﮕﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ارادي ﺑﻪ ﺑﻴﻬﻮدﮔﻲ در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ درﺟﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬

‫وي اﻳﻦ را در ﻳﻚ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم »اﻧﺪامﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﻤﺎل و‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ‪ «٢‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از آن ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭼﺸﻢ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮔﺮوه ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭼﺸﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﻴﺮا و‬
‫ﻣﻴﺨﻜﻮب ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ دﺳﺖ ﻛﻢ ﭼﻬﻞ دﺳﺖ ﭼﺸﻢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺷﺼﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازي و ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﺪا‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﺑﻮدن ﺷﻴﻮهﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬دﻛﺘﺮ داﻧﻴﻞ ﻧﻴﻠﺴﻮن‪ ٣‬ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ در اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻲ ﺑﺮده ﻛﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت از ﻣﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﭼﻬﺎر ﭼﺸﻢ را ﮔﺴﺘﺮش داده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮرﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎﺳﻴﻠﻴﻜﻮرﻧﭙﺲ اﻳﻜﺴﻴﻠﻴﺲ‪ ،۴‬داراي ﻳﻚ ﺟﻔﺖ ﭼﺸﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي ﺑﻴﺮون ﻧﮕﺎه ﻛﺮده و ﻳﻚ ﺟﻔﺖ ﭼﺸﻢ دﻳﮕﺮ )ﻛﻪ در دﻳﻮارهي آن دو ﭼﺸﻢ اﺻﻠﻲ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ( و ﻳﻚ راﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺪون ﺣﺮﻛﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه دﻳﺪن‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎﻧﻮران ﮔﺮﻓﺘﺎري ﭘﻴﺶ ﻣﻲآورد‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﺸﻢﻫﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮر‬
‫ﺑﻲﻫﻤﺘﺎ ﺑﺮﺗﺮيﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬

‫‪1. Methodist‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺭﻗﻪ ﻫﺎ ﺩﻳﻥ ﭘﺭﻭﺗﺳﺗﺎﻥ ﺑﺭﺧﺎﺳﺗﻪ ﺍﺯ ﺍﻧﮕﻠﻳﺱ‬

‫‪2. Organs of Extreme Perfection and Complication‬‬
‫‪3. Dr. Daniel Nilsson‬‬
‫‪4. Bathylychnops exilis‬‬ ‫ﻳﮏ ﻣﺎﻫﯽ ﻧﻳﻣﻪ ﺷﻔﺎﻑ‪ ،‬ﺩﺭ ژﺭﻓﺎ ﻣﺗﻭﺳﻁ‪ ،‬ﺷﻣﺎﻝ ﺍﻗﻳﺎﻧﻭﺱ ﺍﻁﻠﺱ‬

‫‪١٠٤‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ روﻳﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ دوﻣﻴﻦ ﺟﻔﺖ ﭼﺸﻢﻫﺎ ﻳﻚ روﻧﻮﺷﺖ ﻳﺎ‬

‫ﻛﻮﭼﻚﺷﺪه ﺟﻔﺖ ﭼﺸﻢﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻳﻚ ﻓﺮﮔﺸﺖ ﺟﺪا اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ ﻧﻴﻠﺴﻮن در ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮدش ﺑﻪ رﻳﭽﺎرد داوﻛﻴﻨﺰ‪ ١‬ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬اﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻋﺪﺳﻲ ﻫﺎ را ﻧﻮآوري ﻛﺮده ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ آنﻫﺎ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﻳﻚ‬
‫ﻋﺪﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ در آنﻫﺎ ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪﺳﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻋﺪﺳﻲﻫﺎ ﻛﺎر دﺷﻮاري ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﻳﻨﺶﮔﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮي ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻞ آﻓﺮﻳﺪن ﻳﻚ ﺟﻔﺖ اﺑﺰار‬
‫ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺎم ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲداﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺠﻜﺎوي ﻳﺎ ﻛﺸﻒ ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﻧﮕﺬارد‪ .‬ﻳﺎ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ داروﻳﻦ در ﻫﻤﺎن ﻧﻮﺷﺘﺎر اداﻣﻪ داده‪:‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و زﻣﻴﻦ ﮔﺮد آن‬
‫ﻣﻲﭼﺮﺧﺪ‪ ،‬داوري ﻋﺎم ﻣﺮدم آن را آﻣﻮزهاي ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﻲداﻧﺴﺖ؛ وﻟﻲ ﺳﺨﻦ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺮدم‪ ٢‬و ﺻﺪاي ﺧﺪا‪ ،٣‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﻲ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان در‬
‫داﻧﺶ ﺑﻪ آن اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺮد ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﮔﺎمﻫﺎ ﺑﻲ‬
‫ﺷﻤﺎري از ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺳﺎده و ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﻟﻲ و ﭘﻴﭽﻴﺪه را ﻧﺸﺎن‬
‫داد ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﺎم در ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاي دارﻧﺪه آن ﭼﺸﻢ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﻮده‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﭼﺸﻢ در ﮔﺎم ﺑﻌﺪي‬
‫ﻓﺮﮔﺸﺖ ﺣﺘﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﺗﻔﺎوت ﻛﺮده و ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آن ارثﺑﺮي‬
‫ﺷﻮد ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ؛ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي از ﺟﺎﻧﻮران در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻐﻴﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ آن ﮔﺎه دﺷﻮاري‬
‫ﺑﺎور ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﺗﺨﻴﻞ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ آن رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1. Richard Dawkins‬‬ ‫ﺯﻳﺳﺕﺷﻧﺎﺱ ﻓﺭﮔﺷﺗﯽ ﻭ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٤١‬‬

‫‪2. Voxpopuli‬‬
‫‪3. Vox Dei‬‬

‫‪١٠٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ داروﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎي او درﺑﺎره ﭼﺸﻤﺎن »ﻋﺎﻟﻲ« ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻮزﺧﻨﺪ ﻧﺮﻣﻲ ﺑﺰﻧﻴﻢ وﻟﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ آﮔﺎﻫﻲ و داﻧﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮ از او ﺑﻮدهاﻳﻢ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ارزش ﻳﺎدآوري و‬
‫ﺣﻔﻆ دارد ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي درﺳﺖ و ﺑﺠﺎ از ﺣﺲ ﻛﻨﺠﻜﺎوي درﺑﺎره ﺷﮕﻔﺘﻲﺳﺎزﻫﺎ در‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ي ﺧﻮدش اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻣﻌﺠﺰه« واﻗﻌﻲ داﺷﺘﻦ ژنﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاران‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ در روي زﻣﻴﻦ و ﻓﺮﮔﺸﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻧﻮران دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﭼﺸﻤﻲ را در آنﻫﺎ ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻔﻲ در آنﻫﺎ ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﺎﻗﺾ ﮔﻴﺞﻛﻨﻨﺪهاي در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻫﺴﺖ‪ :‬ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭼﺸﻢ ﻧﺪارد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را‬
‫ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﻓﺴﻮر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ ﻛﺮﻳﻚ‪ ،١‬ﻳﻜﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎرﭘﻴﭻ دوﺗﺎﻳﻲ را‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﻛﺸﻒ ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﺴﻠﻲ اورﮔﻞ‪ ٢‬داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ را ﺑﺴﻴﺎر‬
‫آراﺳﺘﻪﺗﺮ از ﺗﻮان ﻣﻦ در ﭼﻨﺪ ﮔﺰاره ﻛﻮﺗﺎه آورده اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »ﻓﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ از ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ «.‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻳﻌﻨﻲ »ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي« ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ »ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ« ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﭼﻪ اﮔﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن درﺑﺎره ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮد ﺳﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪») .‬اﻳﻦ‬
‫اﻧﺴﺎن ﭼﻪ ﺷﺎﻫﻜﺎرﻳﺴﺖ!« اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺳﺨﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻠﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﺘﺎﻳﺞ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺳﺮآﻣﺪ ﺧﺎك« اﺳﺖ؛ ﻫﺮ دو ﮔﺰاره‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ درﺳﺖ ﺑﻮدن را دارد‪ (.‬وﻟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‬
‫آﻫﺴﺘﻪ و ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻣﺎ »رﺷﺘﻪاي« از دياناي )‪ (DNA‬ارزاﻧﻲ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ‬
‫ﭘﺮ از ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺪردﻧﺨﻮر و ژنﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻮران ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﭘﺴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در زاﺋﺪهﻫﺎي ﻣﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ ،‬در ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻫﺎي ﺑﺪردﻧﺨﻮر‬
‫ﻛﻪ ﺗﺎ ﻣﺎه ﭘﻨﺠﻢ در زﻫﺪان ﺑﺰرگ ﻣﻲﺷﻮد )ﺳﭙﺲ ﻣﻲرﻳﺰد(‪ ،‬زاﻧﻮﻫﺎي زﻫﻮار در رﻓﺘﻪ‪،‬‬
‫دﻧﺒﺎﻟﭽﻪ و ﻧﻈﻢ ﺑﺴﻴﺎري از ﻫﻮسﻫﺎي ادراري‪ -‬ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﺮدم ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» ،‬ﺧﺪا ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻫﻤﻪي ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ«؟ او ﺣﻮاﺳﺶ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ‬

‫‪1. Francis Crick‬‬

‫‪2. Leslie Orgel‬‬

‫‪١٠٦‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻫﻮاداران ﺑﻲﺧﺮد آﻓﺮﻳﻨﺶﮔﺮا ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺧﺮاﺑﻜﺎري‪ ،‬ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري و ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي ﻛﺎر‬

‫او اﻋﺘﺒﺎر ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻓﺮاوان‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺪارك و ﮔﻮاهﻫﺎي ﻛﻤﺮﺷﻜﻦ ﻓﺮﮔﺸﺖ‪،‬‬
‫زورﻛﻲ ﺳﺮ ﺧﻢ ﻛﺮده اﻛﻨﻮن ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش ﺷﻜﺴﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن اﻓﺘﺨﺎر‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻮه و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ ﻛﻪ در ﭘﺸﺖ آن‬
‫ذﻫﻨﻲ ﻛﺎرﮔﺮدان و ﺧﻼق وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راه اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﺎﭼﺎرﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاي‬
‫دروﻏﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ را اﺣﻤﻘﻲ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮرﻣﺎل داﺷﺘﻪ و ﻫﻢ ﭼﻮن ﻓﺮدي‬
‫ﺳﺮ ﻫﻢ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﻠﺪ و ﺳﺮ ﺑﻪ ﻫﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺮﻫﻢ ﻛﺮدن ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﻜﻞ ﻛﺎرا ﺑﻪ ﺻﺪﻫﺎ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل زﻣﺎن ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ و در ﮔﺬر اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ اﻧﺒﺎري ﺑﺰرگ از ﻗﺮاﺿﻪﻫﺎ و‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ را ﺗﻠﻨﺒﺎر ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪاي ﺧﻮد دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ اﺣﺘﺮاﻣﻲ ﻗﺎﺋﻞ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﮔﺸﺖ زﻳﺴﺘﻲ »ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺗﺌﻮري« اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﺎي ﻧﺎداﻧﻲ آنﻫﺎ از ﻣﻌﻨﺎي واژه »ﺗﺌﻮري« ﻳﺎ اﻧﮕﺎره و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ از ﻣﻌﻨﺎي واژه‬
‫»ﻃﺮاﺣﻲ« اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ »ﺗﺌﻮري« ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺮﮔﺸﺖ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪاﻛﺮده ‪-‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ روش ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﺮا ﺑﺒﺨﺸﻴﺪ‪ -‬ﺗﺎ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه‪ ،‬ﺟﻮر‬
‫درآﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺲ از ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪن واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﺮ ﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻳﻚ‬
‫ﺗﺌﻮري ﭘﻴﺮوز اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ آن ﻧﻈﺮﻳﻪ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي درﺳﺘﻲ از‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه ﻳﺎ رخ ﻧﺪاده داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ و اﻧﮕﺎره ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر زﻣﺎن ﺑﺮ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ از آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ اوﻛﺎم اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﺎن زﻣﺎن ﻓﺮﻋﻮن در ﻣﺼﺮ ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻦ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﺴﻄﺢ ﮔﺮﻓﺖﻫﺎ را‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺎور ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﺴﻄﺢ ﻛﺎرﻫﺎي‬
‫ﻏﻴﺮﺿﺮوري ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺮ ﮔﺮدن آنﻫﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ دﻗﻴﻖ اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ از زاوﻳﻪ ﻛﺞﺷﺪﮔﻲ ﻧﻮر ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ ﮔﺮاﻧﺶ ‪-‬ﻛﻪ در ﮔﺮﻓﺘﻲ‬
‫در ﺳﻮاﺣﻞ ﻏﺮﺑﻲ اﻓﺮﻳﻘﺎ در ‪ 1292‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1913‬ﻣﻴﻼدي( ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮔﺸﺖ‪ -‬ﺑﺴﻴﺎر‬
‫دلﭘﺬﻳﺮﺗﺮ ﺑﻮده و »ﺗﺌﻮري« ﻧﺴﺒﻴﺖ وي را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٠٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻴﺎن ﻫﻮاداران ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻫﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪه رخ ﻣﻲدﻫﺪ و در واﻗﻊ ﭼﮕﻮﻧﻪ آﻏﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ ﻛﺎرﻳﻚ ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدش‬
‫اﺟﺎزه داده ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺌﻮري ﺑﺎزي ﻛﺮده و ﮔﻤﺎن ﻛﻨﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺣﻴﺎت ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎ ﺟﺪا‬
‫ﺷﺪه از ﻳﻚ دﻧﺒﺎﻟﻪدار ﮔﺬري‪ ،‬ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻤﻪي اﻳﻦ‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺣﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي روشﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ و داﻧﺸﻴﻚ ﻛﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻛﻨﻮن ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن داده ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬آﻓﺮﻳﻨﺶﮔﺮاﻳﻲ ﻳﺎ‬
‫»ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ«‪) ،‬ﺗﻨﻬﺎ زرﻧﮕﻲ آنﻫﺎ در اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد( ﺣﺘﺎ ﻳﻚ‬
‫ﺗﺌﻮري ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﭘﺮ ﻣﺎﻳﻪ آن ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺘﺎ ﻧﻜﻮﺷﻴﺪه ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﭘﺎره ﻛﻮﭼﻚ از ﺟﻬﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ »ﻃﺮاﺣﻲ« ﺑﻬﺘﺮ از ﺣﺮﻳﻒ و‬
‫ﻫﻤﺎورد ﻓﺮﮔﺸﺘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﺑﭽﮕﺎﻧﻪاي را ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ »ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ« آﻓﺮﻳﻨﺶﮔﺮا ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي »ﺑﻠﻪ‪/‬ﺧﻴﺮ« ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻳﺮ ﺑﻮد‪:‬‬

‫آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دﻳﺪهاﻳﺪ ﻛﻪ ﺳﺎزﻧﺪه ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻳﻚ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﺪهاﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺧﻮدروﻳﻲ دﻳﺪهاﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدروﺳﺎز ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﻠﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎ در ﻫﻤﻪي ﻣﻮارد ﭘﺎﺳﺦﻫﺎ را ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ :‬اﻳﻦﻫﺎ ﻫﻤﮕﻲ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺑﺎ رﻧﺞ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه )ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺶ و ﺧﻄﺎ( اﻧﺴﺎنﻫﺎ و ﻛﺎر دﺳﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻮده و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ‬
‫در ﺣﺎل »ﻓﺮﮔﺸﺖ« اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺮﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻮادار ﻧﺎدان آﻓﺮﻳﻨﺶﮔﺮا ﺑﺎ ﺣﻘﺎرت ﺑﻪ‬
‫آن ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ و ﻓﺮﮔﺸﺖ را ﺑﺎ ﮔﺮدﺑﺎدي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮده ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن اﻧﺒﺎر ﻗﺮاﺿﻪ اﺟﺰا‬
‫ﭼﺮﺧﻴﺪه و ﺟﻤﺒﻮﺟﺘﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در آﻏﺎز ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻ »اﻧﺪاﻣﻲ« در ﻣﻴﺎن ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﺑﻪ راه ﺳﺮﻫﻢ ﺷﺪن آن ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن و‬
‫از دﺳﺖ دادن »اﻧﺪامﻫﺎ« )ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎلﻫﺎ( ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﮔﺮدﺑﺎد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن در ﻓﺮﮔﺸﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﺨﭽﺎل اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﻼب‬

‫‪١٠٨‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮي در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻫﺴﺖ و آن اﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﻤﺒﻮﺟﺖﻫﺎ‬
‫ﭼﻴﺴﺘﺎﻧﻲ ﺣﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﺎ »اﻧﺪام ﻫﺎي« ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ ﻳﺎ اﺿﺎﻓﻲ و ﺑﺪردﻧﺨﻮر ﺑﻪ ارث ﺑﺮده از‬
‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎزدﻫﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ اﻳﻦ اﻧﻔﺠﺎر ﻛﻬﻨﻪي ﻏﻴﺮ‬
‫ﺗﺌﻮرﻳﻚ را ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ ﻓﺮﻳﺒﻜﺎراﻧﻪ در ﭘﻮﺷﺶ ﻧﻮي »ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ«‪،‬‬
‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻳﻢ؟ ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ »ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪاي« در آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن اﺟﻲ ﻣﺠﻲﻫﺎي ﻛﻬﻨﻪ‬
‫اﺳﺖ )ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻣﺠﻲ ‪ -‬اﺟﻲ(‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﻴﻮه ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل »ﻓﺮﮔﺸﺖ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬در راﻫﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻣﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل »ﻓﺮﮔﺸﺖ« ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﻧﻴﻤﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﻓﺮوردﻳﻦ ‪) 1385‬آورﻳﻞ ‪ (2006‬ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﭘﺲ از ﻳﻚ دوره ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ در داﻧﺸﮕﺎه اورﮔﻦ‪ ١‬در ﻣﺠﻠﻪي ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭼﺎپ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺎزﺳﺎزي ژنﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ از ﺟﺎﻧﻮران ﻣﻨﻘﺮضﺷﺪه ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺗﺌﻮري و‬
‫ﻧﺎﻓﺮﺿﻴﻪ »ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺳﺎده ﻧﺸﺪﻧﻲ‪ «٢‬ﻳﻚ ﻟﻄﻴﻔﻪ ﺧﻨﺪهدار اﺳﺖ‪ .‬آنﻫﺎ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮلﻫﺎي ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ دوﺑﺎره ﻳﺎ دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻧﺪامﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎ روش آزﻣﺎﻳﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهي ﻛﻠﻴﺪ و ﻗﻔﻞ ﻛﻨﺶ ﻛﺮده و ﻫﻮرﻣﻮنﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن را »روﺷﻦ« و »ﺧﺎﻣﻮش« ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ آراﻳﺶ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺳﺮآﻏﺎزي ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ‬
‫در ‪ 450‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﭘﻴﺶ و ﻗﺒﻞ از ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺣﻴﺎت ﺑﻪ ﺑﻴﺮون از آبﻫﺎ و ﭘﻴﺶ‬
‫از ﻓﺮﮔﺸﺖ اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﺳﺮﺷﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲداﻧﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﻨﺎدﮔﺬاران دﻳﻨﻲ ﺣﺘﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ آن را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻨﺪ ﭼﻮن دز ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫زﺑﺎنﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ در ﻧﻤﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺶﻓﺮضﻫﺎ و ﮔﻤﺎﻧﻪزﻧﻲﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪن اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺳﺮﻫﻢ‬
‫ﻛﺮده و ﺗﺎ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﭘﺎي آﻓﺮﻳﺪﮔﺎري را در اﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﻛﻨﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫﻤﺎن ﺑﻲ‬
‫ﺑﺎري و ﺑﻴﻬﻮدﮔﻲ در ﭘﺮﺳﺶ ﺧﺎﻟﻖ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ارﺳﻄﻮ‪ ٣‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺮدورزي او‬
‫در ﺑﺎره ﻣﺤﺮك ﻏﻴﺮﻣﺘﺤﺮك‪ ۴‬و ﻣﻌﻠﻮل ﻏﻴﺮﻣﻌﻠﻮل‪ ۵‬آﻏﺎز اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻮده ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫‪1. University of Oregon‬‬

‫‪2. Irreducible complexity‬‬
‫‪3. Aristotle‬‬
‫‪4. Unmoved mover‬‬

‫‪١٠٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﻪ در ﻣﻨﻄﻖ ﻧﺎﭼﺎرﻳﻢ ﭼﻬﻞ و ﻫﻔﺖ ﻳﺎ ﭘﻨﺠﺎه و ﭘﻨﺞ ﺧﺪا داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺟﺎ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺣﺘﺎ‬
‫ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺖ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺟﺎ از ﺗﻴﻎ اوﻛﺎم ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﺎن از ﻳﻚ ﻣﺤﺮك‬
‫اوﻟﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻳﻜﻲ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺪد ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ روﺑﺮو ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺗﺮ ﺑﻮدن از ﻣﺎ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻨﮕﺪل و ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ دﻣﺪﻣﻲ ﻣﺰاج اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺪارك ﺳﻨﮕﻮاره اي و ﻣﺪارك و ﮔﻮاهﻫﺎي زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 98‬درﺻﺪ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪه ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬دورهﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ از اﻧﻔﺠﺎر ﺣﻴﺎت وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ »اﻧﻘﺮاض‬
‫ﻫﺎي« ﺑﺰرگ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺪاري و ﺑﻘﺎي ﺣﻴﺎت ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺮ روي‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺎره ﺳﺮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻳﻚ ﭼﺸﻢاﻧﺪازي ﻣﻴﻜﺮو‬
‫و ﮔﺬراي از زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻮﭼﻚ اﻧﺴﺎنﻫﺎ دارﻳﻢ‪ :‬ﻣﺮدﻫﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎرورﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده ﻛﻪ در ﺟﺎي ﺧﻮدش ﻋﺬاﺑﻲ ﺑﺰرگ‬
‫ﺑﻮده ‪-‬اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﺪان ﻫﻢ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺿﺮورت رﻳﺨﺘﻦ در ﺟﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ و‬
‫راﺣﺖ ﺷﺪن از ﺷﺮش‪) .‬دﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن راهﻫﺎي آﺳﺎن و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آرام ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﭘﻴﺶ ﻓﺮض »ﻃﺮاﺣﻲ‪ «،‬ﺑﻴﺨﻮدي ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻨﺠﻪ اﻓﺰودهاﻧﺪ‪ (.‬زادآوري ﻓﺮاوان و‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ در ﺣﺸﺮات ﻳﺎ ﮔﻨﺠﺸﻚ ﻳﺎ ﻣﺎﻫﻲ آزاد ﻳﺎ ﻛﺪﻓﻴﺶ‪ ،‬اﻓﺮاطﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ وﻟﻲ ﻧﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻘﺎي ﻧﺴﻞ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻧﻮران رده ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ از اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻌﺎف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ درﮔﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻮده و ‪-‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞﻫﺎي ﺧﻮدآﺷﻜﺎر و ﺑﺪﻳﻬﻲ‪ -‬ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ آنﻫﺎ‬
‫را ﺑﺮﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ آنﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ در آﺳﻴﺎ‪ ،‬در ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ و‬
‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺪارك ﺛﺒﺖﺷﺪه اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ دوره ﺑﻠﻨﺪ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ‬

‫‪5. Uncaused cause‬‬

‫‪١١٠‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ردﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دورهﻫﺎي ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري و‬
‫ﺳﻴﺎﻫﻲ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺣﻴﺎت اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﺎﺳﺘﻪ اﺷﺎره دارد‪ .‬اﻛﻨﻮن‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪي ﺟﻤﻌﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺳﻴﻞ ﺑﺰرگ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﻳﺎي ﺳﻴﺎه و ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ ﺷﻜﻞﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدن رخ داده‬
‫و اﻳﻦ رخ داد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﺮ داﺳﺘﺎنﺳﺮاﻳﺎن ﻣﻴﺎن دو رودان و ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺑﺪي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺳﻔﺮﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ‬
‫ﻛﻮه آرارات‪ ۶‬در ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻧﻮﻳﻦ‪ ٧‬از ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ ﻛﻪ روزي ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﺑﻘﺎﻳﺎي ﻛﺸﺘﻲ ﻧﻮح را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻴﻬﻮده ﻫﺴﺖ و ﺣﺘﺎ اﮔﺮ در ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﻛﺸﺘﻲ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﻫﻢ ﺑﺸﻮﻧﺪ ﭼﻴﺰي دﺳﺘﺸﺎن را ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ وﻟﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﺨﺖ‬
‫آن را داﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎزﺳﺎزي آن ﭼﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ رخ داده را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮﻳﺶ را رو در روي‬
‫ﭼﻴﺰي ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاﻣﻮشﻧﺸﺪﻧﻲﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮح ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﺗﻮﻓﺎن ﻧﻮح ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻚ دﻳﻮار ﺑﻠﻨﺪي از آبﻫﺎي ﺳﻴﺎه ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻏﺮشﻛﻨﺎن ﻳﻚ ﺟﻠﮕﻪ ﭘﺮ ﺟﻤﻌﻴﺖ را‬
‫درﻧﻮردﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﺪاد »آﺗﻼﻧﺘﻴﺴﻲ‪ «٨‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮات ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﺴﺒﻴﺪه‪،‬‬
‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ از ﻣﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﺧﺎﻃﺮهي ﻓﺮاﻣﻮشﺷﺪه ﻳﺎ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺗﺎرﻳﻜﻲ از آن ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢﻗﻄﺎران اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺎ در اﻣﺮﻳﻜﺎ آﻣﺪه ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ‬
‫ﺳﺪهي ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﻪ ﻧﻴﻤﻜﺮه ﻏﺮﺑﻲ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ و ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮاﻧﻪ ﻛﻨﺶ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺎرﺗﻠﻮﻣﺌﻮ د ﻟﺲ‬
‫ﻛﺎﺳﺎس‪ ،٩‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﭘﻮزشﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮده و اﻋﺘﺮاف‬
‫ﻛﺮده ﻛﻪ ﻛﻞ ﻛﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺪ دروﻧﻲ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻪ »ﺑﻮﻣﻴﺎن« در ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺑﺪون آﺷﻔﺘﮕﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮده‬
‫و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ و ﭘﺮﺗﻐﺎل ﺑﺨﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ دوﺑﺎره ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻲ از دﺳﺖ داده ﻛﻪ ﻛﻬﻦ‬
‫ﺗﺮ از راﻧﺪه ﺷﺪن آدم و ﺣﻮا از ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ آرزوﻳﻲ ﺑﻴﻬﻮده و ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي‬

‫‪6. Mount Ararat‬‬

‫‪7. Modern Armenia‬‬
‫‪8. Atlantis‬‬
‫‪9. Bartolemeo de las Casas‬‬

‫‪١١١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﻮد‪ :‬اوﻟﻤﻚﻫﺎ‪ ١٠‬و ﻗﺒﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ ﺧﺪاﻳﺎن ﺧﻮﻳﺶ را داﺷﺘﻪ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﺪن اﻧﺴﺎن ﺧﺸﻤﺶ ﻓﺮو ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ‪ -‬و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻧﻮﺷﺘﺎري‪،‬‬
‫ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ را ﮔﺴﺘﺮش داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﻮﺷﺘﻪ و‬
‫ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪي ‪ 365‬روز را ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ ﺗﺮ از ﻫﻤﺘﺎي اروﭘﺎي ﺧﻮد ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ‬
‫اﺟﺘﻤﺎع وﻳﮋه ‪ -‬ﻣﺎﻳﺎﻫﺎ‪ -‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ زﻳﺒﺎي ﺻﻔﺮ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ اﺷﺎرهي‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﺮدم و ﺑﺪون آن ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت رﻳﺎﺿﻲ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ارزش داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﺎپﻫﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ »ﺻﻔﺮ« ﻫﻢ ﭼﻮن ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و‬
‫ارﺗﺪاد ﭘﺎﻳﺪاري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه آن ﻋﺮبﻫﺎ )وﻟﻲ در واﻗﻊ‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﻳﺖ( اﺳﺖ وﻟﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻳﻚ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺮﺳﻨﺎك در آن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از ﺗﻤﺪنﻫﺎي اﻳﻦ ﺑﺎرﻳﻜﻪ ﺧﺸﻜﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ درﺑﺎره ﺷﻬﺮﻫﺎي و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﭘﻬﻨﺎوري ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ در ﭘﻬﻨﻪي ﺣﻮزه‬
‫ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي‬ ‫آﻧﺪﻫﺎ‪١٢‬‬ ‫و ﮔﺴﺘﺮشﻳﺎﻓﺘﻪ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻮاﺣﻲ‬ ‫آﻣﺎزون‪١١‬‬

‫ﺟﺪي ﺗﺎزه ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﻟﻴﺪه و ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪه ﺗﺎزه آﻏﺎز ﮔﺸﺘﻪ ﻫﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺎ و اﺑﺮاﻫﻴﻢ و ﻋﻴﺴﺎ و ﻣﺤﻤﺪ و ﺑﻮدا ﻣﻮرد ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫دﺳﺘﻲ در اﻳﻦ ﮔﺰارهﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﻳﻨﻲ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻲﮔﻤﺎن اﻳﻦ ﻣﺮدم در اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮب اﺳﻄﻮرهﻫﺎي آﻓﺮﻳﻨﺶ و اﻟﻬﺎمﻫﺎﻳﻲ از‬
‫ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي اﻟﻬﻲ ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ رﻧﺞ ﺑﺮده و ﺷﺎدي ﻛﺮده و ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫در ﻧﻤﺎزﻫﺎي »ﻣﺎ« داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ آنﻫﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ آﮔﺎﻫﻲ ﺗﻠﺨﻲ‬
‫ﻣﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آنﻫﺎ را ﻫﻤﺎن ﺟﻮر ﻳﺎد ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﻫﻤﺎن ﺟﻮر ﻛﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ . . .‬ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺪارد ﭼﻮن دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ داﺳﺘﺎنﻫﺎي »ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋﻮد« آنﻫﺎ و‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﻧﺒﻮي و اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﮔﺮاﻣﻲ و ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي آﻧﺎن اﻧﮕﺎر ﺷﺎﻳﺪ در ﺳﻴﺎرهي‬
‫دﻳﮕﺮي رخ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ واﻗﻌﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻮسﺑﺎزيﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪10. Olmec‬‬
‫‪11. Amazon‬‬
‫‪12. Andes‬‬

‫‪١١٢‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﮔﻮﻳﺎ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ دودﻟﻲ ﻛﻤﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮدم ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻓﺎﺗﺢ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺧﻮد و ﻧﻪ ﻓﺎﺗﺤﺎن از‬
‫آن آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺘﻪ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﻜﺮبﻫﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻮﻣﻲ ﺑﻮده ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺟﺎ‬
‫آورده ﺷﺪه ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﺑﺰرگ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ در داﺳﺘﺎن »ﭘﻴﺪاﻳﺶ« ﺧﻮدﻣﺎن از آن آﮔﺎه ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫در ﻳﻚ ﭘﺎراﮔﺮاف ﻳﺎ ﺑﻨﺪ اﺛﺒﺎت ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﻚ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻧﺎدان ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﭼﻮن ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻫﻤﻪي ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺎﻫﻴﺎن‬
‫»ﺑﺮﺗﺮي« داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ از ﻫﻴﭻ داﻳﻨﺎﺳﻮر‪ ،‬ﭘﻠﺰﻳﺮﺳﻮرا ﻳﺎ ﭘﺘﺮداﻛﺘﻴﻠﺲ‪ ١٣‬ﻧﺎم ﺑﺮده‬
‫ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻪ آنﻫﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻛﺎري ﺑﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ‬
‫و ﻓﺮﺿﻲ وﻳﮋه آدمﻫﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ از ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻧﺪار ﻛﻴﺴﻪداري ﻧﺎم‬
‫ﺑﺮده ﻧﺸﺪه زﻳﺮا اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ‪-‬ﭘﺲ از اﻣﺮﻳﻜﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﺰد دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﻳﻚ »ﺑﻬﺸﺖ« ﻧﻮ‪-‬‬
‫ﺑﺮ روي ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهاي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦﻫﺎ در ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﭘﺎداش ﭼﻴﺮﮔﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﻜﺮبﻫﺎ و ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎ داده ﻧﺸﺪه زﻳﺮا وﺟﻮد اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺎي‬
‫ﺟﺎﻧﻮري ﺿﺮوري وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻫﻨﻮز ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و درك ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﮔﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻳﺎ درك ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻲدرﻧﮓ روﺷﻦ ﻣﻲﮔﺸﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ رﻳﺨﺖ از ﺣﻴﺎت‬
‫ﺑﺮ ﻣﺎ »ﺑﺮﺗﺮي« دارد و ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا اﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮي را ﺗﺎ ﭘﺲ از ﻛﻨﺎر زدن روﺣﺎﻧﻴﻮن‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و ﺗﺎزه ﭘﺲ از آن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﭘﻴﺶ آورد‪ .‬ﺣﺘﺎ‬
‫ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺘﻮر‪١۵‬‬ ‫و »ارﺗﺶ ﻧﺎدﻳﺪﻧﻲ« ﻣﻴﻜﺮب ﻟﻮﻳﻲ‬ ‫ﺳﺎﭘﻴﻨﺲ‪١۴‬‬ ‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﻣﻴﺎن ﻫﻮﻣﻮ‬
‫ﻫﻴﭻ رو ﻗﻄﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ دياناي )‪ (DNA‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﻣﺎ را ﺗﻮاﻧﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﺗﺮﺗﻴﺐ ژﻧﻮم‬
‫ﻫﻤﺎوردﻫﺎي ﻣﺮگآﻓﺮﻳﻦ ﺧﻮدﻣﺎن را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻳﺮوس آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا ﻣﺮﻏﻲ‪ ١۶‬را درﻳﺎﻓﺘﻪ و آن‬
‫ﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ را روﺷﻦ ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻫﻢ ﭼﻮن ﺟﺎﻧﻮري ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻲ ﻏﺪهﻫﺎي ﻓﻮق ﻛﻠﻴﻮي و ﻛﻮﭼﻜﻲ‬
‫ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﻟﻮبﻫﺎي ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻨﺎكﺗﺮﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪاي ﭘﻴﺶ رو ﻣﺎ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ وزن‬

‫‪13. Dinosaurs or plesiosaurs or pterodactyls‬‬

‫‪14. Homo sapiens‬‬
‫‪15. Louis Pasteur‬‬
‫‪16. Avian flu virus‬‬

‫‪١١٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺎ در ﻧﻈﺎم ﭼﻴﺰﻫﺎ و ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺎ در ﮔﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮري‬
‫ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺨﺸﺶ ﺑﺨﻴﻼﻧﻪي ﻣﺎده ﺟﻤﺠﻤﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮاي‬
‫زﻣﺎن ﺑﻠﻨﺪي درﺑﺎره آن ژرف ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﻢ‪ .‬ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﻣﻜﺎن ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﻮدن ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎ‬
‫روي زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه دﺷﻮار و ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ درﺑﺎره ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪي‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن در اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس‪ ،‬درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻦ و درس ﻋﺒﺮت ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻗﺒﺎﻳﻞ و ﺟﺎﻧﻮران دﻳﮕﺮ و ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﻴﺮي راﻛﺖ و ﻣﺎﻫﻮاره ﺑﺮاي آﺳﺎن ﻛﺮدن ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ :‬وﻟﻲ آﻧﮕﺎه‬
‫اﻳﻦ آﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﺮگ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ و در ﭘﻲ آن ﻣﺮگ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ و ﺳﭙﺲ ﮔﺮﻣﺎي‬
‫ﻣﺮﮔﺒﺎر ﮔﻴﺘﻲ آراﻣﺸﻲ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ .‬ﻫﻨﻮز‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺮدﻧﺪ و ﺑﺨﺖ ﮔﻔﺘﻦ داﺳﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻮزاداﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوز در اﻳﻦ‬
‫دم ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻲ ﺳﻮد و ﺑﺎ ﺗﺮس و درد ﻟﻮﻟﻴﺪه و ﻣﻲﻣﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ‪ 1288‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1909‬ﻣﻴﻼدي( ﻛﺸﻔﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮ ارزش در ﻛﻮهﻫﺎي‬
‫راﻛﻲ ﻛﺎﻧﺎدا‪ ،١٧‬در ﻣﺮز ﺑﺮﻳﺘﻴﺶ ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ‪ ،١٨‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آن ﺟﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻴﻞﻫﺎي‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺳﺎزهاي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻫﻴﭻ وﻳﮋﮔﻲ ﺟﺎدوﻳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و‬ ‫ﺑﻮرﮔﺲ‪١٩‬‬

‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ زﻣﺎن ﻳﺎ درﻳﭽﻪاي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﺮاي دﻳﺪن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮاﻧﺎ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪي ﺑﺴﻴﺎر دور‪ :‬اﻳﻦ ﻣﻌﺪن ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﻧﺰدﻳﻚ ‪ 570‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬
‫ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪه و آن ﭼﻪ را ﻛﻪ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻣﺎﻧﻲ »اﻧﻔﺠﺎر ﻛﺎﻣﺒﺮﻳﻦ‪«٢٠‬‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺒﻂ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪي ﻓﺮﮔﺸﺖ »ﻣﺮگﻫﺎ« و‬
‫اﻧﻘﺮاضﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﻧﻴﺰ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﻮده زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ دوﺑﺎره ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورده و ﻓﺮاوان ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)ﻳﻚ »ﻃﺮاح« ﺧﺮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺪون اﻳﻦ دورهﻫﺎي اﻧﻔﺠﺎر و ﺗﻜﻪ ﭘﺎره‬
‫ﻛﺮدن‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪(.‬‬

‫‪17. Canadian Rockies‬‬ ‫ﺭﺷﺗﻪﮐﻭﻩ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎی ﺷﻣﺎﻟﯽ ﺩﺭ ﮐﺎﻧﺎﺩﺍ‬

‫‪18. British Columbia‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﺳﺗﺎﻥﻫﺎی ﮐﺎﻧﺎﺩﺍ‬
‫‪19. Burgess shale‬‬
‫‪20. The Cambrian explosion‬‬

‫‪١١٤‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎﻧﻮران دوره ﻧﻮﻳﻦ ﺟﺎن ﺑﺪر ﺑﺮده‪ ،‬رﻳﺸﻪ در اﻳﻦ دوران ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﺒﺮﻳﻦ داﺷﺘﻪ وﻟﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1288‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1909‬ﻣﻴﻼدي( ﻣﻴﻼدي ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﺻﻮرﺗﻲ در زادﮔﺎه اﺻﻠﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺎ آن‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﮔﻮاهﻫﺎ و ﻣﺪارك اﺳﺘﺨﻮاﻧﻲ و ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮده در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻨﮕﻮارهﻫﺎي ﺷﻴﻞﻫﺎي ﺑﻮرﮔﺲ داراي »اﺟﺰاي ﭘﻴﻜﺮي ﻏﻴﺮ ﺳﺨﺖ‪ «٢١‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺧﻮرده ﺷﺪه در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﮔﻮارﺷﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻴﻞﻫﺎي ﺑﻮرﮔﺲ ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓ‬
‫روزﺗﺎ‪ ٢٢‬ﺑﺮاي ﮔﺸﻮدن راز رﻳﺨﺖ و ﺷﻜﻞﻫﺎي زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ و ﺣﻴﺎت ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻔﺲ ﮔﺮاﻳﻲ‪ ٢٣‬ﺧﻮد ﻣﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻳﺎ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻛﺎرﺗﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫در ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻓﺮﮔﺸﺖ را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﭘﻠﻜﺎن ﻳﺎ ﻧﻤﻮدار ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻲ در ﺣﺎل ﺧﻔﮕﻲ ﺑﺮ روي ﺳﺎﺣﻞ در روي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ در ﻓﺮﻳﻢﻫﺎي ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻜﺮﻫﺎي ﻗﻮز ﻛﺮده و ﻟﺐ ﺷﺘﺮي و دﺳﺖ آﺧﺮ ﺑﻪ‬
‫آﻫﺴﺘﮕﻲ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﻳﺴﺘﺎده ﻛﺖ و ﺷﻠﻮاري ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﺘﺮ ﺧﻮد را‬
‫ﻣﻲﺟﻨﺒﺎﻧﺪ و داد ﻣﻲزﻧﺪ‪» ،‬ﺗﺎﻛﺴﻲ!« ﺣﺘﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي »دﻧﺪاﻧﻪدار« ﻧﻮﺳﺎنﻫﺎ را‬
‫ﻣﻴﺎن ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪن و ﻧﺎﺑﻮدي‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪنﻫﺎي ﺑﻌﺪي و اﻧﻘﺮاضﻫﺎي ﺑﻌﺪﺗﺮ ﺟﺎﻧﻮران‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﻤﻮدار روﻳﺪاد ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﮔﻴﺘﻲ را ﻛﺸﻴﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو‬
‫ﻣﻮاﻓﻖ و ﻫﻢﻧﻮا ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﺎﻳﺪاري ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ :‬ﺟﺎﻧﻮران ﻛﻢ ﺷﻤﺎر ﻳﺎ ﻣﺮده ﻳﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺟﺎﻧﻮر‬
‫ﻛﺎﻣﻴﺎب و ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮ ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﻮدن ﻧﺪارد و‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﭙﺎن ﺟﻲ ﮔﻮﻟﺪ‪ ٢۴‬دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺷﻨﺎس‪ ٢۵‬ﺑﺰرگ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻴﻞﻫﺎي ﺑﺮوﮔﺲ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬وي آﺷﻔﺘﻪﺗﺮﻳﻦ و ﻧﮕﺮانﻛﻨﻨﺪهﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺖ را داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺷﻨﺎس ﺑﺰرگ‬
‫ﺳﻨﮕﻮارهﻫﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ دﻗﻴﻘﻪ آنﻫﺎ را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ‬

‫‪21. Soft anatomy‬‬

‫‪22. Rosetta Stone‬‬ ‫ﺳﻧﮓ ﻧﺑﺷﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺻﺭ ﺑﺎﺳﺗﺎﻥ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻭﺷﺗﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻧﻭﺷﺗﻪﺷﺩﻩ ﻭ ﮐﻠﻳﺩی ﺑﺭﺍی‬
‫ﺧﻁ ﻫﻳﺭﻭﮔﻠﻳﻑ ﺷﺩﻩ ﺍﺳﺕ‬
‫‪23. Solipsism‬‬
‫‪24. Stephen Jay Gould‬‬
‫‪25. Paleontologist‬‬

‫‪١١٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺸﻮد درﺧﺖ زﻧﺪﮔﻲ را دوﺑﺎره ﻛﺎﺷﺖ ﻳﺎ اﻳﻦ ﺳﻮپ را دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺟﻮش آورد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر‬
‫اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪي ﻛﻪ ﻣﺎ اﻛﻨﻮن »ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ« ﻧﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ارزش ﮔﻔﺘﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي آن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ و‬
‫ﺷﻤﺎ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﮔﻮﻟﺪ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻧﺒﻮد‪ :‬در ﺟﻮاﻧﻲ ﮔﻮﻟﺪ ﺗﺸﻨﻪي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺷﺪه‬
‫و ﻣﻔﻬﻮم »ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ« ﺑﺮاي وي ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ داﺷﺖ‪ .‬وﻟﻲ وي ﺑﺴﻴﺎر درﺳﺘﻜﺎر و روﺷﻦ‬
‫اﻧﺪﻳﺶ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺪارﻛﻲ ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮﻳﺶ را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﺎن ﻓﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮي و ﺳﻨﮕﺪﻻﻧﻪ ﻓﺮﮔﺸﺖ‬
‫ﻳﻚ »ﺟﻬﺖ و ﺳﻮ« ﺑﻪ ﺳﻮي زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﺎ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﮔﻮﻟﺪ ﺧﻮدش را از اردوﮔﺎه آﻧﺎن‬
‫ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬او اﺛﺒﺎت ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺸﻮد از دوره ﻛﺎﻣﺒﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎر ﺑﻲﻛﺮاﻧﻲ از روﻳﺪادﻫﺎي‬
‫ﻓﺮﮔﺸﺘﻲ را ﺛﺒﺖ ﻛﺮده و ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻮده »ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ« و ﻧﻮار ﺿﺒﻂ ﺷﺪه را دوﺑﺎره‬
‫اﺟﺮا ﻧﻤﻮد ﻫﻴﭻ اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻧﺪاران ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ‬
‫درﺧﺖ ﻓﺮﮔﺸﺘﻲ )ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻬﺘﺮي از آن‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮ روي ﺑﻮﺗﻪﻫﺎي ﭘﺮﭘﺸﺖ‬
‫اﺳﺖ( ﺑﺪون رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﻤﻴﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي »آﻏﺎز« دﻳﮕﺮي ﺷﺪه‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻮﻳﺎ و ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪه‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﭘﻮﻳﺎ و ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺑﻮده وﻟﻲ‬
‫ﭘﮋﻣﺮده ﺷﺪه و از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارﻳﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﺮﺷﺖ و وﺟﻮد ﻣﺎ‬
‫ﻣﻬﺮهدار اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻬﺮهداران ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه )ﻳﺎ »ﻃﻨﺎبداران‪ («٢۶‬در ﺷﻴﻞﻫﺎي‬
‫ﺑﺮوﮔﺲ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﻮر ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻧﺘﻲ )دو اﻳﻨﭽﻲ( ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﺎﻣﻲ وﻳﮋه و زﻳﺒﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫‪٢٧‬‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪن ﻧﺰدﻳﻚ رﺷﺘﻪﻛﻮه و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاي زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻣﻮﺟﻲ ﺷﻜﻞ ﭘﻴﻜﺎﻳﺎ ﮔﺮاﺳﻴﻠﻨﺰ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮري ﻧﺨﺴﺖ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺮم دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه‬
‫)ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ داﻧﺶ ﻣﺎ در واﻗﻊ در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ(‪ ،‬وﻟﻲ در اﻧﺪامﻫﺎي اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺪار‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ و اﻧﻌﻄﺎف ﺳﺘﻮن ﭘﺸﺘﻲ ﻳﻚ‬
‫ﺿﺮورﺗﻲ ﭘﻴﺶ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﻮده ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪا ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ رﻳﺨﺖ‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ و ﺣﻴﺎت ﭘﻴﺶ از ﺑﺴﺮ آﻣﺪن دوران ﻛﺎﻣﺒﺮﻳﻦ از ﻣﻴﺎن رﻓﺖ وﻟﻲ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ را از زﺑﺎن ﮔﻮﻟﺪ ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪26. Chordate‬‬
‫‪27. Pikaia gracilens‬‬

‫‪١١٦‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﻧﻮار زﻣﺎن را ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺑﺮوﮔﺲ ﺑﺮﺳﻴﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‬

‫دوﺑﺎره اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻴﻜﺎﻳﺎ در اﻳﻦ اﺟﺮا زﻧﺪه ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻤﮕﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫آﻳﻨﺪه‪ ،‬زدوده ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪ -‬ﻫﻤﻪ از ﻛﻮﺳﻪ ﺗﺎ ﺳﻴﻨﻪ ﺳﺮخ و اوراﻧﮕﻮﺗﺎن و ﻣﺎ‪ .‬از‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻤﻴﺰي ﻣﺪارك ﺑﺮوﮔﺲ را ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻣﺎ‬
‫آن را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻣﺘﻴﺎز وﻳﮋهاي ﺑﺮاي ﺑﻘﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﻜﺎﻳﺎ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬اﮔﺮ دوﺳﺖ دارﻳﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ را ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ‪ -‬ﭼﺮا‬
‫اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺖ؟‪ -‬ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از ﭘﺎﺳﺦ در ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻴﻤﺎﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ در آن دﺳﺘﻲ داﺷﺘﻪ و ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﭘﻴﻜﺎﻳﺎ‬
‫در ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﺮوﮔﺲ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻲﻫﻤﺘﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫را ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺨﻲ داراي ﻫﻴﭻ ﺑﺎري در ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﺴﻴﺮ ﻓﺮﮔﺸﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﻤﻮﻣﻲ آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻮمﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪن ﭘﻴﻜﺎﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪي ﺗﺼﺎدﻓﻲ در »ﺗﺎرﻳﺦ«‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﭘﺎﺳﺨﻲ »ﺑﻬﺘﺮي« داد و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ راﻫﻜﺎر‬
‫ﮔﻴﺮا و ﺟﺬاب ﺗﺮي را ﺗﺼﻮر ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ راه ﺧﻮد‬
‫را ﻣﻴﺎن ﭘﺮﺗﻨﻮعﺗﺮﻳﻦ و ﮔﻴﺮاﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎزﻳﻢ‪ -‬ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫رﻧﺞﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ آزادي را‬
‫داده ﻛﻪ در راه ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺧﻮﻳﺶ ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﻮﻳﻢ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ راه »ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه« در ﻣﻴﺎن ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ آواي ﻣﻌﺘﺒﺮ و ﺑﺎ ﺣﺎﻟﻲ از ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ و اﻧﺴﺎندوﺳﺖ ﻓﺪاﻛﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬اﻧﮕﺎره و ﺗﺌﻮري آﺷﻮب‪ ٢٨‬ﻣﺎ را‬
‫ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺎل زدن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﭘﺮواﻧﻪ آﺷﻨﺎ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ در آن ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺴﻴﻢ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﻪ‬

‫‪28. Chaos theory‬‬

‫‪١١٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺗﻮﻓﺎﻧﻲ دﻳﻮاﻧﻪوار ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎب اوﮔﻲ ﻣﺎرچ‪ ٢٩‬از ﺳﺎل ﺑﻠﻮ‪ ٣٠‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ از اﺛﺮ‬
‫ﭘﺮواﻧﻪاي را زﻳﺮﻛﺎﻧﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪ »اﮔﺮ ﭼﻴﺰي را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮدي‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻫﻢ‬
‫ﺟﻮار آن را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ «.‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻛﺘﺎب اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻴﺨﻜﻮب ﺷﺪهي ﮔﻮﻟﺪ وﻟﻲ‬
‫ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻋﻨﻮاﻧﻲ‬ ‫‪٣١‬‬ ‫ﺑﺎزﻛﻨﻨﺪه اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺷﻴﻞﻫﺎي ﺑﺮوﮔﺲ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ‬
‫دوﭘﻬﻠﻮ ﺑﺎ ﺑﺎزﺗﺎﺑﻲ از ﻳﻜﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي اﺣﺴﺎﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ .‬در ﺣﺎل و ﻫﻮاي ﭘﺮ‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺶ وﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺟﻴﻤﻲ اﺳﺘﻮرات‪ ٣٢‬آرزو ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ زاده ﻧﺸﺪه‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﺷﺘﻪاي ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻬﺎن را در ﺻﻮرت ﺑﺮآورده ﺷﺪن اﻳﻦ آرزو ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻨﻮﻧﺪهي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﺑﺪون ﺗﺤﺼﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي‬ ‫ﻫﺎﻳﺰﻧﺒﺮگ‪٣٣‬‬ ‫از ﻗﺎﻋﺪهي ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﭼﻴﺰي‪ ،‬اﺛﺮي ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ ﺑﺮ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﭼﻴﺰ ﻣﻮرد اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﮔﺎو در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﻴﺮه ﺑﻪ ﻧﻬﻨﮓ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫اﺳﺐ‪ :‬ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﻣﺎ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﻧﺪه ﺑﻮدن ﻣﺎ در اﻳﻦ‬
‫زﻣﺎن و ﺑﺎ اﻳﻦ رﻳﺨﺖ اﻣﺮوزي‪ ،‬در واﻗﻊ در دﺳﺖ ﺗﺼﺎدف و ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ آن ﮔﺎه‬
‫دﺳﺖ ﻛﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎري ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻓﺮﮔﺸﺖ آﺗﻲ ﻣﻐﺰ ﻧﺎﻗﺺ ﺧﻮدﻣﺎن و‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ در ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﺴﺘﺮش زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‬
‫از ﻛﺎرﻫﺎي اﻧﺠﺎمﺷﺪه ﺑﺮاي روي ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدي و ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺧﻮﻧﻲ ﺑﻨﺪ ﻧﺎف اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻲ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ را در راه‬ ‫ﭘﺮﻳﻨﺴﺘﻮن‪٣۵‬‬ ‫از داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﮔﺮاﻧﺖ‪٣۴‬‬ ‫ﭘﻴﺘﺮ و رزﻣﺎري‬
‫داروﻳﻦ ﮔﺎم ﺑﺮداﺷﺘﻪ و در ﺟﺰاﻳﺮ ﮔﺎﻻﭘﺎﮔﻮس‪ ٣۶‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﻲ در ﻳﻚ ﺟﺰﻳﺮه‬
‫ﻛﻮﭼﻚ از داﻓﻦ ﺑﺰرگ‪ ٣٧‬زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده و در واﻗﻊ ﺷﻴﻮهاي ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻓﻨﭻﻫﺎ‪ ٣٨‬و ﺳﺎزﮔﺎر‬
‫ﺷﺪن آنﻫﺎ ﺑﺎ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲﻫﺎي ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮرﺳﻲ و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﻪ‬

‫‪29. Augie March‬‬

‫‪30. Saul Bellow‬‬ ‫ﻳﮏ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﮐﺎﻧﺎﺩﺍﻳﯽ‪-‬ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﺭﻧﺩﻩ ﻧﻭﺑﻝ ﺍﺩﺑﻳﺎﺕ )‪(١٩١٥-٢٠٠٥‬‬
‫‪31. Wonderful Life‬‬ ‫ﻳﮏ ﻓﻳﻠﻡ ﺳﺎﺧﺗﻪﺷﺩﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ١٣۴٣‬ﺧﻭﺭﺷﻳﺩی‬
‫‪32. Jimmy Stewart‬‬ ‫ﺑﺎﺯﻳﮕﺭ ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪(١٩٠٨-١٩٩٧‬‬
‫‪33. Heisenberg‬‬
‫‪34. Peter and Rosemary Grant‬‬
‫‪35. Princeton University‬‬
‫‪36. Galapagos Islands‬‬ ‫ﭼﻧﺩﻳﻥ ﺟﺯﻳﺭﻩ ﺩﺭ ﺍﻗﻳﺎﻧﻭﺱ ﺁﺭﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﺳﺗﺎﻥﻫﺎی ﺍﮐﻭﺍﺩﻭﺭ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎی ﺟﻧﻭﺑﯽ‬
‫‪37. Island of Daphne Major‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺟﺯﺍﻳﺭ ﺁﺗﺵﻓﺷﺎﻧﯽ ﮔﺎﻻﭘﺎﮔﻭﺱ‬
‫‪38. Finch‬‬ ‫ﭘﺭﻧﺩﻩﺍی ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻭﺍﺩﻩ ﺳﻬﺭﻩ‬

‫‪١١٨‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﻃﻮر ﻗﺎﻃﻊ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ و اﻧﺪازهي ﻣﻨﻘﺎر ﻓﻨﭻﻫﺎ ﺑﺎ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ و ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬
‫ﺧﻮراك‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن داﻧﻪﻫﺎ و ﺣﺸﺮات‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪي اﻳﻦ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻴﻮه دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫وﻳﮋﮔﻲ ﺣﺸﺮات و داﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻮكﻫﺎي آﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮاﻧﺖﻫﺎ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻛﺮده و دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﮔﺸﺖ در ﺣﺎل رخ دادن اﺳﺖ و‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ و ﻣﺪارك ﺧﻮﻳﺶ را ﭼﺎپ ﻛﺮده ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ آﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺳﺨﺖ ﺑﻮده وﻟﻲ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آرزو داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﺎر آنﻫﺎ در‬
‫ﻏﺎري ﻣﻘﺪﺳﻲ ﺑﻪ رﻳﺎﺿﺖ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪه ﻳﺎ در ﺑﺎﻻي ﺳﺘﻮﻧﻲ ﻣﻘﺪس ﺧﻮﻳﺶ را‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؟‬
‫در ‪ 2005) 1384‬ﻣﻴﻼدي( ﻳﻚ ﮔﺮوه از ﭘﮋوﻫﺶ ﮔﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ‪،‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺟﺪي را ﺑﺮ دو ژن ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺳﺮي‪ ٣٩‬و اياسﭘﻲام‪ ۴٠‬آﻏﺎز ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫در زﻣﺎن از ﻛﺎر اﻓﺘﺎدن ﻓﺮد را دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﻛﻮﭼﻚ ﺳﺮي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ زاده ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ داراي ﻛﻮرﺗﻜﺲ ﻣﻐﺰي ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪه ﺑﻮده ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻓﺮﺻﺘﻲ‬
‫ﻃﻼﻳﻲ در ﻳﺎدآوري دوراﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺮ از ﻣﻐﺰ اﻣﺮوزي ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﮔﺸﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﻳﺎ ﺷﺼﺖ ﻫﺰار‬
‫ﺳﺎل ﭘﻴﺶ )زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮﮔﺸﺖ( ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﮔﻮﻳﺎ در ﺳﻲ و ﻫﻔﺖ‬
‫ﻫﺰار ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﻦ دو ژن ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭘﺮ ﺷﺘﺎبﺗﺮي داﺷﺘﻪ و اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را ﭘﻴﺶ‬
‫آورده ﻛﻪ ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻧﺪاﻣﻲ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ .‬در اﺳﻔﻨﺪ ‪) 1384‬ﻣﺎرس ‪2006‬‬
‫ﻣﻴﻼدي( ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻫﻤﺎن داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻔﺘﺼﺪ‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ در ژﻧﻮم اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ژنﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﭘﻨﺞ ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﻫﺰار ﺳﺎل‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ دوﺑﺎره ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ژنﻫﺎ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪهي ﺑﺮﺧﻲ از ژنﻫﺎي ﻣﺴﺌﻮل‬
‫»ﺣﺲﻫﺎي ﺑﻮﻳﺎﻳﻲ و ﭼﺸﺎﻳﻲ‪ ،‬ﮔﻮارش‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺳﺘﺨﻮان ﻫﺎ‪ ،‬رﻧﮓ ﭘﻮﺳﺖ و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي‬
‫ﻣﻐﺰ« ﻣﺎ اﺳﺖ‪) .‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آزادي ﻛﻨﻨﺪه ژﻧﻮﻣﻴﻚ‪ ۴١‬ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ‬

‫‪39. Microcephalin‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺧﺗﻼﻝ ﺩﺭ ﭘﻳﺷﺭﻓﺕ ﺳﺎﺧﺗﻪﺷﺩﻥ ﺳﻠﻭﻝﻫﺎی ﻋﺻﺑﯽ ﮐﻪ ﺳﺭ ﺩﻭ ﺑﺭﺍﺑﺭ ﮐﻭﭼﮏ ﺗﺭ‬
‫ﻣﯽﺷﻭﺩ‬
‫‪40. ASPM‬‬
‫‪41. Genomics‬‬

‫‪١١٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي اﺧﺘﻼفﻫﺎي »ﻧﮋاد« و رﻧﮓ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ رخ داده و ﻇﺎﻫﺮي و‬

‫ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ (.‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎري ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪن ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻦ ﺗﺎ زﻣﺎن ﭼﺎپ آن‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﮔﻴﺮا و روﺷﻦﮔﺮ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺷﻜﻮﻓﺎي‬
‫داﻧﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ زود ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻫﻤﻪي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ »رو ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻ« ﺑﻮده وﻟﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻧﺴﺎن ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهي ﺷﻴﻮهاي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻤﻨﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ روﺷﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻤﻨﻲ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻤﻲآورﻳﻢ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ژﻧﻮم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺮدم اروﭘﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻫﻠﻲ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن را آﻣﻮﺧﺘﻪ و داراي ژن ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮاي »ﺟﺬب ﻻﻛﺘﻮز« ﺷﺪه را‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ اﻓﺮﻳﻘﺎ ﺗﺒﺎر‬
‫)ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﻪي ﻣﺎ اﻓﺮﻳﻘﺎﺳﺖ( ﻣﺴﺘﻌﺪ و آﻣﺎده دﭼﺎر ﺷﺪن ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻢ ﺧﻮﻧﻲ داﺳﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻧﮕﺮان ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﻬﺸﻲ در‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻦﻫﺎ آﺷﻜﺎرﺗﺮ‬ ‫ﻣﺎﻻرﻳﺎ‪۴٢‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺳﺒﺐ اﻳﻤﻨﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ اﮔﺮ در درك ﺑﻠﻮكﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ رﻳﺸﻪ ﭘﺴﺖ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ و ﺑﺴﻨﺪه ﻓﺮوﺗﻦ و ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﻪ اﻟﻬﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺪون اﻧﮕﺎره ﺧﺪا ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮد ﺑﺰرﮔﻲ اﺧﺘﻼف دﻳﺪﮔﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪي ﺳﺎده وﻟﺘﺮ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﮔﺮ ﺧﺪا ﻧﺒﻮد ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ او‬
‫را اﺧﺘﺮاع ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎه وي ﺧﻨﺪهدار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺧﺘﺮاع اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﺪا دﺷﻮاري اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺎزه در ﻧﻘﻄﻪ آﻏﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت »واروﻧﻪ« ﺑﺮرﺳﻲﺷﺪه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫زودﮔﺬر ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي اﻧﻘﺮاض ﻣﻲﺗﺎزد و دﺳﺖ ﻛﻢ اﻛﻨﻮن داﻧﺶ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﺑﺎزﻧﮕﺮي و‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﺎداﻧﻲ را ﺑﺪﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﻦ ﻫﻨﻮز داراي ﺑﺮﺗﺮي ﺳﻨﮕﻴﻦ و‬
‫دردﺳﺮﺳﺎز »ﻧﺨﺴﺖ« آﻣﺪن اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺳﺎم ﻫﺮﻳﺲ‪ ،‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻤﺎن‪،۴٣‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﺎﻳﻪآﻣﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﻫﻤﻪي داﻧﺶ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه و ﻫﻤﻪي‬
‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ و ﻫﻤﻪ اﺧﻼق و رﻓﺘﺎرﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﺎرﻛﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬

‫‪42. Malaria‬‬
‫‪43. The Endof Faith‬‬

‫‪١٢٠‬‬
 ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ از دﺳﺖ داده و ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را از ﻧﻮ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ در ﻛﺠﺎ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ دوﺑﺎره ﺧﻮﻳﺶ را اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ دوﺑﺎره ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ از‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎﻛﺮه زاده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻤﺎن آوردﮔﺎن اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دﻟﺪاري و ﺗﺴﻠﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻚ ﮔﺮاﻳﻲ و ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي داﻧﺶ آنﻫﺎ را از ﺑﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮي ﭘﺪاﻓﻨﺪ و دﻓﺎع از ﺧﺪا‬
‫ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ اﺣﻤﻖ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ و ﺷﺮح ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ دﻳﻮاﻧﻪ رﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ از ﻧﺎﭼﺎري ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ رﻧﺞآور ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺑﺎﺳﻴﻞ ﺳﻔﻠﻴﺲ ﻳﺎ ﺟﺬام ﻳﺎ‬
‫ﻛﻮدك ﻛﻢ ﻫﻮش ﻳﺎ رﻧﺞ ﻛﺎر ﻛﺮدن آﺳﻮده ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ اﺗﻬﺎم‬
‫روﺳﻔﻴﺪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻴﺎز ﻧﺪارﻳﻢ ﺗﺎ درﺑﺎره ﭼﻴﺰي روﺷﻨﮕﺮي ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ دﻳﮕﺮ راز ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻛﻪ دﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﺑﻴﺨﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن‬
‫آوردهاﻧﺪ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن رﺑﻂ دارد‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻴﻞ دﻳﻦ ﺑﺎ‬
‫زورﮔﻮﻳﻲ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﺎري ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪١٢١‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻫﻔﺖ‬

‫وﺣﻲ‪ :‬ﻛﺎﺑﻮس ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫ﺷﻴﻮه دﻳﮕﺮ ﺧﻮدزﻧﻲ دﻳﻨﻲ و ﻛﻮﺷﺶ آن ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ از ﺗﻜﻴﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺎور ﻗﻠﺒﻲ و‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺎ »ﮔﻮاه« و ﻣﺪارك ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي وﺣﻲ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ ادﻋﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻃﻼﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر وﻳﮋهاي ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺧﺪا ﺑﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎي‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮده و ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺟﺎوداﻧﻲ ارزاﻧﻲ داﺷﺘﻪ و ﺳﭙﺲ آنﻫﺎ اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ را ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺮدم ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻘﺮب‬
‫رﺳﺎﻧﺪهاﻧﺪ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ رد ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ اﻳﻦ ادﻋﺎ ﻣﻲﺗﻮان آورد‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮرد از اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ در ﺟﺎﻫﺎ و زﻣﺎنﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻳﺎ راﺑﻂﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ رخ داده اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎرهاي از ﻣﻮارد ‪-‬ﻛﻪ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪-‬آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﮔﺎﻫﻲ ﻳﻚ ﺑﺎر وﺣﻲ ﺑﺲ ﻧﺒﻮده و ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎي ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻮﻳﺪ ﺑﻪ آﻣﺪن واﭘﺴﻴﻦ ﻣﻨﺠﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ‪ ،‬دﺷﻮاري ﻣﺘﻀﺎدي ﺑﺎ اﻳﻦ ﻳﻜﻲ رويداده و دﺳﺘﻮرات اﻟﻬﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﺒﺎر و‬
‫ﺑﺮاي آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻓﺮد ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه و ﺳﺨﻨﺎن ﺳﺒﻚ و ﻫﻮس آﻣﻴﺰ وي ﻧﻴﺰ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﻤﻪ اﻳﻦ وﺣﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻮﻣﻴﺪﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮده و ﺑﺴﻴﺎري از آنﻫﺎ از ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن درﺳﺖ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ و ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ‬
 ‫وﺣﻲ‪ :‬ﻛﺎﺑﻮس ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺎم‬
‫ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع آﺷﻜﺎر ﻧﺒﻮده و در ﮔﺎم دوم ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﮕﻲ دﻳﻨﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي درﺑﺎره درﺳﺘﻲ ﻳﻚ از آنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬دﺷﻮاري و‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ روﺷﻦ ﺑﺎرﻳﺘﻌﺎﻟﻲ ﺑﻪ آﺷﻜﺎر ﻛﺮدن ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮاد‬
‫ﺑﻲﺳﻮاد و ﮔﻤﻨﺎم‪ ،‬در ﺑﻴﺎﺑﺎنﻫﺎي ﺑﺮﻫﻮت ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﻣﺎن درازي ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺧﺮاﻓﺎت ﺑﻮده و در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﭘﺮ از آت و‬
‫آﺷﻐﺎل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي و ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي ﻫﻤﺘﺎﻳﻲ‪ ١‬ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ و داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﻧﻴﺎﻛﺎﻧﻲ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رد ﻳﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺳﻪ دﻳﻦ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺖ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺮﺳﻨﺎك و ﻧﻔﺮتآوري ﺟﻨﮕﻴﺪه وﻟﻲ ﻫﺮ ﺳﻪ ادﻋﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺗﺒﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﻮرات ﻣﻮﺳﺎ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻮده و ﻗﺮآن »اﻫﻞ ﻛﺘﺎب«‬
‫ﺑﻮدن ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻋﻴﺴﺎ و ﺑﺎﻛﺮه ﺑﻮدن ﻣﺎدر او را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪) .‬ﺑﺎﻣﺰه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻜﻲ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﻋﻴﺴﺎ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻜﺮده وﻟﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻴﺨﻮد و ﻋﺠﻴﺒﻲ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺷﺨﺼﻲ دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ ﺟﺎي ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎد ﭼﺮﻧﺪﻫﺎي ﻫﺮ ﺳﻪ دﻳﻦ ﺑﺮ دﻳﺪار ﻇﺎﻫﺮي ﻣﻴﺎن ﺧﺪا و ﻣﻮﺳﺎ در ﺑﺎﻻي ﻛﻮه‬
‫ﺳﻴﻨﺎ‪ ٢‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﺪار ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺎﻳﻪ ﻧﺰول دﻛﺎﻟﻮگ‪ ٣‬ﻳﺎ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي دهﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ داﺳﺘﺎن در ﻛﺘﺎب دوم ﻣﻮﺳﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺮوج و در ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ 20‬ﺗﺎ ‪40‬‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ ،20‬ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﺪه ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺻﻞ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻴﺎزي ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﻛﻮﺗﺎه و ﻣﺨﺘﺼﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻣﻲارزد‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ )ﻣﻦ ﻧﺴﺨﻪ ﺷﺎه ﺟﻤﻴﺰ ﻳﺎ »ﻣﺠﺎز« را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪام‪ :‬ﻧﺴﺨﻪاي در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي رﻗﻴﺐ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻧﺞ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ دﺳﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ از ﻋﺒﺮي‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻻﺗﻴﻦ‬

‫‪1. Syncretic‬‬
‫‪2. Mount Sinai‬‬ ‫ﻫﻣﺎﻥ ﮐﻭﻩ ﺗﻭﺭ ﻳﺎ ﻁﻭﺭ ﺩﺭ ﺑﻳﺎﺑﺎﻥ ﺳﻳﻧﺎ‬
‫‪3. Decalogue‬‬

‫‪١٢٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺮﮔﺮدان ﺷﺪه اﺳﺖ( ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﻳﻦ ده ﻓﺮﻣﺎن ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﺳﻴﺎﻫﻪ و ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺴﺎﻣﺎن‬
‫و ﻣﻨﻈﻢ از اﻣﺮ و ﻧﻬﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﻪ ﺗﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﻫﻤﮕﻲ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از‬
‫ﻳﻚ ﺳﺨﻦ اﺳﺖ و در آن ﺧﺪا ﺑﺮ ﺑﺮﺗﺮي و ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻮدن ﺧﻮدش ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻛﺮده‪،‬‬
‫ﻏﺪﻏﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه و ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎم او را ﺑﻴﻬﻮده ﺑﺮ زﺑﺎن ﻧﺮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻫﺎن و اوﻫﻮن دراز ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪي ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺸﺪار ﺳﺨﺘﻲ درﺑﺎره اﻳﻦ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان »ﺣﺘﺎ ﺗﺎ ﻧﺴﻞ ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم« ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎﻫﺎن ﭘﺪران را ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺧﻼﻗﻲ و ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﻧﺒﻮدن ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺮاي ﮔﻨﺎه ﭘﺪران را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮ رﻋﺎﻳﺖ روز ﻣﻘﺪس ﺷﻨﺒﻪ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻛﺮده و ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن‬
‫آورده ‪ -‬و ﺑﺮدﮔﺎن و ﭘﻴﺸﺨﺪﻣﺖﻫﺎ آنﻫﺎ‪ -‬را از اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺎري در آن روز ﻧﻬﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ ﺧﺪا ﻫﻤﻪ‬
‫ﺟﻬﺎن را در ﺷﺶ روز ﺳﺎﺧﺘﻪ و روز ﻫﻔﺘﻢ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺟﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮔﻤﺎن ﺑﺎز‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﺪا روز ﻫﺸﺘﻢ ﭼﻜﺎر ﻛﺮده(‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻣﺮ و ﻧﻬﻲﻫﺎ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪» .‬ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدر ﺧﻮد را اﺣﺘﺮام ﻧﻤﺎ« )اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻧﻴﻚ ﺑﻮدن ﺧﻮد ﻛﻨﺶ و ﻋﻤﻞ ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺑﺮاي »ﺗﺎ روزﻫﺎي ﺗﻮ در زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬دراز ﺷﻮد«(‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از‬
‫اﻳﻦ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻮر ﺑﻠﻨﺪآوازه »ﻧﺒﺎﻳﺪ« آﻣﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺸﺘﻦ‪ ،‬زﻧﺎ‪ ،‬دزدي و ﮔﻮاﻫﻲ‬
‫و ﺷﻬﺎدت دروغ را ﻏﺪﻏﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻏﺪﻏﻦ آزﻣﻨﺪي و داﺷﺘﻦ ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ »ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺧﻮد« ﻧﻮﻛﺮاﻧﺶ‪ ،‬ﻛﻨﻴﺰاﻧﺶ‪ ،‬ﮔﺎوش و اﻻﻏﺶ و دﻳﮕﺮ داراﻳﻲﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﻘﻮل او را ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺎدهﺗﺮي ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻪ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻮدن دﻳﻦ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺧﺎﺷﻲ ﺷﺎﻫﺎﻧﻪ درﺑﺎره اﺣﺘﺮام و ﺗﺮس ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﺎدآوري ﺧﺸﻨﻲ از ﻗﺎدر ﻣﺘﻌﺎل‬
‫ﺑﻮدن و ﻛﻴﻔﺮي ﻧﺎﻣﺤﺪود دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﺎﻫﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻳﺎ‬
‫آﺷﻮري ﺑﻪ ﻛﺎﺗﺒﺎن ﻣﻲﮔﻔﺘﻪ ﺗﺎ ﺟﺎر زده ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﻳﺎدآوري ﺗﻨﺪ ﺑﺮاي اداﻣﻪ دادن‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر آﻣﺪه و ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ اﺟﺎزه اﺳﺘﺮاﺣﺖ داده ﻛﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻳﺎدآوري ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻲ دوام از ﭘﻲ آن آﻣﺪه ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ درﺳﺘﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﭼﻮن در واﻗﻊ در ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺻﻠﻲ ﻋﺒﺮي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ »آدم‬

‫‪١٢٤‬‬
 ‫وﺣﻲ‪ :‬ﻛﺎﺑﻮس ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‬

‫ﻛﺸﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻲ‪ «.‬وﻟﻲ ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻛﻮﭼﻮﻟﻮي ﺑﻴﭽﺎره درﺑﺎره ﺳﻨﺖ ﻳﻬﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﻨﺪاﺷﺖ‬
‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ آدم ﻛﺸﻲ‪ ،‬زﻧﺎ‪ ،‬دزدي و ﺷﻬﺎدت دروغ روا ﺑﻮده‪،‬‬
‫ﭘﻴﺮوان ﻣﻮﺳﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ‬
‫ﺑﺪون ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه دﻳﮕﺮ درﺑﺎره واﭘﺴﻴﻦ روﺿﻪﻫﺎي ﻋﻴﺴﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬در‬
‫داﺳﺘﺎن ﺳﺎﻣﺮي ﺧﻮب در راه ارﻳﺤﺎ‪ ،١‬از ﻣﺮدي ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺮداري اﻧﺴﺎﻧﻲ و‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎن داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﻫﺮﮔﺰ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﭼﻴﺰي ﻧﺸﻨﻴﺪه دﻳﮕﺮ آﻣﻮزهﻫﺎي‬
‫ﺳﻨﮕﺪﻻﻧﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﺑﻪ ﻛﻨﺎر‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ از ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻫﻴﭻ ﺑﻮﻳﻲ‬
‫ﻧﺒﺮده اﺳﺖ‪ (.‬ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺗﺎ ﻛﻨﻮن دﻳﺪه ﻧﺸﺪه ﻛﻪ ﺧﻮدش را از ﺗﺒﻬﻜﺎريﻫﺎي‬
‫آﺷﻜﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﭼﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد در ﻛﻮه ﺗﻮر )ﻛﻮه ﺳﻴﻨﺎ( ﺣﻜﻢ ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﻜﺮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﻨﺶﻫﺎي زﻳﺎنﺑﺎر و ﺷﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺰاره و ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺮت‬
‫درﺑﺎره اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻧﺎﭘﺎك ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪاي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن اﺳﺖ ﭼﻮن از »زن« ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﻳﮕﺮ داراﻳﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮران‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن و ﻟﻮازم ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﭼﻴﺰي ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻚ دﺷﻮاري ﺗﻜﺮاري ﻛﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﻫﻤﻪي دﻳﻦﻫﺎ را دارد‪ .‬ﻛﺴﻲ را ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ زور از اﻧﺠﺎم‬
‫ﻛﻨﺶﻫﺎي ﺑﺪ ﺑﺎزداﺷﺖ‪ ،‬ﻳﺎ زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ وﻟﻲ‬
‫ﻏﺪﻏﻦ ﻛﺮدن اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ آنﻫﺎ اﻓﺮاط اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه اﻣﻴﺪواري ﺑﻪ دور ﻛﺮدن رﺷﻚ و‬
‫ﺣﺴﺎدت از داراﻳﻲ ﻳﺎ ﺑﺨﺖ ﺧﻮش ﻣﺮدم ﺑﻴﻬﻮده ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ روح رﺷﻚ ورزﻳﺪن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ و ﻫﻢ ﭼﺸﻤﻲ و ﺳﺨﺖﻛﻮﺷﻲ و ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ‪) .‬ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن دﻳﺪن در‬
‫و دﻳﻮار ﻫﻤﻪ ﻛﻼسﻫﺎي درس و دادﮔﺎهﻫﺎ ﺑﺎ آراﻳﺸﻲ از ده ﻓﺮﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪-‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺑﺖ‪ -‬اﻳﻦ اﻧﺪازه دﺷﻤﻦ روح ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ (.‬اﮔﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻣﺮدم از ﺑﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻳﻲ آزاد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺎﻣﻮش از آن ﭼﻪ ده ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ‬
‫ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻳﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻮﻳﻦ و ﻣﺪرن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﺨﻨﻲ‬

‫ﻟﻭﻗﺎ ‪1. ١٠: ٢٥-٣٧‬‬

‫‪١٢٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫درﺑﺎره ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻮدﻛﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ آزار‪ ،‬ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﺑﺮدهداري و ﻫﻴﭻ ﺳﺨﻨﻲ درﺑﺎره‬
‫ﻧﺴﻞﻛﺸﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؟ ﻳﺎ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي ﺑﻴﺨﻮدي ﺑﻪ »ﻣﺘﻦ« اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ از ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺒﺘﻲ ﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ؟ در آﻳﻪ ‪ 2‬در ﺳﻮره‬
‫ﺑﻌﺪي ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوان ﺧﻮﻳﺶ درﺑﺎرهي ﺷﺮاﻳﻂ واﺟﺐ ﺧﺮﻳﺪ و‬
‫ﻓﺮوش ﺑﺮدﮔﺎن )ﻳﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺳﻮراخ ﻛﺮدن ﮔﻮشﻫﺎي آﻧﺎن ﺑﺎ درﻓﺶ( و دﺳﺘﻮر اداره‬
‫ﻛﺮدن ﻓﺮوش دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را آﻣﻮزش دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦﻫﺎ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺟﺰﻳﻴﺎت دﻳﻮاﻧﻪوار ﻧﻈﺎرت‬
‫و ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اداره ﮔﺎوﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺎخ زدن زﺧﻤﻲ ﻛﺮده ﻳﺎ زﺧﻤﻲ ﺷﺪه و درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه‬
‫آﻳﻪﻫﺎي اﻧﮕﺸﺖﻧﻤﺎ و زﺷﺖ ﺟﺮﻳﻤﻪ »ﺟﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺎن‪ ،‬ﭼﺸﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ‪ ،‬دﻧﺪان‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ دﻧﺪان« ﭘﻲ ﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎ آﻳﻪ )‪ (22:18‬ﮔﻔﺘﮕﻮ درﺑﺎره ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻣﻴﻜﺮو‪ ١‬ﻛﺸﺎورزي ﺑﺮاي ﻳﻚ دم ﻗﻄﻊﺷﺪه و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» ،‬زن ﺟﺎدوﮔﺮ را زﻧﺪه ﻧﮕﺬار‪ «.‬اﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺪهﻫﺎ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻮده ﺗﺎ زﻧﺎﻧﻲ ﻧﺎﻫﻤﺮﻧﮓ ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ را ﺷﻜﻨﺠﻪ‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺴﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﮔﻪ ﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬دﺳﺘﻮرﻫﺎي ﻛﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ دادهﺷﺪه و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ )دﺳﺖ‬
‫ﻛﻢ در ﻧﺴﺨﻪ دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲ ﺷﺎه ﺟﻤﻴﺰ( ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﭘﻴﺮوي‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ ﺑﺪ ﻣﻜﻦ« ﻛﻪ ﻣﺎدرﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ ﻳﺎد داده و ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ در ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﻛﺎﻓﺮ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎري ﻛﺴﻲ ﺷﺎﻳﺪ زﻳﺮ ﻟﺐ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﻠﻤﻪ از ﺳﺮ‬
‫ﻫﻤﺪردي ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻧﺎﺑﻮد و ﻓﺮاﻣﻮشﺷﺪه ﺣﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻛﻨﻌﺎﻧﻴﺎن و ﺣﺘﻴﺎن‪ ٢‬ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از آﻓﺮﻳﻨﺶ اﺻﻠﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧﻮد راﻧﺪهﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﺎﺳﭙﺎس و ﺷﻮرﺷﻲ اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﺟﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬اﻳﻦ »ﭘﻴﻤﺎن« ﻓﺮﺿﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي‬
‫ادﻋﺎي ﺑﺎزﺳﺘﺎﻧﻲ ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻤﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﻠﺴﺘﻴﻨﻲﻫﺎ‪ ٣‬ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎن اﻣﺮوزي ﻣﺎ‬
‫دﺷﻮاري ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن ﺗﺎ اﻣﺮوزه را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻫﻔﺘﺎد و ﭼﻬﺎر ﺗﻦ از ﺑﺰرﮔﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺳﺎ و ﻫﺎرون رو در رو ﺑﺎ ﺧﺪا‬
‫دﻳﺪار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮاﺳﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﻮره دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺮارت ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺰرگ و‬
‫دﺳﺖ و دل ﺑﺎز ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ﭘﻴﺸﻜﺶﻫﺎي ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ از اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺗﺎزه اﻳﻤﺎن‬

‫ﻳﮏ ﺷﻳﻭﻩ ﻣﺩﻳﺭﻳﺕ ﮐﻪ ﻣﺩﻳﺭ ﺍﺯ ﻧﺯﺩﻳﮏ ﮐﺎﺭ ﺯﻳﺭﺩﺳﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻓﺿﺎی ﮐﻭﭼﮑﯽ ﮐﻧﺗﺭﻝ ﻣﯽﮐﻧﺩ ‪1. Micromanagement‬‬
‫‪2. Hivites, Canaanites, and Hittites‬‬
‫‪3. Palestine‬‬ ‫ﻫﻣﺎﻥ ﻓﻠﺳﻁﻳﻥ ﺳﺎﺑﻖ ﮐﻪ ﺭﻭﺷﻥ ﻧﻳﺳﺕ ﺑﺭ ﭘﺎﻳﻪ ﭼﻪ ﻧﻳﺕ ﺧﻳﺭﺧﻭﺍﻫﺎﻧﻪﺍی ﺗﻠﻔﻅ ﻋﺭﺑﯽ ﺍﻳﻥ ﻧﺎﻡ ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺭﺍﻥ ﺭﻭﺍﺝ ﻳﺎﻓﺗﻪ ﺍﺳﺕ‬

‫‪١٢٦‬‬
 ‫وﺣﻲ‪ :‬ﻛﺎﺑﻮس ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‬

‫آورده ﭘﺮداﺧﺘﻪ وﻟﻲ ﻫﻤﻪ اﻳﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪه و ﺻﺤﻨﻪﺳﺎزي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺎ از ﻧﺸﺴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺧﻮﻳﺶ در ﺑﺎﻻي ﻛﻮه ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ و‬
‫درﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺮ ﻫﺎرون از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ و ﺑﻨﻲ‬
‫اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﺑﺎ ﮔﻮﻫﺮﻫﺎ و زﻳﻮرآﻻت ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺘﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬ﻣﻮﺳﺎ ﺷﺘﺎبزده‬
‫دو ﻟﻮﺣﻪ از ﻟﻮﺣﻪﻫﺎي ﺳﻨﻴﺎﻳﻲ را ﺧﺮده ﻛﺮده )ﻛﻪ از اﻳﻦ رو ﮔﻮﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺧﺪا ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده و دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب در ﺳﻮرهي ﺑﻌﺪي ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻪ( و دﺳﺘﻮرات زﻳﺮ را ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬

‫»ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮ ران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺬارد و از دروازه ﺗﺎ دروازهي‬

‫اردو آﻣﺪ و رﻓﺖ ﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺮادر ﺧﻮد و دوﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ و ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﺪ‪«.‬‬
‫و ﺑﻨﻲ ﻻوي ﻣﻮاﻓﻖ ﺳﺨﻦ ﻣﻮﺳﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و در آن روز ﻗﺮﻳﺐ ﺳﻪ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از‬
‫ﻗﻮم اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﺸﺘﺎر زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﺎر ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺼﺮي ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪا ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﺷﻮد آﻣﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﺪ وﻟﻲ اداﻣﻪ دادن ﺗﺎ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﭘﺮوﻧﺪهاي‬
‫»ﭘﺎدﺧﺪاﻳﻲ‪ «١‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺷﺤﺎل‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ در اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﻫﻴﭻ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﻧﻪ در ﺑﻴﺮون و ﻧﻪ در درون ﺧﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ در واﻗﻊ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻧﮋادي‪ ،‬ﺑﺮدهداري‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻴﺮﺑﻬﺎ و ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎ آدمﻫﺎ از ﻛﻮدك ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﺮ ﻣﺠﻮز و ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ از ﺳﻮي ﺟﺎﻧﻮران ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار ﺑﻲﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫و ﻧﺎدان اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﺮ ﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺟﺎ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ ﺑﺪون اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از روﻳﺪادﻫﺎي‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻧﻨﺪه و ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺘﺎب ﺧﺮوج رخ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﺎن اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ از‬

‫‪1. Antitheism‬‬ ‫ﺑﺭ ﺧﻼﻑ ﺑﻳﺧﺩﺍﻳﯽ ﺑﻪ ﻁﻭﺭ ﮐﺎﺭﺑﺭﺩی ﺑﻪ ﻭﻳﺭﺍﻥ ﮔﺭ ﺑﻭﺩﻥ ﺑﺎﻭﺭ ﺑﻪ ﺧﺩﺍ ﻣﯽﭘﺭﺩﺍﺯﺩ‬

‫‪١٢٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺧﺒﺮهﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻬﺎن ﺑﻮده ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﮔﺎﻫﻲ ﺳﺮﺷﺖ داﻧﺶﭘﮋوﻫﻲ آﻧﺎن زﻳﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫آرزو اﺛﺒﺎت واﻗﻌﻴﺖ داﺷﺘﻦ »ﻋﻬﺪ« ﻣﻴﺎن ﺧﺪا و ﻣﻮﺳﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﮔﺮوه ﺣﻔﺎري ﻳﺎ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﮔﺮي ﻫﺮﮔﺰ ﺗﺎ اﻳﻦ اﻧﺪازه ﺳﺨﺖ ﻳﺎ ﺑﺎ اﻣﻴﺪواري اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم زﻳﺮ و رو‬
‫ﻛﺮدن ﺷﻦﻫﺎي ﺳﻴﻨﺎ و ﻛﻨﻌﺎن ﻛﺎر ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺮد اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻳﻮﮔﻞ ﻳﻮدﻳﻦ‪ ١‬ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرش در ﻣﺴﺎدا‪ ٢‬ﺑﻮده و ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﻮي دﻳﻮﻳﺪ ﺑﻦ‬
‫ﮔﻮرﻳﻮن‪ ٣‬ﻣﺄﻣﻮر ﺣﻔﺎري ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ »ﺳﻨﺪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ« ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ادﻋﺎي اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻘﺪس ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﺎزي آﺷﻜﺎر وي در‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺬﻳﺮﺷﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﺳﭙﺲ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ و‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﺗﺮي اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﻓﻴﻨﻜﻠﺸﺘﺎﻳﻦ‪ ۴‬از‬
‫ﻧﻬﺎد ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻞآوﻳﻮ‪ ۵‬و ﻫﻤﻜﺎرش ﻧﻴﻞ اﺷﺮ ﺳﻴﺒﺮﻣﻦ‪ ۶‬ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﺑﻪ‬
‫»ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﻋﺒﺮي« ﻳﺎ ﭘﻨﺞ ﻛﺘﺎب ﻧﺨﺴﺖ ﭼﻮن اﺛﺮي زﻳﺒﺎ و ﺑﻪ داﺳﺘﺎن اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﻧﻮﻳﻦ‬
‫در ﻛﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺣﻲ ﻣﻨﺰل ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﻦ ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ ﺑﺎ آﻧﺎن اﺧﺘﻼف‬
‫دﻳﺪﮔﺎه و ﻧﻈﺮ دارم‪ .‬وﻟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي آنﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﺪارك ﺑﺮ ﺟﺎي‬
‫دﻟﺒﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻮد‪) .‬ﺑﻲﺧﻴﺎل ﭼﻬﺎر دﻫﻪاي ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﭘﻨﺞ ﻛﺘﺎب ﻧﺨﺴﺖ ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ آﻣﺪه اﺳﺖ( ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻳﻬﻮدﻳﺎن از ﻣﺼﺮ‬
‫ﻧﮕﺮﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻬﻮدي در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺳﺮﮔﺮدان ﻧﺸﺪه و ﻫﻴﭻ ﻣﺪرك ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي از ﻓﺘﺢ و‬
‫ﭼﻴﺮﮔﻲ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋﻮد وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻞ ﻣﺎﺟﺮا ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﺳﺎده و ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺟﻮر در زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر دﻳﺮﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻴﭻ‬
‫روﻳﺪادﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ وﻗﺎﻳﻊﻧﮕﺎر ﻣﺼﺮي ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ دوره ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻮﺗﺎه ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن‬
‫ﻧﻴﺎورده و ﻣﺼﺮ در ﻛﻨﻌﺎن و دره رود ﻧﻴﻞ در ﻫﻤﻪ ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻪ در داﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه‬
‫ﭘﺎدﮔﺎنﻫﺎي ﭘﺮ از ﻧﻴﺮو داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺪارك ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮي ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﺣﻀﻮر ﺟﻮاﻣﻊ ﻳﻬﻮدي در ﭘﻠﺴﺘﻴﻦ )ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ( را از ﻫﺰاران ﺳﺎل‬

‫‪1. YigaelYadin‬‬ ‫ﺑﺎﺳﺗﺎﻥﺷﻧﺎﺱ‪ ،‬ﺳﻳﺎﺳﺗﻣﺩﺍﺭ ﺍﺳﺭﺍﻳﻳﻠﯽ )‪(١٩١٧-١٩٨٤‬‬

‫‪2. Masada‬‬
‫‪3. David Ben-Gurion‬‬
‫‪4. Israel Finkelstein‬‬
‫‪5. Tel Aviv University‬‬
‫‪6. Neil Asher Silberman‬‬
‫ﺩژی ﺑﺎﺳﺗﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺟﻧﻭﺏ ﺍﺳﺭﺍﻳﻳﻝ ﮐﻧﻭﻧﯽ‬
‫ﻧﺧﺳﺗﻳﻥ ﻧﺧﺳﺕﻭﺯﻳﺭ ﺍﺳﺭﺍﻳﻳﻝ )‪(١٨٨٦-١٩٧٣‬‬
‫ﺑﺎﺳﺗﺎﻧﺵ ﺷﻧﺎﺱ ﺍﺳﺭﺍﻳﻳﻠﯽ ﺍﮐﻧﻭﻥ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺷﮕﺎﻩ ﺗﻝﺁﻭﻳﻭ )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٤٩‬‬

‫‪١٢٨‬‬
 ‫وﺣﻲ‪ :‬ﻛﺎﺑﻮس ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‬

‫ﭘﻴﺶ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﺮده )اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎ ﻧﺒﻮدن اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎي ﺧﻮك و ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻣﻲﮔﺮدد( و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ روﺷﻦ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ »ﻗﻠﻤﺮو داوود« اﮔﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺎﻛﺴﺎرﺗﺮ از اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ وﻟﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻫﻤﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﺳﺎ را ﺑﻪ‬
‫آﺳﺎﻧﻲ و ﺑﺪون ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﺑﺘﻮان آن را ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫»ﻓﺮوﻛﺎﺳﺖ« داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻧﻘﺎدان ﺗﺮﺷﺮو دﻳﻦ ﮔﺎﻫﻲ آن را ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﺑﻮده‬
‫رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮرﺳﻲ آنﻫﺎ ﻣﺎ را ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﺑﺮآورد ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺶ آﻣﺪن ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﭘﺎدﺧﺪاﻳﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﻛﺘﺎب آﻳﻨﺪه ﻳﻚ ﺗﻮﻫﻢ‪ ،١‬ﻓﺮوﻳﺪ آﺷﻜﺎرا اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫دﻳﻦ از ﻛﻤﺒﻮد درﻣﺎنﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ رﻧﺞدﻳﺪه ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‪ :‬دﻳﻦ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از‬
‫ﺧﻮاﻫﺶ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮاي ﻓﺮار ﻳﺎ ﻧﺠﺎت از ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻴﺎل واﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮده و ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺎﺳﺦ دادن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﺎري ﺑﻪ ﺗﺮس و ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ و‬
‫دﻳﻮاﻧﮕﻲ در ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﺑﺰار آزﻣﻮده‬
‫ﺷﺪهي ﺗﺮس‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آرزو ﺻﺪاﻗﺖ و راﺳﺘﮕﻮﻳﻲ را در اﻳﻦ‬
‫ﻛﻼف درﻫﻢ رﻳﺨﺘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻣﻴﺪواري ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ وﺳﻮﺳﻪي ﺑﺮاي »اﺛﺒﺎت« ﺑﺴﻴﺎر‬
‫زودﺗﺮ از ﻣﻜﺘﺐ ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ آﻏﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺪن زﻣﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬
‫ﺣﻀﺮت ﭘﻮﻟﺲ ﺑﻪ ﻏﻼﻃﻴﺎن‪ ٢‬ﭘﻴﻤﺎن ﺧﺪا را ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ارﺛﻴﻪ ﭘﺪري ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ‬
‫از ﺳﺮﻛﺮده ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن واﮔﺬار ﻛﺮده و ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ و ﺳﺎلﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ‬
‫ﺳﺪهي ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻘﺪس ﭘﻮﺳﺖ ﭘﺮﺗﻘﺎﻟﻲ ﭘﺮت ﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎوﺷﮕﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﭘﺮ ﺗﺐ و ﺗﺎب ﺑﺨﻮرد‪ .‬ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﮔﺮدون‪ ،٣‬ﻛﻮﺗﻪ اﻧﺪﻳﺶ‬
‫اﻧﺠﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻬﺪي‪ ۴‬در ﺧﺎرﻃﻮم‪ ۵‬ﻛﺸﺘﻪﺷﺪه و ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬

‫‪1. The Future of an Illusion‬‬

‫‪2. Saint Paul's Epistle to the Galatians‬‬
‫ﺳﺭﻟﺷﮕﺭ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪3. General Gordon (١٨٣٣-١٨٨٥‬‬
‫‪4. Mahdi‬‬ ‫ﻣﺣﻣﺩ ﺍﺣﻣﺩ ﮐﻪ ﺍﺩﻋﺎ ﮐﺭﺩ ﻣﻬﺩی ﺍﺳﺕ ﻭ ﭘﺎﻳﺗﺧﺕ ﺳﻭﺩﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ‪ ١٨٨٥‬ﮔﺭﻓﺕ )‪(١٨٤٤-١٨٨٥‬‬
‫‪5. Khartoum‬‬

‫‪١٢٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬وﻳﻠﻴﺎم آﻟﺒﺮاﻳﺖ‪ ١‬از ﺑﺎﻟﺘﻴﻤﻮر ﻫﻤﻴﺸﻪ راﺳﺘﮕﻮﻳﻲ و ﺻﺪاﻗﺖ را در ﻳﻮﺷﻊ از‬
‫ارﻳﺤﺎ و دﻳﮕﺮ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻲدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻛﺎوﺷﮕﺮان‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﺮض ﻓﻨﻮن ﺗﻜﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي ﻓﺮﺻﺖ ﻃﺐ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎوﺷﮕﺮان ﺟﺪي ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ اﺧﻼق‪ :‬ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎس دوﻣﻴﻨﻴﻜﻦ‪ ٢‬ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪ ،‬رولاﻧﺪ د وو‪ ٣‬ﺑﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ »اﮔﺮ دﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺮاﻳﻴﻞ در ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ دﻳﻨﻲ ﺧﻄﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺲ دﻳﻦ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر اﺳﺖ‪ «،‬ﺧﻄﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺘﺎﻳﺶ اﻧﮕﻴﺰ و‬
‫ﺑﺴﻴﺎر درﺳﺖ ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺧﻮب ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﻪ ﭘﻴﺶ روﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن درازي ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ و ﺑﺮﮔﺮدانﻫﺎي و ﻛﺎوشﻫﺎي‬
‫ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ ﺑﺮاي روﺷﻦﺗﺮ ﺷﺪن اوﺿﺎع ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ در‬
‫ﮔﺴﺘﺮهي اﻧﺪﻳﺸﻪ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان دﻳﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ »وﺣﻲ« ﻧﺎزلﺷﺪه در ﺳﻴﻨﺎ و ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﭼﻬﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﺗﺨﻴﻠﻲ ﻣﻌﻴﻮﺑﻲ دارد و ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﺲ از‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﺑﺎ زور ﭼﭙﺎﻧﺪه ﺷﺪه و ﺣﺘﺎ از ﭘﺲ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﺑﺎورﻛﺮدﻧﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺮﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ .‬از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻘﺪس در آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎ آﻏﺎزﺷﺪه ﺑﭽﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺪرﺳﻪاي ﺑﺎﻫﻮش آﻣﻮزﮔﺎران ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﻲ ﻣﻨﻈﻮر وﻟﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﺎﺳﺨﻲ‬
‫ﻣﻲرﻧﺠﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ ﺗﻮﻣﺎس ﭘﻴﻦ ﺧﻮدﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ رد ﻧﺸﺪه ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺖ از آزارﮔﺮ دﻳﻨﻲ‬
‫ﺟﺎﻛﻮﺑﻲﻫﺎ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺿﺪ دﻳﻦ در رﻧﺞ ﺷﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ دروﻏﻴﻦ ﺑﻮده و ﻣﻮﺳﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه آنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ در زﻣﺎن ﻣﻮﺳﺎ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﺎ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺪه ﭘﺲ از آن ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﺪه ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﺳﺎ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ در آن‬
‫زﻣﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ درﺑﺎره زﻣﺎنﻫﺎي ﭘﻴﺶ از ﻣﻮﺳﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺧﻴﺎلﭘﺮداز ﻧﺎدان و ﻧﺎﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺪه ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻣﻮﺳﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ؛‬
‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﻛﻨﻮن ﺗﺎرﻳﺨﻲ را ﺑﺮ اﺳﺎس روﻳﺪادﻫﺎي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‬

‫‪1. William Albright‬‬

‫‪2. Dominican‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﺧﮫھﺎی ﮐﺎﺗﻮﻟﯿﮏ‬
‫ﻳﮏ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﻓﺭﺍﻧﺳﻭی ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺭ ﻁﻭﻣﺎﺭﻫﺎی ﺩﺭﻳﺎی ﻣﺭﺩﻩ ﺭﺍ ﺭﻫﺑﺭی ﮐﺭﺩ )‪3. Roland de Vaux (١٩٠٣-١٩٧١‬‬

‫‪١٣٠‬‬
 ‫وﺣﻲ‪ :‬ﻛﺎﺑﻮس ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‬

‫ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺶ ﺗﺮ رخ داده ﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺻﺪ ﻳﺎ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬
‫رخ داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ )ﺧﺮوج‪ ،‬ﻻوﻳﺎن و اﻋﺪاد‪:١‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻫﻴﭻ ﻧﺎﻣﻲ از ﻣﻮﺳﺎ ﻧﺒﺮده( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﺑﻪ او اﺷﺎرهﻛﺮده ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ «.٢‬ﻣﻲﺗﻮان در اﻳﻦ ﺑﺎره ﮔﻔﺖ ﻛﻪ او دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫درﺑﺎره ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ رﻓﺘﺎر اﻛﻨﻮن ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎ اﺧﺘﻼل ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﮕﺎﻟﻮﻣﺎﻧﻴﺎ )ﺧﻮدﺑﺰرگ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﺮﺿﻲ( ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮرده وﻟﻲ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎب اﻋﺪاد ‪ 12:3‬ﺧﻨﺪهدار ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در‬
‫آن ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» ،‬و ﻣﻮﺳﺎ ﻣﺮد ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻠﻴﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺟﻤﻴﻊ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ‬
‫اﻧﺪ‪ «.‬ﺟﺪا از ﺑﻴﻬﻮدﮔﻲ ادﻋﺎي ﻓﺮوﺗﻨﻲ آن ﻫﻢ ﺑﺎ ﺷﻴﻮهي ادﻋﺎي ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﺮﺗﺮ از ﻫﻤﻪ‬
‫آدﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ و رﻓﺘﺎر ﺧﺸﻮﻧﺖآﻣﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﺑﺎ آن ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه‬
‫ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ در ﻫﺮ ﺳﻮره ﺑﻌﺪي آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﺮده را ﺑﻪ ﻳﺎد آورﻳﻢ‪ .‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﻴﺎن ﭘﺮﻳﺸﺎن ﮔﻮﻳﻲ ﻧﻔﺲ ﮔﺮاﻳﻲ و دروﻏﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﻳﻜﻲ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫وﻟﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻮﺳﺎ ﺧﻮدش ﺑﺘﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ دو اﺗﻬﺎم ﺗﺒﺮﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روﻧﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪهي ﻛﺘﺎب ﺗﺜﻨﻴﻪ‪ ٣‬را اداره ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺶ درآﻣﺪي از‬
‫ﻣﺎﺟﺮا ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺳﭙﺲ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻮﺳﺎ ﺳﭙﺲ از ﺳﺮﮔﻴﺮي دوﺑﺎره رواﻳﺖ‬
‫از ﺳﻮي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن دوﺑﺎره ﮔﻔﺘﺎري از ﻣﻮﺳﺎ و ﺳﭙﺲ رواﻳﺖ‬
‫ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎكﺳﭙﺎري و ﺷﻜﻮه ﻣﻮﺳﺎ ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺶﻓﺮض ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﺮح‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎكﺳﭙﺎري را ﺧﻮد ﻣﺮده ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ دﺷﻮاري و ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه رواﻳﺖﻫﺎي ﻛﺘﺎب ﺗﺜﻨﻴﻪ ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﺲ از رخ دادن آنﻫﺎ‬
‫را ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﺑﻪ ﺳﻦ ﻳﻜﺼﺪ و ده ﺳﺎﻟﮕﻲ‬

‫‪1. Exodus, Leviticus, and Numbers‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻣﺭﺍﻩ ﮐﺗﺎﺏﻫﺎی ﭘﻳﺩﺍﻳﺵ ﻭ ﮐﺗﺎﺏ ﺗﺛﻧﻳﻪ ﭘﻧﺞ ﮐﺗﺎﺏ ﻧﺧﺳﺕ ﺗﻭﺭﺍﺕ‬
‫‪2. The Lord spake unto Moses‬‬
‫‪3. Deuteronomy‬‬

‫‪١٣١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫رﺳﻴﺪه‪ ،‬وﻟﻲ »ﻧﻪ ﭼﺸﻤﺎن او ﻛﻢ ﺳﻮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﻴﺮوي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺪﻧﻲ وي ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪه‪«،‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﭼﻜﺎد ﻛﻮه ﻧﻴﺒﻮ‪ ١‬رﻓﺘﻪ ﻛﻪ از ﺑﺎﻻي آن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﻋﻮد را دﻳﺪه ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ وارد آن ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي و ﻧﻴﺮوي‬
‫ﺑﺪﻧﻲ او ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪه ﺳﭙﺲ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮاب‪ ٢‬ﻣﺮده و ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك‬
‫ﺳﭙﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ »ﺗﺎ اﻣﺮوز« ﻫﻨﻮز ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻮت ﻣﻮﺳﺎ‬
‫ﻛﺠﺎ دﻓﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﺎه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﺎ در‬
‫اﺳﺮاﻳﻴﻞ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ دو ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن دراز و ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺷﺎره ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﻴﺨﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ از ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺷﺪن ﻣﻮﺳﺎ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫»ﺷﺒﺤﻲ« ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﺧﻮد ﻣﻮﺳﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ و اﮔﺮ ﺷﺨﺺ ﺧﺪا ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴﭙﺎري‬
‫را اﻧﺠﺎم داده ﭘﺲ ﻫﻴﭻ راﻫﻲ ﺑﺮاي ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺗﺜﻨﻴﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻛﻪ از آن آﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزﺳﺎزي روﻳﺪادي ﻧﻴﻤﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه‪ ،‬درﺑﺎره ﻫﻤﻪ‬
‫ﺟﺰﻳﻴﺎت روﻳﺪاد ذﻫﻨﻴﺖ درﺳﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدآﺷﻜﺎر و‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺑﺮاي اﺷﺘﺒﺎهﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر دﻳﮕﺮ در ﺗﺮﺗﻴﺐ رﺧﺪادﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺎ از آنﻫﺎ‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ )ﻣﺼﺮف »ﻣﺎﺋﺪه ﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ« در ﻛﻨﻌﺎن؛ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺑﺰرگ ﻋﻮج‬
‫»ﻏﻮل«‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﺎﺷﺎن( ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو رخ ﻧﺪاده وﻟﻲ ﺣﺘﺎ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ درازي ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺮگ او ﺳﺨﻨﻲ درﺑﺎره آنﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي درﺳﺘﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻦ در ﺳﻮرهﻫﺎي ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺞ ﻛﺘﺎب ﺗﺜﻨﻴﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﭘﻴﺮوان ﺧﻮﻳﺶ را ﮔﺮدآورده و ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﻫﻤﻪي‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ را دوﺑﺎره ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬اﻳﻦ ﺟﺎي ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﻧﺪارد‪ :‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي‬
‫اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ دو رواﻳﺖ ﻧﺎﻫﻢﺧﻮان از آﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬دو ﺗﺒﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮓ از ﻧﺴﻞ آدم‬
‫و دو رواﻳﺖ از ﺗﻮﻓﺎن ﻧﻮح دارد‪ (.‬در ﻳﻜﻲ از ﺳﻮرهﻫﺎ ﻣﻮﺳﺎ درﺑﺎره ﺧﻮدش رودهدرازي‬
‫ﻛﺮده و در دﻳﮕﺮي از او در ﮔﺰارش ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺳﻮره ﭼﻬﺎرم‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺿﺪ ﺑﺖ ﺳﺎزي ﺑﻪ ﻏﺪﻏﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺮ »ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ« ﻳﺎ »ﻣﺎﻧﻨﺪي« از ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻲ ﺧﻮاه‬

‫‪1. Mount Nebo‬‬ ‫ﺭﺷﺗﻪﮐﻭﻫﯽ ﺩﺭ ﺍﺭﺩﻥ ﺑﺎ ﺑﻠﻧﺩی ‪ ٨١٧‬ﻣﺗﺭ ﺍﺯ ﺳﻁﺢ ﺩﺭﻳﺎ‬

‫‪2. Moab‬‬ ‫ﻧﺎﺣﻳﻪﺍی ﺩﺭ ﺷﺭﻕ ﺩﺭﻳﺎی ﻣﺭﺩﻩ ﻭ ﺟﻧﻭﺏ ﻏﺭﺑﯽ ﺍﺭﺩﻥ‬

‫‪١٣٢‬‬
 ‫وﺣﻲ‪ :‬ﻛﺎﺑﻮس ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‬

‫ﺟﺎﻧﻮر ﻳﺎ اﻧﺴﺎن و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻫﺪﻓﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ دو‬
‫ﻟﻮﺣﻪي ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺗﻜﺮار ﻫﻤﺎن ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي از ﻛﺘﺎب ﺧﺮوج ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲ و‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻘﺪس ﺑﻮدن روز ﺳﺒﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن‬
‫آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ در ﺷﺶ روز و اﺳﺘﺮاﺣﺖ در روز ﻫﻔﺘﻢ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﭼﻮن ﺧﺪا اﻣﺖ ﺧﻮدش را در ﺷﻨﺒﻪ از ﻣﺼﺮ ﺑﻴﺮون ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن روز ﺳﺒﺖ دوﺑﺎره‬
‫ﻣﻘﺪس ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫آن ﮔﺎه ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ رخ ﻧﺪاده و ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ رخ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺜﻨﻴﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﺑﺮاي ﺑﻲ ﺑﻨﺪ و ﺑﺎري ﺑﻪ ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدران ﻓﺮﻣﺎن ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻛﻮدﻛﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ )ﻛﻪ ﺧﻮدش ﮔﻮﻳﺎ زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬراﻧﺪن ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي دهﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ( و ﭘﻲ در ﭘﻲ دﻳﻮاﻧﻪوار ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ )»او ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﮓ زﺧﻤﻲ ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﻳﺎ ﻋﻀﻮ ﺧﺼﻮﺻﻲاش ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪه ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ وارد ﺷﻮد«(‪ .‬در ﻛﺘﺎب‬
‫اﻋﺪاد ﻣﻮﺳﺎ ﭘﺲ از ﻧﺒﺮد ﺑﺮاي ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﺴﻴﺎري از ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﭘﺮد‪:‬‬

‫ﭘﺲ اﻻن ﻫﺮ ذﻛﻮري از اﻃﻔﺎل را ﺑﻜﺸﻴﺪ و ﻫﺮ زﻧﻲ را ﻛﻪ ﻣﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ او‬
‫ﻫﻢﺑﺴﺘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻜﺸﻴﺪ‪ .‬و از زﻧﺎن ﻫﺮ دﺧﺘﺮي را ﻛﻪ ﻣﺮد را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ و‬
‫دارﻳﺪ‪١.‬‬ ‫ﺑﺎ او ﻫﻢﺑﺴﺘﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﺮاي ﺧﻮد زﻧﺪه ﻧﮕﻪ‬

‫ﺑﺪون ﺷﻚ اﻳﻦ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻧﺴﻞﻛﺸﻲ آﻣﺪه در ﻋﻬﺪﻋﺘﻴﻖ ﻧﻴﺴﺖ )ﻫﻢ‬

‫اﻳﻨﻚ ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎي اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ ﺑﺤﺚﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺧﻮاﺳﺖ رﻳﺸﻪ ﻛﻦ‬
‫ﻛﺮدن ﻋﻤﺎﻟﻴﻖ‪ ٢‬در ده ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت رﻣﺰ ﺟﺎ دادهﺷﺪه ﺗﺎ ﻫﻤﺎن را ﺑﺎ ﭘﻠﺴﺘﻴﻨﻲﻫﺎ‬
‫)ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ( اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ( وﻟﻲ ﻋﻨﺼﺮي ﻫﺮزه و ﺑﻲ در و ﭘﻴﻜﺮ در آن ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﭘﺎداﺷﻲ را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺳﺮﺑﺎزي ﻏﺎرﺗﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺘﻈﺎر آن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺖ ﻛﻢ ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻢ و ﺗﻮﻣﺎس ﭘﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﺮاي رد‬

‫ﮐﺗﺎﺏ ﺍﻋﺩﺍﺩ‪1. ٣١: ١٧-١٨ ،‬‬

‫‪2. Amalekites‬‬

‫‪١٣٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ دﺋﻴﺴﻢ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺿﺪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﻧﮕﺮ او اﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻠﻴﺪي‬
‫در ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻣﺎس ﭘﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻦ »دﺳﺘﻮري ﺑﺮاي ﺳﻼﺧﻲ‬
‫ﭘﺴﺮان‪ ،‬ﻛﺸﺘﺎر ﻣﺎدران‪ ،‬و ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ دﺧﺘﺮان« ﺑﻮده و ﺳﺒﺐ ﭘﺎﺳﺨﻲ دلآزار از ﺳﻮي ﻳﻜﻲ‬
‫از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن روﺣﺎﻧﻲ آن روزﮔﺎر‪ ،‬اﺳﻘﻒ ﻟﻴﻨﺪاف‪ ١‬ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﺳﻘﻒ ﻗﻠﭽﻤﺎق وﻟﺰ ﺑﺮآﺷﻔﺘﻪ‬
‫ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ از ﻧﻮﺷﺘﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺎن ﺟﻮان ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﺪون دﺳﺘﻤﺰد از‬
‫اﻫﺪاف ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺣﻔﻆ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﺑﻲاﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﭘﺴﺮﺑﭽﻪﻫﺎ و در واﻗﻊ ﺑﺮاي ﻣﺎدراﻧﺸﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ رد و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎدهﻟﻮﺣﻲ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪاي ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮرات را ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ درﻧﮕﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﮔﺰاره زﻳﺒﺎ و ﻛﻮﺗﺎه اﻧﺪازد )ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب اﻳﻮب‪ ٢‬ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه‪» ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺸﻘﺖ ﻣﻮﻟﻮد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺮاره ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﭘﺮد«‪ (٣‬و اﻳﻦ آﻳﻪ درﺳﺘﻲ‬
‫اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم در ﺳﻦﻫﺎي‬
‫ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ ﺑﭽﻪدار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﺘﻮﺳﻂ در درﮔﻴﺮﻫﺎي ﺗﻜﻲ ﻳﺎ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺗﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻦ درﺑﺎره ﺧﺪا ﻳﺎ ﻗﺎﺻﺪان او ﺳﺮﺷﺎخ ﺷﺪه و ﺑﺎز ﻫﻢ ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮي‬
‫از ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻖ اﻟﻬﻲ ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﻛﻠﻲ اﻟﻬﻲ را ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪه و زﻣﻴﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﺧﻮن‬
‫ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﺎن رﻧﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎﻳﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ و ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻛﻮﺗﻪاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻳﺎ ﺧﺪاي آنﻫﺎ‬
‫ﻏﻴﺮ از ﺑﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﮔﻠﻪﻫﺎي ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن و ﺣﻔﻆ ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺿﺮوري زﻧﺪﮔﻲ ﻗﺒﻴﻠﻪاي ﺗﺼﻮر‬
‫دﻳﮕﺮي از ﺟﻬﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ در ﺑﺨﺶ دﻫﻘﺎن ﻧﺎدان ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ آﺷﻜﺎرا ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺶ‬
‫اﺳﺖ وﻟﻲ درﺑﺎره رﻫﺒﺮ واﻻ و ﺣﺎﻛﻢ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﭼﻪ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻣﺮگ ﻧﺒﻮد ﺑﺎز‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺼﻮﻳﺮ آنﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ؟‬

‫‪1. Llandaff‬‬
‫‪2. Book of Job‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﮐﺗﺎﺏﻫﺎی ﺗﻭﺭﺍﺕ‬
‫‪3. Job ٥:٧‬‬

‫‪١٣٤‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻫﺸﺖ‬

‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ«‪ ،‬ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن‬

‫اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫ﻛﺎر دوﺑﺎره ﺧﻮاﻧﺪن ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ ﮔﺎﻫﻲ ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه وﻟﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺿﺮوري‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﺮگ ﻣﻲزﻧﺪ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫دلﺷﻮرهﻫﺎي ﻧﺎﮔﻮار آﻏﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ‪-‬ﺟﺪ دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻪي ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲﻫﺎ‪ -‬آﻣﺎده‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻧﺴﺎن زادهي ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮدش ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آن ﮔﺎه ﻳﻚ ﻫﻴﺎﻫﻮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ »زﻧﻲ ﺑﺎﻛﺮه ﺑﺎردار ﺷﺪه و ﭘﺴﺮي ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪ «.‬ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ اﻳﻦ دو اﻓﺴﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﻤﮕﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ اﻧﺠﻴﻞ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﭼﻬﺎر اﻧﺠﻴﻞ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪان ﺑﻪ درازا ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻼن ﻛﻨﺶ ﻳﺎ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫دادهﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻴﺴﺎ آن ﭼﻨﺎن اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ درﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪) .‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از رﺳﻴﺪن ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻪ اورﺷﻠﻴﻢ ﺑﺮ ﺧﺮ ﺳﻮار ﺑﻮدن‪ ،‬ﻣﺘﺎ در ﺑﺨﺶ ‪21‬‬
‫آﻳﻪ ‪ 4‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» ،‬و اﻳﻦ ﻫﻤﻪ واﻗﻊ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﺨﻨﻲ ﻛﻪ ﻧﺒﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ «.‬اﻳﻦ ارﺟﺎع‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب زﻛﺮﻳﺎ ‪ 9:9‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﺟﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺴﻴﺢ ﻫﻨﮕﺎم آﻣﺪن ﺳﻮار ﺑﺮ‬
‫ﺧﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻫﻨﻮز ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه رﺳﻴﺪن او ﺑﻮده و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ او‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ!( اﻳﻦ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن روﻳﺪادي ﺑﺎﻳﺪ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﺑﺮﺳﺪ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻛﻨﺸﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪ و داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
 ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﺰاﻣﻲ ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎب ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‪ ،‬ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻧﻴﺰ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻛﺎر ﻳﻚ ﻧﺠﺎر ﻧﺎﺷﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻠﻨﺪي از رخ دادن روﻳﺪادﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫درﺳﺖ از ﻛﺎر درآﻣﺪن ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺎ زور ﺳﺮﻫﻢ ﺑﻨﺪي ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﻮﺗﺎه‬
‫ﻛﺮدن ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻬﺘﺮ واﮔﺬار ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر ﻫﻨﺮي ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻣﻨﻜﻦ‪ ١‬در رﺳﺎﻟﻪاي درﺑﺎره ﺧﺪاﻳﺎن‪ ٢‬را ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪:‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ )اﻧﺠﻴﻞ(‬
‫ﺗﻞ آﺷﻔﺘﻪاي از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﻧﺎﻫﻤﺨﻮان ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫﺎ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻫﻲ آﺑﺮوﻣﻨﺪ و ﻣﻌﺘﺒﺮ داﺷﺘﻪ وﻟﻲ ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ آﺷﻜﺎرا ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ و‬
‫ﺟﻌﻠﻲ ﺑﻮده و ﺑﻴﺸﺘﺮ آنﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮب و ﭼﻪ ﺑﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﻲ ﭼﻮن و ﭼﺮاﻳﻲ‬
‫از ﻛﻼهﺑﺮداري را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ دو ﻫﻢ ﭘﻴﻦ و ﻫﻢ ﻣﻨﻜﻦ ﻛﻪ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺘﻮن‬

‫ﻣﻘﺪس اﻧﺠﺎم داده ﺑﺎ دﻟﻴﻞﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آنﻫﺎ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن‬
‫دادن ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﺘﻦﻫﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻓﺮاﺗﺮ از ﺑﻀﺎﻋﺖ اﻓﺮادي رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﺎن اﻳﻦ‬
‫»ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس« ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪) .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺗﮕﺰاس را ﺑﻪ ﻳﺎد آورد‬
‫ﻛﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد اﻧﺠﻴﻞ را ﺑﻪ زﺑﺎن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ آﻣﻮزش داد و ﭘﺎﺳﺦ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ »اﮔﺮ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه و ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻋﻴﺴﺎ ﺧﻮب ﺑﻮده‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻫﻢ ﺧﻮب‬
‫اﺳﺖ‪ «.‬ﻫﻤﻪ را ﻧﻔﻬﻢ ﮔﻴﺮ آورده اﺳﺖ‪(.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 2004) 1383‬ﻣﻴﻼدي(‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ آﺑﻜﻲ درﺑﺎره ﻋﻴﺴﺎ ﺑﺎ ﻛﺎرﮔﺮداﻧﻲ‬
‫ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻞ ﮔﻴﺒﺴﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬آﻗﺎي ﮔﻴﺒﺴﻮن ﭘﻴﺮوي ﻳﻚ‬
‫ﻓﺮﻗﻪ رﻳﺎﻛﺎر و ﺧﺮﻛﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدش و ﭘﺪر اراذلﺗﺮ از ﺧﻮدش اﻋﻀﺎي‬
‫اﺻﻠﻲ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﺟﺎي اﻧﺪوه دارد ﻛﻪ زن ﮔﺮاﻣﻲ و ﻋﺰﻳﺰ ﺷﺒﻪ دﻟﻴﻞ‬

‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎﺭ ﻭ ﻁﻧﺯﻧﻭﻳﺱ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪ (١٨٨٠-١٩٥٦‬ﮐﺗﺎﺏ ﺯﻳﺭ ﺩﺭ ‪ ١٩٣٠‬ﻧﻭﺷﺗﻪ ﺷﺩﻩ ‪1. H. L. Mencken‬‬
‫‪2. Treatise on the Gods‬‬

‫‪١٣٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺮﻧﮕﺰﻳﺪن رﺳﻢ دﻳﻨﻲ درﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪) .‬وي اﻳﻦ ﻓﺘﻮاي ﻣﺘﻌﻔﻦ را ﺑﺎ‬
‫آراﻣﺶ »ﮔﻔﺘﻪاي از ﻛﺮﺳﻲ رﻳﺎﺳﺖ«‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ (.‬آﻣﻮزه ﻓﺮﻗﻪ آﻗﺎي ﮔﻴﺒﺴﻮن ﺑﻪ‬
‫روﺷﻨﻲ ﺿﺪﻳﻬﻮدي ﺑﻮده و اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ وي ﺳﺮاﺳﺮ در ﭘﻲ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﻛﺸﻴﺪن‬
‫ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺗﻌﺼﺐ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ اﻧﺘﻘﺎد ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‬
‫ﻫﻮﺷﻴﺎرﺗﺮ ﺷﺪه ﻣﺼﺎﺋﺐ ﻣﺴﻴﺢ‪ ،١‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺒﺎﻧﻪاي از ﺳﻮي ﺑﺴﻴﺎري از »ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻫﺎي اﺻﻠﻲ« ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ اﺑﺰار ﻓﺮوش ﺑﻠﻴﺖ ﺑﺮاي ﺟﺬب ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺗﺎزهوارد ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﭘﺨﺶ ﻓﻴﻠﻢ در ﻫﻤﺎﻳﺸﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد آﻗﺎي ﮔﻴﺒﺴﻮن‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻛﻨﻨﺪهي آن ﺑﻮد‪ ،‬از ﻓﻴﻠﻢ آﺑﺪوغ ﺧﻴﺎري ﺧﻮد دﻓﺎع ﻛﺮد‪ -‬و اﻳﻦ دﻓﺎﻋﻴﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﻟﺬت آزارﮔﺮي و آزارﺑﻴﻨﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ٢‬ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ از ﺳﻮي‬
‫ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﺑﺎﻟﻔﻄﺮه ﺑﻲﻫﻨﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ در اﻳﺴﻠﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻴﻨﻪﺳﻮﺗﺎ ﺑﻮده‪ -‬و از ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻓﻴﻠﻤﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺰارش »ﺷﺎﻫﺪان ﻋﻴﻨﻲ« دﻓﺎع و ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﮕﻔﺖآور اﺳﺖ ﻛﻪ در روز روﺷﻦ ﺑﻲﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎب ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ادﻋﺎي آﺷﻜﺎرا ﻓﺮﻳﺐﻛﺎراﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﻣﺤﻞ ﻧﮕﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ ﻳﻬﻮد ﻧﻴﺰ ﺳﺮاﺳﺮ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﺎﮔﻬﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎري از آنﻫﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻤﻲ از‬
‫ﺷﺪت اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﻛﻬﻨﻪ ﺑﻜﺎﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺎري ﻛﻪ در درازي ﺳﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻴﺪ ﭘﺎك‬
‫ﺑﺮ ﺿﺪ »ﻣﺴﻴﺢ ﻛﺸﺎن ﻳﻬﻮدي« اﻧﺠﺎﻣﻴﺪه ﺑﻮد‪) .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﺎ ده دﻫﻪ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫دوم اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ واﺗﻴﻜﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ اﻧﮕﺸﺖ اﺗﻬﺎم »ﺗﺼﻤﻴﻢ« را از ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺮداﺷﺖ‪ (.‬وﻟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﻛﺸﻴﺪن ﻋﻴﺴﺎ را‬
‫ﺑﺮاي اﻋﻼم اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن ﻛﻴﻔﺮ ﻛﺎﻓﺮ ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ ﺷﻬﺮ‬
‫ﻧﺎﺻﺮه را ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻬﺘﺮان ﻳﻬﻮد داﻧﺴﺘﻪ و ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻋﻴﺴﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺪون ﻟﻌﻦ و دﺷﻨﺎم ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آورده ﻧﺸﻮد و اﻋﻼم ﻛﺮده ﻛﻪ ﻛﻴﻔﺮش‪،‬‬
‫ﺟﻮﺷﻴﺪن ﺟﺎودان در ﻧﺠﺎﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﭼﻬﺎ ﻛﻪ ﻧﮕﻔﺘﻪ!‬
‫ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬او ﻧﻴﺰ دﭼﺎر ﻫﻤﺎن ﮔﻤﺮاﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ اﻳﻦ‬
‫ﭼﻬﺎر اﻧﺠﻴﻞ ﺑﻬﺮ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻳﺎدداﺷﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﻲﺷﻤﺎر آنﻫﺎ –ﻫﻴﭻ‬

‫‪1. The Passion of the Christ‬‬

‫‪2. Sadomasochistic‬‬

‫‪١٣٨‬‬
 ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫ﻳﻚ ﻫﻢ ﺗﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ ﭘﺲ از ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﺴﻴﺢ ﻫﻴﭻﭼﻴﺰي ﻧﻨﻮﺷﺘﻪ ‪ -‬در ﻫﻴﭻ‬
‫ﻣﻮرد ﻣﻬﻤﻲ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎ و ﻟﻮﻗﺎ ﻫﻴﭻ ﺗﻮاﻓﻘﻲ درﺑﺎره زاده ﺷﺪه از ﻣﺎدري ﺑﺎﻛﺮه و‬
‫ﺷﺠﺮهﻧﺎﻣﻪي ﻋﻴﺴﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو اﻧﺠﻴﻞ ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ در »ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺼﺮ«‬
‫ﻧﺎﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬در اﻧﺠﻴﻞ ﻣﺘﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ »در ﺧﻮاب ﻫﺸﺪار داده ﺷﺪه« ﺑﻪ‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ﺗﺎ ﺑﻲدرﻧﮓ ﻓﺮار ﻛﻨﺪ و در ﻟﻮﻗﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ آنﻫﺎ در ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﻳﻢ »ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺳﺎ‪ ،‬ﭘﺎك ﺷﻮد« ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻳﻚ دوره ﭼﻬﻞ روز‬
‫ﺑﻮده و از راه اورﺷﻠﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﺻﺮه ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪) .‬اﮔﺮ ذرهاي از داﺳﺘﺎن ﻓﺮار ﭘﺮﺷﺘﺎب ﺑﻪ ﻣﺼﺮ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮدن ﻛﻮدك از اردوي ﺑﭽﻪ ﻛﺸﻲ ﻫﺮود‪ ،١‬ﺣﻘﻴﻘﺖ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺎﻟﻴﻮود و‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮدن ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﻮر و‬
‫ﭼﺸﻢ آﺑﻲ ﻧﻪ ﭘﻨﻬﺎن از ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺪون ﻫﻴﺠﺎنزدﮔﻲ ﻣﺮدم دﻟﺘﺎي ﻧﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫دﺷﻮار اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻟﻮﻗﺎ در اﻧﺠﻴﻞ اﻳﻦ زاده ﺷﺪن ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎ در ﺳﺎﻟﻲ رخ داده ﻛﻪ‬
‫ﻗﻴﺼﺮ اﻣﭙﺮاﺗﻮر اﮔﻮﺳﺘﻮس ﺑﺎ ﻫﺪف ﮔﺮدآوري ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻓﺮﻣﺎن ﺳﺮﺷﻤﺎري از ﻣﺮدم را‬
‫ﺻﺎدر ﻛﺮد و در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﻫﺮود در ﻳﻬﻮدﻳﻪ و ﻛﺮﻳﻨﻴﻮس در ﺳﻮرﻳﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي ﺳﺨﺖ و‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ اﻧﺠﻴﻞ ﺑﻪ آن رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﺮود در ﭼﻬﺎر ﺳﺎل »ﭘﻴﺶ از‬
‫ﻣﻴﻼد« ﻣﺮده و در زﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ او ﻛﺮﻳﻨﻴﻮس ﺷﺎه ﺳﻮرﻳﻪ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از‬
‫ﺗﺎرﻳﺦﻧﮕﺎران روﻣﻲ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﺳﺮﺷﻤﺎري اﮔﻮﺳﺘﻮس ﻧﻜﺮده‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻮرخ ﻳﻬﻮدي‬
‫ﻳﻮﺳﻔﻮس‪ ٢‬اﺷﺎرهﻛﺮده ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺮﺷﻤﺎري اﻧﺠﺎمﺷﺪه – ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ از ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد ﻛﺎر ﺳﺨﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ زادﮔﺎه ﺧﻮﻳﺶ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و اﻳﻦ ﺳﺮﺷﻤﺎري ﺷﺶ ﺳﺎل‬
‫ﭘﻴﺶ از زاده ﺷﺪه ﻋﻴﺴﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪاش ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻳﻚ داﺳﺘﺎن ﺷﻔﺎﻫﻲ و دﺳﺘﻜﺎري ﺷﺪه زﻣﺎﻧﻲ درازي ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم »روﻳﺪادي« ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺣﺘﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ درﺑﺎره ﻋﻨﺎﺻﺮ رازآﻣﻴﺰ آن ﻧﻴﺰ ﻫﻢ ﻧﻮا‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬آنﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ درﺑﺎره ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي روي ﻛﻮه‪ ،‬ﺗﺪﻫﻴﻦ ﻋﻴﺴﺎ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻳﻬﻮدا‬

‫‪1. Herod‬‬
‫‪2. Josephus‬‬

‫‪١٣٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫و »اﻧﻜﺎر« ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺪاوم ﭘﻄﺮس اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰﺗﺮ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از‬
‫رواﻳﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ درﺑﺎره ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﻛﺸﻴﺪن ﻳﺎ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬ﺷﺮﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻧﺎﭼﺎرﻳﻢ دور ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ ﺷﺮﺣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻲ ﺗﻀﻤﻴﻦ‬
‫اﻟﻬﻲ ﺑﺮاي آنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻫﺮ ﭼﻬﺎر اﻧﺠﻴﻞ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺑﻮده‬
‫و از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶ ﮔﺮان ﺑﻪ ﺗﺌﻮري ﻓﺮﺿﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﻴﻮ )‪ (Q‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﮔﻮﻳﺎي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ را اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‬
‫آن را »وﺣﻲ« ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺼﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﻧﺠﻊ ﺣﻤﺪي‪ ،١‬در ﻣﺼﺮ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪاي از اﻳﻦ »اﻧﺠﻴﻞ« ﮔﻢ‬
‫ﺷﺪه ﻧﺰدﻳﻚ ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻗﺒﻄﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ‪ .‬دوره و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﻳﻦ‬
‫ﻃﻮﻣﺎرﻫﺎ ﺑﺎز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻧﺠﻴﻞﻫﺎي »ﺷﺮﻋﻲ« و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻌﺪي ﺑﻮده ﻛﻪ زﻣﺎن‬
‫ﺑﺴﻴﺎري درازي در زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻛﻠﻲ »ﻋﺮﻓﺎن« ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺨﺺ اﻳﺮﻧﻮس‪ ٢‬اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﻧﺎم و ﻟﻘﺐ را ﺑﻪ آنﻫﺎ داده ﻛﻪ ﻳﻚ آﺧﻮﻧﺪ ﭘﻴﺶﻛﺴﻮت ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮده و ﻋﺮﻓﺎ را ﻣﺮﺗﺪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦﻫﺎ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه و ﺷﺎﻣﻞ »اﻧﺠﻴﻞﻫﺎ« ﻳﺎ رواﻳﺘﻲ از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي‬
‫ﺣﺎﺷﻴﻪاي وﻟﻲ ﻣﻬﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺗﻮﻣﺎس ﺷﻜﺎك‪ «٣‬و ﻣﺮﻳﻢ ﻣﺠﺪﻟﻴﻪ‪ ،۴‬در ﻛﺘﺎب ﻋﻬﺪ‬
‫»ﺟﺪﻳﺪ« ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن اﻳﻦﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺠﻴﻞ ﻳﻬﻮدا ﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺪهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﻣﻲ از آن در ﻣﻴﺎن ﺑﻮده وﻟﻲ در ﺑﻬﺎر ‪ 2006) 1385‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫از ﺳﻮي ﻧﺸﻨﺎل ژﺋﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺳﻮﺳﻴﺘﻲ‪ ۵‬ﭼﺎپﺷﺪه و اﻛﻨﻮن در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺠﻴﻞ ﻳﻬﻮدا ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ‪ ،‬ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت‬
‫ارواح ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻮده وﻟﻲ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ داراي ﺷﺮﺣﻲ از »روﻳﺪادﻫﺎ« اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺰﺋﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎورﻛﺮدﻧﻲﺗﺮ از رواﻳﺖ رﺳﻤﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺧﺪاي ﺗﺼﻮر ﺷﺪهي‬
‫ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻘﻲ« اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪش ﺑﺎزﺗﺎﺑﻲ ﺗﺮﺳﻨﺎك از ﻣﻐﺰﻫﺎي‬
‫ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آن دوري ﺷﻮد‪) .‬اﻳﻦ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺑﺎ‬

‫‪1. Nag Hammadi‬‬

‫‪2. Irenaeus‬‬
‫ﺗﻭﻣﺎﺱ ﺍﺯ ﺣﻭﺭﺍﻳﻭﻥ ﻭﻟﯽ ﺗﻭﻣﺎﺱ ﺷﮑﺎک‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺳﯽ ﮐﻪ ﺷﮏ ﮔﺭﺍ ﺍﺳﺕ ﮔﻔﺗﻪ ﻣﯽ ﺷﻭﺩ‪ .‬ﻫﻡ ‪3. Doubting Thomas‬‬
‫ﭼﻧﻳﻥ ﺗﻭﻣﺎﺱ ﺣﻭﺍﺭی ﻧﻳﺯ ﺷﮑﺎک ﺑﻭﺩﻩ‬
‫‪4. Mary Magdalene‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﻳﺭﻭﺍﻥ ﻋﻳﺳﺎ‪ ،‬ﺩﺭ ﮐﺩ ﺩﻭﺍﻳﻧﭼﯽ ﻭی ﻫﻣﺳﺭ ﻋﻳﺳﺎ ﺧﻭﺍﻧﺩﻩ ﻣﯽ ﺷﻭﺩ‬
‫ﺑﺯﺭﮔﺗﺭﻳﻥ ﺍﻧﺟﻣﻥ ﻏﻳﺭﺍﻧﺗﻔﺎﻋﯽ ﻭ ﺁﻣﻭﺯﺷﯽ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺗﺣﺩﻩ ‪5. National Geographic Society‬‬

‫‪١٤٠‬‬
 ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻢ و ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺗﻮﺟﻴﻪ و ﺗﻜﻤﻴﻞ آن داﺳﺘﺎن ﻧﺎﺑﻜﺎر در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ارﺗﺪﻛﺴﻲ ﻫﻴﭻ ﺑﻮد‪ (.‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﻳﻬﻮدا در ﺷﺎم ﻋﻴﺪ ﻓﺼﺢ ﺣﻀﻮر‬
‫داﺷﺘﻪ وﻟﻲ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻴﺮون ﻣﻲرود‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺮاي دﻟﺠﻮﻳﻲ از دﻳﮕﺮ‬
‫ﺣﻮارﻳﻮن ﭼﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ درﺑﺎره ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﻄﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻮادار‬
‫ﻧﺎﺑﻜﺎرش ﺑﺎ آواي ﺧﺸﻨﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﺪ ﻣﺸﻜﻞ و‬
‫دﺷﻮاري ﭼﻴﺴﺖ‪» .‬ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻴﺴﺘﻲ و از ﻛﺠﺎ آﻣﺪهاي« ﺑﻪ رﻫﺒﺮ ﮔﺮوه ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» .‬ﺷﻤﺎ از‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺟﺎوداﻧﮕﻲ ﺑﺎرﺑﻠﻮ‪ ١‬ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ «.‬اﻳﻦ »ﺑﺎرﺑﻠﻮ« ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺎﻳﻲ در ﻋﺮش‪،‬‬
‫زادﮔﺎﻫﻲ ﭘﺸﺖ ﺳﺘﺎرﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻴﺢ از اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ آﺳﻤﺎﻧﻲ آﻣﺪه‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺴﺮ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻳﻚ از ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﻮﺳﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺠﺴﻤﻲ از ﺷﻴﺚ‪ ،‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪ آدم اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ از دﻳﮕﺮان ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺴﺮ آدم‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﻓﺮﻗﻪ ﺷﻴﺚ راه راﺳﺖ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدا دﺳﺖ ﻛﻢ ﻛﺎرآزﻣﻮدﮔﻲ ﻛﻤﻲ در اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﻗﻪ دارد‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻛﻨﺎري ﻛﺸﻴﺪه و ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ وﻳﮋهاي ﺑﻪ وي ﻣﻲﺳﭙﺎرد ﺗﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده‬
‫ﻛﻪ از اﻳﻦ رﻳﺨﺖ دﻧﻴﻮي ﺧﻮﻳﺶ آزاد ﺷﺪه و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻠﻜﻮت ﺑﺮود‪ .‬او ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﻳﻬﻮدا ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻲﺑﻨﺪد ﻛﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﺗﺎ ﻳﻬﻮدا ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﭘﻲ او ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ داﺳﺘﺎن ﺷﻠﻢﺷﻮرﺑﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺨﻴﻠﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪﺗﺮ از ﻟﻌﻨﺖ اﺑﺪي ﺑﺮ ﻳﻬﻮدا ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺟﺒﺎر ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن دادن ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺮگ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ ﺷﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪﺗﺮ از ﻧﻜﻮﻫﺶ اﺑﺪي‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي زﻣﺎﻧﻲ درازي‪ ،‬ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮ ﺷﻮري وﺟﻮد‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﺪام »اﻧﺠﻴﻞ« ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﭼﻮن وﺣﻲ اﻟﻬﻲ در ﻧﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫رأي داده و رأي ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻪ آن و زﻧﺪﮔﻲﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺸﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر درازي ﭘﺲ از ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪن ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﺎز ﻫﻴﭻ آﻗﺎﻳﻲ دل‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ اﻳﻦﻫﺎ ﻫﻤﮕﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ دﺳﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮده و ﮔﻮﻳﺎ »وﺣﻲﻫﺎي« ﺣﻀﺮت‬
‫ﻳﻮﺣﻨﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎم ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه )ﻧﻪ ﻧﺎﻣﻲ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ(‪ ،‬ﺑﻪ زور در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﺮﻋﻲ ﭼﭙﺎﻧﺪه ﺷﺪه‬

‫‪1. Barbelo‬‬

‫‪١٤١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮرﺧﻪ ﻟﻮﻳﻴﺲ ﺑﻮرﺧﺲ‪ ١‬ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺑﺮﻧﺪه ﺷﺪن‬
‫ﮔﻨﻮﺳﺘﻴﻚﻫﺎي ﻣﻜﺘﺐ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ در آن روز‪ ،‬داﻧﺘﻪﻫﺎي روزﮔﺎر ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﺷﻔﺎف‪،‬‬
‫زﻳﺒﺎي و روﻳﺎ ﮔﻮﻧﻪ از ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎي »ﺑﺎرﺑﻠﻮ« ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﺟﺎزه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم را »ﺷﻴﻞ ﺑﻮرﺧﺲ‪ «٢‬ﺑﻨﺎﻣﻢ‪ :‬ﺷﻮر و ﭘﻨﺪاري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺠﺴﻢ ﻳﻚ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ از‬
‫ﺷﺎخ و ﺑﺮگﻫﺎي ﻓﺮﮔﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ وﻟﻲ واﻗﻌﻲ در ﻳﻚ رﺷﺘﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺳﺎﻗﻪ )ﻳﺎ ﻧﻐﻤﻪ ﻳﺎ ﭼﺎﻣﻪ( ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺮ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻫﺰارﺗﻮ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ‬
‫داﻧﺘﻪﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺒﺪﻫﺎي ﺳﺘﺮگ‪ ،‬ﻣﻨﺎرهﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﻧﻴﺎﻳﺶﻫﺎي روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﻪ‬
‫آن ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺷﻮد آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﻣﻘﺪس ﻧﺎﻣﻴﺪه و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﻛﺎرﻛﺸﺘﻪ‬
‫روزﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺷﻜﺎﻛﺎن درﺑﺎره ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎرﺑﻠﻮ را ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي اﻧﮕﺸﺘﺎن‬
‫آﻏﺎز ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻧﻮآوري راه ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺎﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬واژن‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎن و دل‪ ،‬ﺟﮕﺮ و روده‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛﻔﺮ ﺑﻪ ﺑﺎرﺑﻠﻮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻫﻢ ﺗﺮاز ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪي درﺳﺘﻲ از ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﺑﻮدن ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰارهاي ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮاي وﺟﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﺳﺶﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻲداﻧﻢ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﺮﻳﺪان ﺑﻲﺳﻮاد و زﻧﺪه وي ﻫﻴﭻ ﻧﻮﺷﺘﻪاي ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﻴﺎري‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ »ﻣﺴﻴﺤﻲ« ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﺮﮔﺰ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﺑﺎورﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻲ رﺳﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ را ﻧﺨﻮاﻧﺪه و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻫﻴﭻ ﭘﻨﺪار و ﺗﺼﻮري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫روزي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛﻠﻴﺴﺎﻳﻲ را ﺑﻨﺎ ﺑﺮ آﮔﻬﻲ رﻫﺒﺮ آنﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻛﻨﺪ‪) .‬ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻛﻠﻤﻪاي در اﻧﺠﻴﻞﻫﺎي ﺳﺮﻫﻢﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺑﻌﺪي ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻣﺴﻴﺢ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬار ﻳﻚ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬آﺷﻔﺘﻪﺑﺎزار ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲﻫﺎي ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ« روﺷﻦ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ‬
‫ﻣﺴﻴﺢ در ﺷﻬﺮ داوود زاده ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﺪر‬
‫و ﻣﺎدر ﻋﻴﺴﺎ ﮔﻮﻳﺎ از ﻧﺎﺻﺮﻳﻪ ﺑﻮده و اﮔﺮ آنﻫﺎ ﻛﻮدﻛﻲ داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﺎن ﺷﻬﺮ‬
‫زاده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن اﻧﺪازه و ﻣﻘﺪار ﺑﺰرﮔﻲ از ﺟﻌﻞ و ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ‪-‬درﺑﺎره‬

‫‪1. Jorge Luis Borges‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺭ ﻭ ﺍﺩﻳﺏ ﻣﻌﺎﺻﺭ ﺁﺭژﺍﻧﺗﻳﻧﯽ‬

‫‪2. The Borges shale‬‬ ‫ﺗﻭﺟﻪ ﮐﻧﻳﺩ ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻅ ﮐﻣﺎﺑﻳﺵ ﻳﮑﺳﺎﻥ ﺑﺭﻭﮔﺱ ﻭ ﺑﻭﺭﺧﺱ ﮐﻪ ﺳﺑﺏ ﻣﯽ ﺷﻭﺩ ﺗﺎ ﺑﭘﻧﺩﺍﺭﻳﻡ ﮐﻪ‬
‫ﺍﮔﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺭ ﺗﮑﺭﺍﺭ ﺷﻭﺩ ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﻣﺭﻭﺯ ﻧﺧﻭﺍﻫﻳﻡ ﺭﺳﻳﺩ‬

‫‪١٤٢‬‬
 ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫اﮔﻮﺳﺘﻮس‪ ،‬ﻫﺮود و ﻛﺮﻳﻨﻴﻮس ‪ -‬ﻛﻪ درﮔﻴﺮ اﻓﺴﺎﻧﻪي ﺳﺮﺷﻤﺎري و ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮدن ﺑﻮﻣﻴﺎن‬
‫زاده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ )ﻛﻪ اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻴﭻ »ﻣﺪرك اﺳﺘﻮاري« ﺑﺮاي آن اراﺋﻪ‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ(‪ .‬وﻟﻲ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻤﻲﺷﻮد در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺎم زاده ﺷﺪن ﻋﻴﺴﺎ در ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ‬
‫را ﺑﺪون اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻫﻴﺎﻫﻮي‪ ،‬آﺳﺎنﺗﺮ ﺟﻌﻞ ﻛﺮد؟ اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي آﺷﻜﺎر در ﺑﺮﻳﺪن و‬
‫اﻓﺰودن ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي داﺳﺘﺎن ﺷﺎﻳﺪ دﻟﻴﻞ واروﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻬﻤﻲ در واﻗﻊ در‬
‫زﻣﺎن دﻳﮕﺮي ﺑﻪ راﺳﺘﻲ زاده ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﭙﺲ در ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دادن‬
‫ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪارك را راﺳﺖ و رﻳﺲ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻣﻨﺼﻒ ﺑﻮدن و داﺷﺘﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺎز ﺑﺎ اﻧﺠﻴﻞ ﻳﻮﺣﻨﺎ وﻳﺮان‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ ﻧﻪ در ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ زاده ﺷﺪه و ﻧﻪ از ﻧﻮادﮔﺎن داوود‬
‫ﺷﺎه‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺣﻮاري ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮕﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺳﻮدي‬
‫از ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻦ اﺳﺖ؟ در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ دودﻣﺎن واﻻﮔﻬﺮ وي ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي ﺑﻪ آن‬
‫ﺑﺎﻟﻴﺪن داﺷﺘﻪ و درﺑﺎره آن ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﺮا در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﻃﺒﻘﻪ او ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﻲﺷﻮد؟ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻪ دﻳﻦﻫﺎ از ﺑﻮدا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﺳﻼم‬
‫اﻓﺘﺨﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻳﺎ ﺷﺎﻫﺰادهاي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در ﻛﺴﻮت ﻓﻘﺮا را دارد‪ ،‬ﺧﻮب اﮔﺮ اﻳﻦ‬
‫ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ ﭼﻨﺪان ﻫﻢ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ دﻳﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ و ﻋﻤﺪي ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺨﺴﺖ ﻫﻮادار اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻓﻘﺮا و ﺳﺮﮔﺸﺘﻪﻫﺎ و ﺑﻲﺳﻮادﻫﺎ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎ و ﻧﺎدرﺳﺘﻲﻫﺎ‬
‫ﺑﺰرگ ﻛﺘﺎب ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ از ﺳﻮي ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﻧﺰارﺗﺮﻳﻦ‬
‫»ﻧﻴﺶ زﺑﺎن« و »اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺢ« ﻫﻴﭻ روﺷﻨﮕﺮي درﺑﺎره آنﻫﺎ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺶﻫﺎ‬
‫از اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ آﻣﺪه ﻛﻪ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎح ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻫﺮ‬
‫ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف را ﺳﻮزاﻧﺪه ﻳﺎ ﺧﻔﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل اﻧﺠﻴﻞﻫﺎ ﺑﺪرد ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺪرد اﻳﻦ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد ﺗﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ دﻳﻦﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫دﺳﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﻳﻮﺣﻨﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ از ﺳﻮي ﻣﻮﺳﺎ آورده ﺷﺪه وﻟﻲ ﻓﻴﺾ‬

‫ﻫﻣﺎﻥ ﭘﻳﺎﻣﺑﺭ ﻳﻬﻭﺩی ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ‪1. King David‬‬

‫‪١٤٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫و ﺣﻘﻴﻘﺖ از ﺳﻮي ﻋﻴﺴﺎﻣﺴﻴﺢ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ «.‬اﻣﺎم ﻣﺘﺎ ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ آن ﻛﻮﺷﻴﺪه و‬
‫ﺷﺎﻟﻮده ﻛﻮﺷﺶ وي ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ ﻳﺎ دو آﻳﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﺸﺖ ﺳﺪه ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺎ‬
‫روﺷﻦ زاده ﺷﺪه ﻋﻴﺴﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺷﻌﻴﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺷﺎه آﺣﺎز‪ ١‬ﮔﻔﺘﻪ‪» ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ ﻧﺸﺎﻧﻪ اي ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ؛ ﺑﺎﻛﺮه اي ﺑﺎردار ﺷﺪه و ﭘﺴﺮي ﺧﻮاﻫﺪ زاﻳﻴﺪ‪ «.‬اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن آﺣﺎز را‬
‫دﻟﮕﺮم ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﭘﻴﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را‬
‫ﻳﻚ رواﻳﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬وي در واﻗﻊ ﭘﻴﺮوز ﻧﺸﺪ(‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‬
‫واژه ﺑﺮﮔﺮدان ﺷﺪه »ﺑﺎﻛﺮه« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻟﻤﺎه‪ ،٢‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي »زﻧﻲ ﺟﻮان« اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫رواﻳﺖ ﺣﺘﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﺳﺘﺨﻮش دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار‪،‬‬
‫ﺑﻜﺮ زاﻳﻲ ﺷﺪﻧﻲ و ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﻮده و ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎز ﻫﻢ اﺛﺒﺎت‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﻨﻴﻦ زاده ﺷﺪه ﻧﻴﺮوي اﻟﻬﻲ دارد‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ‬
‫درﺑﺎره دﻳﻦﻫﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮاﺳﺖ اﺛﺒﺎت ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﭼﻴﺰي ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫واروﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ روي ﻛﻮه ﻋﻴﺴﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻮﺳﺎ ﺑﺮ روي ﻛﻮه ﺳﻴﻨﺎ ﺑﻮده‬
‫و ﺗﻮده ﭘﻴﺮوان ﻋﻴﺴﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻬﻮدﻳﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ در ﭘﻲ ﻣﻮﺳﺎ رﻫﺴﭙﺎرﻧﺪ و‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪارﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻲﺧﻴﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻪي »ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﻜﻮس«‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻨﺪي ﻛﻮﺗﺎه از ﻳﻜﻲ از اﻧﺠﻴﻞﻫﺎ )ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻞ ﮔﻴﺒﺴﻮن ﻳﻬﻮدﺳﺘﻴﺰ ﻣﺸﻬﻮرش‬
‫ﻛﺮد( راﺑﻲﻫﺎ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮدن ﺳﺨﻦ ﺧﺪا در ﺳﻴﻨﺎ ﺷﺪه و در واﻗﻊ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻪ ﮔﺮدن ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮔﻨﺎه ﺧﻮن ﻋﻴﺴﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎي ﭘﺲ از ﺧﻮدﺷﺎن‪ :‬ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺘﺎ در ﺻﻮرت ﻧﺎﭼﺎري‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺣﻘﻮق ﻳﺎ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي و ﻗﺪرت آﻧﺎن ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﻲ درﺑﺎره زادن ﺑﺎﻛﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻤﻜﻦ ﮔﻴﺮ ﻛﺮدن‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﻛﺎرﮔﺎه اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺳﺎزي اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻴﺴﺎ ادﻋﺎﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ درﺑﺎره ﭘﺪر آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺧﻮد‬
‫ﻛﺮده وﻟﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺎدرش ﺑﺎﻛﺮه ﺑﻮده ﻳﺎ ﻫﺴﺖ و ﺑﻲﮔﻤﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫زﺷﺖ و ﺑﻲادﺑﺎﻧﻪ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از زاﻳﻴﺪه ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻣﺎدران ﻳﻬﻮدي ﺑﭙﺮﺳﺪ ﻳﺎ‬

‫ﺷﺎﻩ ﻳﻬﻭﺩی )ﺩﺭﮔﺫﺷﺗﻪ ‪ ٧٢٧‬ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ( ‪1. Ahaz‬‬

‫‪2. Almah‬‬

‫‪١٤٤‬‬
 ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ درون آن ﺟﺎ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻣﺮﻳﻢ ﺧﻮد ﻫﻴﭻ‬
‫ﻳﺎد و ﺧﺎﻃﺮهاي از دﻳﺪار ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﺰرگ ﺟﺒﺮﻳﻴﻞ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺘﻪ ﺑﺰرﮔﻲ از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺮ دو‪ ،‬ﻫﻢ ﺟﺒﺮﻳﻴﻞ و ﻫﻢ دﺳﺘﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ او ﻣﺎدر ﻳﻚ ﺧﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ﻫﻤﻪي رواﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺎر ﭘﺴﺮش اﮔﺮ ﺑﺮاي وي ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪه ﻧﺒﻮده دﺳﺖ ﻛﻢ ﻳﻚ ﺷﮕﻔﺘﻲ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺎ راﺑﻲﻫﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻲﮔﻔﺘﻪ ﭼﻜﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻜﻨﺪ؟ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻛﺎر ﭘﺪرش ﭼﻴﺰي‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﺎدر ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﺗﻮﻗﻊ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﺎدراﻧﻪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﺗﺮي‬
‫داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه از ﺳﻮي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻪ ﻣﺎدران ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪاي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮدي را داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻮن درﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺪون اﻳﻦ داﺷﺘﻦ ﭘﻴﺶ ﺷﺮط ﺑﺪﻧﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎردار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﻮﻗﺎ ﺣﺘﺎ در اﻳﻦ ﺟﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از »ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻋﻴﺴﺎ« ﻧﻴﺰ دﭼﺎر ﻟﻐﺰش ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻮﺳﻒ و ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺮاي ﭘﺎك ﺷﺪن ﺧﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ از ﻣﻌﺒﺪ دﻳﺪار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و‬
‫ﺷﻤﻌﻮن‪ ١‬ﭘﻴﺮ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن آواز ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻧﻮﻧﻚ دﻳﻤﻴﺘﺲ‪ ٢‬ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ آواز ﻧﻴﺰ )ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻟﺨﻮاه در ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻬﻦ ﺧﻮدم( ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮاﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻧﮕﺎه ﮔﺬراي ﻣﻮﺳﺎ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋﻮد در ﭘﻴﺮﺗﺮﻳﻦ‬
‫روزﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺰرگ ﺟﻮﺟﻪﻛﺸﻲ ﻣﺮﻳﻢ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺎ ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ )‪ ٣(13: 55-57‬ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺮادر و ﭼﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﺠﻴﻞ ﻳﻌﻘﻮب ﻛﻪ اﻧﺠﻴﻠﻲ رﺳﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ رد ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‬
‫اﺷﺎرهاي از ﺑﺮادر ﻋﻴﺴﺎ دارﻳﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﺎم و ﮔﻮﻳﺎ در ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي دﻳﻨﻲ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻨﺶﮔﺮ و ﻓﻌﺎل ﻧﻴﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺷﻮد ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻣﺮﻳﻢ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ دوﺷﻴﺰه ﺑﺎﻛﺮه‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ »ﺑﺎردار« ﺷﻮد و ﺑﭽﻪاي ﺑﺰاﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از آن ﺑﻲﮔﻤﺎن او ﺑﻜﺎرت ﺧﻮﻳﺶ را از‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ در ﻛﻨﺎر ﻣﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﻮﺳﻒ ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ زاﻳﻴﺪه ﻛﻪ‬

‫‪1. Simeon‬‬
‫‪2. Nunc dimittis‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻥ ﭘﺳﺭ ﻧﺟﺎﺭ ﻧﻣﯽ ﺑﺎﺷﺩ؟ ﻭ ﺁﻳﺎ ﻣﺎﺩﺭﺵ ﻣﺭﻳﻡ ﻧﺎﻣﯽ ﻧﻳﺳﺕ؟ ﻭ ﺑﺭﺍﺩﺭﺍﻧﺵ ﻳﻌﻘﻭﺏ ﻭ ﻳﻭﺳﻑ ﻭ ﺷﻣﻌﻭﻥ ﻭ ﻳﻬﻭﺩﺍ؟ ﻭ ﻫﻣﻪ ‪3.‬‬
‫ﺧﻭﺍﻫﺭﻧﺵ ﻧﺯﺩ ﻣﺎ ﻧﻣﯽ ﺑﺎﺷﻧﺩ؟ ﭘﺱ ﺍﻳﻥ ﻫﻣﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﮐﺟﺎ ﺑﻬﻡ ﺭﺳﺎﻧﻳﺩ؟ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ی ﺍﻭ ﻟﻐﺯﺵ ﺧﻭﺭﺩﻧﺩ‪ ،‬ﻟﻳﮑﻥ ﻋﻳﺳﯽ ﺑﺩﻳﺷﺎﻥ‬
‫ﮔﻔﺕ‪:‬ﻧﺑﯽ ﺑﯽ ﺣﺭﻣﺕ ﻧﺑﺎﺷﺩ ﻣﮕﺭ ﺩﺭ ﻭﻁﻥ ﻭ ﺧﺎﻧﻪ ی ﺧﻭﻳﺵ‬

‫‪١٤٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺗﻨﻬﺎ در ﮔﺰارشﻫﺎي ﮔﻔﺘﺎري و ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺧﺎﻧﻮاده اﻟﻬﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ »ﺷﺎﻫﺪان ﻋﻴﻨﻲ« از آن ﻧﺎم ﺑﺮدهاﻧﺪ؟‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ راﻫﻜﺎري ﺑﺮاي اﻳﻦ دﺷﻮاري ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺳﻜﺴﻲ و ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻧﺎﮔﻔﺘﻨﻲ‬
‫ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ دوﺑﺎره ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﻜﻮس ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﮔﻴﺮي ﺷﻮراﻫﺎي ﺧﻞ و ﭼﻞ روزﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ درﺑﺎره »ﻫﻢ ﻧﻮا« و‬
‫»ﻣﺸﻜﻮك« ﺑﻮدن اﻧﺠﻴﻞﻫﺎ در زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫ﻣﺮﻳﻢ ﺧﻮدش )ﻛﻪ از زاده ﺷﺪن او ﻫﻴﭻ رواﻳﺘﻲ در ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ »آﺑﺴﺘﻨﻲ ﻣﻌﺼﻮﻣﺎﻧﻪاي« زاده ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدي ﺑﻲﻋﻴﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﻛﻪ ﭼﻮن ﻛﻴﻔﺮ ﮔﻨﺎه ﻣﺮگ اﺳﺖ و ﻣﺮﻳﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﮔﻨﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺑﺮ ﺑﺎور ﺗﻌﺼﺐآﻣﻴﺰ‬
‫»ﺻﻌﻮد ﻣﺮﻳﻢ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن« ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻲﻫﻮا و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮده و اﻳﻦ ﺑﻲﻫﻮا ﺑﻮدن‬
‫واﺳﻄﻪاي ﺑﺮاي ﺑﻪ آﺳﻤﺎن رﻓﺘﻦ ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺪون ﺳﭙﺮده ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﺣﻜﻢﻫﺎي ﻧﻮآوراﻧﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن آﺑﺴﺘﻨﻲ دوﺷﻴﺰه ﺑﺎﻛﺮه در روم‬
‫در ‪ 1231‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1852‬ﻣﻴﻼدي( و ﺑﺎور دﻳﻨﻲ ﺻﻌﻮد ﻣﺮﻳﻢ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن در ‪1330‬‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1951‬ﻣﻴﻼدي( ﻛﺸﻒ و اﻋﻼم ﮔﺸﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﻴﺰي »ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن« اﺳﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺑﻮدن آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﻧﺠﺎتﺑﺨﺶ‬
‫دﻻوراﻧﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﻤﻲ ﺳﺘﺎﻳﺶ اﺳﺖ ﺣﺘﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﺸﺘﻲ اﺻﻠﻲ ﺳﻮراخ‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ردي ﻏﺮق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻟﻲ »وﺣﻲ« ﺑﺎ وﺟﻮد ﻧﻴﺮوي ﺗﻔﻜﻴﻚ دﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻮرﺷﻲ ﺗﻮﻫﻴﻦآﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ اﻟﻬﺎﻣﻲ ﺑﻬﺮ‬
‫ﺻﻮرت اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ ﺑﺎ روﻳﺎﻫﺎ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺘﺎرهﺑﻴﻨﻲ )ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ ﺗﺎ ﻳﻮﺷﻊ‪ ١‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺸﺘﺎر را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﻨﺪي از آن‬

‫ﻳﻭﺷﻊ ﺑﻥ ﻧﻭﻥ ﺍﺯ ﭘﻳﺎﻣﺑﺭﺍﻥ ﻳﻬﻭﺩ ‪1. Joshua‬‬

‫‪١٤٦‬‬
 ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫ﻧﻴﺴﺖ(‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻧﻴﺰ از ﻃﺎﻟﻊ ﺑﻴﻨﻲ )ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ آن روﻳﺪاد ﺑﻴﺖ ﻟﺤﻢ(‪ ،‬ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺟﺎدوﮔﺮ و ﺟﺎدوﮔﺮان ﭘﺮ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻛﺮدارﻫﺎي ﻋﻴﺴﺎ ﺑﺪون زﻳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه »ﺳﻌﺎدت‬
‫ﺟﺎودان« ﻛﻪ آرزوﻫﺎي ﺧﻴﺎﻟﻲ رﻧﮕﺎرﻧﮕﻲ درﺑﺎره ﺑﺮدﺑﺎري و اﺻﻼح اﺑﺮاز ﻣﻲدارد‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از آنﻫﺎ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ ﺑﻮده و رﻳﺸﻪ در اﻋﺘﻘﺎد و ﺑﺎور ﺑﻪ ﺟﺎدو را ﻧﺸﺎن داده ﭼﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫از آنﻫﺎ ﺑﻴﺨﻮد ﺑﻮده و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻧﺎ ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪاي درﺑﺎره ﻛﺸﺎورزي دارﻧﺪ )اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﺷﺎرهﻫﺎي ﺷﺨﻢ زدن و ﺑﺬراﻓﺸﺎﻧﻲ و ﻫﻤﻪ ﻛﻨﺎﻳﻪﻫﺎ درﺑﺎره درﺧﺘﺎن ﺧﺮدل و‬
‫اﻧﺠﻴﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ( و ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻛﺮدارﻫﺎ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫دﻳﺪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﻞ ﺳﻮﺳﻦ ‪-‬ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺑﺎ ﻓﺘﻮاﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر‪ -‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻮآوري‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ در ﺧﺎﻧﻮاده و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﻳﻦﻫﺎ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺣﺮام ﻛﺮدن وﻗﺖ اﺳﺖ‪») .‬اﻧﺪﻳﺸﻪ اي ﺑﺮاي ﻓﺮدا ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪(«.‬‬
‫اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﺠﻴﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻢ اﻧﺠﻴﻞﻫﺎي ﻫﻢ ﻧﻮا و ﻫﻢ ﻣﺸﻜﻮك‪،‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم )ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮد او( در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮده‬
‫ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻳﻮاﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮده او ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻳﻬﻮدي ﺳﺮﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ :‬در ﻛﺘﺎب ﻣﺘﺎ ‪ 15: 21-28‬ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻧﻲ‬
‫ﻛﻨﻌﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي ﺟﻦ ﮔﻴﺮي داﺷﺘﻪ درﺷﺘﻲ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﺑﻲادﺑﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫او ﻧﻴﺮوي ﺧﻮدش را ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﻳﻬﻮدي ﺗﻠﻒ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪) .‬ﭘﺎﻓﺸﺎري زن و ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم او را ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻛﻮﺗﺎه آﻣﺪن ﺳﺎﺧﺘﻪ و دﻋﺎي دﻓﻊ ﺟﻦ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ (.‬از دﻳﺪﮔﺎه‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻓﺮدي ﺑﺎ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ دﻟﻴﻞ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲزﻳﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دﻳﻮاﻧﻪي ﺑﺴﻴﺎري در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن در‬
‫ﭘﻠﺴﺘﻴﻦ )ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ( ﭘﺮﺳﻪ ﻣﻲزده‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻳﻜﻲ ﺧﻮدش را ﺑﺎور داﺷﺘﻪ و ﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺧﺪا ﻳﺎ ﭘﺴﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﻪي ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ دو ﭘﻴﺶﻓﺮض ﻣﻲﺗﻮان داﺷﺖ‪ :‬ﻛﻪ او ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺮﻳﺪان ﺧﻮدش‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﻮﻳﺪ داده ﻛﻪ او ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺧﻮدش را ﭘﻴﺶ از ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ زﻧﺪﮔﻲﺷﺎن ﺑﺮ ﭘﺎ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد و ﻫﻤﻪي ﻛﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر وي ﻣﮕﺮ ﻳﻜﻲ ﻳﺎ دو ﺗﺎ از آنﻫﺎ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫‪١٤٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻫﺮﮔﺰ ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻼﻳﻮ اﺳﺘﻴﭙﻠﺰ ﻟﻮﺋﻴﺲ )ﻛﻪ ﺗﺎزﮔﻲﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻜﻲ از ﭘﺮ‬
‫ﻫﻮادارﺗﺮﻳﻦ روﺿﻪﺧﻮانﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﮔﺸﺘﻪ( رك و ﭘﻮﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪه در ﻛﺘﺎب‬
‫ﺧﻮدش ﻓﻘﻂ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ،١‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻔﺎﻗﻲ درﺑﺎره ادﻋﺎي ﺑﺪوش ﻛﺸﻴﺪن‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن از ﺳﻮي ﻣﺴﻴﺢ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﻛﻨﻮن‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﮕﻮ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﺗﺎﭘﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻟﻄﻴﻔﻪاي‬
‫ﺧﻨﺪهدار ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻫﻤﮕﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻮﻫﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮدش را ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭘﺎي ﻣﺮا ﻟﮕﺪ ﻛﺮده و ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﻣﻲﺑﺨﺸﻢ‪،‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﭘﻮل ﻣﺮا ﻣﻲدزد و ﻣﻦ ﻣﻲﺑﺨﺸﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺎ درﺑﺎره ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻧﻪ ﻟﮕﺪي‬
‫ﺧﻮرده و ﻧﻪ ﻣﺎﻟﺶ ﺑﻪ ﻳﻐﻤﺎ رﻓﺘﻪ وﻟﻲ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺮدار ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺟﺴﻤﻲ و دزدي داراﻳﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﮔﻤﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد؟ اﺑﻠﻪ ﻧﺎدان ﻣﺤﺒﺖآﻣﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﺻﻔﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺑﻪ او ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫داده اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺪون ﺷﻚ زﻳﺎنآور ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن آﻧﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮاي ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺻﺒﺮ ﻧﻜﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻲدرﻧﮓ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻨﺶ ﻛﺮده ﻛﻪ اﻧﮕﺎر او ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ ﮔﺮوه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺨﺺ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ آزرده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻨﺶ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه و رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ او در ﻫﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن در دﻫﺎن ﻫﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪهي ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻧﺎﺑﺨﺮدي و ﺧﻮدﺑﻴﻨﻲ ﺑﻲﻫﻤﺘﺎﻳﻲ در ﻣﻴﺎن ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ دﻻﻟﺖ دارد‪.‬‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻟﻮﻳﻴﺲ اﻳﻦ ﭘﻴﺶﻓﺮض را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪي اﺳﺘﻮاري‬
‫ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ »ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ« ﺑﻮده ﻳﺎ ﻧﻪ وﻟﻲ اﻳﻨﻚ ﺑﮕﺬارﻳﺪ از‬

‫‪1. Mere Christianity‬‬

‫‪١٤٨‬‬
 ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫آن رد ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬او ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻨﻄﻖ و اﺧﻼﻗﻲ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ آﺧﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﻤﻲ‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻮﻳﻴﺲ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺧﺪا داﻧﺴﺘﻦ ﻋﻴﺴﺎ او را ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻳﻚ آﻣﻮزﮔﺎر ﺑﺰرگ اﺧﻼق داﻧﺴﺘﻪ )ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎ ﺷﺪه ﺗﻮﻣﺎس ﺟﻔﺮﺳﻮن دﺋﻴﺴﺖ‬
‫ﻫﻢ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ ﺑﻮده(‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻴﺶدار و دﻧﺪانﺷﻜﻦ را داده‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻋﻴﺴﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬آﻣﻮزﮔﺎر ﺑﺰرگ اﺧﻼق ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﺎ دﻳﻮاﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ -‬در ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ دﻳﻮاﻧﻪاي ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺪﻋﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺨﻢﻣﺮغ ﭘﺨﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ -‬ﻳﺎ ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ در ﺟﻬﻨﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻛﺪام ﻳﻚ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ .‬ﻳﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﻮده و ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺪا ﻫﺴﺖ‪ :‬ﻳﺎ دﻳﻮاﻧﻪ و ﻳﺎ ﭼﻴﺰ ﺑﺪﺗﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ او را ﺑﺮاي دﻳﻮاﻧﮕﻲ ﺧﻔﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ او ﺗﻒ ﻛﻨﻴﺪ و ﻫﻢ ﭼﻮن‬
‫ﻳﻚ ﺷﻴﻄﺎن او را ﺑﻜﺸﻴﺪ؛ ﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ روي ﭘﺎﻫﺎي او اﻓﺘﺎده و او را ارﺑﺎب و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ارﺑﺎبﻣﺎﺑﺎﻧﻪ و ﺑﻴﺨﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ او ﻳﻚ آﻣﻮزﮔﺎر ﺑﺰرگ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬او راه اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن را ﺑﺮ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎز ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وي ﻫﻴﭻ ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻣﺮد ﭘﻮﺷﺎﻟﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ :‬در زﻣﺎن ﻣﺎ ﻟﻮﻳﻴﺲ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻴﺨﻮد وي‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﻄﺎن و دﻳﻮ را ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮم‪ .‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻦ ﺧﺮدورزي وي را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮم ﻛﻪ ﻫﻢ‬
‫ﭼﻮن ﻋﺬر ﺑﺪﺗﺮ از ﮔﻨﺎه ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺮﺣﻢ اﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮده و آن ﭼﻪ ﻛﻪ دو ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ دروﻏﻴﻦ وي‬
‫ﻧﺎﭘﻴﺮو‪١‬‬ ‫را ﻫﻢ ﭼﻮن آﻧﺘﻲﺗﺰﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﭙﺲ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻳﻚ اﺳﺘﻨﺘﺎج‬
‫ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪) ،‬ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »اﻛﻨﻮن آﺷﻜﺎرا ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﻧﻪ دﻳﻮاﻧﻪ و ﻧﻪ‬
‫اﻫﺮﻳﻤﻦ اﺳﺖ‪ :‬و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻳﺎ ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎرم اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه را ﺑﭙﺬﻳﺮم ﻛﻪ او ﺧﺪا ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪ («.‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻦ او را‬

‫‪1. Non sequitur‬‬

‫‪١٤٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺮاي ﺻﺪاﻗﺖ و دﻻوري و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻧﺼﻔﻪ و ﻧﻴﻤﻪاش ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺧﻮاه اﻧﺠﻴﻞﻫﺎ در‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﻤﺎﻫﺎ و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ درﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﺮاﺳﺮ از ﺑﻨﻴﺎد دروغ ﺑﻮده و‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪاي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮب ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا و ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﺪارك ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﻴﻞﻫﺎ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از »ﺣﺪﻳﺚﻫﺎ« و آﻣﻮزهﻫﺎي‬
‫ﻋﻴﺴﺎ ﺷﺎﻳﻌﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻨﻴﺪهﻫﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻨﻴﺪهﻫﺎ ﺧﻮد ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺷﺎﻳﻌﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫در درك ﺳﺮﺷﺖ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و آﺷﻔﺘﻪ آنﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﻛﻢ در ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻲﮔﻤﺎن از دﻳﺪﮔﺎه ﻳﻚ ﺑﺎورﻣﻨﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ‪ ،‬دﻟﻮاﭘﺴﻲ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻇﻬﻮر‬
‫دوﺑﺎره و ﺑﻲﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﺑﺮﭘﺎﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻠﻴﺴﺎي دﻧﻴﻮي اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر ﻳﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﮔﺰارش ﺷﺪه در روزﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ از ﺳﻮي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آرزو ﺑﻮدن‬
‫در وﻗﺖ ﻣﻮﻋﻮد را داﺷﺘﻪ وﻟﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﺳﻘﻒﻫﺎ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ از ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي‬
‫دﺳﺖ ﺳﻮﻣﻲ آنﻫﺎ را ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪه و ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﻦ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺑﻴﺎورم‪ .‬ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﺲ از آن ﻛﻪ ﻛﻼﻳﻮ اﺳﺘﻴﭙﻠﺰ ﻟﻮﺋﻴﺲ در ﭘﻲ ﭘﺎداش ﺧﻮد ﺑﻪ آن‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﺮود ﻣﺮدي ﺟﻮان و ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺮﺗﻮن ارﻣﻦ‪ ١‬آﻏﺎز ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻓﺮضﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاي ﺧﻮﻳﺶ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﻗﺎ در دو ﺗﺎ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ آﻛﺎدﻣﻲﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا در اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ و از ﺳﻮي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ از ﻫﻮاداران ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬وي ﺑﻪ رواﻧﻲ زﺑﺎنﻫﺎي ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ و ﻋﺒﺮي را‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ )اﻛﻨﻮن وي ﻳﻚ ﻛﺮﺳﻲ در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي دﻳﻨﻲ دارد(‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻣﻴﺎن ﺑﺎورﻫﺎ و داﻧﺶﭘﮋوﻫﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺳﺎزد‪ .‬ارﻣﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻋﻴﺴﺎ ﭘﺲ از زﻣﺎﻧﻲ درازي از رخ دادن‬
‫اﺻﻞ روﻳﺪاد ﺑﺎﺷﺘﺎب در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﮔﻨﺠﺎﻧﻴﺪه ﺷﺪه ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد‬
‫ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ درﺳﺖ ﺑﻮده و ﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ او ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻣﺸﻬﻮر در ﺑﺎره زﻧﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪه ﻫﻨﮕﺎم زﻧﺎ ﺑﻮد )ﻳﻮﺣﻨﺎ ‪.(8: 3-11‬‬
‫ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﻨﻴﺪه ﻳﺎ ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻓﺮﻳﺴﻲ‪ ،‬ﻛﺎرآزﻣﻮده در ﺳﻔﺴﻄﻪ‪،‬‬

‫‪1. Barton Ehrman‬‬

‫‪١٥٠‬‬
 ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫اﻳﻦ زن ﺑﻴﻨﻮا را ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﺎي ﻋﻴﺴﺎ ﻛﺸﺎﻧﺪه و ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ او ﻫﻢ ﻧﻮا و ﻣﻮاﻓﻖ‬
‫ﺣﻜﻢ ﻣﻮﺳﺎ ﺑﺮاي ﺳﻨﮕﺴﺎر زن ﻫﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ اﮔﺮ ﻋﻴﺴﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬او ﻗﺎﻧﻮن را‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻮد اﮔﺮ او ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد ﻫﻤﻪي روﺿﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﭘﺎﻣﺎل ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎن ﻛﺜﻴﻔﻲ را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ آن زن آزار‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬و ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮ آراﻣﺶ او )ﭘﺲ از ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ( ‪»-‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﺪون ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﻨﮓ را ﺑﻪ زن ﺑﺰﻧﺪ«‪ -‬وارد ادﺑﻴﺎت و وﺟﺪان ﻣﺎ‬
‫ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮده ﺣﺘﺎ در ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺴﺨﺮهﺑﺎزي ﻣﻞ ﮔﻴﺒﺴﻮن‬
‫ﻧﻤﻮدي از ﻳﺎدآوري ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮده و در ﻓﻴﻠﻢ دﻛﺘﺮ ژﻳﻮاﮔﻮ‪ ١‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮداﻧﻲ دﻳﻮﻳﺪ ﻟﻴﻦ‪ ٢‬ﻳﻚ‬
‫دم و ﻟﺤﻈﻪ دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲ اﺳﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻻرا در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫روﺣﺎﻧﻲ رﻓﺘﻪ و ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻪ زن اﻓﺘﺎده ﭼﻪ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او داده ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪» ،‬ﺑﺮو و دﻳﮕﺮ ﮔﻨﺎه ﻧﻜﻦ‪ «.‬ﺳﭙﺲ روﺣﺎﻧﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» ،‬و دﻳﮕﺮ ﮔﻨﺎه‬
‫ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ؟« »ﻣﻦ ﻧﻤﻲ داﻧﻢ‪ ،‬ﭘﺪر‪ «.‬روﺣﺎﻧﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪» ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ «،‬ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﻴﭻ ﻛﻤﻜﻲ در آن ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﻣﻦ ﻛﺘﺎب ارﻣﻦ را ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪،‬‬
‫ﺧﻮد ﻣﻦ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ داﺷﺘﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺠﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺳﺎ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﻴﺎن ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ را وﻳﺮان ﻧﻤﻮد؟ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﺸﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ‪ ،‬دﻧﺪان در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫دﻧﺪان ﺷﺎﻳﺪ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ و اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﺎن ﺣﻖ ﻛﻴﻔﺮ دادن‬
‫را دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ در اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻌﻴﻮب و ﻧﺎﻗﺺ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺮدم ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﺎن را‬
‫ﻣﻮرد ﭘﻴﮕﺮد ﻗﺮار دﻫﻨﺪ؟ ﻫﻤﻪي ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺎﻛﺎر ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻋﻴﺴﺎ ﭼﻪ اﺧﺘﻴﺎري‬
‫ﺑﺮاي »ﺑﺨﺸﺶ« دارد؟ دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﻪ ﻓﺮض زﻧﻲ ﺷﻮﻫﺮدار ﻳﺎ ﻣﺮدي زن دار در ﺟﺎﻳﻲ از‬
‫ﺷﻬﺮ ﮔﻮلﺧﻮرده و ﻗﺎﻧﻮن را زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ در راﺑﻄﻪ ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﺟﻨﺴﻲ‬
‫ﺳﺨﺖﮔﻴﺮي ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ از آن ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺎ ﻛﻨﻮن از‬
‫آن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬از اﻳﻦﻫﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﻴﺴﺎ ﻫﻨﮕﺎم اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﭼﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬

‫‪1. Dr. Zhivago‬‬

‫‪2. David Lean‬‬

‫‪١٥١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﺳﺖ؟ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬در داﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﺲ از‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺴﻴﺎن و ﻣﺮدم ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻧﺪ )ﺑﻪ ﻃﻮر اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ از روي ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ(‪ ،‬ﻛﺴﻲ‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﻋﻴﺴﺎ و ﻫﻤﺎن زن آن ﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ آن ﭼﻪ را ﻛﻪ‬
‫ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻪ زن ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﺪ؟ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ اﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه و ﻛﺎﻓﻲ ﺧﻮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻓﺴﻮر ارﻣﺎن ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ ﻫﻢ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وي ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي‪،‬‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ زن در »ﻫﻨﮕﺎم زﻧﺎ« دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻢ و ﻣﻌﻨﺎي در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم‬
‫ﺑﺰه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺮد ﺷﺮﻳﻚ ﺟﻨﺴﻲ او ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻮﺳﺎ در ﻛﺘﺎب ﺳﻔﺮ ﻻوﻳﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ آﻣﺪه روﺷﻦ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﭘﻲ ﺑﺮدم ﻛﻪ‬
‫ﻃﻠﺴﻢ داﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ دﺧﺘﺮي ﺗﻨﻬﺎي و ﻟﺮزان از ﺳﻮي ﻣﺮدﻣﻲ ﺗﻨﺪرو و ﺗﺸﻨﻪي‬
‫ﺳﻜﺲ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ روي زﻣﻴﻦ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭼﻬﺮهاي آﺷﻨﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺎره‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪي روي ﺧﺎك‪ ،‬ارﻣﻦ ﺑﻪ رواﻳﺘﻲ ﻛﻬﻦ اﺷﺎره ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻴﺴﺎ ﺑﺎ ﺧﻂ‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎﻳﻲ ﮔﻨﺎﻫﺎن آﺷﻜﺎر اﻓﺮاد ﺣﺎﺿﺮ را ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﻣﺴﺎري و ﻧﺎآراﻣﻲ‬
‫آﻧﺎن ﮔﺸﺘﻪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﺷﺘﺎب آن ﺟﺎ را ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ را‬
‫ﺑﺴﻴﺎر دوﺳﺖ دارم‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﭼﻢ و ﻣﻌﻨﺎي ﻛﻨﺠﻜﺎوي و ﻫﺮزﮔﻲ ﻣﺎدي )و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ( از‬
‫ﺳﻮي او ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ دﺷﻮاريﻫﺎي ﺧﻮدش را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺟﺎ دﻳﺪن ﻫﻤﻪ اﻳﻦﻫﺎ ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ ﺗﻜﺎن دﻫﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ارﻣﻦ‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ در ﻛﻬﻦﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻘﺪس ﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺠﻴﻞ ﻳﻮﺣﻨﺎ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﺷﻴﻮهي ﻧﻮﺷﺘﺎري آن ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮارﺗﺮ از آن ﭼﻪ ﻛﻪ در ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﻧﺠﻴﻞ ﻳﻮﺣﻨﺎ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ )درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪهي داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ از‬
‫آن(؛ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه واژهﻫﺎ و ﺟﻤﻠﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ در ﻫﻴﭻ ﻛﺠﺎي اﻧﺠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎﭼﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﻨﺪ در اﺻﻞ ﺑﺨﺸﻲ از اﻧﺠﻴﻞ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٥٢‬‬
 ‫ﻋﻬﺪ »ﺟﺪﻳﺪ« ﻣﺘﺠﺎوزﺗﺮ ﺷﺪن اﻫﺮﻳﻤﻦ ﻋﻬﺪ »ﻋﺘﻴﻖ«‬

‫ﻣﻦ ﺑﺎز ﻫﻢ اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ »ﻣﺪارﻛﻲ ﻏﻴﺮ دﻟﺨﻮاه« ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهام‪ :‬ﺑﻪ زﺑﺎن دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻦ از ﺳﻮي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻨﻴﺎدي و ﮔﺮدش روﺷﻦاﻧﺪﻳﺸﻲ وي ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ رو ﺑﺮاي ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﻟﻬﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮرد ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺳﻨﺪﻳﺖ ﻳﺎ »وﺣﻲ« ﺑﻮدن ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺮون از ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ‪،‬‬
‫اﺷﻚ و آه ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ژرفﺗﺮ آﺷﻜﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻴﭻ »وﺣﻲ« ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫از اﻳﻦ ﮔﻮﺷﻪ ﺑﺮآﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻮاداران و ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن ﻣﺘﻌﺼﺐ دﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﻳﻤﺎن ﻗﻠﺒﻲ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮده و ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻧﻴﺮو اﻳﻦ درك را ﭘﻴﺪاﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭼﻪ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٥٣‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻧﻪ‬

‫ﻗﺮآن‪ ،‬اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي‬

‫ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫ﻛﺎرﻫﺎ و »ﺣﺪﻳﺚﻫﺎي« ﻣﻮﺳﺎ و اﺑﺮاﻫﻴﻢ و ﻋﻴﺴﺎ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺘﻲ داﺷﺘﻪ و ﺑﺴﻴﺎر‬

‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر و ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ روح ﭘﺮس و ﺟﻮ ﺗﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﻜﺎود ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور ﺑﺴﻴﺎري آﺧﺮﻳﻦ وﺣﻲ اﺳﺖ‪ :‬و آن‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻗﺮآن او ﻳﺎ »ﻗﺮاﺋﺖ« اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ رد ﭘﺎي ﺟﺒﺮﻳﻴﻞ ﻓﺮﺷﺘﻪ‬
‫)ﻳﺎ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﺰرگ( دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻮرهﻫﺎ ﻳﺎ آﻳﻪﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻢ ﺳﻮاد ﻳﺎ‬
‫ﺑﻲﺳﻮادي ﺑﻪ آواي ﺑﻠﻨﺪي ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮآن ﻧﻴﺰ رواﻳﺖﻫﺎﻳﻲ از ﺗﻮﻓﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻓﺎن‬
‫ﻧﻮح‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻨﻊ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﺖﻫﺎ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ دوﺑﺎره ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﭘﻴﺎم را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺨﺴﺖ ﻫﻢ آن را ﺷﻨﻴﺪه و ﻫﻢ زﻳﺮ ﭘﺎ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهاي از رواﻳﺖﻫﺎي دودﻟﻲ درﺑﺎره ﻛﺎرﻫﺎ و ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي‬
‫واﻗﻌﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻧﺎم ﺣﺪﻳﺚ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﻼم ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻫﻢ ﺟﺎﻟﺐﺗﺮﻳﻦ و ﻫﻢ ﻛﻢ ﻛﺸﺶﺗﺮﻳﻦ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻳﻬﻮد و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﭘﺎرهاي از آن و ﺗﻜﻪاي از‬
‫اﻳﻦ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ اﮔﺮ اﻳﻦﻫﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرﻧﺪ آن ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺷﻜﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎﻧﻲ آن در ﻣﻴﺎن ﻣﺤﺪودهاي ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﮕﻔﺖ‬
‫اﻧﮕﻴﺰي ﻛﻮﭼﻚ رخ داده و ﺳﺮﮔﺬﺷﺖﻫﺎي واﻗﻌﻲ آن درﺑﺎره دﻋﻮاﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻼﻟﺖﺑﺎر‬
 ‫ﻗﺮآن اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫و ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺎ‬

‫رﺳﻴﺪه را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي از ﻋﺒﺮي ﻳﺎ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻻﺗﻴﻦ ﻫﻢ ﺳﻨﺠﻲ و‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻪي ﺳﻨﺖ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﻮده و ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎور دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ زﺑﺎن ﻗﺎﺑﻞدرك ﺑﻮده ﻛﻪ ﺧﻮدش‬
‫ﻣﻮﺿﻮع و ﺟﺴﺘﺎري در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮاواﻧﻲ اﺻﻄﻼحﻫﺎ و اﻧﻌﻄﺎفﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر ﻣﻨﻄﻘﻪاي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺷﻮد دﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻮچ و ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺧﻄﺮﻧﺎك‬
‫ﺗﻚ زﺑﺎﻧﻪ ﺑﻮدن ﺧﺪا روﺑﺮو ﺳﺎزد‪ .‬ﭘﻴﺶ روي ﻣﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،١‬ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫دو ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎﻟﻮس و ﭼﺮبزﺑﺎن ﺑﻮده ﻛﻪ اﻣﻴﺪوار ﺑﻮده ﺗﺎ ﭼﻬﺮهاي دوﺳﺘﺎﻧﻪ از‬
‫اﺳﻼم ﺑﺮاي ﻏﺮب ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي آنﻫﺎ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ و ﭘﺮ‬
‫ﺗﻮاﺿﻊ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺷﺪه ﻛﻪ »ﻗﺮآن‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻮﺷﺘﻪاي ﺑﻲ ﻛﻢ و ﻛﺎﺳﺖ از ﺳﻮي‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻮﺷﺘﻪ وﺣﻲﺷﺪه اﺻﻠﻲ ﻗﺮآن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﮔﺮدان آن ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻗﺮآن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻤﻔﻮﻧﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﻠﻴﺪي ﻛﻪ »ﻫﺮ آواي آن زﻧﺎن و ﻣﺮدان را ﮔﺮﻳﺎن‬
‫ﺳﺎزد‪ «.‬ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ از ﻗﺮآن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﮔﻤﺎﻧﻪزﻧﻲﻫﺎي ﺑﻲﻣﺎﻳﻪ از ﻣﻌﻨﺎي‬
‫اﺻﻠﻲ واژهﻫﺎي ﻗﺮآن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬زﺑﺎن‬
‫ﻣﺎدرﻳﺸﺎن ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻗﺮآن را ﺑﺎ ﻋﺮﺑﻲ اﺻﻠﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ «.‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب اداﻣﻪ داده و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﮕﺮش دﻟﺨﻮر ﻛﻨﻨﺪه درﺑﺎره ﺑﺮﮔﺮدان ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ و ﻧﺴﻴﻢ‬
‫ﺟﻮزف داوود‪ ،٢‬ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲﺷﻮم ﭼﻮن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﻴﻜﺘﺎل‪ ٣‬را ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮم وﻟﻲ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﭼﻮن در ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻳﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﺎد زﺑﺎن دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﺪم‪ .‬در ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬
‫زادﮔﺎﻫﻢ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﺳﻨﺖ زﻳﺒﺎي ﭼﺎﻣﻪﺳﺮاﻳﻲ ﻫﺴﺖ وﻟﻲ اﻓﺴﻮس‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﺮﮔﺰ اﻳﻦ‬
‫زﺑﺎن ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﮔﺎﻟﻴﻚ‪ ۴‬را ﻳﺎد ﻧﮕﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻲ آن را درﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻢ‪ .‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺧﺪا‬
‫ﻳﻚ ﻋﺮب ﺑﻮده ﻳﺎ ﻫﺴﺖ )ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺿﻲ ﻧﺎدرﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻪ اﻣﻴﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدش را ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﻲﺳﻮادي »آﺷﻜﺎر« ﺳﺎزد ﻛﻪ آن ﺷﺨﺺ ﺑﻲﺳﻮاد‬

‫‪1. Introducing Muhammad‬‬

‫‪2. N. J. Dawood‬‬
‫‪3. Pickthall‬‬
‫‪4. Gaelic‬‬

‫‪١٥٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮدش ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ رﺳﺎﻧﺪن ﭘﻴﺎم و ﺳﺨﻦ ﺧﺪا ﺑﺪون دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ‬
‫)ﺑﻲﺧﻴﺎل ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﮔﺮﮔﻮن ﺑﻮدن( واژهﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮﺳﺪ وﻟﻲ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻣﮋده‬
‫اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻲﺳﻮاد ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻫﻤﺎن ارزش ﭘﻴﻜﺮ ﻓﺮوﺗﻦ ﺣﻀﺮت ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن را دارد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮآن را داراي ﻫﻤﺎن ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﻳﻢ ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫آراﻣﻲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه و ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﮔﻤﺎن‬
‫ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﺪا در واﻗﻊ ﭼﻨﺪ زﺑﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ زﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺳﺨﻦ ﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫)ﺧﺪا در ﻫﺮ دو ﺑﺎر ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﺰرگ ﺟﺒﺮﻳﻴﻞ را ﻫﻢ ﭼﻮن واﺳﻂ رﺳﺎﻧﻨﺪه ﭘﻴﺎم ﺧﻮدش‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ‪ (.‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﭘﺎي اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ دل اﻧﮕﻴﺰ در ﻣﻴﺎن ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي دﻳﻦﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻮاري در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺮدان ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﻘﺪس ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫ﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪا ﻛﺮاﻧﻤﺮ‪ ١‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺮﮔﺮدان ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﻘﺪس ﺑﻪ زﺑﺎن ﻗﺎﺑﻞ »درك ﺑﺮاي ﻣﺮدم«‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺻﻼﺣﺎت ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪ اﮔﺮ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺮدان اﻧﺠﻴﻞ ﺑﻪ »زﺑﺎن ﻻﺗﻴﻦ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‪ «٢‬و‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ اﻧﺤﺼﺎر روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺮدان ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ واﻳﻜﻠﻴﻒ‪ ،٣‬ﻛﺎوردﻳﻞ‪ ۴‬و‬
‫ﺗﺎﻳﺪﻳﻞ‪ ۵‬ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮﮔﺮدان از ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس‪ ،‬زﻧﺪه ﺳﻮزاﻧﺪه‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ از دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪن از ﻣﺮاﺳﻢ ﻫﺎي رازآﻣﻴﺰ ﻻﺗﻴﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺧﻼﺻﻲ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده و ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن از ﺑﺮﮔﺮدان اﻧﺠﻴﻞ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻫﺎي زﻧﺪه‪ ،‬دﺳﺘﺨﻮش‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺮﻗﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻳﻬﻮدي ﻫﻨﻮز ﺑﺮ زﺑﺎن ﻋﺒﺮي ﭘﺎﻓﺸﺎري‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺎ واژه ﻛﺎﺑﺎﻻﻳﻲ ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪي ﻣﻴﺎن واژهﻫﺎ ﺑﺎزي راه ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ رﻫﺎ و ﻣﺘﺮوكﺷﺪه ﻛﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎدوي ﻃﺒﻘﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ در اﺳﻼم ﻫﻴﭻ اﺻﻼﺣﻲ ﻧﺒﻮده و‬

‫‪1. Cranmer prayer book‬‬

‫‪2. The Vulgate‬‬
‫‪3. Wycliffe‬‬ ‫ﺟﺎﻥ ﻭﺍﻳﮑﻠﻳﻑ‪ ،‬ﺧﺩﺍﭘﺭﺳﺕ ﻭ ﺍﺻﻼﺡﻁﻠﺏ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪ ١٣٢٨-١٣٨٤‬ﻣﻳﻼﺩی(‬
‫‪4. Coverdale‬‬
‫‪5. Tyndale‬‬ ‫ﻭﻳﻠﻳﺎﻡ ﺗﺎﻳﺩﻳﻝ ﭘژﻭﻫﺵ ﮔﺭ ﻭ ﻣﺗﺭﺟﻡ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٤٩٤-١٥٣٦‬‬

‫‪١٥٦‬‬
 ‫ﻗﺮآن اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ ﻫﺮ ﻗﺮآن ﺑﺎ زﺑﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﻮازي ﻋﺮﺑﻲ ﭼﺎپ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺘﺎ در ﻛﻨﺪاﻧﺪﻳﺶﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي ﺷﻚ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﻲﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻪ در ﺷﺘﺎب‪ ،‬داﻣﻨﻪ و ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ‪،‬‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮده و ﺑﺪون ﭼﻮنوﭼﺮا ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻴﺮو ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰي در‬
‫وردﻫﺎ و ﺳﺮودﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﭘﻴﺮوزي زودﮔﺬر ﻛﻢ ارزش دﻧﻴﻮي را‬
‫ﻫﻢ ﭼﻮن ﻣﺪرﻛﻲ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺑﺮاي ﻣﺮدان ﺑﻪ ﺧﻮن ﺗﺸﻨﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻳﻮﺷﻊ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺻﻠﻴﺒﻴﻮن‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﺎن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺪرك ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ .‬اﻋﺘﺮاض دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪي دﻳﻦﻫﺎ ﻣﺮاﻗﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭘﺮﺳﺶﮔﺮي را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮده ﻳﺎ ﺑﻜﺸﻨﺪ )و ﻣﻦ اﻳﻦ‬
‫را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻧﺸﺎﻧﻪاي ﻧﻪ از ﺳﺮ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﻠﻜﻪ از ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﺿﻌﻒ ﻣﻲداﻧﻢ(‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‬
‫زﻣﺎن آن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﻳﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ آﺷﻜﺎرا دﺳﺖ ﺑﻪ داﻣﻦ ﺳﺎﻧﺴﻮر و ﺷﻜﻨﺠﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﺳﻼم ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن ﻫﻤﻪي ﺷﻚﮔﺮاﻳﺎن ﺑﻪ ﻋﺬاب ﺟﺎودان آﻏﺎز ﻛﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻖ اﻳﻦ را ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ در ﻫﻤﻪي ﻛﺸﻮرﻫﺎي زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪ‬
‫ﺧﻮد داﺷﺘﻪ و ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ روﺿﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﻠﻤﺮوي ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪهاش ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺟﻨﮓ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻴﭻﮔﺎه در ﻫﻴﭻ دورهاي ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪن‬
‫ادﻋﺎﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﺑﺮرﺳﻲ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﺪي و ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻛﻮب ﻧﺸﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺣﻖ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي را دارد ﻛﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ و وﺣﺪت و اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﻇﺎﻫﺮي اﻳﻦ دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﺎاﻣﻨﻲ ﺑﺴﻴﺎر ژرف و ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻴﻪﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ دﺷﻤﻨﻲ ﺧﻮﻧﻴﻨﻲ ﻣﻴﺎن ﻣﻜﺘﺐﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﻼم ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﺷﺪﻳﺪي ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻬﻤﺖ ﻛﻔﺮ و ارﺗﺪاد و ﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ ﺧﺸﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺪون ﮔﻔﺘﮕﻮ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻣﻦ در ﺑﺎره اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﻢ‪ ،‬دﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ اﻧﺴﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﮔﺎه ﺷﻚ آنﻫﺎ را رﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺧﺪا )ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎواﺳﻄﻪ( ﺑﺎ درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫»ﺧﻮاﻧﺪن‪ «،‬ﺑﻪ ﺑﻲﺳﻮادي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﻳﻚ‬
‫ﻧﺴﺨﻪ از ﺑﺮﮔﺮدان ﻗﺮآن ﻣﺎرﻣﺎدوك ﭘﻴﻜﺘﺎل را ﺑﻪدﺳﺖ آورده ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣﻨﺎﺑﻊ ارﺷﺪ‬

‫‪١٥٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻋﻠﻤﺎ ﻳﺎ ﻣﺮاﺟﻊ دﻳﻨﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮔﺸﺘﻪ و ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﮔﺮدان ﻗﺮآن ﺑﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎري از ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪﻫﺎي ﺗﻬﺮان ﺗﺎ ﻣﺴﺎﺟﺪ‬
‫دﻣﺸﻖ‪ ،‬اورﺷﻠﻴﻢ‪ ،‬دوﺣﻪ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺒﻮل و واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ دي ﺳﻲ ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫»ﻗﺮاﺋﺖ« ﻋﺮﺑﻲ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻧﻴﺮوي آﺷﻜﺎري ﺑﺮاي ﺑﺮ ﭘﺎ ﻛﺮدن ﺧﻠﺴﻪ روﺣﺎﻧﻲ و ﺧﺸﻮﻧﺖ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن دارد‪) .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻣﺎﻟﺰي و اﻧﺪوﻧﺰي و ﺑﻮﺳﻨﻲ ﺑﻮده و‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﺎ ادﻋﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮدن ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش ﺑﺮﺗﺮي ﻋﺮب و زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ‬
‫و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و دوﻟﺖ ﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺎﻋﺚ رﻧﺠﺸﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻏﻴﺮ ﻋﺮب زﺑﺎن ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ (.‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪي ﺧﻮدم دﻳﺪاري ﺑﺎ ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻮهي آﻳﺖاﷲ و‬
‫آﺧﻮﻧﺪي از ﺷﻬﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻗﻢ داﺷﺘﻢ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﻗﺮآن ﺧﻮدم را ﺑﻪ او دادم‪ .‬وي آن را‬
‫ﺑﻮﺳﻴﺪ و زﻣﺎﻧﻲ درازي ﺑﺎ اﺣﺘﺮام درﺑﺎره آن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و ﺑﺮاي رﻫﻨﻤﻮد ﻣﻦ روي ﻟﺒﻪ‬
‫ﭘﺸﺘﻲ آن آﻳﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮد ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ادﻋﺎﻫﺎي ﭘﺪرﺑﺰرﮔﺶ درﺑﺎره‬
‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ روﺣﺎﻧﻴﺖ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن را آﺷﻜﺎر ﻛﺮده و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺾ رأي ﭘﺪرﺑﺰرﮔﺶ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻤﻜﺶ‬
‫داوري ﻛﻨﻢ؟ ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲ در ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﮔﺰاﻓﻪﮔﻮﻳﻲ درﺑﺎره دﺷﻮاري درك و درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺪارك‬
‫ژرف دروﻏﻴﻦ اﺳﻼم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺳﻔﺴﻄﻪﻫﺎي ﻳﻜﻲ از دﻳﻦ ﻫﺎي »وﺣﻲ ﺷﺪه« را‬
‫درﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬آن ﺷﺨﺺ ﻫﻤﻪ دﻳﻦﻫﺎ را درك ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﻦ‪ ،‬در ﻃﻮل ﺑﻴﺴﺖ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي ﻫﻤﻴﺸﻪ داغ در واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ‬
‫دي ﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺘﻲ واﻗﻌﻲ ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﺪادي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ ﺷﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺎرﻣﻨﺪان و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﺎن ﻛﻠﻴﻨﺘﻮن ﺑﺮاي رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮر‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺣﺎﺿﺮان ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮ آﻣﺎر و ﮔﺮدآورﻧﺪه ﺗﻨﺨﻮاه و ﻳﻜﻲ از دﻣﻮﻛﺮاتﻫﺎي‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد درﺑﺎره ﺗﺎزهﺗﺮﻳﻦ ﺳﻔﺮم ﺑﻪ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬وي ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ دﻳﺪﮔﺎه‬
‫ﻣﺮا درﺑﺎره اﻳﻦ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن »ﺳﺮاﺳﺮ ﻫﻤﮕﻲ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻫﺎيزﺑﺎن ﻧﻔﻬﻤﻲ« ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻮﺗﺎه ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت آﻣﺎده ﺧﻮدم را ﮔﻔﺘﻪ و اﻓﺰودم ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬

‫‪١٥٨‬‬
 ‫ﻗﺮآن اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﺳﻼم در ﻫﻢ ﺳﻨﺠﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ دﻳﻦﻫﺎي دﻳﮕﺮ دﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻮده‬
‫و ﻫﻨﻮز اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ ﻓﺮاواﻧﻲ دارد‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺤﺮان ﺷﻚ وارد ﻧﺸﺪه‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻏﺮﺑﻲ ﭼﻴﺮه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻓﺰودم‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺪارك‬
‫ﻛﻤﻲ ﻳﺎ ﻫﻴﭻ ﻣﺪرﻛﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ﻋﻴﺴﺎ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬در‬
‫ﺗﻀﺎد ﺑﺎ آن ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آن ﺷﺨﺺ ﺗﻨﺪﺗﺮ از ﻫﺮ ﻛﺴﻲ‬
‫دﻳﮕﺮي ﺳﺮخ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن دﻳﺪه ﺑﻮدم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻳﺎدﻛﺸﻴﺪ ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‬
‫ﻋﻴﺴﺎ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﻴﺶ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻣﻦ ﻣﻌﻨﺎ دارد و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ واژهاي ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺰاري از ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺳﺒﻚ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﺪف زدن ﻟﮕﺪي ﻋﻘﺐ ﺑﺮده و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻧﺰاﻛﺖ و ادب ‪-‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ دﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ -‬ﺟﻠﻮي ﻟﮕﺪزدن ﺑﻪ ﻣﭻ ﭘﺎي ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ او ﺑﻪ زﻧﺶ ﻓﺮﻣﺎن داد ﻫﻤﺮاه او ﺑﺮود‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻳﻚ ﭘﻮزشﺧﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺖ ﻛﻢ ﻳﻚ ﻧﻴﻤﭽﻪ ﭘﻮزش‬
‫ﺑﺪﻫﻜﺎر ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺪون ﺷﻚ در‬
‫زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎه و ﻓﻀﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده وﻟﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﻤﺎن دﺷﻮاري روﻳﺪادﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ را در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻧﻴﺰ دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺪارﻛﻲ ﻛﻪ از ﻛﺎرﻫﺎ و ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺤﻤﺪ وﺟﻮد دارد‬
‫ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﺲ از او ﺳﺮﻫﻢ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪي ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪاي ﺑﺎ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ اﻓﺮاد‪،‬‬
‫ﺷﺎﻳﻌﻪﻫﺎ و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻟﻔﻈﻲ ﻣﺨﺪوش و ﻧﺎﻫﻤﺨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻪاﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺗﺎزه ﺷﻨﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫آﺷﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺗﺎ از ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ در ﺳﺪه ﻫﻔﺘﻢ ﻣﻴﻼدي ﺳﻨﺖ اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﺮده‬
‫و ﺣﺘﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه آنﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻌﺒﻪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻮد ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه ‪-‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻟﻮازم اﺻﻠﻲ آن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻫﺎي آﺧﺮي‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋه وﻫﺎﺑﻴﻮن ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ -‬ﺑﺎ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ آﻟﻮده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪاﷲ ﻳﻜﻲ‬
‫از اﻳﻦ ﺣﻨﻴﻔﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي آراﻣﺶ در ﺟﺎي دﻳﮕﺮي »ﻣﻲﮔﺸﺖ‪) «.‬ﻛﺘﺎب‬
‫اﺷﻌﻴﺎ ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎورﻣﻨﺪان واﻗﻌﻲ از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺷﻴﻄﺎن »ﺑﻴﺮون ﺑﺮوﻧﺪ« و ﺟﺪاﻳﻲ‬
‫ﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ (.‬وي در ﻣﺎهﻫﺎي ﮔﺮم‪ ،‬ﻳﺎ رﻣﻀﺎن ﺑﻪ ﻏﺎري ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮ روي ﻛﻮه ﺣﺮا دور از‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻲرﻓﺘﻪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ »ﺧﻮاب ﻳﺎ از ﺧﻮدﺑﻴﺨﻮد ﺑﻮده« )ﻣﻦ از روي ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي‬

‫‪١٥٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭘﻴﻜﺘﺎل ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ( آواي ﻣﻲﺷﻨﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺑﺨﻮان‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ دو ﺑﺎر ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮان ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺪارد و ﺑﺎر ﺳﻮم ﻓﺮﻣﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎن را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ »اﻧﺴﺎن را از ﻟﺨﺘﻪ ﺧﻮن آﻓﺮﻳﺪه« ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺟﺒﺮﻳﻴﻞ ﻓﺮﺷﺘﻪ )ﻛﻪ ﺧﻮدش را‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪه( ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﷲ اﺳﺖ و ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﻳﻦ را ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺴﺮش ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺷﻮﻫﺮش را ﺑﻪ دﻳﺪار‬
‫ﭘﺴﺮﻋﻤﻮي ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺮدي ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ورﻗﻪ اﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﺮده‪» ،‬ورﻗﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻘﺪس ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن آﮔﺎﻫﻲ ﻓﺮاوان داﺷﺖ‪ «.‬اﻳﻦ آدم ﻛﺎرﻛﺸﺘﻪ ﭘﻴﺮ‬
‫روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﻣﺄﻣﻮر آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﺪار ﻣﻮﺳﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﻮه ﺣﺮا آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از آن دم ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﻧﺎم ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ »ﺑﻨﺪﮔﻲ اﷲ« را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ واژه آﺧﺮي ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ »ﺧﺪا« در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻢﺗﺮﻳﻦ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ را ﺑﻪ ادﻋﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران دﻧﺪانﮔﺮد ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه در ﻣﻜﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ادﻋﺎ را ﻫﻢ ﭼﻮن ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺎﺳﺒﻲ زﻳﺎرﺗﻲ ﺧﻮﻳﺶ دﻳﺪه و ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺳﺨﺖﻛﻮش ﻳﺜﺮب‪ ،‬ﺷﻬﺮي دوﻳﺴﺖ ﻣﺎﻳﻞ )‪322‬‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ( دورﺗﺮ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﮔﺎﻫﻲ آﻣﺪن دوﺑﺎره ﻣﺴﻴﺢ را ﺟﺎر زده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺮوه‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي دﺷﻤﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي دوﺳﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ وادار ﺑﻪ ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺠﺮت‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺜﺮب ﮔﺸﺖ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻢ ﭼﻮن آﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺳﻴﺪن اﻫﻞ ﻧﺎﺻﺮه ﺑﻪ ﭘﻠﺴﺘﻴﻦ‪ ١‬ﻳﻬﻮدي ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ روﻳﺪادﻫﺎي ﺧﻮش‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد ﻋﺮب ﻫﺎي ﻳﻬﻮدي اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﻴﺎد دﻳﮕﺮي روﺑﺮو ﺷﺪه‬
‫دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻧﻮﻣﻴﺪي دﻳﮕﺮي روﺑﺮو ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﺎرن آرﻣﺴﺘﺮاﻧﮓ‪ ٢‬ﻳﻜﻲ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان دﻟﺴﻮز‪ -‬اﮔﺮ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﭘﻮزشﺧﻮاه‪ -‬اﺳﻼم‪ ،‬ﻋﺮبﻫﺎي آن زﻣﺎن اﺣﺴﺎس زﺧﻤﻲ ﺷﺪن داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﺣﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪا ﺑﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬

‫‪1. Palestine‬‬ ‫ﻫﻣﺎﻥ ﻓﻠﺳﻁﻳﻥ ﺳﺎﺑﻖ‬

‫‪2. Karen Armstrong‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ ﺩﺭ ﺗﻁﺑﻳﻖ ﺍﺩﻳﺎﻥ )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٤٤‬‬

‫‪١٦٠‬‬
 ‫ﻗﺮآن اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫ﻓﺮود آﻣﺪه ﺑﻮد‪» ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﻋﺮب ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﻔﺮﺳﺘﺎده‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪﺳﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ «.‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻧﮕﻔﺘﻪ وﻟﻲ ﮔﻮﻳﺎ زﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر درازي‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮدي ﻣﺤﻠﻲ وﺣﻲ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎز را ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫آورد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﮔﺮاﻳﺸﻲ ﺑﺮاي دادن اﺟﺎزه ﻧﻘﺎدي ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ دﻳﻦ دﺳﺖ دوﻣﻲ از ﺳﻮي‬
‫ﻫﻮاداران دﻳﻦ ﻫﺎي ﻛﻬﻦ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬روﻳﺪادﻫﺎي ﺛﺒﺖﺷﺪه زﻧﺪﮔﻲ اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺳﺪهي‬
‫ﻫﻔﺘﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﺪي ﺳﺒﺒﻲ ﺑﺮاي ﺟﻨﮓﻫﺎي ﻧﺎﺑﻜﺎراﻧﻪ ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪ‬
‫ﺻﺪ ﻳﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار دﻫﺎﺗﻲ و ﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻦ ﺑﻲﺳﻮاد ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﻣﺎﻳﻪ ﺻﻠﺢ ﻳﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻋﻮاﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي ﭘﻴﺸﻴﻦ‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﻴﻨﺎ و ﻛﻨﻌﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﮕﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ آدم از‬
‫آن زﻣﺎن ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﮔﺮوﮔﺎن وﻳﮋﮔﻲ اﻳﻦ ﺟﻨﮓﻫﺎي ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺮﺿﻲ ﺧﺪاﻳﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻳﺎ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ دﻳﻨﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم در آﻏﺎز ﻧﻴﺎزي از اﻋﺮاب را ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﻛﻴﺸﻲ وﻳﮋه ﻳﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮآورده‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ زﺑﺎن و ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻌﺪي آﻧﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫و درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﻲﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻮرشﻫﺎي اﺳﻜﻨﺪر ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﻧﺒﻮده وﻟﻲ ﺑﻲﮔﻤﺎن‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎن از ﭘﺎ اﻓﺘﺎدن اﻋﺮاب در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺑﺎﻟﻜﺎن و ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫اﻟﻬﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﻼم ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭼﻴﺪﻣﺎن‬
‫ﻧﺎﺟﻮر و آﺷﻜﺎر دزدي ادﺑﻲ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺧﻮدش از ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﺳﻨﺖ‬
‫ﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺷﺪه دزدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺑﺮ ﺧﻼف آن ﭼﻪ ﻛﻪ ارﻧﺴﺖ‬
‫رﻧﺎن‪ ١‬ﺑﺎ ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻲ ﻓﺮاوان »زاﻳﻴﺪه ﺷﺪن در آﻓﺘﺎب روﺷﻦ ﺗﺎرﻳﺦ« ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺗﺎرﻳﻚ و ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ دﻳﻦﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از آنﻫﺎ وام‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم ادﻋﺎﻫﺎي ﮔﺰاﻓﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮدش داﺷﺘﻪ و از ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد ﻋﺎﺟﺰاﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎك اﻓﺘﺎدن ﻳﺎ »ﺗﺴﻠﻴﻢ« را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدت ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ از ﻧﺎﺑﺎورﻣﻨﺪان‬

‫‪1. Ernest Renan‬‬ ‫ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﻓﺭﺍﻧﺳﻭی )‪(١٨٢٣- ١٨٩٢‬‬

‫‪١٦١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺣﺮﻣﺖ و اﺣﺘﺮام ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻﭼﻴﺰي ‪-‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ‪ -‬در آﻣﻮزهﻫﺎي اﻳﻦ دﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ و ﺟﺴﺎرﺗﻲ را روا ﺳﺎزد‪.‬‬
‫از روي ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪي ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﺳﺎل ‪ 632‬ﻣﻴﻼدي ﻣﻲﻣﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﺮح از زﻧﺪﮔﻲ او درﺳﺖ در ﻳﻚﺻﺪ و ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ اﺻﻞ ﻛﺎر او از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آن ﺑﺎ ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﻲ‬
‫اﺑﻦ ﻫﺸﺎم ارﺟﺎع ﻛﺮد ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ در ‪ 213‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 834‬ﻣﻴﻼدي( در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰوده ﺷﺪن ﺷﺎﻳﻌﻪﻫﺎ و اﺑﻬﺎم ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮاﻓﻖ و ﻫﻤﻨﻮاﻳﻲ درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﮔﺮدآوري‬
‫ﻗﺮآن ﻳﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻧﻈﻢ و ﺳﺎﻣﺎن دادن ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن وي )ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫﺎ را‬
‫ﻣﻨﺸﻲﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ( از ﺳﻮي ﻣﺮﻳﺪان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﻳﻦ دﺷﻮاري‬
‫آﺷﻨﺎ ﺳﭙﺲ ‪-‬ﺑﻴﺶ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ‪ -‬ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺎر ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﺣﺘﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن ﺑﺎ ﻋﻴﺴﺎ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪزودي ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺎزﮔﺮدد و )ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﮔﺰاف دن ﺑﺮوان‪ (١‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهاي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه و ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاري‬
‫ﺑﻮده ﻛﻪ ‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻜﻨﺪر ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﭘﺪر ﭘﺮ ﺑﭽﻪاي ﻧﺒﻮده‪ -‬ﻫﻴﭻ رﻫﻨﻤﻮدي ﻧﺪاده‬
‫ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﭘﺲ از او رداي رﻫﺒﺮي را ﺑﺮ دوش ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻲدرﻧﮓ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺮگ او ﻧﺒﺮد ﺑﺮ ﺳﺮ رﻫﺒﺮي آﻏﺎز ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺶ از ﭘﺪﻳﺪار ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﺳﻼم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻔﺮﻗﻪ ‪-‬ﺳﻨﻲ و ﺷﻴﻌﻪ‪ -‬را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺟﺪال ﺗﻨﻬﺎ ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي اﺷﺎره ﺑﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮدن ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐﻫﺎ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ‬
‫ﻫﻮاداري از ﻫﻴﭻﻛﺪام ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﻮﻳﺖ آﻏﺎزﻳﻦ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺧﻠﻴﻔﻪاي در‬
‫اﻣﻮر ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻣﺎدي‪ ،‬ﺣﺮﻳﻔﺎن ﺳﺘﻴﺰه ﺟﻮي ﺟﺪﻟﻲ را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎزد‬
‫ﻛﻪ اﺳﻼم از ﻫﻤﺎن آﻏﺎز داراي ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮاﺟﻊ اﺳﻼﻣﻲ ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪي‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻲدرﻧﮓ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺷﻔﺎﻫﻲ‬
‫وي ﺷﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺴﻴﺎري در ﺟﻨﮓ ﻛﺸﺘﻪﺷﺪه و ﺷﻤﺎر‬
‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﺑﻪ ﻃﻮر درﺳﺖ و ﻛﺎﻣﻞ در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺧﻮد اﻧﺒﺎر ﻛﺮده ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﺸﺪار‬

‫‪1. Dan Brown‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ‬

‫‪١٦٢‬‬
 ‫ﻗﺮآن اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫آﻣﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻫﺮ ﺷﺎﻫﺪ زﻧﺪهاي را ﮔﺮدآورده‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ »ﭘﺎرهﻫﺎي ﻛﺎﻏﺬ‪ ،‬ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺮگﻫﺎي ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎي ﻛﺘﻒ‪ ،‬ﺗﻜﻪ ﭘﺎرهﻫﺎي‬
‫ﭼﺮم« ﻛﻪ ﺑﺮ روي آنﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﺧﻂ ﺑﺪي ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه و آنﻫﺎ را ﺑﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺮده ﺗﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺴﺎزد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪن اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻌﺘﺒﺮ و‬
‫ﻣﺮﺟﻊ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻗﺮآن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ زﻣﺎن زﻧﺪهﺑﻮدن ﺧﻮد‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻨﺪي درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﻃﻤﻴﻨﺎن و ﺗﻮاﻓﻘﻲ درﺑﺎره‬
‫درﺳﺘﻲ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻲ ‪ -‬ﻧﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ‬
‫ﭼﻬﺎرم و ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬار ﺷﻴﻌﻪ‪ -‬ﺑﻮده ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪاي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ ‪-‬‬
‫اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺳﻨﻲ‪ -‬ادﻋﺎ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬ﺧﻠﻴﻔﻪ از ﺳﺎل ‪ 23‬ﺗﺎ ‪ 35‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 644‬ﺗﺎ‬
‫‪ 656‬ﻣﻴﻼدي( ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان اﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ﻗﺮآنﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺟﻨﮕﻨﺪ و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ دﺳﺘﻮر ﮔﺮدآوري ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ و روﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻦ از‬
‫آنﻫﺎ را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن دﺳﺘﻮر ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺨﻪ‬
‫اﺻﻠﻲ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﮕﻪداري ﺷﺪه و روﻧﻮﺷﺖﻫﺎي ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻌﻴﺎر ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ‪ ،‬ﺑﺼﺮه‪ ،‬دﻣﺸﻖ و‬
‫ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﻋﺜﻤﺎن ﻧﻘﺶ رﺳﻤﻲ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ اﻳﺮوﻧﻴﺲ‪ ١‬و‬
‫اﺳﻘﻒ آﺗﺎﻧﺎﺳﻴﻮس‪ ٢‬از اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺎكﺳﺎزي‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي و ﺳﺎﻧﺴﻮر اﻧﺠﻴﻞ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻮده و ﻧﺒﻮدهﻫﺎ‪ ،‬اﻋﻼم ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﻣﻘﺪس و ﺑﺪون ﺧﻄﺎ ﺑﻮده و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ »ﻣﺸﻜﻮك« ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺎ دﺳﺘﻮر‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻫﻤﻪي ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ دﺳﺖ آﺗﺎﻧﺎﺳﻴﻮس را از ﭘﺸﺖ ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﺮض درﺳﺖ ﺑﻮدن اﻳﻦ روﻳﺪاد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﮔﺮان ﻫﻴﭻ ﺑﺨﺖ و ﺷﺎﻧﺴﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﮔﻔﺘﻤﺎن درﺑﺎره روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ زﻣﺎن‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺮاي از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن اﺧﺘﻼفﻧﻈﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﻴﻬﻮده‬

‫‪1. Irenaeus‬‬
‫‪2. Athanasius‬‬

‫‪١٦٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻂ ﻧﻮﺷﺘﺎري ﻋﺮﺑﻲ دو وﻳﮋﮔﻲ دارد ﻛﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي آن را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬
‫دﺷﻮار ﻣﻲﺳﺎزد‪ :‬ﺧﻂ ﺗﺎزﻳﺎن ﻧﻘﻄﻪ را ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺣﺮوف ﺑﻲﺻﺪا ﻣﺎﻧﻨﺪ »ب« و »ت«‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺧﻂ در ﺑﻨﻴﺎد ﺧﻮﻳﺶ ﻫﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻧﻤﺎدي ﺑﺮاي ﺣﺮوف‬
‫ﺻﺪادار ﻛﻮﺗﺎه ﻧﺪارد و آنﻫﺎ را ﺑﺎ ﺧﻂ ﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻳﺮﮔﻮل‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ اﺧﺘﻼفﻫﺎ ﺣﺘﺎ در ﻧﺴﺨﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﮔﺴﺘﺮده ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﻗﺮاﺋﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎي ﺗﺎزي و ﺣﺮوف ﺻﺪادار‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف و ﺑﺪون ﻧﻘﻄﻪ ﻗﺮآن‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ اﻣﺮوزه‬
‫ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ اﮔﺮ ﺑﺮاي اﻳﻠﻴﺎد‪ ١‬روي ﻣﻲداد‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ درﺑﺎره ﺳﺨﻨﺎن دﮔﺮﮔﻮن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ )و ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ( ﺧﺪا ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫آﺷﻜﺎرا ﭘﻴﻮﻧﺪي ﻣﻴﺎن ﺳﺴﺘﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻳﻦ ادﻋﺎ و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻄﻠﻖ و ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺗﺎ‬
‫ﺑﻪ اﻣﺮوز رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان از آن ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻛﻠﻤﺎت ﻋﺮﺑﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻴﺮون از ﻗﺒﻪ ﺻﺨﺮه در اورﺷﻠﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪه‬
‫در ﻗﺮآن ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن و ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﺪﻳﺚﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ادﺑﻴﺎت ﻛﻤﻜﻲ و‬
‫ﻓﺮﻋﻲ اﺳﻼم را ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬داﺳﺘﺎن وﺣﻲ‬
‫ﺷﺪن ﻗﺮآن و ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي »ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ« اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺣﺘﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺎرﻳﻚ و دﺷﻮارﺗﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺳﻨﺪ‪ ،٢‬ﻳﺎ زﻧﺠﻴﺮهاي‬
‫از رواﻳﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺮﺿﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﮕﺮشﻫﺎي‬
‫روزﻣﺮه زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را از اﻳﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﮓ را ﻧﺠﺲ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﻧﺤﺼﺎري ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺳﮓ ﻧﺠﺲ اﺳﺖ‪) .‬داﺳﺘﺎن ﻣﻮرد‬
‫دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ و ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻦ ﺟﻮر دﻳﮕﺮي اﺳﺖ‪ :‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻴﺪار ﻛﺮدن‬
‫ﮔﺮﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﺑﺮ روي آﺳﺘﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﻮﺷﺎﻛﺶ آن را ﺑﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻓﺘﺎر ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺑﺪي ﺑﺎ ﮔﺮﺑﻪﻫﺎ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﮔﺮﺑﻪ را‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﺟﺎدوﮔﺮان ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪(.‬‬

‫‪1. Iliad‬‬
‫‪2. Isnad‬‬

‫‪١٦٤‬‬
 ‫ﻗﺮآن اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﺸﻢﺑﻪراه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺶ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺣﺪﻳﺚ‪،‬‬

‫ﺗﻠﻲ از ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺷﻨﻴﺪﻫﺎ از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه دراز از ﺳﻨﺪﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫)»اﻟﻒ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺳﺨﻦ ب ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ او از پ ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ت ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻪ«( اﺳﺖ و ﺳﺪهﻫﺎ ﭘﺲ از‬
‫روﻳﺪادي ﮔﺮدآوري ﺷﺪه ﻛﻪ درونﻣﺎﻳﻪ ﺣﺪﻳﺚ از آن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺑﻠﻨﺪآوازهﺗﺮﻳﻦ از اﻳﻦ ﺷﺶ ﮔﺮدآورﻧﺪه ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺑﺨﺎري‪ 238 ،‬ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﻣﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺨﺎري از ﺳﻮي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻌﺘﺒﺮ و راﺳﺖﮔﻮ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫و ﮔﻮﻳﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻳﻦ آوازه ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺳﻴﺼﺪ ﻫﺰار ﮔﻮاﻫﻲ ﻛﻪ وي در درازﻧﺎي زﻧﺪﮔﻲ‬
‫وﻗﻒ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ داده ﻛﻪ دوﻳﺴﺖ ﻫﺰار از آنﻫﺎ ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺪون‬
‫ارزش و ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎكﺳﺎزي ﺑﻴﺸﺘﺮ رواﻳﺖ ﻫﺎي ﻣﺸﻜﻮك و ﺳﻨﺪﻫﺎي ﭘﺮﺳﺶ‬
‫دار ﻣﺠﻤﻮع ﻛﻞ ﺣﺪﻳﺚﻫﺎي ﮔﺮدآوري ﺷﺪه ﺑﻪ دﺳﺖ او را ﺑﻪ ده ﻫﺰار ﺣﺪﻳﺚ ﻛﺎﺳﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ آزادﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺎري ﻣﺘﺪﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺲ از دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل و‬
‫اﻧﺪي ﺳﺎل‪ ،‬از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﮔﻮاﻫﺎن ﺑﻲﺳﻮاد و ﻛﻢ ﻫﻮش‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪﻳﺚ ﻫﺎي ﻧﺎب و‬
‫دور از دﺳﺘﺒﺮد را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎر ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان آﺳﺎنﺗﺮ از ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺗﺎزه از رﺿﺎ اﺻﻼن‪ ١‬ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﮕﻨﺎز ﮔﻠﺪزﻳﻬﺮ‪ ،٢‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﺠﺎر‪،‬‬
‫از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﺪﻳﺚﻫﺎ ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﮕﺮ »آﻳﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ از ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻨﺪﻫﺎي ﻛﻬﻦ اﻳﺮاﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺪﻫﺎﻳﻲ از ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞﻫﺎي ﻫﻨﺪي و ﺣﺘﺎ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺎزﺳﺎزي‬
‫ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻤﻪ دﻋﺎي رﺑﺎﻧﻲ‪ («٣‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻘﺪس‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﻣﻲﺗﻮان ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﺣﺪﻳﺚﻫﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه‬
‫داﺳﺘﺎنﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ از اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺎرﮔﺮان در آﺧﺮﻳﻦ دم‪ ،۴‬ﻏﺪﻏﻦﻫﺎ »ﻧﮕﺬارﻳﺪ دﺳﺖ‬
‫ﭼﭗ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬آن ﭼﻪ را ﻛﻪ دﺳﺖ راﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ «،‬ﻧﻤﻮﻧﻪي آﺧﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻜﻪ از اﻧﺪﻳﺸﻪي ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ژرف وﻟﻲ در واﻗﻊ ﺑﻴﻬﻮده در دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬

‫‪1. Reza Asian‬‬

‫‪2. Ignaz Goldziher‬‬ ‫ﺧﺎﻭﺭﺷﻧﺎﺱ ﺑﺯﺭگ ﻣﺟﺎﺭ )‪(١٨٥٠-١٩٢١‬‬
‫‪3. Lord's Prayer‬‬ ‫ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩﺗﺭﻳﻥ ﺩﻋﺎ ﺩﺭ ﻣﺳﻳﺣﻳﺕ ﺩﺭ ﻳﮑﺷﻧﺑﻪ ﻋﻳﺩ ﭘﺎک ﺧﻭﺍﻧﺩﻩ ﻣﯽﺷﻭﺩ‬
‫ﺩﺍﺳﺗﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﺟﻳﻝ ﻣﺗﺎ ‪4. parable of the workers ٢٠: ١ -١٦‬‬

‫‪١٦٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ ﭘﻴﺸﻴﻦ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺻﻼن ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺪه ﻧﻬﻢ‪،‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺷﺮﻋﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻮﺷﻴﺪن ﺗﺎ ﺑﺮاي رﻳﺨﺖﺑﻨﺪي و ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﺎم اﺟﺘﻬﺎد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﮔﺸﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫اﺣﺎدﻳﺚ را در دﺳﺘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي زﻳﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪» :‬دروغﻫﺎي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آوردن ﺳﻮد و دورغﻫﺎي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي‪ «.‬ﺑﻠﻪ ﺧﻮب‪ ،‬ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫داﻧﺴﺘﻦ دﻳﻦﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬اﺳﻼم ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدي داراي اﻧﺪﻳﺸﻪي دﻳﻨﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﻧﺒﻮده و ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲﻫﺎ ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﭘﺎي ﻛﻤﻜﻲ ﻳﺎ اﻋﺘﺒﺎري ﺟﺎودان ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮ روي آنﻫﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮده ﺗﺎ داﻣﻨﻪ ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد را ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺳﺎزد‪ .‬در‬
‫ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ اﻳﻦ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪن و وامﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﭘﺴﻴﻦ و‬
‫ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻄﻠﻖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ دﻳﻦ داراي ﺗﻀﺎدﻫﺎي دروﻧﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ »ﻻ اﻛﺮاه ﻓﻲ اﻟﺪﻳﻦ« و ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫دوﺑﺎره دادن ﺑﻪ ﭘﻴﺮوان دﻳﮕﺮ دﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮدم »اﻫﻞ ﻛﺘﺎب« ﻳﺎ »ﻣﺮﻳﺪان دﻳﻦ ﭘﻴﺸﻴﻦ« داد‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻪ »ﻣﺪارا« از ﺳﻮي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ و‬
‫ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي »ﻣﺪارا« ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﮔﺴﺘﺮش »ﻣﺪارا« ﺑﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻦ‬
‫ﭼﻨﺪشآور اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ از اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ و ﺳﻴﻤﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﻮده و ﺑﺮاي‬
‫زﻣﺎن درازي‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر از ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲداده ﻛﻪ زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ دوﻟﺖ ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﺮده و ﻣﺎﻟﻴﺎت وﻳﮋه )اﻫﻞ ذﻣﻪ( ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻛﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻳﺰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل اﺷﺎرهﻫﺎي ﻗﺮآﻧﻲ ﺑﻪ رأﻓﺖ اﺳﻼﻣﻲ داراي ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮﺧﻲ از ﻫﻤﺎن »ﻣﺮدم اﻫﻞ ﻛﺘﺎب« و »ﭘﻴﺮوان دﻳﻦ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ« ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ اﻓﺮادي ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺑﺰرگ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﺤﺮ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ «.‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‬
‫اﻳﻦﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻗﺮآن و ﺣﺪﻳﺚ اﺳﺖ ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ از دﻳﮕﺮ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻫﺎي آن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬

‫‪١٦٦‬‬
 ‫ﻗﺮآن اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻤﻴﺮد و ﺧﻮﺑﻲ اﷲ را )در ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮ( ﺑﺒﻴﻨﺪ آرزو ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﺮﮔﺮدد ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎن را و ﻫﺮ ﭼﻪ در آن ﻫﺴﺖ را ﺑﻪ‬
‫او ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺷﻬﻴﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﺷﻬﺎدت را درﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬آرزو ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺮدد و دوﺑﺎره در راه اﷲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻳﺎ‪:‬‬

‫]ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ[ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ را ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺑﺨﺸﺪ و ﻫﺮ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻰ را ﻛﻪ ﻓﺮوﺗﺮ از آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ و ﻫﺮﻛﺲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺷﺮك ورزد‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﻨﺎه ﻋﻈﻴﻤﻰ را ﺑﻪ ﮔﺮدن ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﺨﺴﺖ را از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﺑﺮﻳﺪه ﮔﻠﭽﻴﻦ ﻛﺮدم )از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺧﺰاﻧﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ( ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺮاﺳﺮ آن ﭼﻪ را ﺳﻘﺮاط‪ ١‬در آﭘﻮﻟﻮژي‪ ٢‬اﻓﻼﻃﻮن‪ ٣‬ﮔﻔﺘﻪ‪،‬‬
‫ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﺧﻮاﻫﻢ رﺳﻴﺪ(‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ دوﻣﻲ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪم ﭼﻮن ﻳﻚ‬
‫وامﮔﻴﺮي آﺷﻜﺎر و ﭘﺴﺖ از »ده ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻮﺳﺎ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه از ﻋﻠﻢ ﺑﺪﻳﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫»آﺧﺮﻳﻦ« ﺳﺨﻨﺎن ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪» ،‬ﺑﻲ ﺧﻄﺎ« ﺑﻮدن آن ﻧﻴﺰ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎ و‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎريﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ روﻳﺪاد ﺑﻠﻨﺪآوازه و ﻣﺸﻬﻮر »آﻳﻪﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ‪ «۴‬اﺛﺒﺎت‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺪاي از آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪي‪ ۵‬از آن ﻳﻚ ﻛﺎر ادﺑﻲ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬درﺑﺎره اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻼﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ در ﭘﻲ ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫آوردن ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺮان ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﭘﺮﺳﺖ ﻣﻜﻪ ﺑﻮده و در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ »وﺣﻲ« ﺑﻪ ﺳﺮ او‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ﺗﺎ اﺟﺎزه دﻫﺪ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‬

‫‪1. Socrates‬‬
‫‪2. Apology‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﮑﺎﻟﻣﺎﺕ ﺍﻓﻼﻁﻭﻥ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﻘﺭﺍﻁ ﺳﺧﻥ ﻣﯽﮔﻭﻳﺩ‬
‫‪3. Plato‬‬
‫‪4. Satanic verses‬‬
‫‪5. Salman Rushdie‬‬

‫‪١٦٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ درﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﻛﺮده و ﻏﻴﺮﻋﻤﺪ و ﻧﺎداﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪاي‬
‫ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ را ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪه اﺳﺖ و ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻨﺎ ﺑﺮ دﻻﻳﻠﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺬرا و ﻣﻮﻗﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫دﻣﻲ از ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ در ﻗﻠﻤﺮو آنﻫﺎ ﺑﻴﺎﺳﺎﻳﺪ‪) .‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻄﺎن‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺟﻦﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ (.‬ﺣﺘﺎ ﺑﺮﺧﻲ زﻧﺎن وي‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ »وﺣﻲ« ﺑﺎ ﺳﻮدي ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻫﺎي زودﮔﺬر وي‬
‫را داراﺳﺖ و در اﻳﻦ ﺑﺎره ﮔﺎﻫﻲ او ﺳﺨﻨﺎن ﻧﻴﺶداري ﻣﻲﺷﻨﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦﻫﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ‪-‬ﺑﺪون اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﺑﺸﻮد‪ -‬در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم در ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او‬
‫وﺣﻲ ﻣﻲرﺳﻴﺪه درد ﺑﺮ او ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪه و ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ زﻧﮓ را در ﮔﻮشﻫﺎ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ در روزﻫﺎي ﺳﺮد ﺑﻪ ﺷﺪت ﻋﺮق ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎر از ﻧﻘﺎدان ﺳﻨﮕﺪل ﻣﺴﻴﺤﻲ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ او ﺻﺮع داﺷﺘﻪ )اﮔﺮ ﭼﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺪﻳﺪن زدهاﻧﺪ ﭼﻮن در راه دﻣﺸﻖ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﺳﺮ ﭘﻮﻟﺲ ﻧﻴﺰ آﻣﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﮔﻤﺎن ﭘﺮدازي ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺲ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﻮر دﻳﮕﺮي ﭘﺮﺳﺶ ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‬
‫دﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻮم را ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ‪ .‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺣﺘﻤﺎل دارد‪ -‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮدي را ﺑﺮاي‬
‫رﺳﺎﻧﺪن ﭘﻴﺎم ﭘﻴﺶ ﺗﺮ وﺣﻲﺷﺪه ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد ﻳﺎ آن ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ وﺣﻲ ﭘﻴﺸﻴﻦ را‬
‫ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮده و ﺑﺎور ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ وﺣﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده ﻳﺎ ادﻋﺎ‬
‫رﺳﻴﺪن وﺣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟ درﺑﺎره دردﻫﺎ و ﺳﺮ و ﺻﺪا در ﺳﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﺮق ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﻓﺴﻮس ﺧﻮرد ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﻇﺎﻫﺮي در ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻳﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ آرام‪ ،‬زﻳﺒﺎ و‬
‫روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎري وﺟﻮد ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺪﻳﺚﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﻨﺪان ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻧﻴﺰ اﺛﺒﺎت‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺳﺴﺘﻲ و ﺿﻌﻒ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺪون ﭼﻮنوﭼﺮا در ﺟﻬﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي ﻣﺎ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲ و ﺟﺴﻤﻲ‬
‫اﻳﻦ آﻗﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺎورﻛﺮدﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻛﻞ داﺳﺘﺎن را زﻣﻴﻨﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺎدي و ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬از ﻧﺎﻣﺰدي اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺪار ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار ﺑﺎ دﺧﺘﺮي ﻧﻪ ﺳﺎﻟﻪ و‬
‫دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ او ﺑﺮاي ﻟﺬت ﺟﻨﺴﻲ در ﺳﺮ ﺳﻔﺮه ﺷﺎم و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻏﻨﻴﻤﺖﻫﺎ ﭘﺲ از‬
‫ﻧﺒﺮدﻫﺎ و ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻤﻲ ﺟﺎ ﺑﺨﻮرﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪي اﻳﻦﻫﺎ ‪-‬و اﻳﻦ‬

‫‪١٦٨‬‬
 ‫ﻗﺮآن اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫ﺗﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﺎ دادن ﺟﺴﻤﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش وﻟﻲ ﻳﻚ ﺳﺮﺷﺖ ﻧﺎ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﻤﻮاره از آن ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺮده‪ -‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺗﺨﻢوﺗﺮﻛﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺘﻪ و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‬
‫ﻧﻮادﮔﺎن دﻳﻨﻲ او ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﺮوﮔﺎن ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ او ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﻼم‬
‫ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از اﺻﻮل ﻧﻴﺎﻛﺎﻧﻲ و اﺟﺪادي اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺧﻄﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮده و از زﻣﺎن ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺘﻴﺰ ﻣﻴﺎن اﻣﻴﺮزادﮔﺎن و ﻣﺪﻋﻴﺎن ﺗﺎجوﺗﺨﺖ رﻧﺞﻛﺸﻴﺪه ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺪﻋﻲ وارﺛﺖ اﺻﻠﻲ‬
‫ﺧﻮن او ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮ ﺟﻤﻊ ﻣﺪﻋﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪي ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬار را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬از ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺦﻫﺎ و‬
‫ﺗﻴﻎ ﻫﺎي ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲرﻓﺖ ﺗﺎ ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪي ﻫﺰار ﭘﺎ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻋﻴﺴﺎ ﺑﺮ آن ﺷﻬﻴﺪ‬
‫ﮔﺸﺘﻪ را ﺑﺴﺎزد و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﻳﺎدﮔﺎرﻫﺎي ﺗﻴﻐﻲ ﺷﻜﻞ داوري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرت‬
‫آﮔﺎﻫﻲ ﺷﺨﺼﻲ و ﺗﻮان ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻮﻫﺎت ﺑﻪ اﻣﺎم درﺳﺖ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺳﻨﺪ ﻳﻚ‬
‫ﺧﻂ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﭼﻪ در »آﻳﻪﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ«‬
‫دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻛﺎﻓﺮان ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﭘﺮﺳﺖ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از زﻣﺎن درازي‬
‫ﭘﻴﺶ زاده ﺷﺪن ﻣﺤﻤﺪ ﻫﻨﻮز ﻛﺮﻧﺸﻲ وﻳﮋه دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎل در ﺣﺞ‪ ،‬ﻳﺎ زﻳﺎرت ﺳﺎﻻﻧﻪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻴﺶ از ﺑﻮﺳﻴﺪن ﺳﻨﮓ ﺳﻴﺎه )ﺣﺠﺮاﻷﺳﻮد( ﻛﺎرﺷﺪه‬
‫در دﻳﻮار ﻛﻌﺒﻪ‪ ،‬ﮔﺮد ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه ﭼﻬﺎرﮔﻮش در ﻣﻴﺎن ﻣﻜﻪ ﭼﺮﺧﻴﺪه و ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻔﺖﺑﺎر )ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻛﺎرن آرﻣﺴﺘﺮاﻧﮓ ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ و ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ از ﺳﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﮔﺎﻧﮕﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﮔﻔﺘﻪ‪» ،‬در ﻣﺴﻴﺮي ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ«( ﭼﺮخ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻬﺎبﺳﻨﮕﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺪون ﺷﻚ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ زﻣﻴﻦﺧﻮرده‬
‫ﺑﻲﺳﻮادان ﻧﺎدان را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺘﻲ واداﺷﺘﻪ )»ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﮕﻮ اﻳﻦ ﺧﺪا‬
‫ﭼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ«( اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ در ﻣﻴﺎﻧﻪ راه و ﺑﺮاي دﻟﺠﻮﻳﻲ از رﺳﻮم دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎﻛﺎﻧﻲ ﭘﻴﺶ‬
‫از اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ در ﻃﻲ آن ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨﮕﺮﻳﺰهﻫﺎﻳﻲ از روي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﭘﺮﺗﺎب‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺮ آن ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺟﺎﻧﻮر ﺗﺼﻮﻳﺮ را ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻣﻘﺪس اﺻﻠﻲ اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻜﻪ ﺑﺮ روي ﻧﺎﺑﺎوران ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﻮري‬
‫ﺑﺎ ادﻋﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺶ ﻧﺎﻫﻤﺨﻮان اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٦٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ اﺳﻼم ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲﻫﺎ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن و ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﭼﻮن »ﺑﻬﺴﺎزي و اﺻﻼح« ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﻢ درﺳﺖ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﻧﺎدرﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري از اﺳﻼم ﻫﺴﺖ ‪-‬از ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮﻓﻴﺎن‬
‫اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺒﻴﻮن ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ از آنﻫﺎ ﺑﻴﺰارﻧﺪ‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﺻﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﺧﻮد را اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از آﻣﻮزهﻫﺎي ادﻳﺎن دﻳﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪،‬‬
‫ﭼﻮن اﺳﻼم از اﺷﺘﺒﺎه داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﭘﺎپ ﻳﺎ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دادن ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي واﺟﺐ‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺮده )ﺑﻪ ﺑﻬﺎي ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪن ﺟﻨﮓ ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺎ دادن ﻓﺘﻮا( ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺮوان اﻳﻦ دﻳﻦ از آراﻳﻲ دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪه ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ آن ﺗﻌﺼﺐ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬
‫ﻳﻚ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺮ ﺟﺎي ﺧﻮد ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ادﻋﺎي ﺑﻨﻴﺎدي اﺳﻼم ‪ -‬دﻳﻦ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺻﻼح‪ -‬ﺑﻴﻬﻮده و ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻨﮓﻫﺎ و ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﻧﺎﺟﻮر آن‬
‫از اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻴﻪ ﺗﺎ اﺣﻤﺪي‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻮاري اﻳﻦ ادﻋﺎي را ﺑﺎور دارﻧﺪ‪.‬‬
‫»اﺻﻼﺣﺎت« ﺑﺮاي ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن دﺳﺖ ﻛﻢ ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻧﮕﺮي‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎر دﻻوراﻧﻪي ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪي( ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ و‬
‫ﻣﻮﺷﻜﺎﻓﺎﻧﻪاي زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻟﻔﻈﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫»ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ« ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﺻﻄﻼح ﺑﺪﺷﮕﻮن ﻣﺴﻴﺤﻲ‬
‫»جﻫﻮﻫﺎه‪ «١‬ﺗﺮﺟﻤﻪاي ﺑﺪ از ﻓﻀﺎي ﻣﻴﺎن واژهﻫﺎي ﻛﻠﻤﻪي ﻋﺒﺮي »يﻫﻮه‪ «٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎل ﻫﻴﭻ ﭘﺮوژهي ﻗﺎﺑﻞﻣﻘﺎﻳﺴﻪ در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻗﺮآﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﺟﺪي ﺑﺮاي دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲﻫﺎ ﻣﻴﺎن ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي و دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻗﺮآن اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﺣﺘﺎ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﻲ در اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﺨﺘﻲ ﻫﻢ دوره ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻮرد ﺑﺠﺎ ﻛﺎري از‬
‫ﻛﺮﻳﺴﺘﻮف ﻟﻮﻛﺰﻧﺒﺮگ‪ ٣‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﺴﺨﻪ ﺳﺮﻳﺎﻧﻲ‪-‬آراﻣﻲ ﻗﺮآن‪ ۴‬و در ﺳﺎل ‪ 2000‬در‬
‫ﺑﺮﻟﻴﻦ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻮﻛﺮﻧﺒﺮگ ﺑﺎ ﺧﻮن ﺳﺮدي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻗﺮآن ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﻳﻚ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺧﺴﺘﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻚ زﺑﺎﻧﻲ ﻧﺒﻮده و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﺑﺴﻴﺎري از واژهﻫﺎي آن‬

‫‪1. Jehovah‬‬ ‫ﺧﺩﺍی ﻳﻬﻭﺩﻳﺎﻥ‬

‫‪2. Yahweh‬‬ ‫ﺧﺩﺍی ﻳﻬﻭﺩﻳﺎﻥ‬
‫‪3. Christoph Luxenburg‬‬ ‫ﺯﺑﺎﻥﺷﻧﺎﺱ ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ‬
‫‪4. The Syriac-Aramaic Version of the Koran‬‬

‫‪١٧٠‬‬
 ‫ﻗﺮآن اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫ﻋﺮﺑﻲ ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺮﻳﺎﻧﻲ‪-١‬آراﻣﻲ‪ ٢‬اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ درك ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﺸﻬﻮر و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي ﻛﻪ وي آورده‪ ،‬ﭘﺎداش درﻳﺎﻓﺘﻲ »ﺷﻬﻴﺪ« در ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ دوﺑﺎره ﺑﺮﮔﺮدان و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺎداش ﻧﻮﻳﺪ دادهﺷﺪهي ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫دوﺷﻴﺰهي ﺑﺎﻛﺮه‪ ،‬ﻛﺸﻤﺶ ﺳﻔﻴﺪ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ (.‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن زﺑﺎن و ﻫﻤﺎن ﻧﺎﺣﻴﻪاي از‬
‫ﻛﺮه زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از آن ﺟﺎ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از دﻳﻦ ﻫﺎي ﻳﻬﻮد و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺎوش ﻫﺎي آزاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ‪ .‬وﻟﻲ درﺳﺖ در اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﻼم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺧﻮد‬
‫ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻢ ﻧﻮاﻳﻲ ﮔﺴﺘﺮده »ﻧﺮم« در ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻪي دﻳﻦداران ﻫﻢ ﭼﻮن وﻇﻴﻔﻪاي‬
‫ﻓﺮض ﺷﺪهي ﺑﺮاي ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺪﻳﻮن ﺑﻮدن ﺑﻪ دﻳﻦ دﻳﺪه ﺷﺪه و اﻳﻦ‬
‫درﺳﺖ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﺗﺎ اﺳﻼم ﺑﺮاي ادﻋﺎﻫﺎي ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮدي ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ دﻳﻦ ﺟﻠﻮي ﭘﺮس و ﺟﻮي آزاد و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ آزادي‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1. Syriac‬‬ ‫ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺭﺩﻡ ﺁﺷﻭﺭ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺗﻣﺩﻥﻫﺎی ﻣﻳﺎﻥﺭﻭﺩﺍﻥ ﻳﺎ ﺑﻳﻥﺍﻟﻧﻬﺭﻳﻥ ‪ ٢٠٠٠‬ﺳﺎﻝ ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ‬
‫‪2. Aramaic‬‬ ‫ﺯﺑﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻭﺍﺩﻩ ﺯﺑﺎﻥ ﻫﺎی ﺁﻓﺭﻳﻘﺎﻳﯽ‪ -‬ﺁﺳﻳﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﻭﺭﻳﻪ ﺑﺎﺳﺗﺎﻥ‬

‫‪١٧١‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ده‬

‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات و‬

‫رد ﺟﻬﻨﻢ‬

‫دﺧﺘﺮان آﻧﻴﻮس‪ ،‬روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﮔﻨﺪم‪ ،‬ﺷﺮاب و روﻏﻦ را‬

‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﺑﻪ آن ﺗﺒﺪﻳﻞ و دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﺗﺎﻫﻴﺪا‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﺗﻴﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﺠﺎت‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬آﺳﻜﻠﭙﻴﻮس ﺑﻪ ﻫﻴﭙﻠﻴﺘﻮس ﺟﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﻛﻮل اﻟﺴﺘﻴﺲ را از ﭼﻨﮓ ﻣﺮگ ﺑﻪ‬
‫در ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ وارﺛﺎن ﭘﺲ از ﮔﺬراﻧﺪن ﺷﺒﻲ در ﺟﻬﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬
‫رﻣﻮﻟﻮس و رﻣﻮس ﺧﺪا و ﻳﻚ راﻫﺒﻪ ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﻻدﻳﻮم‪ ١‬از آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺗﺮوآ‬
‫اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻣﻮﻫﺎي ﺑﺮوﻧﻴﺲ ﺻﻮرت ﻓﻠﻜﻲ ﺷﺪ ‪ . . .‬ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن آنﻫﺎ‬
‫ﺑﻪوﻳﮋه در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻤﺎر اﻧﺪﻛﻲ ﺗﻮان ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺷﮕﻔﺘﻲ رخ‬
‫ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪-‬وﻟﺘﺮ ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ و ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ‬

‫رواﻳﺘﻲ ﻛﻬﻦ در ﺑﺎره ﮔﻮﺷﻤﺎﻟﻲ آدم ﭼﺎﺧﺎﻧﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ داﺳﺘﺎن ﺳﻔﺮي ﺑﻪ‬
‫راﺳﺘﻲ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي را ﻫﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺰﻳﺮه رودز‪ ٢‬ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﮕﺮ‬

‫‪1. Palladium‬‬ ‫ﺗﻧﺩﻳﺱ ﺁﺗﻧﺎ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺩﺍﺭ ﻭ ﻣﺣﺎﻓﻅ ﺷﻬﺭ‬

‫‪2. Rhodes‬‬ ‫ﺟﺯﻳﺭﻩﺍی ﺩﺭ ﻳﻭﻧﺎﻥ‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮاه زﻧﺪهي ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻫﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻔﺮ دﻻوراﻧﻪاي ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪه ﻫﻴﭻﮔﺎه از ﮔﻔﺘﻦ داﺳﺘﺎن ﺧﺴﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ در ﻣﻮرد ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن‬
‫درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬روزي ﻫﻤﺎن دم ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻜﺮار داﺳﺘﺎن ﺷﺎﻫﻜﺎر ﺑﺰرگ ﻧﻔﺴﻲ‬
‫ﺗﺎزه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﻜﻲ از ﺣﺎﺿﺮان ﺑﺎ ﺗﺮﺷﺮوﻳﻲ و ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ »ﻫﻴﻚ رودز‪ ،‬ﻫﻲ ﺳﺎﻟﺘﺎ‪) «١‬اﻳﻦ ﺟﺎ‬
‫رودز اﺳﺖ ﺑﭙﺮ اﻳﻦ ﺟﺎ!( او را ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫درﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﺎن و ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﺎن ﺑﺰرگ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺪون‬
‫ﺷﻚ ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﺗﻦ ﻣﺮدهاﻧﺪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ ﻧﻴﺰ در زﻣﺎﻧﻲ در ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎي دور‬
‫از ﻣﺎ آراﻣﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﻳﻦ ﻛﻤﻲ ﺧﺮدﻣﻨﺪ و آﻳﻨﺪهﻧﮕﺮ ﺑﻮده ﻳﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﻪ‬
‫آﻣﻮزهﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪن اﻳﻦ دوره ﻓﺮﻳﺐ و ﺟﺎدوﮔﺮي‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺎﻃﺮﺟﻤﻊ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﻴﺮوان ﺑﺎ اﺛﺒﺎﺗﻲ ﻧﺎﺑﺴﻨﺪه و ﻧﺎﻗﺺ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻲآﺑﺮو ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ ﺳﺎده ﺑﺎوران ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎي واﻗﻌﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﭘﮋوﻫﺶ درﺑﺎره ﺟﺎدوﮔﺮ‪-‬ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬ﺟﺎدوﮔﺮان و ﻏﻴﺐﮔﻮﻳﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي‬
‫ﻛﻬﻦ ﻳﺎ دوراﻓﺘﺎده ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ دﺷﻮاري ﺑﺮاي دﻳﺪن اﻳﻦ اﺛﺒﺎت ﻫﺎي ﻧﺼﻔﻪ و ﻧﻴﻤﻪ ﻧﺪارﻳﻢ‪:‬‬
‫ﺑﺪون ﺷﻚ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲﻫﺎ )ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺎه( را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮد ﺑﺎﻫﻮﺷﻲ ﺑﻮده و ﭘﺲ از آن اﻳﻦ آﮔﺎﻫﻲ از روﻳﺪادﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻗﺮار دادن و ﺧﺮ ﻛﺮدن ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﺒﻮج‪ ٢‬ﺑﺮ روي ﺗﻌﻴﻴﻦ روزي ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮده ﻛﻪ رودﺧﺎﻧﻪي ﻣﻜﻮﻧﮓ‪ ٣‬و رود ﺑﺎﺳﻚ‪ ۴‬ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﻴﻼﺑﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ رود ﺷﺪه و زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ آب ﮔﻮﻳﺎ در‬
‫واﻗﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻮﻳﺶ را واروﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي درﻳﺎﭼﻪ ﺑﺰرگ ﺗﻮﻧﻠﻪﺳﺎپ‪ ۵‬اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫از ﻣﺪت ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻳﻚ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻲﺷﺪه ﻛﻪ در آن رﻫﺒﺮي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهﺷﺪه‬
‫اﻟﻬﻲ ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮل ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪه و ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ آبﻫﺎ دﺳﺘﻮر ﻋﻘﺐﮔﺮد ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﺎ در‬
‫ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎي ﺳﺮخ ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺷﻜﺎﻓﻲ در دل ﻫﻢ ﭼﻮن ﭼﻴﺰي درﺳﺖ ﻛﻨﺪ‪) .‬در‬

‫‪1. Hic Rhodus, hiesalta‬‬

‫‪2. Cambodia‬‬
‫‪3. Mekong‬‬
‫‪4. Bassac‬‬
‫‪5. Tonle Sap‬‬

‫‪١٧٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫دوران ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺎه ﺳﻴﻬﺎﻧﻮك‪ ١‬ﺧﺎﻟﻲﺑﻨﺪ در ﻛﺎﻣﺒﻮج از اﻳﻦ ﻣﻌﺠﺰه ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﻛﺮد‪(.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﻫﻤﻪ اﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن اﻧﮕﺸﺖﺑﻪدﻫﺎن ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎي »ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﻲ« ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﺸﺴﺖ اﺣﻀﺎر ارواح‬
‫روحﮔﺮاﻳﻲ‪ ٢‬ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﺎوهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ از آن ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﮔﻮش ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻣﺮﺣﻮم‬
‫ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ دلﭼﺴﺒﻲ ﻧﮕﻔﺘﻪ و اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن »ﭘﺮواز‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ« ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ اورﺷﻠﻴﻢ )ﺟﺎي ﺳﻢ ﻳﺎﺑﻮ ﺑﺮاق‪ ٣‬ﻫﻨﻮز ﺑﻪاﺻﻄﻼح در ﺟﺎﻳﻲ از ﻣﺴﺠﺪ‬
‫اﻻﻗﺼﺎ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد( ﺧﻴﻠﻲ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﺪي ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎﺑﻮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﭘﺮواز ﻛﺮده و ﭘﺮواز ﻫﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺟﺎ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪ ،‬از آﻏﺎز‬
‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه و دراز ﺧﻮد ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺪهﻫﺎ ﺧﻴﺮه ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﺗﺤﺖ ﻗﺎﻃﺮي ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻪ و ﺑﺮاي ﭘﺮ ﺷﺘﺎب ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺧﻴﺎلﭘﺮدازي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻜﻤﻪي رواﻳﺖﻫﺎي ﻓﻮﻟﻜﻮرﻳﻚ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﭼﻜﻤﻪﭘﻮش ﮔﺎﻣﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺸﻲ ﻫﻔﺖ ﻓﺮﺳﺨﻲ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ور رﻓﺘﻦ ﺑﺎ دﺷﻮاري و‬
‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺰاران ﺳﺎل روﻳﺎي واﻗﻌﻲ آرزوي ﭘﺮواز ﺑﻮده و اﻧﺴﺎن دﭼﺎر رﺷﻚ‬
‫و ﺣﺴﺎدت ﺑﻪ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻛﻪ ﺗﺎزه )ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻧﻮادﮔﺎن ﭘﺮدار‬
‫داﻳﻨﺎﺳﻮرﻫﺎ( ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اراﺑﻪﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ آزاداﻧﻪ ﺑﺮ روي‬
‫ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﻫﻮا ﺳﺮ ﺑﺨﻮرد‪ . . .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎن ﻣﻲﺗﻮان رﻳﺸﻪ آرزو را در آنﻫﺎ دﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از آرزوي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻫﺮ رﻋﻴﺘﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ آرزو دارد ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺶ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎل داﺷﺘﻪ و ﺳﻮار ﺑﺮ آن ﺑﺮاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮض ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻤﺎن‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻌﺠﺰهاي ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮانﺗﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺳﺎده ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ رخ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ داﺳﺘﺎن‬
‫ﭘﺮواز ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻪ آﺳﻤﺎنﻫﺎ و ﺻﻌﻮد ﻣﺮﻳﻢ ﺑﻪ آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮواز ﻧﻘﺶ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻧﻴﺰ در ﺧﻴﺎلﭘﺮدازيﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در آﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ آﺳﻤﺎن ﺟﺎﻣﻲ اﺳﺖ و آب و ﻫﻮاي ﻣﺘﻌﺎرف آن ﺳﺮﭼﺸﻤﻪي ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺪاﺧﻠﻪ‬

‫‪1. King Sihanouk‬‬

‫‪2. Spiritualist‬‬
‫‪3. Horse Borak‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻧﺯﺩﻳﮑﯽ ﺗﻠﻔﻅ ﻭﺍژﻩﻫﺎی ﺑﺭﺍﻕ ﻭ ﺑﺭﺍک ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺭﺩﻩ ﺍﻳﻥ ﻳﮑﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻧﺎی ﻣﺳﺧﺭﻩ ﺍﺳﺕ‬

‫‪١٧٤‬‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺤﺪود رﻗﺖاﻧﮕﻴﺰ از ﮔﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪي ﻫﻢ‬
‫ﭼﻮن ﻣﻌﺠﺰه ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ رخ دادﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻣﺎ را‬
‫ﺷﮕﻔﺖزده ﺳﺎزﻧﺪ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎزاﻳﺴﺘﺎدن ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ -‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻨﻮز ﭼﻮن ﭘﺪﻳﺪهاي‬
‫ﻣﺤﻠﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﭙﻨﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺠﺰه‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ دﻟﺨﻮاه در ﻧﻈﻢ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪي آﺧﺮي‬
‫درﺑﺎره اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪي ﻓﻴﻠﺴﻮف اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪي دﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻮم ﺑﻮده و در اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر‬
‫آزادي اراده را ﺑﻪ ﻣﺎ ارزاﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺠﺰه ﻳﻚ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻳﺎ وﻗﻔﻪ در ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻮرد‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﻳﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪهي ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي از ﺑﺎﻻ آﻣﺪن‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ از ﻏﺮب ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻗﺮاﺋﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ آﻳﺎﺗﻲ از ﭘﻮز ﺟﺎﻧﻮري ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺧﻮب از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اراده آزاد ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ را ﻧﻴﺰ در ﺧﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻌﺠﺰهاي ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬دو اﺣﺘﻤﺎل ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ )ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻤﺎ( از ﻛﺎر اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬دوم ﺷﻤﺎ درك ﻧﺎدرﺳﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﻳﺎ‬
‫دﭼﺎر ﺗﻮﻫﻢ ﺷﺪهاﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎري اﺣﺘﻤﺎل درﺳﺖ ﺑﻮدن ﮔﺰﻳﻨﻪ دوم ﺑﺮ درﺳﺖ ﺑﻮدن ﮔﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻲﭼﺮﺑﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺧﺒﺮي از ﻣﻌﺠﺰه را ﺗﻨﻬﺎ از دﺳﺖدوم ﻳﺎ ﺳﻮم ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺪﻋﻲ دﻳﺪن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺪﻳﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎلﻫﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ دﻳﺪه ﺷﻮد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ »ﺧﺒﺮ« را ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري‬
‫ﺷﻨﻴﺪه و ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎلﻫﺎ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ دﻳﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻴﻎ اوﻛﺎم را ﺑﻪ ﻳﺎدآورﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻫﺸﺪار‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ از ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺮدن ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎي ﻏﻴﺮﺿﺮوري ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ‬
‫ﻣﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ و ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻮﻳﻦ را در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺟﺴﻤﻲ‬
‫ﻋﻴﺴﺎ و دوﻣﻲ اﺟﺴﺎم ﭘﺮﻧﺪه ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻳﻮﻓﻮ )‪.(UFOs‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻌﺠﺰات از ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎي دور ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎي ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﺠﺰه اﻧﮕﺸﺖ ﻧﻤﺎي راه اﻓﺘﺎدن ﺧﻮن ﺳﻨﺖ ﮔﻨﺮو در ﻧﺎﭘﻞ در ﻫﺮ ﺳﺎل‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪهاي‬

‫‪١٧٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺗﻜﺮار آن از ﺳﻮي ﻫﺮ ﭼﺸﻢﺑﻨﺪ ﻛﺎرآزﻣﻮدهاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ )و ﺷﺪه(‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻜﻮﻻرﻫﺎي »ﺷﻌﺒﺪه ﺑﺎز« ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮي ﻫﻮدﻳﻨﻲ‪ ١‬و ﺟﻤﻴﺰ رﻧﺪي‪ ٢‬ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺸﺎن دادن ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻓﺮﻳﺐ و ﺣﺎﻓﻈﺖ از اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻧﺎ آﮔﺎه‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ‬
‫ﭘﺮواز‪ ،‬راه رﻓﺘﻦ روي آﺗﺶ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻦ آب و ﺧﻢ ﻛﺮدن ﻗﺎﺷﻖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎري ﻣﻌﺠﺰه ﺣﻘﻴﻘﺖ دﻳﻦﻫﺎي ﻣﺪﻋﻲ آن را اﺛﺒﺎت‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺎرون در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪاي ﺷﻌﺒﺪهﺑﺎزان ﻓﺮﻋﻮن‬
‫را ﺷﻜﺴﺖ داده وﻟﻲ اﻧﻜﺎر ﻧﺸﺪه ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ادﻋﺎي ﺑﺮاي زﻧﺪه ﻛﺮدن ﻣﺮدﮔﺎن ﻧﺒﻮده و ﻫﻴﭻ‬
‫ﺷﻤﻨﻲ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﻮاﻓﻖ اﻧﺠﺎم ﭼﺸﻢﺑﻨﺪي ﺧﻮﻳﺶ در ﻳﻚ‬
‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ‪ :‬آﻳﺎ ﻫﻨﺮ زﻧﺪه ﻛﺮدن ﻣﺮدﮔﺎن از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد؟ ﻳﺎ ﻣﺎ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺸﻜﻮك ﺷﺪهاﻳﻢ؟‬
‫ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮدش ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻮك اﺳﺖ‪) .‬ﻳﻜﻲ از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰﺗﺮ ﭘﺮﻓﺴﻮر ﺑﺮﺗﻮن ارﻣﻦ‪ ٣‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رواﻳﺖ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﻋﻴﺴﺎ در ﻛﺘﺎب‬
‫ﻣﺮﻗﺲ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻌﺪ اﻓﺰوده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ (.‬وﻟﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬زﻧﺪه‬
‫ﻛﺮدن ﻣﺮدﮔﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻋﻴﺴﺎ دو ﺑﺎر‬
‫اﻓﺮادي را ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎي اﻳﻠﻌﺎزر‪ ۴‬و دﺧﺘﺮ ﻳﺎﻳﺮس‪ ۵‬زﻧﺪه ﻛﺮده و ﮔﻮﻳﺎ ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ‬
‫ﻧﻴﻔﺘﺎده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ارزش ﻳﻚ ﮔﻔﺘﮕﻮي و ﭘﺮﺳﻴﺪن ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻏﻴﺮﻋﺎدي‬
‫زﻧﺪه ﺷﺪه را دارد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﮔﻮﻳﺎ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ اﻳﻦ دو ﻓﺮد ﻛﻪ آﻳﺎ و ﻳﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫دوﺑﺎره »ﻣﺮده« را ﻧﮕﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ ﻧﺎﻣﻴﺮا ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه‬
‫»ﻳﻬﻮد ﺳﺮﮔﺮدان‪ «۶‬ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﻌﻨﺖ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎرﺷﺪه و ﺗﺎ‬
‫زﻣﺎن دﻳﺪار دوﺑﺎره ﺑﺎ ﻋﻴﺴﺎ در وﻳﺎ دوﻟﻮروﺳﺎ‪ ٧‬ﺑﺎﻳﺪ راه ﺑﺮود‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ‬

‫‪1. Harry Houdini‬‬ ‫ﺷﻌﺑﺩﻩﺑﺎﺯ‪ ،‬ﺑﺩﻟﮑﺎﺭ ﻭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺭ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ ‪ -‬ﻣﺟﺎﺭﺳﺗﺎﻧﯽ )‪(١٨٧٤-١٩٢٦‬‬

‫‪2. James Randi‬‬ ‫ﻳﮏ ﺷﻌﺑﺩﻩﺑﺎﺯ ﮐﺎﻧﺎﺩﺍﻳﯽ ‪ -‬ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٢٨‬‬
‫‪3. Barton Ehrman‬‬
‫‪4. Lazarus‬‬
‫‪5. Daughter of Jairus‬‬
‫‪6. Wandering Jew‬‬ ‫ﻳﮏ ﺷﺧﺻﻳﺕ ﺩﺍﺳﺗﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺳﺩﻩﻫﺎی ﻣﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻭﻳﻧﺩ ﻋﻳﺳﺎ ﺭﺍ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺭﺍی ﺑﻪ‬
‫ﺻﻠﻳﺏ ﮐﺷﻳﺩﻥ ﻣﯽﺑﺭﺩﻧﺩ‪ ،‬ﻣﺳﺧﺭﻩ ﻣﯽ ﮐﺭﺩﻩ ﻭ‬
‫‪7. Via Dolorosa‬‬ ‫ﺧﻳﺎﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻋﻳﺳﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻠﻳﺏ ﮐﺷﻳﺩﻧﺩ‬

‫‪١٧٦‬‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫اﻳﻦ ﺑﻴﭽﺎره ﻧﺎزلﺷﺪه ﺗﺎ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ ﻋﻴﺴﺎ ﺑﺮآورده ﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ در زﻣﺎن زﻧﺪهﺑﻮدن‬
‫دﺳﺖ ﻛﻢ ﻳﻜﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻧﺪه او را دﻳﺪه‪ ،‬ﺑﺎزﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ دروغ از آب در ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن روزي ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺪوش دﻳﺪار ﻛﺮده ﺑﺎ ﺑﻴﺰاري ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪاي ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ آﻳﻪﻫﺎي اﻧﺠﻴﻞ ﻣﺘﺎ ‪» 27: 52-53‬و ﻗﺒﺮﻫﺎ ﮔﺸﺎده ﺷﺪ و ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺪنﻫﺎي‬
‫ﻣﻘﺪﺳﻴﻦ ﻛﻪ آراﻣﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ؛ و ﺑﻌﺪ از ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ وي‪ ،‬از ﻗﺒﻮر ﺑﺮآﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺮ‬
‫ﻣﻘﺪس رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﺑﺴﻴﺎري ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ «.‬اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ در ﻇﺎﻫﺮ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ اﺟﺴﺎد ﻫﻢ در زﻣﺎن ﻣﺮگ از روي ﭼﻠﻴﭙﺎ ﻳﺎ ﺻﻠﻴﺐ و ﻫﻢ در زﻣﺎن‬
‫زﻧﺪه ﺷﺪن و ﻋﺮوج ﺑﻪ آﺳﻤﺎن از ﺧﺎك ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‪ ،‬وﻟﻲ داﺳﺘﺎن ﭘﺎره ﺷﺪن ﭼﺎدر‬
‫ﻣﺤﺮاب‪ ١‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺷﻴﻮه ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ روﻳﺪاد واﻗﻌﻲ زﻣﻴﻦﻟﺮزه رواﻳﺖﺷﺪه )دو ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﺎرﻳﺦﻧﮕﺎري را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﻧﻜﺸﻴﺪه( و ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻣﺤﺘﺮم ﻳﻮز ﺑﺎﺷﻲ روﻣﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻢ و ﻣﻌﻨﺎ را ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ زﻧﺪه ﺷﺪن ﻓﺮﺿﻲ ﺗﻜﺮاري ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﺧﺪاي ﻳﻜﺘﺎ را ﺳﺴﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ آن ﺑﺸﺮ ﺑﺨﺸﻮدﮔﻲ از ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺰود ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫دﻳﻦ ﻳﺎ ﻓﺮﻗﻪاي از ازﻳﺮﻳﺲ‪ ٢‬و ﺧﻮنآﺷﺎم‪ ٣‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ وودوو‪ ،۴‬ﭘﻴﺶ ﻳﺎ در ﭘﺲ از آن‬
‫زﻣﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﻨﻴﺎدي از ﺑﺎورﻫﺎي ﺳﺮﺷﺘﻴﻦ درﺑﺎره »ﻧﺎﻣﻴﺮاﻳﻲ« اﺳﺘﻮار ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻫﻨﻮز در اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ داﺷﺘﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎن ﭘﻴﻜﺮ زﻫﻮار در رﻓﺘﻪ ﻛﻬﻨﻪ زﻣﺎن‬
‫ﻣﺮگ در روز داوري اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻫﻢﻧﻮا و ﻫﻢرأي ﻧﺒﻮده و ﺑﺮﺧﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫رﻳﺨﺖ دﻳﮕﺮي ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺸﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روزﮔﺎر و ﺣﺘﺎ در ﺑﺎزﻧﮕﺮي ادﻋﺎﻫﺎي دﻳﻨﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ زﻧﺪه ﺷﺪن ﻣﺮده ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻣﻮزهﻫﺎي آن ﻣﺮده و‬
‫اﺻﻠﻴﺖ او را اﺛﺒﺎت ﻛﺮده ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﺎ رﻳﺨﺖ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻳﮕﺮ را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎز اﻧﮕﺎر ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را »اﺛﺒﺎت‬

‫‪1. Veil of the temple‬‬ ‫ﺩﺭ ﻫﻳﮑﻝ ﺳﻳﻠﻣﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﻌﺑﺩ ﺳﻳﻠﻣﺎﻥ ﻳﮏ ﺟﺎ ﺑﺳﻳﺎﺭ ﻣﻘﺩﺱ ﻳﺎ ﻗﺩﺱ ﺍﻻﻗﺩﺍﺱ ﺑﻭﺩﻩ ﮐﻪ ﺗﻧﻬﺎ‬
‫ﮐﺎﻫﻥ ﺍﻋﻅﻡ ﻣﯽ ﺗﻭﺍﻧﺳﺗﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻭﺩ ﻭ ﭘﻭﺷﺷﯽ ﺩﺍﺷﺗﻪ ﺍﺳﺕ ﺍﻳﻥ ﻫﻣﺎﻥ ﺍﺳﺕ‬
‫‪2. Osiris‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺧﺩﺍﻳﺎﻥ ﻣﺻﺭ ﺑﺎﺳﺗﺎﻥ‪ ،‬ﺧﺩﺍی ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺭﺩﮔﺎﻥ‬
‫‪3. Vampirism‬‬
‫‪4. Voodoo‬‬ ‫ﺁﻣﻳﺧﺗﻪﺍی ﺍﺯ ﮐﺎﺗﻭﻟﻳﮏ ﻭ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺁﻓﺭﻳﻘﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻧﮕﺭ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﺎ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺍﻳﻥ ﻧﻣﻭﻧﻪ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺟﺎ‬
‫ﺑﻳﺷﺗﺭ ﮔﺳﺗﺭﻩ ﺁﻳﻳﻥﻫﺎﻳﯽ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﺍﻳﻥ ﺑﺎﻭﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻭﺩﺩﺍﺭﻧﺩ‬

‫‪١٧٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﺮده« اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻨﺶ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻣﺮدن اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺎﻧﺪاران ﻫﻤﺮاﻫﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ در‬
‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎري واﻻ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ادﻋﺎي اﺿﺎﻓﻲ »ﺑﻪ راﺳﺘﻲ« ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﻧﺒﻮده ﺗﺎ ﺑﻤﻴﺮد‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪن را ﺳﺮاﺳﺮ رازآﻣﻴﺰ و ﻓﺮﻳﺒﻜﺎراﻧﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬ﭘﺲ در ﺻﻮرت‬
‫ﻧﻤﺮدن واﻗﻌﻲ ﻣﺴﻴﺢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» ،‬ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺮاي ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻦ ﻣﺮد« ﮔﺰارهاي ﺑﻴﺎن‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪﺧﻮديﺧﻮد ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ (.‬در ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ادﻋﺎﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﮔﻮاه و ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻌﺘﺒﺮ و داراي ﺛﺒﺎت رأي‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺣﻖ ﺑﻴﺠﺎ و ﺑﻴﺨﻮد داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ادﻋﺎﻫﺎ را دارﻳﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺒﻮده ﻳﺎ دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎن در دﺳﺘﺮس‬
‫ﻧﺒﻮدن ﻣﺪرﻛﻲ درﺳﺖ و ﻛﺎﻣﻞ ﺣﻖ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ دارﻳﻢ و ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪرﻛﻲ ﻫﻢ در دﺳﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ادﻋﺎي ﻏﻴﺮﻋﺎدي‪ ،‬ﻣﺪرك ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪﮔﻴﻢ را ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺑﻮده و از ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ از ﻫﺮ‬
‫روﻳﺪاد در زﻣﺎن زﻧﺪهﺑﻮدﻧﻢ ﮔﺰارشﻫﺎي دﺳﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺰارشﻫﺎ از‬
‫اﻓﺮادي ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﻪ و دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫)در روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻮدم‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎﻳﻲ ﭼﺎپﺷﺪهاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮدم را‬
‫ﺧﻮاﻧﺪم ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﻳﺮاﻳﺶ وﻳﺮاﺳﺘﺎران ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﺑﺮاﻳﻢ آﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮد‪ (.‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻫﺰار ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﻚ ﻛﺸﺘﻲ ﻓﻀﺎﻳﻲ دﻳﺪه‪،‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﺎ ﻓﻀﺎﻧﻮردان از ﻛﻬﻜﺸﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻛﺮدهام‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ و ﭘﺮ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺑﻮده )و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺰارش‬
‫ﻫﺎي اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ( ﻛﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻤﺎري از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادن ﻛﻪ ﻣﺎ آنﻫﺎ را ﻫﻢ ﭼﻮن ﺣﻘﻴﻘﺖ در‬
‫ﻧﮕﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬وﻟﻲ در اﻳﻦ ﺟﺎ دﻟﻴﻞ ﺗﻴﻎ اوﻛﺎﻣﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ از اﻳﻦ »ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن« وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و رﺑﻮدهﺷﺪﮔﺎن از ﺳﻮي آﻧﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺎﻣﺪي آن اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ آﻧﺎن‪ ،‬ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﭘﻨﻬﺎن ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﺑﻮدن ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮب در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﭼﺮا آنﻫﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻳﻚ ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺎﻳﺴﺘﺎده ﺗﺎ ﻳﻚ ﭼﻴﺰي ﭘﻴﺶ ﭘﺎ‬

‫‪١٧٨‬‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫اﻓﺘﺎدهاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻋﻜﺲ ﺗﻜﻲ‪ ،‬از آنﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؟ ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ﻓﻠﺰي ﻧﺎﻳﺎب روي زﻣﻴﻦ‬
‫ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻮﭼﻚ از ﺑﺎﻓﺖ ﭘﻴﻜﺮ آنﻫﺎ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ ﻛﻮﺗﺎه ﻧﺸﺪه از آنﻫﺎ‬
‫اراﺋﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻃﺮحﻫﺎي ﺳﺎده اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮدات ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺷﺒﻪ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ آن در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺧﻨﺪهدار ﻋﻠﻤﻲ ‪-‬ﺗﺨﻴﻠﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﺳﻔﺮ از آﻟﻔﺎ ﻗﻨﻄﻮرس‪) ١‬ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮاﺳﺘﻨﻲﺗﺮ( ﻣﺎﻳﻪي زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺮﺧﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ذرهاي از ﻣﺎده اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي‬
‫واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺎﺑﻮدﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮ زﻣﻴﻦ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﻳﺶ‪ ،‬ﭼﻪ دﺳﺘﻤﺎن را ﻣﻲﮔﻴﺮد‪-‬‬
‫ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻣﮕﺮ رﺷﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاوان ﺧﺮاﻓﺎت ﻧﻮﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﺎوري‬
‫ﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي ﻓﺮﻗﻪاي اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎر اﻧﺪﻛﻲ از ﺧﻮاص در دﺳﺘﺮس‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب ﻣﻦ ﭘﻴﺶﺗﺮ دﻳﺪهام ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎره‪،‬‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻗﻀﺎوت و داوري ﺗﺎ زﻣﺎن از راه رﺳﻴﺪن ﻫﻮاداران ﺑﺎ ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮ‬
‫ﺑﭽﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ را ﺑﻪ روزﮔﺎر ﻛﻨﻮﻧﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ از ﮔﺎﻫﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﺪﻳﺲ‬
‫ﻫﺎي ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎﻛﺮه ﻳﺎ ﻗﺪﻳﺴﺎن ﮔﺎﻫﻲ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮده ﻳﺎ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻴﻜﺎري ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﺮﺑﻲ ﺧﻮك ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد اﻳﻦ اﺛﺮات ﻣﺸﺨﺺ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﺧﻮدم ﺑﭙﺮﺳﻢ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻳﻚ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎر ﺑﻴﺨﻮدي راﺿﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺎري از اﺗﻔﺎق در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪﻛﻲ از اﻓﺮاد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻫﻤﻜﺎري آزﻣﺎﻳﺸﻲ در‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻲ »آﻣﺮزش و ﻗﺪﻳﺲ ﺷﺪن« ﻓﺮدي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ روﻣﻲ ﺑﻮدم‪ .‬در ﺧﺮداد‬
‫‪) 1380‬ژوﺋﻦ ‪ 2001‬ﻣﻴﻼدي( واﺗﻴﻜﺎن از ﻣﻦ دﻋﻮت ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن دﻋﺎي آﻣﺮزﻳﺪن‬
‫اﮔﻨﺲ ﺑﻮﻳﺎﺟﻴﻮ‪ ،٢‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻮم‪ ،‬ﺟﺎه ﻃﻠﺒﻲ آﻟﺒﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر »ﻣﺎدر ﺗﺮزا‪ «٣‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﭘﺎپ آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪن و ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ‬

‫‪1. Alpha Centauri‬‬

‫‪2. Agnes Bojaxhiu‬‬ ‫ﻳﺎ ﻣﺎﺩﺭ ﺗﺭﺯﺍ‬
‫‪3. Mother Teresa‬‬

‫‪١٧٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺻﻒ »ﻣﻘﺪﺳﻴﻦ و اﻣﺎﻣﺎن‪ «،‬اداره ﻣﺸﻬﻮر و ﺑﻠﻨﺪآوازهي »دوﻳﻠﺰ ادوﻳﻜﺖ‪ «١‬را ﺗﻌﻄﻴﻞ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ دﻳﻦ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺑﻮده و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﻣﻦ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻔﺖ و ﻣﺴﻠﻢ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺷﻴﻄﺎن ﻳﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از »ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎﻳﻲ« ﺑﺴﺘﻪﺷﺪه ﺑﻪ اﻳﻦ زن را آﺷﻜﺎر ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ را ﺑﻠﻨﺪآوازه ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻣﺪاح اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﺸﻬﻮر‬
‫)ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ( ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎﻟﻜﻠﻢ ﻣﺎﮔﻴﺮﻳﺞ‪ ٢‬وﻟﻲ اﻓﺴﻮس ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻞ ﺑﻮد‪ .‬در ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﺴﺘﻨﺪي در ﺑﻲﺑﻲﺳﻲ )‪ (BBC‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﭼﻴﺰ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪» ٣‬ﻣﺎدر ﺗﺮزا« را در ﺳﻄﺢ‬
‫ﺟﻬﺎن در ﺳﺎل ‪ 1348‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1969‬ﻣﻴﻼدي( ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻓﻴﻠﻢﺑﺮدار اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﻦ ﻣﻚ ﻣﻴﻼن‪ ۴‬ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻦ ﺑﺮﻧﺪهي ﺗﺤﺴﻴﻦ و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرش‬
‫در ﺳﺮﻳﺎﻟﻲ درﺑﺎره ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻨﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻤﺪن‪ ،۵‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻟﺮد ﻛﻼرك‪ ۶‬ﺷﺪ‪ .‬درك وي از‬
‫رﻧﮓ و ﻧﻮرﭘﺮدازي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬در زﻳﺮ اﻳﻦ رﺧﺪاد ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺎﮔﻴﺮﻳﺞ آن را‬
‫ﮔﻔﺘﻪ و در ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﻴﻠﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﺗﺎق واﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﻲ ]ﻣﺎدر ﺗﺮزا[ ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺮه در ﺑﺎﻻي دﻳﻮار ﺑﺎ ﻧﻮر‬
‫ﻛﻤﻲ روﺷﻦﺷﺪه و ﻛﻦ ]ﻣﻚ ﻣﻴﻼن[ ﺑﺎ اﺳﺘﻮاري ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻓﻴﻠﻢﺑﺮداري در‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻻﻣﭗ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺘﻴﻢ و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو‬
‫ﻣﻤﻜﻦ و ﺷﺪﻧﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه ﻧﻮر درﺧﻮر و ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻦ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ را ﻓﻴﻠﻢﺑﺮداري ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻴﻮهاي ﻛﻪ او ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﻴﻠﻢ از ﺣﻴﺎﻃﻲ‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﺳﺎﻛﻨﺎن در آﻓﺘﺎب ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﻴﻠﻢ ﻛﻪ در داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺮداﺷﺖﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻮري‬

‫‪1. Devil's Advocate‬‬ ‫ﺍﺩﺍﺭﻩﺍی ﺩﺭ ﻭﺍﺗﻳﮑﺎﻥ ﮐﻪ ﭘﻳﺷﻳﻧﻪ ﺍﻓﺭﺍﺩی ﮐﻪ ﺁﻣﺭﺯﻳﺩﻩ ﻳﺎ ﻣﻘﺩﺱ ﻣﯽﺷﻭﻧﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻁﻭﺭ‬
‫ﺍﻧﺗﻘﺎﺩی ﺑﺭﺭﺳﯽ ﻣﯽﮐﻧﺩ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻳﭻ ﮐﺎﺳﺗﯽ ﺍﺯ ﻗﻠﻡ ﻧﻳﻔﺗﺩ‬
‫‪2. Malcolm Muggeridge‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٩٠٣-١٩٩٠‬‬
‫‪3. Something Beautiful for God‬‬
‫‪4. Ken Macmillan‬‬
‫‪5. Civilisation‬‬
‫‪6. Lord Clark‬‬

‫‪١٨٠‬‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫وﻳﮋه و زﻳﺒﺎي ﻣﻼﻳﻢ از ﺗﺎرﻳﻜﻲ در آﻣﺪه‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺮداﺷﺖﺷﺪه در‬
‫ﺑﻴﺮون ﺗﺎر و درﻫﻢ ﺑﻮد‪ ...‬ﻣﻦ ﺧﻮدم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮر از‬
‫دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻨﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻧﻮر ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎردﻳﻨﺎل‬
‫ﻧﻴﻮﻣﻦ‪ ١‬ﺑﻪ آن در ﺳﺮود روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺸﻬﻮرش اﺷﺎره ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪:‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ ﺑﺮاي‪ -‬آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ واﻗﻌﻴﺖ دروﻧﻲ ﺧﺪا در‬
‫آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮدم ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﺨﺼﻲ ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪم ﻛﻪ ﻛﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﻜﺲ را از ﻣﻌﺠﺰهاي ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺮداﺷﺖ ‪ . . . .‬ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎره ﺗﺎ ﺣﺪ ﻛﺴﺎﻟﺖآوري ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬

‫ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻣﺎﮔﻴﺮﻳﺞ در ﮔﻔﺘﺎر آﺧﺮي ﺧﻮد راﺳﺘﮕﻮﺳﺖ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ او اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ را‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎدر ﺗﺮزا را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺟﻬﺎن دﮔﺮﮔﻮن ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺳﻬﻢ ﻣﻦ در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻴﺎن ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن و ﭼﺎپ ﻳﻚ راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺧﻮد ﻓﻴﻠﻢﺑﺮدار‪ ،‬ﻛﻦ ﻣﻚ‬
‫ﻣﻴﻼن‪ ،‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ‪:‬‬

‫در زﻣﺎن ﻓﻴﻠﻢ ﭼﻴﺰ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از داﺳﺘﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫درون ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎدر ﺗﺮزا آن را ﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎن دادن‪ ٢‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﮔﺮدان‪ ،‬ﭘﻴﺘﺮ ﭼﺎﻓﺮ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» ،‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺗﺎرﻳﻜﻪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻲ‬
‫ﻛﺎري از ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﻢ؟« از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺗﺎزه ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ از ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻛﺪاك را از ﺑﻲﺑﻲﺳﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻲ زﻣﺎن آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ را ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﺘﺮ ﮔﻔﺘﻢ‪» ،‬ﺧﻮب‪ ،‬ﮔﻤﺎن‬
‫ﻛﻨﻢ ﭼﺎره اي ﻫﻢ ﻧﺪارﻳﻢ‪ «.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﺑﺮداري ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ‬

‫‪1. Cardinal Newman‬‬

‫‪2. House of the Dying‬‬

‫‪١٨١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ دو ﻣﺎه‪ ،‬ﭘﺲ از اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺑﻪ آن ﺟﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ در ﺗﺌﺎﺗﺮ‬
‫ﺣﺼﻴﺮي در اﺳﺘﻮدﻳﻮ ارﻟﻴﻨﮓ‪ ١‬ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺧﺎﻧﻪي ﺟﺎن دادن‬
‫ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪ‪ .‬آن ﮔﺎه اﻳﻦ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻳﻪ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ ﻫﻤﻪي‬
‫ﺟﺰﻳﻴﺎت را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪» ،‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ «.‬و اداﻣﻪ دادم‪ ،‬ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﺎ ﻫﻮرا ﺑﺮاي ﻛﺪاك‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدم ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺎﻟﻜﻠﻢ‪ ،‬در ﺻﻨﺪﻟﻲ ردﻳﻒ‬
‫ﺟﻠﻮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺮﺧﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻧﻮر اﻟﻬﻲ اﺳﺖ! اﻳﻦ ﻣﺎدر ﺗﺮزا اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮر اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪ ،‬آدم ﮔﻨﺪه‪ «.‬ﭘﺲ ﺳﻪ‬
‫ﻳﺎ ﭼﻬﺎر روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران از روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻟﻨﺪن ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ زﻧﮓزده و ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻜﻠﻢ ﻣﺎﮔﻴﺮﻳﺞ ﺗﺎزه‬
‫از ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن آﻣﺪي و ﺷﺎﻫﺪ ﻳﻚ ﻣﻌﺠﺰه ﻫﻢ ﺑﻮدهاي‪«.‬‬

‫و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﻳﻚ ﺳﺘﺎره زاده ﺷﺪ‪ . . . .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ و ﺑﺮاي دﻳﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺮا‬
‫ﺑﻪ واﺗﻴﻜﺎن ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه‪ ،‬در اﺗﺎﻗﻲ در ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺠﻴﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﺒﻂﺻﻮت‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫ﻣﻮﻧﺴﻦﻳﻮر‪ ،٢‬ﻳﻚ ﺧﺎدم‪ ،‬ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ ﺣﻀﻮرداﺷﺘﻪ و از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ اﮔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﻣﻮارد را درﺑﺎره »ﺧﺎدم ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺎدر ﺗﺮزا« روﺷﻦﺗﺮ ﺳﺎزم‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﻇﺎﻫﺮ آنﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻠﻮص ﻧﻴﺖ در ﺣﺎل ﭘﺮﺳﻴﺪن ﭘﺮﺳﺶ از ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻤﻜﺎران آنﻫﺎ در ﮔﻮﺷﻪ‬
‫دﻳﮕﺮي از ﺟﻬﺎن ﻳﻚ »ﻣﻌﺠﺰه« ﺿﺮوري را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ روﻧﺪ آﻣﺮزش‬
‫)ﭘﻴﺶدرآﻣﺪ ﺗﻘﺪس ﻛﺎﻣﻞ( را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺎدر ﺗﺮزا در ﺳﺎل ‪ 1997) 1376‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد دو زن راﻫﺒﻪ در روﺳﺘﺎي راﻳﺎﮔﻨﺞ‪ ٣‬در ﺑﻨﮕﺎل ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺪال آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ از ﻣﺮﺣﻮم )ﻣﺪاﻟﻲ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻨﺎر ﺑﺪن ﻣﺮده ﻣﺎدر ﺗﺮزا ﺑﻮده( را‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻢ زﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻮﻧﻴﻜﺎ ﺑﺮﺳﺎ‪ ۴‬ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ زن‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد دﭼﺎر ﻳﻚ ﺗﻮﻣﻮر رﺣﻤﻲ‬
‫ﺑﻮده و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﻔﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻮﻧﻴﻜﺎ ﻳﻚ ﻧﺎم دﺧﺘﺮاﻧﻪ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ‬

‫‪1. Ealing Studios‬‬

‫‪2. Monsignor‬‬ ‫ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻟﻘﺏ ﺍﻓﺗﺧﺎﺭی ﺍﺯ ﺳﻭی ﭘﺎپ‬
‫‪3. Raigunj‬‬
‫‪4. Monica Besra‬‬

‫‪١٨٢‬‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻨﮕﺎل ﭼﻨﺪان ﺷﺎﻳﻊ ﻧﺒﻮده و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻴﻤﺎر و ﺑﻲﮔﻤﺎن راﻫﺒﻪﻫﺎ از‬
‫ﻫﻮاداران ﻣﺎدر ﺗﺮزا ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﻪ درﺑﺎره دﻛﺘﺮ ﻣﺎﻧﺠﻮ ﻣﺮﺷﺪ‪ ،١‬ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﺤﻠﻲ و ﻧﻪ درﺑﺎره دﻛﺘﺮ ت‪ .‬ﻛﻲ‪ .‬ﺑﻴﺴﻮاز‪ ٢‬و ﻧﻪ ﻫﻤﻜﺎر وي دﻛﺘﺮ راﺟﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻔﻲ‪ ٣‬دﻛﺘﺮ زﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺗﻦ ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺷﺪه و اﻋﻼم‬
‫داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺮﺳﺎ دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎر ﺳﻞ و رﺷﺪ ﺗﺨﻤﺪاﻧﻲ ﺑﻮده و از ﻫﺮ دو ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻮﻓﻘﺖ آﻣﻴﺰ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻣﺮﺷﺪ ﺑﻪ وﻳﮋه از ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻠﻔﻦ ﻫﺎي زده ﺷﺪه‬
‫دﻟﺨﻮر ﺑﻮد اﻳﻦ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ از ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺎدر ﺗﺮزا‪» ،‬ﻣﻴﺴﻮﻧﺮي ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري« ﺑﻪ او ﺷﺪه ﺑﻮد و‬
‫ﺑﻪ او ﻓﺸﺎر آورده ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﻬﺒﻮدي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﺷﻔﺎﻳﻲ ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎر‬
‫ﺧﻮدش ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﺷﻮﻧﺪه ﻣﻮﺛﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﺪي ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻣﻲﮔﻔﺖ »ﺷﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻢ« و ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﺮﺳﺸﻲ از او ﭘﺮﺳﻴﺪه‬
‫ﻧﺸﻮد ﭼﻮن ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ »ﺑﻪ ﻳﺎد آورد‪ «.‬ﺷﻮﻫﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ‪ ،‬ﻣﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻠﻜﻮ ﻣﻮرﻣﻮ‪،۴‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﺧﻮد را ﺷﻜﺴﺘﻪ و اﻋﻼم داﺷﺖ زﻧﺶ ﺑﺎ درﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎرف و‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن در ﻫﺮ ﻛﺸﻮري ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﺑﻴﻤﺎران ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ )درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﺪرﺳﺖ و ﺳﺎﻟﻢ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺪون دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻛﺸﻨﺪهاي دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻌﺠﺰات‪ ،‬دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻬﺒﻮدي از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ را‬
‫ﺑﺪون ﺗﻮﺿﻴﺢ »ﻃﺒﻴﻌﻲ« ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدي‬
‫»ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ« وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل در ﻣﻮرد ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺮﺳﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﺣﺘﺎ ﻳﻚ‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻴﺰ در ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺑﻪ او وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﺧﺘﻼلﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺎ روشﻫﺎي ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه درﻣﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ادﻋﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ‬
‫ﺑﺪون ﺣﺘﺎ ﻳﻚ ﻣﺪرك ﻣﺘﻌﺎرف اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ زودي روزي ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‬
‫ﻛﻪ در رم در ﻣﺮاﺳﻤﻲ ﺑﺰرگ و رﺳﻤﻲ ﻣﻘﺪس ﺷﺪن ﻣﺎدر ﺗﺮزا ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎن ﺟﺎر‬

‫‪1. Dr. RanjanMustafi‬‬

‫‪2. Dr. T. K. Biswas‬‬
‫‪3. Dr. RanjanMustafi‬‬
‫‪4. SelkuMurmu‬‬

‫‪١٨٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫زدهﺷﺪه و ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ او در درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ از داﻧﺶ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﺧﻮديﺧﻮد ﻳﻚ ﻧﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ روزي را ﻛﻪ‬
‫روﺳﺘﺎﻳﻴﺎن ﻫﻨﺪي ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ دﺳﺖ از اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ ﺷﺎرﻻﺗﺎنﻫﺎ و آﺧﻮﻧﺪﻫﺎ ﺑﺮدارﻧﺪ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻘﺐ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﺪون دﻟﻴﻞ وﻟﻲ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ‬
‫»ﻣﻌﺠﺰه« ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ و ﭘﺴﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮان دﻳﻦ اﺳﺖ آن ﻫﻢ در‬
‫اﻳﻦ زﻣﺎن ﻛﻪ ادﻋﺎﻫﺎ را ﭘﺰﺷﻜﺎن و ﮔﺰارﺷﮕﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ در زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ زﻣﺎن ﻧﺎداﻧﻲ و ﺗﺮس ﺑﻮده و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﺷﻚ روﺑﺮو ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺐ آﻣﻴﺰ و دروغ ﭼﻪﻫﺎ ﻛﻪ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺗﻴﻎ اوﻛﺎم ﺗﻴﺰ و ﺑﺮﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دو ﺗﻮﺿﻴﺢ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ را ﭘﻮچ و ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻤﻮد آن ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ را ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ روﺷﻦ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو روﺷﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺮﺳﺶ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮش ﻳﺎ در ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺮﻫﻢ زﻧﻨﺪهي‬
‫آراﻣﺶ ﺗﻌﻤﻴﻢ داد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﭘﺎدرﻫﻮا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻼﻳﺎي‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ در واﻗﻊ ﺷﻜﺴﺖ در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺪﻳﻬﻲ از ﻧﻮﺳﺎنﻫﺎي در‬
‫درون ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﺑﻼﻳﺎي ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن ﺷﺪﻳﺪ زودﺑﺎوران از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻛﻪ در ﻧﻮاﺣﻲ آﺳﻴﺎي ﺻﻐﻴﺮ‬
‫ﻣﻲزﻳﺴﺘﻪ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎرﻫﺎ زﻣﻴﻦﻟﺮزه رخ داده و در آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم وﻳﺮان ﺷﺪن ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎﻫﻲ از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻪ ﺗﺮس داﻣﻦ زده و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎن‬
‫ﻫﺴﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﺪا در آﻳﻴﺪ‪ .‬اﻧﻔﺠﺎرﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ در ﻛﺮاﻛﺎﺗﻮآ‪ ١‬در ﺳﺎل ﻫﺎي‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺷﻤﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ از ﺟﻤﻌﻴﺖ وﺣﺸﺖزدهي‬
‫اﻧﺪوﻧﺰي ﺑﻪ اﺳﻼم ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪي ﻛﺘﺎب ﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎن و ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ از ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎ‪،‬‬
‫ﮔﺮدﺑﺎدﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك‪ ،‬آذرﺧﺶ ﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ و دﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮﻫﺎي ﺑﺪ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫از ﺳﻮﻧﺎﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ آﺳﻴﺎ در ‪ 1384‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 2005‬ﻣﻴﻼدي( و ﭘﺲ از ﺳﻴﻼب‬

‫‪1. Krakatoa‬‬ ‫ﺟﺯﻳﺭﻩﺍی ﺁﺗﺷﻔﺷﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﺩﻭﻧﺯی‬

‫‪١٨٤‬‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫ﻧﻴﻮاورﻟﺌﺎن‪ ١‬در ‪ 2006) 1385‬ﻣﻴﻼدي(‪ ،‬ﻣﺮدان ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺟﺪي ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ ﻛﺎﻧﺘﺮﺑﺮي‪ ٢‬ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻮﺷﺶ ﺗﻔﺴﻴﺮ اراده ﺧﺪا در اﻳﻦ ﺑﺎره در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﺎ ﺣﺪ ﻳﻚ رﻋﻴﺖ ﺧﺮﻓﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻳﻚ ﭘﻴﺶﻓﺮض ﺳﺎده‪،‬‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮﺧﻲ آﮔﺎﻫﻲ ﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ در روي ﺳﻴﺎرهاي زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز در ﺣﺎل ﺳﺮد ﺷﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﺴﺘﻪ ﮔﺪاﺧﺘﻪ و ﮔﺴﻞ و ﺷﻜﺎف در‬
‫روي ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺧﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي آب و ﻫﻮاﻳﻲ آﺷﻔﺘﻪ‪ ،‬آن ﮔﺎه ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻫﻴﭻ دﻟﻮاﭘﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪي دﺷﻮاريﻫﺎ از ﻫﻢ اﻛﻨﻮن روﺷﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻧﻤﻲﻓﻬﻤﻢ ﭼﺮا دﻳﻦﻫﺎ اﻳﻦ اﻧﺪازه از ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎ رويﮔﺮدان‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺬﻳﺮﺷﻲ ﺑﺎر ﺑﺰرﮔﻲ ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده را از ﺷﺎﻧﻪ آنﻫﺎ‬
‫ﺑﺮﻣﻲدارد‪ .‬ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺧﺪا ﻣﻲﮔﺬارد اﻳﻦ اﻧﺪازه رﻧﺞ در ﺟﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻲ ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ آزار ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪي‬
‫ﺧﺪاي ارﺣﻢاﻟﺮاﺣﻤﻴﻦ را زﻧﺪه ﻧﮕﻪدارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ و ﺳﻮءﻇﻦ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻼﻳﺎي ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻴﻔﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن اﺳﺖ از اﻳﻦ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ آن اﺟﺎزه ﺧﻴﺎلﭘﺮدازي ﻓﺮاواﻧﻲ را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ از روﻳﺪاد‬
‫ﻧﻴﻮاورﻟﺌﺎن ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺮﮔﺒﺎر ﺳﺎﺧﺖ ﺷﻬﺮ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ و اﻫﻤﺎل دوﻟﺖ‬
‫ﺑﻮش ﻣﺮدم را ﺑﻴﭽﺎره ﻛﺮد‪ ،‬از ﻳﻚ ﺧﺎﺧﺎم ارﺷﺪ اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎم ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺳﻜﻮﻧﺖﮔﺎه ﻳﻬﻮدي از ﻧﻮار ﻏﺰه ﺑﻮده و از ﺷﻬﺮدار ﻧﻴﻮاورﻟﺌﺎن )ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻬﺎرت‬
‫ﺷﮕﺮﻓﻲ ﻛﺎر ﺧﻮدش را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲداد( ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻼ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻳﻮرش‬
‫ﺑﻪ ﻋﺮاق ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ دﻫﺪ‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ »ﺟﻨﺎب ﻛﺸﻴﺸﺎن« ﭘﺖ رﺑﺮﺗﺴﻮن‪ ٣‬و ﺟﺮي ﻓﺎﻟﻮل‪ ۴‬ﭘﺲ از ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﺮج‬
‫ﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺪون ﭼﻮنوﭼﺮا ﻣﻮردي ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻢﺟﻨﺲﮔﺮاﻳﻲ و ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻬﺭی ﺑﺭ ﮐﺭﺍﻧﻪ ﺭﻭﺩ ﻣﯽﺳﯽﺳﯽﭘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻭﻓﻧﺩ ﮐﺎﺗﺭﻳﻧﺎ ﺩﺭ ‪ ٢٠٠٦‬ﺻﺩﻫﺎ ﻫﺯﺍﺭ ﺗﻥ ﺭﺍ ﺑﻳﺧﺎﻧﻣﺎﻥ ﻧﻣﻭﺩ ‪1. New Orleans‬‬
‫ﻭ ‪ ١٣٠٠‬ﺗﻥ ﺭﺍ ﮐﺷﺕ‬
‫‪2. Canterbury‬‬
‫‪3. Pat Robertson‬‬
‫‪4. Jerry Falwell‬‬

‫‪١٨٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫)ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺼﺮﻳﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻟﻮاط ﺳﺒﺐ زﻣﻴﻦﻟﺮزه ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻣﻦ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫دارم اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي وﻳﮋهاي اﺣﻴﺎ ﺷﻮد ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﮔﺴﻞ ﺳﻦ آﻧﺪرﻳﺎس در زﻳﺮ‬
‫ﻟﻮاط ﻛﺎران ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻟﺮزه ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ (.‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آوار ﺳﺮاﻧﺠﺎم در‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ آرام ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ دو ﺗﻴﺮآﻫﻦ داﻏﺎن ﻫﻨﻮز ﺑﺎ رﻳﺨﺖ ﭼﻠﻴﭙﺎ ﻳﺎ ﺻﻠﻴﺐ‬
‫ﺳﺮ ﭘﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﺮوﺗﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﻤﻪي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﺮﻫﺎي آﻫﻨﻲ ﺻﻠﻴﺐﺷﻜﻞ داﺷﺘﻪ ﭘﺲ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻜﻞﻫﺎﻳﻲ ﺳﺮ ﭘﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻳﻪ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺒﻮل‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره‬
‫داودي ﻳﺎ ﻫﻼل ﻣﺎه و ﺳﺘﺎره در ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻢ وﻟﻲ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن در‬
‫ﻫﻴﭻ ﻛﺠﺎ ﻫﻴﭻ دادهي ﺛﺒﺖﻧﺸﺪه ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي رخ داده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده و ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ دﺳﺘﻮر ﻛﺴﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﺎدر ﻣﺘﻌﺎل و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫آﮔﺎه و در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺎري ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮ از روﻳﺪادﻫﺎي رخ داده ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ »ﻣﺪراك« اراﺋﻪﺷﺪه ﺑﺮاي دﻳﻦ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ آن را ﺣﺘﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﻳﺴﺘﺎدن‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ و ﺑﺪون ﭘﺸﺘﻴﺎن‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ادﻋﺎي ﺑﺪون ﻣﺪرك را‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺪون ﻣﺪرك ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺣﺘﺎ در زﻣﺎن ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ و ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ ﺑﻮدن‬
‫»ﻣﺪرك« درﺳﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺪﻻل »ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ« از ﺳﺴﺖﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از‬

‫دﺳﺖدوم ﻳﺎ ﺳﻮم )»ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ«( ﺷﻨﻴﺪه ﺷﻮد اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﺳﺴﺖ ﺑﻮده و‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از دﺳﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﺷﻨﻴﺪه ﺷﻮد ﺣﺘﺎ ﺳﺴﺖﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺑﭽﻪاي اﻳﻦ را ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ از ﭘﺪر و ﻣﺎدرش »ﭼﻮن ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ« را ﺷﻨﻴﺪه )و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﭘﺪر و ﻣﺎدري ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺮاي ﻗﺎﻧﻊ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﺎري اﻳﻦ ﻛﺎر »ﺟﻬﺸﻲ ﭘﺮ ﺧﻄﺮ« از ﻧﻮع دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‬

‫‪١٨٦‬‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫ﺗﺎ ﺧﻮﻳﺶ را راﺿﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ دﻳﻦﻫﺎ ﻫﻤﮕﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ دﺳﺖ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ و ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ﭘﻨﻬﺎن ﻳﺎ رازي در آنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺸﺖ ﭘﺮده اوز‪ ،١‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻠﻮف اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺗﺎرﻳﺦ و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺮ روي او ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻮده‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را از ﺧﻮدم ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﻤﻪي‬
‫اﻳﻦﻫﺎ ﺑﻴﻬﻮده ﺑﻮده‪ :‬ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻴﺎن ﺳﻜﻮﻻرﻫﺎ و ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻧﻘﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎران و ﻣﻮﺳﻴﻘﻲدانﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﺷﮕﺮﻓﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﮔﻮاﻫﻲ ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﺪاﺳﺖ؟‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻫﻮﻣﺮ ﻳﻜﻲ ﺑﻮده ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻳﺎ‬
‫ﺷﻜﺴﭙﻴﺮ ﻳﻚ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻣﺨﻔﻲ ﺑﻮده ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻧﺪاﻧﻢﮔﺮا ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم روﺷﻦ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﺳﻮگ‪ ،‬ﻃﻨﺰ و اﺧﻼق ﻳﻚ‬
‫اﺷﺮافزاده آﻛﺴﻔﻮردي‪ ٢‬ﺑﻮده‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻧﻢ ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻦ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲآورم‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﻜﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮدي ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﻦ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ده و اﺣﺴﺎس ﺳﺮﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬در‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﻜﺴﭙﻴﺮ ﻧﻜﺘﻪﻫﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاوانﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺮآن و ﺗﻠﻤﻮد‬
‫و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺮ ﺷﺮﺣﻲ از ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻗﺒﻴﻠﻪاي دوران آﻫﻦ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫وﻟﻲ از ﻣﻮﺷﻜﺎﻓﻲ دﻳﻦﻫﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ارزش اﻳﻦ آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬
‫را ﻧﻴﺰ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﻮﻳﺶ را اﻳﺴﺘﺎده روي ﺷﺎﻧﻪﻫﺎي ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻲﮔﻤﺎن در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺮﺗﺮ از آن ﺷﺨﺺ و ﺣﺘﺎ ﮔﺎﻫﻲ از‬
‫ﻧﮕﺮ اﺧﻼق ﺑﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آنﻫﺎ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬از ﺟﺎﻣﻪ ﺑﺪﻟﻲ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ‬
‫و ﺷﺮك ﺑﺮﻳﺪهﺷﺪه و ﺣﺘﺎ ﺧﻄﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪن را در ﻛﻠﻨﺠﺎر ﺑﺎ ﻫﻢﻛﻴﺸﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن‬
‫ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ و دﻣﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ رﺳﻴﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﻛﻮﺗﻮﻟﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ادﻋﺎ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﺧﻮدش‪ -‬و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ زﻣﺎن آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﺣﺎل ﮔﺬﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن آنﻫﺎ‪ ،‬داﻧﺶ ﻧﻘﺪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻚ و زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي‬

‫‪1. Oz‬‬ ‫ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﻪ ﺩﺍﺳﺗﺎﻥ ﮐﻭﺩﮐﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺟﺎﺩﻭﮔﺭ ﺷﮕﻔﺕﺍﻧﮕﻳﺯ ﺍﻭﺯ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ١٩٠٠‬ﭼﺎپ ﺷﺩﻩ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻟﻘﺏ ﻫﺎی ﺍﺷﺭﺍﻓﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﻳﺱ ‪2. Earl of Oxford‬‬

‫‪١٨٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫دﻳﻨﻲ دروﻏﻴﻦ و ﺳﺎﺧﺘﻪ دﺳﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮده و ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﻫﺎي روﺷﻦﺑﻴﻨﺎﻧﻪﺗﺮي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎوان و ﺧﺴﺎرت از دﺳﺖ دادن اﻳﻤﺎن ﺷﮕﻔﺘﻲ‬
‫ﻫﺎي ﻧﻮ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎ ﺑﻠﻜﻪ ﻏﺮق ﺷﺪن در ﺷﺎﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ‬
‫ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎي ﻫﻮﻣﺮ و ﺷﻜﺴﭙﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻴﻠﺘﻮن و ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي و ﭘﺮوﺳﺖ‪ ١‬را در ﭘﻴﺶ رو داﺷﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ »دﺳﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎ« اﺳﺖ )ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎ ﮔﺎﻫﻲ اﻧﺴﺎن را‬
‫ﺳﺮدرﮔﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺗﺰارت‪ .(٢‬ﻣﻦ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﭼﻮن ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﺳﻜﻮﻻرش در ﻣﻴﺎن درد و رﻧﺞ ﻟﺮزﻳﺪه و از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در زﻣﺎن ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ ﺑﻮدﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻫﻢ ﭼﻮن ﺟﺴﺘﺎري دﻳﻨﻲ ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻲﻛﺮدم‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎور اﺳﺘﻮاري داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪاي از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻛﺸﻒ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﺟﺴﺘﺎري ﻣﻄﻠﻖ ﻧﺒﻮده و ﻫﻴﭻ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ در ﺧﻮد ﻧﺪارد وﻟﻲ ﻋﻨﺼﺮ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺎﺟﻲ ﻣﻮﻋﻮد در اﻳﻦ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻮﻋﻮد ﻓﺮا رﺳﻴﺪه و ﺑﺪون ﺷﻚ ﺷﻬﺪا و اﻣﺎﻣﺎن و آﻣﻮزهﻫﺎي ﺧﻮد را‬
‫دارد‪) ،‬ﭘﺲ از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ( ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ روﺣﺎﻧﻴﻮن رﻗﻴﺐ را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷﻌﺒﻪﻫﺎ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲﻫﺎ و ﺷﻜﺎر ﻣﺮﺗﺪان را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﻋﻀﻮ ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﻗﻪي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮدم ﻛﻪ رزا ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ و ﻟﺌﻮ ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ را ﺳﺘﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬رزا ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ‪ ٣‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﻧﺨﺴﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ دادوﻫﻮار ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﻴﺨﺘﻪاي‬
‫از ﻛﺎﺳﺎﻧﺪرا‪ ۴‬و ارﻣﻴﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮده و اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ در واﻗﻊ زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﺑﺰرگ ﺳﻪ‬
‫ﺟﻠﺪي ﻟﺌﻮ ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻳﺰاك دوﻳﭽﺮ‪ ۵‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ )ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪن‪ ،‬ﺧﻠﻊ ﺳﻼح و راﻧﺪه ﺷﺪن(‪ .‬دوﻳﭽﺮ در ﺟﻮاﻧﻲ ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ‪ -‬ﺑﺮاي ﺧﺎﺧﺎﻣﻲ آﻣﻮزش دﻳﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ آﻣﻮزﮔﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﻠﻤﻮد‬

‫‪1. Homer and Shakespeare andMilton and Tolstoy and Proust‬‬

‫‪2. Mozart‬‬ ‫ﺁﻫﻧﮕﺳﺎﺯ ﺑﺯﺭگ ﺍﺗﺭﻳﺷﯽ )‪ ١٧٥٦-١٧٩١‬ﻣﻳﻼﺩی(‬
‫‪3. Rosa Luxemburg‬‬ ‫ﺗﺋﻭﺭﻳﺳﻳﻥ ﻣﺎﺭﮐﺳﻳﺳﺕ ﻟﻬﺳﺗﺎﻧﯽ ‪ -‬ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ )‪(١٨٧١-١٩١٩‬‬
‫‪4. Cassandra‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻓﺳﺎﻧﻪﻫﺎی ﻳﻭﻧﺎﻧﯽ ﺯﻳﺑﺎﺗﺭﻳﻥ ﺩﺧﺗﺭ ﭘﺭﻳﺎﻣﻭﺱ ﺍﺳﺕ‬
‫‪5. Isaac Deutscher‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﻭ ﻣﺗﻔﮑﺭ ﻣﺎﺭﮐﺳﻳﺳﺕ ﻟﻬﺳﺗﺎﻧﯽ )‪(١٩٠٧-١٩٦٧‬‬

‫‪١٨٨‬‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫ﺷﻮد‪ .‬در زﻳﺮ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ‪-‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﺎي اﺳﺮارآﻣﻴﺰ اﻧﺠﻴﻞ ﻳﻬﻮدا ‪-‬‬
‫درﺑﺎره ﺷﻴﻮهاي ﭼﻴﺮه ﺷﺪن اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﺮ ﺣﺰب ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫از ﻣﻴﺎن دوازده ﺣﻮاري ﻣﺴﻴﺢ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻬﻮدا اﺛﺒﺎت ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖﻛﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﻲ اﮔﺮ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي و ﻗﺪرت را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻳﺎزده ﺣﻮاري دﻳﮕﺮ را‬
‫ﺧﺎﺋﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻤﻪ ﺣﻮارﻳﻮن ﻛﻬﺘﺮ و رده ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ‬
‫ﻟﻮﻗﺎ ﺷﻤﺎر آنﻫﺎ را ﻫﻔﺘﺎد ﻧﻔﺮ ﺑﺮآورد ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ در اﻳﻦ ﺟﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺧﻨﻚ و ﺑﻲﻣﺰهي دوﻳﭽﺮ درﺑﺎره‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي زﻣﺎن رد ﻛﺮدن ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﮔﻲ ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﻧﺮوژ آﻣﺪه ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي‬
‫ﻫﻮادار ﻧﺎزي دوﻟﺖ را ﻧﺎﭼﺎر ﻛﺮده ﺗﺎ او را دوﺑﺎره ﺑﻴﺮون ﻛﻨﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮگ ﺳﺮﮔﺮدان‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﺎ وزﻳﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺮوژ ﺗﺮﻳﮕﻮه ﻟﻲ‪ ١‬و ﭼﻨﺪ ﺗﻦ دﻳﮕﺮ دﻳﺪار داﺷﺘﻪ و‬
‫ﺳﭙﺲ‪:‬‬

‫ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ آواي ﺧﻮدش را ﭼﻨﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺗﺎﻻرﻫﺎ و‬

‫راﻫﺮوﻫﺎي وزارت ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﭘﻴﭽﻴﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﻔﺖ و ﺗﺴﻠﻴﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻧﺎزﻳﺴﻢ در ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺗﺎوان ﺧﻮاﻫﻴﺪ داد‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ آزاد و اﻳﻤﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم دﻟﺨﻮاه ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ‪ ،‬داد و‬
‫ﺳﺘﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬وﻟﻲ روز ﻣﻮﻋﻮد ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ‪-‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ!‪ -‬آن‬
‫روز ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎزي ﻫﺎ ﺷﻤﺎ را ﻛﺸﻮرﺗﺎن ﺑﺮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ي ﺷﻤﺎ را ‪«. . .‬‬
‫ﺗﺮﻳﮕﻮه ﻟﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ راﺳﺖ وﻛﻮﺗﺎه ﺷﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺶ را ﺑﺎ ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎﻻ‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد در ﻛﻢ ﺗﺮ از ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻫﻤﻴﻦ دوﻟﺖ ﭘﻴﺶ‬
‫از ﻳﻮرش ﻧﺎزيﻫﺎ ﻓﺮار ﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ وزﻳﺮان و ﺷﺎه ﭘﻴﺮ آﻧﺎن‬
‫ﻫﺎﻛﻦ‪ ٢‬در ﻛﺮاﻧﻪ درﻳﺎي ازدﺣﺎم ﻛﺮده و ﻧﮕﺮان ﭼﺸﻢﺑﻪراه ﻛﺸﺘﻲ ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ‬

‫‪1. Trygve Lie‬‬ ‫ﺳﻳﺎﺳﺗﻣﺩﺍﺭ ﻧﺭﻭژی )‪ (١٨٩٦-١٩٦٨‬ﻧﺧﺳﺗﻳﻥ ﺩﺑﻳﺭ ﮐﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻝ‬

‫‪2. King Haakon‬‬

‫‪١٨٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻣﻴﺰهاي از اﺣﺘﺮام و ﺗﺮس ﺳﺨﻨﺎن ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻳﻚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ واﻗﻌﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ﻳﻚ ﻧﻘﺎد ﺧﻮب ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﻪ وي ﻣﻲداد‪،‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ در ﻫﺮ زﻣﺎن و در ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﮔﺎﻫﻲ اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻲﮔﻤﺎن او ﻳﻚ اﺣﺴﺎس‪ -‬ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺣﺴﺎﺳﻲ وي ﺑﻪ ﻧﺎم ادﺑﻴﺎت و‬
‫اﻧﻘﻼب‪ ١‬آﺷﻜﺎرﺷﺪه‪ -‬آرزوﻣﻨﺪي ﺧﺎﻣﻮش ﻧﺸﺪﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻓﻘﻴﺮان و ﻣﻮرد ﺳﺘﻢ واﻗﻊ‬
‫ﺷﺪﮔﺎن ﺑﺮ ﭼﻜﺎد ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي ﺳﻮار ﺷﺪه و دﺳﺘﺎوردي ﻣﺘﻌﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ در‬
‫ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از زﻧﺪﮔﻲام در اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺷﺮﻳﻚ ﺑﻮده و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ آن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫رﻫﺎ ﻧﻜﺮدهام‪ .‬وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﻢ از اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﺎﺳﺪاري و ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻢ و در واﻗﻊ ﺧﻮاﻫﺎن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﻮدم از ﻳﻮرش واﻗﻌﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‪ ،‬آﻣﺎج و اﻫﺪاف اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ و روﺷﻦاﻧﺪﻳﺸﻲ ﺧﻮدش را دارد‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﭼﻴﺰي را از دوران ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﻴﺰ روﺑﺮو ﺷﺪ‪ :‬ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻫﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ درﺑﺎره راﻫﻜﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه اﻧﺴﺎنﻫﺎ دﮔﺮﮔﻮنﺷﺪه و‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ اﺧﺘﺮاع دﺳﺘﺎوﻳﺰي ﺑﺮاي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ رﻫﻨﻤﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ از‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻛﻪ در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه ﻛﺎري ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮاي دﻳﻦ ﺑﻮده‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪاي رﺳﻴﺪه ﻛﻪ آن ﻧﻴﺰ ﻫﻢ ﺳﻨﮓ دﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﭘﺴﺮﻋﻤﻮي ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺎﻣﭙﺎﻧﺰه ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺗﻮان داﺷﺖ؟ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺑﻲﺧﻄﺎ؟ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺮاﻣﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺟﺎ‪ ،‬ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪهاﻳﺪ و دﻳﻦ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻲﺑﻨﻴﺎد ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ‪-‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻣﻴﺪ دارم‪ -‬دوﺳﺖ دارم ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﺎ‬
‫اﻧﺪازهاي ﻣﻲداﻧﻢ ﭼﻪ راﻫﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ رﻓﺖ‪ .‬روزﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻟﺘﻨﮓ ﺑﺎورﻫﺎي اﺳﺘﻮار‬
‫ﻛﻬﻨﻪي ﺧﻮدم ﻣﻲﺷﺪم‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﭘﺎﻫﺎﻳﻢ از ﺑﺪﻧﻢ ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ در ﻛﻞ اﺣﺴﺎس‬
‫ﺑﻬﺘﺮي دارم و ﭘﺲ از آن دﻳﮕﺮ ﺗﻨﺪرو ﻧﺒﻮدم و اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻛﻬﻨﻪ ﺧﻮد را رﻫﺎ‬

‫‪1. Literature and Revolution‬‬

‫‪١٩٠‬‬
 ‫ﻳﺎوه ﺑﻮدن و ﭼﺮﻧﺪي ﻣﻌﺠﺰات‬

‫ﻛﺮده و ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻲﭘﺮواي ﺷﻤﺎ ﻛﺎر اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﻀﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ اﺣﺴﺎس ﺑﻬﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٩١‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻳﺎزده‬

‫»ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﭘﺴﺖ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه«‪ :‬آﻏﺎز‬

‫ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫ﻫﺮ ﺟﺎ ﭘﺎي ﭘﺮﺳﺶ از دﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻮه ﻣﻤﻜﻦ از ﺑﺪﻛﺮدار‬
‫داﻧﺴﺘﻦ ﺗﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﺎﭘﺎك داﺷﺘﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬زﻳﮕﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﻳﺪ‪ ،‬آﻳﻨﺪه ﻳﻚ ﭘﻨﺪار‬

‫رﻳﺨﺖﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن راﻳﺞ ﭘﺮﺳﺘﺶ در ﺟﻬﺎن روﻣﻲ ﻫﻤﮕﻲ از ﺳﻮي ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻳﻜﺴﺎن درﺳﺖ‪ ،‬از ﺳﻮي ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ و از‬
‫ﺳﻮي ﻣﺠﺮﻳﺎن ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﺴﺎن ﺳﻮدﻣﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ادوارد ﮔﻴﺒﻮن ﻋﻘﺐﮔﺮد و ﻧﺎﺑﻮدي اﻣﭙﺮاﺗﻮر روم‬

‫ﺳﺨﻦ ﻛﻬﻦ ﻣﺸﻬﻮري و راﻳﺠﻲ در ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ اﺣﺘﺮام‬

‫ﻛﺪﺧﺪا را ﻧﮕﻪداري‪ ،‬ﻳﺎ اﺷﺘﻬﺎي ﺧﻮردن ﺳﻮﺳﻴﺲ را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻧﺨﺴﺖ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻧﻮﻛﺮﻫﺎ و در ﻣﻮرد دوم ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻮﺳﻴﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ‬
 ‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‪ ١‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ‬
‫ﻣﻴﻤﻮنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ روﻧﺪ دﻳﻨﻲ را در ﻫﻨﮕﺎم ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي آن ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻧﮕﺎره و ﺣﺪسﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﺰﻧﻴﻢ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺳﺮ ﻫﻢ ﺷﺪه‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﺗﻮان ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮاوان ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺲ دﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ »ﻓﺮﻗﻪ ﻛﺎﻻ‪ «٢‬ﻣﻼﻧﺰي‪ ،‬ﻣﺎر ﺟﻮ‪ ٣‬ﺳﺘﺎره ﭘﻨﺠﺎﻫﻪ و ﻣﺬﻫﺐ‬
‫ﻋﻴﺴﺎﻣﺴﻴﺢ ﻗﺪﻳﺴﺎن آﺧﺮ زﻣﺎن‪ ،۴‬ﻣﻲﭘﺮدازم ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻮرﻣﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ اﮔﺮ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺟﻬﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺧﺪاﻳﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ؟ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ اﮔﺮ‬
‫ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺟﻬﺎن ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻧﺒﺎﺷﺪ؟ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﻢ‪ ،‬ركﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪۶‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﻪ ﮔﺰارهﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره اﻳﻦ دﺷﻮاري ﺗﻮﻣﺎس ﻫﺎﺑﺰ‪ ۵‬در ﺷﺎﻫﻜﺎر ﺧﻮدش ﻟﻮﻳﺎﺗﺎن‬
‫ﭼﺎپ ‪ 1030‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1651‬ﻣﻴﻼدي( ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺎره ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪ 38‬و ﭘﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪ 44‬را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪،‬‬
‫زﻳﺮا ﺳﻔﺎرش ﻫﺎﺑﺰ ﻫﻢ از ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﻫﻢ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲزﺑﺎن ﺑﻮده و ﺑﻪ‬
‫راﺳﺘﻲ ﺗﻜﺎن دﻫﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﺎ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن در اﻳﻦ ﺑﺎره ﭼﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮده و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺪاي ﺑﺮﻧﺪه و ﻛﻨﺎﻳﻪآﻣﻴﺰي ﻛﻪ‬
‫از ﮔﻠﻮ در ﻣﻲآورد ﺧﻮدﺑﺨﻮد ﮔﻮﻳﺎ و ﺑﻠﻴﻎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از داﺳﺘﺎن ﻣﺰﺧﺮف »ﺣﺒﻮط«‬
‫آدم )ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﺎﻣﻠﻲ از ﻓﺮد آزاد آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﺳﭙﺲ ﻏﺪﻏﻦ ﻧﺎﻣﻤﻜﻨﻲ ﺑﺮ دوش وي‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد(‪ ،‬ﻫﺎﺑﺰ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﻃﻨﺰآﻣﻴﺰ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﺮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺮس ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮدش ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮده »ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺑﺎ ﮔﺮدن ﻧﻬﺎدن و ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ ي ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎ‪ ،‬از‬
‫آن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻄﻌﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ دارد«‪ -‬ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬اﮔﺮ آدم ﺑﺮ اﺛﺮ‬

‫‪1. Engels‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻧﺎﺱ‪ ،‬ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﻭ ﺑﻧﻳﺎﺩﮔﺫﺍﺭ ﻣﺎﺭﮐﺳﻳﺳﺕ )‪(١٨٢٠-١٨٩٥‬‬

‫‪2. Cargo cult‬‬ ‫ﺁﻳﻳﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺩﻳﺩﺍﺭ ﺟﻭﺍﻣﻊ ﻗﺑﻳﻠﻪﺍی ﺑﺎ ﻓﻧﺎﻭﺭی ﭘﻳﺷﺭﻓﺗﻪ ﻏﻳﺭﺑﻭﻣﯽ ﭘﺩﻳﺩﺍﺭ ﺷﺩ‪ ،‬ﮐﻳﺵ ﮐﺎﻻ‬
‫‪3. Mar joe‬‬
‫‪4. Latter-day Saints‬‬
‫ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪ ١۵٨٨-١۶٧٩‬ﻣﻳﻼﺩی( ‪5. Thomas Hobbes‬‬
‫‪6. Leviathan‬‬

‫‪١٩٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﮔﻨﺎه ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﻣﺮگ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﻮادﮔﺎن ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮگ وي ﺑﻪ ﻋﻘﺐ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻪ زدن اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي وﻳﺮاﻧﮕﺮ‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ دﺳﺘﻮر ﻧﺨﻮردن ﻣﻴﻮه از درﺧﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻣﺮگ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻳﺎ آﻣﺎج دﻳﮕﺮي ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎوﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﻬﻮده و ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ‪ -‬ﻫﺎﺑﺰ ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ آﺳﻤﺎن ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ و ﺣﺘﺎ ﻛﻴﻔﺮي‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ و ﺟﺎوداﻧﮕﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ وي در اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺗﺮﺳﻨﺎك و ﺑﺪي ﺑﻲدرﻧﮓ و ﻓﻮري ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻛﻴﻔﺮﻫﺎ و ﻋﺬاب‬
‫اﻟﻬﻲ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﺮوﻧﺪ وﻟﻲ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي‬
‫اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آن اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮﭘﺎﺳﺎﺧﺘﻦ دﻳﻦ درﺧﻮر و ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﻳﺎ‬
‫ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺜﺒﺖﺗﺮ ﺑﺮاي ﺧﻮﻳﺶ آزاد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺑﺎﺗﻠﺮ‪ ،١‬اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ را در ﻛﺘﺎب‬
‫ﺑﺎزدﻳﺪ دوﺑﺎره از اروون‪ ٢‬اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در اروون اﺻﻠﻲ‪ ،‬آﻗﺎي ﻫﻴﮕﺰ ﺑﻪ دﻳﺪار‬
‫ﻛﺸﻮري دوردﺳﺖ رﻓﺘﻪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﺑﺎﻟﻦ از آن ﻛﺸﻮر ﻣﻲﮔﺮﻳﺰد‪ .‬دو دﻫﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ آن‬
‫ﺟﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و در ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ در ﻧﺒﻮدﻧﺶ از او ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﭘﺴﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ« ﺳﺎﺧﺘﻪ و‬
‫در روز رﻓﺘﻦ او ﺑﻪ آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دو روﺣﺎﻧﻲ ارﺷﺪ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻣﻌﺮاج را ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﮕﺰ آنﻫﺎ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ دروغ آنﻫﺎ را‬
‫ﮔﻔﺘﻪ و ﺧﻮدش را ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻣﻴﺮا ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» ،‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻣﺤﻮر اﺧﻼق در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻮده و اﮔﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎن‬
‫ﻣﺮدم درﻳﺎﺑﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻣﻌﺮاج ﻧﺪاﺷﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﻧﺎﺑﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1964) 1343‬ﻣﻴﻼدي( ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻠﻨﺪآوازه و ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻣﻮﻧﺪو ﻛﺎﻧﻪ‪ ،٣‬ﻳﺎ »ﺟﻬﺎن ﺳﮕﻲ« ﭘﺨﺶ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮدانﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎري از رﻓﺘﺎرﻫﺎي‬
‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ و ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ را در آن ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ روي ﭘﺮده ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺳﺮ ﻫﻢ ﺷﺪن‬
‫دﻳﻨﻲ را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺟﺰﻳﺮهﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺳﺪهﻫﺎ از ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ‬

‫‪1. Samuel Butler‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺳﺭﺷﻧﺎﺱ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٨٣٥-١٩٠٢‬‬

‫‪2. Erewhon Revisited‬‬
‫‪3. Mondo Cane‬‬

‫‪١٩٤‬‬
 ‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪا ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪاري ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزي رخ داد ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫آﻧﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ و ﺑﺴﻨﺪه ﺑﺎﻫﻮش ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺳﻮ ﻛﺸﺘﻲﻫﺎ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮﻫﻲ ﺷﻨﺎور ﺑﺎ اﻧﺒﺎرﻫﺎﻳﻲ ﭘﺮ از ﺛﺮوت و ﺟﻨﮓاﻓﺰار و دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮاﺗﺮ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞﻣﻘﺎﻳﺴﻪي ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺟﺰاﻳﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺟﺰﻳﺮهﻧﺸﻴﻨﺎن‬
‫ﺳﺎده ﻫﻤﺎن ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم داده ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪه ﻧﻮﻳﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻛﻮﺷﻴﺪن آن را ﺑﻪ واژهﻫﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﺑﺮاي ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮﮔﺮدان و‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮده )اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ آزﺗﻚ ﻫﺎي ﺗﺮﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ دﻳﺪن ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻮرﻫﺎي‪١‬‬ ‫ﺳﻮاره اﺳﭙﺎﻧﻴﺎي در اﻣﺮﻳﻜﺎي ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﺑﺎزان‪،‬‬
‫دﺷﻤﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﻴﭽﺎره ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻏﺮﺑﻴﺎن ﻧﻴﺎﻛﺎن‬
‫درﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻣﺮده ﺑﺴﻴﺎر دوري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺧﻮب از ﺟﻬﺎن آن‬
‫ﺳﻮي ﻣﺮگ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺰﻳﺮهﻧﺸﻴﻨﺎن ﺑﺎ ﻛﻠﻨﻲﻧﺸﻴﻨﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫زﻣﺎن درازي ﭘﺎﻳﺪار ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﭙﺲ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ دﻳﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪي ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﺟﺰﻳﺮهﻧﺸﻴﻨﺎن ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ زد‪ .‬ﺟﺰﻳﺮهﻧﺸﻴﻨﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ اﺳﻜﻠﻪﻫﺎ و‬
‫ﻣﻮجﺷﻜﻦﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه و ﭘﺲ از آن ﻛﺸﺘﻲﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮي آﻣﺪﻧﺪ و ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را‬
‫ﭘﻴﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻲﻫﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ و ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮده و ﻣﻮجﺷﻜﻦﻫﺎ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺳﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﭼﺸﻢﺑﻪراه آﻣﺪن ﻛﺸﺘﻲﻫﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭼﻨﺪان ﺑﻪدردﺧﻮري ﻧﺒﻮد‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻴﺴﻮﻧﺮﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ را ﺑﺪﺟﻮري ﻛﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻴﺴﻮﻧﺮﻫﺎ ﺑﻪ آن ﺟﺎ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬از آنﻫﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﺪﻳﻪﻫﺎ ﻛﺠﺎﺳﺖ )ﻛﻪ ﺑﻪ زودي‬
‫ﺑﺎ ﺑﺪﻟﻲﻫﺎ ﺳﺮ رﺳﻴﺪﻧﺪ(‪.‬‬
‫در ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ »ﻓﺮﻗﻪ ﻛﺎﻻ« ﺑﺎ رﻳﺨﺘﻲ ﻛﺎراﺗﺮ و ﭘﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﺗﺮ ﺟﺎن ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ از ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮودﮔﺎه در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ژاﭘﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺰاﻳﺮ اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام رﻓﺘﻪ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺘﻦ ﻛﻪ آﻣﺎج ﺗﻘﻠﻴﺪﻫﺎي ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ اﻫﺎﻟﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺘﺎﻗﺎن ﻣﺤﻠﻲ آﻣﻮزهﻫﺎي ﻛﻤﺮﻧﮓ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺧﻮد را رﻫﺎ ﻛﺮده و ﻫﻤﻪ ﺗﻮان ﺧﻮﻳﺶ را‬
‫ﺻﺮف ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎدهﻫﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﻓﺮودﮔﺎه ﻛﺮده ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺳﺒﺐ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻦ‬

‫‪1. Centaur‬‬

‫‪١٩٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ﭘﺮ از ﺑﺎر ﺷﻮد‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻲ ﺑﺎﻣﺒﻮ آﻧﺘﻦﻫﺎي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﺑﺎ آﻧﺘﻦﻫﺎي اﺻﻠﻲ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬آﺗﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ از ﭼﺮاغ ﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﻨﻮز اداﻣﻪ دارد و اﻧﺪوهآورﺗﺮﻳﻦ ﺳﻜﺎﻧﺲ و‬
‫ﭘﺮدهﻫﺎي ﻣﻮﻧﺪو ﻛﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬در روي ﺟﺰﻳﺮه ﺗﻨﺎ‪ ،١‬ﻳﻚ ﺳﺮﺑﺎز آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﺎﺟﻲ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﻧﺎم او ﺟﺎن ﻓﺮم‪ ،٢‬ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻲ دروﻏﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﺘﺎ در ﺳﺎل ‪1324‬‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1945‬ﻣﻴﻼدي( ﭘﺲ از ﺧﺮوج آﺧﺮﻳﻦ ارﺗﺸﻲ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻳﺎ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫درﺑﺎره ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻓﺮوم‪ ،‬ﻣﻨﺠﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه و روﺿﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ و‬
‫ﻫﻨﻮز ﻣﺮاﺳﻤﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم او در آن ﺟﺎ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در روي ﻳﻚ ﺟﺰﻳﺮه دﻳﮕﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻧﻴﻮﺑﺮﻳﺘﻴﻦ‪ ،٣‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﭘﺎﭘﻮآ‪ ۴‬ﮔﻴﻨﻪي ﻧﻮ‪ ،۵‬دﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮي ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ داراي ده ﻓﺮﻣﺎن )»ده ﻗﺎﻧﻮن«(‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺜﻠﻴﺚ در ﺑﻬﺸﺖ و ﻳﻜﻲ در‬
‫روي زﻣﻴﻦ و ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﻴﺎﻳﺶ و ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﺑﺮاي ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن ﺧﺸﻢ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﻫﻮاداران آن ﻓﺮﻗﻪ اﮔﺮ ﻣﺮاﺳﻢ دﻋﺎ و ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﺧﻠﻮص و ﻧﻴﺖ‬
‫ﭘﺎك اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬آن ﮔﺎه دورهي ﺷﻴﺮ و ﻋﺴﻞ آﻏﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺪوه ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻮﻣﻴﺎن اﻳﻦ آﻳﻨﺪه درﺧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎم »دوران ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ «۶‬ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و اﻧﮕﺎر‬
‫ﻛﻪ ﻧﻴﻮﺑﺮﻳﺘﻴﻦ ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺷﺪه و روﻧﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺣﺘﺎ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي در اﻳﻦ ﺟﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آﻳﺎ ﻛﺘﺎب ﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ دﻳﻦ ﻫﺎي رﺳﻤﻲ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻄﻠﻖ آرزوﻫﺎي و ﭘﺎداشﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ‪-‬ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ آب از دﻫﺎن اﻧﺴﺎن راه‬
‫ﻣﻲاﻧﺪازد‪ -‬ﺗﻮﺻﻴﻒ از ﺛﺮوت و داراﻳﻲ ﺳﻠﻴﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻛﺖ داﺷﺘﻦ ﮔﻠﻪ و رﻣﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﻳﻤﺎن‪،‬‬
‫ﭘﺎداشﻫﺎي ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺲ اﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ و ﺷﻤﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﺮﺳﻨﺎك ﭼﭙﺎول و ﺗﺎراج‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي در ﺧﻮد دارد؟ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻋﻴﺴﺎ ﻫﻴﭻ‬
‫دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﺛﺮوتاﻧﺪوزي ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده‪ ،‬وﻟﻲ از ﺛﺮوت ﻫﺎي اﻟﻬﻲ و ﺣﺘﺎ از‬

‫‪1. Tana‬‬
‫‪2. John Frum‬‬
‫‪3. New Britain‬‬
‫‪4. Papua‬‬ ‫ﺩﻭﻟﺕ ﻣﺳﺗﻘﻠﯽ ﺩﺍﺷﺗﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﺭﻩ ﺍﻗﻳﺎﻧﻭﺳﻳﻪ ﺍﺳﺕ‬
‫‪5. New Guinea‬‬ ‫ﺟﺯﻳﺭﻩﻫﺎی ﺍﻗﻳﺎﻧﻭﺱ ﺁﺭﺍﻡ‪ ،‬ﺷﺭﻕ ﺍﻧﺩﻭﻧﺯی‬
‫‪6. Period of the Companies‬‬

‫‪١٩٦‬‬
 ‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫»ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ارﺑﺎﺑﻲ« ﻫﻢ ﭼﻮن اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوان ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫آﻳﺎ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي دﻳﻦﻫﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﺮون ﮔﺬﺷﺘﻪ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺷﺪﻳﺪي ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮدآوري ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺎدي اﻳﻦ ﺟﻬﺎن داﺷﺘﻪاﻧﺪ؟‬
‫اﺷﺘﻴﺎق ﺑﺮاي ﭘﻮل و آﺳﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪي ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ از داﺳﺘﺎن ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪهي ﻣﺎرﺟﻮ ﮔﻮرﺗﻨﺮ‪» ،١‬ﭘﺪﻳﺪه ﻧﺎرس‪ «٢‬روﺿﻪﺧﻮاﻧﻲ دﻏﻞﻛﺎر آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﺗﻌﻤﻴﺪي ﺧﻨﺪهدار »ﻣﺎرﺟﻮ« )ﻛﭙﻪ ﻛﺮدن ﺧﺮﻛﻲ ﻧﺎمﻫﺎي ﻣﺮﻳﻢ و ﻳﻮﺳﻒ روي ﻫﻢ( ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﻪ وي داده ﺷﺪه ﺑﻮد و آﻗﺎي ﮔﻮرﺗﻨﺮ ﺟﻮان در ﺳﻦ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﮕﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻠﺒﺲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻟﺮد ﻛﻮﭼﻚ ﻓﺎﻧﺘﻠﺮوي‪ ،٣‬ﺑﻪ زور ﺑﺮ ﻣﻨﺒﺮ ﭼﭙﺎﻧﺪه ﺷﺪه و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ ﺗﺎ اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ درﺑﺎره ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي اﻟﻬﻲ روﺿﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﭽﻪ ﻧﺎﻟﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺎدرش او را زﻳﺮ آب ﻧﮕﻪ ﻣﻲداﺷﺖ ﻳﺎ‬
‫ﻛﻮﺳﻨﻲ ﺑﺮ روي ﺻﻮرﺗﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﻲداد وﻟﻲ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺎي آن ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬او را ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺧﻮك درﻳﺎﻳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖﻛﺮده و ﺑﺰودي دورﺑﻴﻦﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﻛﺸﻴﺪ و در ﺳﻦ ﺷﺶ‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻣﺮاﺳﻢ ازدواج اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ را اداره ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺷﻬﺮﺗﺶ ﭘﺨﺶﺷﺪه و ﺟﻤﻌﻴﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي دﻳﺪن اﻳﻦ ﻛﻮدك ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎ ﮔﺮد ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ از ﺧﻮدش‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ دادن »ﺧﻴﺮات« ﮔﺮدآوريﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﻮده ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﺨﺸﻲ از آن‬
‫ﺑﻪ آﻣﻮزش ﻳﺎ آﺗﻴﻪ او اﺧﺘﺼﺎص داده ﻧﺸﺪ‪ .‬در ﺳﻦ ﻫﻔﺪه ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺮ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺳﻨﮕﺪل‬
‫و ﺑﺪﺑﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺷﻮرﻳﺪه‪ ،‬از ﻣﺪرﺳﻪ »اﺧﺮاج« و ﺟﺬب ﭘﺎدﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ در ﺳﺎل‬
‫ﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ دﻫﻪ ﺷﺼﺖ ﻣﻴﻼدي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻋﺮوﺳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻛﻮدﻛﺎن در ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻴﺘﺮ ﭘﻦ‪،۴‬‬
‫ﻟﺤﻈﻪي اوج زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻛﻮﭼﻮﻟﻮ ﺗﻴﻨﻜﺮﺑﻞ‪ ۵‬ﮔﻮﻳﺎ در ﺣﺎل ﻣﺮدن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮر‬
‫ﺗﺎﺑﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن او آﻏﺎز ﺑﻪ ﻛﻢ ﺷﺪن ﻛﺮده و ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ راه ﻧﺠﺎت از اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﺮﺳﻨﺎك‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﺟﻠﻮ ﺳﻜﻮي ﻧﻤﺎﻳﺶ آﻣﺪه و از ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» ،‬ﺷﻤﺎ ﮔﻤﺎن‬

‫‪1. Marjoe Gortner‬‬

‫‪2. Infant phenomenon‬‬
‫‪3. Little Lord Fauntleroy‬‬
‫‪4. Peter Pan‬‬
‫‪5. Tinkerbell‬‬

‫‪١٩٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن وﺟﻮد دارﻧﺪ؟« اﮔﺮ آنﻫﺎ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﻫﻨﺪ »ﺑﻠﻪ!« آن ﮔﺎه‬
‫ﻧﻮر ﻛﻢ رﻧﮓ آﻏﺎز ﺑﻪ درﺧﺸﺶ دوﺑﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎور ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻪ ﺟﺎدو را از ﻣﻴﺎن ﺑﺒﺮد‪ -‬ﺑﻌﺪﻫﺎ زﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي‬
‫از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن اﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ -‬وﻟﻲ ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ در ﻛﻨﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎﻳﺴﺘﺎده‬
‫ﺗﺎ ﺑﺎ آواي دورﮔﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﻗﻠﻚﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي رﺳﺘﮕﺎري ﺗﻴﻨﻜﺮﺑﻞ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ‬
‫ﺧﻴﺮات ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬روﻳﺪادﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن از ﻣﺎرﺟﻮ ﺑﻬﺮهﻛﺸﻲ ﺷﺪه ﻫﻤﮕﻲ داراي زﻣﻴﻨﻪي‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ از ﺻﺤﻨﻪي ﺗﻴﻨﻜﺮﺑﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺜﻴﻔﻲ ﺑﺎ اﺧﻼق ﻛﺎﭘﻴﺘﺎن ﻫﻮك‪ ١‬ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ دﻫﻪ ﻳﺎ دﻳﺮﺗﺮ آﻗﺎي ﮔﻮرﺗﻨﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺑﺮاي دوران ﭘﻮچ و دزدﻳﺪه ﺷﺪه‬
‫ﻛﻮدﻛﻲ ﺧﻮد ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻤﻜﻦ را ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬وي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮاي‬
‫ﺿﻤﻴﺮ ﺧﻮدآﮔﺎه ﺟﻌﻠﻲ ﺧﻮد ﻟﻄﻔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬او دﺳﺘﻪاي از ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن و ﻓﻴﻠﻢﺑﺮداران را‬
‫دﻋﻮت ﻛﺮد ﺗﺎ او را ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن دوﺑﺎره »روﺿﻪﻫﺎي« اﻧﺠﻴﻞ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ و ﮔﺮوه رﻧﺞ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺳﻮار ﻛﺮدن ﻫﻤﻪي اﻳﻦ ﺣﻘﻪﻫﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻫﻤﻮار‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ زﻧﺎن ﻣﺎدر )او ﭘﺴﺮ ﺧﻮﺷﮕﻠﻲ ﺑﻮد( ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ‬
‫اﻧﺪوﺧﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ را ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ‬
‫اﺛﺮي ﺧﻠﺴﻪآور زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻴﺴﺎ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ دﻳﺪار او آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻧﺎدﻳﺪﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫رﻳﺨﺖ و ﺷﻜﻞ ﭼﻠﻴﭙﺎ ﺑﺎ ﺟﻮﻫﺮ روي ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺧﻮدش ﮔﺬاﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺟﻮﻫﺮي‬
‫ﻧﺎدﻳﺪﻧﻲ در زﻣﺎن ﻋﺮق ﻛﺮدن ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﮔﻮرﺗﻨﺮ ﺑﺎ راﺳﺘﮕﻮﻳﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮدان ﻓﻴﻠﻢ ﻣﻲﮔﻔﺘﻪ از ﭘﺲ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﻣﻲآﻳﺪ و ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺗﺎﻻر ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ رﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻘﺶ‬
‫ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﻣﺮدم ﮔﺮﻳﺎن و ﻫﻮار ﻛﺸﺎن‪ ،‬زﻳﺮ ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻋﻀﻼت ﺧﻢ ﺷﺪه‪ ،‬ﻏﺶ‬
‫ﻛﺮده و ﻧﺎم ﻣﻨﺠﻲ ﺧﻮد را ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮﻣﺮد و ﭘﻴﺮزﻧﻲ ﻏﺮﻏﺮو‪ ،‬ﺑﻲادب و‬

‫‪1. Captain Hook‬‬

‫‪١٩٨‬‬
 ‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫ﺑﻲﺷﻌﻮري ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه دم و ﻟﺤﻈﻪ دﻳﻮاﻧﻪوار درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﻮل ﺑﻮده و ﺣﺘﺎ ﭘﻴﺶ از آن‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزي »ﺣﺎﺟﺖ ﺧﻮاﻫﻲ« ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺪ ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﭘﻮلﻫﺎ را ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻛﺴﻲ ﭼﻬﺮه ﻛﻮدك ﻛﻮﭼﻜﻲ را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﺎدري ﻛﺸﺎﻧﺪه ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ و رﻧﺞ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻲﻧﮕﺮد ﻛﻪ ﻧﺎﻻن و ﮔﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﻴﭽﻴﺪه و‬
‫دﺳﺘﻤﺰد ﺑﺎ زﺣﻤﺖ ﺑﻪدﺳﺖ آورده را دور ﻣﻲرﻳﺰد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي‬
‫ﺳﺮوﺻﺪاي ﻣﺪاﺣﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ درﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ ﻛﻼهﺑﺮداري ﺳﻨﮕﺪﻻﻧﻪ‬
‫ﭼﺎوﺳﺮ‪٢‬‬ ‫ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي دﺳﺖ دوم در ﻛﺘﺎب »اﻓﺴﺎﻧﻪي ﺑﺨﺸﻨﺪه ﮔﻨﺎﻫﺎن‪«١‬‬
‫اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬اﺑﻠﻬﻲ ﺷﻤﺎ دﻳﻦ را ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ .‬ﭘﻮلﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬ﺧﻮب اﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫دوراﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﺶ ﮔﻨﺎﻫﺎن در روم آﺷﻜﺎرا ﭘﻮﻟﻲ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺳﻤﺴﺎريﻫﺎي ﻗﻠﻤﺮو ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﻴﺨﻲ ﻳﺎ ﺗﺮاﺷﻪ ﭼﻮﺑﻲ از ﺻﻠﻴﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد دﻳﺪن اﻳﻦ ﺗﺒﻬﻜﺎري از ﺳﻮي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻫﻢ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻫﻢ ﺳﻮدﺟﻮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﺎﺑﺎور ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻜﺎن‬
‫دﻫﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ آﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع دﻳﮕﺮ ﺟﺎي ﭼﻪ ﺑﺨﺸﺶ و ﮔﺬﺷﺘﻲ وﺟﻮد‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺎرﺟﻮ ﺑﺮﻧﺪه ﺟﺎﻳﺰه آﻛﺎدﻣﻲ در ﺳﺎل ‪ 1972) 1351‬ﻣﻴﻼدي( ﺷﺪه‬
‫وﻟﻲ ﻫﻴﭻﭼﻴﺰي را دﮔﺮﮔﻮن و ﻋﻮض ﻧﻜﺮد‪ .‬آﺳﻴﺎب ﻣﺪاﺣﺎن ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﭼﺮﺧﻴﺪن و‬
‫ﻓﻘﺮا ﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ ﺟﻴﺐ ﭘﻮﻟﺪارﻫﺎ اداﻣﻪ داده ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﻧﮕﺎر ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎخ ﻫﺎي‬
‫درﺧﺸﺎن و ﺑﺎﺷﻜﻮه ﻟﺲآﻧﺠﻠﺲ ﺑﻪﺟﺎي ﭘﻮل ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﭘﻮل ﺑﺎزﻧﺪهﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﺎن ﻣﻚﻳﻮون‪ ٣‬در ﻛﺘﺎب اﻓﺴﻮن ﮔﺮش ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﭽﻪ در زﻣﺎن‪ ،۴‬داﺳﺘﺎن ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ را رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ رﺳﻴﺪن ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻪ آدم ﺑﻲﺣﺎل دﮔﺮﮔﻮنﺷﺪه و ﺑﺎ‬
‫ﺑﻲﺧﻴﺎﻟﻲ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از روز را ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ‪-‬ﺑﻪ ﻃﻮر داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‪ -‬ﺟﺎﻧﺪاراﻧﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺶ اﺟﺎزه ﺧﻮار‬
‫ﺷﺪن و آﻟﺖ دﺳﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ را داده اﻳﻦ اﺻﻄﻼح را درﺑﺎره ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻨﺜﻲ در اﻳﻦ‬

‫‪1. Pardoner's Tale‬‬ ‫ﮐﺗﺎﺑﯽ ﺍﺯ ﭼﺎﻭﺳﺭ‬

‫‪2. Chaucer‬‬ ‫ﺟﻔﺭی ﭼﺎﻭﺳﺭ ﭘﺩﺭ ﺍﺩﺑﻳﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪ ١٣٤٣-١٤٠٠‬ﻣﻳﻼﺩی(‬
‫‪3. Ian McEwan‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻭ ﻧﻣﺎﻳﺵ ﻧﻭﻳﺱ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٤٨‬‬
‫‪4. The Child in Time‬‬

‫‪١٩٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﺑﺪاع ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ آن را »ﻫﺮزه ﻧﮕﺎري دﻣﻮﻛﺮات‪ «١‬ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهي زودﺑﺎوري ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻏﺮﻳﺰه ﺟﻤﻌﻲ و آرزوﻫﺎ ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي زودﺑﺎوري و‬
‫ﺣﻤﺎﻗﺖ از ﺳﺮ ﻏﺮور ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ و دﺷﻮاري ﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از روزﮔﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫زودﺑﺎوري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رﻳﺨﺘﻲ از ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﻮده و ﺣﺘﺎ ﺑﻪﺧﻮديﺧﻮد ﺑﻲﺧﻄﺮ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ‬
‫ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻧﺎﺑﻜﺎر و ﺑﺎﻫﻮش ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﺗﺎ از ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻬﺮهﻛﺸﻲ ﻛﺮده ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺳﻴﻤﺎ ﻳﻜﻲ از آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮيﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻧﺴﺎنﻫﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺷﺮح ﺣﻘﻴﻘﻲ و ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ از ﭘﺎﻳﺪاري و رﺷﺪ دﻳﻦ‪ ،‬ﻳﺎ وﺣﻲ و ﻣﻌﺠﺰه ﺑﺪون‬
‫ارﺟﺎﻋﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺟﺎوﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﭘﻴﺮوان ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺖ ﻗﺮآن‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮ‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ »ﻧﺰول وﺣﻲ« در آﻳﻨﺪه ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮآورد آنﻫﺎ ﺑﺪون در ﻧﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬار‬
‫ﻳﻚ دﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻳﻜﻲ از ﺗﻨﺪﺗﺮﻳﻦ رﺷﺪﻫﺎي را در ﺟﻬﺎن دارد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻣﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاراﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آنﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ؟( ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﺧﻨﺪهدار ﺑﺘﻮاﻧﺪ آنﻫﺎ را اﻟﮕﻮ ﺧﻮدش ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺴﺎي‬
‫ﻋﻴﺴﺎﻣﺴﻴﺢ ﻗﺪﻳﺴﺎن آﺧﺮ زﻣﺎن‪ -‬از اﻳﻦ ﭘﺲ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻮرﻣﻮن ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺐ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاري ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد دزدي ادﺑﻲ‬
‫ﻓﺮاوان از اﺻﻄﻼحﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺟﺎر زد »ﻣﻦ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﻳﻚ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﺎزه ﺧﻮاﻫﻢ‬
‫ﺑﻮد« و آن را ﻫﻢ ﭼﻮن ﺷﻌﺎر ﺟﻨﮕﻲ ﺧﻮد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﭼﻮن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮد از اﺳﻼم ﻳﺎد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪» ،‬ﻳﺎ اﻟﻘﺮآن‪ ٢‬ﻳﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ‪ «.‬او ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻲﺳﻮاد ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ واژه ال را‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ واژه ﺗﻌﺮﻳﻒ دﻳﮕﺮي )‪ (THE‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ وﻟﻲ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫را اﻟﮕﻮ ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﺗﻮان وامﮔﻴﺮي از ﻛﺘﺎب ﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﺮدم دﻳﮕﺮي را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1. The democrat's pornography‬‬

‫‪2. The Al-Koran‬‬

‫‪٢٠٠‬‬
 ‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫در اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1205‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )ﻣﺎرس ‪ 1826‬ﻣﻴﻼدي( دادﮔﺎﻫﻲ در ﺑﺎﻳﻨﺒﺮﻳﺞ‪ ،١‬در‬

‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﻣﺮد ﺟﻮان ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻚ ﺳﺎﻟﻪاي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺷﺨﺺ ﭘﺮآﺷﻮب و دﻏﻞ ﺑﺎز«‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺟﻮزف اﺳﻤﻴﺖ در ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﺣﻤﻖ را ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﻌﺪن ﻃﻼ ﻓﺮﻳﺐ داده و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎ ﻛﺮده ﻛﻪ داراي ﻧﻴﺮوي ﺳﻴﺎه آﻳﻨﺪهﻧﮕﺮ‪ ٢‬و‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ارواح اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪي ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ آن ﻫﻨﮕﺎم از او ﺷﻨﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎري‬
‫ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻧﺎم او )ﻫﻤﻪ آن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﻨﺪه اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ در دﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﺷﻒ »ﻛﺘﺎب ﻣﻮرﻣﻮن« در ﺗﻴﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪ‪ .‬او دو‬
‫ﺗﺎ ﺑﺮﺗﺮي ﻣﺤﻠﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻼهﺑﺮداران و ﺷﺎرﻻﺗﺎنﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ او در‬
‫ﻫﻤﺎن ﺣﻮزه ﭘﺮ ﻛﺸﺶ دﻳﻦداري ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪهاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺧﻮدﻣﺪﻋﻲ دﻳﮕﺮ و ﺟﻮرج ﻣﻴﻠﺮ ﺑﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻬﺎن‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ از او ﻧﺎم ﺑﺮده ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺤﻠﻲ ﭼﻨﺎن اﻧﮕﺸﺖﻧﻤﺎ ﺷﺪه‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر آن اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ را ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻧﺎﺣﻴﻪ زﻣﻴﻦ ﺳﻮﺧﺘﻪ‪ «٣‬ﻧﺎمﮔﺬاري ﺷﺪ ﭼﻮن ﻣﺮدم‬
‫آن ﺟﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﻦ دﻳﻮاﻧﮕﻲ دﻳﻨﻲ ﻣﻲﺳﭙﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ﭘﺪﻳﺪار‬
‫ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬دوم‪ ،‬ﺟﻮزف اﺳﻤﻴﺖ در ﻧﺎﺣﻴﻪاي ﻛﺎر را آﻏﺎز ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن و ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ‬
‫ﭘﻬﻨﻪي ﺗﺎزه ﮔﺸﻮده ﺷﺪهي اﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬داراي ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﻳﻚ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺗﻤﺪن ﺑﻮﻣﻲ درﻫﻢﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻧﺎﺑﻮدﺷﺪه ﺷﻤﺎر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي از ﮔﻮرﻫﺎ و‬
‫آراﻣﮕﺎهﻫﺎي ﭘﺸﺘﻪاي را ﺑﻪ ارث ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺒﺶ ﻗﺒﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ و ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ‬
‫روﺷﻦ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ در ﻗﺒﻮر ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪاي از ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺲ‬
‫و ﻧﻘﺮه ﭼﻜﺶﺧﻮرده ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺸﺖ ﺗﺎ از اﻳﻦ ﻣﺤﻮﻃﻪﻫﺎ در دوازده ﻣﺎﻳﻠﻲ‬
‫ﻣﺰرﻋﻪاي ﻧﻴﻤﻪﻛﺎﻣﻠﻲ ﻗﺮار داﺷﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﻤﻴﺖ آن را ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ .‬دو ﺗﺎ‬
‫ﻣﻜﺘﺐ ﻳﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﺴﺎن اﺣﻤﻖ در اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ‬
‫دﻳﻮاﻧﻪواري ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ داﺷﺖ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻃﻼ و ﻏﻴﺐﮔﻮﻳﺎن ﮔﻨﺞ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻮب ﺳﺤﺮآﻣﻴﺰ و ﺑﻠﻮرﻫﺎ و آﺷﻐﺎلﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺛﺮوت ﺑﻪ راه‬

‫‪1. Bainbridge‬‬
‫‪2. Necromantic‬‬
‫‪3. Burned-Over District‬‬

‫‪٢٠١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ و دوم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ آراﻣﮕﺎه ﻗﺒﻴﻠﻪ ﮔﻤﺸﺪه اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻫﻮﺷﻲ اﺳﻤﻴﺖ در اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ﺷﺪه و ﺣﺮص و آز را ﺑﺎ‬
‫اﻧﺴﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻴﻢﺑﻨﺪ ﻛﻨﺎر ﻫﻢ آورد‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن داﺳﺘﺎن واﻗﻌﻲ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺐ ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺮمآور اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﺮمآوري‬
‫آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﻧﻴﺰ آﺳﺎن اﺳﺖ‪) .‬اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺻﻮرت در ﻛﺘﺎب ﭼﺎپ‬
‫‪ 1324‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1945‬ﻣﻴﻼدي( ﺧﺎﻧﻢ دﻛﺘﺮ ﻓﺎون ﺑﺮدي‪ ١‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪي ﻣﺮا‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ ،٢‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ از ﻳﻚ ﺗﺎرﻳﺦداﻧﻲ ﺣﺮﻓﻪاي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ و ﺷﺪﻧﻲ را ﺑﺮ »روﻳﺪادﻫﺎي« واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮرﻧﻲ‪٣‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ (.‬ﺑﺎري‪ ،‬ﺟﻮزف اﺳﻤﻴﺖ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫)ﺳﻪ ﺑﺎر‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﻛﻪ در ﻫﻤﻪي اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ( ﺑﻪ دﻳﺪار او آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺷﺪه او را از ﻛﺘﺎﺑﻲ‪» ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮ ﻟﻮﺣﻪﻫﺎي ﻃﻼﻳﻲ« آﮔﺎه ﻧﻤﻮده‬
‫ﻛﻪ درﺑﺎره ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻗﺎره اﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺠﻴﻞ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﺟﺎدوﻳﻲ دوﻗﻠﻮي اورﻳﻢ و ﺗﺎوﻣﻴﻢ‪ ۴‬ﺗﻮراﺗﻲ‬
‫در زره دو ﺗﻴﻜﻪ ﺑﺎﻻﺗﻨﻪ‪ ،‬اﺳﻤﻴﺖ را ﺗﻮان ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ ﻛﺘﺎب ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﭘﺲ از ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎي ﻓﺮاوان ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺪهﻣﺎه و ﭘﺲ از ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﻼهﺑﺮداري‪ ،‬اﺳﻤﻴﺖ ﺟﻬﻴﺰﻳﻪ زﻳﺮﺧﺎﻛﻲ ﺧﻮد را در ‪ 29‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1206‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪21‬‬
‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1827‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ آورده‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﻏﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺮدان ﻟﻮﺣﻪﻫﺎي زرﻳﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﻳﻦ ﺑﺮﮔﺮدان روﺷﻦ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ »ﻛﺘﺎبﻫﺎي« ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺪﺳﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﻔﻲ‪ ،۵‬ﭘﺴﺮ ﻟﻔﻲ‪۶‬ﺑﻮده ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪600‬‬
‫ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد از اورﺷﻠﻴﻢ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ و ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲرود‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪ اﻳﻦ ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﺟﻨﮓﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻼﻳﺎي و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻧﻮادﮔﺎﻧﺶ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫روﺷﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ در اﻳﻦ ﻟﻮﺣﻪﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ اﺳﻤﻴﺖ ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻛﺘﺎب‬

‫‪1. Fawn Brodie‬‬ ‫ﺯﻧﺩﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﻧﻭﻳﺱ ﻭ ﭘﺭﻭﻓﺳﻭﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ )‪ ١٩١٥-١٩٨١‬ﻣﻳﻼﺩی(‬

‫‪2. No Man Knows My History‬‬
‫‪3. Moroni‬‬
‫‪4. Urim and Thummim‬‬
‫‪5. Nephi‬‬
‫‪6. Lephi‬‬

‫‪٢٠٢‬‬
 ‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫ﻟﻮﺣﻪﻫﺎي ﻃﻼﻳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﻧﺪاده و ادﻋﺎ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ دﻳﺪن اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي ﻫﺮ‬
‫ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ او ﺑﺎ دﺷﻮاري دﻳﮕﺮي روﺑﺮو ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺮﻳﺪان اﺳﻼم آﺷﻨﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﺑﻊ آﻣﺪه اﺳﻤﻴﺖ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮشﺑﻴﺎن و ﮔﻮﻳﻨﺪهاي ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺼﻴﺢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻨﺎﻇﺮه ﻛﻨﻨﺪه و داﺳﺘﺎنﺳﺮاﻳﺎن ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻲﺳﻮاد ﺑﻮده و دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﮔﻮﻳﺎ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻨﺸﻲ ﻳﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻮده ﺗﺎ اﻟﻬﺎمﻫﺎي ﺷﻔﺎﻫﻲ‬
‫رﺳﻴﺪه را ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺸﻲ ﻧﺨﺴﺖ زن وي اﻣﺎ‪ ١‬ﺑﻮده و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﺨﺖﺑﺮﮔﺸﺘﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻫﺮﻳﺲ‪ ٢‬ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻨﻴﺪن‬
‫ﻧﻘﻞﻗﻮلﻫﺎي اﺳﻤﻴﺖ از ﺳﺨﻨﺎن اﺷﻌﻴﺎ ﺳﻮره ‪ ،29‬آﻳﻪﻫﺎي ‪ 11-12‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻜﺮار‬
‫دﺳﺘﻮر »ﺑﺨﻮان«‪ ٣‬در اﻳﻦ آﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮﻳﺲ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺰرﻋﻪ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را ﮔﺮو ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺳﻤﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود‪ .‬ﭘﺘﻮﻳﻲ در ﻣﻴﺎن آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ آوﻳﺰان‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﻳﺲ در ﻳﻚ ﺳﻮي و اﺳﻤﻴﺖ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﺗﺮﺟﻤﻪاش در ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﭘﺘﻮ‬
‫ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻪ و از آن ﺳﻮي ﭘﺘﻮ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﻤﻲ ﺻﺤﻨﻪ ﭘﺮ‬
‫ﻫﻴﺠﺎن ﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻫﺮﻳﺲ ﻫﺸﺪار ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻜﻮﺷﺪ دزدﻛﻲ ﺑﻪ ﻟﻮﺣﻪﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازد‪ ،‬در ﺟﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﻫﺮﻳﺲ ﻛﺎري ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮري ﻫﻢ از دﺳﺖ وﻇﻴﻔﻪ‬
‫ﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺷﻮﻫﺮ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻳﻚﺻﺪ و ﺷﺎﻧﺰده ﺑﺮگ ﻧﺨﺴﺖ را دزدﻳﺪه و‬
‫اﺳﻤﻴﺖ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دوﺑﺎره آنﻫﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﭘﻴﺶﻓﺮض‪ -‬ﻧﻴﺮوي اﻟﻬﺎم ﻓﺮﺿﻲ ﺧﻮدش‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‪) .‬زﻧﺎن ﻣﺼﻤﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﻧﻢ‬
‫ﻫﺮﻳﺲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﻧﺪرت در ﺗﺎرﻳﺦ ادﻳﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ (.‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﺳﺨﺖ‪ ،‬اﺳﻤﻴﺖ زﻳﺮك ﺑﺎ آوردن وﺣﻲ دﻳﮕﺮي ﺿﺮﺑﻪي ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻲ زد‪ .‬او ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ و اﺻﻠﻲ را دوﺑﺎره ﺑﺎزﺳﺎزي ﻛﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در دﺳﺖ‬

‫‪1. Emma‬‬
‫‪2. Martin Harris‬‬
‫‪ -١١‬ﺗﻣﺎﻣﯽ ﺭﻭﻳﺎ ﺑﺭﺍی ﺷﻣﺎ ﻣﺛﻝ ﮐﻼﻡ ﺧﺗﻭﻡ ﮔﺭﺩﻳﺩﻩ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺳﯽ ﮐﻪ ﺧﻭﺍﻧﺩﻥ ﻣﯽﺩﺍﻧﺩ ﺩﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻭﻳﺩ‪ :‬ﺍﻳﻥ ﺭﺍ ‪3‬‬
‫ﺑﺧﻭﺍﻥ ﻭ ﺍﻭ ﻣﯽﮔﻭﻳﺩ‪ :‬ﻧﺗﻭﺍﻧﻡ ﭼﻭﻧﮑﻪ ﻣﺧﺗﻭﻡ ﺍﺳﺕ‪ -١٢ .‬ﻭ ﺁﻥ ﻁﻭﻣﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺳﯽ ﺧﻭﺍﻧﺩﻥ ﻧﺩﺍﻧﺩ ﺩﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻭﻳﻧﺩ ﺍﻳﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺧﻭﺍﻥ ﻭ ﺍﻭ ﻣﯽﮔﻭﻳﺩ ﺧﻭﺍﻧﺩﻥ ﻧﻣﯽﺩﺍﻧﻡ‪.‬‬

‫‪٢٠٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ »آﻳﻪﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ« ﮔﺸﻮده ﺷﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ اﺳﺮار‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻟﻮﺣﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار داد‪ ،‬در واﻗﻊ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻟﻮﺣﻪﻫﺎي ﻧﻔﻲ‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ داﺳﺘﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻨﺸﻲ ﻧﻮ ﭘﺸﺖ ﭘﺘﻮ ﺑﺎ ﻛﺎر ﭘﺮ زﺣﻤﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻲ ﺿﺮوري آﻏﺎز ﮔﺸﺘﻪ و در ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر ﻟﻮﺣﻪﻫﺎي زرﻳﻦ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺸﺖ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻫﺮ از ﮔﺎﻫﻲ ﭘﻴﺮوان ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻣﻮرﻣﻮن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن ﻓﺮﻳﺐ دادن ﺑﺮاي ﻣﺮدي ﺑﻴﻨﻮا و ﺑﻲﺳﻮاد ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دو ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻛﻼﻫﺒﺮداري ﺷﺪه ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻣﺮدﮔﺎن ﻏﻴﺐﮔﻮ ﻛﻮﺷﻴﺪه‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﺳﻨﺪي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه از آن در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ زﺑﺎن ﺗﺎزﻳﺎن‬
‫زﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درك آن در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي ﺑﻴﮕﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎ‬
‫آن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ و داﺳﺘﺎنﻫﺎي آنﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و در ﻣﻮرد اﺳﻤﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﻫﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻛﺎر ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﻮد وﻟﻲ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﻫﺰار ﻛﻠﻤﻪ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻣﻮرﻣﻮن ﻳﻚراﺳﺖ از ﻛﺘﺎب ﺗﻮرات ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ واژهﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺷﻌﻴﺎ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﺗﺎن اﺳﻤﻴﺖ‪ ١‬در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش ﺳﻴﻤﺎي‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ :‬ده ﻗﺒﻴﻠﻪ اﺳﺮاﻳﻴﻞ در اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،٢‬آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭘﺮ ﻓﺮوش ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫دﻳﻮاﻧﻪاي ﻣﺘﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺑﻮﻣﻴﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻮده و در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﮔﺎم ﮔﻮﻳﺎ آن ﻳﻜﻲ اﺳﻤﻴﺖ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺎم ﻛﺎوش ﺑﺮ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﮔﻨﺞ ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ دو ﻫﺮاز ﺗﺎ از واژهﻫﺎي ﻛﺘﺎب ﻣﻮرﻣﻮن از ﻋﻬﺪ ﻧﻮ ﻳﺎ اﻧﺠﻴﻞ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻴﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه »ﻧﺎم« آﻣﺪه در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻜﺼﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ راﺳﺖ از‬
‫اﻧﺠﻴﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و ﺻﺪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ دزدي ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد‪) .‬ﻣﺎرك ﺗﻮاﻳﻦ‪ ٣‬ﺑﺰرگ‬
‫آن را »ﻫﻮش ﺑﺮي ﭼﺎﭘﻲ‪ «۴‬ﻧﺎﻣﻴﺪه‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪاي ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻦ او را ﻣﺘﻬﻢ‬

‫‪1. Ethan Smith‬‬

‫‪2. View of the Hebrews: The Ten Tribes of Israel in America‬‬
‫‪3. Mark Twain‬‬
‫‪4. Chloroform in print‬‬

‫‪٢٠٤‬‬
 ‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺤﻜﻢ و ﺳﻔﺖ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻧﻜﻮﺑﻴﺪه ﭼﻮن ﻛﺘﺎب ﻣﻮرﻣﻮن در واﻗﻊ ﺷﺎﻣﻞ »ﻛﺘﺎب‬
‫اﺗﺮ‪ «١‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺮاي دو ﻫﺰار ﺑﺎر ﻣﻲﺗﻮان واژه »و ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ« را ﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ آﻳﻨﻪ داراي اﺛﺮي ﻛﺮﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪهاي ﻫﺴﺖ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺗﺎزه ﺑﺴﻴﺎري روﺷﻦ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ »ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي« دﻳﮕﺮ ﻣﻮرﻣﻮن در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺼﺎﻟﺤﻪي ﺳﺴﺖ و در‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻌﻠﻴﺎﺗﻲ ﺳﺰاوار دﻟﺴﻮزي و رﻗﺖاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ ﺑﺮدي‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﭼﺎپ دوﺑﺎره و ﺑﻪ روز رﺳﺎﻧﻲ ﻛﺘﺎب ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺧﻮدش در ‪ 1352‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي‬
‫)‪ 1973‬ﻣﻴﻼدي( ﻣﻨﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﺳﻤﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺧﻮﻳﺶ )ﺑﻪ وﻳﮋه و ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻮس دﺧﺘﺮ ﺗﺎزه‬
‫دﻳﮕﺮ را داﺷﺘﻪ و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زن دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد( وﺣﻲ اﻟﻬﻲ را‬
‫ﺑﺴﺎزد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ و ﭘﻴﺎﻣﺪ اﻳﻦ وﺣﻲﻫﺎ‪ ،‬اﺳﻤﻴﺖ ﭘﺎ را از ﮔﻠﻴﻢ ﺧﻮد درازﺗﺮ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﺗﻜﻔﻴﺮ‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﻴﻨﻮاﻳﻲ ﻛﻪ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﻳﺪان وي ﺑﻮده داﺳﺘﺎن را داراي‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪي ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻫﻨﻮز ﺑﺮﺧﻲ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎي ﺟﺎﻟﺐ را‬
‫ﭘﻴﺶ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺳﺮوﺻﺪاي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ در ﺟﻠﻮي ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫دﻳﻦ ﺟﺪي دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮﻓﺴﻮر داﻧﻴﺎل دﻧﺖ‪ ٢‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲﻫﺎي او ﺑﺮاي روﺷﻨﮕﺮي ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از »داﻧﺶ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ« درﺑﺎره دﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺑﺰرﮔﻲ از ﻧﻘﺎدي را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﻛﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬دﻧﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻲﺧﻴﺎل ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫آﻧﺎن »اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎور‪ «٣‬ﺑﻪﺧﻮديﺧﻮد ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫را دور ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ .‬ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺻﻄﻼح ﻫﺎي زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﻮد‪ .‬در‬
‫زﻣﺎنﻫﺎي ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ و اﺑﺘﺪاﻳﻲ‪ ،‬آﻳﺎ ﺷﺪﻧﻲ و ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﻮده ﺗﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮي‬
‫ﺷﻤﻦ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي ﭘﻴﺪاﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺷﺎﻧﺲ ﻛﻤﻲ وﻟﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺷﺪن ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ؟ »ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ« و‬

‫‪1. The Book of Ether‬‬

‫‪2. Daniel Dennett‬‬
‫‪3. Belief in belief‬‬

‫‪٢٠٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻮ وﻟﻲ ﺣﺘﺎ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻧﻮﻳﻦ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ را رد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﻛﺎرزار رواﻧﻲ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺮدم ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ آﺳﻮدهﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺎور‬
‫داﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﺷﺎﻳﺪ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎنﺷﻨﺎﺳﺎن و دﻳﮕﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺟﺎي‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺶ دارد وﻟﻲ آن ﭼﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﮔﻴﺮاﺳﺖ و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻮده‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬آﻳﺎ اﻣﺎمﻫﺎ‬
‫و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻧﻴﺰ اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ ﻳﺎ آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ »ﺑﻪ ﺑﺎور اﻳﻤﺎن« دارﻧﺪ؟ آﻳﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻲ آﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ؟ و ﺳﭙﺲ آنﻫﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺒﻜﺎري را ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻳﺎ )اﻟﻒ( اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺑﻴﭽﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻮش ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ ﺑﺪﺑﺨﺖ‬
‫ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ؛ ﻳﺎ )ب( اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ دﺳﺖ ﻛﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آنﻫﺎ آﺳﻴﺐ ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻴﺰ ﺑﺰﻧﺪ؟ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺟﻴﻤﺰ ﻓﺮﻳﺰ‪ ،١‬در ﻛﺘﺎب ﺷﺎﺧﻪ‬
‫زرﻳﻦ‪ ،٢‬در ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺧﻮﻳﺶ از دﻳﻦ و ﺟﺎدو ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺟﺎدوﮔﺮان درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺗﺎزهﻛﺎر‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻬﻴﻢ ﻧﺒﻮدن در ﺗﻮﻫﻢ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﺎدان آﺳﻮدهﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﮔﺮ ﺟﺎدوﮔﺮ ﺗﺎزهﻛﺎر‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﺟﺎدو اﻳﻤﺎن داﺷﺖ ﺑﺴﻴﺎر اﺣﺘﻤﺎل اﻧﺠﺎم اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ را داﺷﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺮﻓﻪاش را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮده ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻜﺮار ﺟﺎدو‬
‫ﻧﻴﺰ ﺧﻮب ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدش اﻣﻴﺪ دﻫﺪ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎ درﺳﺖ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬اﺳﻤﻴﺖ آﺷﻜﺎرا ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺨﺺ ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺷﺎدﺗﺮ از‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي »وﺣﻲ« ﺑﺮاي ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮدش ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫واﮔﺬاري اﻣﻮال از ﺳﻮي اﻣﺖ ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﻫﻢﺧﻮاﺑﮕﻲ ﺑﺎ ﻫﺮ زن در دﺳﺘﺮس دﻳﺪه ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫روزه روﺣﺎﻧﻴﻮن و رﻫﺒﺮان ﻓﺮﻗﻪاي از اﻳﻦ دﺳﺖ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﺳﻤﻴﺖ ﺑﻲﮔﻤﺎن‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ آﺳﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻫﺮﻳﺲ را‬
‫وادار ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﻫﺮ ﺳﺨﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﻳﮋه زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺗﺸﻨﻪي ﺗﻨﻬﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ‬
‫دزداﻧﻪاي ﺑﻪ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪي زرﻳﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻫﺎن را آب ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬وﻟﻲ آﻳﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮده‬
‫ﻛﻪ اﺳﻤﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎور ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻲ دارد و ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت آن آﻣﺎده ﻣﺮدن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻳﺎ او ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﭽﻲ ﺑﻮده ﻳﺎ اﻧﮕﻴﺰهاي در درون او ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬

‫‪1. Sir James Frazer‬‬

‫‪2. The Golden Bough‬‬

‫‪٢٠٦‬‬
 ‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫ﭘﮋوﻫﺶ درﺑﺎره دﻳﻦﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﻦ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ را ﭘﻴﺶ آورده ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺪﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ دﻳﻦ ﺑﺪون ﻛﻼﻫﺒﺮداريﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﻛﻮﭼﻚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﮔﻴﺮا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺪون ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدان ﻛﻢ ﺳﻮاد‪ ،‬ﺑﻲوﺟﺪان‪ ،‬ﺟﺎهﻃﻠﺐ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻤﻴﺖ‬
‫در ﭘﺎﻟﻤﻴﺮا‪ ،‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﻧﻮاﺣﻲ ﻧﻮ دﻳﮕﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫»ﭘﺮواز« ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ دو دﻟﻴﻞ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ و ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻫﻤﻪي ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫دﺷﻤﻦ‪ ،‬اﺳﻤﻴﺖ ﺟﺬﺑﻪ و اﻗﺘﺪار و ﻓﺼﺎﺣﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ داﺷﺖ‪ :‬آن ﭼﻪ ﻣﺎﻛﺲ وﺑﺮ‪ ١‬ﺑﺨﺸﻲ از‬
‫رﻫﺒﺮي »ﻛﺎرﻳﺰﻣﺎ« ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬دوم‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﺷﻤﺎر اﻧﺒﻮﻫﻲ از ﻣﺮدم ﺗﺸﻨﻪ ﺧﺎك و‬
‫آﻏﺎز دوﺑﺎره در ﻏﺮب ﺑﻮده و ﻧﻴﺮوي ﺑﺰرگ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ در ﭘﺸﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻳﻚ رﻫﺒﺮي ﻧﻮ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ )اﮔﺮ ﻛﺎري ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺗﺎزه ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ( ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻮﻳﺪ‬
‫»ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋﻮد« را ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬درﺑﺪري ﻣﻮرﻣﻮنﻫﺎ در ﻣﻴﺰوري و اﻳﻠﻴﻮﻧﻴﻮز و ﻳﻮﺗﺎ و‬
‫ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﺮدم آورده و ﺑﻪ ﺳﺮ آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ آﻣﺪ ﺳﺒﺐ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪن‬
‫ﭘﻴﻜﺮه و ﺗﺎر و ﭘﻮد اﻧﺪﻳﺸﻪي ﺷﻬﺎدت و ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺷﺪ ‪ -‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺪﻳﺸﻪ »ﻏﻴﺮﻣﻮرﻣﻮن« ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻮرﻣﻮنﻫﺎ ﺑﻲاﻳﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫اﻫﺎﻧﺖآﻣﻴﺰي ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮرﻣﻮن )ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه زﻧﻨﺪهاش( داﺳﺘﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﻧﮕﺎه ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻮرﻣﻮن داراي دو‬
‫ﻟﻜﻪي ﻧﻨﮓ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺮﺗﮕﺎه آﺷﻜﺎر و ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري در اﻳﻦ دﻳﻦ »وﺣﻲﻫﺎ«‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش و ﺑﺎ ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺒﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ اﺳﻤﻴﺖ و ﺳﭙﺲ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻫﺎي وي ﺳﺮ‬
‫ﻫﻢ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دوم ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ آﺷﻜﺎر و ﭼﻨﺪشآور آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪاﺣﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ‬
‫از ﻫﺮ ﻓﺮﻗﻪاي ﺑﺮدهداري را ﺗﺎ زﻣﺎن ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺣﺘﺎ ﭘﺲ از آن روا ﺷﻤﺮده و‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ آﺳﻤﺎﻧﻲ درﺑﺎره ﺳﻪ ﭘﺴﺮ ﻧﻮح )ﺳﺎم‪ ،‬ﺣﺎم و‬
‫ﻳﺎﻓﺚ( ﺑﻮده ﻛﻪ ﺣﺎم ﻧﻔﺮﻳﻦﺷﺪه و ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬وﻟﻲ ﺟﻮزف اﺳﻤﻴﺖ اﻳﻦ‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻛﺜﻴﻒ را ﺣﺘﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﺮده و در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش »ﻛﺘﺎب اﺑﺮاﻫﻴﻢ« ﻫﻮار ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﮋادﻫﺎي ﺳﻴﺎهﭼﺮده ﻣﺼﺮي اﻳﻦ ﻧﻔﺮﻳﻦ را ﺑﻪ ارث ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در داﺳﺘﺎن‬

‫‪1. Max Weber‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻧﺎﺱ ﺁﻟﻣﺎﻧﯽ )‪(١٨٦٤-١٩٢٠‬‬

‫‪٢٠٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ و ﺟﻌﻠﻲ ﻧﺒﺮد »ﻛﻮﻣﻮرا‪ «١‬ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ زادﮔﺎه اﺳﻤﻴﺖ‪» ،‬ﻧﻔﻲﻫﺎ«‪-‬ﻛﻪ‬
‫اﻓﺮادي ﺳﭙﻴﺪرو و »ﺧﻮش ﺳﻴﻤﺎ« داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪه ‪ -‬ﺑﺮ ﭘﺎد و ﺿﺪ »ﻟﻤﻨﻲﻫﺎ‪ «٢‬ﺟﻨﮕﻴﺪه‪،‬‬
‫ﻟﻤﻨﻲﻫﺎ زادﮔﺎن ﻧﻔﺮﻳﻦﺷﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺸﺖ ﻛﺮدن ﺧﺪا ﭼﻬﺮهﻫﺎ آن ﺳﻴﺎه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮدهداري آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﺳﻤﻴﺖ و‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺸﻜﻮكﺗﺮ وي ﭘﻴﺶ از ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻫﻮاداران ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺑﺮدهداري در ﻣﻴﺰوري روﺿﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﮔﺎﻫﻲ در ﻣﺮاﺳﻢ دﻳﻨﻲ اﻋﻼم ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫ﮔﺮوه ﺳﻮﻣﻲ در واﭘﺴﻴﻦ ﺟﻨﮓ ﻣﻴﺎن ﺧﺪا و ﺷﻴﻄﺎن در ﻋﺮش ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻫﻤﺎن‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻮﺷﻴﺪه ﺗﺎ ﺑﻲﻃﺮف ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭘﺲ از ﺷﻜﺴﺖ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬
‫راﻧﺪه ﺷﺪه و ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش »ﺑﺪن ﻫﺎي ﻧﻮادﮔﺎن ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺷﺪه ﻛﻨﻌﺎﻧﻲﻫﺎ ﺷﺪه؛ و از اﻳﻦ‬
‫ﭘﺲ ﺳﻴﺎه ﺷﺪه ﻳﺎ از ﻧﮋادﻫﺎي اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ «.‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ ﺑﺮدي ﻛﺘﺎب‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺧﻮدش را ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬در ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻣﻮرﻣﻮن‪ ،‬ﻣﻘﺎم ﻛﺸﻴﺸﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻛﺎر‬
‫ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ رﺗﺒﻪﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎدم ﻛﻠﻴﺴﺎ را ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮادﮔﺎن ﺣﺎم ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺮاﺳﻢ روﺣﺎﻧﻲ در ﻛﻠﻴﺴﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺑﻮدن دﻳﻦﻫﺎ را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ راﻫﻜﺎري اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶﻛﺴﻮﺗﺎن ﻣﻮرﻣﻮن ﺑﺮاي اﻳﻦ دﺷﻮاري ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي‬
‫روﺷﻦ ﻳﻜﻲ از ﻛﺘﺎب ﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﻮرﻣﻮنﻫﺎ و ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺟﺪاﺳﺎزي روزاﻓﺰوﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫آنﻫﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﺪ آنﻫﺎ ﻫﻤﺎن ﻛﺎري را ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎن دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﻫﻤﺴﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﻛﻴﻔﺮ دوﻟﺖ ﻓﺪرال را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﺪاي ﻳﻮﺗﺎ ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮرﻣﻮنﻫﺎ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪي ‪ 1344‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪1965‬‬
‫ﻣﻴﻼدي( ﻫﻨﻮز ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آنﻫﺎ »وﺣﻲ« ﺷﺪه و ﻣﻠﻜﻮت اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺖﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺧﺮه آدم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ »ﻗﺪﻳﺴﺎن آﺧﺮ زﻣﺎن« )ﺑﻪ »ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻋﻴﺴﺎ« آﻏﺎزﻳﻦ‬
‫اﺳﻤﻴﺖ در ‪ 1212‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي ‪ 1833-‬ﻣﻴﻼدي‪ -‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﻣﻐﺮوراﻧﻪ اﻓﺰوده ﺷﺪ( ﺑﻪ‬
‫راﺳﺘﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از دﺷﻮاريﻫﺎي ﺑﺰرگ دﻳﻦ ﻫﺎي اﻟﻬﻲ روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺷﻮاري درﺑﺎره‬

‫‪1. Cumora‬‬
‫‪2. Lamanites‬‬

‫‪٢٠٨‬‬
 ‫آﻏﺎز ﺧﺮاب و ﻣﺨﺪوش دﻳﻦ‬

‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ »وﺣﻲ« اﻧﺤﺼﺎري زاده ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ از ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي ﺳﻬﻴﻢ ﺷﺪن در ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎي اﻳﻦ وﺣﻲ‪ ،‬ﻣﺮده ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻋﺎدت داﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ ﭘﺲ از ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪن ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬﻨﻢ رﻓﺘﻪ و اﻧﮕﺎر ﻛﻪ ﻣﺮدﮔﺎن را ﻧﺠﺎت داده ﻳﺎ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﻮدش در آورده اﻳﻦ دﺷﻮاري‬
‫را ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﻳﻚ ﭘﺎره ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺠﺎ در ﻛﺘﺎب دوزخ‪ ١‬داﻧﺘﻪ‪ ٢‬ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت روح ﻣﺮدان ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﺳﻄﻮ ﻣﻲرود آنﻫﺎ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺗﺎ زﻣﺎن رﺳﻴﺪن او‬
‫در ﻃﻮل ﺳﺪهﻫﺎ در آب ﺟﻮش ﻗﻞ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪) .‬در ﻳﻚ ﭘﺮده ﻋﻤﻮﻣﻲ دﻳﮕﺮ در ﻫﻤﺎن‬
‫ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﭼﻨﺪشآوري درﺑﺎره ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪن رودهﻫﺎي ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮد‪ (.‬ﻣﻮرﻣﻮنﻫﺎ در اﻳﻦ ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي راهﺣﻠﻲ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر واﻗﻌﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده دودﻣﺎن‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ را در ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻬﻨﺎور در ﻳﻮﺗﺎ ﺑﺮﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻣﺸﻐﻮل ﭘﺮ ﻛﺮدن‬
‫اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺑﺎ ﻧﺎم ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪهي ﻫﻤﻪي زادﮔﺎن‪ ،‬ازدواج و ﻣﺮگ از ﻫﻨﮕﺎم آﻏﺎز‬
‫ﺛﺒﺖ دادهﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﺠﺮهﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﻜﺎر ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣﻮرﻣﻮن ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ وﻳﮋهاي در ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻣﻮرﻣﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎ ﻫﻢ دﻳﺪار ﻛﺮده و ﺑﻪ آنﻫﺎ‬
‫ﺳﻬﻤﻴﻪ از ﻧﺎمﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻣﺮدﮔﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاي آنﻫﺎ در ﻛﻠﻴﺴﺎي‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن »ﻧﻴﺎﻳﺶ« ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪﻧﮕﺮ ﺑﺮاي ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﻲزﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻧﺠﻤﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻮرﻣﻮنﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺛﺒﺖ ﺷﺪهي ﻧﺎزيﻫﺎ از »راه ﺣﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ« را ﺑﻪدﺳﺖ آورده‬
‫و ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ آن ﭼﻪ ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ داده ﻛﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان »ﻗﺒﻴﻠﻪ ﮔﻤﺸﺪه« ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ :‬ﻗﺘﻞ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن اروﭘﺎ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﺛﺮات ﺑﺪون ﺗﺄﺛﻴﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﮔﻴﺮا و دﻟﻨﺸﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻤﺪردي ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﻳﺪان آﻗﺎي اﺳﻤﻴﺖ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺣﺘﺎ راه ﺣﻞ ﻓﻨﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده ﺑﺎوراﻧﻪ‬

‫‪1. Inferno‬‬
‫‪2. Dante‬‬

‫‪٢٠٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺮاي دﺷﻮاري و ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺗﺒﺮﻳﻚ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ از ﻫﻨﮕﺎم اﺧﺘﺮاع ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﻳﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن زدوده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢١٠‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ دوازده‬

‫ﭘﺲ درآﻣﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺎﻳﺎن‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻦ دﻳﻦﻫﺎ‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ دﻳﻦﻫﺎ ﻳﺎ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﻫﻢ‬

‫آﻣﻮزﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺗﻨﻬﺎ از ﭘﻴﺮوان ﻣﻴﻠﺮ‪ ١‬ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ و ﻫﻴﭻ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻴﭻﮔﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﻣﮕﺮ در ﻳﺎدﮔﺎرﻫﺎ و ﻳﺎدﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮ ﺟﺎ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه از دورﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎنﻫﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻴﭻ ﺳﺨﻨﻲ از ﭘﻦ ﻳﺎ اﻳﺰﻳﺴﻲ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻫﺰاران‬
‫ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ در ﺑﻨﺪ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻧﮕﻪ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﻧﺎﭼﺎرم اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻢ ﺑﺮاي ﺷﺒﺘﺎي زوي‪ ،‬ﺑﺎﺷﻜﻮهﺗﺮﻳﻦ »ﻣﺴﻴﺢ ﻗﻼﺑﻲ« ﻛﻤﻲ ﻫﻤﺪردي‬
‫ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻮﺷﻴﺪه و در ﺳﺮﻛﻮب آن ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردم‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ‬
‫ﺳﺪه ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ ،‬زوي ﺑﺎ ادﻋﺎي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺑﻮدن و ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪن ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻳﻬﻮد و ﺑﺮدن‬
‫آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋﻮد ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﻓﺮا رﺳﻴﺪن دوران ﺻﻠﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻞ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ و ﺷﺮق )و ﺗﺎ دوردﺳﺖﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻬﺴﺘﺎن‪،‬‬
‫ﻫﺎﻣﺒﻮرگ و ﺣﺘﺎ آﻣﺴﺘﺮدام‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺳﭙﻴﻨﻮزا را ﻃﺮد ﻛﺮد( ﺑﻪ ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش در آورد‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﺪ وي ﺑﺮاي اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺎﺑﺎﻻ ﺑﻮده ‪ -‬ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ دوﺑﺎره در ﻣﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻢ‬

‫ﭘﻳﺭﻭﺍﻥ ﻭﻳﻠﻳﺎﻡ ﻣﻳﻠﺭ‪1. Millerite‬‬

 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺷﮕﻔﺖآور ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﺗﺎزه و اﺣﻴﺎﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺪوﻧﺎ‪ ١‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ -‬و رﺳﻴﺪن زوي از‬
‫ﺳﻮي دﺳﺘﻪﻫﺎي ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﻳﻬﻮدي از ﺧﺎﻧﻪاش در ازﻣﻴﺮ ﺗﺎ ﺳﺎﻟﻮﻧﻴﻜﺎ‪ ،‬ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ و‬
‫ﺣﻠﺐ‪ ٢‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺷﺪ‪) .‬ﺧﺎﺧﺎم اورﺷﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺖ ﭼﻮن ﺑﺎ ادﻋﺎﻫﺎي ﻧﺎﺟﻴﺎن‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻳﻬﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دردﺳﺮ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ (.‬زوي ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺷﻌﺒﺪهﺑﺎزيﻫﺎي ﻛﺎﺑﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺎم ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ »ﻣﺎﺷﻴﺢ« ﻳﺎ »ﻣﺴﻴﺢ« ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻛﻠﻤﻪﻫﺎي ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﻋﺒﺮي رﻣﺰﮔﺸﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻮدش و ﺑﻲﮔﻤﺎن دﻳﮕﺮان را ﻧﻴﺰ ﻗﺎﻧﻊ ﺳﺎزد ﻛﻪ‬
‫او ﻫﻤﺎن ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺮﻳﺪان وي ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه‪:‬‬

‫ﻧﺎﺗﺎن‪ ٣‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ ﻛﺮده و ﺷﺒﺘﺎي زوي ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ‬

‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ روشﻫﺎي او اﺻﻼح ﻧﻜﻨﺪ در زاﻳﺎن و اورﺷﻠﻴﻢ راﺣﺘﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ و ﺷﺮﻣﮕﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺟﺎوداﻧﻪ ﺧﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ راه ﺗﻮﺑﻪاي‬
‫ﺑﺎز ﺷﺪه ﻛﻪ از زﻣﺎن آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪن ﺟﻬﺎن ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي دﻳﺪه‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﺷﻔﺘﮕﻲ »ﻫﻮادار ﻣﻴﻠﺮ« ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺳﻜﻮﻻرﻫﺎ و اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ در ﺑﮕﻮ و‬

‫ﻣﮕﻮﻫﺎي و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ آن را زﻳﺮ ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺸﻴﺪه و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺎ از رﺧﺪادﻫﺎ‬
‫آن دوران اﺳﻨﺎد ﺧﻮﺑﻲ دارﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪي ﻋﻨﺎﺻﺮ از ﻳﻚ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )و‬
‫ﻳﻚ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ دروغ( ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﻳﺪان ﻓﺪاﻳﻲ ﺷﺒﺘﺎي ﺑﻪ ﺑﺮاﺑﺮي وي ﺑﺎ ﻳﺤﻴﻲ‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺪ دﻫﻨﺪه اﺷﺎرهﻛﺮده ﻛﻪ ﺧﺎﺧﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻳﺰﻣﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻧﺎﺗﺎن ﻏﺰه ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺷﺒﺘﺎي وي را ﻏﺸﻲ و ﻛﺎﻓﺮ ﺧﻮاﻧﺪه و او را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻫﻮاداران ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺷﺒﺘﺎي ﻧﻴﺰ آنﻫﺎ را ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲﻫﺎ و‬
‫ﻫﻤﺎﻳﺶﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻫﻢ ﻳﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻔﺮي درﻳﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﺗﺒﻠﻴﻎ در ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻲ ﺷﺒﺘﺎي دﺳﺘﺨﻮش‬

‫ﻣﺩﻭﻧﺎ ﺍﺯ ﺩﻫﻪ ‪ ١٩٩٠‬ﺟﺫﺏ ﺁﻣﻭﺯﻩ ﻫﺎی ﮐﺎﺑﺎﻻ ﮔﺷﺗﻪ ﺍﺳﺕ ‪1. Madonna‬‬
‫‪2. Smyrna to Salonika, Constantinople, and Aleppo‬‬
‫‪3. Nathan‬‬

‫‪٢١٢‬‬
 ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ دﻳﻦ‬

‫اﻣﻮاج ﺗﻮﻓﺎﻧﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل او اﻣﻮاج را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﺮد و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺮكﻫﺎ او را‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬زﻧﺪان وي ﺑﺎ آﺗﺶ اﻟﻬﻲ روﺷﻦ و ﺑﺎ ﺑﻮي ﺧﻮﺷﻲ ﺧﻮﺷﺒﻮ ﮔﺮدﻳﺪ )و ﻳﺎ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﺳﻨﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻫﻴﭻﻛﺪام از اﻳﻦﻫﺎ رخ ﻧﺪاده اﺳﺖ(‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ و در‬
‫ﺑﺎزﺗﺎب ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎر ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ،‬ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻧﺎﺗﺎن و ﺷﺒﺘﺎي ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫آﻣﻮزه ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﻮرات و ﻛﺮدار ﻧﻴﻚ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻴﻬﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن آنﻫﺎ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮرات و رﻓﺘﺎر ﺧﻮب ﺧﻮد از ارﻛﺎن اﺻﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎن از ﻫﺮ ﺟﻨﺒﻪاي ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺿﺪ ﺷﺒﺘﺎي در اورﺷﻠﻴﻢ ﻳﻚ ﺑﺎر ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ اﮔﺮ ﻣﻌﺠﺰهاي ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﺛﺒﺎت ﻳﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪاي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﺑﺎ ﺧﻮﺷﻲ از ﺧﻮد‬
‫ﺑﻴﺨﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻫﺮ ﭼﻪ را داﺷﺘﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ و آﻣﺎده ﭘﻴﺮوي از او در‬
‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋﻮد ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در آن زﻣﺎن اوﻟﻴﺎي اﻣﻮر اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري در ﺳﺮوﻛﻠﻪ زدن ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎآراﻣﻲﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻗﻠﻴﺖﻫﺎي ﺗﻌﻤﻴﺪي داﺷﺘﻪ )و ﺗﺎزه در روﻧﺪ ﺑﻪ زور ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﺮت‬
‫از دﺳﺖ وﻧﻴﺰيﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ( و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻨﺶﻫﺎي ﻓﺮﺿﻲ روﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﺗﺮ ﻛﻨﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را درﻳﺎﻓﺘﻪ اﮔﺮ ﺷﺒﺘﺎي ادﻋﺎي ﭘﻬﻨﻪي ﮔﺴﺘﺮدهاي از اﺳﺘﺎن‬
‫ﭘﻠﺴﺘﻴﻦ )ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ( را داﺷﺖ ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد وﻟﻲ ﺑﺎ ادﻋﺎي ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺑﺮ ﻫﻤﻪي ﺷﺎﻫﺎن ﭘﺲ او‬
‫ﻏﻴﺮ از ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮي ﻏﻴﺮدﻳﻨﻲ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ او ﺑﻪ‬
‫ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎر آنﻫﺎ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮدن او ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺮاﺟﻊ دﻳﻨﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪،‬‬
‫ﻧﻴﺰ زﻳﺮﻛﻲ ﺧﻮد را داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ اﻋﺪام اﻳﻦ ﻓﺮد ﺳﺮﻛﺶ رﻫﻨﻤﻮد داده ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا‬
‫ﺧﻮن ﻣﺮﻳﺪان او ﺑﻪ ﺟﻮش آﻣﺪه و »دﻳﻨﻲ ﺗﺎزه ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺘﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﮔﺮدان ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺷﺒﺘﺎي‪،‬‬
‫ﻧﻬﻴﻤﻴﺎه ﻛﻮﻫﻦ‪ ١‬ﻧﺎﻣﺪار ﺑﻪ ﺳﺘﺎد وزﻳﺮ ﺑﺰرگ در ادﻳﺮﻧﻪ‪ ٢‬آﻣﺪه و اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ اﺳﺘﺎد‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ وي ﻳﻚ درﻣﺎن ﮔﺮ ﻧﺎﻣﻴﺮا و ﻣﺮﺗﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﺘﺎي ﺑﻪ ﺑﺎرﮔﺎه وزﻳﺮ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ و‬
‫ﺑﻪ وي اﺟﺎزه داده ﺗﺎ ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ از ﻫﻮاداران و دﻋﺎﺧﻮانﻫﺎ از زﻧﺪان ﺑﺪان ﺟﺎ رود‪ ،‬رك و‬

‫‪1. Nehemiah Kohen‬‬

‫‪2. Edirne‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﻬﺭﻫﺎی ﺗﺭﮐﻳﻪ ﺍﻣﺭﻭﺯی‬

‫‪٢١٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫راﺳﺖ از اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺢ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﻪ داوري ﻳﺰدان‪ ١‬ﮔﺮدن ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺗﻴﺮاﻧﺪازان‬
‫دادﮔﺎه او را ﻧﺸﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪ و اﮔﺮ ﺧﺪا ﺗﻴﺮﻫﺎ را ﻣﻨﺤﺮف ﻛﺮد ﺷﺒﺘﺎي راﺳﺖﮔﻮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫رد ﻣﻲﻛﺮد ﻛﺎرش ﺗﻤﺎم ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺑﻮدن را ﻳﻚﺑﺎره ﻛﻨﺎره‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﻬﺎدت ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ و زﻧﺪه ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﺘﺎي زوي‬
‫ﻛﺎري را ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﺮ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار ﺟﺎﻧﺪار ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﷲ ﻳﻜﺘﺎ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ او‬
‫ﺷﻬﺎدت داده و ﺷﻐﻞ ﭘﺮدرآﻣﺪي ﻧﺼﻴﺒﺶ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻳﻬﻮديﻧﺸﻴﻦ‬
‫اﻣﭙﺮاﺗﻮري‪ ،‬در ﻣﺮزﻫﺎي آﻟﺒﺎﻧﻲ‪-‬ﻣﻮﻧﺘﻪ ﻧﮕﺮو رﻓﺘﻪ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد در ﻳﻮم ﻛﻴﭙﻮر‪ ٢‬در آن‬
‫ﺟﺎ در ﺳﺎل ‪ 1055‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1676‬ﻣﻴﻼدي( درﺳﺖ در زﻣﺎن ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺷﺎﻣﮕﺎﻫﻲ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﻔﺲﻫﺎي آﺧﺮ را ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬روزﮔﺎرش ﺳﺮ آﻣﺪ‪.‬‬
‫آراﻣﮕﺎه وي‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻌﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﺳﺮدرﮔﻢ وي ﺑﻲدرﻧﮓ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ارﺗﺪاد وي ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺷﺪه ﺗﺎ ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺰرگﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻮدن ﻛﻪ ﺣﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺷﺒﺘﺎي ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻘﻴﻪ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮب اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻛﺮدﻧﺪ او ﺑﻪ ﻋﺮش رﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﻳﺪان راﺳﺘﻴﻦ وي ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ آﻣﻮزهاي »ﻏﻴﺒﺖ« رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ را‬
‫ﺷﮕﻔﺖزده ﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ درﮔﻴﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ و‬
‫ﻧﺎدﻳﺪﻧﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو »ﻧﻤﺮده« وﻟﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه دﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ آﻣﺎده‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﺰرگ او ﺑﺎﺷﺪ‪») .‬ﻏﻴﺒﺖ« ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﺻﻄﻼﺣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪﻫﺎي دﻳﻦدار ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺣﻀﻮر و زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻠﻨﺪ اﻣﺎم دوازدﻫﻢ ﻳﺎ‬
‫»ﻣﻬﺪي« ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ :‬ﻛﻮدﻛﻲ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ در ﺳﺎل ‪ 252‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪873‬‬
‫ﻣﻴﻼدي( از دﻳﺪﮔﺎن ﺑﺸﺮ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن دﻳﻦ ﺷﺒﺘﺎي زوي ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮد رﺳﻴﺪ و ﺗﻨﻬﺎ آﻣﻮزهﻫﺎي آن در ﻳﻚ‬
‫ﻓﺮﻗﻪ اﻟﺘﻘﺎﻃﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه در ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم دوﻧﻤﻪ‪ ٣‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﻳﻬﻮد و ﺑﺎ‬

‫ﺩﺍﻭﺭی ﮐﻪ ﺑﺭﺍی ﺍﺛﺑﺎﺕ ﺑﯽ ﮔﻧﺎﻫﯽ ﺍﺯ ﺭﻭی ﺁﺗﺵ ﺭﺩ ﻣﯽ ﺷﻭﻧﺩ ‪1. Trial by ordeal‬‬
‫‪2. Yom Kippur‬‬
‫‪3. Donme‬‬

‫‪٢١٤‬‬
 ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ دﻳﻦ‬

‫ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬار آن ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪ ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺑﺎﻳﺪ‬
‫داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﻓﺮاواﻧﻲ از آن و از ﺗﻜﻔﻴﺮﻫﺎي دوﺟﺎﻧﺒﻪي ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺳﻨﮕﺴﺎرﻫﺎ و دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﻲ ﻣﺮﻳﺪان اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮕﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ‪ .‬در روزﮔﺎر ﺧﻮد ﻣﺎ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ آﻳﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﻗﻪ ﺧﺎﺳﻴﺪﻳﻢ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺧﺒﺪ‪ ١‬اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﻟﻮﺑﺎوﻳﭻ‪ ٢‬ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻨﭽﻢ اﺳﻜﻴﻨﺴﻮن‪ ٣‬رﻫﺒﺮي ﻣﻲﻛﺮده و )ﮔﻤﺎن ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ( رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻣﻠﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮگ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮد در ﺑﺮوﻛﻠﻴﻦ در ‪ 1994) 1373‬ﻣﻴﻼدي( دوراﻧﻲ ﺑﺮاي آﻣﺮزﻳﺪه ﺷﺪن آﻏﺎز‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ دم و ﻟﺤﻈﻪ ﻫﻨﻮز رخ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬در ‪ 1983) 1362‬ﻣﻴﻼدي( ﻛﻨﮕﺮه‬
‫اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ »روز« رﺳﻤﻲ ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر اﺳﻜﻴﻨﺴﻮن ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﻳﻬﻮدي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ »راه ﻛﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ«‬
‫ﻧﺎزيﻫﺎ را ﻛﻴﻔﺮ و ﻋﺬاﺑﻲ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ در ﺗﺒﻌﻴﺪ دور از اورﺷﻠﻴﻢ ﻣﻲداﻧﺪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﮔﺘﻮﻫﺎ را ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و ﻳﻚ دﻳﺪهﺑﺎن در دروازه ﻗﺮار‬
‫داده ﻛﻪ ﻛﺎر او ﻫﺸﺪار ﺑﻪ دﻳﮕﺮان در ﺻﻮرت رﺳﻴﺪن ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺢ اﺳﺖ‪) .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ‬
‫دﻳﺪهﺑﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪاﻧﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻢ ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »ﻳﻚ ﺷﻐﻞ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ«‪ (.‬در ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺒﻪدﻳﻦﻫﺎ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ دﻳﻦ ﺑﺸﻮد ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫اﺣﺴﺎس اﻧﺪﻛﻲ از دﻟﺴﻮزي را داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺎر و ﺟﻨﺠﺎل ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺪاﺣﺎن‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪه ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از او‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻣﺴﻴﺢ و‬
‫اﻣﺎم زﻣﺎن آنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﺎﻛﺮاﻧﻪ و ﺑﺎ ﺗﺮس ﻣﻨﺘﻈﺮش ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1. Chabad‬‬
‫‪2. Lubavitcher‬‬
‫‪3. Menachem Schneerson‬‬

‫‪٢١٥‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺰده‬

‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در‬

‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺳﺪه ﭘﺲ از آن ﻛﻪ ﺟﻮزف اﺳﻤﻴﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲﻫﺎ را ﺑﻪ‬

‫دام ﺧﺸﻮﻧﺖ و دﻳﻮاﻧﮕﻲ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺗﺎ اﻓﺴﺎرﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﮔﺮدد‪،‬‬
‫آواي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﮔﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ در اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺸﻴﺶ ﺳﻴﺎه ﺟﻮان ﺑﻪ ﻧﺎم دﻛﺘﺮ‬
‫ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ ﻛﻴﻨﮓ‪ ١‬آﻏﺎز ﺑﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﻴﺮوان او ‪ -‬ﻧﻮادﮔﺎن ﻣﺎﻧﺪه از ﻫﻤﺎن‬
‫ﺑﺮدهداري ﻛﻪ ﺟﻮزف اﺳﻤﻴﺖ و ﻫﻤﻪي دﻳﮕﺮ ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﺎ ﮔﺮﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ آزاد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ ﺑﻴﺨﺪا ﺳﺮاﺳﺮ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎ او را ﺑﺨﻮاﻧﻢ ﻳﺎ ﻧﻮارﻫﺎي ﺿﺒﻂ ﺷﺪهي ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي او را ﺑﺸﻨﻮم‬
‫ﺑﺪون ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪن اﺣﺴﺎﺳﺎت ژرف‪ ،‬از آن دﺳﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻳﻪ‬
‫رﻳﺨﺘﻦ اﺷﻚ ﺷﻮد‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻛﻴﻨﮓ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﺮوﻫﻲ از آﺧﻮﻧﺪﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ از او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﺎ ﺧﻮدداري و »ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ« ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ -‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪» -‬ﻧﺎﻣﻪاي از زﻧﺪان ﺑﻴﺮﻣﻨﮕﺎم‪ «٢‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ اﻟﮕﻮﻳﻲ از ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي ﺟﺪﻟﻲ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮردي ﺳﺮد و اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﮔﺸﺎده و ﺑﺎ ﺑﺎوري اﺳﺘﻮار ﺳﻴﺮاب ﻧﺸﺪه اﻳﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﻫﻨﻮز زﻧﺪه ﺑﻮده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻧﺎدادﮔﺮي و ﺑﻲﻋﺪاﻟﺘﻲ ﭼﺮﻛﻴﻦ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1. Dr. Martin Luther King‬‬

‫‪2. Letter from Birmingham Jail‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﺑﺮﻧﺶ‪١‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪي ﺳﻪ ﺟﻠﺪي ارزﺷﻤﻨﺪ از دﻛﺘﺮ ﻛﻴﻨﮓ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺗﻴﻠﻮر‬

‫ﻛﻨﻌﺎن‪٢‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻫﻢ داراي ﻧﺎمﻫﺎي ﺟﺪاﻳﻲ آبﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺘﻮن آﺗﺶ و در ﻛﺮاﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﭘﺮ ﺗﺼﻨﻊ و ﭘﻮﭼﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﺮﻳﺪان ﺧﻂ و ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻳﺎدآور داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ آن را ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ -‬داﺳﺘﺎن‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻓﺮﻋﻮن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »ﺑﮕﺬار ﻣﺮدم ﻣﻦ ﺑﺮوﻧﺪ« آﻏﺎز‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﭘﺸﺖ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ ﻛﻴﻨﮓ ﺳﺘﻤﺪﻳﺪﮔﺎن را اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺸﻴﺪه‬
‫و آﮔﺎه ﺳﺎﺧﺘﻪ و آﺑﺮوي ﺳﺘﻤﮕﺮ را ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ رﻫﺒﺮي دﻳﻨﻲ ﺧﺠﺎﻟﺖزده‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ وي ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺧﺎﺧﺎم آﺑﺮاﻫﺎم ﻫﻴﺸﻞ‪ ٣‬ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» ،‬اﻣﺮوز در ﻛﺠﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ آواﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اﺳﺮاﻳﻴﻞ را ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ؟« ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ ﻛﻴﻨﮓ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه اﻣﺮﻳﻜﺎ را ﺑﺨﻮد واﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎ داﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﺎ را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﻫﻤﻪ ﺗﺮﺳﻨﺎكﺗﺮ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ آﺧﺮﻳﻦ ﺷﺐ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻴﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎر وي ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺮدم و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ دوﻟﺖﻫﺎي ﻟﺠﻮج‬
‫ﻛﻨﺪي‪ ۴‬و ﺟﺎﻧﺴﻮن‪ ۵‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪه و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻣﻤﻔﻴﺲ‪ ،‬اﻳﺎﻟﺖ‬
‫ﺗﻨﺴﻲ‪ ۶‬ﺑﻮد ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ از اﻋﺘﺼﺎﺑﻲ از آﺷﻐﺎل ﺟﻤﻊ ﻛﻦﻫﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﻬﺮ ﻛﻪ ﺑﺮ روي‬
‫ﭘﺎرﭼﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ »ﻣﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ آدم ﻫﺴﺘﻢ‪ «،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در روي ﻣﻨﺒﺮ در‬
‫ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻣﺎﺳﻮن‪ ،٧‬ﻛﺸﻤﻜﺶ دراز ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ را دوﺑﺎره ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﮔﻔﺖ‪» ،‬وﻟﻲ اﻛﻨﻮن دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬ﻫﻤﻪ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪه ﺗﺎ او‬
‫اداﻣﻪ دﻫﺪ‪» .‬ﭼﻮن ﻣﻦ در ﺑﺎﻻي ﻛﻮه ﺑﻮدهام؛ و ﺑﻲﺧﻴﺎل ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎن دﻳﮕﺮ‬
‫دوﺳﺖ دارم زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻠﻨﺪ و ﻃﻮﻻﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻋﻤﺮ دراز ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮدش را دارد‪ .‬وﻟﻲ‬
‫اﻛﻨﻮن ﻧﮕﺮان آن ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا را اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ .‬و او ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫اﺟﺎزه داده ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﻛﻮه ﺑﺮوم‪ .‬آن ﺳﻮ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﻢ‪ .‬و ﻣﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋﻮد را دﻳﺪم‪ .‬ﻫﺮ‬

‫‪1. Taylor Branch‬‬

‫‪2. Parting the Waters, Pillar of Fire, and At Canaan's Edge‬‬
‫‪3. Abraham Heschel‬‬
‫‪4. Kennedy‬‬
‫‪5. Johnson‬‬
‫‪6. Memphis, Tennessee‬‬
‫‪7. Mason Temple‬‬

‫‪٢١٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭼﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ آن ﺟﺎ ﺑﺒﺮم‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ‪}/‬اﻛﻨﻮن‪ ،‬اﻣﺸﺐ{ ﺷﻤﺎ ﺧﻮد‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮده ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋﻮد ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﺳﻴﺪ!« ﻫﺮ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ آن ﺷﺐ آن ﺟﺎ ﺑﻮده آن را ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﺟﺮﺋﺖ ﺑﮕﻮﻳﻢ‬
‫ﭼﻮن ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ از آن دم و ﻟﺤﻈﻪ ﻋﺎﻟﻲ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮداﺷﺖﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎز آن را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﻌﺪي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ اﺣﺴﺎس را از دﺳﺖ دوم ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮد ﮔﻮش‬
‫دادن ﺑﻪ آواز ﻧﻴﻨﺎ ﺳﻴﻮان‪ ١‬اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن ﻫﻔﺘﻪ وﺣﺸﺘﻨﺎك آﻫﻨﮕﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﺎم‬
‫»ﭘﺎدﺷﺎه ﻋﺸﻖ ﻣﺮد‪ «٢.‬ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺳﻮزﻧﺎك ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺮدن‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮي از داﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﺎ ﺑﺮ روي ﻛﻮه ﻧﻴﺒﻮ و ﺟﺎن ﻛﻨﺪﻧﻲ ﺳﺨﺖ در ﺑﺎغ ﺟﺘﺴﻤﺎﻧﻲ‪ ٣‬را‬
‫در ﺧﻮد دارد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻳﻜﻲ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪي‬
‫وي ﺑﻮده‪ ،‬ﻳﻜﻲ از آن ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺟﺮا ﻛﺮده‪ ،‬از ﺗﺄﺛﻴﺮ آن‬
‫اﻧﺪﻛﻲ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﭼﻴﺰي دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﻨﺠﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻟﻐﺰش ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي او ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻨﮓ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻮﺳﺎ آورده ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﻛﻨﺎﻳﻪآﻣﻴﺰ و‬
‫ﻧﻤﺎدﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﻮر در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي وي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ﻧﺴﺨﻪ او از اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﻴﻔﺮ ددﻣﻨﺸﺎﻧﻪ و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي در ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي دﺳﺘﻪ‬
‫ﺟﻤﻌﻲ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖﻫﺎي وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻛﻮدﻛﺎن و‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪن ﺟﺎدوﮔﺮان ﻧﻴﺰ ﺧﺒﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮارﺷﺪه و ﺑﺮاي دﻳﻦ ﻣﻮرد آزار ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ او ﻧﻪ ﻧﻮﻳﺪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻪي دﻳﮕﺮان داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪﺷﺪه ﺗﺎ ﻣﺮدﻣﺎن دﻳﮕﺮ را‬
‫ﻛﺸﺘﻪ و اﻣﻮال آﻧﺎن را ﭼﭙﺎول ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ و ﺑﻲرﺣﻤﻲ ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬ﻛﻴﻨﮓ ﺑﺎ‬
‫اﻟﺘﻤﺎﺳﻲ ﻋﺎﺟﺰاﻧﻪ از ﻣﺮﻳﺪان ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ دم ﺑﻪ ﭼﻴﺰي دﮔﺮﮔﻮن‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ آﻣﻮزﮔﺎر اﺧﻼﻗﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺟﻬﺎن آن ﺳﻮي ﻛﺮاﻧﻪﻫﺎي‬
‫درﻳﺎي‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﻛﻴﻨﮓ ﻗﺎﺗﻞ ﺧﻮدش را ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ :‬ﺟﺰﻳﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ وي را ﺑﻲﻋﻴﺐ و ﻋﺎﻟﻲ ﺳﺎزد اﻋﻼم ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1. Nina Simon‬‬

‫‪2. The King of Love Is Dead‬‬
‫‪3. Garden of Gethsemane‬‬

‫‪٢١٨‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫وﻟﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲ و ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن او و »ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﻳﻴﻞ« را ﻧﺸﻮد ﺑﻴﺶ از ﻧﺸﺎن‬
‫آﻧﺎﺑﺎﻳﺲ‪١‬‬ ‫داد‪ .‬اﮔﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﻮري ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺮدم از داﻣﺎن ﻣﺎدران رواﻳﺖﻫﺎي داﺳﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﮔﺰﻧﻔﻮن‪ ٢‬و ﺳﻔﺮﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪهي درﻳﺎﻳﻲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲﻫﺎ از دﻳﺪﮔﺎه ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﮔﻮش ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آن رواﻳﺖ ﺗﻤﺜﻴﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺻﻮرت اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ درﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت »ﻛﺘﺎب ﺧﻮب« ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ارﺟﺎع ﺑﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺸﺘﺮك‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻼحﻃﻠﺒﻲ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدي از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﻮاداران آن ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ دﻫﻨﺪهي ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻳﻚ‬
‫ﺧﺪاي ﻛﻮﺗﻪ اﻧﺪﻳﺶ و ﺧﻮﻧﺨﻮار و ﻛﻴﻨﻪﺗﻮز و ﺗﺮﺷﺮو دارد ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺶ ﺳﺮ‬
‫ﺟﺎﻳﺶ اﺳﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ )وﻳﮋﮔﻲ ﻋﺎﻟﻲ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﻫﺎ(‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﭼﺴﺒﺎﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻢ در اﻳﻦ دو ﻫﺰار ﺳﺎل آﺧﺮي داراي روزﻧﻪﻫﺎي اﻣﻴﺪ ﺑﺎ‬
‫اﺷﺎرهﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺸﺶ‪ ،‬ﺑﺮه و ﻣﻴﺶ و ﻏﻴﺮه دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻇﺎﻫﺮي و‬
‫ﺻﻮري اﺳﺖ ﺗﺎ واﻗﻌﻲ‪ ،‬زﻳﺮا ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ و ﻋﺬاب اﺑﺪي را ﺗﻨﻬﺎ در‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪات ﮔﺰارش ﺷﺪه از ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﺧﺪاي ﻣﻮﺳﺎ ﺑﻪ ﻗﺒﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﺧﻮدش ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞﻋﺎم و ﻃﺎﻋﻮن و ﺣﺘﺎ ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﭘﺲ از آن ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدهﺷﺪه و ﺳﻨﮓ ﺑﺮ روي آنﻫﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻛﻠﻲ آنﻫﺎ را رﻫﺎ ﻛﺮده ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮدن ﻓﺮزﻧﺪان ﻛﺎﻣﻴﺎب و ﭘﻴﺮوز آﻧﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﻳﺎد آورد‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﻇﻬﻮر ﺷﺎﻫﺴﻮار ﺻﻠﺢ‪ ٣‬ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﺳﺨﻨﻲ از اﻧﺪﻳﺸﻪ ارواﺣﻲ ﻛﻴﻔﺮ و‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ آﺗﻲ ﻣﺮدﮔﺎن ﻧﻤﻲﺷﻨﻮﻳﻢ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ ﻳﺎوهﺳﺮاﻳﻲﻫﺎي ﻳﺤﻴﻲ ﺗﻌﻤﻴﺪ دﻫﻨﺪه‪ ،‬آﺷﻜﺎر‬
‫ﮔﺸﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا ﺳﺨﻨﺎن آرام ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ‬
‫در آﺗﺶ ﺟﺎودان ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﻮﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻨﻮر آﺧﻮﻧﺪﻫﺎي ﺳﺎدﻳﺴﻤﻲ ﺗﺎ‬
‫ﻛﻨﻮن ﻫﻴﺰم ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده و ﻧﻘﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي آﺗﺸﻴﻦ اﺳﻼم را ﺷﻜﻞ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻫﻴﭻ زﻣﺎﻧﻲ دﻛﺘﺮ ﻛﻴﻨﮓ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﮕﺎره و ﻋﻜﺴﻲ از او وﺟﻮد دارد ﻛﻪ آرام در‬

‫‪1. Anabasis‬‬ ‫ﮐﺗﺎﺏ ﻫﻔﺕ ﺟﻠﺩی ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﮐﻪ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺁﻧﺎﻥ ﮔﺯﻧﻔﻭﻥ ﺁﺗﻧﯽ ﺍﺳﺕ‬
‫‪2. Xenophon‬‬ ‫ﺗﺎﺭﻳﺦﻧﮕﺎﺭ ﻳﻭﻧﺎﻧﯽ )‪ ٤٣٠-٣٥٤‬ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ(‬
‫‪3. Prince of Peace‬‬ ‫ﻋﻳﺳﺎﻣﺳﻳﺢ‬

‫‪٢١٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﺘﺎبﻓﺮوﺷﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﻨﻪ ﺷﻜﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﭼﺎﻗﻮي ﻳﻚ آدم دﻳﻮاﻧﻪ ‪ -‬ﺣﺘﺎ‬
‫درﺑﺎره ﻛﻴﻔﺮ و اﻧﺘﻘﺎم در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻳﺎ ﭘﺲ از آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او آﺳﻴﺐزده ﻳﺎ دﺷﻨﺎم‬
‫داده ﺳﺨﻨﻲ ﻧﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪ اﻋﻤﺎل آﻧﺎن ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻲ ددﻣﻨﺸﺎﻧﻪ و‬
‫ﺣﻤﺎﻗﺖ ﺧﻮد آنﻫﺎ را ﻧﮕﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺣﺘﺎ ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ اﺗﻬﺎمﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ وارد ﺷﺪه ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه اﻧﺴﺎن‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد اﺗﻬﺎم ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ وﻟﻲ او ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو از ﺟﺎﻳﮕﺎه وي ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮان ﺑﺰرگ دﻳﻨﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻘﻴﻪ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮده و ﺷﺎﻳﺪ در ﺗﺰ دﻛﺘﺮاي ﺧﻮدش دزدي ﻛﺮده و دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ آﺷﻜﺎري ﺑﻪ‬
‫ﻣﺸﺮوب و زﻧﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﻮان ﺗﺮ از زن ﺧﻮدش ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وي آﺧﺮﻳﻦ ﺷﺎﻣﮕﺎه‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﺧﻮشﮔﺬراﻧﻲ ﻣﻴﮕﺴﺎري ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر وي را‬
‫ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ )اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺬﻫﺒﻴﻮن را آﺷﻔﺘﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺷﺮط دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺑﺰرگ اﺧﻼﻗﻲ ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ اﺧﻼﻗﻲ واﻻ ﻧﻴﺴﺖ‪(.‬‬
‫وﻟﻲ اﮔﺮ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻛﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺸﺎن دادن ﺗﺄﺛﻴﺮ دﻳﻦ در آزادي و ﺗﻌﺎﻟﻲ ﮔﺴﺘﺮش داده ﺷﻮد‪ ،‬آن ﮔﺎه ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ‬
‫ادﻋﺎﻫﺎي ﺑﺰرگﺗﺮ را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﻲ اﻳﻦ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎه را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮدﮔﻲ‪ ،‬اﺳﻴﺮ ﺷﺪن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﻋﻮن ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ دوﻟﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﻴﺤﻲ در ﻳﻚ ﺳﻪ ﮔﻮش ﻳﺎ ﻣﺜﻠﺚ از ﻛﺮاﻧﻪﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ اﻓﺮﻳﻘﺎ‬
‫ﺗﺎ ﻛﺮاﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎﺣﻠﻲ ﺷﺮق اﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﭘﺎﻳﺘﺨﺖﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎي‬
‫ﺑﺴﻴﺎري »ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ« راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪي دﻳﻦﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ در ﺟﻬﺎن اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺑﺰرگ و ﻣﺰﺧﺮف را ﻣﻘﺪس داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﺮاي زﻣﺎن درازي ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﻋﺘﺮاض ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از‬
‫دﻳﻦ ﺷﻨﻴﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪) .‬در ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺗﺠﺎرت ﺑﺮده در ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ و ﺷﻤﺎل‬
‫اﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬آﺷﻜﺎرا ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﻼم ﺗﺄﻳﻴﺪﺷﺪه و اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ (.‬در ﺳﺪه ﻫﻴﺠﺪهام‪ ،‬ﺷﻤﺎر‬

‫‪٢٢٠‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫اﻧﺪﻛﻲ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ و اﻋﻀﺎي ﻓﺮﻗﻪ ﻛﻮﻳﻜﺮﻫﺎ‪ ١‬در اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫آزاداﻧﺪﻳﺸﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻣﺎس ﭘﻴﻦ‪ ،‬آﻏﺎز ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮدهداري ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻣﺎس ﺟﻔﺮﺳﻮن‪ ،‬درﺑﺎره ﺑﻴﺮاه و ﮔﻤﺮاه ﺷﺪن ارﺑﺎب ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮدهداري و ددﻣﻨﺶ‬
‫ﺷﺪن اﻓﺮاد ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪ و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر درﺑﺎره ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺑﻬﺮهﻛﺸﻲ از ﺑﺮدﮔﺎن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎره‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه و ﻧﻮﺷﺖ »ﺑﻪ راﺳﺘﻲ دﻟﻮاﭘﺲ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻢ ﻣﻲ ﺷﻮم‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻳﺎد دادﮔﺮي ﺧﺪا‬
‫ﻣﻲ اﻓﺘﻢ‪ «.‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﻲ ﺑﻮدن ﺑﻲﺧﻮد و ﺑﻲرﺑﻂ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ :‬ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮض ﺷﮕﻔﺖزدﮔﻲ ﺧﺪا ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ دادﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در درازﻣﺪت‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﺴﻞ در زﻳﺮ ﺷﻼق و ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ زاده ﺷﺪه‬
‫و از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻨﺪ ﻗﺎدر ﻣﺘﻌﺎل ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ داد ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺪارا ﻛﺮده ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮدهداري ﻛﻢ ﺳﻮد ﺷﺪه و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻣﭙﺮاﺗﻮري اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ از دﺳﺖ آن‬
‫رﻫﺎ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺳﻴﺨﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ اﻟﻐﺎي ﺑﺮدهداري ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫رﻳﺨﺘﻲ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ وﻳﻠﻴﺎم ﻟﻴﻮد ﮔﺎرﻳﺰون‪ ،٢‬ﺳﺨﻨﺮان‬
‫ﺑﺰرگ و ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬار روزﻧﺎﻣﻪ ﻟﻴﺒﺮاﺗﻮر‪ ٣‬ﺑﻮد‪ .‬آﻗﺎي ﮔﺎرﻳﺰون ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻌﻴﺎري ﻣﺮد ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭘﻨﺪﻫﺎي دﻳﻨﻲ وي در آﻏﺎز ﮔﻮش داده‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ آﻳﻪاي ﺧﻄﺮﻧﺎك از اﺷﻌﻴﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ »ﺑﻴﺮون آﻳﻴﺪ و ﺟﺪا ﺷﻮﻳﻴﺪ« )اﻳﻦ آﻳﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺴﺘﺮي ﺑﺮاي‬
‫اﻳﺎن ﭘﺎﻳﺰﻟﻲ‪ ۴‬ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا و ﻣﺘﻌﺼﺐﻫﺎي ﭘﺮﺳﺒﻴﺘﺮي‪ ۵‬در ﺷﻤﺎل اﻳﺮﻟﻨﺪ اﺳﺖ(‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎه‬
‫ﮔﺎرﻳﺰون‪ ،‬اﺗﺤﺎد‪ ۶‬و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه »ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﺮگ« ﺑﻮده و ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ دو‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬او ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﻛﻨﻔﺪارﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪﻃﻠﺒﻲ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻲ‬
‫ﻛﺮد‪) .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮﺗﺮ ﺷﺪ او ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺗﻮﻣﺎس ﭘﻴﻦ را دﻳﺪه و ﻛﻤﺘﺮ ﺳﺨﻨﺮان ﻛﺮده و‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﻚ ﻣﻮاﻓﻖ ﻣﻮﺛﺮ اﻟﻐﺎي ﺑﺮدهداري‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻳﻜﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎنﻫﺎي ﺣﻖ‬

‫‪1. Quakers‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺭﻗﻪﻫﺎی ﺩﻳﻧﯽ ﻣﺳﻳﺣﯽ‬

‫ﻫﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﺭﺟﺳﺗﻪ ﺍﻟﻘﺎی ﺑﺭﺩﮔﯽ‪ ،‬ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪2. William Lloyd Garri son (١٨٠٥-١٨٧٩‬‬
‫‪3. Liberator‬‬
‫‪4. Ian Paisley‬‬ ‫ﻳﮏ ﺳﻳﺎﺳﺗﻣﺩﺍﺭ ﺍﻳﺭﻟﻧﺩی )ﺯﺍﺩﻩ ‪(١٩٢٦‬‬
‫‪5. Presbyterianism‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺭﻗﻪﻫﺎی ﻳﻬﻭﺩی‪-‬ﻣﺳﻳﺣﯽ ﺳﺩﻩ ﻧﺧﺳﺕ ﻣﻳﻼﺩی‬
‫‪6. Constitutional Union Party‬‬ ‫ﺣﺯﺑﯽ ﺳﻳﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎ‬

‫‪٢٢١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫راي زﻧﺎن ﺷﺪ‪ (.‬ﺑﺮده ﻓﺮاري‪ ،‬ﻓﺮدرﻳﻚ داﮔﻼس‪ ،١‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﺘﺎب ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪه و ﺟﮕﺮﺳﻮز‬
‫اﺗﻮﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ‪ ،٢‬ﺑﻮد ﻛﻪ از آﻳﻪﻫﺎي ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت دوري ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺟﺎي آﻧﺎن‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﮔﺸﺖ ﻛﻪ اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﻧﻮﻳﺪﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻋﻼﻣﻴﻪ اﺳﺘﻘﻼل و ﻗﺎﻧﻮن‬
‫اﺳﺎﺳﻲ ﺧﻮدش آﻣﺪه را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪ .‬ﺟﺎن ﺑﺮاون‪ ٣‬ﺷﻴﺮدل ﻛﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻫﻮادار‬
‫ﺳﻨﮕﺪل و ﻧﺘﺮس ﻛﻠﻮﻳﻦ‪ ۴‬آﻏﺎز ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻛﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ داﮔﻼس اﻧﺠﺎم داد‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي‬
‫ﺑﻌﺪي زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﭘﻴﻦ و آزاداﻧﺪﻳﺸﺎن ﺑﻠﻨﺪآوازه دﻳﮕﺮ را در اردوﮔﺎه ارﺗﺶ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ وﻟﻲ دورانﺳﺎز ﺧﻮد ﮔﺮدآوري ﻛﺮده و ﻳﻚ »اﻋﻼﻣﻴﻪ« ﻧﻮ در ‪ 1155‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي‬
‫)‪ 1776‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﺮده ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺗﺮ و‬
‫درﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر واﻗﻊﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﺑﻮده و راه را ‪-‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‪ -‬ﺑﺮاي‬
‫اﻋﻼﻣﻴﻪ آزادي ﺑﺮدﮔﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ۵‬آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬داﮔﻼس درﺑﺎره دﻳﻦ دوﭘﻬﻠﻮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫و در اﺗﻮﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺘﺪﻳﻦﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ارﺑﺎﺑﺎن ﺑﺮدهدار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺧﻮدآﺷﻜﺎر و ﺑﺪﻳﻬﻲ در اﻳﻦ ﺳﺨﻦ اﺳﺖ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﺪاﻳﻲ اﻳﺎﻟﺖﻫﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ از ﺟﻨﻮﺑﻲ‬
‫آﻏﺎز ﮔﺸﺖ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺸﺎن داده و اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻳﺎﻟﺖﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺷﻌﺎر ﻻﺗﻴﻨﻲ‬
‫»دو وﻳﻨﺪﻳﺲ‪ «۶‬ﻳﺎ »ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ« را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ در دوﻣﻴﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‬
‫اﻓﺘﺘﺎﺣﻴﻪ ﺧﻮدش ﺑﺴﻴﺎر دوﭘﻬﻠﻮ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﺳﻮي ﻛﺎرزار دﺳﺖ ﻛﻢ در‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ادﻋﺎ را داﺷﺘﻪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺳﻮ ﺑﻪ ﻧﻘﻞﻗﻮلﻫﺎي‬
‫ﺑﻠﻨﺪ و اﻃﻤﻴﻨﺎنﺑﺨﺶ ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ ﺧﻮدش ﺑﺮاي ادﻋﺎي ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻮدن در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ دودل ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮﺑﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ ارﺟﺎعﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي‬
‫ﻣﻘﺪس ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﺑﻮدن در ﺟﺒﻬﻪ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻤﺒﻮد‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺻﺪور ﺑﻲدرﻧﮓ اﻋﻼﻣﻴﻪ آزادي ﺑﺮدﮔﺎن در ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن در‬
‫ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ‪ ،‬ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻫﺮ دو ﺳﻮ اﺳﺘﺪﻻل را دﻳﻦ دﻳﺪه و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ »ﺑﻬﺮ ﺣﺎل اﻳﻦ‬

‫‪1. Frederick Douglass‬‬ ‫ﺍﺻﻼﺡ ﮔﺭ ﻭ ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺟﺗﻣﺎﻋﯽ ﺁﻓﺭﻳﻘﺎﻳﯽ ‪ -‬ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪(١٨١٨-١٨٩۵‬‬

‫‪2. Autobiography‬‬
‫‪3. John Brown‬‬ ‫ﺁﺯﺍﺩیﺧﻭﺍﻩ ﻭ ﻣﺧﺎﻟﻑ ﺑﺭﺩﻩﺩﺍﺭ ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪(١٨٠٠-١٨٥٩‬‬
‫‪4. Calvinist‬‬
‫‪5. Emancipation Proclamation‬‬
‫‪6. Deo Vindice‬‬

‫‪٢٢٢‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫روزﻫﺎ‪ ،‬روز ﻣﻌﺠﺮه ﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و اﻧﮕﺎر ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاه ﻳﻚ اﻧﻘﻼب ﺳﺮراﺳﺖ ﺑﺎﺷﻢ‪ «.‬اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺳﺨﻦ دوﭘﻬﻠﻮﻳﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم او ﻫﻤﻪي ﻛﻮﺷﺶ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ اﻋﻼﻣﻴﻪ آزاد ﺑﺮدﮔﺎن را ﺻﺎدر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دودلﻫﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدش ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ -‬ﭼﻮن ﺧﺪا آنﻫﺎ را ﺑﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﺗﺤﺎدﻳﻪ‬
‫در آﻧﺘﻲﺗﺎم‪ ١‬ﭘﻴﺮوز ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬در آن روز‪ ،‬ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﺘﻪ در ﺧﺎك اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﺸﺘﺎر ﺗﺮﺳﻨﺎك را ﻳﻚ ﺟﻮري ﻣﻘﺪس و روا‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﻄﻖ‬
‫دﻳﻨﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺸﺘﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻳﻪ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدن آزادي ﺑﺮدهﻫﺎ ﺷﺪ!‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ ﮔﻔﺘﻪ‪» ،‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﺮﺑﺎزان ﺷﻮرﺷﻲ ﺑﺎ ﺷﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫ﻣﺎ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻛﺮده و ﭼﺸﻢ ﺑﺮاه ﻳﺎري ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫اﺳﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻧﻮﻣﻴﺪﻛﻨﻨﺪهﺗﺮ از اﺧﻼص آﻧﺎن در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎﻳﺶ‬
‫ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ «.‬اﮔﺮ ﺳﺮﺑﺎزان ﻳﻮﻧﻴﻔﺮم ﭘﻮش ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي در آوردﮔﺎه اﻧﺘﻲﺗﺎم ﻛﻤﻲ ﺑﺨﺖ و‬
‫ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آن ﮔﺎه ﺷﺎﻳﺪ رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻜﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزان ﺿﺪ ﺑﺮدهداري ﭘﺸﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ از ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ آﮔﺎه ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬او ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺧﺪاي‬
‫ﻣﺘﻌﺎل را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ دﻳﻨﻲ ﻧﭙﻴﻮﺳﺘﻪ و در روزﻫﺎي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﻫﺮدن‪٢‬‬ ‫ﻧﺎﻣﺰدي ﺑﺮاي رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري ﺑﺎ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺗﻀﺎد ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺖ‪ .‬دوﺳﺖ وي‪،‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪهي ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﭘﻴﻦ و وﻟﻮﻧﻲ‪ ٣‬و دﻳﮕﺮ آزاداﻧﺪﻳﺸﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه و‬
‫داراي ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن دوﺳﺘﺎن ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻳﻜﺴﺮه ﻧﺎﺑﺎور ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪان ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻢ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ او ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺪارك ﺑﺴﻴﺎري ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺷﻚ ﮔﺮاﻳﻲ زﺟﺮﻛﺸﻴﺪه ﺑﺎ ﮔﺮاﻳﺸﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا‪-‬اﻧﮕﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ درﺑﺎره‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ در ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮدﮔﻲ از دﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺻﺪﻫﺎ‬

‫‪1. Antietam‬‬
‫‪2. Herndon‬‬
‫‪3. Volney‬‬

‫‪٢٢٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺳﺎل و ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺑﺮدﮔﻲ و ﺑﻪ ﻋﻘﺐ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮاﻧﺪازي ﺑﺮدهداري ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻮد‬

‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻨﮕﻲ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ داد ﺗﺎ ﺑﺨﺶ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲﻫﺎ و آﺳﻴﺐﻫﺎ را ﺧﻨﺜﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺑﺨﺘﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﺧﻮدش‬
‫ﺑﻮﺟﻮد آورده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻦ درﺑﺎره دوران ﻛﻴﻨﮓ ﻧﻴﺰ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﭘﺲ از‬
‫ﺑﺎزﺳﺎزي ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻛﻬﻦ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻧﮋادي و ﺟﺪاﻳﻲ را ﻣﻘﺪس‬
‫داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم و ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه زداﻳﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺣﻘﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮدهداري ﺑﺎز ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻳﺎدﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎز‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﻓﺮاوان )در ﺧﺎك اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬در ﻧﻴﻤﻪ دوم ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ( ﺗﺎﻛﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻮح ﺑﺎ ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻗﺖ‬
‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي واﻗﻌﻲ در ﺟﻬﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم ﺳﻨﺎﺗﻮر اوﺟﻴﻦ ﻣﻚﻛﺎرﺗﻲ‪ ١‬ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﻪ او ﻳﻜﺒﺎر ﺑﻪ ﺳﻨﺎﺗﻮر ﭘﺖ رﺑﺮﺗﺴﻮن‪ - ٢‬ﭘﺪر ﻣﻮﻋﻈﻪﮔﺮ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ‪ -‬ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ از ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻘﻮق ﻣﺘﻌﺎدل ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد‪» ،‬دوﺳﺖ‬
‫دارم ﺑﻪ رﻧﮕﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻢ‪ ،‬وﻟﻲ آﻳﻪﻫﺎي ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲ ﮔﺬارد‪ «.‬واژه‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺧﻮدآﺷﻜﺎر و ﺑﺪﻳﻬﻲ »ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ «٣‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺳﻔﻴﺪ و ﻣﺴﻴﺤﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫درﺳﺖ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻫﺮم اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﺮاي دﻛﺘﺮ ﻛﻴﻨﮓ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده‪ ،‬ﭼﻮن او‬
‫آﺳﻤﺎنﺟﻞﻫﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ را ﺑﻬﺘﺮ از ﻫﺮ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﻨﺪ ﻣﻲداد‪ .‬وﻟﻲ ﮔﺮانﺳﻨﮕﻲ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﺑﻪ او ﻧﻤﻲﺑﺮازﻳﺪ اﮔﺮ ﺧﺸﻜﻪ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن آﻏﺎز ﻛﺮده اﻳﻦ اﻧﺪازه اﺳﺘﻮار ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﻴﻠﻮر ﺑﺮﻧﺶ‪ ۴‬ﻧﺸﺎن داده‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از دوﺳﺘﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻛﻴﻨﮓ‬
‫از ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎ و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ﺳﻜﻮﻻر ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ ﺑﺴﺘﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪي را ﻏﻨﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﭘﺮورش داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ دﻻوراﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺧﺎﻧﻢ رزا ﭘﺎرﻛﺲ‪ ۵‬ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺗﺎ ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ دﻗﻴﻖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﮔﺴﺘﺮده را‬

‫‪1. Eugene McCarthy‬‬

‫‪2. Pat Robertson‬‬
‫‪3. The South‬‬
‫‪4. Taylor Branch‬‬
‫‪5. Mrs. Rosa Parks‬‬

‫‪٢٢٤‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﺳﺎﻣﺎن داده و اﻳﻦ ﻳﺎوران »ﺑﻴﺨﺪا« ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﺑﻪ وﻳﮋه از ﺑﺎﻻي ﻣﻨﺒﺮﻫﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻛﻴﻨﮓ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﻳﻦ ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻛﻴﻨﮓ »واﻛﻨﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ« ﺟﻨﺎح‬
‫راﺳﺖ ﺳﻔﻴﺪ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮوي ﭘﺮ زوري در زﻳﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎﺳﻮن‪-‬‬
‫دﻳﻜﺴﻮن‪ ١‬ﻛﻨﺶ داﺷﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 954‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1575‬ﻣﻴﻼدي( ﻫﻤﻨﺎم دﻛﺘﺮ ﻛﻴﻨﮓ‬
‫آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﻣﻴﺦ ﺑﻪ در ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ وﻳﺘﻨﺮﺑﺮگ‪ ٢‬ﻛﻮﺑﻴﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻮاري اﻋﻼم‬
‫ﻧﻤﻮد‪» ،‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﺟﺎ اﻳﺴﺘﺎده و ﻛﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻜﻨﻢ‪ «،‬وي ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي‬
‫روﺷﻦاﻧﺪﻳﺸﻲ و ﺷﺠﺎﻋﺖ اﺧﻼﻗﻲ را اﻋﻼم ﻧﻤﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎراﻧﻪي ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺗﺮس ﺷﺪﻳﺪي از ﺻﺎﻋﻘﻪي ﺧﻄﺎ رﻓﺘﻪ و ﺟﺎن ﺑﺪر ﺑﺮدن‬
‫آﻏﺎز ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﺟﻠﻮ رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮدي ﻣﺘﻌﺼﺐ و ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻮد و ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ آزارﮔﺮ دﮔﺮﮔﻮن ﮔﺸﺖ و ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﺳﺮزﻧﺶﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻛﺮده‪،‬‬
‫ﺿﺠﻪﻫﺎي دردﻧﺎﻛﻲ درﺑﺎره ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻛﺸﻴﺪه و ﺷﺎﻫﺰادهﻫﺎي آﻟﻤﺎﻧﻲ را ﻓﺮاﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺷﻮرﺷﻴﺎن ﺑﻲﭼﻴﺰ را ﺑﺎ ﻟﮕﺪ ﻟﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ ﻛﻴﻨﮓ ﺑﺮ روي ﭘﻠﻪﻫﺎي ﻳﺎدﻣﺎن‬
‫آﻗﺎي ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ اﻳﺴﺘﺎد و ﺗﺎرﻳﺦ را دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎرا ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺳﺎزﮔﺎر‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﮔﺮدن او ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ او ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ او ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ‬
‫اﻧﺴﺎنﮔﺮاي ﭘﺮ ﻣﻐﺰ ﻛﻨﺶ ﻛﺮده و ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﻣﺶ را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮي ﻳﺎ ددﻣﻨﺸﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬او ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺮدﺑﺎري ﻛﺮده و ﻣﺎﺗﺮك او ﭘﻴﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﻤﻲ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ اﻟﻬﻴﺎﺗﻲ دارد ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ آن ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺮوي‬
‫ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن اﻧﮕﻴﺰه ﺿﺪ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﺗﺮك ﻛﻴﻨﮓ را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺮاي داوري و‬
‫ﻗﻀﺎوت درﺑﺎره ﻧﻘﺶ دﻳﻦ در زﻧﺪﮔﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻫﻤﻪي ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮك و ﻣﻴﺮاث را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آﻣﺪﮔﺎن آزاداﻧﺪﻳﺸﺎن و ﻧﺪاﻧﻢﮔﺮاﻳﺎن و‬

‫‪1. Mason-Dixon line‬‬ ‫ﻣﺭﺯی ﻧﻘﺷﻪﺑﺭﺩﺍﺭی ﺷﺩﻩ ﻣﻳﺎﻥﺳﺎﻝﻫﺎی ‪ ١٧٦٣-٦٧‬ﺑﻭﺩﻩ ﮐﻪ ﺑﺭﺍی ﺩﺭﮔﻳﺭی ﻣﻳﺎﻥ ﮐﻠﻧﯽﻫﺎی‬
‫ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ ﻭ ﺍﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ‬
‫‪2. Wittenberg‬‬

‫‪٢٢٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﺗﻮان ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻧﺲ و ﺑﺨﺖ‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ آزاداﻧﺪﻳﺶ ﻳﺎ ﺳﻜﻮﻻر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دﻳﺪﮔﺎه در ﻓﻀﺎي ﻧﺎدادﮔﺮ و‬
‫ﺑﻲﻋﺪاﻟﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺖ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﺧﻤﻴﺮﻣﺎﻳﻪي اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺿﺪ ﺑﺮدهداري ﻳﺎ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻃﻮر آﻣﺎري ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺷﺎﻧﺲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﺮدهداري ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫آﻣﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻮده و اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﺮا ﭘﻴﺮوزي‬
‫ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ دادﮔﺮاﻧﻪ ﺳﺎده ﻣﺪتﻫﺎ ﺑﻪ درازا ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ از آن آﮔﺎﻫﻢ اﻣﺮوزه ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮري ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز در آن‬
‫ﺑﺮدهداري وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ آن ﻛﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮآن ﭘﺸﺖ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﭘﺎﺳﺦ‬
‫دﻧﺪانﺷﻜﻨﻲ‪ ،‬از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روزﻫﺎي اﻧﻘﻼب را ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺎ ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻣﺎس‬
‫ﺟﻔﺮﺳﻮن و ﺟﺎن آداﻣﺰ داده ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﺷﺨﺺ ﺑﺮدهدار‪ ،‬ﭘﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺮ ﺗﺮﻳﭙﻮﻟﻲ‪ ١‬در‬
‫ﻟﻨﺪن ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ او و ﻫﻤﺪﺳﺘﺎن ﻣﻘﺘﺪر و ﺑﺮﺑﺮش ﭼﻪ ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻲﻫﺎ ﻋﺒﻮري از ﺗﻨﮕﻪ ﺟﺒﻞاﻟﻄﺎرق را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻠﻮاﻧﺎن و ﻣﺴﺎﻓﺮان‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ را اﺳﻴﺮ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪) .‬اﻣﺮوزه ﺑﺮآورد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 909‬ﺗﺎ ‪ 1159‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1530‬ﺗﺎ ‪ 1780‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن و‬
‫دوﻳﺴﺖ و ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار اروﭘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮه ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ (.‬اﻳﻦ ﮔﺰارﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺟﻔﺮﺳﻮن ﺑﻪ ﻛﻨﮕﺮه ﻓﺮﺳﺘﺎد‪:‬‬

‫ﺳﻔﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭘﺎﺳﺦ داده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺪﺳﺖ اﻧﺒﻴﺎ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬاري ﺷﺪه و در‬
‫ﻗﺮآن ﻧﻴﺰ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺷﺎن ﮔﻮش ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر‬
‫ﺑﻮده و اﻳﻦ ﺣﻖ و وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ آنﻫﺎ ﺟﻨﮓ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ و‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ را ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻫﺮ ﻛﺴﻲ را ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺮده درآورﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1. Tripoli‬‬

‫‪٢٢٦‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﺳﻔﻴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﺳﭙﺲ از ﺑﻬﺎي ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺮاي آزادي اﺳﻴﺮان‪ ،‬ﺑﻬﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﺑﺮاي آدم دزدي و دﺳﺖ آﺧﺮ وﻟﻲ ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺮاﺑﺮي از ﺣﻖ ﻛﻤﺴﻴﻮن ﺧﻮدش در اﻳﻦ‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪) .‬ﺑﺎز ﻫﻢ دوﺑﺎره دﻳﻦ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب راز ﺳﺎﺧﺘﻪ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻮدن‬
‫ﺧﻮدش را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪ (.‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪي ﺳﻔﻴﺮ درﺑﺎره ﻗﺮآن ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮره اﻧﻔﺎل )ﻫﺸﺘﻢ( وﺣﻲﺷﺪه در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ درﺑﺎره روا ﺑﻮدن ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺟﻨﮓ و زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎودان ﭘﺲ از ﻣﺮگ »ﻋﺬاب آﺗﺶ«‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﻛﺸﺘﻪﺷﺪﮔﺎن ﺑﺪﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﺳﻮرهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﭘﺲ از دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل دوﺑﺎره آن را ﺑﺮاي‬
‫روا ﻧﺸﺎن دادن ﻛﺸﺘﺎر ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ و ﺧﻠﻊ ﻳﺪ ﻣﺮدم ﻛﺮدﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ دوره ﺑﺰرگ دﻳﮕﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ -‬اﺳﺘﻘﻼل ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن از زﻳﺮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎري‬
‫‪ -‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪي ﻣﻴﺎن ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺒﺮد دﻻوراﻧﻪ دﻛﺘﺮ ﻛﻴﻨﮓ‪ ،‬رواﻳﺖ واﻗﻌﻲ اﻳﻦ روﻳﺪاد ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﺎن‬
‫دﻫﻨﺪهي روﻳﺪادي ﻣﺘﻀﺎدي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓﺘﻦ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﻣﭙﺮاﺗﻮري اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺨﺴﺖ و ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋه ﭘﺲ از ﻛﺸﺘﺎر زﺷﺖ ﻣﻌﺘﺮﺿﺎن ﻫﻨﺪي در ‪ 1298‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1919‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫ﺷﻬﺮ اﻣﺮﻳﺘﺴﺎر‪ ،١‬ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وﻗﺖ ﺷﺒﻪﻗﺎره روﺷﻦ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ‬
‫ﻟﻨﺪن ﺑﻪ زودي ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪه و زﻣﺎن درازي ﺑﻪ درازا ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ »اﮔﺮ«‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮ ارزﺷﻲ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ »ﻛﻲ« ﻣﻬﻢ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻮردي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻴﺎﻳﺪ ﭘﻴﻜﺎر‬
‫ﺻﻠﺢآﻣﻴﺰ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﻴﭻ ﺷﺎﻧﺲ و ﺑﺨﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﻣﻬﺎﻧﺪاس‬
‫ﻛﺎراﻣﭽﺎﻧﺪ ﮔﺎﻧﺪي‪) ٢‬ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺑﺰرگ ﻫﻨﺪو »ﻣﺎﻫﺎﺗﻤﺎ« ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد( از ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻛﺎر ﺳﺎدهاي اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﻧﻨﮓ و ﺑﻲآﺑﺮوﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ درﺳﺖ ﻋﻘﻴﺪه اﺳﺘﻮار دﻳﻨﻲ وي ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﻴﺮاث وي را ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫ﻣﻘﺪس ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻤﻲ ﺷﻚ دار ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﻳﺪ‬

‫‪1. Amritsar‬‬
‫‪2. Mohandas K. Gandhi‬‬

‫‪٢٢٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬او ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﭼﻴﺮه و ﻣﺴﻠﻂ روﺳﺘﺎﻳﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪي‬
‫اﺑﺘﺪاﻳﻲ »ﻣﻌﻨﻮي« ﺑﺎزﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي و ﻗﺪرت را ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ﺗﺮ‬
‫ﻛﺮده و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ و ﺳﺮاﺳﺮ رﻳﺎﻛﺎراﻧﻪ آﻣﺎده‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ در ﻫﺪف ﻛﻠﻲ اﺳﺘﻘﻼل ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﭘﺮﺳﺸﻲ ﺑﺪون ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺎﻧﺪ‪ :‬آﻳﺎ‬
‫دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ دوﺑﺎره در ﻫﻤﺎن ﻛﺸﻮر ﺳﺮ ﺑﺮآورد‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﺮزﻫﺎ و‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ارﺿﻲ و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﻮد؟ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻳﻚ ﻓﺮﻗﻪ زﻣﺨﺖ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪» ،‬ﻧﻪ‪ «.‬در زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ زﻣﺎﻣﺪاري اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬
‫اﻗﻠﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ از ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻘﻮق ‪-‬اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ اﻣﺘﻴﺎز‪ -‬ﺑﻮده و‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺣﻘﻮق را در اﻳﻦ راه و ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ اﻗﻠﻴﺘﻲ ﺑﺰرگ‬
‫در زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﻛﺸﻮري ﺑﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻫﻨﺪو ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﺷﻜﺎر ﻛﻪ ﺑﺪﻧﻪ اﺻﻠﻲ‬
‫ﻧﻴﺮوي اﺻﻠﻲ اﺳﺘﻘﻼل‪ -‬ﺣﺰب ﻛﻨﮕﺮه‪ -١‬را ﻫﻨﺪوﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺳﺎزﮔﺎري و ﺗﻮاﻓﻖ را ﺑﺴﻴﺎر‬
‫دﺷﻮار ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ و در واﻗﻊ ﻣﻦ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺖ و ﻧﺎراﺿﻲ ﻧﻘﺶ وﻳﺮاﻧﮕﺮي در اﻳﻦ ﻣﻮرد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺳﺨﻨﺎن ﮔﺎﻧﺪي از‬
‫ﻫﻨﺪوﻳﺴﻢ و ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي درازي ﻛﻪ وي رﻳﺎﻛﺎراﻧﻪ ﺻﺮف آﻳﻴﻦﻫﺎي ﻓﺮﻗﻪاي و ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫از ﭼﺮخ ﻧﺦ رﻳﺴﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ ﻗﺎﻧﻊ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻋﺎدي ﺑﺮاي ﺗﺮك‬
‫ﻛﻨﮕﺮه و ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺪاﻳﻲﻃﻠﺒﺎن »ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ« را ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎن ﺗﺮ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭼﺮخ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﭼﻮن ﻧﻤﺎدي ﺑﺮ روي ﭘﺮﭼﻢ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪-‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺎﻧﺪي ﺑﺮاي رد ﻧﻮﻳﻦ ﮔﺮاﻳﻲ و ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻮﺷﺸﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﻧﺪي ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﺪ و‬
‫ﺳﻨﺪﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﭘﻮﺷﻴﺪ و ﻋﺼﺎﻳﻲ ﻛﻪ داﺷﺖ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮدش ﺑﻮد و دﺷﻤﻨﻲ ﺧﻮﻳﺶ را‬
‫ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ و ﻓﻨﺎوري ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬ﮔﺎﻧﺪي درﺑﺎره روﺳﺘﺎﻫﺎي ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﻓﺮاوان ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﺿﺮب آﻫﻨﮓ دوران ﻃﻼﻳﻲ ﺟﺎﻧﻮري و ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﻛﺸﺎورزي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪهي ﺷﻴﻮه زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺨﻨﺎن وي ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺧﻴﺎل و ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ ﺗﺎ ﻣﺮگ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻛﺸﻴﺪه و ﺑﻪ‬

‫‪1. the Congress Party‬‬

‫‪٢٢٨‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﮔﺎو اداﻣﻪ ﻣﻲدادﻧﺪ )ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﺎ دوراﻧﺪﻳﺸﻲ آن را »ﻣﻘﺪس« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺗﺎ‬
‫ﻣﺮدم ﻧﺎدان و ﺑﻲﭼﻴﺰ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ داراﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ را در زﻣﺎن ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ و ﻗﺤﻄﻲ ﻛﺸﺘﻪ‬
‫و ﺑﺨﻮرﻧﺪ(‪ .‬ﺑﺎري اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي ﮔﺎﻧﺪي از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﺎﺳﺖ ﻫﻨﺪو ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺣﺘﺮام‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از ﺣﻘﻮق اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫و ﺧﻮاري ﺷﺪه ﺑﻮدن ﻛﻪ از ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻬﺎت ﺣﺘﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮدﻛﺎﻣﻪﺗﺮ و وﺣﺸﻴﺎﻧﻪﺗﺮ از ﺑﺮدﮔﻲ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎز را ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻣﻠﻲﮔﺮا‪ ،‬ﺳﻜﻮﻻر و‬
‫ﻧﻮﻳﻦ ﮔﺮا داﺷﺖ ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺎض و ﻣﺮﺷﺪ ﮔﻴﺮش آﻣﺪ‪ .‬دﺷﻮاري ﭘﻴﭽﻴﺪه اﻳﻦ درك‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ در ‪ 1320‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1941‬ﻣﻴﻼدي( ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ارﺗﺶ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ژاﭘﻦ ﺑﺮﻣﻪ و ﻣﺎﻻﻳﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺰدﻳﻚ دروازهﻫﺎي ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻧﺪي )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎدرﺳﺖ( ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﻤﺎن ﻛﻪ آن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﭘﺎﻳﺎن راج‪) ١‬دوﻟﺖ( اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫دم را ﺑﺮاي ﺑﺎﻳﻜﻮت ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻳﺎد ﻣﺸﻬﻮر ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻲ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﺑﻪ »ﺧﺮوج از‬
‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن« ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ .‬وي اﻓﺰود ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ آن را »ﺑﻪ ﺧﺪا ﻳﺎ آﻧﺎرﺷﻲ‪ «٢‬ﺳﭙﺮده ﻛﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﺮ دو ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻢ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻮد‪ .‬دوﺳﺖ دارم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮔﺎﻧﺪي ﺑﺮاي ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ ﺻﻠﺢ دوﺳﺘﻲ ﻳﺎ وﻇﻴﻔﻪﺷﻨﺎﺳﻲ اﺣﺘﺮام‬
‫ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﺑﭙﺮﺳﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ ارزﺷﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﮕﺬارد اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ژاﭘﻨﻲ‬
‫ﺟﻨﮓ او را اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺑﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﮔﺎﻧﺪي‪/‬ﻛﻨﮕﺮه در ﻋﻘﺐ ﻧﺸﺴﺘﻦ از ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ‬
‫ﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﻫﻮاداران ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﺑﺮاي »ﻣﺎﻧﺪن« در اﻳﺎﻟﺖﻫﺎﻳﻲ‬
‫زﻳﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺳﺒﺐ ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭼﺎﻧﻪزﻧﻲ آنﻫﺎ در ﻫﻨﮕﺎم‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﺷﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﺲ از آن ﻓﺮارﺳﻴﺪ‪ .‬ﭘﺎﻓﺸﺎري آنﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺘﻘﻼل‬
‫ﺷﻜﻞ و رﻳﺨﺖ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ و ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪن ﻏﺮب ﭘﻨﺠﺎب و ﺷﺮق‬
‫ﺑﻨﮕﺎل از ﺑﺪﻧﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎدر ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي زﺷﺘﻲ از اﻳﻦ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﺮ‬
‫ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﺘﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻨﮕﻼدش در ﺳﺎل ‪1971) 1350‬‬

‫‪1. Raj‬‬
‫‪2. Anarchy‬‬

‫‪٢٢٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﻴﻼدي( ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﺣﺰب ﻣﻠﻲﮔﺮاي ﺧﺸﻮﻧﺖﻃﻠﺐ ﻫﻨﺪوي و درﮔﻴﺮي در ﻛﺸﻤﻴﺮ‬

‫ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ اﺣﺘﻤﺎل اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ‪ -‬ﻫﺴﺘﻪاي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ راه دﻳﮕﺮي ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺎ رﻳﺨﺘﻲ از دﻳﺪﮔﺎه ﺳﻜﻮﻻر ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻧﻬﺮو‪ ١‬و‬
‫راﺟﺎﮔﻮﭘﺎلاﭼﺮي‪ ٢‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﻳﺪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﺑﻲدرﻧﮓ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺑﺮاي اﺗﺤﺎد‬
‫ﻛﻠﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﻫﻢ از ﺳﻮي ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﻫﻢ از ﺳﻮي اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روﻳﺪاد اﻳﻦ ﮔﺎﻧﺪي ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻬﺮو ﺑﻮده ﻛﻪ ﻛﺸﻮرش را ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪي ﺑﺪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺳﻮي اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮاي دﻫﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺮادري اﺳﺘﻮار ﻣﻴﺎن‬
‫ﺳﻜﻮﻻرﻫﺎ و دﺳﺖ ﭼﭙﻲﻫﺎ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و ﻫﻨﺪي ﻃﺮﺣﻲ در ﻣﻮرد آزادي ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن داﺷﺘﻪ‬
‫و ﺑﺮﻧﺪهي ﻣﺸﺎﺟﺮهي آزادي ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻧﻴﺎزي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ‬
‫داﻧﺶﺳﺘﻴﺰ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﺒﻮده ﺗﺎ ﻓﺮاﺧﻮد ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ روﻧﺪ آن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮده و ﻫﻢ آن را ﺑﻪ‬
‫ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﻫﻢ از رﻳﺨﺖ ﺑﻴﻨﺪازد‪ .‬ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﺪون ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺿﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﮔﺸﺖ‪ .‬آرزوي ﻫﺮ روزه ﺷﺨﺼﻲ زﻧﺪه ﺑﻮدن ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ ﻛﻴﻨﮓ ﺑﻮده ﺗﺎ ﺑﺎ داﻧﺎﻳﻲ و‬
‫ﺣﻀﻮرش دﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ را ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻓﺮدي ﻧﻴﺰ درﺑﺎره »ﻣﺎﻫﺎﺗﻤﺎ« آرزو‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎش زﻧﺪه ﺑﻮد و آﺳﻴﺐﻫﺎﻳﻲ زده را ﻣﻲدﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه‬
‫ﻓﺪاﻛﺎر ﻧﺒﻮد از ﺳﻮي ﻋﻀﻮي از ﻓﺮﻗﻪ ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻫﻨﺪو ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ )وﻟﻲ از ﻣﺮﮔﺶ ﺗﺴﻜﻴﻦ‬
‫ﭘﻴﺪاﻳﻢ ﻛﻨﻴﻢ ﭼﻮن آن اﻧﺪازه زﻧﺪه ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﺮخ رﻳﺴﻨﺪﮔﻲ ﻣﺴﺨﺮه ﺧﻮدش را‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر اﻧﺪازد(‪.‬‬

‫اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﻣﺮدم را ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ دﻳﻦ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺘﻤﺪن ﺷﻮد‪ ،‬از آن اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم زﻣﺎﻧﻲ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪه‬
‫ﺷﺪن آن دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻔﮕﻴﺮﺷﺎن ﺑﻪ ﺗﻪ دﻳﮓ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺧﻮب از ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ آﻳﺎت ﺧﺮوج )ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي( ﻳﺎ زاده ﺷﺪن از ﻣﺎدري ﺑﺎﻛﺮه‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﺎ‬
‫رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻳﺎ »ﭘﺮواز ﺷﺒﺎﻧﻪ« از ﻣﻜﻪ ﺑﻪ اورﺷﻠﻴﻢ دﺳﺖ ﺑﺮﻣﻲدارﻳﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺮدم‬

‫‪1. Nehru‬‬
‫‪2. Rajagopalachari‬‬

‫‪٢٣٠‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﺑﺪون اﻳﻤﺎن ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد؟ آﻳﺎ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﻨﺸﻲ ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ و‬

‫ﭼﺰﺗﺮﺗﻦ‪١‬‬ ‫ﻏﻴﺮﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻣﺠﺎز ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﻧﺴﺖ؟ آﻳﺎ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﮔﻴﻠﺒﺮت ﻛﻴﺚ‬
‫ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آنﻫﺎ ﺑﻲاﻳﻤﺎن ﻧﺒﻮده‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺎور دارﻧﺪ؟‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎراﻧﻪ از ﺳﻮي‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﻣﺪرﻛﻲ ‪-‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﺣﺘﺎ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﻧﻴﺰ‪ -‬درﺑﺎره ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺑﺎور آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ از راه اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ زاده‬
‫ﺷﺪن ﺑﻮدا از ﺑﺮﻳﺪﮔﻲ ﭘﻬﻠﻮي ﻣﺎدرش ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻨﺶﻫﺎي ﻧﻴﻜﻮﻛﺎراﻧﻪﺗﺮ اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﻢ‪ .‬وﻟﻲ آﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ اﻧﮕﻴﺰه ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري ﻣﺮا ﺑﻪ ﺟﺎي دل ﻧﺎزﻛﻲ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي‬
‫دﻳﮕﺮي واﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺮﺑﻮط ﺳﺎزد؟ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﮔﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻳﻚ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻮداﻳﻲ را در ﺣﺎل دزدﻳﺪن ﻧﺬرﻫﺎي ﭘﻴﺮوان ﺳﺎده در ﻣﻌﺒﺪ ﺧﻮدش دﺳﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﻛﻨﻢ‪ ،‬دﻳﻦ ﺑﻮداﻳﻲ ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﺪ ﻫﺮ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ اﻧﺪازه‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ ﻫﺴﺖ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ﻫﺰاران دﻳﻦ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ و ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ دﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻜﻲ از ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ رﻳﺸﻪ دواﻧﺪه و ﺑﺎﻟﻴﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﻬﺶ از ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﺑﻪ رﻳﺨﺖ ﻣﺴﻴﺤﻲ درآﻣﺪه ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ دﻟﻴﻞﻫﺎي‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ از ﺳﻮي اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﻛﻨﺴﺘﺎﻧﺘﻴﻦ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﻨﻲ رﺳﻤﻲ درآﻣﺪه–‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ -‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و آﺷﻔﺘﻪ رﻳﺨﺘﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﺳﻠﻄﻪ ﺟﻮي ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻛﺎﻣﻴﺎب و ﻣﻮﻓﻘﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي ﺣﺎﻛﻢ ﭘﻴﺮوز ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺴﺎﻣﺎن و ﭘﻴﺎده ﺷﺪه و ﻫﻢ ﭼﻮن ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ﺗﺮوﻳﺞ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ‬
‫ﻳﺎ دو ﭘﻴﺮوزي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﺮوه دﻳﮕﺮ –ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ در آﻧﺘﻲﺗﺎم – و دﻳﮕﺮ ﻣﺎ در‬
‫ﻏﺮب ﮔﺮوﮔﺎن دﻋﻮاﻫﺎي روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻳﻬﻮدﻳﻪ و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻧﺒﻮدﻳﻢ آن ﻫﻢ دﻋﻮاﻫﺎﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺛﺒﺖ ﺟﺪي روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﻫﻤﮕﻲ دﻳﻦ دﻳﮕﺮي‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ – ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻨﺪو ﻳﺎ آزﺗﻚ ﻳﺎ ﻛﻨﻔﻮﺳﻴﻮس‪ -‬ﺧﻮاه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ درﺳﺖ ﻳﺎ‬

‫‪1. G. K. Chesterton‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٨٧٤-١٩٣٦‬‬

‫‪٢٣١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻧﺎدرﺳﺖ وﻟﻲ در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲ و ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻣﻴﺎن درﺳﺖ و ﻧﺎدرﺳﺖ را ﻳﺎد ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎور ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺪا راﻫﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺸﺎن دادن رﺿﺎﻳﺖ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﺎور ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ رد دﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ رو ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﺎور ﺑﻪ ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻣﺮﺣﻮم ﭘﺮﻓﺴﻮر آﻟﻔﺮد ژول آﻳﺮ‪ ١‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي زﺑﺎن‪،‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﻣﻨﻄﻖ‪ ٢‬و اﻧﺴﺎنﮔﺮاي ﻧﺎﻣﻲ را ﺑﺎ اﺳﻘﻔﻲ ﺑﺎﺗﻠﺮ‪ ٣‬ﻧﺎم ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲﻛﺮدم‪ .‬رﺋﻴﺲ ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﺑﺮﻳﺎن ﻣﮕﻲ‪ ۴‬ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺑﻪ آراﻣﻲ اداﻣﻪ داﺷﺖ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﻘﻒ ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫آﻳﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻫﻴﭻ ﻣﺪرك و ﮔﻮاﻫﻲ ﺑﺮاي ﺑﻮدن ﻫﻴﭻ ﺧﺪاﻳﻲ ﻧﺪﻳﺪه و اﺳﻘﻒ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن‬
‫ﺳﺨﻦ ﭘﺮﻓﺴﻮر دوﻳﺪه و ﮔﻔﺖ‪» ،‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﻟﮕﺎم ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﻧﺪارد‪«.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم »ﻓﺮدي‪ «،۵‬ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮدﻣﺎﻧﻲ ﭘﺮوﻓﺴﻮر‪ ،‬در ﻣﻴﺎن دوﺳﺘﺎﻧﺶ‪ ،‬رﻓﺘﺎر‬
‫ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ ﻣﺘﻤﺪﻧﺎﻧﻪ ﺧﻮﻳﺶ را رﻫﺎ ﻛﺮده و ﻓﺮﻳﺎد ﻛﺸﻴﺪ‪» ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎﻳﻪ ﺑﺪي ﻣﻲ زﻧﻴﺪ‪ «.‬ﺧﻮب ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻓﺮدي )ﻧﺎم ﺧﻮدﻣﺎﻧﻲ ﭘﺮوﻓﺴﻮر آﻳﺮ(‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ دﺳﺘﻮرات ده ﻓﺮﻣﺎن را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ راه و رﺳﻢﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ را زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺒﻬﻤﻲ از ﺻﺤﺮاي ﺳﻴﻨﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬او از ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ در اﻣﻮر ﺟﻨﺴﻲ‬
‫ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺳﺮآﻣﺪ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﭘﺮﻓﺴﻮر ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻳﻚ آﻣﻮزﮔﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺪري‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎن و اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎن ﻓﺮاﻏﺘﺶ را ﺑﺮاي ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و آزادي ﺳﺨﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮﻓﺴﻮر را ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺑﺪاﻧﺪ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻨﺪهداري‬
‫از ﺣﻘﻴﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻮﺷﻴﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را‬
‫ﺳﺎده ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬اوﻳﻠﻦ واف‪ ۶‬را ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﻢ دﻳﻦ اﺳﻘﻒ ﺑﺎﺗﻠﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ را‬
‫در داﺳﺘﺎن ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ از ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻲ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش دﻳﺪار‬

‫‪1. A. J. Ayer‬‬
‫‪2. Language, Truth and Logic‬‬
‫‪3. Bishop Butler‬‬
‫‪4. Bryan Magee‬‬
‫‪5. Freddie‬‬
‫‪6. Evelyn Waugh‬‬ ‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻭ ﺯﻧﺩﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﻧﻭﻳﺱ ﺍﻧﮕﻠﻳﺳﯽ )‪(١٩٠٣-١٩۶۶‬‬

‫‪٢٣٢‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫دوﺑﺎره از ﺑﺮﻳﺪزﻫﺪ‪ ،١‬واف دﻳﺪﮔﺎه ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﺷﻜﺎﻓﺎﻧﻪ را ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬دو ﻗﻬﺮﻣﺎن‬
‫داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳﺒﺎﺳﺘﻴﻦ ﻓﻼﻳﺖ‪ ٢‬ﻣﻴﺮاثﺧﻮار ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻛﻬﻦ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ و ﭼﺎرﻟﺰ رﻳﺪر‪،٣‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺪر ﻓﻴﻠﻴﭙﺲ‪ ۴‬ﺑﺎ آنﻫﺎ دﻳﺪار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪر ﻓﻴﻠﻴﺲ ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﻪ ﻫﻤﻪي‬
‫ﻣﺮدان ﺟﻮان ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺨﺖ دﻟﺒﺴﺘﻪي ﺑﺎزي ﻛﺮﻳﻜﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮدش‬
‫ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎرﻟﺰ ﻧﮕﺎه ﻛﺮده »ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻣﺬﻫﺐ دﻳﺪهام ﺑﺎ ﺑﻴﺎﻧﻲ از ﺳﺮ‬
‫ﺷﮕﻔﺘﻲ و ﺑﻲ ﻏﻞ و ﻏﺶ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺶ را در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮات اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻗﺮار ﻣﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭼﺸﻢ داﺷﺖ ﺳﻮد ﭼﻨﺪان از ﺗﺴﻠﻲﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎز ﻫﻢ ﭘﺮﺳﺶ اﺳﻘﻒ ﺑﺎﺗﻠﺮ را ﺑﻪ دﻗﺖ وارﺳﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬آﻳﺎ وي در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫زﺑﺎن ﺳﺎده ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﭘﺮﻓﺴﻮر آﻳﺮ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﻮدش را از ﺑﻨﺪ آﻣﻮزهﻫﺎ رﻫﺎ ﮔﺮدد‪،‬‬
‫»ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﻟﮕﺎم ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ« را ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺰﻳﺪ؟ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﺴﻲ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻧﺪارد‪ .‬وﻟﻲ ﮔﻮاهﻫﺎ و ﻣﺪارك ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻳﻦ ﺣﺪس‬
‫و اﻧﮕﺎﺷﺖ را ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺪ ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ ﺷﺪه و دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻣﻲزﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﺑﺪﺣﺎل‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي واﺑﺴﺘﻪ داﻧﺴﺘﻦ آنﻫﺎ ﺑﻪ آﻣﻮزهﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﺮوﻳﺞ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺧﻮدداري و ﻏﺪﻏﻦﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ اﻧﺪازد‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﻮب ﻳﻜﻲ از آﻣﻮزهﻫﺎي‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺮوﻳﺞ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻏﺪﻏﻦﻫﺎي ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻨﺴﻲ اﺳﺖ ‪ . . . .‬ﭘﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪي ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﮔﺮﻳﺰ ﻧﺒﻮده و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻄﻴﻔﻪﻫﺎي ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﻜﺮاري اﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي ﻓﺮودﺳﺖ ﻣﻌﺎﺑﺪ از‬
‫زﻣﺎن آﻏﺎز دﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد واف ﺑﺎ ﻳﻮرش و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎري و ﻣﻴﺎﻧﻪروي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻨﮕﻴﻦﺗﺮ از‬
‫آﻳﺮ ﺑﻮده )ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺳﻨﺠﺶ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﻮﻳﺎ واف در زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺎدي داﺷﺘﻪ( و در‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪ آن ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ از او ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪه ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺎزﮔﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ وي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻠﻨﺪآوازه و ﻣﺸﻬﻮر ﮔﺸﺖ‪:‬‬
‫او از دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻧﺒﻮد ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪ‬

‫‪1. Brideshead Revisited‬‬

‫‪2. Sebastian Flyte‬‬
‫‪3. Charles Ryder‬‬
‫‪4. Father Phipps‬‬

‫‪٢٣٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺎورﻣﻨﺪاﻧﻲ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آدم و ﺣﻮا‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﭼﻮن‬
‫ﻋﻮض ﻛﺮدن ﻣﻴﺰ ﺑﺎزي ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻲ از زﻧﺪﮔﻲ واﻗﻌﻲ واف ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺪﻧﻬﺎد در وي ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از دﻳﻦ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻲﺧﻴﺎل ﻓﺮاواﻧﻲ ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰ ﻣﺴﺘﻲﻫﺎ و ﺧﻴﺎﻧﺖﻫﺎ در ﻋﺎﻟﻢ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ :‬او ﻳﻜﺒﺎر‬
‫ﺗﻠﮕﺮاﻣﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ دوﺳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ و دوﺑﺎره ازدواج ﻛﺮده ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﺑﻪ آن ﺧﺎﻧﻢ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺷﺐ زﻓﺎف ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﻏﺮﻳﺒﻲ ﺟﻠﺠﺘﺎ را اﻓﺰون ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻳﻚ ﺗﻒ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻬﺮه ﻣﺴﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬او از ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ و ﻛﺮواﺳﻲ و ﻳﻮرش دﻳﻮاﻧﻪوار‬
‫ﻣﻮﺳﻮﻟﻴﻨﻲ ﺑﻪ اﺗﻴﻮﭘﻲ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﭼﻮن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ واﺗﻴﻜﺎن را داﺷﺘﻨﺪ و در ‪1323‬‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1944‬ﻣﻴﻼدي( ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺗﻨﻬﺎ راﻳﺶ ﺳﻮم ﻣﻴﺎن اروﭘﺎ و ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ‬
‫اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ زﺷﺘﻲﻫﺎ از ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ ﻧﻪ در اﺛﺮ ﺑﻲدﻳﻨﻲ او‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از دﻳﻦ اوﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺧﻠﻮت ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري و‬
‫ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻛﻨﺶﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺳﻮي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ دﻳﻨﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه را در ﻧﮕﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻠﻨﻞ ﺑﺰرگ راﺑﺮت‬
‫اﻳﻨﮕﺮﺳﻮل‪ ١‬ﻛﻪ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮﮔﺶ در ‪ 1278‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1899‬ﻣﻴﻼدي( ﺣﺎﻣﻲ ﭘﻴﺸﮕﺎم‬
‫ﻧﺎﺑﺎوري ﻣﻠﻲ ﺑﻮده و رﻗﺒﺎي ﺧﻮﻳﺶ را دﻳﻮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد زﻳﺮا ﻣﺮدي ﺑﺎ دﻫﺶ و ﺳﺨﺎوﺗﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﭘﺪر و ﺷﻮﻫﺮي وﻓﺎدار و ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬اﻓﺴﺮي ﺷﻴﺮدل و داراي ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﻣﺎس ادﻳﺴﻮن‪ ٢‬ﺑﺎ ﮔﺰاﻓﻪﮔﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺶ »داراي ﻫﻤﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻳﻚ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻛﺎﻣﻞ« ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﮔﺬر ﭼﻨﺪﻳﻦ روز ﮔﺬﺷﺘﻪ در واﺷﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ و زﺷﺖ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻤﺒﺎران ﺷﺪم ﻛﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮده ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺮا ﺑﺮاي ﻋﺪم ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬
‫دروﻏﻴﻦ و ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ و ﺧﺸﻦ ﺑﺮ ﺿﺪ داﻧﻤﺎرك دﻣﻜﺮات ﻛﻴﻔﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺴﻴﺎري ﭘﻮل ﻧﻘﺪ را در ﺻﻨﺪﻟﻲ ﻋﻘﺐ ﺗﺎﻛﺴﻲ ﺟﺎ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬راﻧﻨﺪه ﺳﻮداﻧﻲ ﺗﺎﻛﺴﻲ ﺑﺎ دردﺳﺮ ﺑﺴﻴﺎر و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮاوان و ﺑﻲﻛﺎر ﺷﺪن از ﻛﺎر‬
‫درﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﻦ ﭘﻮل از ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮده و ﻫﻤﻪ راه ﺗﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ آﻣﺪ ﺗﺎ ﭘﻮل را دﺳﺖ ﻧﺨﻮرده‬

‫‪1. Colonel Robert Ingersoll‬‬

‫‪2. Thomas Edison‬‬

‫‪٢٣٤‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻲادﺑﺎﻧﻪاي ﻛﺮدم و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ده درﺻﺪ ﭘﻮل را ﺑﻪ‬
‫وي دادم‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﺪي وﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ او ﭼﺸﻢداﺷﺖ ﻫﻴﭻ ﭘﺎداﺷﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ اﺳﻼﻣﻲاش ﻧﺪارد‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﺮ ﻛﺪام ﻳﻚ از اﻳﻦ دو ﻧﺴﺨﻪ دﻳﻦ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻜﻴﻪ زﻧﺪ؟‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ از ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﻤﺎ و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﺧﻮدم داﺷﺘﻦ ﻗﻔﺴﻪاي از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﻳﻮﻟﻴﻦ واف را ﺗﺮﺟﻴﺢ داده درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻃﻮري‬
‫ﻛﻪ دارم و ﻣﻲﭘﺬﻳﺮم ﻛﻪ ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﻋﺬاب روﺣﻲ و ﺑﺪﺳﻴﺮﺗﻲﻫﺎي‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي او را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدي‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺣﻘﻮق ﺧﻮدش را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎر درﺳﺘﻲ ﻓﺪا ﻧﻤﻮد‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ و ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﻲﺧﻴﺎل ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻗﺮآن ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺧﻮدم را ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺧﻮب و ﻛﺮدار ﻧﻴﻚ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻛﻤﺮم زﻳﺮ‬
‫ﺑﺎر ﮔﺰﻳﺪهﻫﺎﻳﻢ ﺧﺮد ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎر در ﺳﺎراﻳﻮو ﺑﺎ ﺗﺮس و ﻟﺮز‪ ،‬ﺟﻠﻴﻘﻪ ﺿﺪﮔﻠﻮﻟﻪ ﺧﻮدم‬
‫را ﺑﻴﺮون آورده و ﺑﻪ زﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ ﻗﺮض دادم و ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﺮدم‬
‫ﺗﺎ زن را ﺑﻪ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ )ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﺨﺪاي در ﺳﻨﮕﺮ ﻧﺒﻮدم(‪ .‬در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻦ ﺣﺲ‬
‫ﻛﺮدم اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮاي آن ﺧﺎﻧﻢ اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ .‬آدمﻫﺎي‬
‫ﺷﻠﻴﻚﻛﻨﻨﺪه ﺧﻤﭙﺎره و ﺗﻚ ﺗﻴﺮاﻧﺪاز‪ ،‬از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺻﺮب ﺑﻮده وﻟﻲ ﺧﻮب اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ‬
‫زن ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در روزﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺳﺎل ‪ 2005) 1384‬ﻣﻴﻼدي( در ﺷﻤﺎل اوﮔﺎﻧﺪا‪ ١‬ﻣﻦ در‬
‫ﻛﺎﻧﻮن اردوﮔﺎه آدمرﺑﺎﻳﻲ و ﺑﺮدهداري ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺮدم اﭼﻮﻟﻲ‪ ٢‬ﻛﻪ‬
‫در ﺳﻮي ﺷﻤﺎﻟﻲ رودﺧﺎﻧﻪ ﻧﻴﻞ‪ ٣‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎر ﺑﻲﺷﻤﺎري از ﭘﺴﺮان ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﺑﻲﺣﺎل و ﺑﻲزﺑﺎن )و ﭼﻨﺪ ﺗﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪ( ﮔﺮداﮔﺮد ﻣﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻧﺪوه‬
‫ﺑﺎري ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻮدﻛﺎن در ﺳﻨﻴﻦ ﻣﻴﺎن ﻫﺸﺖ ﺗﺎ ﺳﻴﺰده ﺳﺎﻟﮕﻲ در راه آﻣﻮزﺷﮕﺎه و ﻳﺎ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﺑﻲاﺣﺴﺎﺳﻲ دزدﻳﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﺧﻮد آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ در اﺻﻞ دزدﻳﺪه‬

‫‪1. Uganda‬‬
‫‪2. Acholi‬‬
‫‪3. Nile‬‬

‫‪٢٣٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﻮرش ﺑﻪ ﻛﻮره دﻫﺎت‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺮاي ﻋﻀﻮﻳﺖ در اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﻳﺎ دو روش »راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ« ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﺣﺲ »ﮔﻨﺎه« و اﺣﺴﺎس ﺷﺮﻳﻚ‬
‫ﺟﺮم ﺑﻮدن ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري در ﻗﺘﻠﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﺧﻮردﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ و‬
‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﺗﺎ ﺳﻴﺼﺪ ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق ﮔﺮدن ﻣﻲﻧﻬﺎدﻧﺪ‪) .‬ﻳﻚ از ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺮدم آﭼﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» ،‬ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ را ﺣﺲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻨﺪ‪ («.‬ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از دﺳﺖ اﻳﻦ ﺳﭙﺎه‬
‫ﻓﻠﻚزده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺨﻮاران‪ ١‬دﮔﺮﮔﻮنﺷﺪه ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺮدم آﻣﺪه‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺳﻨﺠﺶ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﭙﺎه روﺳﺘﺎﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﺑﺎ ﺧﺎك ﻳﻜﺴﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺴﻴﺎري را ﻓﺮاري‬
‫داده‪ ،‬ﺟﻨﺎﻳﺖ زﺷﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻢ درﻳﺪن و ﻗﻄﻊ ﻋﻀﻮ اﻧﺠﺎم داده و )در ﺣﺎﻟﺖ وﻳﮋه ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫ﺷﺮ( ﺑﻪ دزدﻳﺪن ﺑﭽﻪﻫﺎ اداﻣﻪ داده ﺗﺎ آن ﻛﻪ ﻣﺮدم آﭼﻠﻲ از ﻋﻤﻞ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‬
‫ﺷﺪن ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﺒﺎدا ﻳﻜﻲ از ﻣﺮدم »ﺧﻮدﺷﺎن« را آنﻫﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﻳﺎ زﺧﻤﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎم اﻳﻦ ﺳﭙﺎه ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻲ »ﺳﭙﺎه ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ (LRA) «٢‬ﺑﻮده و رﻫﺒﺮ آن‬
‫ﻣﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻮزف ﻛﻨﻲ‪ ،٣‬ﺧﺎدم دوآﺗﺸﻪ و ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ده ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻮﺳﺎ اداره ﺷﻮد‪ .‬ﺟﻮزف ﺑﺎ آب و روﻏﻦ ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻛﺮده‪ ،‬آﻳﻴﻦﻫﺎي‬
‫ﺧﺸﻨﻲ و ﭘﺮ زﺣﻤﺖ ﺑﺮاي ﭘﺎك ﺷﺪن اﻧﺠﺎم داده و ﭘﻴﺮوان ﺧﻮﻳﺶ را از ﻧﻤﺮدن ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬او ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺪاح ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮن اردوﮔﺎه‬
‫ﻛﻪ ﻣﻦ در آن ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم ﻧﻴﺰ از ﺳﻮي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاي ﻣﺴﻴﺤﻲ اداره ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺰ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻮره دﻫﺎت و ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﭙﺎه ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ )‪ (LRA‬را دﻳﺪه‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮدي ﻛﻪ از ﺑﺲ ﺧﺮاﺑﻲﻫﺎ را ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻢ ﺳﺨﻦ ﺷﺪم‪ .‬از او‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪم ﻛﻪ از ﻛﺠﺎ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﺪام ﻳﻚ از آنﻫﺎ اﻳﻤﺎن واﻗﻌﻲ دارﻧﺪ؟ ﻫﺮ ﺳﻜﻮﻻر ﻳﺎ اداره‬
‫اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﺎر او را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ -‬ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﻋﻀﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن‬
‫ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه و »ﻣﺸﺎوره«‪ -‬وﻟﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﻮزف ﻛﻨﻲ ﺑﺎﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻤﺎن واﻗﻌﻲ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻲ‪.‬‬

‫‪1. Zombies‬‬
‫‪2. Lord's Resistance Army‬‬
‫‪3. Joseph Kony‬‬

‫‪٢٣٦‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﺑﺎ ﺷﮕﻔﺘﻲ دﻳﺪم ﻛﻪ ﻣﺮد از ﺳﺮ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻦ ﻧﮕﺬﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﺨﺸﻲ از‬
‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻛﻨﻲ از ﭘﻴﺶزﻣﻴﻨﻪ ﺧﺎﻧﻮاده آﺧﻮﻧﺪي ﻣﺴﻴﺤﻲ او اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ دﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ روح ﺟﻬﺎن و ﻧﻮﻳﺪ ﺿﺪﻣﺮﮔﻲ‪ ١‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﺎن‪ ،‬ﻣﺮدم آﻣﺎده ﺑﺎور ﺑﻪ ﺗﻮان ﻣﻌﺠﺰه‬
‫ﻛﺮدن ﻛﻨﻲ را ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از دﺳﺖ او ﻓﺮار ﻛﺮده ﻫﻨﻮز ﻫﻢ‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ را از او دﻳﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪي ﻛﺎري ﻛﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ دﻳﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻛﻮﺷﺶ و ﻧﺸﺎن دادن ﭼﻬﺮهي دﮔﺮﺳﺎﻧﻲ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﺳﺘﮕﻮﻳﻲ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺮ ﻣﻦ ﻛﺎرﮔﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﭘﺪاﻓﻨﺪﻫﺎ و دﻓﺎع ﺳﺨﻨﺎن‬
‫دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻮزف ﻛﻨﻲ آﺷﻜﺎر از »ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ« ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر دور ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻟﻲ و ﺟﻨﮓاﻓﺰار وي از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺪﮔﻤﺎن‬
‫رژﻳﻢ ﺳﻮدان ﺑﻮده و او ﺑﺮاي ﺑﻪ دردﺳﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ دوﻟﺖ اوﮔﺎﻧﺪا ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ‬
‫اوﮔﺎﻧﺪا ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﺎي آن از ﮔﺮوهﻫﺎي ﺷﻮرﺷﻲ در ﺳﻮدان ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻛﻨﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮشﺧﺪﻣﺘﻲ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎنﻫﺎ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻋﻼم ﻛﺮد ﺧﻮردن و ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫ﺧﻮك ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻳﻚ ﻳﻬﻮدي ﺧﺸﻜﻪﻣﻘﺪس ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان آن را‬
‫ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﻪ روﺳﺎ ﺧﻮدش داﻧﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﺗﻼن ﺳﻮداﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و ﺟﺎﻧﺪارﮔﺮاﻳﺎن در ﺟﻨﻮب ﺳﻮدان‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻏﻴﺮﻋﺮب اﺳﺘﺎن‬
‫درﻓﻮر‪ ٢‬ﻧﻴﺰ ﺟﻨﮕﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻣﻴﺎن‬
‫ﻧﮋادﻫﺎ و ﻣﻠﺖﻫﺎ ﻧﮕﺬارد‪ ،‬وﻟﻲ ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن درﻓﻮر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻋﺮب و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ آنﻫﺎ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻜﻮي وﺣﺸﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺳﭙﺎه ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻓﺮﻋﻲ از ﭘﺎرﺗﻴﺰانﻫﺎي ﺧﻤﺮﻫﺎي ﺳﺮخ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮ را ﻣﻲﺗﻮان در روآﻧﺪا‪ ٣‬دﻳﺪ ﻛﻪ در ‪ 1992) 1371‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺎزهاي از ﻧﺴﻞﻛﺸﻲ و ﺳﺎدﻳﺴﻢ را ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻧﺸﺎن داد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه ﭘﻴﺸﻴﻦ‬
‫ﺑﻠﮋﻳﻚ ﻣﺴﻴﺤﻲﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﻓﺮﻳﻘﺎ ﺑﻮده و ﺑﺎ اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻦ ‪ 65‬درﺻﺪ روآﻧﺪاﻳﻲﻫﺎ ﺑﻪ‬

‫‪1. Death-proof‬‬
‫‪2. Darfur province‬‬
‫‪3 . Rwanda‬‬

‫‪٢٣٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ و ‪ 16‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي وﺟﻮد ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ درﺻﺪ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮاﻧﻪي ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﺑﺎﻟﺪ‪ .‬واژه »ﺳﺮاﻧﻪ‪ «١‬از ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ رﻗﺺ ﻣﺮگ در ‪1371‬‬
‫)‪ 1992‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﻨﮕﺎﻟﻲ از دوﻟﺖ و ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻴﺎن‬
‫ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ »ﻫﻮﺗﻮ ﭘﺎور‪ ،«٢‬ﺧﻮﻳﺶ را روي ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺗﻮتﺳﻲ‪ ٣‬اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﻫﻤﻪ را از‬
‫دم ﻛﺸﺘﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﻨﺸﻲ رﺳﻴﺪه از ﻧﻴﺎﻛﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎزﮔﻮﻳﻲ ﻧﺴﺨﻪ‬
‫آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ راﻫﻜﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﭼﻨﺪ ﭘﻴﺶ در ﺣﺎل آﻣﺎده ﺷﺪن ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺸﺪار آﻏﺎزﻳﻦ‬
‫در ‪ 1987) 1366‬ﻣﻴﻼدي( داده ﺷﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آرﻣﺎنﮔﺮاﻳﻲ اﻓﺮاﻃﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻧﺎم‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﻓﺮﻳﺐ آﻣﻴﺰ ﻟﻴﺘﻞ ﭘﺒﻞ‪ ۴‬آﻏﺎز ﺑﻪ ﺧﻮدﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺷﻨﻴﺪن آواﻫﺎ و دﻳﺪن ﺗﻮﻫﻢ‬
‫ﻛﺮده و ﻣﻲﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﻧﻮاﻫﺎ و ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎ از ﺳﻮي ﺣﻀﺮت ﻣﺮﻳﻢ‪ ۵‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ آواﻫﺎ و‬
‫ﺗﻮﻫﻢﻫﺎي ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﮕﺮانﻛﻨﻨﺪهاي ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﻮده و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ‬
‫و ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﺎوان ﺑﺮاي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ -‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻋﻴﺴﺎﻣﺴﻴﺢ را در ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ﻋﻴﺪ ﭘﺎك ‪ 1992) 1371‬ﻣﻴﻼدي( ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪن ﺷﺒﺢ ﻣﺮﻳﻢ در ﺑﺎﻻي ﺗﭙﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﻛﻲﺑﻪﻫﻮ‪ ۶‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬زن رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر روآﻧﺪا آﮔﺎﺗﺎ‬
‫ﻫﺎﺑﻴﺎرﻣﺎﻧﺎ‪ ،٧‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺷﻴﻔﺘﻪي اﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎ ﺷﺪه و راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ اﺳﻘﻒ ﻛﻴﮕﺎﻟﻲ‪ ٨‬در‬
‫ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ روآﻧﺪا ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﻘﻒ‪ ،‬ﻣﻮﻧﺴﻴﻨﻮر وﻳﺴﻨﺖ ﻧﺴﻨﮕﻴﻮاﻣﺎ‪ ٩‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻳﻚ‬
‫ﻋﻀﻮ ﻣﺮﻛﺰي ﺣﺰب واﺣﺪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻫﺎﺑﻴﺎرﻣﺎﻧﺎ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﻠﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ١٠‬ﻳﺎ انآرامدي )‪ ،(NRMD‬ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺰب‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻴﻔﺘﻪي ﮔﺮدآوري ﻫﺮ زﻧﻲ ﻛﻪ »روﺳﭙﻲ« ﺑﻮدﻧﺶ اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪه و ﻓﻌﺎﻻن ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫‪1. Per head‬‬

‫‪2. Hutu Power‬‬
‫‪3. Tutsi‬‬
‫‪4. Little Pebbles‬‬
‫‪5. Virgin Mary‬‬
‫‪6. Kibeho‬‬
‫‪7. Agathe Habyarimana‬‬
‫‪8. Kigali‬‬
‫‪9. Monsignor Vincent Nsengiyumva‬‬
‫‪10. National Revolutionary Movement for Development‬‬

‫‪٢٣٨‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ وﻳﺮان ﻛﺮدن ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻓﺮوش وﺳﺎﻳﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ‬
‫زﻣﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﻴﻮﺳﺖ و »ﺳﻮﺳﻚﻫﺎ« ‪-‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﻗﻠﻴﺖ ﺗﻮتﺳﻲ‪ -١‬ﺑﻪ زودي ﺑﻪ ﺳﺰاي ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1994) 1373‬ﻣﻴﻼدي( آﺗﺶ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ‬
‫روﺷﻦ ﮔﺸﺘﻪ و ﻛﺸﺘﺎر از ﭘﻴﺶ ﻃﺮح و ﺟﻬﺖ داده ﺷﺪه آﻏﺎز ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫ﺗﻮتﺳﻲﻫﺎ ﺗﺮﺳﻴﺪه و ﻫﻮﺗﻮﻫﺎي دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ آن اﻧﺪازه داﻧﺎ ﻧﺒﻮده ﺗﺎ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ‬
‫ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺮاي اﻧﺘﺮاﻫﻢوي‪ ،٢‬ﻳﺎ ﺟﻮﺧﻪﻫﺎي ﻣﺮگ ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻴﺎن و دوﻟﺖ‬
‫ﻛﺎر را ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎنﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﭼﻮن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺠﺎ ﺗﻮتﺳﻲﻫﺎ را ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﺮ روﺣﺎﻧﻴﻮن و راﻫﺒﻪﻫﺎ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه آنﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪) .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﮔﻮرﻫﺎي دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺷﺪ در زﻣﻴﻦﻫﺎي ﻣﻘﺪس ﺑﻮده و ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا در دادﮔﺎه ﻧﺴﻞﻛﺸﻲ روآﻧﺪا ﭼﻨﺪﻳﻦ روﺣﺎﻧﻲ و‬
‫راﻫﺒﻪ در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺘﻬﻢ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ (.‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺪﻧﺎم وﻧﺴﻼس ﻣﻮﻧﻴﺸﺎﻳﺎﻛﺎ ‪،٣‬‬
‫ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺎﻧﻔﻮذ در ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ ﺳﻨﺖ ﻓﺎﻣﺎﻳﻠﻪ‪ ۴‬ﻛﻴﮕﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ روﺣﺎﻧﻴﻮن‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮي از ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﭼﺎق ﺧﺎرج ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﺎم‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺮاي اﻧﺘﺮاﻫﻢوي‪ ،‬و ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن ﺟﻮان ﭘﻨﺎه ﺟﻮ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻧﺴﻞﻛﺸﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ رو ﻧﻴﺰ او ﺗﻨﻬﺎ آﺧﻮﻧﺪي ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻬﺎﻣﻲ روﺑﺮو ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ او ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ »ﺑﺪ ذات« ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻳﻚ ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﺖ روآﻧﺪا‪ ،‬اﺳﻘﻒ ﮔﻴﻜﻦﮔﻮرو‪ ،۵‬را ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﻮﻧﺰﻳﮕﻨﺮ‬
‫آﻛﻮﺳﺘﻴﻦ ﻣﻴﺰاﮔﻮ‪ ۶‬ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻪ زﻳﺮ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﭼﻴﺰي از‬
‫اﻳﻦ رﺧﺪادﻫﺎي زﻧﻨﺪه ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬

‫‪1. Tutsi‬‬
‫‪2. Interahamwe‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻧﺎی ﻫﻡ ﺩﻭﺷﺎﻥ ﺭﺯﻣﻧﺩﻩ ﺍﺳﺕ ﻭ ﺷﺑﻪﻧﻅﺎﻣﻳﺎﻥ‬
‫‪3. Wenceslas Munyeshyaka‬‬
‫‪4. Saint Famille‬‬
‫‪5. Gikongoro‬‬
‫‪6. Monsignor Augustin Misago‬‬

‫‪٢٣٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﺳﻘﻒ ﻣﻴﺰاﮔﻮ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ دﻟﺴﻮز ﻫﻮﺗﻮ ﭘﺎور دﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ اﻳﻦ آﻗﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻛﻠﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ از رﻓﺘﻦ ﺗﻮتﺳﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮده و ﻣﻨﺘﻘﺪ‬
‫اﻋﻀﺎي روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ »ﺳﻮﺳﻚﻫﺎ« ﻛﻤﻚ ﻛﺮده و درﺧﻮاﺳﺖ از ﻓﺮﺳﺘﺎده‬
‫وﻳﮋه واﺗﻴﻜﺎن در دﻳﺪار ﺗﻴﺮ ‪) 1373‬ژوﺋﻦ ‪ 1994‬ﻣﻴﻼدي( از روآﻧﺪا ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎپ ﺑﮕﻮﻳﺪ »ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺗﻮتﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﭼﻮن ﻣﺮدم روآﻧﺪا‬
‫دﻳﮕﺮ ﺗﺤﻤﻞ آنﻫﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ «.‬دﻳﮕﻪ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ‪ ،‬در ‪ 1‬ﺧﺮداد ﻫﻤﺎن ﺳﺎل )‪4‬‬
‫ﻣﻲ( زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﻴﺶ از آﺧﺮﻳﻦ ﻇﻬﻮر ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻘﺪس در ﺗﭙﻪﻫﺎي ﻛﻲﺑﻪﻫﻮ‪،‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﻘﻒ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﻚ ﮔﺮوه از ﭘﻠﻴﺲ ﺑﻪ آن ﺟﺎ رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫دﺳﺘﻪ ﻧﻮد ﺗﻨﻲ از ﺑﭽﻪ ﻣﺪرﺳﻪايﻫﺎ ﺗﻮتﺳﻲ آﻣﺎده ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺸﺘﺎر‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺘﺮﺳﻨﺪ ﭼﻮن ﭘﻠﻴﺲ ﻣﺮاﻗﺐ آنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ روز ﭘﺲ از‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻠﻴﺲ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺑﻮد ﺗﺎ ﻫﺸﺘﺎد و دو ﺗﺎ از اﻳﻦ ﻛﻮدﻛﺎن ﺳﻼﺧﻲ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﭽﻪ ﻣﺪرﺳﻪايﻫﺎ »آﻣﺎده ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﺎر«‪ . . . .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺳﺨﻨﺎن ﭘﺎپ‬
‫درﺑﺎره ﻧﻜﻮﻫﺶ اﻳﻦ ﺗﺒﻬﻜﺎري ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ زﻳﺮدﺳﺘﺎن ﺧﻮدش در اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎد ﺑﻴﺎورﻳﺪ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﻴﺎورﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻴﭻﮔﺎه ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎن از ﺳﻮي ﭘﺎپ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﺪ‪ .‬ﭘﺎول روزاﺑﺎﮔﻴﻨﺎ‪ ١‬ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻫﺘﻞ روآﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲآورد ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻲ وﻧﺴﻼس‬
‫ﻣﻮﻧﻴﺸﺎﻳﺎﻛﺎ ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻣﺎدر ﺧﻮدش ﻛﻪ از ﺗﻮتﺳﻲﻫﺎ ﺑﻮد »ﺳﻮﺳﻚ« ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﭘﻴﺶ از‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮي اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﻠﻮي ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﺑﺮاي اﺟﺎزه اﻧﺠﺎم »وﻇﺎﻳﻒ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﺖ« ﺑﻪ او ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﻘﻒ ﻣﻴﺰاﮔﻮ رخ داده ﺑﻮد‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ در وزارت دادﮔﺴﺘﺮي روآﻧﺪا ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ او ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺘﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻘﺎمﻫﺎي رﺳﻤﻲ وزارت دادﮔﺴﺘﺮي ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»واﺗﻴﻜﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﺗﺎ ﺑﺮوﻳﻢ و اﺳﻘﻒﻫﺎ‬
‫را ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰي درﺑﺎره ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺖ ﻧﺸﻨﻴﺪهاﻳﺪ؟«‬

‫‪1. Paul Rusesabagina‬‬

‫‪٢٤٠‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮي در اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫دﺳﺖ ﻛﻢ‪ ،‬اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺟﻠﻮي دﻫﺎن ﻫﺮ ﻛﺴﻲ را ﺑﺮاي اﻳﻦ ادﻋﺎ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ‬
‫دﻳﻦﻫﺎ ﺳﺒﺐ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺗﺮ ﺑﻮده ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﺘﻤﺪن ﺗﺮ ﻣﺮدم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦدارﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد‪،‬‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﺠﺎوزان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺷﻮد اﻓﺰود ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﺪاﻛﺎرﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﺪاد‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ از اﻳﻤﺎن آوردﮔﺎن ﺑﻮدﻧﺪ )ﻫﺮ ﭼﻨﺪ از اﺗﻔﺎق ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آنﻫﺎ‬
‫دﻳﺪار داﺷﺘﻢ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ در ﭘﻲ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻫﻴﭻ ﻣﺬﻫﺒﻲ و دﻳﻨﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ(‪ .‬وﻟﻲ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺗﺒﻬﻜﺎري »اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ« ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ‪ 100‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده ﺑﻪ ﺳﻮي اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ و ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﮔﺮاﻳﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﭘﻨﺠﺎه درﺻﺪ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﻪ روزﮔﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ژرﻓﺎي ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺴﺘﺮش داده‬
‫و اﻳﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﺎزه رﺧﺪاده ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ دﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬روﻧﻖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ راه ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ ﻣﺮدي ﻣﺘﻌﺼﺐ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺳﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺎ ﺟﻮزف ﻛﻨﻲ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري و دﻟﺪاري ارث ﺧﻮر‬
‫ﻣﺪرﻧﻴﺴﻢ و روﺷﻦ اﻧﺪﻳﺸﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ دل رﺣﻢ ﻧﻴﺰ ﮔﺮاﻳﺸﻲ ﺑﻪ آن‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از آن‪ ،‬دﻳﻦﻫﺎ ﻧﻪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮ ﻛﺮدارﻫﺎي ﺧﻮب ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ روشﻫﺎي‬
‫ﻛﻬﻦ ﺟﻬﺎد و اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺳﺘﺎﻳﺸﮕﺮ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﻣﺮﺣﻮم ﺟﺎن ﭘﻞ دوم ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻌﻴﺎر اﻧﺴﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺮدي ﺟﺪي و دﻻور ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﺸﺎن دادن از ﻳﻚ ﺳﻮ ﻛﻨﺶﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮده و ﻫﻢ‬
‫دﻻوري ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ داﺷﺖ‪ ،‬او در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدي ﺟﻮان ﺑﻮده در ﻛﺸﻮر ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﺿﺪ ﻧﺎزي ﻛﻤﻚ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﻛﺎرﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي آزادي ﻣﺮدم از زﻳﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﺷﻮروي اﻧﺠﺎم داد‪ .‬دوران ﭘﺎﭘﻲ وي از ﺑﺮﺧﻲ ﻧﮕﺮشﻫﺎ ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ و ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ‬
‫ﻛﺎري ﺗﻜﺎن دﻫﻨﺪه ﺑﻮد وﻟﻲ ﺧﻮﻳﺶ را آﻣﺎده ﭘﺬﻳﺮش داﻧﺶ و ﻛﻨﻜﺎش ﻧﺸﺎن داد )ﻣﮕﺮ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان در ﺣﺎل ﮔﻔﺘﮕﻮ از وﻳﺮوس اﻳﺪز ﺑﻮدﻧﺪ( و ﺣﺘﺎ در اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ در اﻳﻦ دوران ﺑﺮﺧﻲ اﻋﺘﺮافﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻳﻚ »زﻧﺪﮔﻲ اﺧﻼق«‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬آﻏﺎز اﻳﻦ آﻣﻮزش ﻛﻪ ﻛﻴﻔﺮ اﻋﺪام ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ‪ ،‬ﭘﺎپ ﺟﺎن ﭘﻞ دوم ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻮزشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻃﻠﺒﻴﺪ و ﭼﻴﺰﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﻮزشﻫﺎ ﺑﺨﺸﺶ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن‬

‫‪٢٤١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺸﺘﻪ در روآﻧﺪا ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل اﻳﻦ ﭘﻮزشﻫﺎ‪ ،‬از ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺪهﻫﺎي ﺿﺪ ﺳﺎﻣﻲ ﺑﻮدن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ،‬از ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﺑﺮاي ﺟﻨﮓﻫﺎي ﺻﻠﻴﺒﻲ‪ ،‬از‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ارﺗﺪﻛﺲ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺮاي ﺳﺘﻤﻲ ﻛﻪ رم ﺑﻪ آنﻫﺎ روا داﺷﺘﻪ و ﭼﻨﺪ ﺳﺨﻦ ﻛﻠﻲ‬
‫درﺑﺎره اﺷﺘﺒﺎه ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‬
‫ﺗﺒﻬﻜﺎراﻧﻪ ﻛﻨﺶ ﻛﺮده وﻟﻲ اﻛﻨﻮن ﭼﻮن اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺎك و ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫آﻣﺎده ﺑﺮاي ﻣﻌﺼﻮم ﺷﺪﻧﻲ دوﺑﺎره اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢٤٢‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرده‬

‫ﻫﻴﭻ راهﻛﺎر »ﺷﺮﻗﻲ« ﻫﻢ در ﭘﻴﺶ‬

‫رو ﻧﺪارﻳﻢ‬

‫ﺑﺤﺮان دﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻤﻨﺪ در ﻏﺮب و روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎري ﻛﻪ در آنﻫﺎ اﺧﻼق‬

‫دﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﻂ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺟﺎ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫»ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮان« ﺧﻮاﻫﺎن را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي راهﻛﺎر زﻳﺮﻛﺎﻧﻪﺗﺮي در‬
‫ﺷﺮق ﺳﻮﺋﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻪﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه زﻳﺮدﺳﺖ و ﻳﺎور‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻢ‪ ،‬رداي ﻧﺎرﻧﺠﻲ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ آﺷﺮام‪ ١‬ﻳﻚ ﻣﺮﺷﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ﭘﻮﻧﺎ )ﻳﺎ ﭘﻨﺎ‪،(٢‬‬
‫ﺗﭙﻪﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ در ﺑﺎﻻي ﺑﻤﺒﻲ‪ ٣‬ﻫﻤﺮاه ﺷﺪم‪ .‬ﻣﻦ روش ﺳﻨﻲﻳﺎس‪ ۴‬را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻤﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﻲﺑﻲﺳﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‬
‫ﺑﻲﻃﺮﻓﻲ ﻣﺮا ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﻴﺪ وﻟﻲ در آن زﻣﺎن ﺑﻲﺑﻲﺳﻲ داراي اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي‬
‫ﺑﻲ ﻏﺮﺿﻲ ﺑﻮده و ﻣﻦ اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻢ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪) .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴﻜﺎن ﺑﻮدن‪ ،‬آﻣﻮزش در آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺬﻫﺐ‬

‫‪1. Ashram‬‬ ‫ﮔﺭﻭﻩ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﯽ ﺑﺭﺍی ﻫﻧﺩﻭﻳﺎﻥ ﺑﺭﺍی ﺳﺗﺎﻳﺵ ﻭ ﻋﺑﺎﺩﺕ‬

‫ﺷﻬﺭی ﺩﺭ ﺷﻣﺎﻝ ﻏﺭﺏ ﻫﻧﺩﻭﺳﺗﺎﻥ )‪2. Poona (or Pune‬‬
‫‪3. Bombay‬‬
‫‪4. Sannyas‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﺒﻮد‬

‫ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻣﺘﺪي اﺳﺖ‪ ،‬ازدواج و ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ارﺗﺪﻛﺲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺷﺪن‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﺴﺪ ﺧﺪا از ﺳﻮي ﭘﻴﺮوان ﺳﺎي ﺑﺎﺑﺎ و ﺗﻮﺑﻪ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﻳﻚ ﺧﺎﺧﺎم‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺗﺎ ﺟﻮرواﺟﻮري ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي دﻳﻨﻲ وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻴﻤﺰ‪ ١‬را ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ ﻛﻨﻢ‪(.‬‬
‫ﻧﺎم ﻣﺮﺷﺪ اﺷﺎرهﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﺑﻬﮕﻮﻧﺎ ﺳﺮي راﻧﺠﻴﺶ‪ ٢‬ﺑﻮد‪» .‬ﺑﻬﮕﻮﻧﺎ« ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎده‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﺪا ﻳﺎ ﺧﺪاﻳﻲ و »ﺳﺮي« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﻣﻘﺪس اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺷﺪ ﻣﺮدي ﺑﺎ‬
‫ﭼﺸﻤﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﺷﻮر و ﻟﺒﺨﻨﺪي اﻓﺴﻮن ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮد و ﻳﻚ ﺣﺲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﻮخﻃﺒﻌﻲ‬
‫داﺷﺖ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهي آن را ﻛﻢ ارزش ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ‪ .‬آواي ﻫﻴﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻣﺪاد زودﻫﻨﮕﺎم در دﻫﺮﺷﺎن‪ ،٣‬از ﻣﻴﺎن ﻣﻴﻜﺮوﻓﻮﻧﻲ ﻛﻢ ﺻﺪا ﺑﻪ ﮔﻮش‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﺪ ﻛﻪ داراي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺿﻌﻴﻒ و ﺧﻮابآوري ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮﺑﻲﻫﺎي ﺑﺮاﺑﺮي ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺴﻜﻴﻦ ﺧﻮابآﻟﻮدﮔﻲ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده او ﻧﻴﺰ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ داﺳﺘﺎن‬
‫ﻋﺎﻟﻲ زﻧﺠﻴﺮهاي دوازده ﺟﻠﺪي ﻫﻢ رﻗﺼﻲ ﺑﺎ ﺳﺎز زﻣﺎن‪ ۴‬را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‬
‫ﻳﻚ ﻏﻴﺐﮔﻮي اﺳﺮارآﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺎم دﻛﺘﺮ ﺗﺮﻻوﻧﻲ‪ ۵‬ﺑﺎ وﺟﻮد دﺷﻮاريﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﮔﺮوه ﭘﻴﺮوان روﺷﻦاﻧﺪﻳﺶ ﺧﻮدش را ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد‬
‫ﺗﺎزهﻛﺎر ﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ رد و ﺑﺪل ﻛﺮدن ﺳﺨﻨﺎن آﺷﻜﺎر و رك ﻫﻢ‬
‫دﻳﮕﺮ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ »ﮔﻮﻫﺮ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﺪاوﻧﺪي اﺳﺖ‪ «.‬ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪» ،‬ﺑﻴﻨﺶ واﻻ درﻣﺎن‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺪﻳﺪن ﻧﻮر اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻌﻨﻮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﻧﺸﺴﺖﻫﺎي‬
‫ﺑﻬﮕﻮﻧﺎ )ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻬﺎرزاﻧﻮ ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ( ﭼﻴﺰي ژرف ﺗﺮ از اﻳﻦ ﻧﺸﻨﻴﺪم‪ .‬آن ﺟﺎ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺣﻠﻘﻪي دﻛﺘﺮ ﺗﺮﻻوﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮ ﻋﺸﻖ‪ ،‬در ﺳﺮﺷﺖ دروﻧﻲ ﺧﻮدش و ﺑﻲﮔﻤﺎن‬
‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي درﺑﺎره راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬در ﺳﺮﺷﺖ ﺑﻲواﺳﻄﻪ ﺧﻮدش ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﻛﻞ‪،‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻮرات ﺑﻲﺑﻮ و ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺸﺎﻧﻪي ورودي ﭼﺎدر‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﻬﮕﻮﻧﺎ ﺑﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻲﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻧﺸﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ‬

‫‪1. William James‬‬

‫‪2. Bhagwan Sri Rajneesh‬‬
‫‪3. Dharshan‬‬
‫‪4. A Dance to the Music of Time‬‬
‫‪5. Dr. Trelawney‬‬

‫‪٢٤٤‬‬
 ‫ﻫﻴﭻ راهﻛﺎر »ﺷﺮﻗﻲ« ﻫﻢ در ﭘﻴﺶ رو ﻧﺪارﻳﻢ‬

‫ورودي ﻣﺮا ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻧﺴﺎزد‪ .‬روي آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪» :‬ﻛﻔﺶﻫﺎ و اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻴﺮون در ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ «.‬ﭘﺸﺘﻪاي از ﻛﻔﺶﻫﺎ و ﺻﻨﺪلﻫﺎ ﻛﻨﺎر در ﺑﻮد و در ﺣﺎﻟﺖ ﻏﻴﺮ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻪاي از ذﻫﻦﻫﺎي رﻫﺎﺷﺪه را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻢ ﻛﻪ رو ﻫﻢ‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﭘﻨﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻲﻣﻐﺰ را اﻧﺠﺎم داده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻛﻮﺷﻴﺪم ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺧﻨﺪهدار‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ از ﻳﻚ ﻛﻮان در ذن‪ ١‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪» :‬ﺑﺎزﺗﺎب ﻳﻚ ذﻫﻦ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ ﮔﺮدﺷﮕﺮﻫﺎي ﺷﺎد‪ ،‬آﺷﺮام ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﺳﻴﻤﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ از‬
‫ﻳﻚ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻌﻨﻮي ﺧﻮب ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﭘﺮ‬
‫زرقوﺑﺮق و ﻏﻴﺮﺑﻮﻣﻲ درﺑﺎره ﻣﺎورا ﻳﺎوه ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺒﺎﻓﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻘﺪﺳﺶ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺪي درﻳﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬اﺻﻮل ﺑﺪﺗﺮي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد‪ .‬آدمﻫﺎي آﺷﻔﺘﻪﺣﺎل و آﺳﻴﺐ‬
‫دﻳﺪهي ﻓﺮاواﻧﻲ در ﺟﺴﺘﺠﻮي راهﻛﺎر و ﺑﺮاي ﻣﺸﻮرت ﺑﻪ ﭘﻮﻧﺎ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎر از آﻧﺎن‬
‫ﭘﻮﻟﺪار ﺑﻮده )ﻣﺸﺘﺮي ﻳﺎ زاﺋﺮاﻧﻲ از راهﻫﺎي دور ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﻣﻴﺎن آنﻫﺎ ﺑﻮد( و ﻧﺨﺴﺖ از آنﻫﺎ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺷﺪ ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫دﻳﻦﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ -‬داراﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺛﺒﺎت ﺳﻮدﻣﻨﺪي اﻳﻦ ﭘﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫ﻧﺎوﮔﺎن ﺧﻮدروﻫﺎي روﻟﺰ‪-‬روﻳﺴﻲ دﻳﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻬﮕﻮﻧﺎ داﺷﺘﻪ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در‬
‫ﻧﻮع ﺧﻮد ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻛﻼﻫﺒﺮداري ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ‬
‫ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎزهﻛﺎران در »ﮔﺮوه« آﻣﻮزﺷﻲ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه و اﻳﻦ ﻛﺎر و ﺑﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ‬
‫ﻧﺎروا آﻏﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﻳﺪي ﭘﻴﺸﻴﻦ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻣﺮا در ﻓﻴﻠﻢ وﻟﻔﮕﺎﻧﮓ دوﺑﺮووﻟﻨﻲ‪ ،٢‬از‬
‫آﺷﺮام ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﻓﻴﻠﻢﺑﺮداري ﻛﺮده ﻛﻪ اﺻﻄﻼح »ﺳﺮﺧﻮﺷﺎﻧﻪ« ﻛﻮﻧﺪاﻟﻴﻨﻲ‪ ٣‬را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬در ﺻﺤﻨﻪاي ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﻲ‪ ،‬زن ﺟﻮاﻧﻲ ﻋﺮﻳﺎن ﺷﺪه و ﻣﺮداﻧﻲ‬
‫ﺑﻪ وي ﻏﺮﻳﺪه و ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲ و روﺣﻲ زن ﻋﺮﻳﺎن ﮔﺮداﻧﺪه ﺗﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﻳﻪ و ﭘﻮزشﺧﻮاه‪ ،‬ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪه و ﺧﻮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﺎن زن را‬

‫‪1. Zen koan‬‬

‫‪2. Dobrowolny‬‬
‫‪3. Kundalini‬‬

‫‪٢٤٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﺒﻮد‬

‫ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ در آﻏﻮش ﻓﺸﺮده و او آرام را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و ﺑﻪ وي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ او اﻛﻨﻮن‬

‫»ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده« دارد‪ .‬زاريﻛﻨﺎن ﺑﺎ آراﻣﺸﻲ ﻣﺎزوﺧﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ وارد ﻗﺒﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻪ او‬
‫ﭘﺲ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﺑﺎره اﻳﻦ زﻣﺎن اﻋﺘﺮافﻫﺎي زﺷﺖ و ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎوري ﺷﻨﻴﺪهام‪ (.‬در‬
‫ﺻﺤﻨﻪاي دﻳﮕﺮ از ﻣﺮدان درﮔﻴﺮ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ روي ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻜﺴﺘﻦ اﺳﺘﺨﻮان و ﺑﺮ‬
‫وﻳﻨﺪﺳﻮر‪١‬‬ ‫ﺑﺎد رﻓﺘﻦ ﺟﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه ﺧﺸﻦ ﻫﺴﺖ‪ :‬ﺷﺎﻫﺰاده آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺧﺎﻧﺪان‬
‫ﻫﺮﮔﺰ دوﺑﺎره دﻳﺪه ﻧﺸﺪ و ﺑﺪن وي ﺑﻪ ﺗﻨﺪي‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻤﻮار ﻛﺮدن زﺣﻤﺖ ﻛﺎﻟﺒﺪﺷﻜﺎﻓﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺻﺪاي ﭘﺮ از اﺣﺘﺮام و ﺗﺮس ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ »ﭘﻴﻜﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻬﮕﻮﻧﺎ‬
‫داراي آﻟﺮژي اﺳﺖ‪ «،‬و زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﺲ از اﻗﺎﻣﺖ ﮔﺬراي ﻣﻦ‪ ،‬وي ﺑﻪ ﺗﻨﺪي از آﺷﺮام‬
‫رﻓﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﮔﻮﻳﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻛﺎﻟﺒﺪ زﻣﻴﻨﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺪردش ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ‬
‫درﻧﻴﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ روﻟﺰ‪-‬روﻳﺲ آﻣﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻌﺎون وي‪ ،‬در ﻣﺎهﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ‬
‫ﺳﺎل ‪ 1983) 1362‬ﻣﻴﻼدي( ﻧﻮﻋﻲ ﭘﻴﺎم درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺷﻬﺮ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ آﻧﺘﻠﻮپ‪ ٢‬در اﻳﺎﻟﺖ ارﮔﺎن ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﺑﺎر‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮد و آراﻣﺶ ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬آنﻫﺎ ﻛﺎري ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎ روﺋﻴﺪن‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﺣﻔﺎﻇﺖﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ رداي ﻧﺎرﻧﺠﻲ در ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ آنﻫﺎ ﺷﮕﻔﺖ‬
‫زده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ »ﻓﻀﺎ« ﺑﺮاي آﺷﺮاﻣﻲ ﻧﻮ ﮔﻮﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در رخ‬
‫دادي ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮراكﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻮاد زﻫﺮآﮔﻴﻦ در ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫﺎي‬
‫آﻧﺘﻠﻮپ ﭘﺨﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺣﻠﻘﻪ ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﺗﻬﻤﺖﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬
‫زﻧﺠﻴﺮهاي و ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﭘﺨﺶ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ آواره‬
‫وارﺳﺘﻪ‪ ٣‬از آﻣﻮزشﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ و ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪهي ﺑﻬﮕﻮﻧﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮدم‪) .‬اﻳﻦ آواره ﺧﻮدش‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺨﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »اوﺷﻮ« ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﻳﻚ ﻣﺠﻠﻪي ﺑﻲﻣﺤﺘﻮاي وﻟﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﻏﺬ ﺧﻮب ﻛﻪ‬
‫ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﭼﺎپ ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪه‬

‫‪1. House of Windsor‬‬

‫‪2. Antelope‬‬
‫‪3. Empty-eyed‬‬

‫‪٢٤٦‬‬
 ‫ﻫﻴﭻ راهﻛﺎر »ﺷﺮﻗﻲ« ﻫﻢ در ﭘﻴﺶ رو ﻧﺪارﻳﻢ‬

‫اداﻣﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن راه او دﻳﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ (.‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺮدم آﻧﺘﻠﻮپ‪ ،‬ارﮔﺎن ﺑﻠﻨﺪآوازﮔﻲ‬
‫و ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮدن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺟﻮﻧﺰﺗﺎون‪ ١‬را ﺑﺎ ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻛﻤﺘﺮي از دﺳﺖ‬
‫دادﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ،El sueño de la razón produce monstruos‬درﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ‪» ،‬در ﺧﻮاب‬
‫ﺑﻮدن ﺧﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺪاري دﻳﻮﻫﺎﺳﺖ‪ «.‬زﻧﺪهﻳﺎد ﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ ﮔﻮﻳﺎ‪ ٢‬ﺑﺎ ﻧﻘﺶ اﻧﺪازي ﺑﺮ روي‬
‫ﻓﻠﺰ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻟﺲ ﻛﺎﭘﺮﻳﻜﻮس‪ ٣‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻣﺮدي ﺧﻔﺘﻪ و ﺑﻲدﻓﺎع دﭼﺎر ﻛﺎﺑﻮس‬
‫ﺧﻔﺎش‪ ،‬ﺟﻐﺪ و دﻳﮕﺮ ﺷﻜﺎرﭼﻴﺎن ﺗﺎرﻳﻜﻲ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬وﻟﻲ ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ از ﻣﺮدم ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺎور دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻐﺰ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﺮدورزي آن ‪ -‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫را ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﺟﺎﻧﻮري ﺧﻮدﻣﺎن دﮔﺮﺳﺎن و ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﺳﺎزد‪ -‬ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺒﻮده و ﺣﺘﺎ‬
‫ﺗﺎ ﺟﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﮔﻨﮓ و ﻛﻨﺪ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ زور ﺑﺰﻧﺪ در ﺟﻬﺎن واﻗﻌﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ اﺛﺮ ﺧﻨﻚ‬
‫ﻛﻨﻨﺪهي ﮔﺬرا‪ ۴‬دارد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻳﻜﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎور‪ .‬ﺧﻮب اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﺑﻮداﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻫﺎت داگ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻮداﻳﻲ ﻗﺒﺾ ﺑﻴﺴﺖ دﻻري‬
‫را ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎن ﭘﺮ ﻣﺨﻠﻔﺎﺗﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬زﻣﺎن درازي ﺑﺮاي ﭘﻮل‬
‫ﺧﺮد ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم درﺑﺎره آن ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد »دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ‪ ۵‬از‬
‫درون ﻣﻲآﻳﺪ« ﻫﻤﻪي ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻲ ﺧﻮدي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺮاي ﺗﻘﻠﻴﺪﻫﺎي ﺧﻨﺪهدار‬
‫آﺳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻦ درﺑﺎره ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻴﺴﻮﻧﺮﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻧﻴﺰ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎر‬
‫ﺑﻪ دﻳﺪار ﺗﻨﺪﻳﺲ اﺳﻘﻒ رﻳﮕﻨﺎﻟﺪ ﻫﺒﺮ‪ ،۶‬در ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ و ﻛﻬﻦ اﻧﮕﻠﻴﻜﺎن در ﻛﻠﻜﺘﻪ‬
‫رﻓﺘﻢ‪ ،‬او ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺳﺮود روﺣﺎﻧﻲ ﻛﻠﻴﺴﺎي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﺑﺎ آﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻳﺮ ﭘﺮ ﻛﺮده‪:‬‬

‫‪1. Jonestown‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻁﺭ ﺧﻭﺩﮐﺷﯽ ﺍﻋﺿﺎ ﻳﮏ ﻓﺭﻗﻪ ﻣﺷﻬﻭﺭ ﺍﺳﺕ‬

‫‪2. Francisco Goya‬‬ ‫ﻧﻘﺎﺵ ﺍﺳﭘﺎﻧﻳﺎﻳﯽ )‪(١٧٤٦ -١٨٢٨‬‬
‫‪3. Los Caprichos‬‬
‫‪4. Kool-Aid‬‬
‫‪5. Change‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻧﺎی ﭘﻭﻝ ﺧﺭﺩ ﻭ ﺩﮔﺭﮔﻭﻧﯽ ﻭ ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﺑﺎ ﻣﻌﻧﺎی ﺍﻳﻥ ﻭﺍژﻩﻫﺎ ﺑﺎﺯی ﻣﯽﮐﻧﺩ‬
‫‪6. Reginald Heber‬‬

‫‪٢٤٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﺒﻮد‬

‫ﭼﻪ ﻣﻲﺷﺪ اﮔﺮ ﺑﺎد ﺳﺮد ﻣﺪاري‬

‫ﺑﻪ آراﻣﻲ ﻣﻲوزﻳﺪ ﺑﺮ ﺟﺰﻳﺮه ﺳﻴﻼن‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﭼﺸﻢﻧﻮاز اﺳﺖ‬
‫و ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺴﺎن ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ و ﮔﻨﺎهﻛﺎر اﺳﺖ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻲﺷﺪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪاي‬
‫ﻣﻮﻫﺒﺖﻫﺎي اﻟﻬﻲ ﭘﺨﺶ ﺷﻮد‬
‫ﻛﺎﻓﺮ ﺑﺮاي ﻛﻮري ﺧﻮﻳﺶ‬
‫در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺳﻨﮓ و ﭼﻮب ﺧﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦﻫﺎ در واﻛﻨﺶ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪاﻧﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه ﺳﺎزي ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ‬

‫ﻛﻬﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﺪن ﺑﺴﻴﺎري از ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻜﺮﻳﻢ دﻳﻦﻫﺎي ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪهﺗﺮ‬
‫ﺷﺮق ﺑﻮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻼﻧﻜﺎ )ﻧﺎم ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺮاي ﺟﺰﻳﺮه دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲ ﺳﻴﻼن( ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﺟﺎدوﻫﺎي ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان از ﻣﺮدم آن ﺟﺎ ﺑﺮاي ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و دﺳﺖ و دل ﺑﺎزي ﻧﺎم‬
‫ﺑﺮد‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﻘﻒ ﻫﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺟﺎزه داده آنﻫﺎ را ﭘﺴﺖ و ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ؟ ﺑﻬﺮﺣﺎل‪،‬‬
‫ﺳﺮﻳﻼﻧﻜﺎ ﻛﺸﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺳﺮﻛﻮبﻫﺎ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺳﺮاﺳﺮ وﻳﺮان ﺷﺪه و از‬
‫رﻳﺨﺖ اﻓﺘﺎده و ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﻨﮕﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮداﻳﻲ و ﻫﻨﺪو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻗﻀﺎ اﻳﻦ دﺷﻮاري ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎم ﻳﻚ اﺳﺘﺎن آﻏﺎز ﮔﺸﺖ‪» :‬ﻻﻧﻜﺎ‪ «١‬در زﺑﺎن ﻛﻬﻦ ﺳﻴﻼﻧﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺰﻳﺮه اﺳﺖ و‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »ﺳﺮي« ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ در ﻣﻌﻨﺎي واژهي ﺑﻮداﻳﻲ آن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي »ﻣﻘﺪس« اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﺎمﮔﺬاري ﭘﺴﺎ‪-‬اﺳﺘﻌﻤﺎري وﺳﻴﻠﻪاي ﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﺎﻣﻴﻠﻲﻫﺎ‪ ٢‬ﺑﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻫﻨﺪو ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺣﺲ‬
‫ﻣﺤﺮوم ﺷﺪن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪) .‬آنﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺰﻳﺮه ﻣﺎدري ﺧﻮﻳﺶ را »اﻳﻠﻢ‪«٣‬‬
‫ﺑﻨﺎﻣﻨﺪ‪ (.‬اﻳﻦ رخ داد زﻣﺎن ﭼﻨﺪاﻧﻲ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﮔﺮاﻳﻲ ﻧﮋادي ﻧﮕﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺎﻧﻲ دﻳﻦ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را در ﻫﻢ ﻛﻮﺑﺪ‪.‬‬

‫‪1. Lanka‬‬
‫‪2. Tamils‬‬
‫‪3. Eelam‬‬

‫‪٢٤٨‬‬
 ‫ﻫﻴﭻ راهﻛﺎر »ﺷﺮﻗﻲ« ﻫﻢ در ﭘﻴﺶ رو ﻧﺪارﻳﻢ‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺧﻮد ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺗﺎﻣﻴﻞ ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ و درﺳﺘﻲ ﺑﺮ‬
‫ﺿﺪ و ﭘﺎد دوﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰي دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻏﻤﺎض و ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ از ﮔﻨﺎه آﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﺮﻳﻜﻲ در ﭘﻴﺸﺘﺎز ﺑﻮدن در راﻫﻜﺎر ﭼﻨﺪشآور ﻗﺎﺗﻞ اﻧﺘﺤﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺶﺗﺮ از‬
‫ﺣﺰباﷲ و اﻟﻘﺎﻋﺪه‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻦ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ از ﺳﻮي اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ‬
‫ﻳﻜﻲ از رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮرﻫﺎي ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﻲ ﺑﻮداﻳﻲ ﻣﺤﻮر ﺑﺮ ﺿﺪ ﺗﺎﻣﻴﻠﻲﻫﺎ ﻳﺎ ﻗﺘﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻳﻚ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻮداﻳﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﺳﺘﻘﻼل ﺳﺮيﻻﻧﻜﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻗﺎﺗﻼن و‬
‫آزارﮔﺮان ﻫﻨﺪو و ﺑﻮداﻳﻲ ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﺗﻜﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮرد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎروﺷﻦ و‬
‫ﻣﺒﻬﻤﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮده ﻛﻪ ﺷﺮﻗﻲﻫﺎي زاﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻮادار ﮔﻴﺎهﺧﻮاري و ﻫﻤﻮاره در ﺣﺎل‬
‫ژرفاﻧﺪﻳﺸﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎﻳﻲ اﻳﻤﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ آﻳﻴﻦ ﺑﻮدا‬
‫ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﺣﺲ ﻣﺎ از ﻣﻌﻨﺎي واژه‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﺣﺘﺎ »دﻳﻦ« ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد اﻳﻦ‬
‫واﻻﻣﻘﺎم ﻣﺘﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎي دﻧﺪانﻫﺎﻳﺶ در ﮔﺮده ﺳﺮيﻻﻧﻜﺎ ﻣﺎﻧﺪه و ﻳﻚ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ در‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺎدر از روﺣﺎﻧﻴﻮن اﻳﻦ ﺷﻲ ﻃﻼﻳﻲ ﭘﻮش‪ ١‬ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻢ‪ .‬اﺳﻘﻒ‬
‫ﻫﺒﺮ در ﻧﻴﺎﻳﺶ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺧﻮﻳﺶ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ اﺳﺘﺨﻮان ﻧﻜﺮده )اﮔﺮ ﭼﻪ رﻳﺘﻢ اﺳﺘﺨﻮان ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻫﻨﮓ »ﺳﻨﮓ‪ «٢‬اﺳﺖ( ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﮔﺮدآﻣﺪن ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و‬
‫ﺗﻌﻈﻴﻢ در ﺟﻠﻮي اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎم و ﻗﺪﻳﺲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎ را در ﺻﻨﺪوﻗﭽﻪﻫﺎي وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ در ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ ﺟﺎﻣﻊ و ﻏﻴﺮ ﺟﺎﻣﻊ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻧﮕﻪداري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻴﭻ اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ و ﺷﺎدي دروﻧﻲ در ﻛﻨﺎر‬
‫دﻧﺪان آراﻣﺶ‪ ٣‬ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪ واروﻧﻪ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺗﺎﻣﻴﻠﻲ ﺑﻮدم ﺑﺨﺖ و ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي رد ﻋﻀﻮﻳﺘﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻧﻪي اﻧﺴﺎن ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎﻧﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺧﻮدش ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﭼﻨﺪاﻧﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﺑﻴﺨﻮد و ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺗﺒﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻳﻚ‬

‫‪1. Gold-encased object‬‬ ‫ﺗﻧﺩﻳﺱ ﻁﻼﻳﯽ ﺑﻭﺩﺍ‬

‫‪2. Bone , Stone‬‬ ‫ﺩﺭ ﭼﺎﻣﻪ ﺑﺎﻻ ﮐﻪ ﮔﻔﺗﻪ ﮐﺎﻓﺭ ﺟﻠﻭی ﺳﻧﮓ ﻭ ﮔﻳﺎﻩ ﺧﻡ ﻣﯽﺷﻭﺩ‬
‫‪3. Tooth-propitiation‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺭیﻻﻧﮑﺎ ﺩﺭ ﺷﻬﺭ ﮐﻧﺩی ﻣﻌﺑﺩی ﻫﺳﺕ ﮐﻪ ﺩﻧﺩﺍﻥ ﺑﻭﺩﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﮕﻪﺩﺍﺭی‬
‫ﺷﺩﻩ ﻭ ﺑﻭﺩﺍﻳﻳﺎﻥ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺭﻧﺩ ﮐﻪ ﺁﺭﺍﻣﺵ ﻣﯽﺩﻫﺩ‬

‫‪٢٤٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﺒﻮد‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻳﺎ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ داﻻﻳﻲ ﻻﻣﺎ‪ ١‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ در ﻣﻴﺎن ﺳﻜﻮﻻرﻫﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﻮهاي ﻳﻚ‬
‫ﺷﺎﻫﺰادهي ﻗﺮونوﺳﻄﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ آزادي ﺗﺒﺖ را از زﻳﺮﺑﺎر ﺳﻠﻄﻪ ﭼﻴﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ‪-‬ﻛﻪ اﮔﺮ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻢ آن را ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﮕﺮداﻧﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻚ درﺧﻮاﺳﺖ »ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب«‪-‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮدش را ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻣﻮروﺛﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﻜﻮت آن را ﺑﻪ وي ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ‬
‫آﺳﺎن و ﺑﻲدردﺳﺮ! ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ در دﻳﻦ وي ﻣﻮرد آزار ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ﻣﻌﻴﺎر‬
‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻳﻚ ﻧﻔﺮه او در درونﺑﻮم‪ ٢‬ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ‪ .‬داﻻﻳﻲ ﻻﻣﺎ درﺑﺎره راﺑﻄﻪ‬
‫ﺟﻨﺴﻲ و رژﻳﻢ ﺧﻮراﻛﻲ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﭘﻮﭼﻲ داﺷﺘﻪ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺎﻟﻴﻮود ﺳﻔﺮ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﻴﻮن ﺳﻴﮕﺎل و رﻳﭽﺎرد ﮔﻲﻳﺮ‪ ٣‬را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان اﻓﺮاد ﻣﻘﺪس ﻣﺴﺢ ﻛﺮد‪) .‬در واﻗﻊ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻗﺎي ﺳﻴﮕﻞ‪ ۴‬ﺗﻮﻟﻜﻮ‪ ۵‬ﻳﺎ ﻓﺮدي ﺑﺎ‬
‫ﻫﻮش ﺳﺮﺷﺎر ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬آﻗﺎي ﮔﻲﻳﺮ ﻛﻤﻲ ﺷﻜﻮه ﻛﺮده و ﻧﻖ زد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺗﻠﺦ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ در ﻳﻚ ﺣﺮاج ﻣﻌﻨﻮي روي دﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد‪ (.‬ﻣﻲﭘﺬﻳﺮم ﻛﻪ »داﻻﻳﻲ«‬
‫ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻳﺎ ﻻﻣﺎي واﻻ‪ ،‬ﻣﺮدي ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺟﺬﺑﻪ و ﻫﻴﺒﺖ اﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮم‬
‫ﻣﻠﻜﻪ اﻣﺮوزي اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ در ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻴﻨﺎن ﺧﻮد اﺳﺖ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﻫﻤﻪي اﻳﻦﻫﺎ ﻧﻘﺪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ارﺛﻲ را ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﻧﻜﺮده و ﻏﺮﻳﺒﻪاي ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر از‬
‫ﺗﺒﺖ دﻳﺪار ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺎم ﻓﺌﻮداﻟﻲ آن ﺟﺎ وﺣﺸﺖزده ﺷﺪه و اﻳﻦ ﻛﻴﻔﺮﻫﺎ و‬
‫ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖﻫﺎي زﺷﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در زﻳﺮ ﭼﻴﺮﮔﻲ ﻧﻈﺎم‬
‫ارﺑﺎبرﻋﻴﺘﻲ ﻳﻚ ﻧﺨﺒﻪ راﻫﺐ ﻣﻨﺶ اﻧﮕﻞ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ اﺛﺒﺎت ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ادﻳﺎن »ﺷﺮﻗﻲ« ﺑﺎ‬
‫اﻧﮕﺎرهﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت ادﻳﺎن »اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ« ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ؟ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻳﻚ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺪون‬

‫‪1. Dalai Lama‬‬

‫‪2. Enclave‬‬ ‫ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺭﺯﻣﻳﻧﯽ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺗﯽ ﻣﻳﺎﻥ ﺧﺎک ﮐﺷﻭﺭ ﺩﻳﮕﺭی ﺑﺎﺷﺩ ﺑﺭﻭﻥﺑﻭﻡ ﮔﻔﺗﻪ ﻣﯽﺷﻭﺩ‪ ،‬ﺑﺭﻭﻥﺑﻭﻡ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻳﺩﮔﺎﻩ ﮐﺷﻭﺭی ﮐﻪ ﮔﺭﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﮔﺭﻓﺗﻪ ﺩﺭﻭﻥﺑﻭﻡ ﺍﺳﺕ‬
‫‪3. Steven Segal and Richard Gere‬‬
‫‪4. Mr. Segal‬‬
‫‪5. Tulku‬‬

‫‪٢٥٠‬‬
 ‫ﻫﻴﭻ راهﻛﺎر »ﺷﺮﻗﻲ« ﻫﻢ در ﭘﻴﺶ رو ﻧﺪارﻳﻢ‬

‫ﭼﻮن و ﭼﺮا از »ﮔﻮدو‪ ،«١‬ﻳﻚ ﺑﻮدﻳﺴﺖ ﺑﻠﻨﺪآوازه ژاﭘﻨﻲ در ﺳﺎلﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻲآورم‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺑﻮداﮔﺮي را ﺑﻪ ارث ﺑﺮده‪ ،‬ﻣﻦ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ »ﻫﻤﻪي‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات داراي ﺣﺲ ﺳﺮﺷﺘﻴﻦ از ﺑﻮداﻳﻲ ﺑﻮده« و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ »در ﻣﻴﺎن دارﻣﺎ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮي وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻬﺘﺮي و ﺑﺰرﮔﻲ و ﻧﻪ ﻛﻬﺘﺮي و ﻛﻮﭼﻜﻲ‪ «.‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻛﻪ »ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺪاران داراي ﺣﺲ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي زرﻳﻦ ﻫﻢ ﭼﻮن ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﺑﺎورﻫﺎي ﺧﻮدم‪ ،‬ﭘﻲ ﺑﺮدم ﻛﻪ آنﻫﺎ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﺎ اﺻﻮل ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﮔﺮوﻳﺪم‪.‬‬

‫ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ‪ :‬ﻳﻚ اﻧﮕﺎره ﺑﻲﭘﺎﻳﻪ درﺑﺎره ﺷﻤﺎري از »ﻧﻴﺮوﻫﺎي«‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻛﻢ ﺗﻮان وﻟﻲ ﺳﺒﺐ اﻳﻦ رأي ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي رو در روي اراده اﻟﻬﻲ ﻳﺎ وﻟﻲ اﻣﺮ اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻨﺪ را از ﻛﺘﺎب ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ وﻳﻜﺘﻮرﻳﺎ‪ ،‬ذن در ﺟﻨﮓ‪ ٢‬ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهام اﻳﻦ ﻛﺘﺎب راه اﻛﺜﺮﻳﺖ‬
‫ﺑﻮداﻳﻲﻫﺎي ژاﭘﻦ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﺮش ﮔﻮدو‪ ٣‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻛﻠﻲ درﺳﺖ وﻟﻲ در ﺟﺰﻳﻴﺎت ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬آدمﻫﺎ در واﻗﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر آﻳﻨﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻛﻪ ﻫﻤﻪي دﻳﻦﻫﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫راﺳﺘﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮدا و دارﻣﺎ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫آﻗﺎي وﻳﻜﺘﻮرﻳﺎ ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺑﻮدﻳﺴﺖ ﺑﻮده –و ﻣﻦ ﻛﺎري ﺑﻪ ﻛﺎرآزﻣﻮدﮔﻲ و‬
‫ﻣﻬﺎرت وي ﻧﺪارم‪ -‬و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ آﺧﻮﻧﺪ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﻲﮔﻤﺎن او ﺑﺎورﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ را‬
‫ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ و درﺑﺎره ژاﭘﻦ و ژاﭘﻨﻲﻫﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ وي‬
‫درﺑﺎره اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﺑﻮدﻳﺴﺖﻫﺎي ژاﭘﻨﻲ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺘﻜﺎراﻧﻲ ﺑﺎوﻓﺎ ‪-‬ﺣﺘﺎ‬

‫‪1. Gudo‬‬
‫‪2. Zen at War‬‬
‫‪3. Gudo‬‬

‫‪٢٥١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﺒﻮد‬

‫ﻫﻮادار‪ -‬اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻛﺸﺘﺎر ﮔﺮوﻫﻲ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه و اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻪ ﺧﺎﻃﺮ ژاﭘﻨﻲ‬
‫ﺑﻮدن ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﻮداﻳﻲ ﺑﻮدن رخ داد‪ .‬در ‪ 1317‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1938‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫رﻫﺒﺮان اﻋﻀﺎي ﻓﺮﻗﻪ ﻧﻴﭽﻲرن‪ ١‬ﻳﻚ ﮔﺮوه از ﻫﻮاداران »راه اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮدا« را‬
‫ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬاري ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻋﻼﻣﻴﻪ آن در زﻳﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫راه اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮدا ﺣﻘﻴﻘﺖ زﻳﺒﺎي ﺳﻮرهي ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ‪ ٢‬را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﮔﻮﻫﺮ‬
‫و ذات ﺷﺎﻫﺎﻧﻪي ﺷﻴﻮه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻠﻲ را آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪ .‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﮔﻮﻫﺮ ﻧﺎب‬
‫ﻣﻬﺎﻳﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻳﺴﻢ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﺣﺘﺮام از ﻛﺎرﻫﺎي اﻣﭙﺮاﺗﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﮕﺮ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬار ﻛﺒﻴﺮ ﻓﺮﻗﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻧﻴﭽﻲرن‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ اﺷﺎره ﻛﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ ﭘﺎدﺷﺎه و ﺑﻮدا اﺳﺖ‪ . . . .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﺼﻮﻳﺮ اﺻﻮﻟﻲ از‬
‫ﻧﻴﺎﻳﺶ در راه اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮدا ﺷﺎﻛﻴﻪ ﻣﻮﻧﻲ‪ ٣‬ﺑﻮدا ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‬
‫ﭘﺪﻳﺪار ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻠﻜﻪ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت اﻣﭙﺮاﺗﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ دودﻣﺎن او ﺑﻪ دهﻫﺎ ﻫﺰار‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮون رﻳﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ‪ -‬ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺪ و ﻧﺎﺑﻜﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻧﻘﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ادﻋﺎﻫﺎي دﻳﻨﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪهي‬
‫ﻓﺰونﺧﻮاﻫﻲ آن ﭼﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺛﺒﺎت ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬ﻫﺮ ادﻋﺎي ﺳﺎده ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪي‬
‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺮاي اﻋﻼن ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت »ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ« دﻧﺒﺎل ﺷﻮد‪.‬‬
‫)ﻫﻤﻪي ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي داﻻﻳﻲ ﻻﻣﺎ ﻛﻪ از اﺗﻔﺎق ﻫﻮاداري ﺳﻼخﻫﺎي اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﺒﻮده وﻟﻲ‬
‫آﺷﻜﺎرا ﭘﺬﻳﺮاي ﮔﺮم آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻫﺴﺘﻪاي دوﻟﺖ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻮده‪ ،‬ﻧﻴﺰ از ﻫﻤﻴﻦ دﺳﺘﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮعﻫﺎي ﻧﺎﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ (.‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮاي اﻧﮕﺎرهﻫﺎ و ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺑﺪرد‬
‫ﻧﺨﻮر ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي ﺗﺠﺮﺑﻪاﻧﺪوزي زﺑﺎﻧﺰدي و اﺻﻄﻼﺣﻲ دارﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻧﮕﺎرهﻫﺎ‬

‫‪1. Nichiren‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺟﻣﻧﺩﺗﺭﻳﻥ ﻭ ﭘﺭﻧﻔﻭﺫﺗﺭﻳﻥ ﻧﻭﺷﺗﻪﻫﺎی ﻣﻘﺩﺱ ﺑﻭﺩﻳﺳﻡ ‪2. Lotus Sutra‬‬
‫ﻫﻣﺎﻥ ﮔﻭﺗﺎﻣﺎ ﺑﻭﺩﺍی ﺑﻠﻧﺩﺁﻭﺍﺯﻩ ﺑﻧﻳﺎﺩﮔﺫﺍﺭ ﺑﻭﺩﻳﺳﻡ ‪3. Shakyamuni‬‬

‫‪٢٥٢‬‬
 ‫ﻫﻴﭻ راهﻛﺎر »ﺷﺮﻗﻲ« ﻫﻢ در ﭘﻴﺶ رو ﻧﺪارﻳﻢ‬

‫ﻫﻢ ﭼﻮن » ﺣﺘﺎ اﺷﺘﺒﺎه ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ« ارﺟﺎع ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫در اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺟﺎ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﮕﺮش از اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﺑﻮدا‬
‫ﻣﻜﺘﺐﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ داراي »ژرف اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻳﻲ« ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎنﺷﻨﺎس دﻳﻨﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﺑﻪ راه ﻳﺎﻓﺘﻦ آن ﺑﻮده ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﭼﻨﺪدﺳﺘﮕﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻫﻮادار ﺑﻮدا ﺷﺎﻛﻴﻪ ﻣﻮﻧﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ادﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢاﻧﺪﻳﺸﺎن ژاﭘﻨﻲ ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫در ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺪارك و ﺧﺮدورزي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻳﺮا ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از »ﺣﻘﻴﻘﺖ زﻳﺒﺎي ﺳﻮﺗﺮاي ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻨﺶ ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ژاﭘﻨﻲ ﻣﺮدﮔﺎن ﻣﺘﺤﺮك ﮔﻮش ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ذن ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﺑﺮداراﻧﻲ ﻣﻄﻠﻖ دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ اوﺿﺎع ﺑﺪﺗﺮ از ﺑﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﺎك اﺻﻠﻲ ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎﻫﻲ دﮔﺮﮔﻮنﺷﺪه و ﻫﻤﻪ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮدا ژاﭘﻨﻲ ﺑﺮاي آﮔﻬﻲ اﻋﻼﻣﻴﻪ‬
‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ و ﻣﺘﺤﺪ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫در ﺗﻜﺮﻳﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺪاﺷﺖ ﺷﺮق‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻣﭙﺮاﺗﻮري‬

‫ژاﭘﻦ ﺣﺎﻣﻞ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺮدم رﻧﮕﻴﻦ ﺑﻮده‪. .‬‬
‫‪ . .‬ﻣﺎ ﺑﺎور دارﻳﻢ زﻣﺎن آن رﺳﻴﺪه ﺗﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺰرﮔﻲ در ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻛﻪ ﺑﺮ ﻧﮋاد ﺳﻔﻴﺪ‪ ١‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻳﺎﻓﺘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫اﻳﻦ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﺧﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻨﺘﻮ‪ ٢‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ‪ -‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﺷﺒﻪ‬
‫دﻳﻦﻫﺎي ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ از ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ دوﻟﺘﻲ‪ -‬و ﺳﺮﺑﺎزان ژاﭘﻨﻲ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ اﺣﺴﺎس ﻓﺪاﻛﺎري‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﻼل آﺳﻴﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎل ﻳﻚ ﺑﮕﻮﻣﮕﻮي درﺑﺎره اﻳﻦ در ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ آﻳﺎ‬

‫‪1. Caucasians‬‬
‫‪2. Shinto‬‬

‫‪٢٥٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﺒﻮد‬

‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ژاﭘﻨﻲ و رﻫﺒﺮان ﻣﻌﻨﻮي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ زﻳﺎرت ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه ﻳﻜﻮﺳﻨﻲ‪ ١‬ﺑﺮوﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺘﺎﻳﺶ از ارﺗﺶ ﻫﻴﺮوﻫﻴﺘﻮ‪ ٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﭼﻴﻨﻲ و ﻛﺮهاي و ﺑﺮﻣﻪاي اﻋﺘﺮاض ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ژاﭘﻦ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ دﺷﻤﻦ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ در ﺷﺮق ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻧﻮﻳﻦ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ و ﺑﺎ رﻳﺨﺖ و ﺷﻜﻠﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻧﺎﺑﻜﺎرﺗﺮ ﺑﻮده و ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه ﻳﻜﻮﺳﻨﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎه وﺣﺸﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﭼﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮا و‬
‫ﺟﺬاب اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮداﻳﻲﻫﺎي ژاﭘﻨﻲ در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻛﺸﻮرﺷﺎن‬
‫در ﻣﺤﻮر ﻧﺎزي‪/‬ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﻠﻲ آزادي اﻟﻬﻴﺎت اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ رﻫﺒﺮي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻳﺎ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻮدا در آن زﻣﺎن ﮔﻔﺘﻪ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ آراﻣﺶ ﺟﺎوﻳﺪان در ﺷﺮق آﺳﻴﺎ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﻚﺧﻮاﻫﻲ و‬

‫دﻟﺴﻮزي ﺑﻮداﻳﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎﭼﺎر و ﮔﺎﻫﻲ ﭘﺬﻳﺮا ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﺎن‬
‫ﻫﻴﭻ ﭼﺎرهي دﻳﮕﺮي ﻣﮕﺮ ﻧﻴﻚﺧﻮاﻫﻲ ﭘﺮزور و اﺟﺒﺎري »ﻛﺸﺘﻦ آدمﻫﺎ ﺗﺎ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ« )اﻳﺴﺎﺗﺴﻮ ﺗﺸﻮ‪ .(٣‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻬﺎﻳﺎﻧﻪ ﺑﻮدا ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺗﺎﻛﻴﺪ را ﺑﺮ آن دارد‪.‬‬

‫ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻫﻮاداران »ﺟﻬﺎد« ﻳﺎ »ﺟﻨﮓﻫﺎي ﺻﻠﻴﺒﻲ« ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ‬

‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬ﺗﻜﻪي »آراﻣﺶ ﺟﺎوﻳﺪان« ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎن درﮔﻴﺮي ﻣﺮﮔﺒﺎري‬
‫ﻛﻪ ژاﭘﻦ آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد اﻳﻦ آﺧﻮﻧﺪﻫﺎي ﺑﻮداﻳﻲ و ﺷﻴﻨﺘﻮ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻤﺐﮔﺬاران اﻧﺘﺤﺎري‬
‫ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻴﻜﺎزه‪») ۴‬ﺑﺎد اﻟﻬﻲ«( را ﺟﺬاب ﻛﺮده و آﻣﻮزش ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻮﺗﻪاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬آنﻫﺎ‬
‫را ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ اﻣﭙﺮاﺗﻮر »ﭼﺮخ ﭼﺮﺧﺎن و زرﻳﻦ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻣﻘﺪس« اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫واﻗﻊ ﻳﻜﻲ از ﭼﻬﺎر ﻧﻤﻮد ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ آرﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮداﻳﻲ و ﻳﻚ ﺗﺘﺎﮔﺘﻪ‪ ۵‬ﻳﺎ »ﻫﺴﺘﻲ و ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻛﺎﻣﻞ وارﺳﺘﻪ ﺷﺪه« در ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﭼﻮن »ذن ﺑﻪ ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ‬

‫‪1. Yakasuni shrine‬‬

‫‪2. Hirohito‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻧﺎی ﮐﭘﯽ ﺍﺯ ﺟﺎی ﺩﻳﮕﺭ ‪3. Issatsu tasho‬‬
‫‪4. Kamikaze‬‬
‫‪5. Tathagata‬‬

‫‪٢٥٤‬‬
 ‫ﻫﻴﭻ راهﻛﺎر »ﺷﺮﻗﻲ« ﻫﻢ در ﭘﻴﺶ رو ﻧﺪارﻳﻢ‬

‫ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲ ﻧﮕﺮد« ﭘﺲ ﭼﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻲﺧﻴﺎل اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺷﺪه و در ﭘﺎي دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري‬
‫آدﻣﻜﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮔﺸﺖ؟‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﻪ ﻫﺪف ﻛﻠﻲ ﻣﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﻪ »دﻳﻦ« ﻫﻢ‬
‫ﭼﻮن ﻳﻚ ﺗﻬﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺷﺪﻧﻲ و ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ و‬
‫ﻛﻨﺪ و ﻛﺎوﻫﺎي ﺧﻮدم را ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ ﺣﻮزه ﭘﻲ ﮔﻴﺮي ﻛﺮده و ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻢ ﭼﺮخ ﺑﻮدا در‬
‫ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮي ﺑﭽﺮﺧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺗﻮﺳﺮي ﺧﻮردن ﺑﺮاي ﺧﺮد ﺷﻴﻮه ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺶ ﭘﺬﻳﺮ‬
‫و ﻣﻨﻔﻌﻞ ﻧﺒﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو رخ دﻫﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ زودﺑﺎور‬
‫ﺑﻮده ﺷﻜﺎر آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻧﺎﺑﻜﺎرﺗﺮ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﭘﻲ »ﺳﺮوري« و »ﻧﻔﻮذ« ﺑﺮ‬
‫آﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ زودﺑﺎوري ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﺑﻲﺗﺤﺮﻛﻲ ﺑﺮده ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ در ﭘﻲ راهﺣﻠﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺧﻮد آزﻣﻮن راﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫راﻫﻜﺎري در ﻧﻜﻮﻫﺶ دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي واﭘﺲ رﻓﺘﻦ ﺧﻮد‪ .‬ﻫﺮ دوي اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ در‬
‫ﻣﻘﺪسﻣﺎﺑﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ »ﻣﻌﻨﻮي« رخ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻮداﻳﻲﻫﺎ اﻛﻨﻮن از آن ﻛﻨﺶﻫﺎي ﺗﺄﺳﻒآور اﺛﺒﺎت ﺑﺮﺗﺮي‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل از آن زﻣﺎن ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﻫﻴﭻ ﺑﻮداﻳﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻮدﻳﺴﻢ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﺻﻮل ﺧﻮدش اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎدي ﻛﻪ از اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫و اﻓﺮاد آزاد ﺑﻴﺰار اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي و ﺗﺴﻠﻴﻢ را ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ‬
‫ﭼﻴﺰ ﮔﺬار و ﺑﻲارزش ﻣﻲﻧﮕﺮد‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻌﻴﻮﺑﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻮد دارد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از‬
‫»ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ« ادﻳﺎن ﺳﻨﺘﻲ دﻟﺰده ﺷﺪه و ﺑﺎ دور رﻳﺨﺘﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﻘﺪ ﺧﻮدﺷﺎن در‬
‫ﭘﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ »ﺧﺮدﻣﻨﺪي« در ﻧﻴﺮواﻧﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻫﺸﺪار را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ آنﻫﺎ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺗﺮك ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻨﻔﻮر‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ از آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺧﺮدورزي ﺧﻮد را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺧﺮد‬
‫و دم ﭘﺎﻳﻲﻫﺎ را ﻫﻤﺮاه ﻧﻴﺎورﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢٥٥‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‬

‫دﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎه آدم و ﺣﻮا‬

‫ﻫﺮ آﻳﻨﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ دﻳﻦ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻓﻌﺎل و ﻛﻨﺸﮕﺮ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﻧﺎﺑﻜﺎري و ﺑﺪﺳﮕﺎﻟﻲ آن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي‬
‫اﺧﻼﻗﻲ و ﺗﺒﻪﻛﺎريﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در رﻓﺘﺎر ﭘﻴﺮوان آن دﻳﻦ )ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺖ( ﺑﻠﻜﻪ در‬
‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻨﻴﺎدي آن ﻧﻴﺰ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻨﺶﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺷﺎﻣﻞ‪:‬‬

‫‪ ‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ از ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻲﮔﻨﺎه و زودﺑﺎور‬

‫‪ ‬آﻣﻮزهي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن‬
‫‪ ‬آﻣﻮزهي ﻛﻔﺎره‬
‫‪ ‬آﻣﻮزهي ﭘﺎداش و ﻳﺎ ﻛﻴﻔﺮ اﺑﺪي و ﺟﺎوﻳﺪان‬
‫‪ ‬ﺗﺤﻤﻴﻞ وﻇﺎﻳﻒ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ‬

‫ﻧﻜﺘﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن درازي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﻫﻤﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫آﻓﺮﻳﻨﺶ در ﻫﻤﻪ اﻗﻮام روﺷﻦ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاي ﺑﺎ روﺷﻨﮕﺮي‬
‫ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮﺗﺮ و ﺑﺎﻣﻌﻨﺎﺗﺮ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺎ زدن ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺧﻄﻲ و‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻗﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺎآﮔﺎه و ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪن اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﭘﻮزشﺧﻮاﻫﻲﻫﺎ دﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻳﻚ ﭘﻮزشﺧﻮاﻫﻲ اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﭼﻮن‬
 ‫دﻳﻦ ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎه آدم و ﺣﻮا‬

‫ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﺳﺎزي ﺳﺮاﺳﺮي ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ دﻳﻨﻲ دارد ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ اﺷﺘﻴﺎﻗﻲ در ﭘﺬﻳﺮش‬
‫آن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ درازا ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬اﻧﻜﺎر آن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮن‬
‫ﭘﻴﺶ از ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدن ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎهﻫﺎي ﺟﻮاﻣﻊ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺑﻮي ﺗﻨﺪ ﺧﻮن‬
‫ﻣﻲداد و اﻳﻦ ﺑﻮي ﺗﻨﺪ ﺧﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎدآور ﺧﻮن اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ از ﺷﻴﺮﺧﻮارﮔﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﺘﺪﻳﻦ در ﺣﺎل ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﭘﺮورش »ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ ﻧﺰاﻳﻴﺪه ﺳﺮخ«‬
‫ﭘﺎك ﺑﺪون ﻟﻜﻪاي ﺑﻮده ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب اﻋﺪاد‪ ،‬ﺳﻮره ‪ 19‬ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫دﻗﻴﻖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺮاﺳﻢ ﭘﺮ ﺟﺰﻳﻴﺎﺗﻲ دوﺑﺎره ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮر ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪه در ﻣﻌﺒﺪ ﺳﻮم‬
‫ﺑﺎزﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ و ﺑﻪ آﻣﺪن ﻣﺴﻴﺢ و ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪن زﻣﺎن ﺷﺘﺎب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺟﻮر دﻳﻮاﻧﮕﻲ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻦ دارم ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻢ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺴﻴﺤﻲ دﻳﻮاﻧﻪ ي رﻋﻴﺖﻣﺎب ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﺮز اﻧﺪﻳﺸﻪ در ﻧﺒﺮاﺳﻜﺎ‪ ،١‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﻨﻮن زادآوري وﻳﮋه )دزدﻳﺪه ﺷﺪه ﻳﺎ وام ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از داﻧﺶ ﻧﻮﻳﻦ( ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎران ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاي ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده و ﭼﻬﺎرﭘﺎي »آﻧﮕﻮس ﺳﺮخ‪ «٢‬زادآوري‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل در اﺳﺮاﻳﻴﻞ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﺣﺎل‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﭘﺮورش ﻳﻚ ﺑﭽﻪ آدم‪ ،‬در ﻳﻚ »ﻓﻀﺎي ﺣﺒﺎﺑﻲ« ﻧﺎب‪ ،‬آزاد از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ و ﮔﻨﺎه ﺑﻮده ﻛﻪ دﻗﻴﻖ در ﺳﻦ درﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮاﻓﺮازي ﺑﺮﻳﺪن ﮔﻠﻮي ﮔﺎو ﭘﺮورش‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر آرﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻌﺒﺪ ﺗﭙﻪ رخ دﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺮ ﻗﻀﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻘﺪس ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮده وﻟﻲ درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون‬
‫ﻣﺪرك ادﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮد اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﭼﺎﻗﻮ را ﺑﺮ روي ﮔﻠﻮي ﻛﻮدك زﻧﺪه ﺧﻮدش ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1. Nebraska‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﺎﻟﺕﻫﺎی ﺍﻣﺭﻳﮑﺎ‬

‫ﮔﻭﻧﻪﺍی ﺍﺯ ﮔﺎﻭ ﭘﺭﻭﺍﺭی ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻧﺩی ‪2. Red Angus‬‬

‫‪٢٥٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺳﻼﺧﻲﻫﺎي و ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪنﻫﺎي ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮهﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم‬
‫و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻳﺎ ﺟﺸﻦ ﭘﺎك‪ ١‬ﻳﺎ ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﺧﺮي ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر اراده اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﺮاي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮدش اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ در ﻫﺮ ﺳﻪ دﻳﻦ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و از ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﻪ ارث‬
‫رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻼﻳﻤﻲ در ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك و آﺷﻜﺎر اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮآﻏﺎز اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﭘﺮ ﺷﺪه از ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﻲ و ﺗﻮﻫﻢ‪ ،‬از ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردن ﻟﻮط ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دو‬
‫دﺧﺘﺮش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ازدواج اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻮاﻫﺮي‪ ،‬زاده ﺷﺪن اﺳﺤﺎق از ﺳﺎرا زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ در ﺻﺪ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻮد و ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از ﺗﺒﻬﻜﺎري و ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺎورﻛﺮدﻧﻲ و‬
‫ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ وﺟﺪاﻧﻲ ﻧﺎ اﺳﺘﻮار داﺷﺘﻪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﺑﺎور ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ از ﺧﺪا دﺳﺘﻮر ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ آﺗﺸﻲ آﻣﺎده‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه را در ﺑﺎﻻي آﺗﺶ ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه )اﻳﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪ( و ﭼﺎﻗﻮ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﭽﻪ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎﻧﻮري ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬در‬
‫آﺧﺮﻳﻦ دم و ﻟﺤﻈﻪ دﺳﺖ او را ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ اﻟﺒﺘﻪ ﺧﺪا ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮﺷﺘﻪاي دﺳﺖ‬
‫او را ﮔﺮﻓﺘﻪ و از آﺳﻤﺎن و اﺑﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اراده ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ وي ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ‬
‫ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺟﺒﺮان ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﻪ وي ﺳﻼم ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎداﺷﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻧﻮﻳﺪ ﺗﺨﻢوﺗﺮﻛﻪي ﻓﺮاوان داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﭼﻨﺪاﻧﻲ از اﻳﻦ روﻳﺪاد ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ )ﻫﺮ ﭼﻨﺪ داﺳﺘﺎن ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ را ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ( ﺳﺎره زن وي ﻧﻔﺲ آﺧﺮ را در ﺳﻦ ﻳﻜﺼﺪ و ﺑﻴﺴﺖ و‬
‫ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻛﺸﻴﺪه و ﻣﻲﻣﻴﺮد و ﺷﻮﻫﺮ وﻇﻴﻔﻪﺷﻨﺎس وي ﻏﺎري در ﺷﻬﺮ ﺣﺒﺮون‪ ٢‬را‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴﭙﺎري وي ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ از ﻫﻤﺴﺮ و درﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻦ ﻳﻜﺼﺪ و ﻫﻔﺘﺎد ﭘﻨﺞ و در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﭘﺪر ﺷﺶ ﺑﭽﻪ دﻳﮕﺮ ﺷﺪن‪،‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻫﻤﺎن ﻏﺎر ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻮراخ ﭘﻴﺪا ﻧﺸﺪﻧﻲ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﻢ دﻳﮕﺮ و ﺑﭽﻪﻫﺎي ﻫﻢ دﻳﮕﺮ را ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1. Easter‬‬
‫‪2. Hebron‬‬

‫‪٢٥٨‬‬
 ‫دﻳﻦ ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎه آدم و ﺣﻮا‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1308‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1929‬ﻣﻴﻼدي( در ﻫﻨﮕﺎم ﺷﻮرش ﻋﺮبﻫﺎ ﻛﺸﺘﺎر‬

‫وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ از ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﺼﺖ و ﻫﻔﺖ ﻳﻬﻮدي ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري‬
‫از ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن ﻟﻮﺑﺎﻳﭽﺮ‪ ١‬ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻏﻴﺮ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﻧﮋادي ﭘﺴﺖ داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﺣﺒﺮون رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻮن ﺑﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎور ﺑﻪ ﭘﺴﺖ ﺑﻮدن‬
‫ﻏﻴﺮﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻛﺸﺘﺎر را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺗﺎ ‪ 1346‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1967‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫ﺑﻴﺮون از ﻣﺮزﻫﺎ اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﺑﻮد و در آن ﺳﺎل ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻛﺮاﻧﻪ ﻏﺮﺑﻲ را اﺷﻐﺎل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻳﻬﻮدي زﻳﺮ رﻫﺒﺮي ﻳﻚ ﺧﺎﺧﺎم ﺧﺸﻦ و‬
‫ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻮﺷﻪ ﻟﻮﻳﻨﮕﺮ‪ ٢‬آﻏﺎز ﺑﻪ »ﺑﺮﮔﺸﺖ« ﻛﺮده و ﺳﻜﻮﻧﺘﮕﺎﻫﻲ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﻛﺮيات آرﺑﺎ‪ ٣‬در ﺑﺎﻻي ﺷﻬﺮ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﻜﻮﻧﺘﮕﺎه ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ در ﻣﻴﺎن ﺷﻬﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﺮبﻫﺎي ﺳﺎﻛﻦ آن ﺟﺎ ﺑﻮدن ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ادﻋﺎ اداﻣﻪ‬
‫دادﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ درﺧﻮر ﺳﺘﺎﻳﺶ در واﻗﻊ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي دﻳﻦ آنﻫﺎ ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬اﻳﻦ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ »ﺗﺴﻠﻴﻢ« ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزدﻳﺪ آن ﺟﺎ رﻓﺘﻢ اﻳﻦ »ﻏﺎر ﭘﺎﺗﺮﻳﺎرخ‪ «۴‬ﻓﺮﺿﻲ ﻳﺎ »ﻏﺎر‬
‫ﻣﺎﭼﭙﻼ‪ «۵‬داراي دو ورودي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﭘﺮﺳﺘﺶ اﻳﻦ دو ﻣﺪﻋﻲ ﺟﻨﮕﻨﺪه ﺑﻮده ﻛﻪ ﺣﻖ‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻛﻨﺶ ﻗﺴﺎوت آﻣﻴﺰ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﺑﺮﺳﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و زﻧﻨﺪه دﻳﮕﺮي رخ‬
‫داد‪ .‬ﻳﻚ ﻓﺮد ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻳﻬﻮدي ﺑﻪ ﻧﺎم دﻛﺘﺮ ﺑﺎروخ ﮔﻠﺪاﺷﺘﺎﻳﻦ‪ ۶‬ﺑﻪ آن ﻏﺎر آﻣﺪه‪،‬‬
‫ﺟﻨﮓاﻓﺰار ﺧﻮدﻛﺎري ﻛﻪ اﺟﺎزه ﺣﻤﻞ آن را داﺷﺘﻪ ﻣﺴﻠﺢ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺳﻮي ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﺗﺶ ﮔﺸﻮده و ﭘﻴﺶ از ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺷﺪن و ﻛﺘﻚ ﺧﻮردن ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ‬
‫ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﻔﺖ ﺗﻦ را ﻛﺸﺘﻪ و ﺷﻤﺎري ﺑﺴﻴﺎري را زﺧﻤﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ روﺷﻦ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ ﮔﻠﺪاﺷﺘﺎﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻮن ﭘﺰﺷﻜﻲ در ﺧﺪﻣﺖ ارﺗﺶ اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﺑﻮده اﻋﻼم ﻛﺮده ﻛﻪ‬

‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺭﻗﻪﻫﺎی ﺧﺎﺳﻳﺩﻳﻡ ﻳﻬﻭﺩی ﺩﺭ ﺳﺩﻩ ‪ ١٧٠٠‬ﻣﻳﻼﺩی ﺑﻧﻳﺎﺩﮔﺫﺍﺭی ﮔﺭﺩﻳﺩﻩ ‪1. Lubavitchers‬‬
‫‪2. Moshe Levinger‬‬
‫‪3. Kiryat Arba‬‬
‫‪4. Cave of the Patriarchs‬‬
‫‪5. Cave of Machpela‬‬
‫‪6. Dr. Baruch Goldstein‬‬

‫‪٢٥٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﻴﻤﺎران ﻏﻴﺮﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺮبﻫﺎي اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در روز ﺳﺒﺖ را درﻣﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬از اﺗﻔﺎق و ﺑﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎري از دادﮔﺎهﻫﺎي دﻳﻨﻲ در اﺳﺮاﻳﻴﻞ او اﻳﻦ ﻛﺮدار ﭘﺴﺖ‬
‫اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺧﺎﺧﺎﻣﻲ اﻧﺠﺎم داده ﭘﺲ ﻳﻚ ﺷﻴﻮه آﺳﺎن ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻗﺎﺗﻞ ﺳﻨﮕﺪل ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ او ﺑﺎ اﺧﻼص و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎ واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ از‬
‫دﺳﺘﻮرات اﻟﻬﻲ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ وي ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﺘﻌﺼﺐ‬
‫زﻳﺎرﺗﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم او ﺑﺮ ﭘﺎ ﻛﺮده و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎﻳﻲ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر‬
‫ﮔﻠﺪاﺷﺘﺎﻳﻦ‪ ،‬رك و آﺷﻜﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ .‬از آﻓﺖ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻫﻨﻮز ﺣﺒﺮون‬
‫زﻫﺮآﮔﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﻤﺪن ﻣﺎ را زﻫﺮآﮔﻴﻦ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻔﺎره‬
‫در ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن اﻧﺴﺎن در زﻣﺎنﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوره‬
‫آزﺗﻚﻫﺎ ﻳﺎ اﻗﻮام دﻳﮕﺮ ﻗﺘﻠﻲ ﺷﺎﻳﻌﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﺴﻜﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ دﺧﺘﺮي ﺑﺎﻛﺮه‬
‫ﻳﺎ ﻧﻮزاد ﻳﺎ زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺮﺿﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮوﻛﺶ ﻏﺼﺐ ﺧﺪاﻳﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ :‬ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي وﻳﮋﮔﻲ اﺧﻼﻗﻲ دﻳﻦﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪» .‬ﺷﻬﻴﺪ« ﻳﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪن ﺑﺎ اراده ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﻲ اﺧﺘﻼف ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ دﻳﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﺪوﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﺎم‬
‫ﺳﻮﺗﻲ‪ ،١‬ﻳﺎ ﻗﻮل ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮ »ﺧﻮدﻛﺸﻲ« ﺑﻴﻮه ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ دﺳﺖ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻏﺪﻏﻦ ﺷﺪ‪ .‬آن »ﺷﻬﻴﺪاﻧﻲ« ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ در‬
‫ﻛﻨﺸﻲ دﻳﻨﻲ ﺑﺎ ﺳﺮاﻓﺮازي ﻫﻢ ﺧﻮد و ﻫﻢ دﻳﮕﺮان را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت و‬
‫ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬اﺳﻼم واﻧﻤﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻲ ﻧﻔﺴﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺧﻮدﻛﺸﻲ اﺳﺖ‬
‫وﻟﻲ ﮔﻮﻳﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن ﻳﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻬﻴﺪ ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1. Suttee‬‬

‫‪٢٦٠‬‬
 ‫دﻳﻦ ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎه آدم و ﺣﻮا‬

‫ﺑﺎري‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻔﺎره ﻧﻴﺎﺑﺘﻲ‪ ١‬اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﻛﻼﻳﻮ اﺳﺘﭙﻠﺰ ﻟﻮﻳﻴﺲ را ﺑﻪ دردﺳﺮ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ اﻧﺪاﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺮاﻓﺎﺗﻲ دوﺑﺎره ﺟﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ از روزﮔﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ دوﺑﺎره‬
‫ﻣﺎ ﭘﺮوردﮔﺎري دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﺸﻖ را ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﭘﺴﺮ ﺑﺎ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ وﻟﻲ اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎر ﭘﺪر ﻧﻤﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﺪا را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﺧﺪاﺳﺖ و ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ‬
‫را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬از ﺧﻮدﺗﺎن اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻪ زﻳﺮ ﭼﻘﺪر ﺑﺎ اﺧﻼق‬
‫ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در دو ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬در‬
‫ﻓﻀﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺎرﻳﻚ و ﻣﺒﻬﻤﻲ رخ داده‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺧﻴﺎل و ﺧﻮاﺳﺘﻲ از ﺳﻮي ﺧﻮدم‪،‬‬
‫اﮔﺮ آن ﺟﺎ ﺑﻮدم و داراي ﻧﻔﻮذي ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ زور ﺧﻮد‬
‫را زده و ﺟﻠﻮي آن را ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ آدم ﻛﺸﻲ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﻲﺷﻤﺎر ﻣﻦ ﺑﺨﺸﻴﺪه‬
‫ﺷﺪه و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدن از زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎوﻳﺪان ﺧﻮﺷﻲ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻨﻚ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾﮔﻮﻳﻲﻫﺎي در ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن اﺻﻞ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را‬
‫ﻧﺪﻳﺪه ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﻛﻪ اﺻﻞ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﭼﻢ و ﻣﻌﻨﺎﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي در آن ﻫﺴﺖ؟ ﻣﻌﻨﺎﻫﺎي داﺳﺘﺎن آن ﺟﻮر ﻛﻪ در ﻧﮕﺎه ﻧﺨﺴﺖ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﭼﻨﺪان‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎنﺑﺨﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺮآﻏﺎز و ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺑﻬﺮهاي از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺷﮕﻔﺖآور‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎرم ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ زدن و ﻣﺴﺨﺮه ﻛﺮدن و ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﻛﺸﻴﺪن را‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻧﻪ ﭼﻴﺰي ﮔﻔﺘﻪ و ﻧﻪ ﻛﺎري ﻛﺮدهام ﻳﺎ ﮔﻨﺎﻫﻲ زﺑﺎﻧﻲ و‬
‫رﻓﺘﺎري از ﻣﻦ ﺳﺮ زده‪ ،‬دﭼﺎر ﻋﺬاب روﺣﻲ ﺟﺎﻧﻜﺎﻫﻲ ﺑﺸﻮم‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺿﺮورﻳﺴﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺎور ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻮدن و وﺟﻮد ﻋﺬاب ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎه آﻏﺎزﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﮔﻨﺎه آدم‪،‬‬
‫ﺿﺮوري و ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻫﻢ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪام‪ .‬ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻢ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮔﻮﻳﺎ آدم ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻮﺷﻨﻮدي و ﻛﻨﺠﻜﺎوي ﺳﻴﺮيﻧﺎﭘﺬﻳﺮي آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه ﺑﻮده و ﺳﭙﺲ‬
‫ﻧﻬﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﻴﺮيﻧﺎﭘﺬﻳﺮ را ﺳﻴﺮاب ﻧﻜﻨﺪ‪ :‬ﻫﻤﻪي اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ زﻣﺎن‬
‫درازي ﭘﻴﺶ از زاده ﺷﺪن ﻋﻴﺴﺎ رخ داده اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﮔﻨﺎه ﺧﻮد ﻣﻦ در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع »اﺻﻠﻲ« و ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎري اراده آزادي ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﺶ ﺷﺪه‬
‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﭘﻴﺸﻜﺶ رﺳﺘﮕﺎري ﻧﻴﺎﺑﺘﻲ را رد ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﺑﺎ ﭘﺲ زدن اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻜﺶ ﺑﺎﻳﺪ‬

‫‪1. Vicarious atonement‬‬

‫‪٢٦١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﻋﺬاب اﺑﺪي ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺗﺮ از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﺟﻠﺠﺘﺎ رخ داده‬
‫ﻳﺎ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ ده ﻓﺮﻣﺎن را ﺷﻨﻴﺪن ﺗﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻬﻢ رواﻳﺖ ﺑﺎ ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻦ آن ﺳﺎدهﺗﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﭼﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر اﺟﺒﺎري درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮدن ﺧﻮاﺳﺖ و ﻧﻴﺎز ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻮده و ﺑﻪ اورﺷﻠﻴﻢ آﻣﺪه ﺗﺎ آنﻫﺎ را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد و ﻫﻤﻪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻲ در ﻗﺘﻞ او داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا را اﻧﺠﺎم داده و ﻛﻤﻚ ﻛﺮده‬
‫ﺗﺎ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪد‪) .‬ﺑﺎ ﻧﺒﻮدن ﻧﺴﺨﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﭼﻨﻴﻦ رﺳﻮاﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﺷﻮد زﻳﺮا رواﻳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪاي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﺷﺪه و ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‬
‫ﻛﻨﺶ ﺑﺴﻴﺎر اﺿﺎﻓﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻳﻚ واﻋﻆ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه را ﺑﺮاي ﺷﻜﺎرﭼﻴﺎن وي‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪون او‪» ،‬آدﻳﻨﻪ ﻧﻴﻜﻲ‪ «١‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﻫﻤﺎن ﺟﻮر ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺳﺎده‬
‫دل‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻛﻴﻨﻪ آن را ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪(.‬‬
‫اﺗﻬﺎﻣﻲ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص واردﺷﺪه )ﻛﻪ در ﻳﻜﻲ ﭼﻬﺎر اﻧﺠﻴﻞ آﻣﺪه( و از ﻳﻬﻮدﻳﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮده ﺧﻮنﺑﻬﺎ »ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮ آﻧﺎن« ﺑﺮاي ﻧﺴﻞﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮب اﻳﻦ آن ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﺪ ﻳﺎ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎي‬
‫ﻧﮕﺮان از ﺗﺎرﻳﺦ ﺿﺪ ﺳﺎﻣﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ،‬دﻟﻮاﭘﺲ آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﭙﻨﺪارﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس رواﻳﺖ‬
‫ﻣﻮﺳﻲ اﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن‪ ٢‬ﺳﻦﻫﺪرﻳﻦ‪ ٣‬ﻳﻬﻮد ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻲ را اﻧﺠﺎم داده و ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻨﺎه آن ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻧﺴﻞﻫﺎي آﻳﻨﺪه‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ؟ ﺑﻪ ﻳﺎد آورﻳﺪ ﻛﻪ واﺗﻴﻜﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻌﻲ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﻛﻪ اﻳﻦﻫﺎ ﭼﻨﺪ ﻳﻬﻮدي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺴﻴﺢ را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ .‬واﺗﻴﻜﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن دﺳﺘﻮر ﻣﺮگ او را داده و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛﻞ ﻣﺮدم ﻳﻬﻮدي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻋﺠﻴﺐ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ دﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ درﺑﺎره اﻳﻦ اﺗﻬﺎم ﺗﻌﻤﻴﻢ داده ﺷﺪه ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮدش ﻛﻨﺎر آﻣﺪه و ﺑﺎري از دوش ﻳﻬﻮدﻳﺎن »اﻳﺰدﻛﺶ« ﺑﺮدارد‪ .‬وﻟﻲ ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮﻫﻲ اﻳﻦ ﺑﻴﺰاري آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﺎي ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻳﻬﻮد در اﻳﻦ ﺟﺮم‬
‫دﻳﺪه ﻧﺸﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﮕﺸﺖ اﺗﻬﺎم ﺑﻪ ﺳﻮي ﻳﻬﻮدﻳﺎن زاده ﻧﺸﺪه آن زﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر‬

‫‪1. Good Friday‬‬ ‫ﺭﻭﺯی ﮐﻪ ﻣﺳﻳﺣﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﺑﻭﺩ ﺑﻪ ﺻﻠﻳﺏ ﮐﺷﻳﺩﻥ ﻋﻳﺳﺎ ﻣﺭﺍﺳﻡ ﺑﺭﮔﺯﺍﺭ ﻣﯽﻧﻣﺎﻳﻧﺩ‬
‫‪2. Maimonides‬‬
‫‪3. Sanhedrin‬‬ ‫ﺷﻭﺭﺍی ﻋﺎﻟﯽ ﻳﻬﻭﺩ‬

‫‪٢٦٢‬‬
 ‫دﻳﻦ ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎه آدم و ﺣﻮا‬

‫دﺷﻮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻠﻞ ﻛﻮﭼﻜﻲ در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﻛﻞ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ )ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺎﻓﺘﻪاي اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻔﻦ ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﻣﺴﻴﺢ‪ (١‬را در ﺧﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﻛﻮﺗﺎه ﺳﺨﻦ آن ﻛﻪ اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﻛﺮدن ﺟﺮم ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫دﻳﻦ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش آن ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺬاب اﺑﺪي و وﻇﺎﻳﻒ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ‬

‫در زﻣﺎن ﺑﭽﮕﻲ رواﻳﺖ داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎغ ﺟﺘﺴﻴﻤﺎﻧﻲ‪ ٢‬در اﻧﺠﻴﻞ ﭼﻮن »وﻗﻔﻪ« در‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت و زاري اﻧﺴﺎﻧﻲ آن ﻣﺮا ﻏﺮق در ﺧﻮد ﻛﺮده و ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﺧﻴﺎﻟﻲ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻫﻤﻪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» ،‬آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﻢ؟« اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻲ اﺛﺮﮔﺬار و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ وﻗﺖ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ روي روح ﺧﻮد ﺷﺮطﺑﻨﺪي ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ »ﻧﻪ« ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻋﻴﺖﻫﺎي وﺣﺸﺖزده روزﮔﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎر ﺑﺰي ﻛﺮده و ﺟﺎﻧﻮر ﺑﻲ اﻣﻴﺪ را در ﺑﻴﺎﺑﺎن رﻫﺎ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺻﻄﻼح و‬
‫زﺑﺎﻧﺰد روزﻣﺮه درﺑﺎره »ﺑﺰ ﺑﻼﮔﺮدان« ﺑﺎ ﺑﻲاﺣﺘﺮاﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎ دﻗﻴﻘﻲ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻓﺰون‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺰ ﺑﻼﮔﺮدان ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺸﻘﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻲﭘﺮوا ﺑﻮدهاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ دﻳﻮن ﺗﻮ را ﺑﭙﺮدازم و اﮔﺮ دﻻوري ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﻴﺪﻧﻲ ﻛﺎرﺗﻮن‪ ٣‬در داﺳﺘﺎن دو ﺷﻬﺮ‪ ۴‬ﺑﻮدم‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺷﻤﺎ زﻧﺪان رﻓﺘﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺟﺎي ﺷﻤﺎ را در ﺳﻜﻮي اﻋﺪام ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻫﻴﭻ آدﻣﻲ را ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﺷﻤﺎ را از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻮدﺗﺎن آزاد ﺳﺎزم‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد آزادي از ﺑﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ از ﺳﻮي ﻣﻦ‬
‫و ﭘﺬﻳﺮش آن از ﺳﻮي ﺷﻤﺎ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي در‬
‫زﻣﺎن دﻳﮕﺮي و در ﺟﻬﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ از ﺳﻮي ژرفاﻧﺪﻳﺸﻲ ﻛﺎرﭼﺎقﻛﻦ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻲ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪،‬‬

‫‪1. Shroud of Turin‬‬

‫‪2. Garden of Gethsemane‬‬ ‫ﺑﺎﻏﯽ ﺩﺭ ﺍﻭﺭﺷﻠﻳﻡ ﺩﺭ ﭘﺎی ﺗﭘﻪ ﺯﻳﺗﻭﻥ ﮐﻪ ﻋﻳﺳﺎ ﺩﺭ ﺷﺏ ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﺑﻪ ﺻﻠﻳﺏ ﮐﺷﻳﺩﻩ‬
‫ﺷﺩﻥ ﺩﻋﺎ ﮐﺭﺩﻩ ﻭ ﺷﺎﻡ ﺁﺧﺭ ﺭﺍ ﺧﻭﺭﺩﻩ‬
‫‪3. Sidney Carton‬‬
‫‪4. ATale of Two Cities‬‬ ‫ﺩﺍﺳﺗﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﭼﺎﺭﻟﺯ ﺩﻳﮑﻧﺯ‬

‫‪٢٦٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده و ﺑﻪ آرزوي ﭘﺴﺘﻲ دﮔﺮﮔﻮنﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﺪﺗﺮ ﺑﻪ‬
‫آﻣﻴﺨﺘﻪاي از ﺑﺎجﮔﻴﺮي و رﺷﻮهﺧﻮاري دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻛﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪي آن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺮاج ﺑﺎ زﻧﻨﺪﮔﻲ آﺷﻜﺎري از ﺳﻮي ﺑﻠﻴﺰ‬
‫ﭘﺎﺳﻜﺎل‪ ١‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﻲ او ﭼﻨﺪان ﻓﺎﺻﻠﻪاي ﺑﺎ ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﻲ ﻧﺪارد‪» .‬ﻗﻤﺎر«‬
‫ﻣﺸﻬﻮر وي آن را ﺑﻪ ﺳﺒﻚ دﺳﺘﻔﺮوﺷﺎن ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺮط‬
‫ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ؟ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎور داﺷﺘﻪ و ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮﻧﺪه ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎور‬
‫داﺷﺘﻪ و اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ -‬ﭼﻪ؟ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﺮاي اﻳﻦ ﭘﺎرهي اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﻗﻤﺎر ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻧﻮﺷﺘﻢ‬
‫ﻛﻪ دو رﻳﺨﺖ ﻳﺎ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻲ از ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮﺿﻲ ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ‬
‫راﺳﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻓﺮﺿﻲ ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ و ﺑﺎ ﺧﺎﻟﻖ ﺧﻮد روﺑﺮو ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ او ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﮔﻔﺘﻪ‪» ،‬ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬اي واي ﺧﺪا ﻣﺪارك و ﮔﻮاه ﻫﺎي ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ اراﺋﻪ ﻧﻜﺮدﻳﺪ‪ «.‬ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮد ﻣﻦ‪ :‬ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎب ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﻪ از ﻫﻤﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ وﻟﻲ از‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﻮشﻧﺎم ﺷﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﺎﺑﺎورﻣﻨﺪان درﺳﺘﻜﺎر‬
‫و ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪه ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻓﺮاد دﻟﺒﺴﺘﻪ ﻣﻐﺮض رﻳﺎﻛﺎر ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻳﺎ ﺑﺎجﻫﺎي دودي ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه‬
‫ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ روي آن ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﻜﺎل ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد اﻧﺴﺎن ﺳﺎﻟﻮس و ﻛﻼﻫﺒﺮداري ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﻪ روي ﻣﻨﻄﻘﻲ‬
‫ﺑﻮدن ﺗﻠﻤﻮد ﻳﻬﻮد ﺣﺴﺎب ﻓﺮاوان ﺑﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮدت در روز ﺷﻨﺒﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻧﻜﻨﻲ‬
‫وﻟﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ ﭘﻮل ﺑﺪﻫﻲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺣﻮاﺳﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺳﺖ؟ داﻻﻳﻲ ﻻﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮي ﭘﻮل روﺳﭙﻲ را‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ دﻳﺪارش ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد »ﺻﻴﻐﻪ« ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺎزه‬
‫داﺷﺘﻦ ﻳﻚ زن را ﺑﺮاي ﻳﻜﻲ دو ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ و‬
‫ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر زن ﻣﻄﻠﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﺸﺶ ﮔﻨﺎﻫﺎن در ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ اﻳﻦ اﻧﺪازه‬
‫ﺳﻮدآور ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻧﻴﻤﻲ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﺎﺷﻜﻮه در رم ﺑﺮﭘﺎ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ :‬ﺟﻨﺎب ﻗﺪﻳﺲ ﭘﻴﺘﺮ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﺎ اراﺋﻪ وﻳﮋه ﺑﺨﺸﺶ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ ﺑﺎر ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺪ‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ ﭘﺎپ‪،‬‬

‫‪1. Blaise Pascal‬‬

‫‪٢٦٤‬‬
 ‫دﻳﻦ ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎه آدم و ﺣﻮا‬

‫ﺟﻮزف راﺗﺴﻴﻨﮕﺮ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي وﻳﮋه »ﺑﺨﺸﺶ ﮔﻨﺎﻫﺎن« ﺑﺮاي اﺷﺨﺎص‬
‫ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺸﻨﻮاره ﻛﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدي ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﭘﻴﺮوي از آنﻫﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‬
‫وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ دورﻧﻤﺎي اﺧﻼﻗﻲ رﻗﺖاﻧﮕﻴﺰي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺿﺮوري ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﻫﺎ‬
‫و ﺧﻮدﻛﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﺘﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺣﻲ از ﺳﻮي ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻄﻠﻖ آﻏﺎز و‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮس ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد و ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﻨﺎﻫﻲ رخ داده در زﻣﺎن درازي در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫آﻳﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻓﺰوده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻢ زﻣﺎن ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ و اﻧﺠﺎم آن‬
‫ﺷﺪﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺻﻞ ﺑﻨﻴﺎدي ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺮوي از آنﻫﺎ‬
‫ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﺪاد و ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ﺣﺎﺻﻞ از آن اﮔﺮ ﺑﺎ ﻛﺎﺳﺖ ﻳﺎ ﺣﺰﺑﻲ داراي ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﺼﺐ ﺳﺨﺖ در ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬زﻳﺮ ﻳﻮغ رﻳﺨﺘﻲ از اﻳﻦ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﮔﻴﺞﻛﻨﻨﺪه روزﮔﺎر‬
‫ﮔﺬراﻧﺪه و ﺑﺨﺸﻲ ﺑﺰرﮔﻲ از آن ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ زﻳﺮ ﻳﻮغ آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﻦ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ را ﻧﺸﺎن دﻫﻢ ﻛﻪ رﻋﺎﻳﺖ آنﻫﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫دﺳﺘﻮرﻫﺎي وﺣﻲﺷﺪه در ﺻﺤﺮاي ﺳﻴﻨﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺮﻧﺦ اﺳﺖ‪ ،‬آنﻫﺎ ﻣﺮدم را ﺣﺘﺎ‬
‫از ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ ﺑﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن در ﻛﺘﺎب ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺑﺎزﺗﺎب‬
‫داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺑﻪ زﻧﻲ ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﺑﺪ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﺮ آﻳﻨﻪ زﻧﺎ اﻧﺠﺎم داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻏﺪﻏﻦ ﺑﻮدن رﺑﺎﺧﻮاري ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻛﻨﻮﻧﻲ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﭘﻴﺸﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪي اﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن و ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮد‬
‫ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﻛﺎري ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎريﻫﺎي ﻧﺎﺷﺪﻧﻲ و ﻧﺎﻣﻤﻜﻨﻲ را ﺑﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دو ﺷﻴﻮه ﻣﻲﺗﻮان آنﻫﺎ را زﻳﺮ ﭘﺎ ﻧﮕﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ و‬
‫رﻳﺎﺿﺖﻛﺸﻲ ﺟﺴﻤﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ زورآزﻣﺎﻳﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي »ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ« ﻛﻪ در واﻗﻊ‬
‫از ﻫﻤﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪ رﻳﺨﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﺗﺼﻮر ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻐﺰ آﻏﺎز‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن ﺳﺮدرﮔﻤﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﮔﻨﺎه ﻛﺎري‪ ،‬ﻧﻮﻳﺪﻫﺎي دروﻏﻴﻦ ﺑﻬﺒﻮدي و‬
‫ﻧﻜﻮﻫﺶﻫﺎي ﺧﺸﻦ و آﺷﻜﺎر از ﻛﻔﺎر و دﻳﮕﺮ ﮔﻨﺎهﻛﺎران اﺳﺖ‪ :‬دوﻟﺖ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي‪.١‬‬

‫‪1. Spiritual police state‬‬ ‫ﭘﻠﻳﺱ ﺍﺳﺗﻳﺕ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺗﯽ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﺩﻭﻟﺕ ﺑﺭ ﻫﻣﻪی ﮐﺎﺭﻫﺎی ﺍﺟﺗﻣﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺳﻳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺍﻗﺗﺻﺎﺩی ﻭ‬
‫ﺩﻳﻧﯽ ﮐﻧﺗﺭﻝ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﻌﻧﻭی ﺭﺍ ﻫﻳﭼﻧﺯ ﺍﻓﺯﻭﺩﻩ ﮐﻪ ﻧﺷﺎﻥﺩﻫﻧﺩﻩی ﺣﺎﻟﺕ ﺳﺧﺕ ﺗﺭی ﺍﺯ ﮐﻧﺗﺭﻝ ﺩﻭﻟﺕ ﺑﺭ ﺍﻣﻭﺭ ﺩﻳﻧﯽ ﺑﺎﺷﺩ‬

‫‪٢٦٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫راهﻛﺎر دوم رﻳﺎﻛﺎري ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮراكﻫﺎ و ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲﻫﺎي ﻏﺪﻏﻦ ﺷﺪه را‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮي ﺟﺎ زده و ﻛﻼه ﺷﺮﻋﻲ درﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ دﻳﻨﻲ ﻓﻀﺎي ﺑﺮاي ﺟﻨﺒﻴﺪن و ﻧﻔﺲ ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺎزﻛﺮده ﻳﺎ ﺑﺎ ﻓﺨﺮﻓﺮوﺷﻲﻫﺎي‬
‫ﻣﻘﺪسﻣﺎﺑﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺑﺮاي ﭼﻴﺰي داده ﺷﺪه و دوﺑﺎره از راه دﻳﮕﺮي‪ -‬ﻛﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ درﺻﺪ ﻛﻤﻲ ﺑﺎ ﺷﻜﻠﻲ ﻏﻴﺮ رﺑﺎﺧﻮاري اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ -‬ﺑﺎز ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫اﻳﻦ را ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺟﻤﻬﻮري ﻣﻮز ﻣﻌﻨﻮي‪ ١‬ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎي آﺧﻮﻧﺪﺳﺎﻻري‪ ،‬از‬
‫روم ﺳﺪهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﺗﺎ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدي وﻫﺎﺑﻲ ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ اداره‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﻢ زﻣﺎن دوﻟﺖ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي و ﺟﻤﻬﻮري ﻣﻮزي ﻣﻌﻨﻮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻳﺮاد ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺘﻌﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻠﻜﻪ درﺑﺎره ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن »ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺧﻮد را ﻣﺤﺒﺖ ﻧﻤﺎ« ﻣﻼﻳﻢ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺧﺸﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﺎدآوري وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺨﺺ در ﺑﺮاﺑﺮ دﻳﮕﺮان‪ .‬دﺳﺘﻮر »ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺧﻮد را ﭼﻮن ﻧﻔﺲ ﺧﻮد‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﻧﻤﺎ« ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوي ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺮاﻃﻲ و ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ﺑﻮده در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﺨﺘﻲ‬
‫در ﺗﻔﺴﻴﺮ دﺳﺘﻮر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻣﺤﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪» ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﺤﺒﺖ ﻧﻤﻮدم‪«.‬‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺧﻮد ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺎده اﺳﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »آﻓﺮﻳﺪﮔﺎري« ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻃﺮح ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ادﻋﺎ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﻨﮕﺎم‬
‫درد ﻣﺮگ و ﻋﺬاب ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺮاﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ادﻋﺎﻳﻲ ﺧﻮد ﺧﻮارﺳﺎزي وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ در‬
‫ﻣﻴﺪان ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﭘﻲ در ﭘﻲ و ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻧﺠﺎم واﺟﺒﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻴﺶﻫﺎ‬
‫ﭼﻪ ﺑﺎز ﻣﻲﺷﻮد ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ! ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻃﻼﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﺧﺎﺧﺎم ﻫﻴﻠﻞ ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ٢‬اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ دﺳﺘﻮر ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﭼﻨﺎن رﻓﺘﺎر ﻛﻦ ﻛﻪ دوﺳﺖ داري ﺑﺎ ﺗﻮ رﻓﺘﺎر‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﻴﺎﻧﻪ رو و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﺷﺖ‬
‫ﭘﺎك آﻣﻮزش دﻫﺪ )و ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻬﻦﺗﺮ از ﻫﻤﻪي داﺳﺘﺎنﻫﺎ و »آﻣﺮزشﻫﺎي« ﻣﺴﻴﺢ اﺳﺖ(‬

‫ﺑﺎﻧﺎﻧﺎ ﺭﻳﭘﺑﻭﻟﻳﮏ ﮐﺷﻭﺭﻫﺎی ﮔﺭﻣﺳﻳﺭی ﮐﻪ ﺍﻗﺗﺻﺎﺩ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﺭ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻓﺭﺁﻭﺭﺩﻩﻫﺎی ‪1. Spiritual banana republic‬‬
‫ﮐﺷﺎﻭﺭﺯی ﺍﺳﺕ‪ ،‬ﻫﺭﺁﻳﻧﻪ ﺑﻳﺷﺗﺭ ﺍﻧﺩﻳﺷﻪ ﻫﻳﭼﻧﺯ ﮔﻭﻳﺎ ﺍﻳﻥ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﭼﻧﻳﻥ ﮐﺷﻭﺭی ﺑﺭ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﮕﺭﻫﺎی ﻣﺎﺭﮐﺳﻳﺳﺗﯽ ﮐﻣﺗﺭ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ‬
‫ﺑﻭﺩﻩ ﻭ ﺳﺭﺑﺭﺍﻩ ﺗﺭ ﻫﺳﺗﻧﺩ ﺑﻪ ﻭﻳژﻩ ﺩﺭ ﺍﻣﻭﺭ ﻣﻌﻧﻭی‬
‫ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺷﻣﻧﺩﺍﻥ ﻭ ﺭﻫﺑﺭﺍﻥ ﺑﺭﺟﺳﺗﻪ ﺩﻳﻧﯽ ﻳﻬﻭﺩ ﺯﺍﺩﻩ ﺑﺎﺑﻝ )‪ ١١٠‬ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ( ‪2. Babylonian Rabbi Hillel‬‬

‫‪٢٦٦‬‬
 ‫دﻳﻦ ﻛﻔﺎرهي ﮔﻨﺎه آدم و ﺣﻮا‬

‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺮ ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺎزوﺧﻴﺴﻢ و دﻳﻮاﻧﻪوار‪ ،‬ﻳﺎ دﮔﺮآزاري و دﻳﻮاﻧﻪوار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻫﻢ ﭼﻮن‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮﮔﺸﺖ آرام و ﭘﺮ رﻧﺞ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺎ وﺟﺪاﻧﻲ ﻣﺘﻌﺎرف‬
‫ﺑﺪون وﺟﻮد ﻫﻴﭻ ﻋﺬاب ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭘﺴﺘﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ دوﺑﺎره‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﻃﺮاﺣﻲ را ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدمدوﺳﺖ دارﻧﺪ ﺧﻮد را ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺒﻠﻎ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﻳﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ وام داده ﻳﺎ‬
‫ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ و دﺳﺖ آﺧﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻣﺒﻠﻎ را داﺷﺘﻪ و ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺳﭙﺎﺳﻲ ﻳﺎ ﻧﻤﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﺨﺺ ﺧﺸﻨﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﺪون‬
‫ﭼﺸﻢداﺷﺖ ﺑﻬﺮه ﭘﻮل ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬اﻓﺰونﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺎﻟﻲ و آزﻣﻨﺪي‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎي‬
‫ﺧﻮب‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻤﻪي‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﻦ رﺷﺘﻪ‪ ،‬از دﻳﻮﻳﺪ رﻳﻜﺎردو ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ و آدام اﺳﻤﻴﺖ‪ ١‬از اﻳﻦ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻤﻴﺖ ﺑﺎ رﻧﺪي اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪي ﺧﻮش دﻳﺪه ﻛﻪ »از ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ« ﻧﺎﻧﻮا‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ روزي ﺑﻲ ﻧﺎن ﻧﻤﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ او ﺑﻪ ﭘﺨﺘﻦ و ﻓﺮوﺧﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻫﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺎري ﻫﺮ ﺟﻮري ﻛﻪ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻧﻮعدوﺳﺘﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‬
‫وﻟﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻧﻮعدوﺳﺘﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ ﻣﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ‬
‫»ﺳﺎﺧﺘﻪ« ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻫﻴﭻﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪﺗﺮ و اﺣﻤﻘﺎﻧﻪﺗﺮ از اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ »آﻓﺮﻳﺪﮔﺎري« ﻏﺮﻳﺰهاي را ﻏﺪﻏﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ و در ﻃﻮل زﻣﺎن در ﺷﻤﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻔﺴﻄﻪ ﮔﺮان ﺑﺎرﻫﺎ از »اراده آزاد« ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﺎﭼﺎر ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ از‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺿﺪ آدم ﻛﺸﻲ ﻳﺎ دزدي ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن‪ ،‬دﺷﻤﻨﻲ ورزﻳﺪن و آزﻣﻨﺪ ﺑﻮدن ﺗﺎ اﻧﺪازهي ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﺷﺪه‬
‫و ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ آن اﻧﺪازه ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻫﺮ رﻫﻨﻤﻮدي ﻧﻴﺰ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺮ ﺑﺎر‬

‫‪1. Adam Smith‬‬

‫‪٢٦٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﺎ از ﻏﺮﻳﺰهﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدي ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺪن ﺷﺪن ﻧﺎﺷﺪﻧﻲ و ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﮔﺸﺘﻪ و دﻳﮕﺮ‬
‫ﺧﻄﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﮔﺰاره ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﺸﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎره‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﭼﺮا اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎده ﻳﺎ ﺧﻮاﺑﻴﺪه‪ ،‬زن و ﻳﺎ ﻣﺮد دﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮدش را‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ اﻧﺪام ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آن ﮔﺎه ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﻄﺮ اﻳﺴﺘﺎده راه رﻓﺘﻦ و در ﻣﻌﺮض ﻗﺮار دادن اﻧﺪامﻫﺎي دروﻧﻲ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ دﺳﺘﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻮرﺷﮕﺮان آن دوران ﺑﻮده‬
‫ﭼﻮن اﻳﺴﺘﺎده راه رﻓﺘﻦ ﺑﺮﺗﺮي و اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﻮده ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪي ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن دﻳﮕﺮ‬
‫درﻳﻎ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ از ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن ﺑﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ دﻫﺎن در ﻫﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪي و‬
‫ارﺗﻔﺎع دﺳﺖ و اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻣﺎ ﺟﺒﺮان ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ .‬ﺧﻮب اﻳﻨﻚ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن را ﺳﺮ‬
‫ﻫﻢ ﻛﺮده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ دﺳﺖ و اﻧﺪام ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ آن‪،‬‬
‫ﻏﺪﻏﻦ اﺳﺖ؟ ﺑﺮاي روﺷﻦﺗﺮ ﺷﺪن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻟﻤﺲ ﻛﻨﻴﺪ )ﺑﺮاي دﻻﻳﻞ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻫﻴﭻ رﺑﻄﻲ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﻧﺪارد(‬
‫}وﻟﻲ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ دﺳﺘﻮر ﻋﺪم ﻟﻤﺲ{ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﮔﻮﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ارﺟﺎﻋﻲ در ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع دﻳﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﻤﻪي دﻳﻦﻫﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر را ﻏﺪﻏﻨﻲ ﻣﻄﻠﻖ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺘﺎب ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎره ﺗﺎرﻳﺨﻲ زﺷﺖ دﻳﻦ‬
‫و راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ و ﻫﺮاس ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ از ﻛﻨﺶ ﺑﭽﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاﺧﺘﻦ و ﺗﻜﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن از رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻨﻲ و اﺳﭙﺮم ﺗﺎ ﺧﻮن ﻗﺎﻋﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ راﻫﻲ آﺳﺎن ﺑﺮاي‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺮدن ﻛﻞ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن دل اﻧﮕﻴﺰ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪن ﺗﻚ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﺑﺤﺚاﻧﮕﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢٦٨‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‬

‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻛﺎن‬

‫ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫»ﺳﺮراﺳﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺮا ﺑﺪه‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ –ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺮا ﺑﺪه‪ :‬ﺑﭙﻨﺪار ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺧﻮدت در ﺣﺎل ﺳﺎﺧﺖ ﻋﻤﺎرت ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻣﺎج ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺷﺎد ﺳﺎزي‪ ،‬و دﺳﺖ آﺧﺮ ﺑﺎ دادن آراﻣﺶ و آﺳﺎﻳﺶ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﭼﺎر و ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺪار ﻛﻮﭼﻮﻟﻮ را ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻛﻨﻲ‪،‬‬
‫درﺳﺖ ﻫﻤﺎن دﺧﺘﺮك ﻧﻮزادي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺖ ﻛﻮﭼﻜﺶ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ اش ﻣﻲﻛﻮﺑﺪ و ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺧﻮدت را ﺑﺮ روي اﺷﻚﻫﺎي او ﺑﺪون ﺟﺒﺮان ﺑﺴﺎزي‪ -‬آﻳﺎ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﻌﻤﺎر آن ﺑﺎﺷﻲ؟ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪«.‬‬
‫‪ -‬ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي اﻳﻮان ﺑﻪ آﻟﻴﻮﺷﺎ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب ﺑﺮادران ﻛﺎراﻣﺎزوف‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ دﻳﻦ »ﺑﻴﺶ از ﺳﻮدﻣﻨﺪي‪ ،‬آﺳﻴﺐ رﺳﺎن ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ« ‪-‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻮدن از ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﺎ اﻋﺘﺒﺎر ‪ -‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ‬
‫و ﮔﺴﺘﺮده روﺑﺮو ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬آﻳﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ رواﻧﻲ و‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻠﻘﻴﻦﻫﺎي اﺟﺒﺎري دﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺒﺮانﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﻓﻠﺞ ﺷﺪه ﭘﻲ ﺑﺒﺮﻳﻢ؟‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮآورد درﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺮآورد ﺷﻤﺎر ﺑﻪ »ﺣﻘﻴﻘﺖ« ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎ و روﻳﺎﻫﺎي‬
‫دﻳﻨﻲ و ﻣﻌﻨﻮي دﺷﻮار ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮاي دارا ﺑﻮدن ﺣﺘﺎ ادﻋﺎﻳﻲ در ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪ‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ارزشﮔﺬاري ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه و ﺛﺒﺖﻧﺸﺪه را اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ دﻳﻦﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻣﻴﺪوار ﺑﻪ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن در اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻲدﻓﺎع ﺟﻮانﻫﺎ ﺑﻮده و ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻤﻨﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ در ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي راه ﺑﺴﻴﺎر ﻃﻮﻻﻧﻲ ﭘﻴﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫آرﻧﺎل‪١‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺮورﻳﺴﻢ اﺧﻼﻗﻲ در ادﺑﻴﺎت ﻣﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﭘﺪر‬
‫در داﺳﺘﺎن ﺳﻴﻤﺎي ﻣﺮد ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ در ﺟﻮاﻧﻲ ‪ ٢‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺟﻤﻴﺰ ﺟﻮﻳﺲ‪ ٣‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روﺣﺎﻧﻲ ﭘﻴﺮ‬
‫ﭼﻨﺪشآور در ﺣﺎل آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺳﺘﻔﺎن دﻳﺪﻻس و ﻳﻚ ﺟﻮان دﻳﮕﺮ »ﺗﺤﺖ ﺗﻜﻔﻞ«‬
‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر اﻣﺎم ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ زاوﻳﺮ‪) ۴‬ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ را ﺑﻪ آﺳﻴﺎ‬
‫آورد و از ﺳﻮي اﺳﺘﺨﻮانﭘﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎي وي ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬او ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﺮﺣﻲ ﺗﺮسآور و ﻃﻮﻻﻧﻲ از ﻋﺬاب ﺟﺎوﻳﺪ اﻟﻬﻲ آنﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬از آن دﺳﺖ روﺿﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻲداد‪ .‬ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻫﻤﻪ آن رﺟﺰﺧﻮاﻧﻲﻫﺎ را در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﻲ دو ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ‪ -‬درﺑﺎره ﺳﺮﺷﺖ ﻛﻴﻔﺮ و ﺳﺮﺷﺖ زﻣﺎن ‪ -‬در اﻳﻦ رﺟﺰﺧﻮاﻧﻲ ﮔﻴﺮا و ﺟﺬاب‬
‫ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان دﻳﺪ ﻛﻪ واژهﻫﺎي ﻣﺮد روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﻗﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﭽﻪﻫﺎ‬
‫را ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺎم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺑﺨﺶ ﻋﺬاب ﻛﻴﻔﺮ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن ﺧﻮدش ﻛﻮهﻫﺎ را ﻓﺸﺎر داده و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮم‪ ،‬ﭼﻴﻦ ﻣﻲاﻧﺪازد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﻲ را ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﻫﺮاس ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﻧﻜﻨﺪ اﻳﻦ درد ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ ﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬زﺑﺮدﺳﺘﺎﻧﻪ در وراي آن ﻣﻮج ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي از ﻳﻚ واﺣﺪ زﻣﺎن ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﭽﻪﻫﺎ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﻛﺮاﻧﻪ درﻳﺎ ﺑﺎ‬
‫داﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﭽﮕﺎﻧﻪ از واﺣﺪﻫﺎ )»ﺑﺎﺑﺎﻳﻲ ﭼﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺷﺪ اﮔﺮ ﻳﻚ ﻫﺰار ﻫﺰار ﻫﺰار ﺗﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﭽﻪ ﮔﺮﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻞ ﺟﻬﺎن را ﭘﺮ ﻛﻨﺪ«(‪،‬‬
‫آن ﮔﺎه‪ ،‬ﺿﺮبﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻓﺰودن ﺑﺮگﻫﺎي در ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ‬
‫ﻛﺎر ﺑﻪ اﻓﺰودن ﭘﺸﻢ‪ ،‬ﭘﺮ و ﭘﻮﻟﻚ ﺟﺎﻧﻮران ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬از روزﮔﺎر ﺑﺴﻴﺎر دور‬

‫‪1. Father Arnall‬‬

‫‪2. Portrait of the Artist as a Young Man‬‬
‫‪3. James Joyce‬‬
‫‪4. Saint Francis Xavier‬‬

‫‪٢٧٠‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﺎﻟﻎ از اﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﺎﻧﺪ ﻛﻮدﻛﺎن )ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ از ﺷﻜﻨﺠﻪ و زدن و‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺮ ﺿﺪ آنﻫﺎ( ﺑﻬﺮه ﺑﺮدهاﻧﺪ )ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻮﻳﺲ و ﺧﺎﻃﺮات‬
‫اﻓﺮاد ﺑﻲﺷﻤﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ(‪.‬‬
‫ﺣﻤﺎﻗﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻧﺴﺎن و ﺑﻴﺪادﮔﺮي دﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮاﺳﺖ و ﻧﻴﺖ ﻋﺬاب ﻫﻢ ﺳﻦ ﻛﺜﻴﻔﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺣﺴﺎس ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد ﺷﻜﻨﺠﻪ را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ دﻳﻦﻫﺎ را ﺑﺮاي‬
‫دادن اﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰه ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آنﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺗﺮوﻳﺞ و ﭘﻴﺮاﺳﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اروﭘﺎي ﺳﺪهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ‪ ،‬از ﻫﻠﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﺳﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮزهاي ﭘﺮ از اﺑﺰارﻫﺎ‬
‫و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﻧﻴﺖ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‬
‫ﭼﻘﺪر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺨﺺ در ﺣﺎل ﻛﺒﺎب ﺷﺪن را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻢ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ‬
‫اراﺋﻪ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻫﻨﺮ‬
‫دﺳﺘﻮر ﻛﺎر داده و ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺮﺗﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﻜﻨﺠﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آن اﻧﺪازه ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﺒﻮده ﺗﺎ اﺟﺎزه ﻣﺪاﺧﻠﻪاي در اﺗﻮ‪-‬دا‪-‬ﻓﻪ‪) ١‬ﻳﺎ »ﻛﻨﺶ‬
‫دﻳﻨﻲ« ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻠﺴﻪ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ( ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻨﺎن ﺧﻴﺎلﺑﺎﻓﻲ آﻧﺎن رﻫﺎ‬
‫ﺷﺪه ﺗﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎﺑﻮسﻫﺎي ﺧﺸﻦ و زﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻓﺘﻪ و ﮔﺮﻓﺘﺎر اﻟﻔﺎﻇﻲ ﺷﺪه ﺗﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎدانﻫﺎ را ﻫﻤﻮاره در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮس ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬در روزﮔﺎري ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺗﻔﺮﻳﺢ ﭼﻨﺪاﻧﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺳﻮزاﻧﺪن ﻳﺎ درﻳﺪن ﺷﻜﻢ ﻳﺎ ﺧﻮرد ﺷﺪن ﭘﻴﻜﺮي ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم ﺑﺮ روي ﭼﺮخ‬
‫در ﺣﺎل ﮔﺮدش ﻫﻢ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد ﻫﻢ اﻣﺎﻣﺎن و ﻗﺪﻳﺴﺎن دل روا ﺳﺎﺧﺘﻦ آن را‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آﺷﻜﺎرﺗﺮ از ﻣﻐﺰﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻪ ﺟﻬﻨﻢ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮده‪،‬‬
‫وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ دﺳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ دﻳﻦ را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻮده اﻧﺪﻳﺸﻪي ﺑﺴﺘﻪي ﺳﺨﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻬﺸﺖ را درﺳﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﺑﺠﺰ اﻳﻦ ﻛﻪ آن را ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺎ آراﻣﺶ ﻣﺎدي‪،‬‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﺟﺎوﻳﺪ داﻧﺘﻪ ﻳﺎ )ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﺮﺗﻮﻟﻴﻦ‪ ٢‬ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪه( ﺧﻮﺷﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از‬
‫ﻋﺬاب دﻳﮕﺮان داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1. Auto-da-fe‬‬
‫‪2. Tertullian‬‬

‫‪٢٧١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺟﻬﻨﻢﻫﺎي ﭘﻴﺶ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﻮده و ﻫﻤﺎن ﻧﻮآوري‬

‫دﮔﺮآزاري در ﺳﺎﺧﺖ آن دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﺑﺮﺧﻲ از دوزخﻫﺎﻳﻲ آﻏﺎزﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ‪-‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آن در آﻳﻴﻦ ﻫﻨﺪو‪ -‬زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺤﺪودي دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺣﻜﻢ داده ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ ﮔﻨﺎه ﻛﺎري ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ را در ﺟﻬﻨﻢ ﺳﭙﺮي ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ روز آن‬
‫‪ 6400‬ﺳﺎل اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﮔﻨﺎهﻛﺎر آﺧﻮﻧﺪي را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺣﻜﻢ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﺷﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ‪) 149،504،000،000‬ﻳﻜﺼﺪوﭼﻬﻞ و ﻧﻪﻣﻴﻠﻴﺎرد و ﭘﺎﻧﺼﺪ ﭼﻬﺎرﻣﻴﻠﻴﻮن(‬
‫ﺳﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﻪ او اﺟﺎزه ﻧﻴﺮواﻧﺎ داده ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺎﺑﻮدي اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ دوزﺧﻲ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﻫﻴﭻ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪) .‬و اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫را ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ رﺑﻮده ﺷﺪ‪ :‬ﻣﻦ اﻳﻦ را ﻳﻜﺒﺎر ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻟﻮﻳﻴﺲ ﻓﺮاﺧﺎن‪ ،١‬رﻫﺒﺮ ﻣﺮﺗﺪ و‬
‫رﻫﺒﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺘﺎن »اﻣﺖ اﺳﻼم‪ «،‬در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدﻣﻲ ﮔﺮد آﻣﺪه در ﻣﻴﺪﺳﻦ اﺳﻜﻮﺋﺮ‬
‫ﮔﺎردن‪ ٢‬ﺑﺎ ﻧﻌﺮهﻫﺎي وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ آن را اﻋﻼم ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺪوﺑﻴﺮاه ﺑﺎر ﻳﻬﻮد‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻌﺮه ﻛﺸﻴﺪ‪» ،‬و ﺗﻮ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻦ ‪ -‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر ﺟﻬﻨﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ را در‬
‫آن ﻣﻲ اﻧﺪازد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺟﺎﻗﻲ اﺑﺪي و ﺟﺎودان اﺳﺖ!«(‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎ و ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺨﺖ ﺑﺮ ﭘﺮورش آﻧﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و در ﻫﻤﻪي دوران ﺑﺨﺸﻲ از‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ و دﻟﻮاﭘﺴﻲﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﻗﺪرت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﻳﺴﻮﻋﻲ ﻳﺎ ژزوﺋﻴﺖ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪» ،‬ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ده ﺳﺎﻟﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻦ آدﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ دﻫﻢ‪ «،‬وﻟﻲ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻬﻦ ﺗﺮ از ﻣﻜﺘﺐ اﻳﮕﻨﺎﺗﻴﻮس ﻟﻮﻳﻮﻻ‪ ٣‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻣﻮزش ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫زﻣﺎنﻫﺎ اﺛﺮ واروﻧﻪ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ را ﻧﺸﺎن‬
‫داده وﻟﻲ ﮔﻮﻳﺎ دﻳﻦﻫﺎ اﻳﻦ رﻳﺴﻚ و ﺧﻄﺮ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺛﺮ ﭘﺎﻳﺪاري ﻛﺎﻓﻲ در‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ از دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان ﺑﺮ ﺟﺎ ﮔﺬارد‪ .‬اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﭼﻜﺎر دﻳﮕﺮي‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﮔﺮ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻴﺪن ﻛﻮدك ﺑﻪ ﺳﻦ ﺧﺮد اﺟﺎزه آﻣﻮزشﻫﺎي‬
‫دﻳﻨﻲ داده ﻧﻤﻲﺷﺪ ﻣﺎ در ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن و ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1. Louis Farrakhan‬‬

‫‪2. Madison Square Garden‬‬
‫‪3. Ignatius Loyola‬‬

‫‪٢٧٢‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫ﭘﺪر و ﻣﺎدران دﻳﻦدار در اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻣﻴﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻬﻴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮﻳﺶ در ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎ و ﻣﻌﺮﻓﺖﻫﺎي ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ و ﻋﻴﺪﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ دارﻧﺪ )و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺧﺪا و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﺑﺎﻧﻮﺋﻞ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮﺑﺮاه ﻛﺮدن ﻛﻮدﻛﺎن ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ رخ ﻣﻲدﻫﺪ اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﻛﺴﻲ در آﻏﺎز ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﮔﻤﺮاه ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎن دﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﻦ دﻳﮕﺮي ﺑﮕﺮود‪ .‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر دوﺳﺖ دارﻧﺪ‬
‫ﺟﺎر ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦﻫﺎ از ﺑﭽﻪﻫﺎي ﻣﻌﺼﻮم و ﺧﺎم دﺳﺖ ﺑﻬﺮهﻛﺸﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ دﻳﻦﻫﺎي‬
‫ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻏﺪﻏﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﻲ را ﺑﺮ ﺿﺪ ارﺗﺪاد دارﻧﺪ ﻳﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻛﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮات دﺧﺘﺮاﻧﻪي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻜﻲ‪ ،١‬ﻣﺎري ﻣﻚﻛﺎرﺗﻲ‪ ٢‬از ﺗﻜﺎﻧﻲﻫﺎي روﺣﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﻮﺧﺘﻦ آﺗﺶ ﺟﺎوﻳﺪان ﭘﺪرﺑﺰرگ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎﻧﺶ ‪-‬ﻣﺤﺎﻓﻆ‬
‫و دوﺳﺘﺶ‪ -‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎري ﭼﻮن ﺧﺮدﻣﻨﺪﺗﺮ از ﺳﻦ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻮده‪ ،‬آن را از ﻳﺎد ﻧﻤﻲﺑﺮد ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻬﺘﺮ و ارﺷﺪ زﻧﺎن راﻫﺒﻪ را ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‬
‫ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﺸﻮرت ﻛﺮده و راه ﻓﺮاري در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﺳﻘﻒ آﺗﺎﻧﺎزﻳﻮس‪ ٣‬ﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﻘﻒ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺪان ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺟﻬﻨﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫را ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ ﻛﺎﻣﻠﻲ رد ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺪرﺑﺰرگ وي آن اﻧﺪازه دﻳﻦ واﻗﻌﻲ را‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﻳﺎزده ﺳﺎﻟﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﭼﻪ ﺗﻜﺎﭘﻮﻳﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ! و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎري ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﺠﻜﺎوي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﭼﻨﻴﻦ آﻣﻮزهﻫﺎي ﭘﻠﻴﺪي را ﺑﺪون ﭘﺮﺳﺸﻲ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻣﻲﺳﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﻮه ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻠﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان دو ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﺜﺎل ‪-‬ﻳﻜﻲ از آﻣﻮزشﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ و دﻳﮕﺮي از‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪرك آورد‪ .‬آﻣﻮزهﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ درﺑﺎره ﺳﻘﻂ‬
‫ﺟﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻢ ﻛﻪ داراي ﻫﻮﻳﺖ و ﺟﺴﻤﻲ ﻣﺠﺰا‬
‫ﺑﻮدن روﻳﺎن آﺷﻜﺎر ﺑﻮده و ﺗﻨﻬﺎ )آن ﺟﻮر ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ آن را ﺑﻪ ﻛﺎر‬

‫‪1. Memories of a Catholic Girlhood‬‬

‫‪2. Mary McCarthy‬‬
‫‪3. Bishop Athanasius‬‬

‫‪٢٧٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﻲﺑﺮده( ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪاي در درون ﻳﺎ ﺑﺮ روي ﺑﺪن زن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﻨﻤﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ روﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﭘﻴﻮﺳﺖ و ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ‪ -‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺟﺪي ﺑﺎور اﺳﺘﻮاري داﺷﺘﻪ ﻛﻪ‪ -‬ﺟﻨﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻣﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﻮﻳﺎ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺰﺧﺮﻓﺎت از زﺑﺎن ﻛﺴﻲ ﺷﻨﻴﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻗﻒ آن ﺷﺪه‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﮔﻴﺮا و ﺟﺎﻟﺐ دﻳﺪﮔﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ آواﻧﮕﺎرﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده و دﻳﮕﺮي زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪن‬
‫ﻧﻮزادان »ﭘﻴﺶ رس« ﺳﺒﻚوزن ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﺑﺰار »زﻧﺪه ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ«‬
‫ﺑﻴﺮون از زﻫﺪان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ اﻳﻦ ﺷﻴﻮهاي دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫اوﻣﺎﻧﻴﺴﻢ ﻳﻜﻲ ﺷﻮد‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻧﻤﺮه ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻟﮕﺪ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﺷﻜﻢ ﻳﻚ زن ﺧﻮﻧﺴﺮد ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮ اﮔﺮ آن زن‬
‫آﺑﺴﺘﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻧﺸﻮد‪ .‬روﻳﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺧﻼق‬
‫را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺻﻄﻼح »ﺑﭽﻪي زاده ﻧﺸﺪه‪ «١‬ﺣﺘﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬درﺑﺎره ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺎدي ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎري ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﻠﻮي ﭼﻮن و ﭼﺮا را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺎزه راه را ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎري ﭘﻴﺶ آﻳﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﺎدر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﺎﻣﻞ را ﺑﺎردار ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﻮده ﻳﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ آن را ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ از ﺑﺎرداريﻫﺎ‬
‫»ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري اﻧﺪامﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ ﺑﻪ آن »ﺳﻘﻂ‬
‫ﻫﺎي ﺧﻮدﺑﺨﻮدي‪ «٢‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ روﻳﺪادي اﻧﺪوﻫﻨﺎك اﺳﺖ وﻟﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﺎﻫﻨﺠﺎر ﻳﺎ ﻛﻮدن ﻳﺎ ﺳﻘﻂ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻮﺗﺎه آنﻫﺎ‬
‫ﻋﺬاب دردﻧﺎﻛﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮدﺷﺎن و دﻳﮕﺮان اﺳﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻛﻞ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﮔﺸﺖ زﻫﺪان ﺟﻬﺎن ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺧﻮد ﻓﺮﮔﺸﺖ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺑﺎﻟﻴﺪه ﺷﺪن آﻫﺴﺘﻪ ﻣﻐﺰ و ﺷﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎ زﻧﺪﮔﻲ را ﭼﻮن رﻳﺨﺖ ﻳﺎ ﺷﻜﻠﻲ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دوزﻳﺴﺘﺎن آﻏﺎز ﻛﺮده )و رﺷﺪ ﻛﺮده و ﭘﺸﻢ ﻣﻲرﻳﺰﻳﻢ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻲ ﺳﻮد اﺳﺖ( ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﺑﻴﺮون آﻣﺪن ﺗﻜﺎﭘﻮ ﻛﺮده و ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‬
‫ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﻫﻮاي ﺗﺎزه را ﺑﻪ درون ﻣﻲﻛﺸﻴﻢ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮد‬

‫ﺭﻭﻳﺎﻥ ﭘﺱ ﺍﺯ ﻫﻔﺗﻪ ﻧﻪ ﺁﺑﺳﺗﻧﯽ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﺩﻥ ‪1. Unborn child‬‬

‫‪2. Miscarriages‬‬

‫‪٢٧٤‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺷﺎﻧﺲ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﮔﺎم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻲ ﺗﺮﺣﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺪاري و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻮدﻛﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﺎر و ﻧﺎﺗﻮان از دﺳﺖ ﺷﻜﺎرﭼﻴﺎن ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻛﻮل ﻛﺮدن او ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﻣﻨﻄﻘﻪي ﺳﺎوان‪ ١‬دوام ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ »دﺳﺖ‬
‫ﻧﺎﭘﻴﺪاي‪ «٢‬آدام اﺳﻤﻴﺖ )اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ آن ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻢ(‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮد ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺰ ﻣﺪل »وﻳﺮاﻧﻲ ﺧﻼق‪ «٣‬ﺟﻮزف ﺷﻮﻣﭙﻴﺘﺮ‪ ۴‬ﻛﻪ ﺷﻴﻮهاي را‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﻮ داده و‬
‫دﻟﻴﻞ آن را ﺑﻲرﺣﻤﻲ ﻃﺒﻴﻌﺖ داﻧﺴﺘﻪ و آن را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻏﺎزﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻟﻘﺎحﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻴﻨﺠﺎﻣﻴﺪه و ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ از ﻫﻨﮕﺎم‬
‫آﻏﺎز ﻓﺮوﻛﺶ ﻛﺮدن ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﺮاي ﺑﻘﺎ اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازي ﺧﺮد اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻬﺎر ﻧﺮخ ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺳﺎﻳﻪ رﺣﻢ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﻓﺮاوان‪ ،‬در ﭼﺮﺧﻪي‬
‫ﺑﺴﺘﻪاي ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﻬﺘﺮ از ﭼﺮﺧﻪي زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎﻧﻮران ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻬﺎر و ﻛﻨﺘﺮل ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﺑﻮده ﻛﻪ از زﻣﺎن ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﺳﻮاﺑﻖ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎ‬
‫دﺷﻮاري ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺷﺪه و در زﻣﺎن ﺧﻮد ﻣﺎ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺪون ﺧﻄﺎ و ﺑﻲدردﺳﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راهﻛﺎر ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ ﺑﺎرداري اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ‬
‫دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ :‬اﻧﺠﺎم ﺗﺮﻓﻨﺪي ﺷﺎﻳﺪ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪ اﻓﺴﻮس ﺑﺴﻴﺎري‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺣﺘﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ آن را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎي‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ در اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺸﻤﻜﺶ دردآور درﺳﺘﻲ و ﻧﺎدرﺳﺘﻲ را دﻳﺪه و ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي از ﺗﻌﺎدل ﺗﻜﺎﭘﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﺮﻛﻲ ﻛﻪ اﺳﭙﺮم و ﺗﺨﻤﻚ ﻫﻤﻪ ﺗﻮانﻫﺎي‬
‫ﺑﺎﻟﻘﻮه زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎت را در ﺧﻮد داﺷﺘﻪ و ﭘﺲ از آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪن ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬داراي‬
‫روح ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪ ،‬از ﻧﮕﺮ اﺧﻼﻗﻲ ﻳﺎ دﻳﺪﮔﺎه ﻛﺎرﺑﺮدي‬

‫‪1. Savannah‬‬
‫‪2. Invisible hand‬‬
‫‪3. Creative destruction‬‬
‫‪4. Joseph Schumpeter‬‬

‫‪٢٧٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰارهاي ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﻲ ﺳﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس و ﭘﺎﻳﻪ اﻳﻦ ﮔﺰاره‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬
‫درون رﺣﻤﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪه از ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮردن ﺗﺨﻤﻚ ﺑﺎ دﻳﻮاره رﺣﻢ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﺎﺗﻞ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و آﺑﺴﺘﻨﻲ ﺧﺎرﺟﻲ رﺣﻤﻲ )ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ﻧﺎﮔﻮاري ﻛﻪ ﺳﺒﺐ رﺷﺪ ﺗﺨﻤﻚ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي‬
‫ﻓﺎﻟﻮپ‪ ١‬ﻣﻲﺷﻮد( ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺗﺨﻤﻚ ﻓﻨﺎ ﺷﺪه و ﺗﻬﺪﻳﺪي آﻧﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎن ﻣﺎدر‬
‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ اﻧﺴﺎن زﻧﺪه ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺗﻚ ﮔﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﮔﺰاره ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدي و ﻫﻢ در روﺑﻨﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻮﺷﺶ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺣﺘﺎ از ﺳﻮي‬
‫ﻣﺮدم ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ »ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺎﻧﻮاده« در ﻗﺪم ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻜﻔﻴﺮ ﺷﺪه و ﭘﻴﺸﺮوﻫﺎ و‬
‫آﻣﻮزﮔﺎران آﻏﺎزﻳﻦ آن )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎن اﺳﺘﻮرات ﻣﻴﻞ( ﺑﺎزداﺷﺖ ﻳﺎ زﻧﺪاﻧﻲ ﻳﺎ از ﺷﻐﻞ ﺧﻮد‬
‫اﺧﺮاج ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﺎدر ﺗﺮزا اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﺑﺴﺘﻨﻲ ﻫﻢ ارز ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ )ﭼﻮن اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻮ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻗﺘﻞ ﻣﻲداﻧﺴﺖ( »ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻄﻘﻲ« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎ و ﭼﻢ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﻧﺪوم ﻳﺎ ﻗﺮض‬
‫ﭘﺎدﺑﺎرداري ﻧﻴﺰ ﻳﻚ آﻟﺖ ﻗﺘﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻛﺎﺳﻪ داغ ﺗﺮ از آش ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺗﻮانﻓﺮﺳﺎ و ﺟﺰﻣﻲ دﺷﻤﻦ اﺧﻼﻗﻲ ﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ و ﻛﻨﺸﻲ ﻧﺸﺪﻧﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻛﻞ داﺳﺘﺎن ﺑﺮدن‬
‫روﻳﺎن زﻳﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺎﻧﻮن و اﻋﻼم ﺣﻤﺎﻳﺖ از زﻧﺪﮔﻲ از ﺳﻮي ﻛﺴﺎﻧﻲ در ﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻢ روﻳﺎن و ﻫﻢ زاده ﺷﺪﮔﺎن را ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن آﻟﺖ دﺳﺘﻲ ﺑﺮاي آﻣﻮزهﻫﺎي‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻴﺎن ﺗﺒﻪﻛﺎريﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎري را زﻧﻨﺪهﺗﺮ از‬
‫ﻧﺎﻗﺺ ﻛﺮدن روﻳﺎن در زﻫﺪان ﺗﺼﻮر ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﻧﻴﺰ ﺗﺼﻮر ﭼﻴﺰي‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﺗﺮ از ﮔﺰاره و اﺳﺘﺪﻻل ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاﻳﻲ ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ اﻧﺪامﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎي ﺧﻮدش داﺷﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي اداﻣﻪ ﺑﻘﺎي ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ در ﭘﻴﺮوي از آﻳﻴﻦﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ از آﻏﺎز‬

‫‪1. Fallopian‬‬

‫‪٢٧٦‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﭘﺴﺮﺑﭽﻪﻫﺎ را از ﮔﻬﻮاره ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪه و ﭼﺎﻗﻮ ﻳﺎ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺗﻴﺰ ﺑﺮ آﻟﺖ ﺟﻨﺴﻲ‬
‫آنﻫﺎ ﻛﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣﻲ و ﺟﺎن ﮔﺮاﻳﻲ‪ ،١‬اﻳﻦ ﺑﭽﻪ دﺧﺘﺮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪن ﻟﺐﻫﺎي آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ و ﭼﻮﭼﻮﻟﻪ‪ ٢‬رﻧﺞ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪﺗﺮي ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻠﻮغ ﻋﻘﺐ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﻳﺎ‬
‫دوﺧﺘﻦ دﻫﺎﻧﻪ آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﻮراﺧﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮاي رد ﺷﺪن ﺧﻮن‬
‫دوران ﻗﺎﻋﺪﮔﻲ و ادرار ﻫﻤﺮاه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻣﺎج و ﻫﺪف روﺷﻦ اﺳﺖ‪ -‬ﻛﺸﺘﻦ ﻳﺎ از ﻛﺎر‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻏﺮﻳﺰه ﺟﻨﺴﻲ دﺧﺘﺮان و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن وﺳﻮﺳﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدن ﻛﻨﺶ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎ ﻫﺮ‬
‫ﻣﺮدي ﺗﺎ دﺧﺘﺮ دﺳﺖ ﻧﺨﻮرده ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ دﺧﺘﺮ ﺑﻪ او داده ﻣﻲﺷﻮد )و‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﭘﺎره ﻛﺮدن ﺑﻨﺪ در ﺷﺐ ﻫﺮاساﻧﮕﻴﺰ زﻓﺎف ﺑﻬﺮه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد(‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ زﻧﺎن ﻳﺎد داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ دﻳﺪن ﺧﻮن ﻋﺎدت ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﻮده )ﻫﻤﻪ‬
‫دﻳﻦﻫﺎ ﺗﺮس ﺧﻮد را از اﻳﻦ آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻫﻨﻮز ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫وﻳﮋه را ﺑﻪ را زﻧﺎن ﻗﺎﻋﺪه ﺷﺪه ﻏﺪﻏﻦ ﻣﻲداﻧﻨﺪ( و زن ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻧﺠﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه »ﻳﻬﻮدي‪-‬ﻣﺴﻴﺤﻲ« ﻫﻨﻮز ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪن آﻟﺖ‬
‫ﺟﻨﺴﻲ ﭘﺴﺮان ﻛﻮﭼﻚ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ دﻻﻳﻞ دﺧﺘﺮان ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺪون‬
‫دﺳﺘﻜﺎري آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﻫﻨﻮز ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻬﻮدي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎور دارﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮدي ﻧﺪارد‪ (.‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﮔﻮﻳﺎ اﻧﮕﻴﺰه اﺻﻠﻲ دوﮔﺎﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮن ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي ﺧﺘﻨﻪ ﻛﺮدن ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺎﻧﺪه‪ -‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻤﺎدي ﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن اﻧﺴﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻧﻮران ﺑﻮده ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از‬
‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎي ﺧﻮﻧﻴﻦ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﺴﺒﻴﺪن ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﻚ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﻮدك ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﺎرهاي از ﺗﻦ ﻛﻮدك را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬رد دﺳﺖاﻧﺪازي ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬آﻟﺖ‬
‫ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﻣﺮد‪ -‬ﺑﺎ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﺟﻌﻠﻲ ﻛﻪ آدم ﺧﺘﻨﻪ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺷﻜﻞ و رﻳﺨﺖ ﺧﺪا ﭘﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻨﻜﻮب ﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﺘﻨﻪ‬

‫‪1. Animist‬‬
‫‪2. Clitoris‬‬

‫‪٢٧٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﺮده زاده ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ادﻋﺎ ﺷﺎﻳﺪ از اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺘﻨﻪ‬
‫ﺷﺪن ﻣﻮﺳﺎ در ﻫﻴﭻ ﺟﺎي ﺗﻮرات اﺷﺎرهاي ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻣﺎج دوم ‪ -‬ﻣﻮﺳﺎ ﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن‪ ١‬آﺷﻜﺎرا ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻛﺮده‪ -‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎن آﻣﺎﺟﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي دﺧﺘﺮان در ﻧﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺧﻮﺷﻲ و ﻟﺬت راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ‪ .‬در زﻳﺮ آن ﭼﻪ ﭘﻴﺮ ﻓﺮزاﻧﻪ در »راﻫﻨﻤﺎي ﺳﺮدرﮔﻤﻲ‪«٢‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺘﻨﻪ‪ ،‬ﻳﻚ از دﻻﻳﻞ آن از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻛﻢ ﻛﺮدن راﺑﻄﻪ‬

‫ﺟﻨﺴﻲ و ﻛﻢ ﺑﻴﻨﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻧﺪام ﻣﻮرد ﻧﮕﺮ ﺑﻮده ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻨﺶ ﻛﻢ ﺷﺪه‬
‫و اﻧﺪام ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺷﻮد در ﺣﺎﻟﺖ آرام ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﺪه ﻛﻪ ﺧﺘﻨﻪ‬
‫ﻛﺎﺳﺘﻲ ﻣﺎدرزادي را درﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ . . . .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻴﺰي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻛﺎﺳﺘﻲ داﺷﺘﻪ و ﻧﺎﻗﺺ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر از ﺑﻴﺮون آن را درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻣﺎ درﺑﺎره ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﭘﻮﺳﺖ روﻳﻪ را ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻧﺪام‬
‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ{ ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﻫﺪف اﻳﻦ دﺳﺘﻮر دﻳﻨﻲ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﺳﺘﻲ‬
‫ﻣﺎدرزادي را درﺳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻛﺎﺳﺘﻲ و ﻧﻘﺺ‬
‫اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف راﺳﺘﻴﻦ ﺧﺘﻨﻪ درد ﺑﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻧﺪام ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ ‪ . . .‬در واﻗﻊ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺧﺘﻨﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﻴﺠﺎن ﺟﻨﺴﻲ را ﻛﻢ ﻛﺮده و‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﺷﺎﻳﺪ از ﺧﻮﺷﻲ و ﻟﺬت ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﮔﺮ در ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻳﻦ اﻧﺪام ﭘﻮﺷﺶ آن ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪه و از آن ﺟﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﻮﻳﺎ ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ )اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﺴﺘﻪ و در ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺪاﻳﺶ ‪ 17‬آﻣﺪه( ﺧﺘﻨﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫ﺳﻦ ﻧﻮد و ﻧﻪ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺮاي او ﺗﺨﻢ و ﺗﺮﻛﻪي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺑﺮ‬
‫اﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن ﻛﺎرﮔﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﺮاي ﺧﺘﻨﻪ ﻛﺮدن ﺑﺮدﮔﺎن ﺧﻮدش و ﻫﻢ‬

‫‪1. Maimonides‬‬ ‫ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ‪ ،‬ﭘﺯﺷﮏ‪ ،‬ﺧﺎﺧﺎﻡ ﺍﺳﭘﺎﻧﻳﺎﻳﯽ ﻳﻬﻭﺩی )‪ ١١٣٥-١٢٠٤‬ﻣﻳﻼﺩی(‬

‫‪2. Guide to the Perplexed‬‬

‫‪٢٧٨‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮدان ﺧﺎﻧﻮاده ﻳﻚ ﺟﺴﺘﺎر ﻓﺮﻋﻲ ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻟﻬﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻦ‬
‫اﻓﺮاد ﻏﻴﺮ ﻳﻬﻮدي ﺑﺨﺸﻲ از ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﭘﺴﺮش اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ را ﻛﻪ ﺳﻴﺰده‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮده ﺧﺘﻨﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮده ﺗﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﭘﻮﺳﺖ روﻳﻪ را ﺑﺒﺮد‪:‬‬
‫ﺑﺮادر ﺟﻮانﺗﺮش اﺳﺤﺎق‪ -‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﺟﻮري در ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺪاﻳﺶ ‪ 22‬ﻫﻢ ﭼﻮن »ﺗﻨﻬﺎ« ﭘﺴﺮ‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ‪-‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺸﺖ روزه ﺑﻮده ﺧﺘﻨﻪ ﺷﺪه وﻟﻲ ﭘﺲ از آن ﻫﻢ ﭼﻮن‬
‫ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻟﻐﻲ ﻧﺬر ﺷﺪه ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪(.‬‬
‫اﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎ ﻛﺮده ﺧﺘﻨﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻫﻢ ﭼﻮن اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‬
‫ﻛﺮدن ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻗﺒﻴﻠﻪاي ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮ وﺟﻮب اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت در زﻣﺎن‬
‫ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻦ ﺧﺮدﻣﻨﺪي ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫]اﺳﺘﺪﻻل[ ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﻮدك را ﺗﺎ زﻣﺎن ﺑﺎﻟﻴﺪه و ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪن رﻫﺎ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﺷﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮ ﺧﺘﻨﻪ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬دوم ﻛﻮدك ﻛﻤﺘﺮ از اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻟﻎ درد‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺪ ﭼﻮن اﻧﺪام ﻫﻨﻮز ﺳﺨﺖ ﻧﺸﺪه و ﻧﻴﺮو و ﻗﻮهي ﺗﺨﻴﻞ ﺑﭽﻪ ﻧﻴﺰ ﻛﻢ‬
‫ﺗﻮان اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﺮد ﺑﺎﻟﻎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را در ﻧﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺨﺖ و‬
‫دردﻧﺎﻛﻲ آنﻫﺎ را ﭘﻴﺶ از رخ دادن‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن ﺗﺎزه زاده ﺷﺪه ﭼﻨﺪان ﺳﺨﺖ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻨﻮز زﻣﺎن‬
‫ﺧﻴﺎلاﻧﮕﻴﺰي ﻧﺮﺳﻴﺪه و ﻋﺸﻖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﻪ ﻧﻮزاد رﻳﺸﻪﻫﺎي اﺳﺘﻮاري ﭘﻴﺪا‬
‫ﻧﻜﺮده‪ . . . .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﮔﺮ ﺧﺘﻨﻪ ﺷﺪن ﻛﻮدك ﺑﺮاي دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﺳﺎل ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺪ‪،‬‬
‫ﻋﺸﻖ و ﻣﻬﺮ ﭘﺪري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﮕﻲ و ﺿﺮورت ﺧﺘﻨﻪ را از ﻣﻴﺎن ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ‪ ،‬در زﻣﺎن زاده ﺷﺪن‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻴﺎﻻت دل اﻧﮕﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺗﻮان و‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮده ﺑﻪ وﻳﮋه ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﺪر ﻧﻮزاد را در ﻧﮕﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮ او ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﺳﺎده و ﻫﻤﻪ ﻓﻬﻢ‪ ،‬اﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ آﮔﺎه ﺑﻮده ﻛﻪ اﮔﺮ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﺧﺘﻨﻪ دﺳﺘﻮر ﺧﺪاﺳﺖ اﻳﻦ ﻛﻨﺶ زﺷﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻛﻮدك ﺣﺘﺎ در‬

‫‪٢٧٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﺬﻫﺒﻲﺗﺮﻳﻦ ﭘﺪر و ﻣﺎدرﻫﺎ‪ -‬او اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺎن را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﭘﺪر ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ -‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﭽﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺰاري و ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﻲ اﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫دﻳﺪﮔﺎه ﻗﺎﻧﻮن »آﺳﻤﺎﻧﻲ« ﺑﻮدن ﺑﺮ آن ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ ﺷﺒﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺧﺘﻨﻪ‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ادﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻮر ﺑﺮاي ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدان ﺑﻮده و‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎن ﮔﺮدن زﻫﺪان‬
‫دﭼﺎر ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬داﻧﺶ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﭘﻮﭼﻲ اﻳﻦ ادﻋﺎﻫﺎ ﻳﺎ ادﻋﺎﻫﺎي درﺑﺎره دﺷﻮارﻫﺎي ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﺑﺎ »ﺑﺮﻳﺪن« ﭘﻮﺳﺖ روﻳﻪ را ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮش ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻪ در اﺻﻞ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ را ﺧﺪا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮنﺑﻬﺎي در ﻧﻮﻳﺪي در آﻳﻨﺪه ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﺎر ﻛﻨﻌﺎﻧﻴﺎن داده‪،‬‬
‫اﻛﻨﻮن آﺷﻜﺎر ﺷﺪه ﺑﺮاي آن ﺑﻮده ﻛﻪ ‪-‬ﻗﻄﻊ اﻧﺪام ﻧﻮزادي ﺑﻲدﻓﺎع ﺑﺎ ﻫﺪف وﻳﺮاﻧﻲ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻨﺴﻲ آﻳﻨﺪه او اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن وﺣﺸﻲ ﮔﺮي ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﺧﻮدداري از راﺑﻄﻪ‬
‫ﺟﻨﺴﻲ ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ روﺷﻦ ﺗﺮ از زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ »در ﺑﺪن ﻧﺸﺎن ﮔﺬاري« ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋه از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ آﻏﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻳﻬﻮدي ﻛﺮده‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻧﺪﮔﻲﻫﺎي از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ را‬
‫ﺷﻤﺎرش ﻛﻨﺪ؟ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺗﺎب ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ را‬
‫دارد ﻛﻪ ﺑﺪون ﻫﻴﺎﻫﻮ ﺷﻤﺎر ﺑﭽﻪ ﭘﺴﺮﻫﺎي ﻣﺮده ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﭘﺲ از روز ﻫﺸﺘﻢ ﻳﺎ‬
‫دﭼﺎر درد ﺑﻲدرﻣﺎن و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻠﻲ از اﺧﺘﻼل و از رﻳﺨﺖ اﻓﺘﺎدﮔﻲ آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﺷﺪه‬
‫را ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ؟ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه از ﺑﻴﻤﺎري ﺳﻔﻠﻴﺲ و دﻳﮕﺮ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫آﻣﺪه از دﻧﺪانﻫﺎي ﻛﺮمﺧﻮرده ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﻲاﺣﺘﻴﺎﻃﻲﻫﺎ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﺮﻳﺪن‬
‫ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﭘﻴﺸﺎبراه و ﮔﺎﻫﻲ رﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻧﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب اﻳﻦ ﻛﺎر در ﻧﻴﻮﻳﻮرك در ﺳﺎل‬
‫‪ 1385‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 2006‬ﻣﻴﻼدي( اﺟﺎزه اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد! اﮔﺮ ﭘﺎي دﻳﻦ و ﺗﻜﺒﺮ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻧﺒﻮد ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺎﻟﻤﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺖ اﻳﻦ ﻗﻄﻊ ﻋﻀﻮ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﺪون‬
‫اﻳﻦ رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺎﻣﻞ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺟﺎزه اﻧﺠﺎم ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺮ آﻟﺖ‬
‫ﺟﻨﺴﻲ داده ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢٨٠‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي زﺷﺖ ﺗﺎﺑﻮي اﺳﺘﻤﻨﺎ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺷﻮد )ﻛﻪ ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮي را ﺑﺮ ﺧﺘﻨﻪ ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﻫﻮادار دوره وﻳﻜﺘﻮرﻳﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫دﻫﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺮد و ﭘﺴﺮ ﺟﻮان‪ ،‬در دوران ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﺑﻪ‬
‫اﺻﻄﻼح »ﭘﺰﺷﻜﻲ« دﻟﻮاﭘﺲ و ﻧﮕﺮان ﺑﻮده ﻛﻪ ﺧﻮدارﺿﺎﻳﻲ ﻣﺎﻳﻪي ﻛﻮري‪ ،‬ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ‬
‫رواﻧﻲ‪ ١‬و اﻓﺘﺎدن ﺑﻪ داﻣﻦ دﻳﻮاﻧﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن آﺧﻮﻧﺪي در ﺑﻴﺎن اﺣﻜﺎم ﺳﺨﺘﮕﻴﺮ و‬
‫ﻟﺒﺮﻳﺰ از ﻣﺰﺧﺮﻓﺎت درﺑﺎره ﻣﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﺸﺪﻧﻲ و ﻣﺤﺪود اﻧﺮژي در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺎﻳﻪ اﻓﻜﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬روﺑﺮت ﺑﺎدن ﭘﺎول‪ ٢‬ﺑﺎ وﺳﻮاس ﻧﻮﺷﺘﺎري درﺑﺎره اﺳﺘﻤﻨﺎ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي ﻧﻴﺮو ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﭘﻴﺶآﻫﻨﮕﻲ ﭘﺴﺮان‪ ٣‬ﺧﻮدش ﺑﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‬
‫زورﻣﻨﺪ و ﻗﻮي ﻫﻴﻜﻞ آن را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ اﻣﺮوزه روﺣﺎﻧﻴﺖ دﻳﻮاﻧﻪ در ﺗﺎرﻧﻤﺎﻫﺎي‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ادﻋﺎي دادن ﻣﺸﺎوره ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن را دارد‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﮔﻮﻳﺎ آﺧﻮﻧﺪﻫﺎي ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ‬
‫از روي ﻫﻤﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﺳﻤﻮﺋﻴﻞ ﺗﻴﺴﺘﻮت‪ ۴‬و اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ او‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺳﻠﻒﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺮﻳﺸﺎن‬
‫ﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎآﮔﺎﻫﻲ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ و ﻛﻮﺗﻪ اﻧﺪﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ از ﺳﻮي‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ اﺑﻦ ﺑﺎز‪ ،۵‬ﻣﻔﺘﻲ ﺑﺰرگ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدي در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺸﺪارﻫﺎي او ﺑﺮ ﺿﺪ اﺳﺘﻤﻨﺎ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﺎرﻧﻤﺎﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﺦ ﻫﺸﺪار داد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺎدت ﻣﺎﻳﻪ اﺧﺘﻼل در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﻮارﺷﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮ ﭼﺸﻢ‬
‫آﺳﻴﺐ ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻀﻪﻫﺎ را ﻣﻠﺘﻬﺐ ﻛﺮده‪ ،‬ﻧﺨﺎع را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮده )ﻛﻪ ﻣﻲﭘﻨﺪارد »ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه‬
‫اﺳﭙﺮم اﺳﺖ«!( و اﻓﺮاد را دﭼﺎر ﺗﻮﻣﻮر ﻛﺮده و ﻟﺮزش ﺑﺪن ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻤﻨﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺮ »ﻏﺪه ﺻﻨﻮﺑﺮي‪ «۶‬ﻛﺎرﮔﺮ ﺷﺪه ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ آي ﻛﻴﻮ )‪ (IQ‬و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﻴﺎﻣﺪ آن‬
‫دﻳﻮاﻧﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﺧﺮ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺑﺮاي ﺷﻜﻨﺠﻪي ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺟﻮان ﺑﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس‬
‫درﻳﻎ و ﮔﻨﺎه ﻣﻔﺘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي ﻣﺮداﻧﮕﻲ آنﻫﺎ ﺳﺴﺖ و ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪه و در آﻳﻨﺪه‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﺪر ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت در ﺗﺎرﻧﻤﺎﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ و ﺟﻬﺎن اﺳﻼم‬

‫‪1. Nervous collapse‬‬

‫‪2. Robert Baden-Powell‬‬ ‫ﺍﻓﺳﺭ ﺍﺭﺷﺩ ﻧﻳﺭﻭی ﺩﺭﻳﺎﻳﯽ ﺍﻧﮕﻠﻳﺱ )‪(١٨٥٧-١٩٤١‬‬
‫‪3. Boy Scout‬‬
‫‪4. Samuel Tissot‬‬
‫‪5. Abd al-Aziz bin Baz‬‬
‫‪6. Cerebral glands‬‬

‫‪٢٨١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدان ﺟﻮان ﻛﻢ‬
‫ﻧﺎداﻧﻲ و ﺧﻮدداري اﺳﺖ ﻣﺮدان ﺟﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ از داﺷﺘﻦ دوﺳﺖ ﻣﺆﻧﺚ‬
‫دور ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ از ﻣﺎدران و ﺧﻮاﻫﺮان ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﻴﺰار ﺑﻮده و ﻗﺮآن را ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮﻃﻲوار از ﺑﺮ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﺮآوردهﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫»ﭘﺮورﺷﻲ« در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ دﻳﺪار داﺷﺘﻢ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬
‫دﺷﻮاري ﺑﺰرگ آنﻫﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻦ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﻛﺮه ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻮن دﺳﺖ ﻧﺨﻮرده اﺳﺖ‪ :‬رﺷﺪ‬
‫ﻋﺎﻃﻔﻲ و رواﻧﻲ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر درﻣﺎنﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﻓﻲ ﺳﺒﻴﻞاﷲ از ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎزاﻳﺴﺘﺎده و اﻳﻤﻨﻲ‬
‫ﻣﺮدم ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﻳﻦ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻲ از ﺧﻮد و ﻛﮋدﻳﺴﻲ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺪم راﺑﻄﻪي ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﮔﺮ ﺑﻴﺨﻮدي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﺸﻮد ﺷﺎﻳﺪ در ﺟﻮاﻧﻲ‬
‫ﮔﻴﺮاﻳﻲ و ﺟﺬاﺑﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﺛﺮات ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﮕﺮ و ﺑﻴﺰارﻛﻨﻨﺪه در ﻓﺮد ﺑﺎﻟﻎ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آﺳﻴﺐ و زﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺮد ﭘﻴﺮ ﻛﺜﻴﻒ و‬
‫ﭘﻴﺮدﺧﺘﺮ ﺗﺮﺷﻴﺪه دﻳﻮاﻧﻪ زده را ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺎﻓﻈﺎن روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﺮ ﺑﭽﻪﻫﺎي ﺑﻲﮔﻨﺎه در ﻳﺘﻴﻢﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪﻧﺪ؟ دﻳﻦ‬
‫ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ روﻣﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ارزش ﭘﻮﻟﻲ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺎوان ﺑﻪ وﻳﮋه‬
‫دردﻧﺎكﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ دﻻر ﻫﻢ اﻛﻨﻮن داده ﺷﺪه‬
‫وﻟﻲ ﻫﻴﭻ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﻧﺴﻠﻲ از ﭘﺴﺮﺑﭽﻪﻫﺎ و دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺎي آنﻫﺎ ﺑﺎ دﻟﻬﺮهآورﺗﺮﻳﻦ‬
‫و زﻧﻨﺪهﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎز ﺷﺪه‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﺪﺳﺖ اﻓﺮاد ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدران ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ روﻳﺪاده »ﺳﻮاﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن« واژهاي اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ و ﺣﺴﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎ در ﺣﺎل ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از ﺗﺠﺎوز و‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪي ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻛﻮدﻛﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻲ ﺑﺮو و ﺑﺮﮔﺮدد از ﺳﻮي ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺴﺎﻋﺪت و ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ ﺷﺪه و داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﺠﺎوزان را ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺮده ﭼﻮن در آن ﺟﺎ داراي اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﺷﻜﺎر ﺷﺪن اﻳﻦ ﺧﺒﺮﻫﺎ در‬
‫ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺪرن و اﻣﺮوزي ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ روﻳﺪادﻫﺎ در ﺳﺪهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻳﻦ‬
‫ﻓﺮاﺗﺮ از ﻫﺮ اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻠﺮزد‪ .‬وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از اﺗﻔﺎق ﻧﻘﻄﻪ‬
‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ در دﺳﺖ وﺻﻠﻪﻫﺎي ﻧﺎﺟﻮر و دوروﻳﻲ ﺑﻮده ﻣﺮدم ﭼﻪ ﭼﺸﻢداﺷﺖ و‬

‫‪٢٨٢‬‬
 ‫آﻳﺎ دﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫اﻧﺘﻈﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺰب ﺑﻮدن رﻳﺎﻛﺎراﻧﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ؟ اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ اﺷﺎرهﻫﺎﻳﻲ زﻧﻨﺪه در ﻧﻮﺷﺘﺎري ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ آﻣﻮزش‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻮدﻛﺎن »ﺑﭽﻪ« ﻳﺎ »اﻧﺪاﻣﻲ از اﻧﺪامﻫﺎي« ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ؟ ﮔﺎﻫﻲ درﻣﺎﻧﺪﮔﻲ و‬
‫ﻋﺠﺰ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻴﻔﺮﻫﺎي وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺑﺪﻧﻲ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﺑﺪ‬
‫ﻫﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻓﺮو رﻳﺨﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫دﻳﺪﻳﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻛﺮداري آﺷﻜﺎر ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎه ﻛﺎري ﻛﻪ ﺗﻔﻨﻨﻲ اﺳﺘﻤﻨﺎ‬
‫ﻳﺎ زﻧﺎ ﻣﻲﻛﺮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪون ﺗﺮس ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖ ﺑﻴﻨﺪازد‪ .‬اﻳﻦﻫﺎ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎر ﭼﻨﺪ ﺗﺒﻪﻛﺎر در ﻣﻴﺎن رﻫﺒﺮان ﻗﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻧﻮﻋﻲ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺪﻓﺶ ﺑﺮﭘﺎﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻨﺘﺮل روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺟﻨﺴﻲ و ﺣﺘﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ‬
‫اﻧﺪامﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي دﻳﻨﻲ از زﻣﺎن آﻏﺎزﻳﻦ و دوران‬
‫ﻛﻮدﻛﻲ ﮔﻮﻧﻪي ﻣﺎ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬آﻟﻴﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ اﻳﻮان درﺑﺎره ﺣﺮﻣﺖ داﺷﺘﻦ ﺷﻜﻨﺠﻪ‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن )»ﺑﺎ آراﻣﺶ«( ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ‪ -‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮم و ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم«‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد زﻧﻨﺪه درﺑﺎره اﺳﺤﺎق‪ ١‬ﭘﺴﺮك ﺑﻲدﻓﺎع ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺗﻞ ﻫﻴﺰم‬
‫ﮔﺮدآورده ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺳﻮزاﻧﺪن ﺟﺴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز درﺑﺎره ﻓﺸﺎرﻫﺎ و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻮﻧﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ آراﻣﺶ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫‪1. Isaac‬‬

‫‪٢٨٣‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻫﻔﺪﻫﻢ‬

‫اﻧﻜﺎري ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه‪:‬‬

‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ‬

‫ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪه اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻢ ﻛﻪ دﻳﻦﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎي دور‬
‫ﺳﻮدي داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدي دﻳﻨﻲ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﻲرﻧﮓ و ﻟﻌﺎﺑﻲ ﻫﺴﺖ‪ ،‬دﻳﻦ ﻳﻚ‬
‫ﺣﻘﻪ ﺑﺎزي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ دﺷﻤﻦ داﻧﺶ و ﻛﻨﺠﻜﺎوي اﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺪاري آن ﺑﻪ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ رﻳﺸﻪ در دروغ و ﺗﺮس دارد و ﻫﻤﺪﺳﺖﻫﺎي آن ﻧﺎداﻧﻲ و اﺷﺘﺒﺎه ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﺮدهداري‪ ،‬ﻧﺴﻞﻛﺸﻲ‪ ،‬ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ادﻋﺎ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ دﻳﻦ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ از اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎ آﮔﺎه ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ دﻳﻦﻫﺎ از ﮔﻮاهﻫﺎي و ﻣﺪارك ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﮔﻴﺘﻲ و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮري ﻫﻤﻮاره‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ آﮔﺎه ﺑﻮده ﭼﻮن اﻳﻦ ﻣﺪارك اﮔﺮ دﻳﻦ را ﭼﻴﺰي اﺳﻘﺎﻃﻲ ﻧﻜﻨﺪ‬
‫دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻣﻲراﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺬﻫﺒﻲﺗﺮﻳﻦ اﻧﻜﺎرﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻪ ﮔﻮد ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪن‬
‫ﭘﺎي آنﻫﺎ در اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺳﺮوﻛﻠﻪ زدهام‪ .‬وﻟﻲ ﻳﻚ ﮔﺰاره دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ آن را ﻧﺪﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪي درﺑﺎره ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ‪ ،‬دادﮔﺎه ﺟﺎدوﮔﺮان‪ ،‬ﺟﻨﮓﻫﺎي‬
‫ﺻﻠﻴﺒﻲ‪ ،‬ﻓﺘﻮﺣﺎت اﻣﭙﺮاﺗﻮري اﺳﻼﻣﻲ و ﻣﻮﺿﻮعﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻛﺘﺎب ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ دﺳﺖ رژﻳﻢﻫﺎي ﺑﻴﺨﺪا و ﺳﻜﻮﻻر ﺑﻪ ﺗﺒﻬﻜﺎريﻫﺎ و‬
‫ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ آﻟﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺪﺗﺮ ﻧﺒﻮده دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ از‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ آﻳﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ آزاد از ﻫﻴﺒﺖ دﻳﻦ ﺑﻲﺑﻨﺪ و ﺑﺎرﺗﺮﻳﻦ و ﻟﮕﺎم ﮔﺴﻴﺨﺘﻪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﺮدارﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داد؟ داﺳﺘﺎﻳﻮﻓﺴﻜﻲ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺮادران‬
‫ﻛﺎراﻣﺎزوف ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻨﺘﻘﺪ دﻳﻦ )و زﻧﺪﮔﻲ زﻳﺮ ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬
‫دﻳﻦ ﻣﻘﺪس ﺷﺪه( ﺑﻮده و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ داﺳﺘﺎن ﺧﻮدش اﺳﻤﺮدﻳﺎﻛﻮف‪ ١‬را‬
‫ﺧﻮدﻧﻤﺎ‪ ،‬زودﺑﺎور و اﺣﻤﻖ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﭘﻨﺪ اﺳﻤﺮدﻳﺎﻛﻮف ﻛﻪ »اﮔﺮ ﺧﺪا ﻧﺒﻮد‬
‫ﻫﺮ ﻛﺎري روا ﺑﻮد« ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و از ﻣﻴﺎن ﻃﻴﻒ رﻧﮕﻲ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ‬
‫اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ ﻣﻲﻧﮕﺮد ﺑﺎزﺗﺎﺑﻲ ﻗﺎﺑﻞ درك اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻛﺴﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه و ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ‬
‫ﺳﻜﻮﻻري در واﻗﻊ ﺑﺮاي ﻣﺎ دﻓﺘﺮي از ﺷﺮارتﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪-‬‬
‫رژﻳﻢﻫﺎ ﻫﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺰارش ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ روﺷﻦ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﭼﻬﺎ رخ‬
‫ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ زور ﺟﺎي ﺧﺪا را ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در زﻣﺎنﻫﺎي ﻫﻢاﻧﺪﻳﺸﻲ‬
‫دوﺳﺘﺎن ﺑﻴﺨﺪا و ﺳﻜﻮﻻرم درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر اﻧﺘﻘﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ از ﺳﻮي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده ﻣﻄﺮح ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺳﺰاوار ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺟﺰﻳﻴﺎت ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در آﻏﺎز ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻮﭼﻚ و ﺳﺎده‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺒﻴﻮن ﺑﺪﺗﺮ از ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﺎزي ﻳﺎ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﺒﻮده در‬
‫ﭘﻲ دﻓﺎع از ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دارﻧﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آن‬
‫اﺣﺴﺎس ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺧﻮدش ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬ﺳﺨﻦ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ و ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎ ﻳﺎ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي‬
‫در ﻧﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻت‪ ،‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺳﻜﻮﻻرﻫﺎ و ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪1. Smerdyakov‬‬

‫‪٢٨٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻣﻠﻜﻮت اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده ﻧﻴﺰ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻔﺮ و ﻣﺎديﮔﺮا اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫اﺧﺘﻼف و ﺗﻔﺎوت را ﻣﺮزﺑﻨﺪي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮژ‪٢‬‬ ‫ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر اﺻﻄﻼح »ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ‪ «١‬ﻧﺨﺴﺖ از ﺳﻮي وﻳﻜﺘﻮر‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬وي از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ در اﺗﺤﺎد‬
‫ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ اﺻﻄﻼح از ﺳﻮي روﺷﻦاﻧﺪﻳﺶ ﺳﻜﻮﻻر‬
‫ﻳﻬﻮدي ﻫﺎﻧﺎ آرﻧﺖ‪ ٣‬ﺗﺮوﻳﺞ ﺷﺪ‪ .‬وي ﺑﺎ ﮔﻮﺷﺖ و ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮدش ﺟﻬﻨﻢ راﻳﺶ ﺳﻮم‪ ۴‬را‬
‫ﺣﺲ ﻛﺮده و ﻛﺘﺎب ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ‪ ۵‬را ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ واژه‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﻲ ﺑﺪردﺧﻮر‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن رﻳﺨﺖﻫﺎي »ﻣﺘﻌﺎرف« ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ‪ -‬رﻳﺨﺖ و ﺷﻜﻞﻫﺎﻳﻲ از ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺮوي دﻗﻴﻖ از زﻳﺮدﺳﺘﺎن را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ -‬را از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﺟﺪا ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﻨﻜﻮب ﺑﻮده و از آﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ و ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻳﺎ رﻫﺒﺮ ارﺷﺪ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ دوم را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ آن ﮔﺎه ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﻴﺰ آﺳﺎن ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺴﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ دوﻟﺖ ﺳﺮاﺳﺮي ﻳﺎ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ دﻳﻦ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎه ﻳﺎ ﺧﺎن ﺷﺎﻳﺪ ﻓﺮدي را ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻳﺎ در ارﺗﺶ‬
‫او ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﺪ و ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ دم دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ آن ﺷﺨﺺ‬
‫ﻳﺎدآوري ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ در ارﺗﺶ وﻇﻴﻔﻪ اوﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﺗﺮﺳﻨﺎكﺗﺮﻳﻦ ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲﻫﺎ آنﻫﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ رازﻫﺎي ﻗﻠﺒﻲ و اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي اﻓﺮاد را ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮاه ﻣﺎ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲﻫﺎي ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻳﺎ اﻳﺮان را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﺧﻮاه‬
‫اﻣﭙﺮاﺗﻮريﻫﺎي آزﺗﻚ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﺎ‪ ،‬ﻳﺎ دادﮔﺎهﻫﺎي اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻳﺎ روﺳﻴﻪ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ‬
‫ﺑﺪون دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي در ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺪا ﻳﺎ رﻳﻴﺲ دﻳﻦ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻴﺶ از ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎنﺑﺮي و اﻃﺎﻋﺖ ﻣﺪﻳﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬

‫‪1. Totalitarian‬‬
‫‪2. Victor Serge‬‬
‫‪3. Hannah Arendt‬‬
‫‪4. Third Reich‬‬
‫‪5. The Origins of Totalitarianism‬‬

‫‪٢٨٦‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﺷﻤﺮدهﺷﺪه و ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ اﻧﺴﺎن در ﺳﺎﻳﻪ ﺗﺮس‬
‫از ﺣﺎﻛﻤﻲ زﻳﺴﺘﻪ و ﻣﺮده ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻫﻮسﺑﺎزاﻧﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪن‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺴﻲ را ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻋﺬاب ﺟﺎوﻳﺪان ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻲﺣﺮﻣﺘﻲ اﻧﺪﻛﻲ ‪ -‬ﺑﻪ ﻳﻮماﷲ و‬
‫روز ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻳﺎ ﭼﻴﺰ ﻣﻘﺪس ﻳﺎ زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﺨﻨﻲ درﺑﺎره راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﻳﺎ ﺧﻮراﻛﻲ ﻳﺎ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ‪-‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻼ ﻧﺎزل ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺻﻮل ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ‬
‫»ﺷﻴﻮهاي ﺑﺴﺎﻣﺎن« اﺳﺖ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺑﻮاﻟﻬﻮﺳﻲ دارد‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻫﺮ دو ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه ﻳﺎ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺷﺪه و ﺣﺎﻛﻤﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮي را داﺷﺘﻪ و زﻳﺮدﺳﺘﺎن‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﭘﻴﺮو ﻗﺎﻧﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﻣﺎ ﭼﻨﺪ اﺳﺘﺜﻨﺎ‬
‫در روزﮔﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎن را ارزﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ‪-‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺗﻦ ﭘﺮﻳﻜﻠﺲ ﺑﺎ ﻫﻤﻪي ﺑﺪرﻳﺨﺘﻲﻫﺎ‪-‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ ﺗﺮس ﺑﺰرگ ﻓﺮﻋﻮن ﻳﺎ ﺑﺨﺖاﻟﻨﺼﺮ ﻳﺎ‬
‫دارﻳﻮش زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﺳﺨﻦ آﻧﺎن ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي اﻟﻬﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺣﺘﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻖ اﻟﻬﻲ ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ راه را ﺑﺮاي ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻧﻮﮔﺮا ﺑﺎز‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻴﺰ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻪ دوﻟﺖ آرﻣﺎنﺷﻬﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ از ﺑﺮﺧﻲ آرﻣﺎنﻫﺎي‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﺎﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ زدودﻧﺶ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺑﻮده و ﻣﺎﻳﻪ راﻧﺪن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﺗﺒﻬﻜﺎريﻫﺎ و ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم آرﻣﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﻛﻮﺷﺶﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮﭘﺎﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺸﺘﻲ و آرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮاﺑﺮي اﻧﺴﺎن‪،‬‬
‫دوﻟﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه در ﭘﺎراﮔﻮﺋﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎي ﻳﺴﻮﻋﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دوﻟﺖ ﺟﻮري ﭘﻴﺎده ﺷﺪه ﺗﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺴﺎوات ﺧﻮاﻫﻲ‪ ١‬را ﺑﺎ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪي ﺑﺮدﮔﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن دﻳﮕﺮان ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﺸﺪاري ﺑﺮاي ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻲﻧﻘﺺ و ﻋﻴﺐ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﺪف‬
‫ﻋﺎﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻧﺴﺎن‪ -‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ ‪ -‬ﺧﻮدﺑﺨﻮد از‬
‫ﺑﻨﻴﺎد دﻳﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻮرج اورول‪ ،‬زاﻫﺪ ﻛﺎﻓﺮي ﻛﻪ داﺳﺘﺎﻧﺶ اﺣﺴﺎس راﺳﺘﻴﻨﻲ از زﻧﺪﮔﻲ در دوﻟﺘﻲ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﺳﺎل‬

‫‪1. Egalitarianism‬‬

‫‪٢٨٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫‪ 1325‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1946‬ﻣﻴﻼدي( در »راه ﺑﻨﺪان ادﺑﻴﺎت‪ «١‬ﻧﻮﺷﺘﻪ‪» ،‬از دﻳﺪﮔﺎه ﺷﺨﺺ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ دوﻟﺖ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه در واﻗﻊ ﺧﺪاﺳﺎﻻر ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺎﻧﺪن ﻃﺒﻘﻪ ي ﺣﺎﻛﻤﺎن‬
‫آن ﻣﺮدم را ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻘﻮط ﻧﻴﺴﺖ‪) «.‬ﺗﻮﺟﻪ دارﻳﺪ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫اورول اﻳﻦ را ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ دﻫﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﺟﻨﮓ ﺑﻮده و داﺷﺖ‬
‫ﺟﻨﮓاﻓﺰار ﺧﻮدش را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﻢ ﺧﻮاران و ﻫﻮاداران ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻣﻲﭼﺮﺧﺎﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻳﻚ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه ﺑﺎﺷﻲ ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ‬
‫ﻳﻮﻧﻴﻔﺮم ﭘﻮﺷﻴﺪه و ﭼﻤﺎق ﻳﺎ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻪات ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن‬
‫ﺑﻮده و از ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﺪت ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ از‬
‫ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻜﺒﺖﺑﺎر از رﻫﺒﺮي ﺑﻲﻧﻘﺺ و ﻋﺎﻟﻲ ﻫﻤﺮاه ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﻤﻪي ﺣﺮﻳﻢﻫﺎ‬
‫و اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﻮﺿﻮع راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ و ﺳﻜﺲ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻛﻴﻔﺮ ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن‬
‫‪» -‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮﺑﻲ ﺧﻮدﺷﺎن«‪ -‬ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻨﺼﺮ راﺑﻄﻪ‬
‫ﺟﻨﺴﻲ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﻮدنﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن ﭼﻪ ﻧﺎﺗﺎﻧﻴﻞ ﻫﺎرﺗﻮرن در ﻧﺎﻣﻪ‬
‫اﺳﻜﺎرﻟﺖ آورده را درك ﻛﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ژرف ﻣﻴﺎن ﭘﺮﻫﻴﺰ و ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎري‪.‬‬
‫از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ‪ ،‬اﺻﻮل ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ ﭼﻴﺮه ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﻦ رﺳﻤﻲ از ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻳﻚ ﺷﺨﺺ در ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﻼل و‬
‫ﺣﺮامﻫﺎي ﺧﻮراك ﺧﻮردن و راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﻲ »ﻧﻬﺎﻳﻲ« و ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮده ﻳﺎ آزاد‪ ،‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﺎﻳﻤﻠﻚ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮده و ﻃﺒﻘﻪي‬
‫ﺑﺎﺳﻮاد ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﺳﺘﺒﺪاد و ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻴﺎلاﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ اورول از اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ ‪ -‬ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ »ﺑﺰه اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ -«٢‬ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻔﺮآﻣﻴﺰ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ در اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﺨﺺ را ﺑﻪ ﻛﺎم ﻣﺮگ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻬﻢ‬
‫ﺑﻪ اﺳﻴﺮ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻮدن ﻳﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪي ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺰهﻛﺎر داﺷﺘﻦ ﺑﺮاي ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن‬
‫ﺑﺴﻨﺪه و ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ درك اورول از ﺑﺪﺳﮕﺎﻟﻲ و ﻧﺎﺑﻜﺎري اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ وي ﺑﻪ آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﻴﺤﻲ دﮔﺮ آزار‬

‫‪1. The Prevention of Literature‬‬

‫‪2. Thoughtcrime‬‬

‫‪٢٨٨‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﭼﺮﺧﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ و اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﺴﻲ ﺑﺪاﻧﺪ ﭼﻪ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ را زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺨﺼﻲ ﻫﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ ﻣﻲﻛﺮد و ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﺸﻴﺎري ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﻲداد‪،‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ از آن آﮔﺎه ﻧﺒﻮده وﻟﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ او را ﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ از آن ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ ﺑﻴﺮون آﻣﺪ )روان را ﭼﻨﺎن زﺧﻤﻲ ﻣﻲزد ﻛﻪ‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻛﻮدك ﺑﺎ روانﻫﺎي آﺳﻴﺐدﻳﺪه( وﻟﻲ‬
‫از ﻧﮕﺎه ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻓﺮار از اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺷﺪﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﮔﻨﺎه و‬
‫ﺑﺰه و رﻧﺞ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ ﻋﺬاﺑﻲ ﺟﺎودان ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﺎﻧﻲ راﺳﺘﻴﻦ و ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﺪرو ﻣﺎﻧﻨﺪ ژان ﻛﺎﻟﻮن ﻛﻪ آﻣﻮزهﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﺶ را از‬
‫آﮔﻮﺳﺘﻴﻦ ﺑﻪ وام ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻋﺬاﺑﻲ ﺟﺎودان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺶ زاده ﺷﺪن ﺑﺮاي ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻘﺪر‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر دوري در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺪاﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن از دوزﺧﻴﺎن‪،‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻛﺪام روح ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻳﺎ »ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه« اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻜﺎن ﮔﺮﻳﺰ از ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﺰاره‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻬﻦ ﻧﺒﻮده و ﻫﻴﭻ ﻛﺎر ﻳﺎ ﭘﻴﺸﻪ دﻳﻨﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺨﺺ ﻓﻠﻚزدهاي را ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه ﺑﺮاي رﺳﺘﮕﺎري ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻟﻮن اﻫﻞ ژﻧﻮ ﻳﻚ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ از دوﻟﺖ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه ﺑﻮده‪ ،‬ﺧﻮد ﻛﺎﻟﻮن ﻛﻪ ﻳﻚ دﮔﺮآزار‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪﮔﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ ﺑﻮده و‬
‫ﺳﺮوﺗﻮس‪) ١‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان و ﭘﺮﺳﺸﮕﺮان آن روزﮔﺎر( را زﻧﺪه ﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺑﻮده و در ﺟﺮﮔﻪ ﭘﻴﺮوان ﻛﺎﻟﻮن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر زﻧﺪﮔﻲ را‬
‫در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺑﻮدن ﻳﺎ ﻧﺒﻮدن ﺗﺒﺎه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﭼﺎﻣﻪ آدام ﺑﻴﺪه‪ ٢‬از‬
‫ﺟﻮرج اﻟﻴﻮت‪ ٣‬و در ﻳﻚ ﻫﺠﻮﻧﺎﻣﻪ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻬﻨﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﭘﻠﻴﻤﻮس‪۴‬‬ ‫دوﻣﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎ دﻳﮕﺮ از ﻓﺮﻗﻪي ﺷﺎﻫﺪان يﻫﻮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﺮادران‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ دل ادﻋﺎي از ﻧﺴﻞ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ﺑﻮدن را داﺷﺘﻪ و ادﻋﺎ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ آنﻫﺎ‬
‫ﺷﻤﺎر درﺳﺖ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن را ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از آﺗﺶ ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺎ ﺷﻤﺎري ﭼﻨﺪ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن و ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻴﻢ و ﻣﺎﺑﻘﻲ ﻣﺮدم ﻟﻌﻨﺖ ﺷﺪﮔﺎن‪.‬‬

‫‪1. Servetus‬‬ ‫ﭘﺯﺷﮏ ﺑﻠژﻳﮑﯽ )‪(١٥١١-١٥٥٣‬‬

‫‪2. Adam Bede‬‬
‫‪3. George Eliot‬‬
‫‪4. Plymouth Brethren‬‬

‫‪٢٨٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺟﺎ ﻫﺴﺖ‪ -‬ﻣﺎ ﻣﻠﻜﻮت را ﻟﺒﺮﻳﺰ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﻋﻤﻮي ﺑﻲآزار و ﻛﻢ دﻟﻲ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲاش درﺳﺖ از ﻫﻤﻴﻦ راه وﻳﺮان‬
‫ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﻴﺎه ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ در روزﮔﺎر ﻣﺎ ﻛﺎﻟﻮن ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر آﻳﺪ وﻟﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﺪرت و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﭼﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و آن را ﺑﻪ ﻧﺎم او ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻫﻨﻮز در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻧﺎمﻫﺎي ﻣﻼﻳﻢﺗﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮزﺑﻴﺘﺎري‪ ١‬و‬
‫ﺑﺎﭘﺘﻴﺴﺖ‪ ٢‬اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﻏﺪﻏﻦ و ﺳﺎﻧﺴﻮر ﻛﺮدن ﻛﺘﺎبﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آواي دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻟﻌﻦ ﻛﺮدن ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻮرش ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺷﺨﺼﻲ‪،‬‬
‫داﺷﺘﻦ رﺳﺘﮕﺎري اﻧﺤﺼﺎري ﺧﻤﻴﺮﻣﺎﻳﻪي ﺑﻨﻴﺎدي ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﺳﻼم ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﺷﺪن ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد از ازل ﺧﻮاﺳﺖ اﷲ ﺑﺮ آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي از اﻧﻜﺎر ﺷﺪﻳﺪ آزادي و ﻛﺎﻟﺒﺪﺷﻨﺎﺳﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ دارد و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮدﺑﺰرگ ﺑﻴﻨﻲ‬
‫و ﺑﺎورﻫﺎي ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ درﺑﺎره دارا ﺑﻮدن ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻠﭽﻴﻦ از ادﺑﻴﺎت ﺿﺪ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ در ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1950) 1329‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪ‪ ،‬دو وﻳﺮاﻳﺸﮕﺮ آن درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﮔﻠﭽﻴﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻧﺎم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ آن را ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮔﺸﺖ‪،٣‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو ﺷﺨﺺ ‪-‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ رﻳﭽﺎرد ﻛﺮﺳﻤﻦ‪ -۴‬را ﻛﻤﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻢ و ﺑﺮاﻳﺶ ﻛﺎر ﻛﺮدهام‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ وي در ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﺧﻮدش ﺑﺮ ﻛﺘﺎب‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي روﺷﻦاﻧﺪﻳﺸﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻜﻦﻫﺎي ﻣﺎدي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﻛﻢ ارزش ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ آن‬

‫ﭼﻪ او ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ دﻟﻮاﭘﺴﻲ را ﺑﺮاي آن داﺷﺖ‪ ،‬آزادي ﻣﻌﻨﻮي ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي‬
‫دﻳﻦ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪن ﻗﻄﻌﻲ آزادي و‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن ﺳﺮﺑﻠﻨﺪي روﺣﻲ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﮔﻨﺎه ﻣﺮﮔﺒﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1. Presbyterians‬‬ ‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺭﻗﻪﻫﺎی ﻣﺳﻳﺣﯽ‬

‫‪2. Baptists‬‬
‫‪3. The God that Failed‬‬
‫‪4. Richard Crossman‬‬

‫‪٢٩٠‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎي ﺗﺎزهﻛﺎر ﻛﻪ روح ﺧﻮﻳﺶ را در ﮔﺮوي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻨﻴﺎدي ﻛﺮﻣﻠﻴﻦ‬

‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺴﻜﻴﻨﻲ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﺎري ﻛﻪ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻧﮕﺮان و ﺗﺮﺳﺎن از ﺳﻮدﻫﺎي‬
‫آزادي ﺑﺮ ﺳﺮ روﺷﻦاﻧﺪﻳﺶ آورد‪.‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻫﺸﺪار داده ﺑﻮد ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻮﭼﻚ وﻟﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ درﺳﺖ ﺳﻲ ﺳﺎل ﭘﻴﺶﺗﺮ در ‪ 1298‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1919‬ﻣﻴﻼدي( ﭼﺎپﺷﺪه و‬
‫ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ در ﺗﺌﻮري و ﻋﻤﻞ‪ ١‬ﻧﺎم داﺷﺖ‪ .‬زﻣﺎن درازي ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ آرﺗﻮر ﻛﻮﺳﺘﺮ‪ ٢‬و‬
‫رﻳﭽﺎرد ﻛﻮرﺳﻤﻦ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ آﻏﺎز ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮاﻧﻲﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻛﻞ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﻧﺪه ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﺗﺤﺴﻴﻦ آدﻣﻲ ﺑﺮاي دﻗﺖ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺮ ﮔﺰﻧﺪه دﻳﻦ ﻧﻮ ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫در ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎري از »ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ« ﺳﺎده دل ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ ﻣﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي‬
‫دوراﻧﺪﻳﺸﻲ او ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ روﺳﻴﻪ آﻏﺎزﻛﻨﻨﺪهي ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻧﻮﻳﻦ در روي زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ راﺳﻞ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫دوراﻧﺪﻳﺶﺗﺮ از دم و دﺳﺘﮕﺎه اﻧﮕﻠﻴﻜﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺎدرياش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺒﻴﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ روزﻧﺎﻣﻪ آﻧﺎن ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ٣‬در ﺛﺒﺖ رخ دادﻫﺎي ﻟﻨﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﭼﺴﺒﻴﺪه ﻛﻪ اﻧﻘﻼب‬
‫روﺳﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﭘﻴﺮان ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺻﻬﻴﻮن‪ ۴‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﻮد‪ .‬اﻳﺮ و‬
‫اﺳﭙﺘﻴﺲوودي‪ ۵‬اﻳﻦ ﺷﻮرش دروﻏﻴﻦ ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎده ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﻴﺲ ﻣﺨﻔﻲ ارﺗﺪﻛﺲ روﺳﻲ‬
‫را دوﺑﺎره ﭼﺎپ ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ رﺳﻤﻲ دﻳﻦ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻫﻢ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﻓﺘﻮا رﺳﻴﺪن ﺑﻪ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻳﻦ روﺑﺮوي ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﺎن »ﺳﻜﻮﻻر« زﻣﺎن ﻣﺎ اﻳﺴﺘﺎد؟ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻧﺎزﻳﺴﻢ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ‪.‬‬

‫ﻧﻭﺷﺗﻪ ﺑﺭﺗﺭﺍﻧﺩ ﺭﺍﺳﻝ ‪1. The Practice and Theory of Bolshevism‬‬

‫‪2. Arthur Koestler‬‬
‫‪3. Times‬‬
‫‪4. The Protocols of the Learned Elders of Zion‬‬
‫‪5. Eyre and Spottiswoode‬‬

‫‪٢٩١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ‪-‬ﭘﻴﺶدرآﻣﺪ و اﻟﮕﻮﻳﻲ از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻠﻲ‪ -‬ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻤﺎن‬

‫ﻣﻲﺷﻮد در ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺳﺎزﻣﻨﺪ و ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ‪ ،‬از ﺳﻮي رﻳﻴﺴﻲ رﻫﺒﺮي ﻳﺎ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫)»ﻓﺎﺷﻴﺲ« ‪ -‬ﻧﻤﺎدي ﺑﺮاي »ﻟﻴﻜﺘﻮر«ﻫﺎ‪ ١‬ﻳﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي وﻳﮋه در زﻣﺎن روم ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ -‬ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﻋﺪد ﺗﺮﻛﻪ ﻛﻪ ﮔﺮد دﺳﺘﻪي ﺗﺒﺮي ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﻤﺎدي ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ و اﻗﺘﺪار ﺑﻮد‪(.‬‬
‫ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺧﻮاري ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ‬
‫دﻓﺎع از ارزشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ و ﺑﻪ ﻣﻠﻲﮔﺮاﻳﻲ و ﻗﻮم دوﺳﺘﻲ ﺑﺎور‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﻧﺨﺴﺖ و ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ در‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﺮﭘﺎﺷﺪه و ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻛﻠﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﻤﺪردي ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ دﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻫﻢ ﭼﻮن دﺷﻤﻨﻲ ﺟﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ دﺳﺖﻫﺎي دﺷﻤﻦ ﻛﻬﻦ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن را در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ رده ﺣﺰب ﻟﻨﻴﻦ ﻣﻲدﻳﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از اﻣﻀﺎي ﭘﻴﻤﺎن رﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﻻﺗﺮن‪ ٢‬ﺳﺎل ‪ 1308‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1929‬ﻣﻴﻼدي( واﺗﻴﻜﺎن ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺘﻮ ﻣﻮﺳﻮﻟﻴﻨﻲ‪ ،‬وي‬
‫آﺷﻜﺎرا ﺑﺮ ﻗﺪرت ﭼﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﻫﺎي اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺗﻨﻬﺎ دﻳﻦ‬
‫رﺳﻤﻲ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و اﻧﺤﺼﺎر ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﺮ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ زاده ﺷﺪن‪ ،‬ازدواج‪،‬‬
‫ﻣﺮگ و آﻣﻮزش و ﭘﺮورش داﺷﺘﻪ و در ﻋﻮض از ﭘﻴﺮوان ﺧﻮدش ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺰب‬
‫ﻣﻮﺳﻮﻟﻴﻨﻲ رأي دﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎپ ﭘﻴﻮس ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬دوس دوم‪») ٣‬رﻫﺒﺮ«( را ﭼﻮن »ﻣﺮدي ﻛﻪ‬
‫ﻋﻨﺎﻳﺖ اﻟﻬﻲ وي را ﻓﺮﺳﺘﺎده« ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻳﻚ وﻳﮋﮔﻲ دﻳﺮﭘﺎ در زﻧﺪﮔﻲ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﺒﻮد وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﺬﻫﺐ ﺳﺒﺐ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ ﺣﺰبﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻲ آن ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻪ ﺣﺰب ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ اﻛﻨﺶ‪ «۴‬ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎ ﺳﺎزد ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ از آن ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ ﻫﻢ‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد در اﻧﺘﺼﺎب رژﻳﻢﻫﺎي ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻐﺎل و ﻛﺮواﺳﻲ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ژﻧﺮال ﻓﺮاﻧﻜﻮ‪ ۵‬در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ اﺟﺎزه داده ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﻮرش و ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺧﻮدش در‬

‫‪1. Lictors‬‬ ‫ﺍﻓﺭﺍﺩی ﮐﻪ ﺗﻧﻬﺎ ﻭﻅﺎﻳﻑ ﻭﻳژﻩ ﻭ ﭘﺎﺳﺩﺍﺭی ﺍﺯ ﻣﺟﺭﻳﺎﻥ ﻗﺎﻧﻭﻥ ﺑﺭ ﺩﻭﺵ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﻭﺩﻩ‬
‫‪2. Lateran Pact‬‬
‫‪3. II Duce‬‬
‫‪4. Catholic Action‬‬
‫‪5. General Franco‬‬

‫‪٢٩٢‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ و ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﻣﻨﺘﺨﺐ و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪه ﻟﻘﺐ اﻓﺘﺨﺎري ﻻ ﻛﺎرﻳﻮدا‪ ١‬ﻳﺎ »ﺟﻨﮓ‬
‫ﺻﻠﻴﺒﻲ« ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬واﺗﻴﻜﺎن از ﻣﻮﺳﻮﻟﻴﻨﻲ ﻳﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮد ﻳﺎ از اﻧﺘﻘﺎد ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻳﻮرش ﺑﻪ ﻟﻴﺒﻲ‪ ،‬ﺣﺒﺸﻪ )اﺗﻴﻮﭘﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ( و آﻟﺒﺎﻧﻲ از اﻣﭙﺮاﺗﻮري روم ﺗﻘﻠﻴﺪ‬
‫ﻣﺴﺨﺮهاي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻳﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻧﺎدرﺳﺖ ﺷﺮﻗﻲ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻮﻟﻴﻨﻲ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺣﺒﺸﻪ در‬
‫اﻳﻤﺎن آوردن ﺑﻪ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﻫﻢ ﭼﻮن ﺗﻮﺟﻴﻪاي ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺟﻨﮓاﻓﺰارﻫﺎي‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و دﻳﮕﺮ ﻛﻨﺶﻫﺎي زﺷﺖ و وﺣﺸﺘﻨﺎك داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ :‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ از اﻧﺴﺎن دﻳﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺎپ ﻟﺌﻮ‪ ٢‬و ﺷﻮراي ﻛﻠﻴﺴﺎﻳﻲ ﻛﺎﻟﺴﺪن‪ ٣‬در ‪ 451‬ﻣﻴﻼدي‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰ و ﺷﺮق اروﭘﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺬﻫﺐ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ‬
‫دﺳﺖ راﺳﺘﻲ اﻓﺮاﻃﻲ در ﻣﺠﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺎ رﻫﺒﺮي ﺗﻴﻤﺴﺎر ﻫﻮرﺗﻲ‪ ۴‬را ﺑﻪ ﮔﺮﻣﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد درﺳﺖ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در اﺳﻠﻮاﻛﻲ و اﺗﺮﻳﺶ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫)در واﻗﻊ رﻫﺒﺮي رژﻳﻢ دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه ﻧﺎزي در اﺳﻠﻮاﻛﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺮدي در ﺳﻠﺴﻠﻪ‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺪر ﺗﻴﺴﻮ‪ ۵‬داﺷﺖ‪ (.‬ﻛﺎردﻳﻨﺎل اﺗﺮﻳﺶ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻛﺸﻮرش‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺴﺨﻴﺮ آن ﺟﺎ ﺳﻼم و درودش را ﺑﻪ ﭘﺎي ﻫﻴﺘﻠﺮ رﻳﺨﺖ‪.‬‬
‫در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬راﺳﺖ اﻓﺮاﻃﻲ ﺷﻌﺎري را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ ﻛﻪ »ﻣﻴﻠﺮ ﻫﻴﺘﻠﺮ ﻛﻮ ﺑﻠﻮ‪- «۶‬ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﻬﺘﺮ از ﻳﻚ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻳﻬﻮدي ﻓﺮاﻧﺴﻮي‬
‫ﻣﻨﺘﺨﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻛﻨﺶ ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ‪ ٧‬ﺑﻪ رﻫﺒﺮي‬
‫ﺷﺎرل ﻣﻮرا‪ ٨‬و ﻛﻤﭙﻴﻦ ﻛﻮرﻳﻜﺲ د ﻓﻮ‪ ٩‬ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺮ ﭘﺎد و ﺿﺪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫ﻛﻨﺶ ﻛﺮده و ﻫﻴﭻ اﻣﺘﻴﺎزي ﺑﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ آنﻫﺎ ﻧﺪاده و ﺑﺎ ﺗﺒﺮﺋﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه آﻟﻔﺮد درﻳﻔﻮس‬

‫‪1. La Crujada‬‬
‫‪2. Pope Leo‬‬
‫‪3. Council of Chalcedon‬‬
‫‪4. Admiral Horthy‬‬
‫‪5. Father Tiso‬‬
‫‪6. Meilleur Hitler Que Blum‬‬
‫‪7. Action Française‬‬
‫ﻧﻭﻳﺳﻧﺩﻩ ﻭ ﭼﺎﻣﻪ ﺳﺭﺍﻳﯽ ﻓﺭﺍﻧﺳﻭی )‪8. Charles Maurras (١٨٦٨-١٩٥٢‬‬
‫‪9. Croix de Feu‬‬

‫‪٢٩٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در ‪ 1278‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1899‬ﻣﻴﻼدي( ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ ﺳﺮاﺷﻴﺒﻲ ﺳﻘﻮط اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺴﺨﻴﺮ‬

‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻟﻤﺎن اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﻮر و اﺷﺘﻴﺎق ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﮔﺮدآوري و‬
‫ﻛﺸﺘﺎر ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﻫﻤﺪﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ از ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻛﺎر ﻓﺮاﻧﺴﻮي از ﻛﺸﻮر ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬رژﻳﻢ وﻳﺸﻲ ﺑﺎ ﻛﻨﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺷﻌﺎر ‪ 1177‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1798‬ﻣﻴﻼدي( ‪»-‬آزادي‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﺑﺮادري«‪ -‬از روي‬
‫ﭘﻮل ﻣﻠﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آن ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر آرﻣﺎﻧﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن »ﻛﺎر‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﭘﺪري«‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن واﮔﺬار ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ در ﻛﺸﻮري ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻛﻪ ﻫﻤﺪﻟﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮي داﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ﺑﺪﺳﺖ آوردن‬
‫ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎﻧﻲ از ﻣﻴﺎن ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺤﺘﺮم ﻛﺎﻣﻴﺎب ﺑﻮده و اﻳﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬
‫ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻣﺎس اﺳﺘﺮﻧﺰ اﻟﻴﻮت‪ ١‬و اﻟﻮﻳﻦ واف‪ ٢‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ آن ﺟﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﭘﻴﺮاﻫﻦ آﺑﻲ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‬
‫اودوﻓﻲ )ﻛﻪ داوﻃﻠﺒﺎن را ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ زﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻓﺮاﻧﻜﻮ ﺑﻪ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد( ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ‬
‫واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪) 1324‬آورﻳﻞ‬
‫‪ 1945‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﺎ ﭘﺨﺶ ﺧﺒﺮ ﻣﺮگ ﻫﻴﺘﻠﺮ‪ ،‬رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﻣﻮن دي واﻟﻴﺮا‪ ٣‬ﻛﻼه‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪاي رﺳﻤﻲ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺴﻜﻪ ﻣﺮاﺳﻢ رﺳﻤﻲ را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه و ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت‬
‫آﻟﻤﺎن در دوﺑﻠﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﻫﻤﺪردي ﺧﻮﻳﺶ را اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬روﻳﻜﺮدﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ از‬
‫اﻳﺮﻟﻨﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ و ﭘﺮﺗﻐﺎل در آﻏﺎز ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ آن را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺬﻫﺐ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﺮده ﺗﺎ ﭘﻮزﺷﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ اﻳﻦ رخ دادﻫﺎ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ وﻟﻲ ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ اﻧﮕﻲ ﭘﺎك ﻧﺸﺪﻧﻲ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ دﻳﻦ ﺑﻮده و ﻛﺎري از ﺳﺮ‬
‫ﺷﺘﺎبزدﮔﻲ ﻳﺎ در دورهاي ﻛﻮﺗﺎه ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1. T. S. Eliot‬‬
‫‪2. Evelyn Waugh‬‬
‫‪3. Eamon de Valera‬‬

‫‪٢٩٤‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﭘﺮوﻧﺪه ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢِ ﻣﻠﻲ آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ‬

‫اﺳﺖ وﻟﻲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﻪ آن ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮدن در دو اﺻﻞ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﻫﻴﺘﻠﺮ‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ ﺿﺪﺳﺎﻣﻲ و ﺿﺪﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‪ -‬واﺗﻴﻜﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎزﻳﺴﻢ ﭼﺎﻟﺶ‬
‫ﺑﺮاي وﺟﻮدش ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬در ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه ﺷﺒﻪ ﺑﺖ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در درازﻣﺪت در ﭘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﺎ ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي ﺷﺒﻪ ﻧﮋادﻫﺎي‬
‫ﺷﻤﺎل اروﭘﺎ و اﺳﻄﻮرهﻫﺎي ﺑﺪﺳﮕﺎل ﻗﻮﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ رﻳﺸﻪ در ﺧﻴﺎﻻت واﻫﻲ ﺑﺮﺗﺮي ﻧﮋاد‬
‫آرﻳﺎﻳﻲ داﺷﺖ‪ .‬در ﮔﺎم دوم ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﻣﻠﻲﮔﺮاﻳﻲ اﻓﺮاﻃﻲ را ﺑﻪ ﮔﺮاﻳﺸﻲ ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺎﺟﻮر‬
‫و دﻳﻮاﻧﻪوار دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﻨﺪي ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮕﺮﺷﻲ را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎره ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺑﺮاي آﻟﻤﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬درﺑﺎره ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ دﻳﻦ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ دﻳﻨﻲ آﻟﻤﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻧﮋادي را از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روزﻫﺎ اﻋﻼم ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻟﻲ اﮔﺮ اﺻﻮل ﻧﮋادي ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻧﮕﺮشﻫﺎ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﺗﻴﻜﺎن ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ را ﺻﺮف دﻟﻴﻞ ﺗﺮاﺷﻲ ﻳﺎ ﭘﻮزﺷﻲ ﺧﻮاﻫﻲ از ﻧﺎﻓﻌﺎل و ﻧﺎﻛﻨﺸﻮري‬
‫ﭘﺴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪» .‬ﻧﺎﻓﻌﺎﻻﻧﻪ« و »ﻧﺎﻛﻨﺸﻮري« ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ واژهﻫﺎ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ در اﻳﻦ‬
‫ﺟﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﺪادن ﻛﺎري ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪١‬‬ ‫و ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ آﺳﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺻﻄﻼح واﻗﻊﮔﺮاي‬
‫ﻫﻤﻜﺎري دﻳﻦ ﻧﻪ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎزﻳﺴﻢ ﺑﻠﻜﻪ در ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺮاي آن ﺛﺒﺖ و ﺷﺮح‬
‫داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻫﻤﺴﻮﺳﺎزي دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻴﺘﻠﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‬
‫ازدواج ﻧﺎﻣﺸﺮوع در ‪ 17‬ﺗﻴﺮ ‪) 1312‬ﻫﺸﺘﻢ ﺟﻮﻻي ‪ 1933‬ﻣﻴﻼدي( ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﭘﺲ از‬
‫ﭼﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺑﻮده ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎ واﺗﻴﻜﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻋﻮض‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭼﺎﻟﺶ آﻣﻮزش ﻛﻮدﻛﺎن ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ در آﻟﻤﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻧﺎزي ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ و ﻳﺘﻴﻢﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻟﻐﻮ ﺷﺪه و اﻣﺘﻴﺎزﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ داده ﺷﺪه‪ ،‬درﺑﺎر ﭘﺎپ ﻓﺮﻣﺎن اﻧﺤﻼل ﺣﺰب ﻛﺎﻧﻮن ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ را ﺻﺎدر‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺗﻨﺪي ﺑﻪ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ ﻓﺮﻣﺎن داده ﺷﺪ ﺗﺎ از ﻫﺮ ﻛﻨﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ درﺑﺎره ﻫﺮ‬

‫‪1. Realpolitik‬‬

‫‪٢٩٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ رژﻳﻢ آن را ﻣﻤﻨﻮع ﺧﻮاﻧﺪه ﺧﻮدداري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﺘﻠﺮ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬

‫ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﭘﺲ از اﻣﻀﺎ ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻮﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ »ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋه در ﻧﺒﺮد ﺑﺮ ﺿﺪ ﻳﻬﻮد ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﻫﻴﺘﻠﺮ در اﻳﻦ ﺑﺎره اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﻲﺗﻮان او را ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﺎوري ﺑﻪ ﺑﺨﺖ ﺧﻮدش ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﻴﺴﺖ و‬
‫ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ در ﺣﻜﻮﻣﺖ راﻳﺶ ﺳﻮم ﻛﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻓﺮدي ﺑﺰرﮔﻲ در ﭘﺎﻳﺪاري‬
‫ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎزﻳﺴﻢ ﻧﺸﺎن داده ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﺮﺧﻮرده و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﺤﺮوم ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺰرگ و ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ آﻧﺎن در واﻗﻊ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻫﻤﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻗﻴﺼﺮ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬از آن ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻮد ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻮاﺣﻲ در دﺳﺘﺮس دوﻟﺖ‬
‫ﻧﺎزي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺮاي زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪن »ﭘﺎﻛﻲ ﻧﮋاد« ﻛﺎﻓﻲ دارد و‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺮاي ﺳﭙﺮدن ﺷﺪن ﺑﻪ ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎي ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻮرﻧﺒﺮگ »ﭘﺎﻛﻲ ﻧﮋاد«‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪ زﻧﻨﺪه و رﻗﺖاﻧﮕﻴﺰ اﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ اﺧﻼﻗﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازي ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎنﻫﺎي آﻟﻤﺎﻧﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ در ﭘﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺤﺼﺎر ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ ﺑﺎ اﻋﻼم‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ از در آﺷﺘﻲ ﺑﺎ رﻫﺒﺮ درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻫﻴﭻﻛﺪام از ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎي ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚﻫﺎ ﺟﺸﻦ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮاي زادروز ﻫﻴﺘﻠﺮ در ‪ 31‬ﻓﺮوردﻳﻦ )‪ 20‬آورﻳﻞ(‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﺳﺘﻮر ﭘﺎپ در اﻳﻦ روز ﻓﺮﺧﻨﺪه ﻛﺎردﻳﻨﺎل ﺑﺮﻟﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ »از‬
‫ﻃﺮف اﺳﻘﻒ ﻫﺎ و ﻧﻮاﺣﻲ اﺳﻘﻒ ﻧﺸﻴﻦ آﻟﻤﺎن ﮔﺮم ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺒﺮﻳﻜﺎت را ﺑﻪ رﻫﺒﺮ« ﺗﻘﺪﻳﻢ‬
‫ﻛﺮده و اﻳﻦ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ »دﻋﺎ از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻫﺎي آﻟﻤﺎﻧﻲ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﺠﺎده ﻫﺎي ﺧﻮد« ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ از اﻳﻦ ﻓﺘﻮا ﭘﻴﺮوي ﻛﺮده و ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﻛﺎﻣﻞ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﻨﺼﻒ ﺑﺎﺷﻴﻢ اﻳﻦ ﺳﻨﺖ زﺷﺖ از ﺳﺎل ‪ 1318‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪1939‬‬
‫ﻣﻴﻼدي( آﻏﺎزﺷﺪه در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﻛﻪ ﭘﺎپ ﻋﻮض ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫ﻣﻨﺼﻒ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﺎپ ﭘﻴﻮس ﻳﺎزدﻫﻢ ژرفﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎ را درﺑﺎره ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻴﺘﻠﺮ و‬
‫ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ آﺷﻜﺎر آن ﺑﺮاي زﻳﺎنﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ در ﺧﻮد ﭘﺮوراﻧﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ در‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻫﻴﺘﻠﺮ از رم‪ ،‬ﭘﺎپ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﻈﺎﻫﺮاﻧﻪ از ﺷﻬﺮ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ‬

‫‪٢٩٦‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﻛﺎﺳﺘﻞ ﮔﺎﻧﺪوﻟﻒ‪ ١‬ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد‪ (.‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﭘﺎپ ﺿﻌﻴﻒ و رﻧﺠﻮر ﺑﺎ وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪ ﺧﻮدش‬
‫اﻳﻨﮕﻴﻨﻮ ﭘﺎﭼﻠﻲ‪ ٢‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ دﻫﻪ ‪ 1930‬رﺗﺒﻪ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻣﺎ ﭘﺎﭼﻠﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎپ‬
‫ﭘﻴﻮس دوازدﻫﻢ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﻛﻪ در اﺳﻔﻨﺪ ‪) 1308‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 1939‬ﻣﻴﻼدي( ﭘﺲ از ﻣﺮگ‬
‫رﻳﻴﺲ ﺑﺮ ﻛﺮﺳﻲ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎر روز ﭘﺲ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪن از ﺳﻮي ﺷﻮراي ﻛﺎردﻳﻨﺎلﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﭘﺎپ ﻧﺎﻣﻪي زﻳﺮ را ﺑﻪ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﻨﺎب رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ آدﻟﻒ ﻫﻴﺘﻠﺮ‪ ،‬رﻫﺒﺮ و ﻣﻘﺘﺪاي راﻳﺶ آﻟﻤﺎﻧﻲ! ﺑﺎري در‬
‫آﻏﺎز دوره ﭘﺎﭘﻲ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺪﻫﻢ ﻛﻪ دوﺳﺘﺪار‬
‫ﺑﻬﺮوزي ﻣﻌﻨﻮي ﻣﺮدم آﻟﻤﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ رﻫﺒﺮي را ﺑﻪ دوش ﺷﻤﺎ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ . . . .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻪ در آﻟﻤﺎن ﺳﭙﺮي ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ‬
‫در ﺗﻮان داﺷﺘﻴﻢ ﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻴﺎن دوﻟﺖ و دﻳﻦ ﺑﺮ ﭘﺎ‬
‫ﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺧﻠﻖ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪ وﺟﻮد از درﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺘﺪﻋﺎ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف‬
‫ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻨﺎن ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺮدم آﻟﻤﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‬
‫و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﻧﺎن در ﻫﺮ ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺑﺎ ﻳﺎري اﻳﺰد ﭘﺮﺑﺎر ﺑﺎﺷﺪ!‬

‫ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﺷﺶ ﺳﺎل از اﻳﻦ ﭘﻴﺎم ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ و اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ارﺗﺶ‬
‫ﺑﺪون ﺧﺪاي ﺳﺮخ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻣﻲﺗﺎﺧﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮ راه ﺑﻮد درﻫﻢ ﻣﻲﻛﻮﺑﻴﺪ آن‬
‫ﮔﺎه ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻣﺘﻤﺪن و ﺷﻜﻮﻓﺎي آﻟﻤﺎن ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮﻳﺶ ﻧﮕﺎﻫﻲ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آﺟﺮي را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ روي آﺟﺮ دﻳﮕﺮي ﺑﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻦ اﻳﻦ‬
‫روﻳﺪاد ﺑﺪ را ﺑﺮاي دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮي ﻳﺎدآوري ﻧﻤﻮدم‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده ﺑﺎور دارﻧﺪ‬
‫ﭘﻄﺮس‪٣‬‬ ‫ﻛﻪ ﭘﺎپ ﻧﺎﻳﺐ ﺑﺮ ﺣﻖ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ و ﻧﮕﻪدارﻧﺪه ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﺣﻀﺮت‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺮدم آزادﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﺎور ﻛﺮده و آزادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ‬

‫‪1. Castelgandolfo‬‬
‫‪2. Eugenio Pacelli‬‬
‫ﻳﺎ ﮐﻠﻳﺩ ﺩﺭﻫﺎی ﺁﺳﻣﺎﻥ ‪3. Keys of Saint Peter‬‬

‫‪٢٩٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﻲ ﺧﺪا ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺎن دوره ﻳﻚ ﭘﺎپ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻳﺎ )ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺗﺮ( اراده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫دورهي ﭘﺎپ دﻳﮕﺮي آﻏﺎز ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺮگ ﻳﻚ ﭘﺎپ ﺿﺪ ﻧﺎزي و ﺑﺮ‬
‫ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻳﻚ ﭘﺎپ ﻫﻮادار ﻧﺎزي ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﭘﻴﺶ از آن ﻳﻮرش ﻫﻴﺘﻠﺮ ﺑﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن و‬
‫آﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم را ﻣﻲﺗﻮان ﻫﻢ ﭼﻮن ﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻬﻲ دﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫دوم ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان دﻳﺪ ﻛﻪ ‪ 25‬درﺻﺪ از اﻓﺮاد اساس‪ ١‬ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﻮده و ﻫﻴﭻ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪن ﺑﺮاي ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎي ﺟﻨﮕﻲ ﻧﺸﺪ‪) .‬ﺟﻮزف ﮔﻮﺑﻠﺰ ﺗﻜﻔﻴﺮ ﺷﺪ وﻟﻲ‬
‫در ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻮد و از اﻳﻦﻫﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ازدواج ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﻫﻤﻪي ﺑﻼﻫﺎ را‬
‫ﺧﻮد ﺳﺮ ﺧﻮﻳﺶ آورد‪ (.‬ﺑﻲﮔﻤﺎن اﻧﺴﺎنﻫﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻴﭻ‬
‫دﻟﻴﻞ آﺷﻜﺎر و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮي ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺑﻮدن ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ دﻳﻦ و ﻧﺎزيﻫﺎ ﺣﺘﺎ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎرﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﺎزي از ﻣﺴﻴﺮ اﻧﮕﺸﺖﻧﻤﺎي »رت ﻻﻳﻦ‪ «٢‬ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻗﺎﭼﺎق‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﺗﻴﻜﺎن و ﺗﻮان ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺪارك‪ ،‬ﭘﻮل و راﺑﻂ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺮار را ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻛﺮده و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه و ﻛﻤﻚ را در ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻂ ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﺑﺪ ﺑﻮد ﻫﻴﭻ‪ ،‬از ﺳﻮﻳﻲ دﻳﮕﺮ در ﻧﻴﻤﻜﺮه ﺟﻨﻮﺑﻲ دﻳﻦ درﮔﻴﺮ‬
‫ﻫﻤﻜﺎري دﻳﮕﺮي ﺑﺎ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري راﺳﺖ اﻓﺮاﻃﻲ ﺷﺪه و ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻣﺴﺘﺒﺪي‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻟﮕﻮي ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺎﺗﻼن و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﻓﺮاري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻼوس‬
‫ﺑﺎرﺑﻲ‪ ٣‬ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ رژﻳﻢﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺧﻮدﺷﺎن ﭼﻮن ﺷﻐﻞ دوم ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬رژﻳﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ‬
‫زﻣﺎن از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ در دﻫﻪي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻫﻢ ﭼﻨﺎن از ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﺳﺘﻮار و‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪي روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن ﻣﺬﻫﺐ و‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ و ﻧﺎزﻳﺴﻢ ﺑﻴﺶ از رژﻳﻢ راﻳﺶ ﺳﻮم ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن در ﺳﺎلﻫﺎي ﺗﺎرﻳﻚ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺪاري از‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺿﻌﻴﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺎنﺑﺎﺧﺘﻪ وﻟﻲ از دﻳﺪﮔﺎه آﻣﺎري اﺣﺘﻤﺎل آن ﻛﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ‬

‫‪1. SS‬‬
‫‪2. Rat line‬‬
‫‪3. Klaus Barbie‬‬

‫‪٢٩٨‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫دﺳﺘﻮر ﻳﻚ آﺧﻮﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮده و ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي آن اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد و ﺧﺎﻃﺮه ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪﻛﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارﻳﻢ‪،‬‬
‫اﻓﺮادي ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﺘﺮﻳﺶ ﺑﻮﻧﻔﺮ و ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻧﻴﻤﻮﻟﺮ‪ ١‬ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ دﺳﺘﻮرات روﺷﻦ وﺟﺪان‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻨﺶ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﺎﻣﺰدي ﺑﺮاي ﻣﻘﺪس ﺷﺪن در زﻣﻴﻨﻪ »راه ﺣﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ«‬
‫ﺑﺮاي دوﻟﺖ ﭘﺎﭘﻲ واﺗﻴﻜﺎن ﺗﺎ دﻫﻪ ‪ 1980‬ﻣﻴﻼدي ﺑﻪ درازا ﻛﺸﻴﺪ و آن ﻫﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ دﻣﺪﻣﻲ ﻣﺰاج ‪-‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ درازي از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻳﻬﻮدي‬
‫ﺳﺘﻴﺰي در ﻟﻬﺴﺘﺎن ‪ -‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ در آﺷﻮﻳﺘﺲ‪ ٢‬ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ‪-‬ﻳﻚ اﺗﺮﻳﺸﻲ ﺑﻲرﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺮاﻧﺘﺲ ﻓﺎﮔﺸﺘﺮ‪ - ٣‬ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم‬
‫را ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬وي در واﻗﻊ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻛﻪ از ﻣﻠﻜﻮت ﺑﻪ وي دﺳﺘﻮر دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ‬
‫ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن رﺳﻴﺪه‪ ،‬از ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ارﺗﺶ ﻫﻴﺘﻠﺮ ﺳﺮ ﺑﺎز زده وﻟﻲ در زﻧﺪان و ﻫﻨﮕﺎم روﺑﺮو‬
‫ﺑﻮدن ﺑﺎ اﻋﺪام‪ ،‬آﺧﻮﻧﺪي ﻛﻪ اﻋﺘﺮاﻓﺎت وي را ﮔﻮش ﻣﻲﻛﺮده ﺑﺎ وي دﻳﺪار ﻛﺮده و‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻜﻮﻻر از ﻳﺎد رﻓﺘﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از‬
‫ﻛﺎرزار ﺑﺎ ﻧﺎزي ﺑﻴﺮون آﻣﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻫﻮاداران آن ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان ﭘﺸﺖ ﻛﻮهﻫﺎي اورال ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﻮر ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮي داﺷﺘﻪ ‪-‬‬
‫اﻣﭙﺮاﺗﻮري ژاﭘﻦ‪ -‬ﻛﻪ در ﺑﺎﻻي دوﻟﺖ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻠﻜﻪ در واﻗﻊ ﻳﻚ ﺟﻮر‬
‫ﺧﺪا ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ آﻟﻤﺎنﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻴﻤﻮنﻫﺎي دﺳﺖآﻣﻮز آنﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲﻫﺎ ﻳﺎ‬
‫آﺧﻮﻧﺪي ﺣﺘﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر در ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺪﻋﺖ ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﻮدن اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﻫﻴﺮوﻫﻴﺘﻮ را‬
‫ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﺮده و ﮔﻨﺎه ﺷﻤﺮده ﺑﻮد ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻣﺪارك آن را ﺑﻴﺎﺑﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻘﺪس اﻳﻦ‬
‫ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار ﻣﺴﺨﺮه و ﺑﺎدﻛﺮده ﻧﺎﺣﻴﻪ ﮔﺴﺘﺮده از ﭼﻴﻦ و ﻫﻨﺪوﭼﻴﻦ و اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام ﭼﭙﺎول‬
‫ﺷﺪه و ﻣﺮدم آن ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم او ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ژاﭘﻨﻲ ﺗﻠﻘﻴﻦ‬
‫ﺷﺪه ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺧﻮﻳﺶ را ﻓﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻗﻪ اﻳﻦ ﺷﺎه‪-‬ﺧﺪا آن ﭼﻨﺎن زﻫﺮآﮔﻴﻦ و‬
‫ﺑﺪﻋﺖﮔﺬار ﺑﻮده ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ او آﺳﻴﺒﻲ ﺑﺮﺳﺪ‬

‫‪1. Dietrich Bonhoeffer and Martin Niemoller‬‬

‫‪2. Auschwitz‬‬
‫‪3. Franz fagerstatter‬‬

‫‪٢٩٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪي ﻣﺮدم ژاﭘﻦ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫»اداﻣﻪ دﻫﺪ« وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻟﻘﺐ اﻣﭙﺮاﺗﻮر را داﺷﺘﻪ و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﻟﻘﺐﻫﺎي ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ وﻟﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻃﻊ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي در دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﺷﻮد ﻛﻪ دﻳﻦ و ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻳﻪي ﺑﺴﻴﺎر از ﻛﺮدارﻫﺎي ﺑﺪ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖﻫﺎي »ﺳﻜﻮﻻر« را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖﻫﺎي دﻳﻨﻲ‬

‫ﭘﺮرﻧﮓ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ اﻣﻴﺪوارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ دو ﭼﻴﺰ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن ﻣﺬﻫﺐ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺬﻫﺐ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻠﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ :‬از ﺳﻮي ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﺟﺪان ﺿﻌﻴﻒ آنﻫﺎ در اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺎرهاي از اﻳﻤﺎن ﺑﺪ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺮد را ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺎرﻧﻤﺎﻫﺎ‬
‫و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﻳﻨﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪاي ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ در آن ادﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮد آﻟﺒﺮت اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ در‬
‫‪ 1319‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1940‬ﻣﻴﻼدي( آن را ﮔﻔﺘﻪ‪:‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ آﻟﻤﺎن رﺳﻴﺪ ﻣﻦ ﭼﻮن ﻳﻚ ﺷﻴﻔﺘﻪي آزادي‪ ،‬ﺑﺮاي دﻓﺎع‬

‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮدم‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﻓﺪاﻛﺎري ﺧﻮﻳﺶ‬
‫در راه ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﻮدﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ وﻟﻲ ﺧﻴﺮ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﺮدﺑﻴﺮان ﺑﺰرگ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي آﺗﺸﻴﻦ در آن روزﻫﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺷﻴﻔﺘﮕﻲ آنﻫﺎ ﺑﻪ آزادي ﺑﻮد؛‬
‫وﻟﻲ آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪﻧﺪ‪ . . . .‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﺬﻫﺐ در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻮار ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﻨﮕﻲ ﻫﻴﺘﻠﺮ‬
‫اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻴﭻ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ وﻳﮋهاي ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‬
‫وﻟﻲ اﻛﻨﻮن ﮔﺮاﻳﺶ ﻓﺮاوان و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ آن ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﭼﻮن ﻣﺬﻫﺐ‬
‫دﻟﮕﺮﻣﻲ و اﺳﺘﻮاري ﺳﺮﭘﺎ اﻳﺴﺘﺎدن ﺑﺮاي ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﺮد و آزادي اﺧﻼﻗﻲ را در‬

‫‪٣٠٠‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺎﭼﺎرم اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﭼﻴﺰي را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺗﺮ از آن ﺑﻴﺰار ﺑﻮدم‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ در اﺻﻞ )ﺑﺪون ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮﻧﺦ وﻳﮋهاي( در ﻣﺠﻠﻪ ﺗﺎﻳﻢ ﭼﺎپ ﺷﺪه ﺑﻮده‬
‫و ﻳﻚ ﺑﺎر از زﺑﺎن ﺳﺨﻨﮕﻮي ﺑﻠﻨﺪآوازه ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ روﺣﺎﻧﻲ ﻓﻮﻟﺘﻦ ﺷﻴﻦ‪ ١‬ﺑﺎزﮔﻮ‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ وﻳﻠﻴﺎم واﺗﺮﻫﺎوس‪ ٢‬ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺨﻨﺎن اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪ‪ ،‬واژهﻫﺎي آن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺼﻨﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﺑﻪ آزار دﻳﺪن ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﺷﺎره ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﺧﻮﻧﺴﺮد و دﻗﻴﻖ را در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ از زﺑﺎن وي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد از‬
‫ﭼﻴﺰي »ﺑﻴﺰار« ﺑﻮده ﻛﻪ »ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻴﭻ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ وﻳﮋهاي ﺑﻪ آن ﻧﺪاﺷﺘﻪ« ﮔﻴﺞ و ﻣﻨﮓ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻳﻚ دﺷﻮاري دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻫﺮﮔﺰ در ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﻳﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن اﺷﺎره ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم واﺗﺮﻫﺎوس ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﻧﺎﻣﻪاي ﭼﺎپﻧﺸﺪهاي از ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ‪ 1326‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1947‬ﻣﻴﻼدي( در‬
‫اورﺷﻠﻴﻢ ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺮﻣﺮد در آن ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ در ﺳﺘﺎﻳﺶ ﭼﻨﺪ »روﺣﺎﻧﻲ«‬
‫آﻟﻤﺎﻧﻲ }ﻧﻪ »دﻳﻦ«( ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪه و درﺑﺎره آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي اﻏﺮاق ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روزﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﺑﺮﺑﺮي ﻫﻴﺘﻠﺮ ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن دﻳﮕﺮ او ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ﻣﻦ اﻣﻴﺪ دارم ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ زودي در آﻟﻤﺎن ﺑﻬﺒﻮدﻳﺎﻓﺘﻪ و در آﻳﻨﺪه ﻣﺮدان‬

‫ﺑﺰرگ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﻧﺖ و ﮔﻮﺗﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺮ از ﮔﺎﻫﻲ ﺟﺸﻨﻲ ﺑﻪ ﻳﺎد آنﻫﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﺑﻠﻜﻪ اﺻﻮﻟﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ودﻳﻌﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه و‬
‫وﺟﺪان ﻋﻤﻮﻣﻲ ﭼﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1. Fulton Sheen‬‬

‫‪2. William Waterhouse‬‬

‫‪٣٠١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫از اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺳﺮاﺳﺮ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻨﻴﺎد »اﻋﺘﻘﺎد«‬
‫ﺧﻮدش را ﺑﺮ ﺳﻨﺖ روﺷﻦاﻧﺪﻳﺸﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﭘﻲ ﺧﺮاب ﻛﺮدن‬
‫ﻣﺮدي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻧﮕﺎرهاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮاي ﻛﻴﻬﺎن آورده )ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪه ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﺑﺪﺗﺮ داﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻫﻢ ﻗﻄﺎران ﻳﻬﻮدي آنﻫﺎ درﺑﺪر ﻳﺎ ﻧﺎﺑﻮد‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ( دﭼﺎر ﻋﺬاب وﺟﺪان ﺳﺨﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ در ﭼﻴﻦ و ﺷﻮروي‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ﺷﺨﺼﻲ‬

‫و ﺗﺒﺎه ﻳﻜﺴﺎن در زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮب دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﻧﻘﺎط ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎ دﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬دﻳﻦ ارﺗﺪﻛﺲ روﺳﻴﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ اﺻﻠﻲ‬
‫ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ﺗﺰاري ﺑﻮد از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺗﺰار ﺧﻮدش ﻫﻢ ﭼﻮن رﻳﻴﺲ رﺳﻤﻲ دﻳﻦ و ﻛﻤﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ در ﻧﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﭼﻴﻦ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﺮﭼﺴﺐ‬
‫»اﻣﺘﻴﺎز اﻧﺤﺼﺎري« ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و آوردهي ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﭙﺮاﺗﻮري را داﺷﺖ ﻛﻪ در ﻧﮕﺎه ﻧﺨﺴﺖ‬
‫در ﻣﻴﺎن دﻟﻴﻞﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ اﻧﻘﻼب ﺟﺎ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻳﺎ دﻟﻴﻠﻲ آوري ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﻮن زن و ﻣﺮد و ﺑﻲﺣﺮﻣﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﺒﻮده ‪ -‬ﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﻮزاﻧﺪن‬
‫ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ و ﻛﺸﺘﻦ روﺣﺎﻧﻲﻫﺎ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در زﻣﺎن ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺟﻤﻬﻮري ﺑﺮ ﺿﺪ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ‪ -‬وﻟﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻏﻴﺮﻣﺬﻫﺒﻲ ﮔﻤﺮاه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮداﺷﺘﻦ‬
‫ﻳﻚ ﮔﺎم ﺿﺪ روﺣﺎﻧﻴﺖ از ﺳﻮي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻠﺖﻫﺎ از ﻛﺮوﻣﻮل و ﻫﻨﺮي ﻫﺸﺘﻢ و اﻧﻘﻼب‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ رﻳﺰوﮔﻴﻤﻨﺘﻮ‪ ١‬و ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻨﮕﻲ و ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﻛﻪ روﺳﻴﻪ و ﭼﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫دﻳﺪﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﺎن ﭘﺮدهﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ددﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪) .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣﺘﺪﻳﻨﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ اﺣﻴﺎ دﻳﻦ در اﻳﻦ دو ﻛﺸﻮر ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دوران‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬دﻳﻦ در روﺳﻴﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ارﺑﺎبرﻋﻴﺘﻲ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺿﺪ ﻳﻬﻮدي ﺑﻮد و در ﭼﻴﻦ ﻣﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺧﺴﻴﺲ و دارﻧﺪﮔﺎن اﻣﺘﻴﺎزﻫﺎي‬
‫رﺳﻤﻲ و ﻫﻤﺪﺳﺖ در ﺗﺒﻪﻛﺎري ﺑﻮدﻧﺪ‪(.‬‬

‫‪1. Risorgimento‬‬

‫‪٣٠٢‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﻟﻨﻴﻦ و ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎﻧﻲ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ ﺗﻮﻫﻢ دﻳﻦ‬
‫را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻛﻨﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮده و در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﺟﻠﻮي ﺑﺎورﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده‬
‫زﻧﻨﺪه ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و آن را رﻧﮕﻲ ﻣﻠﻲﮔﺮا زد‪ .‬در ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎي ‪ 1168‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1789‬ﻣﻴﻼدي( ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب را ﻫﻢ‬
‫ﭼﻮن ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي دﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ رﺳﺘﮕﺎري و آﺧﺮﻳﻦ ﻣﻨﺠﻲ ﻣﻲدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ژوزف اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻛﻪ در ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪاي در ﺟﻮرﺟﻴﺎ آﻣﻮزشدﻳﺪه ﺗﺎ روﺣﺎﻧﻲ ﺷﻮد ﻫﻤﻪي‬
‫اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي و ﻗﺪرت ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪» .‬ﭘﺎپ ﭼﻨﺪ زﻳﺮ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دارد؟« اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻋﺎﻟﻲ و زﻧﻨﺪه را او ﭘﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻤﺴﺨﺮي زﺷﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮده‪» ،‬ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﺘﻮاﻧﻲ ﺑﺪوﻧﻲ‪ («.‬ﭘﺲ از آن اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺗﺮوﻓﻴﻢ ﻟﻴﺴﻨﻜﻮ ‪ ،١‬ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ روﻧﺪ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ روﻣﻲ و ﭘﺎپ را ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ داﻧﺶ ﺑﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﺮد ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻣﺮدك ﺷﺎﻻرﺗﺎن‪،‬‬
‫ﻛﺎﻫﻦ و ﺟﺎدوﮔﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ اﺻﻞ ژﻧﺘﻴﻚ را آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻧﻮﻳﺪ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮﺑﻲ از ﺳﺒﺰيﻫﺎ وﻳﮋه و اﻧﻘﻼﺑﻲ را داده ﺑﻮد‪) .‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﻲﮔﻨﺎه در‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﻳﻦ »اﻧﻘﻼب« ﺑﺎ زﺧﻢﻫﺎي دردﻧﺎك از درون ﺧﻮرده ﺷﺪﻧﺪ‪ (.‬اﻳﻦ ﺗﺰار ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﻮر ﻣﻄﻴﻊ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ رژﻳﻢ وي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻠﻲﮔﺮا‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻗﺪرت ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﻳﻚ دﻳﻦ آﻟﺖ دﺳﺖ را ﻧﮕﻪ‬
‫داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﺟﺬﺑﻪ ﺳﻨﺘﻲ آن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ وﻳﮋه در زﻣﺎن‬
‫ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ » ﺳﺮود اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل« ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮود روﺳﻲ ﻛﻨﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪﺷﺪه و ﺑﺎ ﻳﻚ ﺟﻮر ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﻜﺴﺖ ﺑﻨﺎﭘﺎرت در ﺳﺎل ‪1191‬‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1812‬ﻣﻴﻼدي( ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮔﺮدﻳﺪ )اﻳﻦ در زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ »دواﻃﻠﺒﺎن« از‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ اروﭘﺎﻳﻲ زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ ﺟﻬﺎد ﺑﺮ ﺿﺪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ »ﺑﺪون ﺧﺪا«‬
‫ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو روﺳﻴﻪ ﺗﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ(‪ .‬ﮔﻔﺘﺎري آﻣﺪه در ﻛﺘﺎب ﻣﺰرﻋﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﺟﻮرج اورول ﻛﻪ‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ در آن ﭘﺲ از ﻓﺮاري ﺷﺪن اﺳﻨﻮﺑﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن‪ ،‬ﻣﻮﺳﺎي ﻛﻼغ ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﺎ ﻗﺎرﻗﺎري ﻃﻮﻻﻧﻲ از ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬

‫‪1. Trofim Lysenko‬‬

‫‪٣٠٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫از آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﻫﻮاداري ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ زودﺑﺎور روﺿﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺸﺒﻴﻪ اورول از‬
‫ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻣﺬﻫﺐ ارﺗﺪﻛﺲ روﺳﻴﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻲﻫﻤﺘﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎي ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ١‬راﻫﻜﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي در ﭘﻴﺶﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻛﻪ ﭘﺎﻛﺲ ﻛﺮﻳﺴﺘﻲ‪ ٢‬ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪه را ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ و در‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎن ورﺷﻮ ﻛﺮﺳﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي آن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﻫﻤﺪﺳﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮاﻫﺎم ﮔﺮﻳﻦ‪ ٣‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺳﻔﺮﻫﺎﻳﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ (.‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬
‫ﺿﺪ دﻳﻨﻲ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي از ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺎﻗﭽﻪاي ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻟﻨﻴﻦ ﻧﻤﺎي ﻣﻮزه رﺳﻤﻲ ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ را ﻟﻜﻪدار ﻛﺮده‪،‬‬
‫ﻣﻮزهاي ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﻮاه و ﺷﻬﺎدﺗﻲ ﻓﻀﺎﻧﻮرد روﺳﻲ ﻛﻪ در ﻓﻀﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻫﻴﭻ ﺧﺪاﻳﻲ ﻧﺪﻳﺪه‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺮﻳﺖ دﺳﺖ ﻛﻢ ﻧﺸﺎن داد ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻔﻬﻢ زودﺑﺎور ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه‬
‫ﺧﻔﺖ و ﺧﻮاري دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻮن ﺷﺎﻋﺮ و‬
‫ﭼﺎﻣﻪ ﺳﺮاي ﺑﺰرگ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﭼﺴﻼو ﻣﻴﻠﻮش‪ ۴‬در ﻛﺘﺎب ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺿﺪ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ‬
‫ﺧﻮدش ﭼﺎپ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1953) 1332‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻐﺰﻫﺎي در ﺑﻨﺪ‪ ۵‬ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎري ‪-‬ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪ ،‬اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ‪ -‬را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ ﻛﻪ در‬

‫ﺣﻮزه ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎي ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﺑﻮده وﻟﻲ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎورﻫﺎي وﻳﮋهي‬
‫داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮﻧﻴﻦ از ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪان ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺻﺎدر ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرﻫﺎ را روﺑﺮاه ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺧﺮد ﺧﻮﻳﺶ را ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﮔﺮﮔﻮن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﻨﺎ‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد؛ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن درﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻴﺎن ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ؛ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺮوزي ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ را ﻧﺸﺎن داده‬

‫‪1. Polish‬‬
‫‪2. Pax Christi‬‬
‫‪3. Graham Greene‬‬
‫‪4. Czeslaw Milosz‬‬
‫‪5. The Captive Mind‬‬

‫‪٣٠٤‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺣﺰب ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﺪ؛ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‬

‫رﻫﺒﺮ ﺣﺰب ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺎرﻳﺦ را ﺟﺎﻣﻪي واﻗﻌﻴﺖ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻳﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮان از او ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮ روﺳﻲ اﺣﻴﺎ ﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻫﻴﭻ ﻣﺴﻴﺤﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﮕﺎﻧﻪ روﻳﺎروﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪاي ‪-‬دردآور وﻟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ‪ -‬اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻮﻳﻨﻲ در روي ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ آﻓﺮﻳﺪ‪ .‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻛﻪ اﺑﺰارﻫﺎي‬
‫ﺣﺰﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪» .‬ﻣﺴﻴﺢ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻧﻮﻳﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻧﻮﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﺷﻮروي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﻴﺢ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ از ﺷﻮروي اﺳﺖ!« اﻳﻦﻫﺎ را ژوﺳﺘﻴﻦ ﻣﺎرﻳﻨﺎ‪ ،١‬ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬار روﻣﺎﻧﻲ ﮔﻔﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺪون ﺷﻚ اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎرﻳﻨﺎ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻴﺰارﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن‬

‫ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ وﻟﻲ در اﺻﻞ ﺑﺪﺗﺮ از ﭘﻴﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر ﺑﺴﺘﻪﺷﺪه ﻣﻴﺎن دﻳﻦ و‬
‫اﻣﭙﺮاﺗﻮريﻫﺎ‪ ،‬دﻳﻦ و ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬دﻳﻦ و ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ و دﻳﻦ و دوﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺎز ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﺮاي اﺗﺤﺎدي زودﮔﺬر ﺑﺮاي اﻫﺪاف »واﻻﺗﺮ« ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﺪه در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻗﻴﺼﺮ ﻣﻲﺷﺪ )واژهاي ﻛﻪ ﺗﺰار از آن ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه( ﺣﺘﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ »ﺑﺪون‬
‫ﻫﺮﺧﺪاﻳﻲ« ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ داﻧﺶ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻳﺎ اﻧﺴﺎنﺷﻨﺎس دﺷﻮاري ﻛﻤﻲ در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻮﺿﻮعﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و وﻳﺮاﻳﺸﮕﺮان ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ ٢‬آن را در درون‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺜﺮ ﺳﻜﻮﻻر ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺟﺎ دادﻧﺪ‪ :‬ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎﻣﻪ در ﺟﻮاﻣﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ درﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺣﻜﺎم دﻳﻨﻲ و ﺧﺮاﻓﺎت ﻟﺒﺮﻳﺰ ﺷﺪه ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ دﻳﻦ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺷﺮﻋﻲ رﻫﺒﺮاﻧﻲ ﻣﻌﺼﻮم ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن ﺧﻴﺮ و ﺑﺮﻛﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻛﺎﻓﺮ و ﻣﻨﺎﻓﻖ؛‬
‫زﻧﺪه ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ رﻫﺒﺮان ﻣﺮده ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ و اﻣﺎمزاده؛ دادﮔﺎهﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ‬

‫‪1. Justinian Marina‬‬

‫‪2. The God That Failed‬‬

‫‪٣٠٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺟﻠﻒ و ﺳﺒﻚ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺳﺒﺐ اﻋﺘﺮافﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪ . . . .‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻫﻴﭻ‬

‫ﻳﻚ از اﻳﻦﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ دﺷﻮار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﺷﻔﺘﮕﻲ دﻳﻮاﻧﻪوار در زﻣﺎن ﺑﻼﻳﺎي‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻗﺤﻄﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﻮده ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﺎوش دﻳﻮاﻧﻪواري را ﻧﻪ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﺰهﻛﺎر اﺻﻠﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎري ﺑﻪ راه ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪) .‬ﺧﺎﻧﻢ دورﻳﺲ ﻟﻴﺴﻨﮓ‪ ١‬ﺑﺰرگ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﮔﻔﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻔﺘﺶﻫﺎي اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻣﻮزه روﺳﻴﻪ ﻳﺎ ﻣﻮزه ارﺗﺪﻛﺲ و دوران‬
‫ﺗﺰاري را ﭼﭙﺎول ﻛﺮده و ﺑﺴﺎط ﻛﻬﻨﻪي ﺷﻜﻨﺠﻪ را دوﺑﺎره ﭘﻬﻦ ﻛﺮدﻧﺪ از ﻫﻮاداري‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪ‪ (.‬ﻧﻪ ﺗﻮﺳﻞ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ »آﻳﻨﺪه درﺧﺸﺎن‪ «٢‬ﻛﻪ روزي ﺑﺎ‬
‫آﻣﺪﻧﺶ ﻫﻤﻪي ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺮده و ﻫﻤﻪي دودﻟﻲﻫﺎ در ﺑﺎره ﺣﺰب را ﺣﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ دﻳﻦدارﻫﺎي ﻛﻬﻨﻪﻛﺎر ﻋﺎدت ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ »اﻛﺴﺘﺮا اﻛﻴﺰﻳﻮم‪ ،‬ﻧﻮﻻ ﺳﻠﻮس‪«٣‬‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪» .‬در اﻧﻘﻼب ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺮون اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ« ﺳﺨﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺶ را ﻓﻴﺪل ﻛﺎﺳﺘﺮو دوﺳﺖ داﺷﺖ‪» .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ درﺑﺎره ﻛﺎﺳﺘﺮو ﻳﻚ ﺟﻬﺶ ﻋﺠﻴﺐ و‬
‫ﻏﺮﻳﺐ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻣﻴﺨﺘﻪ واژهﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ »اﻟﻬﻴﺎت آزاديﺑﺨﺶ‪ «۴‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻨﺪ روﺣﺎﻧﻲ و ﺣﺘﺎ ﭼﻨﺪ اﺳﻘﻒ ﺑﺮاي ﻣﺮاﺳﻢ »ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ« ﻧﻤﺎز را ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﻛﺮده ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻨﺪهدار ﻛﻪ ﻋﻴﺴﺎ ﻧﺎﺻﺮي ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻳﻚ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺳﺨﺖﻛﻮش‬
‫ﻛﺎرآزﻣﻮده ﺑﻮده را ﻣﻘﺪس ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺟﻨﺎب ﭘﺎپ ﺑﻪ دﻟﻴﻞﻫﺎي ﺧﻮب و ﺑﺪ ﺑﻪ ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ را ﻛﻔﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪ )روﻣﺌﺮو‪ ۵‬اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ اﻟﺴﺎﻟﻮادور ﻣﺮدي ﺷﺠﺎع و ﺑﺎ اﺻﻮﻟﻲ ﺑﻮد ﺑﻬﺘﺮ‬
‫از ﺑﺮﺧﻲ روﺣﺎﻧﻴﻮن »اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺧﺘﻢ‪ «۶‬ﻧﻴﻜﺎراﮔﻮاﺋﻪ(‪ .‬دﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ و ﻧﺎزﻳﺴﻢ را ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ و ﺑﺪون ﭘﺮدهﭘﻮﺷﻲ ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد اﻧﮕﺸﺖﺷﻤﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻟﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ دﻳﻦ را ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﺮده و اﻋﻼم دوﻟﺘﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﻴﺨﺪا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻓﺮﻗﻪﮔﺮاﻳﻲ اﻓﺮاﻃﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﻮر ﺧﻮﺟﻪ‪ ٧‬دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر و ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي‬

‫‪1. Doris Lessing‬‬

‫‪2. Radiant Future‬‬
‫ﮔﺯﺍﺭﻩ ﻻﺗﻳﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻧﺎی ﺗﻧﻬﺎ ﺩﻳﻥ ﻧﺟﺎﺕ ﺩﻫﻧﺩﻩ ﺍﺳﺕ ‪3. Extra ecclesiam, nulla salus‬‬
‫‪4. Liberation theology‬‬
‫‪5. Romero‬‬
‫‪6. Base community‬‬
‫‪7. Enver Hoxha‬‬

‫‪٣٠٦‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎﭘﻴﺘﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎه رژﻳﻢ را در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻋﺎدي اﺛﺒﺎت ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻫﻴﭻ اﺳﺘﺪﻻل ﺳﻜﻮﻻري وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺣﺘﺎ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﻏﺪﻏﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻣﺬﻫﺒﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﮕﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﻳﺪ در آﻳﻨﺪه ﻳﻚ ﺗﻮﻫﻢ در ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺗﻜﺎﻧﻪﻫﺎ و‬
‫اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ درﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﭼﻴﺮه ﺷﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺗﺮس‬
‫از ﻣﺮگ و ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي آرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬دﻳﻦ ﻧﻬﺎدي ﻧﺎﺑﻮدﻧﺸﺪﻧﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪي آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﺎن ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮده اﻳﻦ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻜﺎﻧﻪﻫﺎي دﻳﻨﻲ ‪-‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ‪ -‬در زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺘﺎ رﻳﺨﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر اﻫﺮﻳﻤﻦﺧﻮ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﺮوري ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺎهﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ رﻓﺘﻢ‪ .‬ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ در‬
‫ﻣﻴﺎن ﭼﻬﺎرﮔﻮﺷﻲ راز آﻣﻴﺰ ﻣﺤﺼﻮر ﺑﺎ درﻳﺎ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﺮزﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮاﺳﺮش از ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ از ﻫﻮﺷﻴﺎري ﺷﻬﺮوﻧﺪان ‪-‬زﻳﺮدﺳﺘﺎن‪-‬‬
‫وﻗﻒ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد و ﭘﺪرش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﺮ ﻛﻼس درﺳﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎن‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﺮ ﻓﻴﻠﻢ و اﭘﺮاﻳﻲ و ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪاي وﻗﻒ آن ﺷﺪه و ﭘﺨﺶ ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رادﻳﻮﻳﻲ‬
‫و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺑﻪ آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻤﻪي روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻼت و ﻛﺘﺎبﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪي رخ دادﻫﺎي ورزﺷﻲ و در ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎ و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎري اﻳﻦ دو‬
‫ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﻨﺠﻜﺎو ﺑﻮدم ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و اﻛﻨﻮن‬
‫ﻣﻲداﻧﻢ‪ .‬ﻧﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻴﺪار ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن و ﻧﺎﺑﺎوران ﺑﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎري‬
‫ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﮔﻮش ﺑﻪ زﻧﮓ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي روزاﻧﻪ در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪه‬
‫ﻛﻪ در آن ﺑﻴﺰاري از »دﻳﮕﺮان« ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دوﻟﺖ ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ زﻣﺎن‬
‫ﭼﺎپ ﻛﺘﺎب ﻫﺰار و ﻧﻬﺼﺪ و ﻫﺸﺘﺎد و ﭼﻬﺎر ﺑﺮﭘﺎﺷﺪه و ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﻲﺗﻮان ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ اﻳﻦ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻛﻴﻢ اﻳﻞ ﺳﻮﻧﮓ‪ ١‬ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ از اﻳﻦ داﺳﺘﺎن داده ﺷﺪه و از‬
‫او درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن آن را در ﻋﻤﻞ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺣﺘﺎ اورول‬
‫ﻧﻴﺰ دل آن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ زاده ﺷﺪن »ﺑﺮادر ﺑﺰرگ« ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎ و ﺷﮕﻮنداري ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ درود ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ روﻳﺪاد ﻓﺮﺧﻨﺪه ﺑﺎ آواي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪1. Kim Il Sung‬‬

‫‪٣٠٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫‪ -‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺣﺰب ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ اﻳﺮ اﺳﺘﺮﻳﭗ وان ﻳﺎ اوﺷﻨﻴﺎ‪ ١‬ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻳﻚ‬
‫ﻗﺤﻄﻲ ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ دﻻر ﭘﻮل ﻧﺒﻮده و ﻛﻤﻴﺎب را ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮده ﺗﺎ اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻳﻚ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار ﺧﻨﺪهدار ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﻴﻢ اﻳﻞ ﺳﻮﻧﮓ و ﭘﺴﺮ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار رﻧﺠﻮرش ﻛﻴﻢ ﺟﻮﻧﮓ‬
‫اﻳﻞ‪ ٢‬ﺗﺠﺴﻢ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪) .‬در اﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪ از ﻛﻔﺮ آرﻳﺎﻧﻴﺴﻢ‪ ٣‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت از‬
‫ﺳﻮي آﺗﺎﻧﺎزﻳﻮس‪ ۴‬ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪه ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﺮده در ﺑﺎﻻي دوﻟﺘﺶ‬
‫ﺑﻲﻫﻤﺘﺎ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﻴﻢ ﺟﻮﻧﮓ اﻳﻞ رﻳﻴﺲ ﺣﺰب و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻛﻞ ارﺗﺶ اﺳﺖ وﻟﻲ رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺎوداﻧﻪ ﭘﺴﺖ ﭘﺪرش ﺑﻮده ﻛﻪ ﻛﺸﻮر را ﻛﺸﻮري ﻣﺮگﺳﺎﻻر‪ ۵‬ﻳﺎ ﻣﺮده‬
‫ﺳﺎﻻر‪ ۶‬ﻣﻲﺳﺎزد ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ رژﻳﻢ را رژﻳﻤﻲ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺮاي ﺗﺜﻠﻴﺚ‬
‫ﺧﻮد ﻛﻢ دارد‪ (.‬در ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ اﺷﺎرهاي ﻧﻤﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﻧﻘﺺ و ﻛﺎﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻨﻊ ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﺿﺪ آن ادﻋﺎ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺗﺎ‬
‫ﻛﻴﻢ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻧﻴﺰ ﺗﺴﻠﻂ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺮدﮔﺎن ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬داﻧﺶﭘﮋوﻫﺎن اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ آن ﭼﻪ در ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺷﺎﻫﺪ آن ﻫﺴﺘﻴﻢ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻳﻚ رﻳﺨﺖ اﻓﺮاﻃﻲ از ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي‬
‫ﻫﺪفدار از ﺧﻮد ﮔﺬﺷﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﻪ اﺷﺎره دارد‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻳﺨﺘﻲ ﺗﺤﻘﻴﺮ وﻟﻲ ﭘﺎﻻﻳﺶ‬
‫ﺷﺪه از ﺑﺎورﻫﺎي ﻛﻨﻔﻮﺳﻴﻮس و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﻴﺮون آﻣﺪم ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﻣﻴﺨﺘﻪاي از اﺣﺴﺎﺳﺎت‬
‫آراﻣﺶ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ و دﻟﺴﻮزي ﺷﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ آن را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺣﺲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﻛﺸﻮري ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺸﻮر دﻳﻨﻲ را ﺗﺮك ﻛﺮدم‪ .‬از آن زﻣﺎن ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﺎ‬
‫دﻻوران ﺑﺴﻴﺎري ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻛﺮده ﻛﻪ از دورن و ﺑﻴﺮون ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮده ﺗﺎ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ را ﺑﺮاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از دﻻورﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوي‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺿﺪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻣﺮدان دﻻور ﻫﻤﻴﻦ‬

‫ﺩﺭ ﮐﺗﺎﺏ ‪ ١٩٨٤‬ﺍﻭﺭﻭﻝ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻳﺎﻥ ﺳﻪ ﻗﺩﺭﺕ ﺑﺯﺭگ ﺗﻘﺳﻳﻡ ﮔﺷﺗﻪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﻥﻫﺎ ‪1. Airstrip One/Oceania‬‬
‫ﺍﻳﺭﺍﺳﺗﺭﻳپ ﻭﺍﻥ ﻳﺎ ﺍﻭﺷﻧﻳﺎ ﮐﻪ ﺟﺯﻳﺭﻩ ﺍﺻﻠﯽ ﺍﻧﮕﻠﻳﺱ ﺍﺳﺕ‬
‫‪2. Kim Jong Il‬‬
‫‪3. Arian‬‬ ‫ﻳﮏ ﻣﮑﺎﺗﺏ ﻣﺳﻳﺣﻳﺕ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺕ ﺁﺭﻳﻭﺱ ﺁﺧﻭﻧﺩی ﺍﺯ ﺍﺳﮑﻧﺩﺭﻳﻪ ﭘﺎﻳﻪﮔﺫﺍﺭی ﺷﺩﻩ ﺍﺳﺕ‬
‫‪4. Athanasius‬‬
‫‪5. Necrocracy‬‬
‫‪6. Mausolocracy‬‬

‫‪٣٠٨‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و او ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه ﻣﻨﺼﻒ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫روﺿﻪ ﺧﻮاﻧﺪن از ﻣﻨﺠﻲ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﮔﺮﺳﻨﻪ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪﺟﺎن و ﺗﺮﺳﺎن ﻛﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﺮار را از ﻛﺸﻮر‪-‬زﻧﺪان ﺧﻮد داده روزﮔﺎر ﺳﺨﺘﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮارﻳﺎن ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻞ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻨﺠﻲ ﻣﻌﺼﻮم و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻛﻤﻲ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آنﻫﺎ آﺷﻨﺎ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺎﺳﻪ ﺑﺮﻧﺞ و ﺗﻨﻔﺲ ﻛﻮﭼﻜﻲ در ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺎزﺗﺮ و آراﻣﺶ ﻧﺼﻒ و‬
‫ﻧﻴﻤﻪ ﭘﺲ از ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﺗﻌﺼﺐﻫﺎي اﺟﺒﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻛﻨﻮن اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﺎر آن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آن اﻧﺪازه ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺮه ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻳﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻨﻮز ﺧﻮﻳﺶ را رو در روي ﻣﺴﻴﺤﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎن ﻣﺎﻳﻮﻧﮓ ﻣﻮن‪ ،١‬رﻳﻴﺲ ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮاي »ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ «٢‬و ﻓﺮد ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺮ راﺳﺖ اﻓﺮاﻃﻲ در اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﻳﻜﻲ از ﻫﻮاداران دﻏﻞﻛﺎري »ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ« ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ و ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﺎه‬
‫ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ از ﻣﺮﺷﺪ ﺧﺪا‪-‬آدم ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ دادن ﻟﻘﺐ درﺧﻮر »ﭘﺪر« ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﺮد‬
‫ﺟﺎﻧﺎﺗﺎن وﻟﺰ‪ ،٣‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﺘﺎب ﺧﻨﺪهدار ﭘﺮ از دﺷﻨﺎم ﺿﺪ ﻓﺮﮔﺸﺖ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻧﻤﺎدﻫﺎي‬
‫ﻓﺮﮔﺸﺖ‪ ۴‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ وﻟﺰ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﺗﺮﺣﻢ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰي ﮔﻔﺘﻪ‪» ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﭘﺪر‪،‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺧﻮدم و ﻧﻤﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﻋﺪم ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري‬
‫از ﻫﻢﻛﻴﺸﺎن ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﻳﺶ را وﻗﻒ ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮدم را وﻗﻒ ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن داروﻳﻨﺴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪1357‬‬
‫)‪ 1978‬ﻣﻴﻼدي( ﭘﺪر ﻣﺮا )ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﺮد داﻧﺶ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ(‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ ﺗﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﻛﺘﺮاي ﺗﺨﺼﺼﻲ )‪ (Ph.D.‬وارد ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﺑﺮاي اﻳﻦ‬
‫ﻧﺒﺮد ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮدم‪ «.‬اﺣﺘﻤﺎل ﻛﻤﻲ دارد ﻛﻪ ﺣﺘﺎ در ﭘﺎورﻗﻲ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﻬﻤﻼت‬
‫اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﻛﺘﺎب آﻗﺎي وﻟﺰ ﺑﺸﻮد وﻟﻲ ﺑﺎ دﻳﺪن »وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﭘﺪراﻧﻪ« در ﻋﻤﻞ در دو‬
‫ﻛﺮه‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻢ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎورﻣﻨﺪان ﻫﻤﻪ اﻣﻮر را ﺑﻪ ﺷﻴﻮه دﻟﺨﻮاه ﺧﻮﻳﺶ اﻧﺠﺎم‬

‫‪1. Sun Myung Moon‬‬

‫‪2. Unification Church‬‬
‫‪3. Jonathan Wells‬‬
‫‪4. Icons of Evolution‬‬

‫‪٣٠٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﺣﺴﺎس و ﭼﺸﻢاﻧﺪازي ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻧﺎﺣﻴﻪي ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﻮﺧﺘﻪ و وﻳﺮان‪«١‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺷﻤﺎﻟﻲ اﻳﺎﻟﺖ ﻧﻴﻮﻳﻮرك داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮد ﻛﻪ ﺣﺘﺎ در رام و ﻣﻄﻴﻊﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻓﺮﻣﺎن داده‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ راﻫﻜﺎر »ﻧﻬﺎﻳﻲ« ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺑﺎ اﻳﻤﺎﻧﻲ ﻛﻮر ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ و‬
‫در آن ﻫﻤﻪ ﺳﻴﻤﺎﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در زﻳﺮ دﻳﺪ ﻳﻚ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ارﺷﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺎرت ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ و ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮس ﻋﺬاب و اﻧﺘﻘﺎﻣﻲ ﺟﺎوﻳﺪان ﺗﻘﻮﻳﺖﺷﺪه ﻫﻴﭻﮔﺎه ﺳﺒﺐ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫وﻳﮋﮔﻲ در اﻳﻦ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا اﻳﻦ ﻧﻴﺰ درﺳﺖ ﻛﻪ دور‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ دﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار را ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮ دﻳﺪن آن دو‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ و روﺷﻦاﻧﺪﻳﺶﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺳﺪه‬
‫ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺟﺎن دزﻣﻮﻧﺪ ﺑﺮﻧﺎل‪ ،٢‬ﻫﻮادار ذﻟﻴﻞ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮاي‬
‫دﻓﺎع از ﺗﺒﻬﻜﺎريﻫﺎي رﻫﺒﺮ ﺧﻮد ﺣﺮام ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻨﺮي ﻟﻮﻳﻴﺲ ﻣﻨﻜﻦ‪ ،٣‬ﻳﻜﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻫﺠﻮﻧﻮﻳﺴﺎن دﻳﻨﻲ ﺑﻮده و ﻫﻮاﺧﻮاه ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻧﻴﭽﻪ و ﻫﻮاداري ﮔﻮﻧﻪاي از »داروﻳﻨﻴﺴﻢ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ «۴‬ﺑﻮده ﻛﻪ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪهي ﺑﻬﺴﺎزي ﻧﮋادي و ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﭘﺴﺖ ﺷﻤﺮدن ﺑﻴﻤﺎر و‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاي آدﻟﻒ ﻫﻴﺘﻠﺮ اﺣﺴﺎس ﻫﻤﺪردي داﺷﺘﻪ و ﻧﻘﺪي‬
‫اﻓﺮاﻃﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺸﻲ ﺑﺮاي ﻛﺘﺎب ﻧﺒﺮد ﻣﻦ‪ ۵‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اوﻣﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺰهﻛﺎريﻫﺎي‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي آن ﭘﻮزش ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻮزش ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺧﻮدش و ﺑﺪون ﺑﻪ ﻟﺮزه در آوردن ﺑﻨﻴﺎد ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺎورﻫﺎي دﮔﺮﮔﻮن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ وﻳﺮاﻧﻲﻫﺎ را درﺳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه ﺑﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫رﻳﺨﺖ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا ﺑﻮده و ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮ »ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ« اﺳﺘﻮارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1. Burned-Over District‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻧﻁﻘﻪ ﺷﻣﺎﻟﯽ ﻭ ﻣﺭﮐﺯی ﻧﻳﻭﻳﻭﺭک ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺳﺩﻩ ﻧﻭﺯﺩﻫﻡ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫‪2. J. D. Bernal‬‬
‫‪3. H. L. Mencken‬‬
‫‪4. Social Darwinism‬‬
‫‪5. Mein Kampf‬‬

‫‪٣١٠‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﻫﺎﻧﺎ آرﻧﺖ‪ ،‬در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮدش از ﭘﺪﻳﺪهي ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎه وﻳﮋهاي ﺑﺮاي ﻳﻬﻮديﺳﺘﻴﺰي‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ دوﺳﺘﺪار رﺳﻮم ﻗﺒﻴﻠﻪاي ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﭘﺴﺖ و ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻮدن ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ‪-‬ﺧﻮاه ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﻫﻢ‬
‫ﭼﻮن ﻳﻚ دﻳﻦ‪ -‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺪون اﺣﺘﻤﺎل ﻫﻴﭻ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدي ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه ﺑﻮد )و ﻫﺴﺖ(‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﻲ ﺑﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﺘﻠﺮ ﺑﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪن ﭘﻴﺶ‬
‫داوريﻫﺎي آﺷﻔﺘﻪ ﺧﻮﻳﺶ آﻏﺎز ﻛﺮده و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻳﻚ ﺧﻮاﻫﺎن ﭘﻴﺶداوريﻫﺎي آﺷﻔﺘﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺮد‪ .‬وﻟﻲ دﻳﻦ اﻳﻦ وﻳﺮوس را ﺑﺮاي ﺳﺪهﻫﺎ‬
‫زﻧﺪه ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت آﮔﻮﺳﺘﻴﻦ ﺑﻲﮔﻤﺎن از اﻓﺴﺎﻧﻪي ﻳﻬﻮدي آواره و ﺗﺒﻌﻴﺪ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﻢ ﭼﻮن دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ دادﮔﺮي و ﻋﺪاﻟﺖ اﻟﻬﻲ ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ارﺗﺪﻛﺲ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﺎ ادﻋﺎ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ وﻳﮋه و اﻧﺤﺼﺎري ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه« ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻧﻔﺮت و‬
‫ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ را آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺳﻜﻮﻻر‬
‫ﭘﻴﺶﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻣﻮرد ﺑﻴﺰاري و ﻧﻔﺮت رژﻳﻢﻫﺎي ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺲ ﻧﻴﺎزي‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﺮاي »ﺳﺮزﻧﺶ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ« ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮﻗﻪ ﻳﺴﻮﻋﻲ‪ ،‬درﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ‬
‫آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪاي داﺷﺖ و از ﭘﺬﻳﺮش ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم اﺛﺒﺎت ﻧﺪاﺷﺘﻦ »ﻫﻴﭻ ﺧﻮن‬
‫ﻳﻬﻮدي« ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﻲزد‪ .‬واﺗﻴﻜﺎن روﺿﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬
‫ﻣﻴﺮاث دار ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺳﺎزﻣﺎن دﻳﻨﻲ ﻣﺮدم ﻋﺎﻣﻲ را ﺑﺮ‬
‫ﺿﺪ دارﻳﻔﻮس‪ ١‬و »روﺷﻦ اﻧﺪﻳﺸﺎن« ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺳﻼم ﻫﺮﮔﺰ »ﻳﻬﻮدﻳﺎن« را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺟﻨﮕﻴﺪن ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻴﺎوردن او ﻧﺒﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻗﺒﻴﻠﻪ و ﺧﺎﻧﺪان و ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﻫﺎي ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬دﻳﻦﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻜﻲ از ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ را در ﮔﺬر ﻧﺴﻞﻫﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن دﻳﻦ‪ ،‬ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ در ﻫﻤﻪي ﻧﻈﺎمﻫﺎي‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺴﺖ آﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ در اﻓﺮﻳﻘﺎي‬
‫ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻳﻚ ﻗﺒﻴﻠﻪ آﻟﻤﺎﻧﻲزﺑﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ زور ﻣﺮدم ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫‪1. Dreyfus‬‬

‫‪٣١١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫رﻧﮕﻴﻦﭘﻮﺳﺖ را ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎري ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﺎن ﻛﺎﻟﻮﻧﻴﺴﻢ در ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺬﻫﺐ‬

‫اﺻﻼحﺷﺪه آﻟﻤﺎن ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ دﻳﻨﻲ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاﺑﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺟﺎي ﺧﻮد دارد ﺣﺘﺎ ﻏﺪﻏﻦ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺳﻴﺎه و ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه اﺳﺖ‪ :‬ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ اﻧﮓ اﺑﺪي ﺑﻪ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ زده و زن ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﺮد ﺣﻖ او را ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ اﺣﺘﺮام ﻳﺎ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ او را‬
‫اﻧﻜﺎر ﻛﺮده‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺣﻖ ﺑﻨﻴﺎدي ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪن ﻳﺎ ازدواج ﻳﺎ ﺑﭽﻪدار ﺷﺪن از دﻟﺒﺮي از ﻗﺒﻴﻠﻪ‬
‫»ﻧﺎﺑﺮﮔﺰﻳﺪه« را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻋﺸﻘﻲ ﻏﺪﻏﻦ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن‪ . . .‬و اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ اﻧﺴﺎن در »ﻏﺮب ﻣﺴﻴﺤﻲ« در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﺧﻮد ﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺰب ﻣﻠﻲ ﺣﺎﻛﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت آﻟﻮده ﻳﻬﻮدﺳﺘﻴﺰي ﺑﻮده و در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم ﺳﻮي ﻧﺎزيﻫﺎ را ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت آﺧﻮﻧﺪي ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪي ﻧﮋادي ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﻪ ﺑﻮﺋﺮ‪» ١‬ﻣﻬﺎﺟﺮ«‬
‫ﺑﻮده و ﭘﺎداش آن ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري در ﻳﻚ »ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋﻮد« ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ اﺳﺘﺤﺎﻟﻪ ﺷﺪهي ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺖ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﻲ ارﺗﺠﺎﻋﻲ و ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﺣﻘﻮق ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻏﻴﺮﺧﻮدي از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺖ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﮔﻤﺮاﻫﻲ‪ ،‬آﺷﻮب و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم اﻧﮕﺎر ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺎن ﮔﺎو ﺻﻔﺖ دﻳﻦ وﺣﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ از ﻫﻮاداري آﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻴﺰ ﻫﺮ ﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻳﻪ ﺑﺨﺸﺶ دﻳﻦ از ﮔﻨﺎﻫﺎن اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪه در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ دﻳﺪن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر و آﺑﺮوي ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺳﻜﻮﻻر و ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن و ﻧﺪاﻧﻢﮔﺮاﻳﺎن رزﻣﻨﺪه ﻛﻨﮕﺮه ﻣﻠﻲ‬
‫اﻓﺮﻳﻘﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ از اﻧﻔﺠﺎر دروﻧﻲ و وﺣﺸﻲ ﮔﺮي ﻛﺎﻣﻞ دور ﻧﮕﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺪه ﭘﻴﺶ وﺻﻠﻪﭘﻴﻨﻪﻫﺎي اﺑﺘﻜﺎري ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻬﻨﻪي دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري‬
‫زده ﺷﺪ و دﻳﺪﻳﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻏﻴﺮ از دﺷﻮاريﻫﺎي روزﻣﺮه ﻳﺎ ﺳﻜﻮﻻرﻫﺎ از ﭘﺲ‬
‫دﺷﻮاريﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺮآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺻﻠﻪﭘﻴﻨﻪﻫﺎي اﺑﺘﻜﺎري داﻣﻨﻪاي از ﻳﻮرش و‬
‫ﭘﺮﺧﺎش ﻣﻼﻳﻢ‪-‬دﻳﻦ ارﺗﺪﻛﺴﻲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ دﺳﺘﺨﻮش ﻏﺼﺐ ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺳﺎل ‪1346‬‬

‫‪1. Boer‬‬

‫‪٣١٢‬‬
 ‫آﺧﺮﻳﻦ »ﺳﻮژه« ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻢ‬

‫ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1967‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﺎ ﻋﻴﻨﻚﻫﺎي آﻓﺘﺎﺑﻲ و ﻛﻼﻫﺨﻮدﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ ﺷﻌﺎر‬

‫»ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺮاي ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ«‪ -‬ﺗﺎ ﺑﺮده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ دﺳﺖ »آﻧﮕﺎ‪ «١‬ﺧﻤﺮﻫﺎي‬
‫ﺳﺮخ در ﻛﺎﻣﺒﻮج ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ را در اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻣﻲﺟﺴﺖ‪) .‬ﮔﺎﻫﻲ دوﺳﺖ و ﮔﺎﻫﻲ رﻗﻴﺐ آنﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺎه ﺳﻴﻬﺎﻧﻮك ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ از او ﺳﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮاري ﭘﻠﻲﺑﻮي‪ ٢‬را از ﺷﺮ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎي ﭼﻴﻨﻲ در ﭘﻨﺎه ﺧﻮدش‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ داده ﺑﻮد ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﺷﺎه ﺧﺪا‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺷﺎه اﻳﺮان ﺑﻮد ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﺮد »ﺳﺎﻳﻪ ﺧﺪا« و »آرﻳﺎﻣﻬﺮ‪ «٣‬اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻜﻮﻻر را ﺧﻔﻪ ﻛﺮده و دﻗﺖ ﺑﺴﻴﺎري داﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﺤﺎﻓﻆ اﻣﺎﻣﺰادهﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﮕﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻳﻚ از ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎي ﻧﺰدﻳﻚ اﻳﻦ اﻣﺎﻣﺰادهﻫﺎ و ﺑﺪﻋﺖ وﻻﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻫﻮاداران‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪﺳﺖ آﺧﻮﻧﺪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮدﺑﺰرگ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺎه ﺷﺪ‬
‫)ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ رﻫﺒﺮ ﻣﺮده ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬار آن ﻧﺸﺎن داده و اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎن اﻟﻬﻲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺴﺦ و ﻟﻐﻮ ﺷﻮد(‪ .‬در آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺮاﻧﻪ اﻓﺮاﻃﻲ آن‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺧﺸﻜﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎن اوﻟﻴﻪي ﻃﺎﻟﺒﺎن را ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﺗﻨﻬﺎ وﻗﻒ ﻛﺮده ﺗﺎ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻧﻮ را ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺣﺮام اﻋﻼم ﻛﻨﻨﺪ )از ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺗﺎ ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ذره ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺧﻤﻴﺮ ﻛﺎﻏﺬي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺮآﻧﻲ ﺧﻤﻴﺮ ﺷﺪه در آن ﺑﺎﺷﺪ‪ (،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﺮ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺻﺮف ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﻛﻴﻔﺮ دادن )زﻧﺪه ﺑﻪ ﮔﻮرﻛﺮدن ﻫﻢ ﺟﻨﺲ‬
‫ﺑﺎزان( ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬راهﻛﺎر اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ‪ ،‬دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﻮچ ﺳﻜﻮﻻري ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ دﻓﺎع و‬
‫ﭘﺪاﻓﻨﺪ از ﺗﻜﺜﺮﮔﺮاﻳﻲ ﺳﻜﻮﻻري و ﺣﻖ ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻦ و ﻧﺎﮔﺰﻳﺮي ﺑﺮاي ﺑﺎور ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﺪاﻓﻨﺪ و دﻓﺎع اﻛﻨﻮن ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ و اﺿﻄﺮاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻘﺎ‬

‫‪1. Angka‬‬
‫‪2. Playboy‬‬
‫ﺧﻭﺭﺷﻳﺩ ﺁﺭﻳﺎﻳﻳﺎﻥ ‪3. The light of the Aryans‬‬

‫‪٣١٣‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻫﻴﺠﺪه‬

‫ﺳﻴﺮﺗﻲ ﻧﺎبﺗﺮ‪:‬‬

‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫»ﻣﻦ از ﺷﻤﺎر اﻧﺪﻛﻲ از ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎي دﻳﻨﻲ را دور‬
‫ﻧﻴﻨﺪاﺧﺘﻪ زﻳﺮا ﻫﺮﮔﺰ دﻳﻨﺪار ﻧﺒﻮدم‪ . . . .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ در آﻏﺎز آﻣﻮزش ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺑﺪي داﺷﺖ ﻛﻪ ارزش ﮔﻮﺷﺰد دارد‪ .‬ﭘﺪرم ﺑﺮاي دادن دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻣﺘﻀﺎد‬
‫ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺮدم ﭘﻴﺮاﻣﻮن‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺿﺮورﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ آﺷﻜﺎر و ﺑﺪون دوراﻧﺪﻳﺸﻲ و اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ درس ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻳﻢ را ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮدم ﻧﮕﻪ دارم در ﺳﻨﻴﻦ ﻛﻮدﻛﻲ و ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒﻫﺎ و ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻦ ﮔﺸﺖ‪«.‬‬
‫‪ -‬ﺟﺎن اﺳﺘﻮرات ﻣﻴﻞ‪ ،‬اﺗﻮﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ‬

‫»‪«Le silence éternel de ces espaces infinis m'effraie.‬‬

‫)ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ و ﺳﻜﻮت ﺟﺎودان اﻳﻦ ﻓﻀﺎي ﺑﻴﻜﺮان ﻣﺎﻳﻪ ﺗﺮس ﻣﻦ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﻨﺴﻴﺲ‪١‬‬ ‫‪-‬ﺑﻠﻴﺰ ﭘﺎﺳﻜﺎل‪،‬‬

‫زﺑﻮر ﻳﺎ ﻛﺘﺎب ﻣﺰاﻣﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻮل زﻧﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻏﺎز ﻣﺸﻬﻮر و ﺑﻠﻨﺪآوازهي‬
‫ﺳﻮره ‪ 121‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪» -‬ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﻮهﻫﺎ ﺑﺮﻣﻲ اﻓﺮازم‪ ،‬ﻛﻪ‬

‫‪1. PENSÉES‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫از آن ﺟﺎ اﻋﺎﻧﺖ ﻣﻦ ﻣﻲآﻳﺪ«‪ -‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﺷﺪه وﻟﻲ اﺻﻞ‬
‫آن رﻳﺨﺖ ﭘﺮﺳﺸﻲ دارد‪ :‬از ﻛﺪام ﺳﻮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲرﺳﺪ؟ )ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺘﺮس‪ :‬ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه‬
‫اﻳﻦ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎورﻣﻨﺪان در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮ رﻧﺞ و ﺧﻄﺮي اﻳﻤﻦ و ﻣﺼﻮن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪(.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﺰاﻣﻴﺮ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻮده آﺷﻜﺎر ﺧﺸﻨﻮد ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻﻼح و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﻮره ‪14‬‬
‫زﺑﻮر ﺑﺎ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻤﻪ در ﺳﻮره ‪ 53‬ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ دو ﺳﻮره ﺑﺎ ﺟﻤﻠﻪاي‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي آﻏﺎزﺷﺪه ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ »اﺣﻤﻖ در دل ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ دﻟﻴﻞﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪي ﺑﻴﺨﻮد ﭼﻨﺎن ﻣﻬﻢ دﻳﺪهﺷﺪه ﻛﻪ روﺿﻪﺧﻮانﻫﺎ و ﻣﺪاح ﺳﺎﻳﺮ‬
‫دﻳﻦﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ آن را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺗﺄﻛﻴﺪﻫﺎي ﺑﻴﺨﻮد دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آن ﭼﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ اﻳﻦ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﺑﺎوري ‪-‬ﻧﻪ ﻣﺮﺗﺪﺷﺪن و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫زﻣﺎن ﻗﺒﻞ از اﻳﻤﺎن ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺎﺑﺎوري‪ -‬ﺣﺘﺎ در آن دوران ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻬﻦ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آن ﮔﺎه ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺎﻟﺶ و ﻛﻴﻔﺮﻫﺎي وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ دﻳﻨﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ اﻳﻦ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي را در ژرﻓﺎي درون ﺧﻮدش ﭼﺎل ﻧﻜﺮده ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻚ اﺣﻤﻖ ﺑﻮده و در اﻳﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮاﻳﻨﺪه ﻣﺰاﻣﻴﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪ ﻧﺎﺑﺎوري وﺟﻮد دارد‪) .‬درﺑﺎره‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي »ﺗﻮﻫﻢ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﻲ« در ﺗﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺷﻮروي ﺧﻮد را ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮ‬
‫ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮض ﺷﻮد ﻫﻤﮕﻲ آن اﻧﺪازه‬
‫دﻳﻮاﻧﻪ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﺣﺲ ﺻﻴﺎﻧﺖ از ﻧﻔﺲ را ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﺻﻼﺣﺎت از دﺳﺖ داده‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﺧﺎﻟﻲ از اﺣﻤﻖﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد وﻟﻲ ﻣﻦ دل آن را دارم ﻛﻪ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازهي اﻧﺴﺎنﻫﺎي زودﺑﺎور و اﺣﻤﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎور اﺳﺘﻮار ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﻼم داﺷﺘﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎي اﺣﻤﻖ و ﻫﺎﻟﻮ دﻳﮕﺮي ﺑﻮده ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻳﮕﺮي‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﻫﻮش و‬
‫ﻛﻨﺠﻜﺎوي ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن اﺳﺖ وﻟﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﺪم اﺣﺘﻤﺎل‬
‫وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي زﺷﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم او اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﺪا و در‬
‫دﺳﺖ ﺑﻮدن ﺗﻮﺿﻴﺢﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺎ آﺳﻴﺐرﺳﺎﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺎم‬
‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ زﻧﺎن و ﻣﺮدان را ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ زﻳﺮا در ﻫﻤﻪي ﺟﺎﻫﺎ و ﻫﻤﻪي دوران اﻳﻦ ﻣﺮدان و‬

‫‪٣١٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫زﻧﺎن ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ دﻳﻦدار‪ ،‬آﻳﺎ در ﭘﻨﻬﺎن ﻧﺎﺑﺎورﻣﻨﺪ ﺑﻮده ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺗﺎ ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ و‬
‫ﻫﺠﺪﻫﻢ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ آزادي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺎورﻣﻨﺪان داراي اﻣﻨﻴﺖ و‬
‫ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﻴﺰ ﻣﻴﻞ‪ ١‬و ﺑﻨﻴﺎﻣﻴﻦ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ‪ ٢‬ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ دﻳﺪه ﺗﺎ دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را ﭘﻨﻬﺎن ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﮔﺎه درﺑﺎره ﺷﻜﻮه ﻣﻌﻤﺎري و ﻧﻘﺎﺷﻲﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ »ﻣﺴﻴﺤﻲ«‬
‫ﻳﺎ درﺑﺎره داﻧﺶ ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﻲ »اﺳﻼﻣﻲ« ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ در ﺣﺎل ﮔﻔﺘﮕﻮ‬
‫درﺑﺎره ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻤﺪن و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺴﺘﻴﻢ ‪ -‬آزﺗﻚﻫﺎ و ﭼﻴﻨﻲﻫﺎ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ‬
‫را ﺟﻠﻮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑﺎ »دﻳﻦ« ارﺗﺒﺎط دارد ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اﻧﺴﺎن و ﺳﻠﻄﻪ‬
‫ﮔﺮاﻳﻲ ﻧﻴﺎﻛﺎن آنﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮرد ﺷﻤﺎر‬
‫ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك و وﻳﮋهاي ﻫﻴﭻ اﺑﺰاري ﺑﺮاي داﻧﺴﺘﻦ ﺷﻤﺎر و ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﻤﺎران و ﻧﻘﺎﺷﺎن و‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ دروﻧﻲﺗﺮﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮﻳﺶ را از ﻧﮕﺎه ﻣﻮﺷﻜﺎﻓﺎﻧﻪي ﺧﺪا ﭘﻨﻬﺎن‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ دوراﻧﺪﻳﺸﻲ ﺑﺴﻨﺪه ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ آن را ﺑﺮ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي‬
‫ﻋﻠﻴﺖ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺗﻠﺴﻜﻮﭘﻲ ﺧﻮدش ﻣﻌﺘﺮض ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫دودﻟﻲ‪ ،‬ﺷﻚ و ﻧﺎﺑﺎوري ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻤﻴﻦ رﻳﺨﺖ و ﺷﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ اﻣﺮوزه دارد‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪات و ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻧﻈﻢ در ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﻳﺎ ﺑﻲﻧﻴﺎزي از وﺟﻮد ﻳﻚ ﻋﻠﺖاﻟﻌﻠﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي زﻳﺮﻛﺎﻧﻪاي و روﺷﻨﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎزﺗﺎبﻛﻨﻨﺪه آرزو و اﻣﻴﺎل‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ در دﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان دﻳﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﻔﺮتﻫﺎ و ﺟﻨﮓﻫﺎ اﺳﺖ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ درك اﻳﻦ ﻧﻴﺰ دﺷﻮار ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻘﺎي دﻳﻦ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎداﻧﻲ و ﺧﺮاﻓﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﻨﺰﻧﻮﻳﺴﺎن و ﭼﺎﻣﻪ ﺳﺮاﻳﺎن‪ ،‬ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و ﻣﺮدان داﻧﺶ ﺗﻮان آن را داﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاي‬
‫ﻣﺮدم ﺗﺮاﻛﻲ‪ ٣‬ﭼﺸﻢ آﺑﻲ و ﺑﻠﻮﻧﺪ ﺑﻮده‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﻪ ﮔﻮش ﺧﺪا داﺷﺖ ﺧﺪاﻳﺶ ﺑﻲﺷﻚ ﺳﻪ‬
‫ﮔﻮﺷﻪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪1. James Mill‬‬

‫‪2. Benjamin Franklin‬‬
‫‪3. Thracian‬‬

‫‪٣١٦‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد اﺻﻠﻲ ﻣﻴﺎن ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﺮدورزي ﻣﺎ و اﻧﻮاع دﻳﻦﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮ‬

‫ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم رويداده ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪي آن دادﮔﺎه‬
‫ﺳﻘﺮاط در ‪ 399‬ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ و ﻛﺴﻲ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﺳﻘﺮاﻃﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ رﺧﺪادﻫﺎي‬
‫ﺛﺒﺖ ﺷﺪهي زﻧﺪﮔﻲ وي و ﺳﺨﻨﺎن او ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ وﻟﻲ ﻧﻪ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﺣﺪﻳﺚ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎواﺳﻄﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻓﻠﺴﻔﻪ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﻨﺎدي ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد ﭼﻮن ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎ ﺧﺮد »وﺣﻲ ﺷﺪه« ﺳﺮ و ﻛﺎري ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﺮ‬
‫آﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺎ روﺷﻨﮕﺮيﻫﺎ و ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﺎورﻛﺮدﻧﻲ درﺑﺎره زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻘﺮاط دارﻳﻢ )ﻳﻚ ﺳﺮﺑﺎز‬
‫رواﻗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﻮري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻮاﻳﻚ‪ ١‬ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد؛ و ﻳﻚ زن ﺑﺪﺧﻠﻖ؛ آﻣﺎدﮔﻲ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﺮاي دﭼﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﻳﻮرشﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎري ﺧﺸﻜﻲ ﻣﺎﻫﻴﭽﻪاي( و ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺲ اﺳﺖ‪ .‬از زﺑﺎن‬
‫اﻓﻼﻃﻮن ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻮدش ﺷﺎﻫﺪ روﻳﺪاد ﺑﻮده ﺷﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮم ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺎرﻧﻮﻳﺎ و‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻲ اﻧﺪازه در آﺗﻦ‪ ،‬ﺳﻘﺮاط ﺑﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺧﺪا ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪه و ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫وي از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﻓﺎﻋﻴﻪ ﺑﺰرﮔﻮاراﻧﻪ ﺳﻘﺮاط ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺨﺺ‬
‫ﺑﻌﺪي ﻣﻮرد ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻬﺎدت ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻪ در اﻧﺪﻳﺸﻪي ﺣﻔﻆ ﺟﺎن‬
‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺳﻘﺮاط ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺑﻴﺨﺪا ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﻫﻮاداري از آزادي‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻛﻨﻜﺎش ﺑﺪون ﻣﺮز و ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺼﺒﻲ زﻳﺎنآور ﻛﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮدش ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ »ﻣﻲ داﻧﺪ« ﺑﺰرﮔﻲ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﻧﺎداﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ را‪) .‬ﻫﻨﻮز اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ (.‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪي ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي اﻓﻼﻃﻮن‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮد ﺑﺰرگ آﺗﻨﻲ از اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ آﺗﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮﺷﺤﺎل و ﺧﺸﻨﻮد‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻌﺒﺪ دﻟﻔﻲ ﺑﻪ وي ﺳﻔﺎرش ﻛﺮده ﺗﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺷﻮد و در ﺑﺴﺘﺮ‬
‫ﻣﺮﮔﺶ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺷﻮﻛﺮان‪ ،٢‬از اﺣﺘﻤﺎل زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ و ﻣﻌﺎد‪ ٣‬ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬درﺑﺎره ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﻣﺎدﻳﺎت را دور اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ از ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺎب ذﻫﻨﻲ اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﺘﺎ ﭘﺲ از آن ﺳﻘﺮاط از ﻳﺎد‬

‫‪1. Schweik‬‬ ‫ﻗﻬﺭﻣﺎﻥ ﻳﮏ ﺩﺍﺳﺗﺎﻥ ﻁﻧﺯ‬

‫‪2. Hemlock‬‬
‫‪3. Afterlife‬‬

‫‪٣١٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻧﻤﻲﺑﺮد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﺧﻮدش ارزﻳﺎﺑﻲ داﺷﺘﻪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ در اﻳﻦ دﺳﺘﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎز اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ارزش ﭘﻴﮕﻴﺮي دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻤﻴﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺷﻴﻤﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬آﻏﺎز ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﻦ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﺎي ﻃﺎﻟﻊ ﺑﻴﻨﻲ را ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﺳﻘﺮاط ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﺪﻻل درﺑﺎره دو ﭼﻴﺰي داراي‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ ﻛﻪ وﺟﺪان ﻣﺎدرزادي اﺳﺖ‪ .‬دوم اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻤﺎن ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ را ﺑﺪون ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﭼﻨﺪاﻧﻲ دﻳﺪه و ﻣﺴﺨﺮه ﻛﻨﺪ ﻫﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ در ﻇﺎﻫﺮ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻇﺎﻫﺮ درسﻫﺎي اﺧﻼق ﺗﻮﺟﻪ دارد‪.‬‬
‫ﺳﻘﺮاط ﺑﺎور دارد ﻛﻪ دﻳﻮ ﻳﺎ ﻣﻌﺠﺰهاي ﻳﺎ راﻫﻨﻤﺎي دروﻧﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺳﺘﻴﺰﻫﺎ‪١‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﻧﻴﻚ ارزش داﺷﺘﻦ را دارد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻏﻴﺮ از ﺗﺒﻬﻜﺎران رواﻧﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻛﻢ ﻳﺎ ﺑﻴﺶ داراي ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬آدام اﺳﻤﻴﺖ ﺳﺨﻦ از ﺷﺮﻳﻚ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي در‬
‫ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﻲ ﺑﻲﺻﺪا ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزرس و ﺑﺎزﺑﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﮕﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﻳﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫آواي ﺧﺮد آرام وﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻼﻳﻮ اﺳﺘﻴﭙﻠﺰ ﻟﻮﺋﻴﺲ ﺑﺎ ﺑﺎز ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫زور ﺑﺴﻴﺎري زده ﺗﺎ اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ وﺟﻮد وﺟﺪان ﺑﻪ ﭘﺮﺗﻮﻳﻲ آﺳﻤﺎﻧﻲ اﺷﺎره دارد‪ .‬ﻫﻢ ﻣﻴﻬﻨﺎن‬
‫ﻧﻮﻳﻦ وﺟﺪان را ‪-‬ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﺪ‪ -‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺣﺘﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ‬
‫داﺷﺘﻦ ﻛﺮدار ﻧﻴﻚ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺳﻘﺮاط ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻴﭻﮔﺎه ﺳﺨﻨﻲ ﻧﮕﻔﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ درﺑﺎره اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮدن آن دودل ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻘﺮاط ﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺷﻚ‬
‫ﻣﻲﻛﺮده ﻛﻪ در ﺣﺎل زﺑﺎنﺑﺎزي ﻳﺎ ﺧﺸﻨﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم اﺳﺖ در ﻣﻴﺎﻧﻪي ﺳﺨﻦ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﺪه و ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ‪ .‬او در آﺧﺮﻳﻦ دﻓﺎع ﺑﻪ داوران و ﻗﺎﺿﻲﻫﺎي‬
‫ﺧﻮدش ﮔﻔﺖ ﻫﻴﭻﮔﺎه »وﺟﺪان ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎي« وي ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺪاده ﻛﻪ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎور دارﻧﺪ وﺟﻮد وﺟﺪان ﻣﺪرك ﺑﺮاي ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ را‬
‫ﮔﺴﺘﺮش داده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان آن را ﺑﺎﻃﻞ ﻛﻨﺪ ﭼﻮن ﻫﻴﭻ ﻣﺪرﻛﻲ ﺑﺮ ﻟﻪ ﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫آن در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎري داﺳﺘﺎن ﺳﻘﺮاط ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدان و زﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ داراي‬
‫وﺟﺪان واﻗﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﺎنﻫﺎ ﻧﺎﭼﺎر آن را ﺑﺮ ﺿﺪ دﻳﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1. Psychopath‬‬

‫‪٣١٨‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﺳﻘﺮاط ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ و اﻧﺘﺨﺎب دﻳﮕﺮي ﻫﻢ داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﺎ دﻓﺎع ﺑﻪ ﺟﺮم‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﺮ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮي ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮگ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺗﺮﺟﻴﺢ داد ﻛﻪ‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺎ ﻟﺤﻦ و آواﻳﻲ ﭘﺮ از ﭘﺮﺧﺎش ﺑﺎج ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﺳﻘﺮاط ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻛﺎري ﺑﺮاي داوران و ﻗﺎﺿﻲﻫﺎي ﺧﺸﻤﻨﺎك راه ﻣﮕﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻛﻴﻔﺮ ﻧﮕﺬاﺷﺖ‪ ،‬او ﭘﻴﺶ‬
‫رﻓﺘﻪ و روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﭼﺮا ﻗﺘﻞ در ﭘﻨﺠﻪ آنﻫﺎ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺪون ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮگ ﺗﺮﺳﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪ :‬ﻣﺮگ ﻳﺎ آراﻣﺶ ﺟﺎوﻳﺪان ﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﺮﮔﻲ اﺳﺖ ‪-‬ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﻓﺌﻮس و ﻫﻮﻣﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺳﻘﺮاط‬
‫ﻣﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ دﻟﻴﻞﻫﺎي ﺷﺎديآوري ﺳﻘﺮاط ﺑﻲ ﺑﺮو و ﺑﺮﮔﺮد اﻋﻼم ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد ﻛﻪ آرزو ﻛﻨﺪ ﻫﻲ ﺑﻤﻴﺮد و ﺑﻤﻴﺮد‪ .‬ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﺒﺪ دﻟﻔﻲ را‬
‫ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﻢ و ﻫﻮﻣﺮ و ارﻓﺌﻮس اﺳﻄﻮره ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻘﺮاط ﺷﺎﻛﻴﺎن را ﺑﺎ‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮدﺷﺎن دﺳﺖ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﻔﺘﻪ‪ :‬درﺑﺎره ﻣﺮگ و ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ -‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺿﺪ دﻳﻨﻲ ﺳﻘﺮاط و ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي آرام وﻟﻲ ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ وي‬
‫اﺑﺮﻫﺎ‪١‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪاي ﻛﻪ در زﻣﺎن زﻧﺪﮔﻲ او ﻧﻮﺷﺘﻪ و اﺟﺮاﺷﺪه‪ ،‬ﺳﻨﺠﻴﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﻪ آرﻳﺴﺘﻮﻓﺎن‪ ٢‬آن را ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺳﻴﻤﺎي ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻘﺮاط‪ ٣‬ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﺷﺪه و ﮔﺮداﻧﻨﺪه ﻣﺪرﺳﻪ و ﻣﻜﺘﺒﻲ ﺷﻚ ﮔﺮا اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺸﺎورز از آن ﻧﺰدﻳﻜﻲﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻳﻤﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻛﻮﻟﻪ ﺑﺎري از ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه از روي اﻳﻤﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ‬
‫آﻣﺪن ﭘﻴﺶ او ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭼﻴﺰ اﮔﺮ زﺋﻮس ﻧﻴﺴﺖ ﭘﺲ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎرش ﻣﻲﺑﺎرد‬
‫ﺗﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت آﺑﻴﺎري ﺷﻮد؟ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺳﺒﺐ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﻣﺮد ﺑﺮاي دﻣﻲ ﺷﺪه و‬
‫ﺳﻘﺮاط اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ اﮔﺮ زﺋﻮس ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺑﺎرش ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ‬
‫از آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺪون اﺑﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎران ﺑﺒﺎرد‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻮن از آﺳﻤﺎن ﺑﺪون اﺑﺮ ﺑﺎران ﻧﻤﻲﺑﺎرد ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬اﺑﺮﻫﺎ ﺳﺒﺐ ﺑﺎرش ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﺎورز ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮب‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺑﺮﻫﺎ را ﺑﻪ روي زﻣﻴﻦ ﻣﻲآورد؟ ﺑﻲﮔﻤﺎن اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﻛﺎر زﺋﻮس‬

‫‪1. The Clouds‬‬

‫‪2. Aristophanes‬‬ ‫ﮐﻣﺩی ﻧﻭﻳﺱ ﻳﻭﻧﺎﻧﯽ )ﺯﺍﺩﻩ ‪ ،٤٥٦‬ﺩﺭﮔﺫﺷﺗﻪ ‪ ٣٨٦‬ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ(‬
‫‪3. Socrates‬‬ ‫ﺷﺧﺻﻳﺕ ﻧﻣﺎﻳﺷﻧﺎﻣﻪ ﺍﺑﺭﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻥ ﺳﻘﺭﺍﻁ ﺍﺷﺗﺑﺎﻩ ﻧﺷﻭﺩ‬

‫‪٣١٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻫﻢ ﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎد و ﮔﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ درد ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬دﻫﻘﺎن ﭘﻴﺮ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺧﻮب ﻛﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﭘﺲ آذرﺧﺶ از ﻛﺠﺎ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻄﺎﻛﺎران و دروغﮔﻮﻳﺎن را‬
‫ﻛﻴﻔﺮ ﻛﻨﺪ؟ ﺳﻘﺮاط ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺑﻪ دﻫﻘﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آذرﺧﺶ ﻣﻴﺎن‬
‫دادﮔﺮي و ﺑﻲﻋﺪاﻟﺘﻲ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ .‬در واﻗﻊ دﻳﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ آذرﺧﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫زﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻌﺒﺪ ﺧﻮد زﺋﻮس در اﻟﻤﭙﻴﻮس را ﻫﺪف ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺮاي از ﻣﻴﺪان ﺑﺪر‬
‫ﻛﺮدن ﻛﺸﺎورز ﺑﺲ و ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮده ﻫﺮ ﭼﻨﺪ او ﺑﻌﺪﻫﺎ از ﮔﻨﺎه ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮده ﻣﺪرﺳﻪ را ﺑﺎ‬
‫ﺳﻘﺮاط درون آن ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آزاداﻧﺪﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ دﭼﺎر ﺷﺪه ﻳﺎ‬
‫ﺧﻄﺮ از ﺑﻴﺦ ﮔﻮﺷﺸﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺣﻖ آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ‪،‬‬
‫آزادي ﺑﻴﺎن و آزادي ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﻜﻞ و رﻳﺨﺖ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ‪ -‬رﻳﺨﺘﻲ از ﻣﺠﺎﻫﺪتﻫﺎي‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ دﻗﻴﻖ ﻟﻐﻮي و ذﻫﻦﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮ و ﺷﻮخ ‪-‬‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﺻﻞ‪ ،‬ﮔﺰارهي اﻳﻤﺎن ﺑﺎ ﺳﻘﺮاط آﻏﺎز و ﺑﺎ ﺳﻘﺮاط ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺪ و ﺷﻤﺎ اﮔﺮ‬
‫دوﺳﺖ دارﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻴﺎن ﺷﻬﺮ ﺣﻖ داﺷﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن آﺗﻨﻲ را از اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي دردﺳﺮﺳﺎز ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻘﺮاط در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺧﺮاﻓﺎت داﻧﺶ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻛﻴﺎن وي‬
‫ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺳﻘﺮاط ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺗﻜﻪاي ﺳﻨﮓ و ﻣﺎه را ﺗﻜﻪاي ﺧﺎك ﺧﻮاﻧﺪه )ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫دوﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ( وﻟﻲ ﺳﻘﺮاط ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ ادﻋﺎي آﻧﺎﻛﺴﺎﮔﻮراس‪ ١‬ﺑﻮده و‬
‫اﻳﻦ ﻳﻮرش و اﺗﻬﺎم را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮف اﻳﻮﻧﻴﺎﻳﻲ ﭘﻴﺶ از ﺳﻘﺮاط ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ‬
‫ﻛﻔﺮﮔﻮﻳﻲ ﺷﺪه ﭼﻮن ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻳﻚ ﭘﺎرهﺳﻨﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﮔﺮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﻟﺌﻮﻛﻴﭙﻮس‪ ٢‬و دﻣﻮﻛﺮﻳﺖ ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻧﺒﻮده ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از اﺗﻢ در‬
‫ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺟﺎوﻳﺪان اﺳﺖ‪) .‬ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻟﺌﻮﻛﻴﭙﻮس ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﻮده و‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻲ ﻧﻴﺰ در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎي اﻧﺠﺎم داده ﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده او واﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ (.‬ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻢ درﺑﺎره ﻣﻜﺘﺐ ﺑﺎﺷﻜﻮه »اﺗﻢﮔﺮاﻫﺎ‪ «٣‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﭘﺮﺳﺶ‬

‫‪1. Anaxagoras‬‬ ‫ﻓﻳﻠﺳﻭﻑ ﻧﺎﻣﺩﺍﺭی ﭘﻳﺵ ﺳﻘﺭﺍﻁﯽ )ﻧﺯﺩﻳﮏ ‪ ،٥١٠‬ﺩﺭﮔﺫﺷﺗﻪ ‪ ٤٢٨‬ﭘﻳﺵ ﺍﺯ ﻣﻳﻼﺩ(‬
‫‪2. Leucippus‬‬
‫‪3. Atomist‬‬

‫‪٣٢٠‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫درﺑﺎره ﻋﻠﺖاﻟﻌﻠﻞ ﻳﺎ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﻪي ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﭼﺮﻧﺪ داﻧﺴﺖ‪ .‬در آن‬
‫زﻣﺎن اﻳﻦ دورﺗﺮﻳﻦ اﻧﮕﺎرهاي ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ آن ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻜﺘﺐ اﺗﻢﮔﺮاﻳﻲ راﻫﻜﺎري ﺑﺮاي دﺷﻮاري »ﺧﺪاﻳﺎن« ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬اﭘﻴﻜﻮر ﻛﻪ‬
‫ﺗﺌﻮري دﻣﻮﻛﺮﻳﺖ درﺑﺎره اﺗﻢﻫﺎ را اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎوري ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫»آنﻫﺎ« ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮدش را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاﻳﺎن ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﻲ در ﻛﺎروﺑﺎر و اﻣﻮر اﻧﺴﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻣﻼﻟﺖ و‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ »آنﻫﺎ« رﻧﺞ ﻣﻼﻟﺖ و ﺧﺴﺘﮕﻲ وﺟﻮد‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻫﻤﻮار ﻛﻨﻨﺪ؟ ﺧﺪاﻳﺎن از رﻧﺞﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺮده و اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ آن‬
‫اﻧﺪازه ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺮداري ﻣﺎﻧﻨﺪ آنﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺪن در ﻣﺮگ ﻧﻴﺴﺖ و در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي آﮔﺎه ﺷﺪن از‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﺪامﻫﺎي دروﻧﻲ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺪون ﺷﻚ ﺗﻠﻒ ﻛﺮدن ﻋﻤﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﻮﻛﺮﺗﻴﻮس‪ ١‬ﺷﺎﻋﺮ در ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬاران ﺿﺪ دﻳﻦ از ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ‬
‫ﺟﺬابﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺎ اﻋﺘﺒﺎرﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ اﺳﺖ‪ ،‬وي در آﺧﺮﻳﻦ ﺳﺪه ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ﻣﻲزﻳﺴﺘﻪ و‬
‫ﺑﻲاﻧﺪازه از ﻛﺎرﻫﺎي اﭘﻴﻜﻮر ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم واﻛﻨﺶ آﮔﻮﺳﺘﻮس ﺑﺮاي‬
‫‪٢‬‬ ‫اﺣﻴﺎي دﻳﻦﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻟﻮﻛﺮﺗﻴﻮس ﭼﺎﻣﻪ و ﺷﻌﺮي ﺑﺎﺷﻜﻮه و ﺑﺬﻟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم دي روم ﻧﺎﺗﻮرا‬
‫ﻳﺎ »درﺑﺎره ﺳﺮﺷﺖ ﭼﻴﺰﻫﺎ« ﺳﺮود‪ .‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻣﺘﻌﺼﺐ در ﺳﺪهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻗﺮون‬
‫وﺳﻄﻲ اﻳﻦ ﭼﺎﻣﻪ را ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ از آن ﭼﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻴﻢ ﻛﻪ درﻳﺎﻓﺘﻴﻢ ﺷﺨﺼﻲ در زﻣﺎن ﺳﻴﺴﺮو‬
‫)ﻛﺴﻲ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺷﻌﺮ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮده( ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻪ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ژوﻟﻴﻮس ﺳﺰار‪ ٣‬ﻛﺎري ﻛﺮد ﻛﻪ اﻧﮕﺎره اﺗﻤﻲ ﻧﺎﺑﻮد ﻧﺸﻮد و ﺑﺪﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻟﻮﻛﺮﺗﻴﻮس‬
‫ﭘﻴﺸﮕﺎم دﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻮم در اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﺷﺨﺼﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راﻫﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺎﺑﻮدي در آﻳﻨﺪه ﺑﺪﺗﺮ از اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ژرف درﺑﺎره ﭘﻮﭼﻲ ﻧﺒﻮده ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶ از ﻓﺮوﻳﺪ‬

‫‪1. Lucretius‬‬
‫‪2. De Rerum Natura‬‬
‫‪3. Julius Caesar‬‬

‫‪٣٢١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻪ ﺗﺮﺣﻴﻢ ﭘﻴﺶ از ﻣﺮگ و ﻳﺎدﺑﻮدﻫﺎ را ﻣﺴﺨﺮه ﻛﺮده و ﻫﻤﻪي آنﻫﺎ را‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي آرزوﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﻴﺨﻮدي داﻧﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻳﺨﺖﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫ﺧﺎكﺳﭙﺎري ﺷﺨﺺ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻟﻮﻛﺮﺗﻴﻮس ﺑﺎ ﭘﻴﺮوي از آرﻳﺴﺘﻮﻓﺎن ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﻛﻪ‬
‫اﻗﻠﻴﻢ داراي ﺗﻌﺮﻳﻒﻫﺎي ﺧﻮدش ﺑﻮده و ﻃﺒﻴﻌﺖ‪» ،‬آزاد از ﺑﻨﺪ ﻫﺮ ﺧﺪاﻳﻲ« ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎ را‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﻣﺮدم ﺧﻮدﺧﻮاه و اﺣﻤﻖ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺒﺐ اﻟﻬﻲ داﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﻳﻚ‬
‫راﺳﺖ از روان ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻨﺒﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎره را ﺑﭽﺮﺧﺎﻧﺪ و ﺑﮕﺴﺘﺮد‬

‫ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ زﻣﻴﻦ ﮔﺮﻣﺎي ﭘﺮﺣﺎﺻﻠﻲ را از ﻋﺮش‬
‫در ﻫﺮ ﺟﺎ و ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ آﻣﺎده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮔﺮدآوري اﺑﺮﺳﻴﻪ‪ ١‬ﻳﺎ اﺑﺮ و ﻟﺮزاﻧﺪن آﺳﻤﺎن آرام‬
‫ﺑﺎ ﺗﻨﺪري ﺗﺮﺳﻨﺎك‪ ،‬ﻓﺮورﻳﺨﺘﻦ رﮔﺒﺎرﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺧﺪاﻳﺎن را زﻳﺮ ﺿﺮب ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻮر در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﭘﺎ ﻛﺮده‪ ،‬واﭘﺲ‬
‫ﻣﻲرود‬
‫و روزﻧﻪاي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﺗﻴﺮﻫﺎﻳﺶ را ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﺒﻮر دﻫﺪ‬
‫ﮔﻨﻪ ﻛﺮدن و ﺑﻲﮔﻨﺎه ﻣﺎﻧﺪن؟‬

‫در ﮔﺬر ﺳﺪهﻫﺎ در اروﭘﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻫﻮاداران اﺗﻢﮔﺮاﻳﻲ ﻣﻮرد آزار ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس دﻟﻴﻠﻲ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ‪ ،‬زﻳﺮا اﺗﻢﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ از دﻳﻦ درﺑﺎره ﺟﻬﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫روﺷﻨﮕﺮي ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻟﻮﻛﺮﺗﻴﻮس ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺷﺘﻪاي ﺑﺎرﻳﻚ از اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺷﻤﺎر اﻧﺪﻛﻲ از روانﻫﺎي ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي اﻳﺰاك ﻧﻴﻮﺗﻮن‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎورﻣﻨﺪي ‪ -‬ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺷﺒﻪ داﻧﺶ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ -‬ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺘﺎب ﭘﺮﻧﺴﻴﭙﺎ‪ ٢‬رﺳﻴﺪ ﺧﻮد وي ﻧﻮد ﺧﻂ از ﺷﻌﺮ دي روم ﻧﺎﺗﻮرا را‬
‫در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ آن آورده ﺑﻮد‪ .‬در ‪ 1002‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1623‬ﻣﻴﻼدي(‬

‫‪1. Blac‬‬
‫‪2. Principia‬‬

‫‪٣٢٢‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ در ﻛﺘﺎب ﺳﺎﮔﻴﺎﺗﻮر‪ ١‬ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ اﻧﮕﺎره و ﺗﺌﻮري اﺗﻤﻲ ﻟﻮﻛﺮﺗﻴﻮس‬
‫ﺑﻮده در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﻧﺎم اﭘﻴﻜﻮر را ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻫﻢ دوﺳﺘﺎن و ﻫﻢ ﻧﻘﺎدان‬
‫وي از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺘﺎﺑﻲ اﭘﻴﻜﻮري ﻳﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺣﺸﺖ و ﺗﺮﺳﻲ ﻛﻪ دﻳﻦﻫﺎ در آﻏﺎز ﺳﺪهﻫﺎي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ در ﻣﻴﺪان داﻧﺶ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮي ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮده )آﮔﻮﺳﺘﻴﻦ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﺎن‬
‫ﻛﺎﻓﺮان وﺟﻮد داﺷﺘﻪ وﻟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﺑﻮده و زﻣﻴﻦ ﻛﻤﺘﺮ از ﺷﺶ ﻫﺰار ﺳﺎل ﺳﻦ‬
‫دارد( و اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻪي ﻣﺮدم ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻨﻮاﻳﻲ و ﻫﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪن اﺣﺘﻴﺎط و دوراﻧﺪﻳﺸﻲ ﺑﻮده و ﻛﺴﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺷﮕﻔﺖزده ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدي ﺑﺎ واژهﻫﺎي ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﻳﺪ و ﭘﻴﺮوي ﻣﻜﺘﺐﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺠﺎز و روا در ﻣﻨﻄﻘﻪ آﻧﺪﻟﺲ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ در دوره ﻛﻮﺗﺎه ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ‪-‬آﻣﻴﺨﺘﻪاي از آﻣﻮزهﻫﺎي ارﺳﻄﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‬
‫و اﺳﻼم‪ -‬اﺟﺎزه ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ درﺑﺎره دوﮔﺎﻧﮕﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه و درﺑﺎره اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻌﺎدل‬
‫ﻣﻴﺎن ﺧﺮد و وﺣﻲ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻪزﻧﻲ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم »ﺣﻘﻴﻘﺖ دوﺳﻮﻳﻪ‪ «٢‬از ﺳﻮي ﻫﻮاداران‬
‫اﺑﻦ رﺷﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ وﻟﻲ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ دﻟﻴﻞﻫﺎي آﺷﻜﺎري ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ ﺑﻴﻜﻦ‪ ٣‬ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ اﻟﻴﺰاﺑﺖ‪ ۴‬ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ دوﺳﺖ داﺷﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ‬
‫‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﺮوي از ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺗﺮﺗﻮﻟﻴﺎن ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﻬﻮدﮔﻲ و ﭘﻮﭼﻲ ﺑﺰرگﺗﺮ‬
‫ﺑﺎور ﺑﻪ آن ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ -‬دﻳﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻣﻮزهﻫﺎﻳﺶ ﻛﻤﺘﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻄﻖ و ﺧﺮد ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻛﺮاﻧﻪي ﺑﻲﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ ﺧﻮد ﺟﺎ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﻲﻳﺮ ﺑﻞ‪ ۵‬ﻛﻪ ﭼﻨﺪ دﻫﻪ‬
‫دﻳﺮﺗﺮ ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮاﻫﺎن ﺑﺎزﮔﻮﻳﻲ ﻫﻤﻪي ادﻋﺎﻫﺎي ﺧﺮد ﺑﺮ ﺿﺪ ﻳﻚ اﻳﻤﺎن ﻓﺮﺿﻲ ﺑﻮده‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ »اﻣﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻏﻠﺒﻪ اﻳﻤﺎن ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ وﺟﻮد اﺳﻨﺎد اﺳﺖ‪ «.‬ﺗﺎ‬
‫اﻧﺪازهاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ او اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻓﺮار از ﻛﻴﻔﺮ اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده‬

‫‪1. Saggiatore‬‬
‫ﺍﻧﮕﺎﺭﻩی ﺣﻘﻳﻘﺕ ﺩﻭﺳﻭﻳﻪ ﻳﻌﻧﯽ ﺩﻳﻥ ﻭ ﺩﺍﻧﺵ ﺳﺭﭼﺷﻣﻪﻫﺎی ﺟﺩﺍﮔﺎﻧﻪی ﺁﮔﺎﻫﯽ ﺑﻭﺩﻩ ﻭ ﺍﮔﺭ ﻫﻡ ﺑﻪ ﺗﺿﺎﺩ ‪2. Double truth‬‬
‫ﺑﺭﺳﻧﺩ ﺑﻪ ﻫﻡ ﺁﺳﻳﺏ ﻧﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻧﺩ‬
‫‪3. Francis Bacon‬‬
‫‪4. Queen Elizabeth‬‬
‫‪5. Pierre Bayle‬‬

‫‪٣٢٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬دورهاي ﻛﻪ ﻛﻨﺎﻳﻪ زدن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮔﻮﺷﻤﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ و ﻣﺘﻌﺼﺒﺎن و‬

‫ﺧﺸﻜﻪ ﻣﻘﺪسﻫﺎ را آﺷﻔﺘﻪ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ در ﺣﺎل ﺳﺮ زدن ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻟﻲ اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺑﺪون اﻧﺘﻘﺎمﻫﺎي ﻓﺮاوان و ﻛﻨﺶﻫﺎي دﻓﺎﻋﻲ از ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ و‬
‫ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ رخ ﻧﺪاد‪ .‬ﺑﺮاي زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎه وﻟﻲ ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻲ ﻣﻠﺖ ﻛﻮﭼﻚ و اﺳﺘﻮار ﻫﻠﻨﺪ در‬
‫ﺳﺪهي ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﻬﻤﺎﻧﺪار ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﺴﻴﺎري از آزاداﻧﺪﻳﺸﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻞ )ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻪ‬
‫آن ﺟﺎ رﻓﺖ( و رﻧﻪ دﻛﺎرت‪) ١‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن دﻟﻴﻞ( ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ آن ﺟﺎ زادﮔﺎه ﺑﺎروخ‬
‫اﺳﭙﻴﻨﻮزا ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺴﺮ زوج ﻳﻬﻮدي ﭘﺮﺗﻘﺎﻟﻲ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ در اﺻﻞ ﺑﻪ ﺑﺮاي‬
‫رﻫﺎﻳﻲ از آزار دﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﻫﻠﻨﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﻛﺮده و ﻳﻚ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺘﻲ‬
‫ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ زاده ﺷﺪ‪ .‬در ‪ 6‬ﻣﺮداد ‪ 1035‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 27‬ﺟﻮﻻي‬
‫‪ 1656‬ﻣﻴﻼدي( آﺧﻮﻧﺪ اﻋﻈﻢ ﻛﻨﺸﺖ آﻣﺴﺘﺮدام ﭼﺮام‪ ٢‬ﻳﺎ دﻣﻨﺸﻦ‪ ٣‬ﻳﺎ ﻓﺘﻮا‪ ۴‬را ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ وي ﺻﺎدر ﻛﺮد‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﻗﻀﺎوت ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و اﻣﺎﻣﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن و ﻫﻤﻪي اﻋﻀﺎي‬

‫اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ اﻟﻬﻲ و در ﺣﻀﻮر ﻛﺘﺎبﻫﺎي اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎروخ اﺳﭙﻴﻨﻮزا را ﺗﻜﻔﻴﺮ‪،‬‬
‫ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﻛﺮده و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﺑﺎ ‪ 613‬ﻓﺮﻳﻀﻪ دﻳﻨﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺟﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻳﻮﺷﻊ ﺷﻬﺮ ارﻳﺤﺎ را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﻌﻨﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻟﻴﺴﻊ‪ ۵‬ﺑﺮ ﻛﻮدﻛﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﺎ ﻫﻤﻪي ﻟﻌﻨﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺪا‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬روز و ﺷﺐ ﺑﺮ اﺳﭙﻴﻨﻮزا ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺑﺎد‪ .‬در ﺧﻮاب و ﺑﻴﺪاري ﺑﺮ‬
‫او ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺑﺎد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲرود و ﺑﻪ درون ﻣﻲآﻳﺪ ﺑﺮ او ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺑﺎد‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر او را ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ ،‬رواﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻧﻔﺮﻳﻦﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻛﺘﺎب ﻗﺎﻧﻮن اﻟﻬﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺮ وي ﺑﺒﺎرد‪ .‬ﺧﺪا او را در روز روﺷﻦ ﻧﺎﺑﻮد‬

‫‪1. Rene Descartes‬‬

‫‪2. Cherem‬‬
‫‪3. Damnation‬‬
‫‪4. Fatwa‬‬
‫‪5. Elisha‬‬

‫‪٣٢٤‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻛﺎري ﻛﻪ ﻛﺮده ﺑﺎ ﻫﻤﻪي ﻧﻔﺮﻳﻦﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب ﻗﺎﻧﻮن اﻟﻬﻲ‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه او را از ﻫﻤﻪي ﻗﺒﺎﻳﻞ اﺳﺮاﻳﻴﻞ دور ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻔﺮﻳﻦﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪاي ﺑﺎ دﺳﺘﻮري واﺟﺐ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺳﭙﻴﻨﻮزا و ﺧﻮدداري از رﻧﺞ ﻛﻴﻔﺮ ﺷﺪن ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن »ﻫﺮ ﺑﺮﮔﻲ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﻳﺎ ﺳﺮودﻫﺎي او« ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪) .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪» ،‬ﻧﻔﺮﻳﻨﻲ ﻛﻪ اﻟﻴﺴﻊ ﺑﺮ ﻛﻮدﻛﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد« ﺑﻪ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ارزش داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪه از ﻛﺘﺎب اﻟﻬﻲ اﺷﺎرهﻛﺮده ﻛﻪ ﻛﻮدﻛﺎن اﻟﻴﺴﻊ را‬
‫آزار داده و ﺑﺮاي ﻛﭽﻠﻲ ﺳﺮ ﺑﺴﺮ او ﮔﺬاﺷﺘﻪ و اﻟﻴﺴﻊ ﺑﻪ درﮔﺎه ﺧﺪا ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺧﺮس ﻣﺎده ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﺗﺎ ﺑﭽﻪﻫﺎ را ﺗﻜﻪ و ﭘﺎره ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬داﺳﺘﺎن اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺧﺮسﻫﺎ ﺑﺎ وﻇﻴﻔﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﭽﻪﻫﺎ را ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻮﻣﺎس ﭘﻴﻦ‪ ١‬ﺑﻴﺨﻮد ﻧﮕﻔﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻳﻨﻲ اﻋﺘﻘﺎد و ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻮدﻛﻲ را آﻛﻨﺪه از وﺣﺸﺖ‬
‫ﺳﺎزد‪(.‬‬
‫واﺗﻴﻜﺎن و ﻣﺮاﺟﻊ ﻛﺎﻟﻮﻧﻴﺴﻢ‪ ٢‬در ﻫﻠﻨﺪ از ﺗﻪ دل ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻔﺮﻳﻦ دﻳﻮاﻧﻪوار ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬
‫ﻫﻤﻨﻮا ﺷﺪه و در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﺳﭙﻴﻨﻮزا‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺮد ﻧﺎﻣﻴﺮاﻳﻲ روح را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮد و ﺑﺮاي ﺟﺪاﻳﻲ دﻳﻦ از‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد؟ ﺑﻤﻴﺮد! اﻳﻦ ﻛﺎﻓﺮ ﻣﺴﺨﺮه اﻛﻨﻮن اﻋﺘﺒﺎر و آﺑﺮوي اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﻮآوراﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺗﻔﺎوت روان‪/‬ﭘﻴﻜﺮ را در ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ داﺷﺘﻪ و ژرفاﻧﺪﻳﺸﻲ وي درﺑﺎره ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ دﻳﻦ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ دﻟﺪاري و ﺗﺴﻠﻲ واﻗﻌﻲ را ﺑﺮاي اﻧﺴﺎنﻫﺎي اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﮕﻮ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ اﺳﭙﻴﻨﻮزا اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻣﻲرﺳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻛﻔﺮ ﻫﻤﺎن ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﭙﻴﻨﻮزا ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺧﺪاﺷﻨﺎس اﺳﺖ وﻟﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺳﭙﻴﻨﻮزا از ﺧﺪا ﻛﻪ‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺧﺪاي ادﻳﺎن را از ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺧﺪاي ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ازﻟﻲ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آن ﮔﺎه دﻳﮕﺮ‬

‫‪1. Thomas Paine‬‬

‫‪2. Calvinist‬‬

‫‪٣٢٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاﻳﻲ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﮔﺮ در اﻣﻮر اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻃﺮف ﻛﺴﻲ را در ﺟﻨﮓﻫﺎي ﻣﺰﺧﺮف ﻗﺒﺎﻳﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻗﺼﺒﻪﻫﺎي ﻋﺮب و ﻳﻬﻮد ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻫﻴﭻ ﻧﻮﺷﺘﻪاي را ﻧﻨﻮﺷﺘﻪ ﻳﺎ وﺣﻲ ﻧﻜﺮده ﻛﻪ ﺑﺘﻮان داراﻳﻲ وﻳﮋه و ﺧﺎص‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮﻗﻪ ﻳﺎ ﻗﺒﻴﻠﻪ داﻧﺴﺖ‪) .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﻨﻲﻫﺎ‬
‫از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺪا ﺧﻮد را ﺑﺎ وﺣﻲ آﺷﻜﺎر ﻛﺮده‪ ،‬ﭼﻄﻮر‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺎل ﺳﭙﺮي ﺷﻮد ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻴﻨﻲﻫﺎ را ﺧﺒﺮ ﻛﻨﺪ؟ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ »داﻧﺶ را ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﺪ وﻟﻮ در ﭼﻴﻦ« ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه‬
‫آﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺗﻤﺪن ﺟﻬﺎن آن زﻣﺎن ﺑﻴﺮون از ﻛﺮاﻧﻪﻫﺎي آﮔﺎﻫﻲ وي‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ (.‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻧﻴﻮﺗﻮن و ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ و اﻳﺪهﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ زﻣﻴﻨﻪي‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دﻣﻮﻛﺮﻳﺖ و اﭘﻴﻜﻮر ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﺳﭙﻴﻨﻮزا‪ ،‬رو ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪي اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﭘﺮﺗﻮﻓﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺶ ﺧﺎﺧﺎﻣﻲ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻮاري ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ »ﺧﺪاي اﺳﭙﻴﻨﻮزا« ﺑﺎور دارد ﻧﻪ ﻫﺮ ﺧﺪاﻳﻲ »ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ وﻛﻨﺶ ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﺮﮔﺮم ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺳﭙﻴﻨﻮزا ﺑﺎ دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﺎم ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﻨﺪﻳﻜﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻳﻬﻮدي ﺷﺪن ﻋﻤﻞ‬
‫ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻧﻔﺮﻳﻦ آﻣﺴﺘﺮدام ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ و ﻣﻲﻣﻴﺮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺷﺪﻳﺪي زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي آرام و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﭘﺎﻳﺪاري ﺑﻮده‬
‫و در اﺛﺮ وارد ﺷﺪن ﭘﻮدر ﺷﻴﺸﻪ ﺑﻪ درون ﺷﺶﻫﺎ او زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺪرود ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬اﺳﭙﻴﻨﻮزا‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را وﻗﻒ ﭘﻴﺸﻪاي ﻛﺮده ﻛﻪ ﺷﻴﺸﻪ را ﺑﺮاي ﻋﺪﺳﻲ ﺗﻠﺴﻜﻮپ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻲﺗﺮاﺷﻴﺪه و ﺻﻴﻘﻞ ﻣﻲداده اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ ﻛﻨﺶ ﻋﻠﻤﻲ و داﻧﺸﻴﻚ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ آﻣﻮزش ﻣﻲداده ﺗﺎ ﺑﻪ دﻗﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺎﻧﺮﻳﺶ ﻫﺎﻳﻨﻪ‪ ١‬ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫»ﻫﻤﻪي ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﻣﺮوزي ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ از ﻣﻴﺎن ﻋﺪﺳﻲﻫﺎﻳﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎروخ‬
‫اﺳﭙﻴﻨﻮزا ﻣﻲ ﻧﮕﺮﻧﺪ‪ «.‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺗﺒﻬﻜﺎران اﻟﻜﻦ و ﻣﺰدور ﻧﺎزي ﭼﺎﻣﻪ و ﺷﻌﺮﻫﺎي ﻫﺎﻳﻨﻪ روي‬
‫ﺗﻞ ﻫﻴﺰم رﻳﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ‬
‫آﻟﻤﺎﻧﻲ واﻗﻌﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﺰدل و ﻣﺮﺗﺠﻊ ﻛﻪ اﺳﭙﻴﻨﻮزا را ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‬

‫‪1. Heinrich Heine‬‬

‫‪٣٢٦‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﮔﻮﻫﺮي را دور اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪي ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻮاﻧﮕﺮﺗﺮ ﺑﻮد‪ :‬ﺑﺪن دﻻورﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ آﻧﺎن ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ دزدﻳﺪهﺷﺪه و ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻫﺘﻚ ﺣﺮﻣﺖﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﭙﻴﻨﻮزا ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ را از ﭘﻴﺶ دﻳﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎري او ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﻛﺎﺗﻮل‪) ١‬واژه ﻻﺗﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي »ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎش«( و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺳﺮﺧﻲ را زﻳﺮ آن ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺷﻨﺎس و ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻮدن ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﻤﺎ از ﻛﺎرﻫﺎي او ﻧﺒﻮد‪ :‬او ﻧﺎﻣﻲ دروﻏﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‬
‫ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﻛﺘﺎب ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاش ﺗﺮاﻛﺘﺎﺗﻮس‪ ٢‬داده و ﺑﺮگ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه را ﺧﺎﻟﻲ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻪي‬
‫ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪه وي )اﮔﺮ ﺑﺮاي دﻻوري و ذوق دوﺳﺘﻲ ﻧﺒﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر ﭘﺲ ﻣﺮگ‬
‫اﺳﭙﻴﻨﻮزا ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ( ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺑﻘﺎ اداﻣﻪ داد‪ .‬ﻣﺒﺤﺚ اﺳﭙﻴﻨﻮزا‬
‫در ﻛﺘﺎب ﻧﻘﺎداﻧﻪ دﻳﻜﺸﻨﻲ‪ ٣‬ﭘﻲﻳﺮ ﺑﻞ در ﺳﺎل ‪ 1076‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1697‬ﻣﻴﻼدي(‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت را از آن ﺧﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬روح اﻟﻘﻮاﻧﻴﻦ‪ ۴‬ﻣﻮﻧﺘﻴﺴﻜﻮ‪ ۵‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1127‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1748‬ﻣﻴﻼدي( ﺑﺴﻴﺎر واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﺳﭙﻴﻨﻮزا داﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه آن ﺑﺎ زور ﻣﺮاﺟﻊ دﻳﻨﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪه ﺗﺎ از اﻳﻦ دﻳﻮ ﻳﻬﻮدي‬
‫ﺑﺮاﺋﺖ ﺟﺴﺘﻪ و ﺑﺎ ﻳﻚ اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ درﺑﺎره ﺑﺎورش ﺑﻪ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎري )ﻣﺴﻴﺤﻲ( را‬
‫اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در داﻧﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﺰرگ ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﺑﺨﺸﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن روﺷﻨﮕﺮي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫و دﻧﻴﺲ دﻳﺪرو و دﻻﻣﺒﺮت آن را وﻳﺮاﻳﺶ ﻧﻤﻮده ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرگ ﺑﻪ اﺳﭙﻴﻨﻮزا‬
‫اﺧﺘﺼﺎص دارد‪.‬‬
‫ﺑﺎري دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﺗﺎ ﺧﻄﺎي ﻧﺎﭘﺨﺘﮕﻲ آﺧﻮﻧﺪﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ را دوﺑﺎره ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻴﺨﻮد و ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻫﻤﻮاره ﻛﺮده ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ ﭘﻴﺶ از ﻋﻴﺴﺎ در واﻗﻊ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺸﺎرتدﻫﻨﺪه و ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن آﻣﺪن‬
‫ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪) .‬ﺣﺘﺎ در ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ ﻫﻢ ﻧﻴﺰ وﻳﻠﻴﺎم اوارت ﮔﻠﺪاﺳﺘﻮن‪ ۶‬ﻧﻴﺰ ﭼﻮن‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ را درﺑﺎره ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺴﻴﺎري ﺣﺮام ﻛﺮد‪(.‬‬

‫‪1. Cautel‬‬
‫‪2. Tractatus‬‬
‫‪3. Dictionnaive‬‬
‫‪4. Spirit of the Laws‬‬
‫‪5. Montesquieu‬‬
‫‪6. William Ewart Gladstone‬‬

‫‪٣٢٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﻦ ﻫﻴﭻ ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ادﻋﺎ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ ﻓﺮض‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﻖ دارم ﻛﻪ اﺷﺎره ﻛﻨﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي دﻳﻦ ﻫﺮﮔﺰ درﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ واﻗﻌﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ آنﻫﺎ ﭼﻪ ﺑﻮده و ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ آﮔﺎه ﺷﺪن از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻏﺪﻏﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ دﻛﺎرت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﻫﻤﺮﻧﮓ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻮده و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫در ﺟﻮ آزاد ﻫﻠﻨﺪ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬ﮔﺰاره ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﺮاي ﺣﻚ ﺷﺪن ﺑﺮ ﻣﺰار‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪» :‬او ﻛﻪ ﺧﻮب ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻗﻀﺎوت دﻗﻴﻖ درﺑﺎره ﭘﻲﻳﺮ ﺑﻞ و وﻟﺘﺮ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ آنﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﺟﺪي ﺑﻲدﻳﻦ ﺑﻮده ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﺷﻴﻮهي آﻧﺎن ﺑﻲﮔﻤﺎن ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﻤﺴﺨﺮ و ﻫﺠﻮ داﺷﺘﻪ و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده و ﺑﺪون دﻳﺪي اﻧﺘﻘﺎدي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي آﻧﺎن ﺑﺪون‬
‫ﺧﻮردن ﺗﻜﺎن ﺳﺨﺘﻲ ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ آﺛﺎري ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮوش در زﻣﺎن ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورده و ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﺎت ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺎور ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺳﺘﻲ دﻗﻴﻖ و ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻤﻪ داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻞ ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋه ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺮدار داوود‪ ١‬ﺳﺮاﻳﻨﺪه »زﺑﻮر‪ «٢‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ‬
‫وي راﻫﺰﻧﻲ ﺑﻲوﺟﺪان ﺑﻮده‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺟﻨﺠﺎل ﻓﺮاواﻧﻲ وﻟﻲ ﺑﺠﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪ .‬وي ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ‬
‫ﮔﻤﺎن را اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﻣﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي ﻛﺮدار ﺑﻬﺘﺮ در ﻣﺮدم ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﻲدﻳﻨﻲ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺑﺪﺗﺮي را ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﺒﺎﺷﺘﻪاي ﺑﺰرگ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت درﺧﻮر ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻬﺎدت ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢ و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﭘﺮ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺑﻞ از آن دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا وي‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ و ﻧﺎ آﺷﻜﺎر ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻳﺎ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ او ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﺎﻳﻴﺪات ارﺗﺪﻛﺴﻲ ﻫﻤﺮاه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻳﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ اﺟﺎزه داﺷﺘﻦ اﺛﺮي ﻛﺎﻣﻴﺎب و ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﭼﺎپ دوم را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﺘﺮ‬
‫ﻃﻨﺰ ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﻪ از دﻳﻦ را ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ژﺳﺖ ﻧﻴﺎﻳﺸﻲ ﻣﺘﻌﺎدل ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺧﻨﺪه‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﻤﻲ از آراﻣﮕﺎﻫﺶ را ﺑﻴﺮون و ﻧﻴﻢ دﻳﮕﺮ را درون ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‬
‫)ﭼﻘﺪر اﻳﻦ ﻣﺮدان درﺑﺎره دﻳﺪﮔﺎه ﺧﻮد از ﺧﺎﻛﺴﭙﺎري ﺧﻮدﺷﺎن وراﺟﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ(‪ .‬وﻟﻲ‬
‫در ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ دﻓﺎعﻫﺎﻳﺶ از آزادي ﻣﺪﻧﻲ و ﺣﻖ آزادي ﻋﻘﻴﺪه‪ ،‬وﻟﺘﺮ دﻳﺪ ﻛﻪ‬

‫‪1. David‬‬ ‫ﺩﺍﻭﻭﺩ ﭘﻳﺎﻣﺑﺭ ﺑﻧﯽ ﺍﺳﺭﺍﻳﻳﻝ‬

‫‪2. Psalmist‬‬

‫‪٣٢٨‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺟﺰاي ﺑﺪن ﻣﻮﻛﻠﺶ ژان ﻛﺎﻟﺲ‪ ١‬ﺑﺮ روي ﭼﺮخ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﺎ ﭼﻜﺶ ﺧﺮدﺷﺪه و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ دار ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ زﻳﺮا ﻛﻮﺷﺸﻲ »ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﻪاي« ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺬﻫﺐ ﻳﻜﻲ از‬
‫اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ آﻳﻴﻦ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن اﻧﺠﺎم داد‪ .‬زﻧﺪان ﺑﺎﺳﺘﻴﻞ‪ ٢‬ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي ﻧﺠﻴﺐزادهاي‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻟﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻦ را در ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻚ وﻗﺘﻲ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ ﻛﺎﻧﺖ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺎرهﻫﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ دورﺗﺮ ﺷﻮﻳﻢ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻓﺮاد ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﺣﺘﺎ درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه و ﻣﺤﺪود‬
‫ﻛﻴﻬﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻮان ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺧﺪاﺟﻮﻳﺎﻧﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﻬﻦ ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﻛﻪ اﻛﻨﻮن آﻣﻮزهاي ﺳﻮﮔﻠﻲ اﺳﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﺎر ﻣﻌﻨﺎ دﻫﺪ وﻟﻲ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎﻧﺖ ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﻫﺎنﻫﺎي ﻋﻠﻴﺖ را ‪-‬ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ وﺟﻮد ﻳﻜﻲ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد دﻳﮕﺮي واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ -‬ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻫﺎن‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎزﮔﻮﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاﻫﻴﻦ وﺟﻮدي اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻫﺎن وﺟﻮدي را ﺑﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﭘﻨﺪار و ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺎده ﺑﻲاﺛﺮ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﺪا‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻮن ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ درك ﺷﻮد ﻳﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻣﺤﻤﻮل ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﻮد ﭘﺲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ داراي ﻛﻴﻔﻴﺖ وﺟﻮدي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﭘﻨﻠﻮپ ﻟﻴﻮﻟﻲ‪ ٣‬ﺑﺎ ﻛﺘﺎب داﺳﺘﺎن ﻣﻮن ﺗﺎﻳﮕﺮ‪ ۴‬ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻠﭽﻴﻦ ادﺑﻲ ﺑﻮد اﻳﻦ ﭘﺮت و ﭘﻼي ﺳﻨﺘﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ دور اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﭘﻨﻠﻮپ‬
‫دﺧﺘﺮش ﻟﻴﺰا را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ »ﻛﻮدك ﻋﺮوﺳﻜﻲ« ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﺎﻫﻮش‪ ،‬ﺷﻨﺎور در‬
‫ﺗﻴﺮﮔﻲ ﻧﺎ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﻛﻮدﻛﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻟﺒﺮﻳﺰ از ﺗﺨﻴﻞ‪:‬‬

‫»اژدﻫﺎ ﻫﺴﺖ؟« دﺧﺘﺮك ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪» .‬ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﻧﺒﻮده؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ از روي ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻳﺪﻳﻢ روﺷﻦﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دوﺑﺎره ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »وﻟﻲ اﮔﺮ‬

‫‪1. Jean Calas‬‬

‫‪2. Bastille‬‬
‫‪3. Penelope Lively‬‬
‫‪4. Moon Tiger‬‬

‫‪٣٢٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ اژدﻫﺎ دارﻳﻢ‪ «،‬دﺧﺘﺮ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ »ﭘﺲ ﻳﻚ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ اژدﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﭽﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ را از دﻟﻴﻞ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺴﺘﻲﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ١‬ﺣﻔﻆ‬

‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؟ ﺑﺮاي ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺮدن ﺳﺨﻦ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻫﻤﻪ زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺨﺺ در ﺣﺎل رﺷﺪ ﺗﻠﻒ ﻛﻨﻴﻢ ﺳﺨﻦ ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ را ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪» :‬ﻛﺎﻧﺖ اﺛﺒﺎت‬
‫آﻟﻤﺎﻧﻲ‪٢‬‬ ‫ﻛﺮد ﻛﻪ وﺟﻮد ﻳﺎ ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺤﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬او ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﺻﺪﺗﺎ ﺳﻜﻪ ي ﻧﻘﺮه ﺑﺰرگ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻫﻤﮕﻲ داراي ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻤﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺪ ﺗﺎ ﺳﻜﻪ واﻗﻌﻲ‬
‫ﻧﻘﺮه ﺑﺰرگ آﻟﻤﺎﻧﻲ‪ «.‬ﺳﺨﻦ ردﻳﻪ ﻛﺎﻧﺖ را از ﭘﺎﻳﺎن ﺑﻪ آﻏﺎز آوردم‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮردي ﻛﻪ ﻣﻔﺘﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ وﻧﻴﺰ در ﺳﺎل ‪ 975‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1573‬ﻣﻴﻼدي( از ﻣﺮدي ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻣﺎﺗﻮ دي وﻳﻨﺘﻲ‪ ٣‬ﺛﺒﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ اﺻﻮل ﻋﻘﺎﻳﺪ »ﺣﻀﻮر ﺣﻘﻴﻘﻲ« ﻋﻴﺴﺎ را در اﺟﺴﺎم‬
‫ﻣﺴﺨﺮه ﻛﺮده‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ‪» :‬ﭼﺮﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎور داﺷﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ -‬ﻫﻤﻪ اش داﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻮل ﺟﻴﺐﻫﺎﻳﻢ ﺑﺎور دارم‪ «.‬ﻛﺎﻧﺖ ﺧﺒﺮ از ﻧﻴﺎﻛﺎن او در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻋﺎدي‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ او ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﭘﺮارزشﺗﺮ اﺧﻼﻗﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫»اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻖ‪ «۴‬وي ﺑﺎزﺗﺎﺑﻲ از »ﻗﺎﻧﻮن ﻃﻼﻳﻲ« راﺑﻲ ﻫﻴﻠﻞ‪ ۵‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻞ ﻛﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ »ﭼﻨﺎن ﻛﺮداري داﺷﺘﻪ ﺑﺎش ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪ اﻳﻦ ﻛﺮدار را ﺑﺘﻮان داﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻠﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺖ‪ «.‬در اﻳﻦ ﺧﻼﺻﻪ از دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ دو ﺳﻮﻳﻪ و‬
‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺨﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﭼﺮا‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴﺮوي ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ در ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ؟ دﻳﻦ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮﺗﺮ از دﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﺪﻧﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺬاب اﺳﺖ ﻛﻪ در دورهاي از روﺷﻨﮕﺮي در ﺳﺪه ﻫﺠﺪﻫﻢ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺗﻦ از اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرگ ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪه و ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬

‫‪1. Ontology‬‬
‫‪2. Thaler‬‬
‫‪3. Matteo de Vincenti‬‬
‫‪4. Categorical imperative‬‬
‫‪5. Rabbi Hillel‬‬

‫‪٣٣٠‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي آﻧﺎن را ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ و ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﻮده ﻳﺎ ﺑﺎزﮔﻮﻳﻲ اﻳﻦ‬
‫دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎ را ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﻪ اﻧﺠﻤﻨﻲ از ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﺎن ﻫﻤﺪرد ﻣﺤﺪود ﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهﻫﺎي ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻨﻴﺎﻣﻴﻦ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ را‬
‫ﻛﺸﻒ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺻﺪ در ﺻﺪ ﻳﺎوري در ﻛﺸﻒ اﺻﻮل و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ آن‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮقﮔﻴﺮ در ﻣﻴﺎن آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺸﻔﻴﺎت وي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﮔﻮﺷﻤﺎﻟﻲ و ﻛﻴﻔﺮ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺎ آذرﺧﺶﻫﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ از ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ‬
‫ﺑﺮج و ﻣﻨﺎري ﺑﺮﭘﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ را ﺑﺎ ﻏﺮور ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم اﻋﻼم اﺧﺘﺮاﻋﺶ ﺑﺮاي ﻣﺮدم‪ ،‬ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫ﺟﺎي ﺧﺮﺳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮدم‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬

‫اﺑﺰاري ﺑﺮاي اﻳﻤﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ از آﺳﻴﺐ ﺗﻨﺪر و‬
‫آذرﺧﺶ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻴﻮه آن ‪. . .‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ درﺑﺎره ﺟﺰﻳﻴﺎت ﭘﻴﭽﻴﺪهي ﻣﺠﻬﺰﺳﺎزي ﺧﺎﻧﻪ ‪ -‬ﺳﻴﻢ ﺑﺮﻧﺠﻲ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻪ‬
‫ﺑﺎﻓﺘﻨﻲ‪» ،‬ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺴﺖ ﻛﻮﭼﻚ« ‪ -‬ﻣﻲﭘﺮدازد ﻛﻪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺠﺰه ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﻫﻢ ﻧﻮاﻳﻲ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻋﺎﻟﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي‬
‫ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش اﺳﺖ وﻟﻲ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺎ ﻛﻨﺎﻳﻪاي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل آﺷﻜﺎر »ﺳﺮاﻧﺠﺎم«‬
‫ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﻠﻤﻪاي از‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮدش ﺑﺎور داﺷﺘﻪ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺑﺎور ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻛﺮدن‬
‫ﺑﺎرﻳﺘﻌﺎﻟﻲ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮده‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﺳﺎلﻫﺎي ﻓﺮاوان ﮔﻮﺷﻪاي از اﺳﺮار ﺑﺮاﻳﺶ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﮔﺮ ﭘﺮوﻣﺘﺌﻮس‪ ،‬دزد آﺗﺶ ﺧﺪاﻳﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ‬
‫آﺷﻜﺎرﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ درك ﻧﺸﻮد‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻦﻫﺎ ﭘﺮوﻣﺘﺌﻮس در آن روزﻫﺎ ﻫﻨﻮز‬
‫ﻫﻢ ﻫﻮﺷﻴﺎر و ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﺑﻮد‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺟﻮزف ﭘﺮﻳﺴﺘﻠﻲ‪ ،‬ﻳﺎﺑﻨﺪه و ﻛﺎﺷﻒ واﻗﻌﻲ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن در ﺑﻴﺮﻣﻨﮕﺎم ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﻤﺎري از اﻓﺮاد ﺑﻲﺳﺮ و ﭘﺎ‪ ،‬اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺘﮕﺎن ﺗﻮري‪ ١‬ﻛﻪ‬

‫‪1. Tory‬‬

‫‪٣٣١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻧﺪ »ﺑﺮاي دﻳﻦ و ﺷﺎه« در آﺗﺶ ﺳﻮﺧﺖ و ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي اﺳﺘﻮار‬
‫ﻳﻮﻳﻨﺘﺎري ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ آن ﺳﻮي اﻗﻴﺎﻧﻮس اﻃﻠﺲ ﺑﺮده ﺗﺎ ﺑﺎز ﻛﺎر ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫)در اﻳﻦ ﺷﺮح ﺣﺎل ﭼﻴﺰ ﻋﺎﻟﻲ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ :‬ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي‬
‫داﺷﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازه دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﻪ ﺷﻴﻤﻲ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﭘﺮﻳﺴﺘﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻫﻮادار‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺖ اﻧﮕﺎره و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻓﻠﻮژﻳﺴﺘﻮن ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﺣﺎل‬
‫ﻛﺎوش در دوره ﺑﭽﮕﻲ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪(.‬‬
‫ادوارد ﮔﻴﺒﻮن‪ ١‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ درﺑﺎره ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر ﺳﺨﺖ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎب ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺤﻄﺎط و ﺳﻘﻮط اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم‪ ٢‬از اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﻴﺰار و روﮔﺮدان‬
‫ﺷﺪه ﻳﻜﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﺎپﻫﺎي ﻛﺘﺎب را ﺑﺮاي دﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻮم ﻓﺮﺳﺘﺎده و وي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮔﻴﺒﻮن‬
‫ﻫﺸﺪار داد ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ آورد و ﺳﺨﻨﺶ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬در ادﻳﻨﺒﻮرگ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻣﻴﻦ ﻓﺮاﻧﮕﻠﻴﻦ ﻣﻬﻤﺎن ﻫﻴﻮم ﺷﺪه ﺳﭙﺲ ﻫﻴﻮم ﺑﻪ ﭘﺎرﻳﺲ رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ دﺑﻴﺮان‬
‫آﻧﺴﻜﻠﻮﭘﺪي‪ ٣‬دﻳﺪار ﻧﻤﻮد‪ .‬دﺑﻴﺮان ﮔﺎﻫﻲ آﺷﻜﺎرا ﻣﺮدان ﺧﻮدﻧﻤﺎي ﺑﻲدﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ از اﻳﻦ‬
‫ﻣﻬﻤﺎن اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪي ﻣﺤﺘﺎط ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻪاي درﺑﺎره ﻏﺎﻳﺐ ﺑﻮدن ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻧﺒﻮدن ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ ﺳﺮﺧﻮرده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ اﻳﻦ دﺑﻴﺮان ﻛﺘﺎب‬
‫ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن دﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ۴‬وي را ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ دﻫﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭼﺎپ آن‬
‫ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮﺷﺸﺎن ﻣﻲآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﻜﻲ از ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي ﺳﻴﺴﺮو ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻫﻴﻮم ﺧﻮدش )وﻟﻲ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﺼﺎ و‬
‫ﺑﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎري( ﺟﺎي ﻓﻴﻠﻮ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﻮ و ﻣﺪارك ﻧﻮﻳﻦ داراي ﻛﻤﻲ ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫واﻣﻲ از اﺳﭙﻴﻨﻮزا ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺘﺎ در آن روزﮔﺎر ﻫﻨﻮز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﺶ از دﺳﺖ دوم‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ -‬ﻫﻴﻮم ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻄﻠﻖ و‬
‫ﻣﻮﺟﻮدي واﻻ ﺣﺎﺿﺮ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ در واﻗﻊ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ زﻳﺮا ﭼﻨﻴﻦ‬
‫وﺟﻮدي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ داراي ﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ آن را ﺧﺮد ﻳﺎ ﺧﻮاﺳﺖ و اراده ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1. Edward Gibbon‬‬

‫‪2. Decline and Fall of the Roman Empire‬‬
‫‪3. Encyclopedic‬‬
‫‪4. Dialogue Concerning Natural Religion‬‬

‫‪٣٣٢‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ اﮔﺮ »او« ﺗﺼﺎدﻓﻲ داراي ﭼﻨﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ اﭘﻴﻜﻮر‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﺮ ﭘﺎ اﺳﺖ‪:‬‬

‫آﻳﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺟﻠﻮ ﺷﺮ و ﺑﺪي را ﺑﮕﻴﺮد وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ؟ ﭘﺲ ﻗﺎدرﻣﺘﻌﺎل‬

‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ و ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ؟ ﭘﺲ ﺑﺪﺧﻮاه و ﺑﺪﺟﻨﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ و‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ؟ ﭘﺲ اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺪي و ﺷﺮ از ﻛﺠﺎﺳﺖ؟‬

‫ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ راه ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮي از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎدﺷﻮاري ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﻎ اوﻛﺎم‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻮچ و ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ ﺑﻪ او‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﺑﺎورﻣﻨﺪ ﻛﺎر ﻧﺎﻣﻤﻜﻨﻲ را‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ و روﺷﻨﮕﺮي ﭘﻴﺮاﻣﻮن اراده ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن در اﺻﻞ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻴﻬﻮده را ﺑﻪ دوش ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﺧﻄﺎﻳﻲ رخ داده و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻛﺠﺎﻳﻴﻢ و ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺧﺮد ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻨﻬﺎ داراﻳﻲ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ ﻛﺎر زﻧﻴﻢ‪) .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪ -‬اﻳﻦ‬
‫ﺟﺎﻧﺪاران از ﻛﺠﺎ آﻣﺪهاﻧﺪ؟‪ -‬ﻫﻴﻮم ﺑﺎ ﭘﻴﺶدﺳﺘﻲ ﺑﻪ داروﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ ﻫﺮ آﻳﻨﻪ‬
‫آنﻫﺎ ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ :‬ﺟﺎﻧﺪار ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﺟﺎﻧﺪار ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﻣﻴﺮد‪ (.‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﻴﺴﺮو ﻣﻴﺎن ﻛﻠﻴﻨﺲ ﺧﺪا اﻧﮕﺎر و ﻓﻴﻠﻮي ﺷﻚﮔﺮا راﻫﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﻴﻮم ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎزي اﻳﻤﻦ ﺑﻮده ﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﭘﺪﻳﺪاري‬
‫ﺟﺬاب ﺧﺪااﻧﮕﺎري در دوره ﭘﻴﺶ از داروﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﺗﻮﻣﺎس ﭘﻴﻦ ﺑﺰرگ‪ ،‬دوﺳﺖ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ و ﺟﻔﺮﺳﻮن اﺗﻬﺎم ﺑﻴﺨﺪاﻳﻲ را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﺮﺳﻲ از دﻋﻮت ﺑﻪ آن ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ او ﻛﻤﺮﺑﺴﺘﻪ ﺗﺎ ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎ و وﺣﺸﺖ‬
‫ﺗﻮرات‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ اﻧﺠﻴﻞ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺧﺪا آﺷﻜﺎر‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻫﻴﭻ اﻳﺰد ﮔﺮان و ﭘﺎﻛﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬرد ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖﻫﺎ و‬
‫ﺣﻤﺎﻗﺖﻫﺎي ﺑﺮ دوﺷﺶ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﻋﺼﺮ ﺧﺮد‪ ١‬ﭘﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﮔﺮ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﺑﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ آﺷﻜﺎرا آﻏﺎز ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﺮ دﻳﻦﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻤﻨﺪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﺮدم ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1. Age of Reason‬‬

‫‪٣٣٣‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬دوﺳﺘﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻴﻦ و ﻫﻢ ﻋﺼﺮان او‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻛﻤﻲ اﻟﻬﺎم‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻫﺎﻧﻮور ﻏﺎﺻﺐ و دﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻧﮕﻠﻴﻜﺎن آﻧﺎن اﻋﻼم‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺮده‪ ،‬ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﺑﻪ دﺳﺘﺎوردي ﺑﻲﻫﻤﺘﺎ و ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﻚ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ و ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاه ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﺷﺎرهي ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻜﺮده و ﺗﻨﻬﺎ اﺷﺎره‬
‫ﺑﻪ دﻳﻦ ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺟﺪاﻳﻲ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ آن از دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﻪي ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬاران‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﻦ ﺑﺪون ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدن آﺧﻮﻧﺪي ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﺎﻟﻴﻦ ﺟﺎن داده ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫اوﺑﺎﺷﺎن ﻣﺘﺪﻳﻦ در ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي آﺧﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻋﻴﺴﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫رﺳﺘﮕﺎر ﻛﻨﻨﺪه ﭘﻴﻦ را ﺑﻪ ﺳﺘﻮه آوردﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻮم ﻫﻤﻪ اﻳﻦ دل‬
‫ﺧﻮﺷﻜﻨﻚﻫﺎ را رد ﻛﺮده و ﺧﺎﻃﺮه او ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﻧﻨﮕﻴﻦ آﺷﺘﻲ ﺑﺎ دﻳﻦ در دم‬
‫آﺧﺮ دوام آورد‪) .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﭼﻨﻴﻦ »ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ و ﺗﻮﺑﻪﻫﺎﻳﻲ« آن ﻫﻢ‬
‫در دم آﺧﺮ و در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺳﺨﻨﺎن ﻓﺮاوان ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻋﺘﻘﺎدات ﻧﺎدرﺳﺖ دﻳﻨﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺟﺎي ﺧﻮد دارد‪(.‬‬
‫ﭼﺎرﻟﺰ داروﻳﻦ در زﻣﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻴﻦ و ﺟﻔﺮﺳﻮن زاده ﺷﺪه و ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي وي ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﺻﻠﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن و ﺟﺎﻧﻮران و دﻳﮕﺮ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫آنﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺮزﻫﺎي ﻧﺎداﻧﻲ را در ﻫﻢ ﺷﻜﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﺘﺎ داروﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻔﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﮔﻴﺎهﺷﻨﺎس و ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﻴﻌﻲدان آﻏﺎز ﻧﻤﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺎور داﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﻨﺶﻫﺎي وي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ روﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ در ﺗﺮاز ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﺎ دﻳﻦ »ﺳﺎزﮔﺎر« ﺳﺎزد‪ .‬او ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ادوارد ﮔﻴﺒﻮن ﭼﺸﻢﺑﻪراه ﻛﺸﻤﻜﺶ و ﻗﻴﻞ‬
‫و ﻗﺎل ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻮده و )ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺶ از ﮔﻴﺒﻮن( ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي اﻳﻤﻦﺳﺎزي و ﭘﺪاﻓﻨﺪي‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﭘﻴﺶ از اﻧﺘﺸﺎر ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﻞ و ﭼﻞﻫﺎي »ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي« اﻣﺮوزي‬
‫دﻋﻮاﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬داروﻳﻦ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ‬
‫ﻓﺮﮔﺸﺖ ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺷﺪه و ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﭼﺮا اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫ﺧﺪا ﻓﺮاﺗﺮ از اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؟ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﺸﻒ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ »ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻨﺪار ﻣﺎ را از آﻓﺮﻳﺪﮔﺎري ﻋﻠﻴﻢ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ «.‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ داروﻳﻦ در ﭘﻨﺪار‬

‫‪٣٣٤‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪ وﻟﻲ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﮔﺰﻳﻨﺶ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﭼﻮن »اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﻗﺘﻞ« ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮ آوازه و ﺣﺮﻣﺖ او ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺎزﮔﺎري دﻳﮕﺮي در ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻧﺎﭼﺎر ادﻋﺎ‬
‫و اﻋﺘﺮاﻓﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎكﺗﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ادﻋﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد و ﻧﺒﻮد ﻋﻠﺖاﻟﻌﻠﻞ ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺰرگ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن ﺳﺎزي ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻛﻬﻦ رﻣﺰﻧﻮﻳﺴﻲ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎآﺷﻜﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﺎپ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ‪ ١‬ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ .‬اﺻﻄﻼح »ﻓﺮﮔﺸﺖ« در‬
‫اﻳﻦ ﭼﺎپ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﭘﺪﻳﺪار ﻧﻤﻲﺷﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ واژه »آﻓﺮﻳﻨﺶ« ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ داروﻳﻦ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﻓﺘﺮﭼﻪ ﻳﺎدداﺷﺖ در ﺳﺎل‬
‫‪ 1216‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 1837‬ﻣﻴﻼدي( آﻳﻨﺪهﻧﮕﺮاﻧﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺘﺎب را دﮔﺮدﻳﺴﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ‪ ٢‬ﻧﺎم‬
‫ﻧﻬﺎده ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ زﺑﺎن ﺷﻴﻤﻲ ﻛﻬﻦ را در ﻧﮕﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ (.‬ﺑﺮگ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﺘﺎب ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه داراي ﺣﺎﺷﻴﻪاي ﻣﻌﻨﺎدار اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ ﺑﻴﻜﻦ ﮔﺮانﻗﺪر ﺑﻮده و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن و ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﺑﻠﻜﻪ‬
‫»ﻛﺘﺎب« او را ﻧﻴﺰ ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬داروﻳﻦ در ﻛﺘﺎب ﻧﻴﺎي اﻧﺴﺎن‪ ٣‬ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺴﺘﺎر و ﻣﻮﺿﻮع را ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ وﻳﺮاﻳﺶﻫﺎي‬
‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي از ﺳﻮي ﻫﻤﺴﺮ ﻓﺪاﻛﺎر و دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲ ﺧﻮﻳﺶ اﻣﺎ‪ ۴‬ﺗﻦ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ در‬
‫اﺗﻮﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﺷﻤﺎري از ﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎريﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫دوﺳﺘﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي »ﻧﺪاﻧﻢﮔﺮاﻳﻲ« داروﻳﻦ ﻫﻢ‬
‫در ﻛﺎرش و ﻫﻢ در زﻧﺪﮔﻲ وي ﻗﺎﺑﻞﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ‪ :‬داغﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫آﻣﻮزهﻫﺎي ﻛﻴﻔﺮ و ﻋﺬاب اﺑﺪي ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﺧﺪاي رﺣﻤﺎن و رﺣﻴﻤﻲ ﻫﻢ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ آنﻫﺎ را از دل ﺑﺰداﻳﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل او ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺼﻮرﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﮔﻴﺘﻲ ﻣﺠﺬوب ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﺨﺼﻲ اﻓﺮاد ﺑﻮده و آﻣﺎده ﻧﻔﺲ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﺎ‬
‫اﻳﻤﺎن را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮده ﻳﺎ وﻳﺮان ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺎري اﻳﻦ دﻗﺖ داﻧﺸﻴﻚ ﻛﺎر او را ﺑﻴﺸﺘﺮ‬

‫‪1. The Origin of Species‬‬ ‫ﻣﻧﺷﺄ ﺍﻧﻭﺍﻉ‬

‫‪2. The Transmutation of Species‬‬
‫‪3. The Descent of Man‬‬
‫‪4. Emma‬‬

‫‪٣٣٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ارزﺷﻤﻨﺪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮده و او را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻫﻢ رده ﺷﺪن ﺑﺎ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺳﺎﺧﺖ زﻳﺮا ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از‬
‫ﻫﻴﭻ ﻗﺼﺪي و ﻧﻴﺘﻲ ﻣﮕﺮ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﻗﺼﺪ او داراي ﺗﻮﻗﻌﻲ‬
‫دروﻏﻴﻦ و ﺑﻲﺟﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﮋواك ﻫﻤﺎن ﺷﻌﺎر ﺑﺮاي ﺷﻜﻮه‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺪا ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ داروﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ از ﺳﻮي ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺤﻲ‬
‫ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﻣﻮرد ﭘﺮﺧﺎش ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻲ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ‬
‫ﭘﺮﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺰرگ و درﺳﺘﻜﺎر دزدﻛﻲ ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻤﻲ ﻃﻮل‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺗﺎ روﺷﻦ ﮔﺮدد ﻛﻼﻫﺒﺮداري رﻗﺖاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺲ ﻣﻲﻛﺮده ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ داروﻳﻦ ﻛﺎري ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ و ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺗﻬﺎم دزدي ادﺑﻲ و داﻧﺸﻴﻚ ﺑﻪ ﺟﻨﺎب اﻳﺰاك ﻧﻴﻮﺗﻮن زده ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻛﺎﻣﻞ دارد ﮔﻨﺎهﻛﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﻲ دﻓﺎﻋﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ‪ -‬ﻛﻪ در ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﺗﺮي »اﻳﺴﺘﺎدن روي ﺷﺎﻧﻪ ﻏﻮلﻫﺎ« را داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﺮاف در دﻫﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ ﭼﻨﺪان ﺑﺰرگﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه و ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﭗ ﺗﺎﭘﻲ ﺳﺎده ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ و ﻛﺎرﻫﺎي آﻧﺎﻛﺴﺎﮔﻮرس‬
‫و اراﺳﻤﻮس‪ ،‬اﭘﻴﻜﻮر و وﻳﺘﮕﻨﺸﺘﺎﻳﻦ آﺷﻨﺎ ﺷﻮم‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي زﻣﺎن ﻣﻦ ﺧﻮاﻧﺪن در‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﻮر ﺷﻤﻊ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮد ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﻳﺎ دﺷﻮاريﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻓﻜﺮان در دورهﻫﺎ ﻳﺎ ﺟﻮاﻣﻊ دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﮕﺮ )ﻣﮕﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﻦ‬
‫ﮔﺎﻫﻲ زﻧﮓ ﺷﺪه و آواي ﺧﺸﻦ و دورﮔﻪ را ﻣﻲﺷﻨﻮم ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬ﺟﻬﻨﻢ ﻳﺎ ﻫﺮ دو‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﻨﺪ( ﺗﺮس ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري آزارم ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻴﺰي ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺎﻳﻪ از‬
‫ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﻼﻳﻲ ﺑﺪﺗﺮ ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮادهام ﺷﻮد ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻢ از ﺳﻮي‬
‫ﻛﻼﻫﺒﺮداران ﻳﺎ ﺷﻴﺎدان ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺳﻴﺎه ﺷﺪه و در ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ دردﻧﺎك ﻣﻴﺎﻧﻪ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻳﺎ‬
‫ﻣﺮگ ﺑﺎ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﻤﺎﻧﻢ‪ .‬ﻣﻦ از آزادي و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ داﻧﺸﻲ ﺑﺮﺧﻮردارم ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﮕﺎمﻫﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز زﻣﺎن‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬

‫‪٣٣٦‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻛﻤﻜﻲ ﻛﻨﻢ وﻟﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻏﻮلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ آنﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪام و‬

‫ﻏﻮلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪﻫﺎي آنﻫﺎ آﺷﻴﺎﻧﻪ دارم ﻫﻤﮕﻲ ﻛﻤﻲ ﺿﻌﻒ در ﻣﻔﺼﻞﻫﺎي ﺣﻴﺎﺗﻲ‬
‫و ﺷﺪﻳﺪ )و ﻓﻘﻴﺮ( ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ زاﻧﻮ دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻋﻀﻮ از دﺳﺘﻪي ﻏﻮلﻫﺎ و ﻧﻮاﺑﻎ ﺑﻪ‬
‫راﺳﺘﻲ ﺑﺪون ﺗﺮس ﻇﺎﻫﺮي ﻳﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺴﻴﺎري آن ﭼﻪ در دل داﺷﺘﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ ﺟﺎ آﻟﺒﺮت اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ را ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﻮءﺗﻔﺎﻫﻢﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري‬
‫درﺑﺎره او وﺟﻮد دارد‪ .‬او ﻧﺸﺎن ﻳﻚ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دردﺳﺮ ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺎزه ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﺑﺎزﮔﻮﻳﻲﻫﺎ ﺑﺪ‪:‬‬

‫آن ﭼﻪ درﺑﺎره اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻦ ﺧﻮاﻧﺪهاﻳﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ دروغ اﺳﺖ‪،‬‬

‫دروﻏﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎﻣﺎﻧﻤﻨﺪ و ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺧﺪاي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻫﻴﭻﮔﺎه ﺑﻲاﻋﺘﻘﺎدي ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺳﺨﻨﻲ رك‬
‫و راﺳﺖ اﻧﻜﺎر ﻧﻜﺮدهام‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻴﺰي در ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را دﻳﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺑﻴﻜﺮان ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻬﺎن ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺶ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻌﺪ ﭘﺮﺳﺸﻲ دﻳﮕﺮي را ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺨﻲ داد ﻛﻪ‪:‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻴﺮا ﺑﻮدن اﻓﺮاد ﺑﺎور ﻧﺪارم و اﺧﻼق را ﺗﻨﻬﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻧﺎب و ﺧﺎﻟﺺ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺪون وﺟﻮد ﻓﺮا اﻧﺴﺎﻧﻲ در وراي آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآورم‪.‬‬

‫اﻳﻦ واژهﻫﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از روان ﻳﺎ آﻣﺪه از زﺑﺎن ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي دﻗﺖ و‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺷﻚﻫﺎ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺑﻠﻨﺪآوازه و ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮده و ﻛﺴﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﭼﺮﺧﺶ‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻧﺒﻮﻏﺶ‪ ،‬ﻧﮕﺮه و ﺗﺌﻮري را آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در دﺳﺘﺎن ﻧﺎدرﺳﺘﻲ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﺑﻠﻜﻪ ﻛﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ آن را از ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬وي ﺑﺨﺸﻲ ﺑﺰرگ از زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺎم‬

‫‪٣٣٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫روﺷﻦاﻧﺪﻳﺸﻲ و اﻧﺴﺎنﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻪ رد و اﻧﻜﺎر ژرف ﻧﻘﺶ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺬاب اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ‪.‬‬

‫آﺷﻜﺎرا ﻳﻬﻮدي ﺑﻮدن و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن ﻫﻢ ﭼﻮن ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻬﻤﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ و‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻳﻦ آزار ﺷﺪن وي آن ﭼﻪ از اﺧﻼق ﻳﻬﻮدﻳﺖ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و‬
‫اﺳﻄﻮرهﻫﺎ ﺑﺮﺑﺮي ﭘﻨﺞ ﻛﺘﺎب ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻮرات را دور رﻳﺨﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﮔﺮﻳﻪ و زاري راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻳﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻫﻨﮓ و ﻗﺼﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪،‬‬
‫دﻟﻴﻞﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﺑﻮدن از او دارﻳﻢ‪) .‬اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دودﻟﻲ و‬
‫دﻟﻬﺮهﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺰم داﺷﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ رﻳﻴﺲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري ﻛﺸﻮر اﺳﺮاﻳﻴﻞ را رد ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش وي ﺧﻴﺎل دﻳﻮﻳﺪ ﺑﻦ ﮔﻮرﻳﻦ را‬
‫راﺣﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻟﻮاﭘﺴﻲ از ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﺪ »ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻴﻢ اﮔﺮ اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ »ﺑﻠﻪ«‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ؟«(‬
‫ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﻛﻪ وﻳﻜﺘﻮرﻳﺎ ﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪه در ﺟﺎﻣﻪ ﺳﻮﮔﻮاري ﺑﺮاي ﻣﺮگ ﺷﻮﻫﺮ از‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭼﺎﻟﺶ در ﺑﻮدن ﺧﺪا ﺑﻴﺎورد‪.‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻣﻴﻦ دﻳﺰراﺋﻴﻠﻲ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﻠﻜﻪ ‪-‬ﺧﺎﻧﻤﻲ ﻛﻪ دﻳﺰراﺋﻴﻠﻲ او را »ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮي‬
‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن« ﺳﺎﺧﺖ ‪ -‬درﻧﮓ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻤﻮده و ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ »ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮ‪ «.‬ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﻧﺎﺑﻐﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻏﻴﺮﻣﻌﻨﻮي و دﻧﻴﻮي ﭼﻨﻴﻦ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﻘﺎي ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﭼﺴﺒﻴﺪن‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ و ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﺎﻳﺶ آنﻫﺎ ﺑﻪ رواﻳﺖﻫﺎ و ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻧﺎﭘﻴﺪا و ﻧﺎﻣﺮﻳﻲ در ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ دﻳﺰراﺋﻴﻠﻲ ﻧﮕﺮ ﺧﻮﻳﺶ را در ﻛﺶ و ﻗﻮس‬
‫روزﮔﺎر دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ وي در دل ﻣﺮدم ﻳﻬﻮدي دو ﺟﻮر دﻟﻬﺮه‬
‫و ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ و آﺷﻜﺎرﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮي ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ در‬
‫ﮔﺘﻮﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣﺮاﺟﻊ ﻧﺎدان و ﺑﻲرﺣﻢ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ و ﺿﺒﻂ ﺷﺪه و ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺟﺰﻳﻴﺎت از ﻃﺮف ﻣﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻲ دوم ﻋﻤﻠﻲ ﺧﻮدﻛﺮده و ﺧﻮدﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن‬
‫ﺑﻨﺎﭘﺎرت ﺑﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪﻫﺎ و ﺷﺮطﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺒﻌﻴﺾﻫﺎي ﺑﺮ ﺿﺪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪) .‬او ﺷﺎﻳﺪ اﻣﻴﺪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺎﻟﻲ آنﻫﺎ داﺷﺘﻪ وﮔﺮﻧﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي‬
‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ (.‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ارﺗﺶ وي ﺑﻪ روﺳﻴﻪ ﺗﺎﺧﺖ راﺑﻲﻫﺎي ﻳﻬﻮدي ﺑﻪ‬

‫‪٣٣٨‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫ﭘﻴﺮوان ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺰار ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﺗﺰار ﺑﻪ آنﻫﺎ‬
‫ﺗﻬﻤﺖ زده‪ ،‬ﺷﻼق زده و ﻣﺎل آنﻫﺎ را ﺑﺎﻻ ﻛﺸﻴﺪه و ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫راﺑﻲﻫﺎ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺴﺘﺒﺪ دﺷﻤﻦ ﻳﻬﻮد ﺣﺘﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﻳﻚ ذره از آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ‬
‫ﻏﻴﺮاﻟﻬﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﻬﻢ ﺑﻮدن و ﻣﻬﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ‪ ،‬اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ و ﻣﻼلاﻧﮕﻴﺰ ﻛﻨﺸﺖ آﻣﺴﺘﺮدام اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ در ﻛﺸﻮري ﺑﻪ آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ‬
‫و ﻣﺪاراي ﻫﻠﻨﺪ ﺳﺮدﻣﺪاران و ﻣﻬﺘﺮان ﺑﻪ ﺟﺎي روا و ﻣﺠﺎز داﻧﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫آزادي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﻛﺸﻮر ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺿﺪ ﻳﻬﻮد و دﻳﮕﺮ ﺗﺎرﻳﻚ‬
‫اﻧﺪيﺷﺎن ﻣﺘﺤﺪ و ﻫﻤﻨﻮا ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم دﻳﻮارﻫﺎي ﮔﺘﻮﻫﺎ ﻓﺮورﻳﺨﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺳﺎﻛﻨﺎن را از‬
‫راﺑﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ »ﻛﺎﻓﺮان« آزاد ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ﭘﻲ اﻳﻦ روﻳﺪاد ﻣﻮج ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ در دورهاي دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻲ ﻛﺎره و ﺑﻲارزش‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺳﻬﻤﻲ ﺑﺰرﮔﻲ در ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺶ‪ ،‬ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻫﻨﺮ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﮋواكﻫﺎي آن ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺲ اﺳﺖ ﺗﺎ از ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ﻓﺮوﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻓﻜﺎ‪ ١‬و اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﺰاك ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬آرﺗﻮر ﻛﺴﺘﻠﺮ‪ ،‬ﺑﻴﻠﻲ واﻳﻠﺪر‪ ،‬ﻟﻨﻲ ﺑﺮوس‪ ،‬ﺳﺎﺋﻮل‬
‫ﺑﻠﻮ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻴﭗ راث‪ ،‬ﺟﻮزف ﻫﻠﺮ‪ ٢‬و اﻓﺮاد ﺑﻲﺷﻤﺎر دﻳﮕﺮي ﻧﺎم ﺑﺮد ﻛﻪ ﻓﺮآورده اﻳﻦ آزادي‬
‫دوﺳﻮﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ از روز دلﺧﺮاش و ﺟﺎن ﮔﺬار در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﺎم ﺑﺒﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ روزي اﺷﺎره ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ﻣﻼلاﻧﮕﻴﺰ و رﻧﺞآوري ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم »ﺣﻨﻮﻛﺎ‪ «٣‬ﻧﺎم ﺑﺮده ﺷﺪه و ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ از ﻳﻬﻮد دزدي ادﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﺪون ﺷﺮم و ﺑﺎ ﭼﺸﻢﺳﻔﻴﺪي از‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن وام ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ اﺳﻔﻨﺎك ﻛﻪ ﺟﺸﻨﻮارهاي ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ »ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ«‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎزه ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ اﻟﺤﺎﻗﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻮزاﻧﺪن ﻫﻴﺰم و راج‬
‫و داروش ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﻴﺪه و از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻛﺎﻓﺮان ﻧﻮرﺗﻠﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎم اﻧﻘﻼب زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎ‬

‫‪1. Marx, Freud, Kafka‬‬

‫‪2. Isaac Babel, Arthur Koestler, Billy Wilder, Lenny Bruce, Saul Bellow, Philip Roth, Joseph‬‬
‫‪Heller‬‬
‫‪3. Hannukah‬‬

‫‪٣٣٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭘﺮﺗﻮاﻓﺸﺎﻧﻲ ﺷﻔﻖ ﻗﻄﺒﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اﻳﻦ ﻧﻬﺎﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫»ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﮕﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ «١‬ﻣﺒﺘﺬل ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ در ﺳﺎل ‪ 165‬ﭘﻴﺶ‬
‫از ﻣﻴﻼد ﻣﻮﺿﻮع ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﮕﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ دوردﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻬﻮدا ﻣﻜﺎﺑﻲ را ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺴﺎﺧﺖ ﺗﺎ‬
‫دوﺑﺎره ﻣﻌﺒﺪ اورﺷﻠﻴﻢ را ﺗﻘﺪس ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﺗﺎرﻳﺨﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻧﺮم ﺧﻮ ﺣﻨﻮﻛﺎ اﻛﻨﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﻬﻮده ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻜﺎﺑﻲﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬار دودﻣﺎن‬
‫ﺣﺴﻤﻮﻧﻲ‪ ٢‬ﺑﻮده ﺑﻪ زور ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﻲ ﻣﻮﺳﺎﻳﻲ را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه و آن را ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﭘﻠﺴﺘﻴﻦ‪) ٣‬ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ( و ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺟﺬب ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ۴‬ﺷﺪه‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﮕﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ واﻗﻌﻲ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﻧﺎﺧﻮش و دﻟﺰده از »ﻗﺎﻧﻮن«‪،‬‬
‫ﺳﺴﺖ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺧﺘﻨﻪ‪ ،‬دﻟﺒﺴﺘﻪي ادﺑﻴﺎت ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺟﺴﻤﻲ و ذﻫﻨﻲ‬
‫ﺟﻴﻤﻮﻧﺰﻳﻮم‪ ۵‬ﻳﺎ آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎي ورزﺷﻲ و ﺳﺎزﮔﺎرﺗﺮ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺸﺶ‬
‫ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي آﺗﻨﻲﻫﺎ را ﺣﺲ ﻛﺮده ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه روم و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮات دوران‬
‫اﺳﻜﻨﺪر و ﺑﻲﺗﺎب از ﺗﺮس ﺑﺰرگ و ﺧﺮاﻓﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﭘﻨﺞ ﻛﺘﺎب ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻮرات ﺑﺎﻧﻲ آن ﺑﻮد‪.‬‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺮاي ﻫﻮاداران ﻣﻌﺒﺪ ﻛﻬﻦ زﻳﺎدي ﺟﻬﺎن وﻃﻨﻲ ﺑﻪ ﻧﮕﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪﻧﺪ‪ -‬و‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه زﺋﻮس در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎهﻫﺎي دود‬
‫زده و ﺧﻮنآﻟﻮد ﺑﺮاي ﺧﺸﻨﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺪاﻳﻲ ﻏﻀﺐآﻟﻮد ﺑﻮده ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﻬﻤﺖ زدن ﺑﻪ‬
‫آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻛﺒﻮﺗﺮ دو ﺑﺮﺟﻪ« آﺳﺎن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﭘﺪر ﻳﻬﻮدا ﻣﻜﺎﺑﻲ‬
‫دﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه ﻛﻬﻦ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻧﺬر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي در ﻛﺸﺘﻦ وي درﻧﮓ ﻧﻜﺮد‪ .‬در ﻃﻮل ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از »اﻧﻘﻼب« ﻣﻜﺎﺑﻲ ﺷﻤﺎر‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺟﺬب ﺷﺪه ﻛﺸﺘﺎر ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﺎ زور ﺧﺘﻨﻪ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻫﻢ ﺧﺘﻨﻪ ﺷﺪه و ﻫﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪﻧﺪ و زﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ آن ﺳﻮي‬
‫ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﺣﺘﺎ رﻧﺞﻫﺎ و آﺳﻴﺐﻫﺎي ﺑﺪﺗﺮي دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن روﻣﻲﻫﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﻜﺎﺑﻲﻫﺎي ﻣﺘﻌﺼﺐ و ﺧﺸﻦ را ﺑﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻛﻮﺗﻪﻓﻜﺮ و ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﻪ‬

‫‪1. Multiculturalism‬‬
‫‪2. Hasmonean dynasty‬‬
‫‪3. Palestine‬‬ ‫ﻓﻠﺳﻁﻳﻥ ﺳﺎﺑﻖ‬
‫‪4. Hellenism‬‬
‫‪5. Gymnasium‬‬

‫‪٣٤٠‬‬
 ‫اﺳﺘﻮاري ﺧﺮد‬

‫در ﺗﻮﮔﺎﻫﺎي‪ ١‬ﻳﺎ ﺟﺎﻣﻪﻫﺎي رﺳﻤﻲ ﺧﻮﻳﺶ در ﻧﻮرﻫﺎي ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪاي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎﻳﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺮاي ﺗﺒﺎﻧﻲ و ﮔﺎوﺑﻨﺪي ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻴﺎن ﻛﻬﻦ ﺟﺎﻣﮕﺎن ﺧﺸﻜﻪ ﻣﻘﺪس ﺳﻦ‬
‫ﻫﺪرﻳﻦ‪ ٢‬و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﭼﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺗﺄﺳﻒآور ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‬
‫)ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻳﻚ ﺑﺪﻋﺖﮔﺬاري در ﻳﻬﻮد اﺳﺖ( ﺧﺘﻢ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﺟﺒﺎر ﺳﺒﺐ ﺑﻪ ﭘﺎ ﺷﺪن‬
‫اﺳﻼم ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ دﻳﺪﮔﺎه ﻛﻠﻲ را ﮔﺴﺘﺮده ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻗﺖ و ﺧﻮدﻣﺪاري ﻓﺮاواﻧﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن آﺗﻦ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎره و ﺟﺪا از ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﺴﻞﻛﻨﻨﺪه ﺣﺎﻣﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻮده و ﻣﻜﺘﺐﻫﺎي‬
‫ﻛﻬﻦ و ﻓﺮزاﻧﮕﻲ آنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫روزي در دﻓﺘﺮ ﻛﻨﺸﺖ ﻣﺮﺣﻮم راﺑﻲ ﻣﻴﺮ ﻛﺎﻫﺎن‪ ٣‬ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻲرﺣﻢ و ﻋﻮامﻓﺮﻳﺐ از‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎنﻫﺎي دﻛﺘﺮ ﺑﺎروخ ﮔﻠﺪﺷﺘﺎﻳﻦ‪ ۴‬دﻳﻮاﻧﻪ و دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪﮔﺎن اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﻲرﺣﻢ‬
‫اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﻛﻤﭙﻴﻦ ﻛﺎﻫﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ ازدواج ﺑﺎ ﻏﻴﺮﻳﻬﻮدﻳﺎن و اﺧﺮاج ﻫﻤﻪ ﻏﻴﺮ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن از ﭘﻠﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮاي وي ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﻳﻴﻞ و ﻳﻬﻮدﻳﺎن در دﻳﮕﺮ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ او را ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻮرﻧﺒﺮگ‪ ۵‬در آﻟﻤﺎن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺎن در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﻲ درﺑﺎره اﺧﺮاج ﻏﻴﺮﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻧﺎﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻋﺮﺑﻲ اﮔﺮ ﺑﺎ آزﻣﻮن ﺳﺨﺖ ﻫﻼﺧﺎ‪ ۶‬ﻳﻬﻮدي‬
‫ﺷﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻤﺎﻧﺪ )در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺟﻮر ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﺘﻠﺮ اﺟﺎزه ﻣﻲداد( وﻟﻲ ﺳﭙﺲ‬
‫ﻧﺎﻻن و ﺧﺴﺘﻪ از دﺳﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻳﻬﻮدي ﺗﻨﻬﺎ آﻧﺎن را وﻟﮕﺮدان »ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺷﺪه« ﺧﻮاﻧﺪه و‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ آﻧﺎن را از ﺳﺮ ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﻨﺪ‪] .‬ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ ﻟﻌﻨﺖ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ارﺗﺪﻛﺲ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺎﻓﺮ ﻳﺎ ﻣﺮﺗﺪ آﭘﻴﻜﻮرس‪ ٧‬ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي »ﭘﻴﺮوان اﭘﻴﻜﻮر« اﺳﺖ‪ [.‬از اﻳﻦﻫﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﺎﻫﺎن در اﺣﺴﺎس ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮﻳﺶ درﺳﺖ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻌﺼﺐ وي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭼﻨﺪاﻧﻲ‬

‫‪1. Togas‬‬
‫‪2. Sanhedrin‬‬
‫‪3. Rabbi Meir Kahane‬‬
‫‪4. Baruch Goldstein‬‬
‫‪5. Nuremberg‬‬
‫‪6. Halacha‬‬
‫‪7. Apikoros‬‬

‫‪٣٤١‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺎ »ﻧﮋاد« ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ آن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ »دﻳﻦ« ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺣﺴﺎس اﻳﻦ ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ‬
‫زﻳﺎنآور‪ ،‬دﻟﻮاﭘﺴﻲ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎن ﺑﺎﺷﻜﻮه و روﺷﻨﻲ ﺣﺲ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﺎ ﻛﺎﺑﻮسﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ و ﺳﻴﺎه ﭘﺪران ﻏﻤﮕﻴﻦ و ﭘﺎرﺳﺎي وي از دﺳﺖ داده ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎن‬
‫ﻛﺎچ‪١‬‬ ‫ﺑﻮي ﮔﻨﺪ ﻛﻠﻮﻳﻦ و ﺗﻮرﻛﻤﺎدا و ﺑﻦ ﻻدن از ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﮔﻮژﭘﺸﺖ و ﺳﺮدي ﻛﻪ ﺣﺰب‬
‫ﻛﻮدن وي ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ از ﻗﺎﻧﻮن روز ﺷﻨﺒﻪ و ﺗﻤﺎسﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎ ﮔﺸﺖ ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺎرهاي از ﺷﻴﻞﻫﺎي ﺑﺮوﮔﺮس‪ ،٢‬اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ‬
‫زﻫﺮآﮔﻴﻦ در ﮔﺬﺷﺘﻪاي دور ﭘﻴﺶ از آن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي آﻟﻮده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺮ رﺷﺪ‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻲ ﺑﺎ دياناي )‪ (DNA‬آﺷﻐﺎل و ﻛﺜﻴﻒاش‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ رﻫﺎ ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻤﻴﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻨﻮز ﻣﺎ ﺳﺎﻛﻦ ﺳﺎﻳﻪﻫﺎي ﻛﺸﻨﺪه و زﻳﺎن ﺑﺨﺶ آن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎي ﻛﻢ ﺳﻦ ﻳﻬﻮدي ﺣﻨﻮﻛﺎ را ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﺮاي اﺣﺴﺎس ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎﻧﺪن از‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪي ﻣﺰﺧﺮف ﺑﻴﺖﻟﺤﻢ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﭘﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪا از ﻣﻜﻪ و‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1. Kach Party‬‬

‫‪2. Burgess shale‬‬

‫‪٣٤٢‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻧﻮزدﻫﻢ‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺨﻦ‪:‬‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ ﻧﻮﻳﻦ و‬

‫ﺗﺎزه‬

‫»ارزش اﺻﻠﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ داراﻳﻲ ﺣﺪﺳﻲ ﻳﺎ واﻗﻌﻲ او از ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮآورد ﻧﻤﻲﺷﻮد‬

‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻛﻮﺷﺶ و ﺗﻜﺎﭘﻮي ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮآورد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻃﻠﺐ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ‬
‫آن ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي و ﻗﺪرت ﺧﻮﻳﺶ را ﮔﺴﺘﺮده ﺳﺎﺧﺘﻪ و در آن ﻛﻤﺎل ﭘﺬﻳﺮي رو ﺑﻪ رﺷﺪ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﻧﺴﺎن را ﻣﻨﻔﻌﻞ و ﻛﻨﺶ ﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺑﻲﺣﺎل و ﺗﻨﺒﻞ و‬
‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺪا ﻫﻤﻪي ﺣﻘﻴﻘﺖﻫﺎ را در ﻣﺸﺖ ﺑﺴﺘﻪ دﺳﺖ راﺳﺘﺶ ﻧﮕﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ و در دﺳﺖ ﭼﭗ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﮕﻴﺰه ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺳﺨﺖﻛﻮﺷﻲ ﺑﺮاي ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﺪ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ و در ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه در روﻧﺪ زﻧﺪﮔﻲ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه و ﻟﻐﺰش ﺑﻮدهام‬
‫و ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﻤﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ دﺳﺖ ﭼﭗ را ﺑﺮﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺰﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﮔﻮﺗﻬﻮﻟﺪ اﻓﺮاﻳﻢ ﻟﺴﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎد ﮔﻮﺗﺴﻪ )‪ 1157‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي(‬

‫»ﻣﺴﻴﺢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ – ﺣﺘﺎ زﻧﮓ ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ زد‪«.‬‬

‫‪ -‬اﺳﺮاﻳﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻐﻤﻪﻫﺎي ﻫﻴﺖ ﺳﺎل ‪1380‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻟﻴﺴﻨﮓ ﺑﺰرگ در ﻃﻮل ﺗﺒﺎدل اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاي روﺿﻪﺧﻮان‬

‫ﮔﻮﺗﺴﻪ‪ ١‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﺠﺎ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺘﺨﺎب و ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﺑﺮاي »ﺑﺮﮔﺰﻳﺪن« ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻳﺎ دﻳﻦ ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺣﻲﺷﺪه را ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻖ دارﻳﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﻓﺮﻳﺐ داده و ﺣﺘﺎ در ﺣﺎل ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﻓﺮﻳﺐ – ﻳﺎ دﭼﺎر ﻫﺮاس و وﺣﺸﺖ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ -‬دﻳﮕﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺑﺮاي روان و ﻣﻐﺰ ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺎﻟﻢﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ‬
‫ﻛﺎري راه ﺷﻚ و ﻛﺎوش را »ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ« زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و وﻳﮋﮔﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻣﻴﺪي ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻫﺮ ﭼﻴﺰي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮخﻃﺒﻊ و زﻳﺮﻛﺎﻧﻪي ﺳﺎﻳﻤﻮن ﺑﻠﻚﺑﺮن‪ ٢‬در ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺎب ﺟﻤﻬﻮري‬
‫اﻓﻼﻃﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪» ،‬ﻓﻠﺴﻔﻴﺪن« ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ را »ﻓﺴﻴﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪«.‬‬
‫»ﺑﺮﮔﺰﻳﺪن« ﺗﻌﺼﺐ و دﻳﻦ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺷﻚ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺷﻬﺪ ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫و ﭼﻴﺪن اﻧﮕﻮر رﺳﻴﺪه و ﺑﺎ ﺷﻜﻢﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ و ﻫﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﭽﺴﺒﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻣﺎس آﻛﻮﻳﻨﺎس‪ ٣‬ﻳﻚ ﺑﺎر رﺳﺎﻟﻪاي ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺗﺜﻠﻴﺚ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ آن را‬
‫ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻜﻲ از ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي ﺷﺴﺘﻪ و رﻓﺘﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻤﺪ آن را روي‬
‫ﻣﺤﺮاب در ﻧﻮﺗﺮدام‪ ۴‬ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺧﻮدش ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ و‬
‫ﻣﻮﺷﻜﺎﻓﻲ ﻛﺮد و ﺷﺎﻳﺪ ﻟﻄﻒ ﺣﻖ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل »آﻣﻮزﮔﺎر ﻓﺮﺷﺘﻪ آﺳﺎ‪ «۵‬ﺷﺪه و ﺑﻪ دﻳﺪﮔﺎه‬
‫و ﻧﻈﺮي رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪) .‬آﻛﻮﻳﻨﺎس ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻫﻤﺎن اﺷﺘﺒﺎه و ﻟﻐﺰﺷﻲ را دارد ﻛﻪ زﻧﺎن‬
‫راﻫﺐ در ﺧﺎﻧﻘﺎهﻫﺎ داﺷﺘﻪ و ﺗﺸﺖ و ﺧﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺴﻞ ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﻪ‬
‫ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪ :‬اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﺧﻴﺮه ﺧﺪا از رﻳﺨﺖ زﻧﺎن ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺑﺰار‬
‫ﺳﺎده و ﻧﺎﭼﻴﺰي ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺮض اﺳﺖ ﺧﺪا ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‬
‫را در ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ و آﮔﺎﻫﻲ ﻣﻄﻠﻖ »ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ« و اﻓﺰون‬

‫‪1. Goeze‬‬
‫‪2. Simon Blackburn‬‬
‫‪3. Thomas Aquinas‬‬
‫‪4. Notre Dame‬‬
‫‪5. the Angelic doctor‬‬ ‫ﻟﻘﺏ ﺁﮐﻭﻳﻧﺎﺱ‬

‫‪٣٤٤‬‬
 ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ ﻧﻮﻳﻦ و ﺗﺎزه‬

‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺧﺪا از ﻣﻴﺎن دﻳﻮار و ﺳﻘﻒ ﺻﻮﻣﻌﻪ ﭘﻴﺶ از‬
‫ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪن ﻧﮕﺎﻫﺶ ﺑﺎ ﺳﭙﺮ ﭘﺎرﭼﻪاي »ﻣﻲدﻳﺪه« اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺨﺼﻲ ﻓﺮض ﻛﺮده ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺳﭙﺮ در واﻗﻊ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﺪن در ﭘﻴﻜﺮﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﻜﺮﻫﺎي‬
‫ﻫﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺑﺎري ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮده‪ ،‬آﻛﻮﻳﻨﺎس ﺑﻌﺪﻫﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا در واﻗﻊ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮﺑﻲ از رﺳﺎﻟﻪ وي داﺷﺘﻪ – او ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهاي ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎي‬
‫اﻓﺘﺨﺎرآﻣﻴﺰي ﻛﺮده‪ -‬و ﻃﻠﺒﻪﻫﺎ و آﺧﻮﻧﺪﻫﺎي دﭼﺎر ﺗﺮس و اﺣﺘﺮام دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب در‬
‫ﺟﺎذﺑﻪ ﻣﻌﻨﻮي در ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر داﺧﻠﻲ ﻛﻠﻴﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻪ ﭘﺮواز درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺮدم ﺷﻚ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ روﻳﺪاد ﮔﻮاﻫﺎن و ﺷﺎﻫﺪﻫﺎﻳﻲ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ روز وﻳﮋه‪ ،‬در ﺑﻬﺎر ‪ 2006) 1386‬ﻣﻴﻼدي( اﺣﻤﺪيﻧﮋاد رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬
‫اﻳﺮان ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ و ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاي در ﻣﻴﺎﻧﻪ راه‬
‫ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻬﺮان و ﺷﻬﺮ ﻣﻘﺪس ﻗﻢ رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ داراي ﻳﻚ ﭼﺎه آب اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ ﭼﺎه آب زﻣﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم دوازدﻫﻢ ﻳﺎ »اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ« ﻳﺎ »ﭘﻨﻬﺎن« در ﺳﺎل‬
‫‪ 252‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي )‪ 873‬ﻣﻴﻼدي( در ﺳﻦ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﺎه ﭘﻨﺎه ﺑﺮده و دﻳﮕﺮ دﻳﺪه‬
‫ﻧﺸﺪه و ﭘﺲ از زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺘﻈﺎر ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺮﻳﻪ و زاري دوﺑﺎره ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪه و اﻳﻦ‬
‫ﻇﻬﻮر دوﺑﺎره ﺟﻬﺎن را ﺗﻜﺎن داده و رﺳﺘﮕﺎر و آزاد ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﺣﻤﺪيﻧﮋاد ﺑﺎ‬
‫رﺳﻴﺪن ﻳﻚ ﻃﻮﻣﺎر ﻛﺎﻏﺬي را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و از روزﻧﻪ آن را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻫﻤﺠﻮﺷﻲ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻪاي و ﻏﻨﻲﺳﺎزي اوراﻧﻴﻮم را ﺑﻪروز‬
‫رﺳﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم در ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از آﺧﺮﻳﻦ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﮔﺎه ﺷﻮد وﻟﻲ ﮔﻮﻳﺎ ﻳﻚ ﺟﻮري اﻳﻦ ﭼﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ وي ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ ﻛﻪ رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﺣﻤﺪيﻧﮋاد ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ‬
‫از ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ ﻛﻪ در آن ﺟﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آن از رادﻳﻮ و‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﭘﻮﺷﺶ داده ﺷﺪه و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎري آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت »زﻧﺪه« دﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎنﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻧﻮر ﺳﺒﺰ روﺷﻨﻲ را‬
‫دﻳﺪه – ﺳﺒﺰ رﻧﮓ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ اﺳﻼم اﺳﺖ – در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺨﻨﺎن وي و ﺗﺎﺑﺶ اﻳﻦ ﻧﻮر‬

‫‪٣٤٥‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﻟﻬﻲ ﻫﻤﻪي ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺧﺎﻣﻮش و ﺳﺎﻛﻦ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬
‫ﭘﺪﻳﺪه ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮاي وي ﺑﻮده – ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ او آن را ﺣﺲ ﻛﺮده‪ -‬و آن را ﻧﺸﺎﻧﻪاي از‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﻣﺎم دوازدﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورده‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ آن را ﺗﺄﻳﻴﺪي ﺑﺮ‬
‫ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲ ﺑﺰرگ او در دﻳﺪن ﺟﻤﻬﻮر اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻗﺪرت ﻫﺴﺘﻪاي ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪،‬‬
‫ﻏﺮق ﺷﺪه در دﻳﻮزﮔﻲ و واﭘﺲ رﻓﺘﻪ و ﻣﻨﺤﻂ و ﮔﻤﺮاه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻧﮕﺎر ﭼﺸﻢ‬
‫اﺣﻤﺪيﻧﮋاد ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻛﻮﻳﻨﺎس آب ﻧﻤﻲﺧﻮرد ﻛﻪ اﻣﺎم دوازدﻫﻢ ﻳﺎ اﻣﺎم »ﻏﺎﻳﺐ« ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﺳﻨﺪي را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﻨﺪ درﺳﺖ در ﺟﻠﻮي اﻣﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫آﻛﻮﻳﻨﺎس ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاش را روي ﻣﺤﺮاب ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻴﭻﮔﺎه از ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎ و ﺗﺸﻴﻊ ﺟﻨﺎزهﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﺷﮕﻔﺖزده ﻧﺸﺪم‬
‫ﭼﻮن درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ و ﺗﺸﻴﻊﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﺷﻜﻞ و ﻣﻨﺎﺟﺎت از ﻣﺬﻫﺐ‬
‫ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ وام ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دوازده اﻣﺎم ﻳﻜﻲ اﻛﻨﻮن »در ﻏﻴﺒﺖ« و اﻧﺘﻈﺎر ﻇﻬﻮر ﻳﺎ‬
‫اﻧﻘﻼب او‪ .‬ﻓﺮﻗﻪ دﻳﻮاﻧﻪوار ﺷﻬﺎدت ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺮگ دردﻧﺎك ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻲﻳﺎر و ﻳﺎور‬
‫و ﻧﻮﻣﻴﺪ در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺧﺸﻚ و ﺳﻮزان ﻛﺮﺑﻼ‪ .‬ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎي ﻋﺰاداري زﻧﺠﻴﺮزﻧﻲ و آﺳﻴﺐ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﻜﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﻏﻮﻃﻪور در اﻧﺪوه و ﺳﻮگ ﭼﻮن اﻣﺎم ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪه ﻳﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ‬
‫ﻋﺎﺷﻮراي ﻣﺎزوﺧﻴﺴﺘﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ از ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻤﻨﻨﺎ ﺳﺎﻧﺘﺎ‪ ١‬ﻳﺎ »ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻘﺪس‪ «٢‬در ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎي اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم و ﻣﻮﺳﻢ آن ﻛﻼهﻫﺎ‪ ،‬رداﻫﺎ ﻛﺸﻴﺸﻲ‪،‬‬
‫ﺻﻠﻴﺐﻫﺎ ﭼﺮﺧﻴﺪه و ﻣﺸﻌﻞﻫﺎ ﺳﻮزاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ اﺛﺒﺎت ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ دﻳﻦ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ دزد از دزدي دﻳﮕﺮ از ﻳﻚ ﺷﺎﻳﻌﻪ از ﺷﺎﻳﻌﻪاي دﻳﮕﺮ و‬
‫ﺗﻮﻫﻤﻲ از ﻳﻚ ﺗﻮﻫﻢ دﻳﮕﺮ و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻨﺪ روﻳﺪاد دروﻏﻴﻦ و‬
‫رخ ﻧﺪاده ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻮه دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺑﻪ روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﺎن‬
‫ﻛﻪ ﻣﻦ در ﺣﺎل ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻫﺴﺘﻢ ﻳﻚ ﺟﻮر رﺳﻴﺪﮔﻲ و ﺗﻔﺘﻴﺶ درﺑﺎره ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎده‬
‫ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﮓاﻓﺰارﻫﺎي ﻫﺴﺘﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮ ﻧﻘﺶ ﺑﻲﻣﺎﻳﻪ و اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ‬
‫دﻳﻦ ﺗﻤﺪن ﭘﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺧﻼق و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان اﻳﺮاﻧﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺷﺎداﺑﻲ و ﺗﭙﺶ ﺧﻮﻳﺶ را از‬

‫‪1. Semana Santa‬‬

‫‪2. Holy Week‬‬

‫‪٣٤٦‬‬
 ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ ﻧﻮﻳﻦ و ﺗﺎزه‬

‫دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان و روﺷﻦ اﻧﺪﻳﺸﺎن ﻳﺎ در ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺑﻮده ﻳﺎ در‬
‫زﻳﺮ ﺳﺎﻧﺴﻮر ﺧﻔﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ زﻧﺎن اﻳﺮاﻧﻲ داراﻳﻲ و ﺑﺮده و ﻃﻌﻤﻪﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺼﻔﻪ و ﻧﻴﻤﻪ درسﺧﻮاﻧﺪه و ﺑﻴﻜﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻳﻚ رﺑﻊ ﻳﻚ ﺳﺪه‬
‫آﺧﻮﻧﺪﺳﺎﻻري اﻳﺮان ﻫﻨﻮز ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﻗﺮاري ﻧﻈﺎم‬
‫آﺧﻮﻧﺪي ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﺮد – ﭘﺴﺘﻪ و ﻓﺮش‪ .‬ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ و ﻓﻨﺎوري ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻫﺴﺘﻪاي ﺷﺪن ﻧﮕﻪداري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ روﻳﺎروﻳﻲ و ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻴﺎن دﻳﻦ و ﺗﻤﺪن در ﻣﻴﺪان ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﻮﻳﻦ و‬
‫ﺟﺪﻳﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺎزﮔﻲﻫﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ راه آﺧﻮﻧﺪي را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺮاي آن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ آنﻫﺎ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻴﺪه‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﺪه ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻐﺰﻫﺎي آن ﺟﺎ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻮچ ﻛﺮده و ﻫﻤﻮاره‬
‫از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﺎدره و ﺑﻲروح ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي دﻳﻨﻲ را ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻛﺸﻮري ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪه و ﻣﻲﭘﻮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺪ ﺑﻮد و‬
‫ﺑﻮده در ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2001‬ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺪف ﻣﻘﺪس دو دﺳﺘﺎورد ﺑﻠﻨﺪآوازه و‬
‫ﻣﺸﻬﻮر ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ ‪-‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ و ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ﺟﺖ‪ -‬را ﺑﺪون اﺟﺎزه دودره ﻛﺮده و آن را‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدي و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻣﺮاﺳﻢ ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﺻﺤﻨﻪي‬
‫ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﺷﻜﺎرا آراﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﻪ ﻫﻮاداران ﭘﻮچﮔﺮاﻳﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﮔﻮﻧﻪ آن‬
‫را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶدرآﻣﺪ ﺟﻨﮓ آرﻣﺎﮔﺪون داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪي دﻳﻨﻲ ﻫﻴﭻﮔﺎه‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ و ﺳﻮدﻣﻨﺪي آﺳﻤﺎنﺧﺮاش ﻳﺎ ﺟﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮﺑﺮي ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻠﻨﺪ دزديﻫﺎي ادﺑﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ را‬
‫دزدﻳﺪه و ﭼﻮن اﺑﺰاري ﺑﺪ و ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻛﻬﻦﺗﺮﻳﻦ ﺑﮕﻮﻣﮕﻮي‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻮده وﻟﻲ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪاي ﻛﻪ ﻣﻦ درﮔﻴﺮ ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﺑﻮدم ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺮﻛﺖ در اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﻮﺷﺘﻦ را رﻫﺎ ﻣﻲﻛﺮدم ﭼﻮن در واﻗﻊ ﻫﻨﻮز اداﻣﻪ‬
‫دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺤﺚﻫﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ رﻳﺨﺖﻫﺎي زﺷﺘﻲ دارد‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺰ ﺧﻮدم را ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺤﺚ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﻳﺴﻮﻋﻴﺎن ﭘﻴﺮ و ﻛﺎرﻛﺸﺘﻪ در ﺟﻮرجﺗﺎون ﺗﺮك ﻧﻤﻲﻛﺮدم ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺷﺘﺎﺑﺰده ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮدم را ﺑﺎ ﺳﻔﺎرت داﻧﻤﺎرك اﻋﻼم ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻛﺸﻮر‬

‫‪٣٤٧‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻛﻮﭼﻚ دﻣﻜﺮاﺗﻴﻚ در ﺷﻤﺎل اروﭘﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮر در روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﭙﻨﻬﺎك‪،‬‬

‫ﺳﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮش ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ آﺧﺮﻳﻦ روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻳﻚ‬
‫روﻳﺎروﻳﻲ اﻓﺴﺮده و ﻣﺎﺗﻢ زده ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺟﺎﻫﻞ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ را‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻲﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺗﻬﺪﻳﺪم ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻋﺎﻟﻲ ﺟﺎه ﭘﺎپ و‬
‫اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ ﻛﺎﻧﺘﺮﺑﻮري ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن ﺑﻮد ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮرﻫﺎ! در ﺣﺮﻓﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪاي ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﺗﺎ روﺷﻦ ﺷﻮد ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ دادن ﮔﺰارش ﺑﺤﺚﻫﺎ‬
‫ﺑﺪون ﻧﺸﺎن دادن ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ دﺷﻤﻦ ﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﻦ‬
‫روﻳﺪاد درﺳﺖ در زﻣﺎﻧﻲ روﻳﺪاد ﻛﻪ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ درﺑﺴﺖ در اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﮔﺰارشﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮ و ﺻﺪاي ﻣﻼﻳﻤﻲ درﺑﺎره ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﺸﺎن دادن »اﺣﺘﺮام«‬
‫ﺷﻨﻴﺪه ﺷﺪ وﻟﻲ ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎري از وﻳﺮاﺳﺘﺎران ﻧﮕﺮان ﺑﻮده و ﺑﻲﮔﻤﺎن‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﺗﺮس ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ اﻧﮕﻴﺰه اﺻﻠﻲ رﻳﻴﺲ ﺑﺮاي اﻳﻦ »ﻣﺤﺪودﻳﺖ« ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ ﺳﻨﺖ آزادي ﺑﻴﺎن در ﻗﻠﺐ ﻏﺮب را‪ ،‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫ﻣﺸﺖ ﻗﻠﺪر و دﻫﺎن درﻳﺪه ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻲﺷﻜﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ در ﺳﺎل‬
‫‪ 2006) 1385‬ﻣﻴﻼدي( رخ ﻣﻲدﻫﺪ! ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻤﺎرﺳﺖ ﺳﺴﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺴﺒﻲﮔﺮاﻳﻲ‬
‫اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﻪ درونﻣﺎﻳﻪ ﭘﺴﺖ ﺗﺮس ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﮔﺮوﻫﻲ از ﺑﻲدﻳﻦﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ و‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺸﻦ و ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻔﺖ ﺑﺮﻧﺪه ﻧﺸﺪه ﻳﺎ ﻋﺬري ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده ‪ -‬ﻧﻪ ﻋﺬري ﻛﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻴﺎورﻧﺪ ‪ -‬ﺑﻠﻜﻪ دﻳﮕﺮان اﻳﻦ رﻧﺞ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن را ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻫﻤﻮار ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎز ﻫﻢ روزي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪهاي در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻧﻴﺎﻳﺶ و ﻧﻤﺎز ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن اﻧﺠﺎمﺷﺪه ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴﺎن‬
‫»ﺷﻔﺎﻋﺖ« دﻋﺎﻛﻨﻨﺪه و ﺑﻬﺒﻮدي ﺑﻴﻤﺎران ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪) .‬ﺧﻮب ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻤﻲ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ‬
‫دﻳﺪه ﺷﻮد‪ :‬ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ آﮔﺎه ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي آنﻫﺎ دﻋﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد دﺷﻮاريﻫﺎي ﭘﺲ‬
‫از ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي آنﻫﺎ دﻋﺎ ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﭼﻴﺰي اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ (.‬در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻳﻚ ﮔﺮوه از‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻓﺪاﻛﺎر و ﺻﺒﻮر در ﺑﺨﺸﻲ دوردﺳﺘﻲ از ﻣﻨﻄﻘﻪي ﻗﻄﺒﻲ ﻛﺎﻧﺎدا ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫اﺳﻜﻠﺖ از ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻲ ﺑﺰرگ را ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ‪ 375‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻲزﻳﺴﺘﻪ و ﭘﻴﺸﮕﺎم‬

‫‪٣٤٨‬‬
 ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ ﻧﻮﻳﻦ و ﺗﺎزه‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻧﮕﺸﺖ دﺳﺖ و ﭘﺎ‪ ،‬ﻣﭻ آﻏﺎزي‪ ،‬آرﻧﺞ و ﺷﺎﻧﻪﻫﺎ را در آن ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺮدم ﻣﺤﻠﻲ ﻧﻮﻧﺎووت‪ ،١‬ﺗﻴﻚﺗﺎﻟﻴﻚ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آرﻛﺌﻮﭘﺘﺮﻳﻜﺲ‬
‫ﻳﻚ رﻳﺨﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻣﻴﺎن داﻳﻨﺎﺳﻮرﻫﺎ و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي‬
‫ﮔﻤﺸﺪه ﺑﻮده و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺪتﻫﺎ در ﭘﻲ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاي ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎنﻫﺎي ﻫﻮادار »ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ«‬
‫و اﻟﻜﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ اﻣﻨﺎي آﻣﻮزﺷﮕﺎه دﻳﮕﺮي ﻳﻮرش ﺑﺮده ﺧﻮاﺳﺘﺎر آﻣﻮزش‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﺻﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﻏﺎز ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از دﻳﺪ ﻣﻦ اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎي ﻣﺘﻀﺎد آﻏﺎزي‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻳﻚ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ ﮔﺎم ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ از ﺳﻮي‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان و ﺧﺮدﻣﻨﺪ؛ ﻳﻚ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺰرگ از ﺳﻮي ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺮﺑﺮ و وﺣﺸﻲ ‪-‬‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ درﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي را ﺑﺮ ﭘﺎ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﻪ راﺑﺮ ﻟﻮول‪ ٢‬ﻳﻚ ﺑﺎر در ﺟﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ‪» ،‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ از ﺗﺮﺣﻢ و ﻏﻞ و زﻧﺠﻴﺮ‪«.‬‬
‫دﻳﻦ ﺣﺘﺎ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ وﻳﮋه ﺧﻮدش ﻣﺒﺎﻫﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﻴﺎﻣﺖ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬دﻳﻦ آن را »ﻣﻌﺎدﺷﻨﺎﺳﻲ« ﻧﺎﻣﻴﺪه و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ درﺑﺎره از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎي‬
‫ﺧﺎﻛﻲ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﻮن ﻣﺮگ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ﺣﺘﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ دﻟﻴﻠﻲ ﺣﻜﺎﻳﺖ از آن دارد ﻛﻪ ﺑﭙﻨﺪارﻳﻢ »ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺧﺎﻛﻲ« ﻫﻤﻪ داراﻳﻲ ﻣﺎ ﻫﺴﺖ‬
‫و ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ در دﺳﺘﺎن ﻣﺎ و در ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻳﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده‬
‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﻒ و درﺑﺎره آن روﺷﻨﮕﺮي ﺷﻮد و ﺑﺮرﺳﻲ آن ﺧﻮدﺑﺨﻮد ﻟﺬت و‬
‫ﺧﻮﺷﻲ داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ ﻧﮕﺮﺷﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺣﺘﺎ ﺷﺎﻳﺪ داروﻳﻦ‬
‫و اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﻮﻳﺪي در زﻣﺎن ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دوري از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﻌﺠﺰه در ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬در اﻧﺮژي و در دادوﺳﺘﺪ ﺻﻠﺢآﻣﻴﺰ ﻣﻴﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﻴﻠﻴﻮن اﻧﺴﺎن در ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﻨﻮز اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻏﺎر و ﻗﺒﻴﻠﻪ و‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲﻫﺎي ﺧﻮﻧﻴﻦ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم اﺳﺘﻔﺎن ﺟﻲ ﮔﻮﻟﺪ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﻛﻪ داﻧﺶ و دﻳﻦ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺘﻌﻠﻖ »ﻗﻠﻤﺮوﻳﻲ ﺑﺪون ﻫﻢ ﭘﻮﺷﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ «.‬آنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ‬
‫ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻫﻢ ﭘﻮﺷﺎﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﺷﻤﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1. Nunavut‬‬ ‫ﺑﺯﺭگﺗﺭﻳﻥ ﻭ ﺷﻣﺎﻝ ﻏﺭﺑﯽﺗﺭﻳﻥ ﻣﻧﻁﻘﻪ ﮐﺎﻧﺎﺩﺍ‬

‫‪2. Robert Lowell‬‬ ‫ﺷﺎﻋﺭ ﺁﻣﺭﻳﮑﺎﻳﯽ )‪(١٩١٧-١٩٧٧‬‬

‫‪٣٤٩‬‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫دﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺮون از داﻳﺮه ﺗﻮﺟﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪهﺑﺎد ﺗﻠﺴﻜﻮپ و ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﭼﻮن‬
‫ﺟﺎ ﺑﺮاي دﻳﻦ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﺗﺎ روﺷﻨﮕﺮي و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮدن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎري زﻣﺎﻧﻲ دﻳﻦ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺣﻜﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺪن رﻗﻴﺐ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد وﻟﻲ اﻛﻨﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ را ﻛﻨﺪ ﻛﺮده و‬
‫راه را ﺳﺪ ﻛﺮده ‪-‬ﺑﺮاي واﭘﺲ رﻓﺘﻦ‪ -‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻜﻮﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ ﮔﺎﻫﻲ دﻳﻦ اﺳﺘﺎداﻧﻪ و ﺑﺎ ﺗﺮﻓﻨﺪ ﻣﻴﺪان را واﮔﺬار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ‬
‫ﻣﻴﺎن راه ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﻦ ﺑﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻳﺎ واﭘﺲ رﻓﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮده و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻋﻤﺪ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز روﻳﺎﻳﻲ درون ﻛﻮرﺗﻜﺲ ﻣﻐﺰ در ﺣﺎل ﻓﺮﮔﺸﺖ ﻣﺎ‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ دور‬
‫دﺳﺖﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ و اﺳﻴﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪه ﺳﺮﺷﺖ ﻣﺎ‪ ،‬دﻳﻦ ﻳﺎ ﻣﺮدن‬
‫ﺑﺮاي رﺿﺎي ﺧﺪا ﻳﺎ وﻋﺪهاي ﻗﻼﺑﻲ ﺑﺮاي ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭼﺎﻗﻮ روي ﮔﺮدن ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﻳﺎ‬
‫ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در ﺟﻬﺖ درﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻠﻌﻴﺪن ﻧﺎن ﻣﻘﺪس را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻣﺎ »رﺳﺘﮕﺎر و آﻣﺮزﻳﺪه« ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻴﻮهاي‬
‫ﺧﻮﺷﻤﺰه و ﺧﻮﺷﺒﻮ در ﻓﺼﻠﻲ ﻏﻴﺮ از ﻓﺼﻞ آن ﻣﻴﻮه ﺗﻌﺎرف ﺷﻮد ﻛﻪ در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪاي زﻳﺒﺎ و‬
‫ﺑﺎ رﻧﺞ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﺛﻤﺮ آﻣﺪه و ﻧﺎﭼﺎر ﮔﻮﺷﺖ و ﻣﻐﺰ آن را دور اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﻫﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﻮه را ﮔﺎز ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋه ﻧﺎﭼﺎرﻳﻢ روﺷﻦاﻧﺪﻳﺸﻲ را ﺟﺎﻧﻲ دوﺑﺎره داده ﻛﻪ ﺧﻮدش ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺠﺎ از ﻧﻮع اﻧﺴﺎن ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺮد و زن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روﺷﻨﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺎي ﺧﻮدش‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮات دﻻوراﻧﻪ ﺷﻤﺎر اﻧﺪﻛﻲ از اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﻪ ﻃﻮر اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﭘﺮدل و ﺑﺎﻫﻮش‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ روﺷﻨﮕﺮي در ﺗﻴﺮرس اﺷﺨﺎص ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ادﺑﻴﺎت و ﺷﻌﺮﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد ادﺑﻴﺎت و ﺑﺮاي ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺟﺎوداﻧﻪي ﻛﻪ‬
‫درﺑﺎره آن ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﺪن در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي آﺳﻤﺎن را‬
‫ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﭼﻮن روﺷﻦﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه و ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﻲﻛﺮان‬
‫ﻛﺎوشﻫﺎي داﻧﺸﻴﻚ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺎ اﺑﺰار ﺳﺎده‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬درك ﻣﺎ را از ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺗﺮ‬

‫‪٣٥٠‬‬
 ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ ﻧﻮﻳﻦ و ﺗﺎزه‬

‫ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻴﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻨﺴﻲ و ﺗﺮس و زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻨﺴﻲ و ﺑﻴﻤﺎري و زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻨﺴﻲ و‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﻚ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن ﻛﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ وﻳﮋه‬
‫و آن اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﻪي دﻳﻦﻫﺎ را از ﻣﺴﻴﺮ راه ﻛﻨﺎر زده ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ ﻫﻤﻪ اﻳﻦﻫﺎ و ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ در ﻣﻴﺎن ﭼﻨﮓ‬
‫در ﺗﻴﺮرس ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎري ﺗﻨﻬﺎ زودﺑﺎوران اﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻤﺪن ﻧﻮﻳﻦ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ روﻳﺎﻫﺎ در ﻳﻚ ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ »ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ« ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ از اﺟﺪاد‬
‫ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪه و ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻫﺎي آﻟﻮده و ﺧﺸﻦ رﻫﺎ ﺳﺎزﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫دﺧﻤﻪﻫﺎ و ﻣﺤﺮابﻫﺎي ﺑﺪﺑﻮ و ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﻧﺎﺻﻮاب ﺑﺮدﮔﻲ و ﺑﻨﺪﮔﻲ واﭘﺲ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻮﻧﺎﻧﻲﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ »ﺧﻮدت را ﺑﺸﻨﺎس« اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﭘﺸﺖﮔﺮﻣﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﭘﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ دﺷﻤﻦ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺮاي ﻧﺒﺮد ﺑﺎ آن‬
‫آﻣﺎده ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣٥١‬‬
 ‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري‬

‫ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را در ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ و دوﺳﺖ دارم ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ آن اداﻣﻪ‬
‫دﻫﻢ وﻟﻲ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺪون ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻴﺎن ﻣﺄﻣﻮر و ﻧﺎﺷﺮ اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺖ ‪-‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ‪ - Steve Wasserman and Jonathan Karp‬ﻛﻪ ﻣﺮا در اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻳﺎري دادﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ و دﻗﻴﻖ ﭼﻨﻴﻦ دوﺳﺘﺎن و‬
‫ﻳﺎراﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﺎن زﻳﺮك و ﭘﺮ ﻫﻤﺖ ﻛﺘﺎب ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪ Windsor Mann‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺸﺎﮔﺮدي و دوﺳﺖ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻦ ‪ Michael Prest‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺖ درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎ را ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺎﻳﺶ و‬
‫ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﺪن وادار ﻧﻤﺎﻳﺪ وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎ را ﺑﻪ زور وادار ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ وي را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﻮاﻫﻢ داﺷﺖ درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ دﻳﮕﺮان رﻳﺎﻛﺎراﻧﻪ‬
‫زاﻧﻮ زده ﻳﺎ ﺳﺮ ﺧﻢ ﻛﺮد و روزي را ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ او ﻧﻤﻮدم را ﻧﻴﺰ از ﻳﺎد‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﺑﺮد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻧﮕﺮشﻫﺎي ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺑﻨﺪﮔﻲ و ﮔﺮدن ﻧﻬﺎدن ﺑﺨﺸﻲ روزﮔﺎر از ﭘﻴﺶ از‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻲﻫﺎ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬رﺳﻤﻲ و ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ داﺷﺘﻢ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ آﻣﻮزﮔﺎران اﺧﻼق آزﻣﻮنﻫﺎي ﻫﻮش ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده و‬
‫دﻻوري و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎري ﻧﺸﺎن داده ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﺎ اﻋﺘﻘﺎدات ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﻮﻳﺶ را زﻳﺮ ﭘﺎ‬
‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫﺎ اﮔﺮ ﻧﺎمﺑﺮده ﺷﻮﻧﺪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮم ﻛﻪ در زﻳﺮ دﻳﻦ ﻣﺮﺣﻮم ‪ Dr. Israel Shahak‬ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ اﺳﭙﻴﻨﻮزا را‬
 ‫ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد؛ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪي ﻛﻪ ﺑﺎ دﻻوري در زﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺎرﻳﻚ‬
‫ﺷﺎﻫﺪي ﺑﺮاي ﺧﺮد و ﺷﻮخﻃﺒﻌﻲ و ادﺑﻴﺎت ﺑﻮد؛ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار اﺑﻦ وراق و ﻋﺮﻓﺎن ﺧﻮاﺟﻪ‬
‫‪ Irfan Khawaja‬ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي درﺑﺎره ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻠﻴﺖ ﻣﻲداﻧﺪ؛ و ﻣﺪﻳﻮن ‪Dr. Michael‬‬
‫‪ Shermer‬ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ اﻟﮕﻮي ﺑﺮاي اﺻﻼح و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﻲ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ و ﻫﻮش و ذﻛﺎوت و ﭘﺮﺳﺶ ﮔﺮي ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ درﺳﺖ در‬
‫ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪاي ﻛﻪ دﻳﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺎﻳﺪ درود ﺑﻔﺮﺳﺘﻢ ﺑﻪ ‪ Penn‬و ‪ Teller‬و‬
‫دﻳﮕﺮ ﻧﺎﺑﻮدﻛﻨﻨﺪه دروﻏﻴﻦ و اﻓﺴﺎﻧﻪ ‪) Houdini‬ﻫﻮدﻳﻨﻲ زﻣﺎن ﻣﺎ( و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ‪Tom‬‬
‫‪ Flynn, Andrea Szalanski‬و ﻫﻤﻪي ﻛﺎرﻣﻨﺪان در ﻣﺠﻠﻪي ﻛﺎوش آزاد درود‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺪﻳﻮن ﺧﺎﻧﻢ ‪ Jennifer Michael Hecht‬ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻳﻚ‬
‫ﻧﺴﺨﻪ از ﻛﺘﺎب ﺑﻲﻣﺎﻧﻨﺪش ﺷﻚ‪ :‬ﻳﻚ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ را ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻢ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ و ﺧﺮاﻓﺎت ﻫﻨﻮز ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﻛﺮده و اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺮﺳﺪ ﻣﻦ دﻟﮕﺮﻣﻲ ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ از ﺧﺮدﻣﻨﺪي ﻛﻬﻦ را اراﺋﻪ دادهام‪ .‬در واﻗﻊ ﮔﻔﺘﮕﻮي‬
‫ﭘﺮ ﻏﺮوري ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب و ﺑﻲاﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺎ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻧﺪاي ﺧﺮد ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻪ »آواي ﺧﺮد ﻣﻼﻳﻢ اﺳﺖ‪ «.‬وﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ و در زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎ اﻣﻴﺪ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد را ﺑﺴﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﮔﺬر ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻦ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﺎ ‪ Ian McEwan‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻄﺮح‬
‫ﻛﺮده ﻛﻪ ﭘﻴﻜﺮ ﺗﺨﻴﻞ وي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي روﺷﻦ ﻛﺮدن ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي اﺳﺮارآﻣﻴﺰ‬
‫ﺑﺪون دادن ﻫﻴﭻ اﻣﺘﻴﺎزي ﺑﻪ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺎ زﻳﺮﻛﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺴﻨﺪه و ﻛﺎﻓﻲ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬در ﻳﻜﻲ از ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ ﺑﺎ اﻳﺎن‬
‫در ﺟﺎي دوراﻓﺘﺎدهاي در ﺳﻮاﺣﻞ اروﮔﻮﺋﻪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ داروﻳﻦ ﺑﺎ ﻧﺘﺮﺳﻲ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ را ﮔﺮدآوري ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ در ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ اﻳﺎن در ﻣﺎﻧﺎﻫﺎﺗﺎن ﺣﺲ‬
‫ﻛﺮدم اﻳﻦ ﻛﺘﺎب آﻏﺎز ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻪ زدن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﺘﺨﺮ ﻫﺴﺘﻢ ه درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻣﺠﻮز ﻛﺮده و او رﺧﺼﺖ داد ﺗﺎ ﺑﺮگﻫﺎي ﭘﻲ آﻳﻨﺪ را ﺑﻪ او ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪٣٤٤‬‬
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

‫ﺑﺨﺶ دو‬
‫ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي دﻳﻨﻲ‬
(.‫)ارﺟﺎﻋﺎت ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻨﺪي ﻻﺗﻴﻦ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫[ داﻓﻨﻪ ﺑﺎراك ﺑﺎ ﻣﺎدر ﺗﺮزا ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي وي درﺑﺎره‬17-18 ‫]ﺑﺮگ‬

.Ladies' Home Journal, April 1996 ‫ﺷﺎﻫﺰاده دﻳﺎﻧﺎ در‬
Yusra al-Azami in Bethlehem can be ‫[ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﻗﺘﻞ‬24 ‫]ﺑﺮگ‬
found in "Gaza Taliban?," editorial, New Humanist 121:1
(January 2006),
http://www.newhumanist.org.uk/volume121issuel_
comments.php ?id=i860 _o _ 40 _ o _C. See also Isabel
Kershner, "The Sheikh's Revenge," Jerusalem Report, March 20,
2006

Abu Musab al-Zarqawi's letter to Osama ‫[ ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﻪ‬27 ‫]ﺑﺮگ‬

.bin Laden, see http://www.state.gov/p/nea/rls/31694.htm

Air Force Academy cadets and ‫[ ﺑﺮاي داﺳﺘﺎن ﺗﻮﺑﻪ ي‬33 ‫]ﺑﺮگ‬
MeLinda Morton, see Faye Fiore and Mark Mazzetti, "School's
Religious Intolerance Misguided, Pentagon Reports," Los
Angeles Times, June 23, 2005, p. 10; Laurie Goodstein, "Air
Force Academy Staff Found Promoting Religion," New York
Times, June 23,2005, p. A12; David Van Biema, "Whose God Is
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

Their Co-Pilot?," Time, June 27, 2005, p. 61; and United States
Air Force, The Report of the Headquarters Review Group
Concerning the Religious Climate at the U.S. Air Force
Academy, June 22, 2005,
http://www.afmil/shared/media/document/AFD-051014-008.pdf

Charles Stanley and Tim LaHaye, see Charles ‫[ ﺑﺮاي‬33 ‫]ﺑﺮگ‬

Marsh, "Wayward Christian Soldiers," New York Times,
.January 20,2006

‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎر‬

the Bishop Cifuentes sermon, see the ‫[ درﺑﺎره ﻣﺮاﺳﻢ‬45 ‫]ﺑﺮگ‬

.BBC-TV production Panorama, aired June 27, 2004

The Foreign ‫[ ﻧﻘﻞﻗﻮلﻫﺎ درﺑﺎره ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه از‬46 ‫]ﺑﺮگ‬
Policy quotation comes from Laura M. Kelley and Nicholas
Eberstadt, "The Muslim Face of AIDS," Foreign Policy,
July/August 2005,
.http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=3081

Daniel Dennett's criticisms of religion, see his ‫[ ﺑﺮاي‬47 ‫]ﺑﺮگ‬

Breaking the Spell: Religion as a Natural Phenomenon (New
.York: Viking Adult, 2006)

the Tim LaHaye and Jerry B. Jenkins quote, ‫[ درﺑﺎره‬57 ‫]ﺑﺮگ‬

see their Glorious Appearing: The End of Days (Wheaton, IL:
.Tyndale House, 2004), pp. 250, 260

٣٤٦
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

Pervez Hoodbhoy's comments on the Pakistani [59 ‫]ﺑﺮگ‬

nuclear tests can be found in Free Inquiry, spring 2002

‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‬
T H E METAPHYSICAL CLAIMS OF
RELIGION ARE FALSE

E. P. Thompson, The Making of the English [68 ‫]ﺑﺮگ‬

.Working Class (New York: Vintage, 1966), p. 12

Father Coplestone's commentary is from his [69 ‫]ﺑﺮگ‬

History of Philosophy, vol. iii (Kent, England: Search Press,
.1953)
‫ﺑﺨﺶ ﺷﺶ‬

A R G U M E N T S FROM D E S I GN

‫[ درﺑﺎره ﻓﺮﮔﺸﺖ ﭼﺸﻢ و ﭼﺮا دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬81-83 ‫]ﺑﺮگ‬

Michael Shermer, Why Darwin Matters: The Case ‫اﺳﺖ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‬
Against Intelligent Design (New York: Times Books, 2006), p.
17. The emphasis is in the original. See also Climbing Mount
Improbable, by Richard Dawkins (New York: W. W. Norton,
.1996), pp. 138-197

irreducible complexity" study, " ‫[ درﺑﺎره داﻧﺸﮕﺎه ارﮔﺎن‬87 ‫]ﺑﺮگ‬

see Jamie T. Bridgham, Sean M. Carroll, and Joseph W.
Thornton, "Evolution of Hormone-Receptor Complexity by

٣٤٧
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

Molecular Exploitation," Science 312:5770 (April 7, 2006): pp.

.97-101

Stephen Jay Gould's quotation on ‫[ درﺑﺎره ﻧﻘﻞﻗﻮلﻫﺎي‬93 ‫]ﺑﺮگ‬

the Burgess shale, see his Wonderful Life: The Burgess Shale
and the Nature of History (New York: W. W. Norton, 1989), p.
.323

،‫[ درﺑﺎره ﺑﺮرﺳﻲ ژﻧﻮم اﻧﺴﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‬95 ‫]ﺑﺮگ‬
Nicholas Wade, "Still Evolving, Human Genes Tell New Story,"
.New York Times, March 7, 2006

Voltaire's statement—Si Dieu n'existait pas, il [96 ‫]ﺑﺮگ‬

faudrait I'inventer—is taken from his "À l'auteur du livre des
.(1770) trois imposteurs," Epîtres, no. 96

Sam Harris's observation on Jesus being born of a [96 ‫]ﺑﺮگ‬

virgin can be found in his The End of Faith: Religion, Terror,
.and the Future of Reason (New York: W. W. Norton, 2005)

‫ﺑﺨﺶ ﻫﻔﺘﻢ‬
C H A P T E R SEVEN
REVELATION:THENIGHTMAREOFT
HE
O L D " T E S T A M E NT "

Finkelstein and Silberman's work, see Israel ‫[ درﺑﺎره‬102 ‫]ﺑﺮگ‬

Finkelstein and Neil Asher Silberman, The Bible Unearthed:

٣٤٨
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its

.Sacred Texts (New York: Touchstone, 2002)

For Sigmund Freud on religion's incurable ‫[ درﺑﺎره‬103 ‫]ﺑﺮگ‬

deficiency, see The Future of an Illusion, translated by W. D.
Robson-Scott, revised and newly edited by James Strachey (New
.York: Anchor, 1964)

The Thomas Paine quotation is from The Age of [104 ‫]ﺑﺮگ‬

Reason in Eric Foner, ed., Collected Writings (Library of
-America, 1995)
‫ﺑﺨﺶ ﻫﺸﺖ‬
T H E " N E W " T E S T A M E N T E X C E E D S THE
E V I L O F T H E " O L D " O NE

H. L. Mencken's assessment of the New ‫[ ﺑﺮاي‬110 ‫]ﺑﺮگ‬

Testament, see his Treatise on the Gods (Baltimore: Johns
.Hopkins University Press, 1997), p. 176

C. S. Lewis's quotation beginning "Now, ‫[ ﺑﺮاي‬118 ‫]ﺑﺮگ‬

unless the speaker is God," see his Mere Christianity (New York:
.HarperCollins, 2001), pp. 51—52

C. S. Lewis's quotation beginning "That is the [119 ‫]ﺑﺮگ‬

one thing we must not say," see Mere Christianity, p. 52. For his
.quotation beginning "Now it seems to me obvious," see p. 53

٣٤٩
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

Bart Ehrman, see his Misquoting Jesus: The ‫[ ﺑﺮاي‬122 ‫]ﺑﺮگ‬

Story Behind Who Changed the Bible and Why (New York:
.HarperCollins, 2005)

‫ﺑﺨﺶ ﻧﻪ‬
CHAPTER N I NE
T H E KORAN IS BORROWED FROM BOTH
JEWISH AND CHRISTIAN MYTHS

why Muslims must recite the Koran in its ‫[ درﺑﺎره‬124 ‫]ﺑﺮگ‬

original Arabic, see Ziauddin Sardar and Zafar Abbas Malik,
.Introducing Mohammed (Totem Books, 1994), p. 47

The Karen Armstrong quotation comes from her [136 ‫]ﺑﺮگ‬

Islam: A Short History (New York: Modem Library, 2000), p.
.10

‫ﺑﺨﺶ ده‬
C H A P T E R T EN
T H E T A W D R I N E S S OF T H E M I R A C U L O U
S AND T HE
D E C L I N E O F H E LL

The Malcolm Muggeridge and Ken [145-146 ‫]ﺑﺮگ‬

Macmillan anecdotes regarding Mother Teresa are included in
my Missionary Position: Mother Teresa in Theory and Practice
.(Verso, 1995). pp. 25-26

٣٥٠
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

Monica Besra's tumor and recovery comes ‫[ ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬147 ‫]ﺑﺮگ‬

from Aroup Chatterjee, Mother Teresa: The Final Verdict
.(Calcutta: Meteor Books, 2003), pp. 403-406

‫ﺑﺨﺶ ﻳﺎزده‬
C H A P T E R E L E V EN
THELOWLYSTAMPOFTHEIRORIGIN "
" : R E L I G I O N 'S
C O R R U P T B E G I N N I N GS

Mark Twain's "chloroform in print" comes from [164 ‫]ﺑﺮگ‬

.his Roughing It (New York: Signet Classics, 1994), p. 102

‫[ درﺑﺎره ﺳﻮدﻣﻨﺪي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ادﻳﺎن ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮدي ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‬165 ‫]ﺑﺮگ‬
Daniel Dennett, Breaking the Spell: Religion as a Natural
.Phenomenon (New York: Viking Adult, 2006)

Sir James George Frazer's The Golden ‫[ درﺑﺎره‬165 ‫]ﺑﺮگ‬

./Bough (1922), see http://www.bartleby.com/196

‫ﺑﺨﺶ دوازده‬
C H A P T E R T W E L VE
A CODA: H O W R E L I G I O N S E ND

the story of Sabbatai Sevi, see John Freely, The [170 ‫]ﺑﺮگ‬
.Last Messiah (New York: Viking Penguin, 2001)

٣٥١
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺰده‬
C H A P T E R T H I R T E EN
D O E S R E L I G I O N M A K E P E O P L E BEHAVE
?B E T T E R

William Lloyd Garrison can be found in ‫[ ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬177 ‫]ﺑﺮگ‬

his letter to Rev. Samuel J. May, July 17, 1845, in Walter M.
Merrill, ed., The Letters of William Lloyd Garrison (1973)
.3:303, and in The Liberator, May 6, 1842
Lincoln comes from Susan Jacoby, ‫[ درﺑﺎره‬178 ‫]ﺑﺮگ‬
Freethinkers: A History of American Secularism (New York:
.Metropolitan Books, 2004), p. 118

Barbary ambassador Abdrahaman's justification [181 ‫]ﺑﺮگ‬

for slavery is included in my Thomas Jefferson: Author of
.America (New York: HarperCollins, 2003), p. 128

Rwandan genocide is derived primarily ‫[ درﺑﺎره‬191 ‫]ﺑﺮگ‬

from Philip Gourevitch, We Wish to Inform You That
Tomorrow We Will Be Killed with Our Families: Stories from
Rwanda (New York: Farrar, Straus and Giroux, 1998) pp. 69-
.141

Gudo" and the Nichiren declaration " ‫[ ﻓﻠﺴﻔﻪ‬201-202 ‫]ﺑﺮگ‬

are excerpted from Brian Victoria's Zen at War (Weatherhill,
1997), pp. 41 and 84, respectively; the Japanese Buddhist
.wartime proclamations are from pp. 86—87

‫ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻧﺰده‬

٣٥٢
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

C H A P T E R S I X T E EN
?Is RELIGION CHILD ABUSE

Mary McCarthy, Memories of a Catholic [220 ‫]ﺑﺮگ‬

.Girlhood (New York: Harcourt, 1946)

Joseph Schumpeter's model of "creative [221 ‫]ﺑﺮگ‬

destruction" can be found in his Capitalism, Socialism, and
.Democracy (London: George Allen & Unwin, 1976), pp. 81-86

Maimonides on circumcision, see Leonard B. ‫[ ﺑﺮاي‬224 ‫]ﺑﺮگ‬

Glick, Marked in Your Flesh: Circumcision from Ancient Judea
to Modern America (New York: Oxford University Press, 2005),
.pp. 64—66 [emphasis added]

‫ﺑﺨﺶ ﻫﻔﺪﻫﻢ‬
ANOBJECTIONANTICIPATED:THELA
S T - D I T CH
C A S E " A G A I N S T S E C U L A R I SM "

the Vatican's endorsement of Nazi ‫[ درﺑﺎره‬239-240 ‫]ﺑﺮگ‬

Germany, see John Cornwell, Hitler's Pope: The Secret History
.of Pius XII (New York: Viking Adult, 1999)

Einstein, see William ‫[ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻧﻖ ﻗﻮلﻫﺎي دروﻏﻴﻦ از‬242 ‫]ﺑﺮگ‬

Waterhouse, "Misquoting Einstein," in Skeptic vol. 12, no. 3, pp.
.60-61

٣٥٣
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

H. L. Mencken's social Darwinism, see his ‫[ درﺑﺎره‬250 ‫]ﺑﺮگ‬

Treatise on the Gods (Baltimore: Johns Hopkins University
.Press, 1997), p. 176

Hannah Arendt, The Origins of Totalitarianism [250 ‫]ﺑﺮگ‬

.(New York: Harcourt, 1994)

‫ﺑﺨﺶ ﻫﺠﺪه‬

AFINERTRADITION:THERESISTAN
CE
OF THE R A T I O N AL

Einstein's statement on "Spinoza's god" can be [262 ‫]ﺑﺮگ‬

found in Jennifer Michael Hecht's Doubt: A History (New York:
HarperCollins, 2003), p. 447. See also Ronald W. Clark,
.Einstein: The Life and Times (New York: Avon, 1984), p. 502

The Heinrich Heine quotation can be found in [263 ‫]ﺑﺮگ‬

Jennifer Michael Hecht, Doubt: A History, p. 376. See also
Heine as cited in Joseph Ratner's introduction to The Philosophy
of Spinoza: Selections from His Works (New York: Modern
.Library, 1927)

The information about Pierre Bayle can be found [ 264 ‫]ﺑﺮگ‬

in Ruth Whelan, "Bayle, Pierre," in Tom Flynn, ed., The New
Encyclopedia of Unbelief (Amherst, NY: Prometheus Books,
.2006)

٣٥٤
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

The Matteo de Vincenti quotation can be found [265 ‫]ﺑﺮگ‬

in Jennifer Michael Hecht, Doubt: A History, p. 287. See also
Nicholas Davidson, "Unbelief and Atheism in Italy, 1500-1700,"
in Michael Hunter and David Wootton, ed., Atheism from the
Reformation to the Enlightenment (Oxford, UK: Clarendon,
.1992), p. 63

Benjamin Franklin's quotation on the lightning [266 ‫]ﺑﺮگ‬

rod can be found in The Autobiography and Other Writings
.(New York: Penguin, 1986), p. 213

Hume's quotation can be found in Jennifer [268 ‫]ﺑﺮگ‬

.Michael Hecht, Doubt: A History, p. 351

Paine and his religious views comes from ‫[ ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬268 ‫]ﺑﺮگ‬

.Jennifer Michael Hecht, Doubt: A History, pp. 356-57

The Albert Einstein quotation beginning "It was, [271 ‫]ﺑﺮگ‬

of course, a lie" can be found in Jennifer Michael Hecht, Doubt:
A History, p. 447. See also Helen Dukas and Banesh Hoffinan,
eds., Albert Einstein, the Human Side: New Glimpses from His
Archives, (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1979), p.
43. The quotation beginning "I do not believe in the immortality
of the individual" can be found in Hecht, Doubt: A History, p.
447. See also Dukas and Hoffman, Albert Einstein, the Human
.Side, p. 39

٣٥٥
 ‫ارﺟﺎﻋﺎت‬

‫ﺑﺨﺶ ﻧﻮزدﻫﻢ‬
I N C O N C L U S I O N : T H E N E E D FOR
A N E W E N L I G H T E N M E NT

the Robert Lowell quotation, see Walter ‫[ درﺑﺎره‬282 ‫]ﺑﺮگ‬

Kirn, "The Passion of Robert Lowell," New York Times, June
26, 2005,
http://www.nytimes.com/2005/06/26/books/review/26KIR-
.NL.html

٣٥٦