Liber Mesuesi Fizika 8 PDF

Valbona Agolli
LIBËR PËR MËSUESIN

FIZIKA 8
BOTIME
BOTIME
Të gjitha të drejtat janë të rezervuara © Pegi 2012

Të gjitha të drejtat lidhur me këtë botim janë ekskluzivisht të zotëruara nga shtëpia botuese
“Pegi” sh.p.k. Ndalohet çdo riprodhim, fotokopjim, përshtatje, shfrytëzim ose çdo formë tjetër
qarkullimi tregtar pjesërisht ose tërësisht pa miratimin paraprak nga botuesi.
Shtëpia botuese: Tel: 042 374 947 cel: 069 40 075 02 botimepegi@botimepegi.al
Sektori i shpërndarjes: Tel/Fax: 048 810 177 Cel: 069 20 267 73
Shtypshkronja: Tel: 048 810 179 Cel: 069 40 075 01 shtypshkronjapegi@yahoo.com

PËRMBAJTJA
Plani mësimor 5
TEMA 1.2 Karakteristikat e molekulave dhe atomeve 16

TEMA 1.3 Ndërveprimi molekular dhe energjia termike 19
TEMA 1.4 Përqendrimi i grimcave në lëndë 22
TEMA 1.5 Gjendjet e lëndës 24
TEMA 1.6 Dendësia e lëndës 26
TEMA 1.7 Zgjidhje detyrash. Ushtrime 28
TEMA 1.10 Ushtrimet e testit 29
TEMA 2.1 Atomi dhe ndërtimi i tij. Ushtrime 32
TEMA 2.4 Elektrizimi me fërkim dhe takim. Ushtrime 35
TEMA 2.5 Fusha elektrike. Elektrizimi me ndikim. Ushtrime 36
TEMA 2.9 Rryma elektrike në metale dhe elektrolite. Ushtrime 38
TEMA 2.10 Rryma elektrike në gaze dhe boshllëk. Ushtrime 39
TEMA 2.12 Test për vetëkontroll 40
TEMA 3.1 lëvizja e njëtrajtshme 43
TEMA 3.2 Lëvizja e ndryshueshme. Shpejtësia mesatare. 46
TEMA 3.4 Lëvizja njëtrajtësisht e ndryshuar. Nxitimi. Ushtrime 48
TEMA 3.6 Rënia e lirë 51
TEMA 3.8 Inercia dhe masa. Ushtrime 55
TEMA 3.9 Lidhja e nxitimit me forcën dhe masën. Ushtrime 56
TEMA 3.12 Rezultantja e dy forcave paralele. Ushtrime 58
TEMA 3.14 Forca e rëndesës. Pesha. Ushtrime 58
TEMA 3.15 Tërheqja e gjithësishme. Fusha gravitacionale. Ushtrime. 59
TEMA 3.18 Test për vetëkontroll 61
TEMA 4.1 Energjia kinetike dhe energjia potenciale. Ushtrime 64
TEMA 4.2 Energjia mekanike dhe ligji i ruajtjes së saj. Ushtrime 65
FIZIKA 8
Hyrje
Ky libër i përgatitur nga autorët vjen në ndihmë të mësuesve, të cilët do të zbatojnë

programin lëndor të fizikës së klasës së 8-të.
Në këtë libër është parashikuar të jepen këto komponentë të rëndësishëm për
mësuesin:
a) model plani mësimor i kompozuar nga autorët
b) objektivat për çdo temë mësimore.
Objektivat për çdo temë mësimore. Mësuesi është i lirë tì kompozojë dhe tì
përshtatë në varësi të nivelit dhe përbërjes së nxënësve.
Bazuar në këto komponentë janë përgatitur:
a) module mësimore për zhvillimin një teme mësimore
b) ushtrimet e zgjidhura të çdo teme mësimore për disa kapituj.
4
PLANI MËSIMOR
LËNDA: FIZIKË
Klasa: VIII
Programi sintetik
Teori: 36 orë
Zgjidhje detyrash: 10 orë
Punë laboratori: 7 orë
Përsëritje: 5 orë
Test: 4 orë
Orë të lira: 8 orë
Shfrytëzimi i orëve të lira:

1/3 e këtyre orëve mësuesi është i lirë tì shfrytëzojë për përforcim njohurish në
ato tema ku është e nevojshme.
2/3 e këtyre orëve shfrytëzohen për projekte, tema, biseda, ese, konkurse,
ekskursione.
5
6
Kapitulli Orë teorike Zgjidhje detyrash Punë laboratori Përsëritje Test Total
I 6 1 1 1 1 10
II 6 2 2 1 1 12
FIZIKA 8
III 10 5 1 1 1 18
IV 6 1 2 1 1 11
V 8 1 1 1 - 11
Total 36 10 7 5 4 62 + 8 O.L =70
Orë Kreu Objektivat e Kreut Tema mësimore për çdo orë mësimi Shënime
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:
1. Të japë përkufizimin e molekulës.
1 I. 2. Të shpjegojë si lëvizin molekulat. 1.1 Ndërtimi i lëndës
3. Të krahasojë lëvizjen e molekulave në temperaturë të ulët me atë në
Ndërtimi molekular temperaturë të lartë.
i lëndës
(11 orë) Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:
1. Të tregojë se molekulat kanë përmasa të vogla dhe të japë shembuj
Teori 6 orë që tregojnë se ndërmjet molekulave ka hapësira të lira.
2 Zgjidhje detyrash 1.2 Karakteristikat e molekulave dhe atomeve
2. Të shpjegojë se molekulat përbëhen nga atomet dhe të bëjë
1 orë krahasimin ndërmjet molekulave dhe atomeve.
Punë laboratori 3. Të dallojë lëndën e thjeshtë nga lënda e përbërë.
1 orë
Përsëritje 1 orë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:
Test 1 orë 1. Të tregojë se molekulat bashkëveprojnë dhe të japë shembuj ku
Orë e lirë 1 orë tregohet ndërveprimi shtytës dhe tërheqës.
3 Orë e lirë 2. Të japë përkufizimin e energjisë termike dhe të shpjegojë pse 1.3 Ndërveprimi molekular dhe energjia termike
molekulat zotërojnë energji.
3. Të shpjegojë si ndikon temperatura në energjinë termike të një
trupi.
1. Ndryshimi i energjisë termike lidhet me
4 Orë e lirë 1. Të japë shembuj dhe të diskutojë për lidhjen e ndërsjellë midis
ndryshimin e temperaturës
temperaturës dhe energjisë termike.

1. Të japë përkufizimin e përqendrimit të lëndës.
2. Të shkruajë formulën e përqendrimit dhe ta 1.4 Përqendrimi i grimcave në lëndë
5
zbatojë atë në problema.
3. Të interpretojë lidhjen midis përqendrimit dhe largësisë mesatare të
grimcave.
1. Të tregojë vetitë fizike që ka lënda në çdo gjendje.
2. Të krahasojë përqendrimin e lëndës në çdo gjendje dhe të shpjegojë
6 se ç`ndodh me largësinë mesatare të molekulave. 1.5 Gjendjet e lëndës
3. Të argumentojë cilat janë ndryshimet që pëson lënda kur kalon nga
njëra gjendje në tjetrën.

1. Të japë përkufizimin e dendësisë dhe ta zbatojë atë në ushtrime.
1.6 Dendësia e lëndës
7 2. Të shkruajë formulën e dendësisë dhe ta zbatojë atë në ushtrime
3. Të shpjegojë lidhjen që ekziston ndërmjet dendësisë dhe
përqendrimit.
1. Të llogaritë në mënyrë matematikore përqendrimi i një lënde.
8 2. Të llogaritë në mënyrë matematikore dendësia e një lënde. 1.7 Zgjidhje detyrash
3. Të shpjegojë se dendësia dhe përqendrimi janë në përpjesëtim të
drejtë.
9 1.8 P.L: Përcaktimi i dendësisë së lëndës
10 1. Të përcaktojë me anë të matjeve masën dhe vëllimin e trupave. 1.9 Përsëritje
2. Të njehsojë dendësinë e trupave të ndryshëm.
11 1.10 Test për vetëkontroll
II. Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

1. Të përshkruajë ndërtimin e atomit. 2.1 Atomi dhe ndërtimi i tij
12 Atomi dhe
elektriciteti 2. Të njohë ngarkesën elektrike të grimcave përbërëse të atomit.
(14 orë) 3. Të përshkruajë mënyrën e bashkëveprimit të ngarkesave elektrike.
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:
Teori 6 orë
1. Të përshkruajë se çfarë janë jonet dhe si formohen ato.
13 Zgjidhje detyrash 2 2.2 Lëndët përçuese dhe jopërçuese
2. Të përshkruajë se kur një trup është i ngarkuar elektrikisht.
orë
2. Të njohë veçoritë e lëndëve përçuese dhe jopërçuese.
Punë laboratori 2 orë
Përsëritje 1 orë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:
Test 1 orë 1. Të përcaktojë numrin e grimcave në një atom.
14 Orë të lira 2 orë 2.3 Zgjidhje detyrash
2. Të përcaktojë ngarkesës elektrike të një joni.
3. Të paraqesë skematikisht modele jonesh.
7
8
1. Të përkufizojë elektrizimin me fërkim dhe me takim.
FIZIKA 8
15 2. Të njohë bashkëveprimin e trupave të ngarkuar. 2.4 Elektrizimi me fërkim dhe me takim

3. Të shpjegojë elektrizimin e trupave.

1. Të përshkruajë ndërtimin dhe funksionin e elektroskopit.
16 2. Të shpjegojë ndikimin e fushës elektrike mbi trupa të elektrizuar. 2.5 Fusha elektrike. Elektrizimi me ndikim
3. Të bëjë dallimet midis tre llojeve të elektrizimit.

17 1. Të përcaktojë ngarkesën elektrike të një elektroskopi. 2.6 Zgjidhje detyrash
2. Të shpjegojë dukurinë e tokëzimit.
1. Të provojë në mënyrë eksperimentale mënyrën e elektrizimit të
2.7 P.P: Vrojtimi i elektrizimit të trupave dhe
18 trupave.
bashkëveprimi i trupave të elektrizuar
2. Të nxjerrë përfundime në lidhje me bashkëveprimin e trupave të
elektrizuar.

2.8 P.P: Elektroskopi. Si të ndërtojmë një
19 1. Të njohë përdorimin e elektroskopit.
elektroskop
2. Të ndërtojë vetë një elektroskop të thjeshtë.

1. Të shpjegojë mekanizmin e rrymës elektrike në metale dhe
elektrolite. 2.9 Rryma elektrike në metale dhe elektrolite
20
2. Të dallojë në parim llojin e bartësve të rrymës elektrike në këto
trupa.
3. Të përcaktojë drejtimin e lëvizjes së ngarkesave në një qark elektrik.
1. Të përkufizojë rrymën elektrike në gaze dhe boshllëk.
2. Të dallojë në parim llojin e bartësve të rrymës elektrike në këto
trupa.
21 2.10 Rryma elektrike në gaze dhe në boshllëk
3. Të shpjegojë emisionin termo-elektronik.

2. Ushtrime
22 Orë e lirë 1. Të rikujtojë njohuritë në lidhje me rrymën elektrike.
2. Të aplikojë këto njohuri në ushtrime të ndryshme.
1. Të grumbullojë materiale në lidhje me temën e bisedës.
3. Bisedë: Aplikimi në teknikë i rrymës elektrike
23 Orë e lirë 2. Tì prezantojë ato në klasë.
në lëngje, gaze, boshllëk.
24 2.11. Përsëritje
25 2.12. Test për vetëkontroll
1. Të përkufizojë lëvizjen e njëtrajtshme.
26 3.1 Lëvizja e njëtrajtshme
2. Të njehsojë shpejtësinë, rrugën, kohën në lëvizjen e njëtrajtshme.
3. Të ndërtojë grafikët e madhësive për lëvizjen e njëtrajtshme.
1. Të përkufizojë lëvizjen e ndryshueshme.
27 3.2 Lëvizja e ndryshueshme. Shpejtësia mesatare
III. 2. Të shpjegojë shpejtësinë mesatare të lëvizjes së trupave.
Dukuritë mekanike. 3. Të njehsojë shpejtësinë mesatare të lëvizjes së trupave.
Lëvizja dhe Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:
bashkëveprimi. 1. Të njehsojë shpejtësinë e një trupi.
28 (20 orë) 3.3 Zgjidhje detyrash
2. Të njehsojë shpejtësinë mesatare të një trupi.
3. Të përcaktojë nga grafiku madhësitë e lëvizjes.
Teori 10 orë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

Zgjidhje detyrash 5 1. Të përkufizojë lëvizjen njëtrajtësisht të ndryshuar.
29 orë 2. Të njohë nxitimin në lëvizjen njëtrajtësisht të ndryshuar. 3.4 Lëvizja njëtrajtësisht e ndryshuar. Nxitimi
Punë laboratori 1 orë 3. Të përdorë formulat e lëvizjes njëtrajtësisht të ndryshuar në ushtrime
Përsëritje 1 orë të ndryshme.
Test 1 orë
Orë të lira 2 orë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:
30 1. Të njehsojë nxitimin e lëvizjes së një trupi. 3.5 Zgjidhje detyrash
2. Të përcaktojë nga grafiku madhësitë e lëvizjes së ndryshueshme.
1. Të japë kuptimin e rënies së lirë të trupave.
31 3.6 Rënia e lirë e trupave
2. Të japë kuptimin e nxitimit së rënies së lirë të trupave.
9
3. Të përdorë formulat e nxitimit të rënies së lirë.
10
32 1. Të kryejë matje për përcaktimin e kohës, lartësisë. 3.7 P.L: Matja e nxitimit të rënies së lirë
FIZIKA 8
2. Të njehsojë nxitimin e rënies së lirë të trupave.

1. Të japë kuptimin e inercisë së trupave.
33 3.8 Inercia dhe masa
2. Të shpjegojë lidhjen e inercisë me masën.
3. Të interpretojë raste të ndryshme të inercisë së trupave.
1. Të tregojë efektet që shkakton veprimi i forcës mbi një trup.
34 3.9 Lidhja e nxitimit me forcën dhe me masën
2. Të shpjegojë lidhjen nxitim-forcë-masë.
3. Të zbatojë ligjin e dytë të Njutonit në ushtrime të ndryshme.
35 1. Të zbatojë në ushtrime ligjin e dytë të Njutonit. 3.10 Zgjidhje detyrash
2. Të përcaktojë nga grafiku forcën, nxitimin e trupave.
36 Orë e lirë 4. Bisedë: Matematika-gjuha shkencore.
1. Të tregojë lidhjen dhe zbatimet e Matematikës me shkencat e tjera.
1. Të përkufizojë forcën si madhësi fizike. 3.11 Forca është madhësi vektoriale
37
2. Të njohë elementet e forcës si madhësi fizike.
3. Të shpjegojë pse forca është madhësi vektoriale.
1. Të japë kuptimin e rezultantes së forcave.
38 3.12 Rezultantja e dy forcave paralele
2. Të gjejë rezultanten e forcave të ndryshme.
3. Të shpjegojë kur forcat baraspeshojnë njëra-tjetrën.
1. Të ndërtojë vektorët e forcave.
39 3.13 Zgjidhje detyrash
2. Të përcaktojë vlerën e forcave.
3. Të ndërtojë rezultanten e forcave paralele.
1. Të përkufizojë forcën e rëndesës si madhësi fizike.
40 3.14 Forca e rëndesës. Pesha
2. Të përkufizojë peshën e trupave.
3. Të dallojë peshën nga forca e rëndesës.
41 1. Të japë kuptimin e tërheqjes së gjithësishme të trupave. 3.15 Tërheqja e gjithësishme. Fusha gravitacionale
2. Të shpjegojë dhe njohin forcën gravitacionale.

1. Të vizatojë forcat që veprojnë në një trup.
2. Të njehsojë në mënyrë matematikore vlerën e këtyre forcave.
Orë e lirë Objektivat:
43 1. Të grumbullojë materiale në lidhje me temën projektit. 5. Projekt: Shmangia e aksidenteve në rrugë
2. Të bëjë prezantimin e projektit duke i paraqitur dhe me postera.
44 3.17 Përsëritje
1. Të përshkruajë rastin se kur një forcë kryen punë mbi një trup.
46 2. Të përkufizojë energjinë kinetike dhe potenciale. 4.1 Energjia kinetike dhe energjia potenciale
3. Të njehsojë punën e kryer nga një trup kur ai zotëron energji
kinetike dhe potenciale.
1) Të japë përkufizimin e energjisë mekanike.
47 4.2 Energjia mekanike dhe ligji i ruajtjes së saj
2) Të trajtojë ligjin e ruajtjes dhe transformimit të energjisë mekanike.
IV. 3) Të zbatojë këtë ligj në ushtrime të ndryshme.
Energjia mekanike. Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:
48 Shndërrimi dhe 1. Të zbatojë ligjin e ruajtjes dhe shndërrimit të energjisë në ushtrime 4.3 Zgjidhje detyrash
ruajtja e saj (13 orë) të ndryshme.
1. Të kryejë matje për të përcaktuar masën e trupave, kohën e lëvizjes, 4.4 P.L: Shndërrimi i energjisë potenciale në
49 Teori 6 orë gjatësinë dhe lartësinë e rrafshit të pjerrët. energji kinetike
Zgjidhje detyrash 2. Të njehsojë vlerat e energjive potenciale dhe kinetike të trupit.
1 orë
Punë laboratori 2 orë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:
Përsëritje 1 orë 1. Të njohë makinat e thjeshta dhe funksionin e tyre. 4.5 Makinat e thjeshta. Rregulla e artë e
50
Test 1 orë 2. Të përkufizojë rregullën e artë të mekanikës. mekanikës
Orë të lira 2 orë 3. Të zbatojë këtë rregull në ushtrime të ndryshme.
1. Të përkufizojë epërsinë mekanike të një makine.
51 4.6 Mirësia e makinave të thjeshta
2. Të përkufizojë mirësinë apo rendimentin e një makine.
3. Të njehsojë rendimentin e një makine në ushtrime të ndryshme.
1. të kryejë matje për të përcaktuar peshën e trupit, gjatësinë dhe 4.7 P.L: Përcaktimi i epërsisë mekanike dhe
52
11
lartësinë e rrafshit të pjerrët. mirësisë së rrafshit të pjerrët
2. Të njehsojë Ad , Ah , E.M dhe R në rrafshin e pjerrët

12
1. Të njohë llojet e energjive që ekzistojnë në natyrë.
FIZIKA 8
53 2. Të përkufizojë ligjin e ruajtjes dhe transformimit të energjisë. 4.8 Energjia rreth nesh. Ligji i ruajtjes së energjisë
3. Të shpjegojë lidhjen që ekziston ndërmjet energjisë dhe masës së
trupit.
1. Të rikujtojë njohuritë e marra për makinat e thjeshta, llojet e
54 Orë e lirë 6. Ushtrime
energjive dhe ligjin e ruajtjes së energjisë.
2. Të zbatojë këto njohuri në ushtrime të tipeve të ndryshme.

1. Të bëjë dallimin ndërmjet makinave motorë dhe gjeneratorë.
2. Të bëjë dallimin ndërmjet motorëve me djegie të brendshme dhe
55 4.19 Motorët dhe gjeneratorët
atyre me djegie të jashtme.
3. Të njehsojë rendimentin e motorëve termikë në ushtrime të
ndryshme.
Objektivat:
7. Punë me temë: Burimi i energjisë dhe
56 Orë e lirë 1. Të pasqyrojnë burimet e energjisë në zonat e tyre të banimit, të
shfrytëzimi i tyre në zonat e banimit.
shoqëruara me vizatime, foto etj.
57 4.10 Përsëritje

V. 1. Të përkufizojë lëvizjen lëkundëse si madhësi fizike.
59 5.1 Lëkundjet. Karakteristikat e lëkundjeve
Vala dhe tingulli 2. Të njohë karakteristikat e lëvizjes lëkundëse.
(12 orë) 3. Të njehsojë periodën dhe frekuencën e lëkundjeve të ndryshme.

Teori 8 orë 1. Të japë përkufizimin e valës.
60 5.2 Vala. Karakteristikat e valës
Zgjidhje detyrash 2. Të njohë dhe dallojë tipet e valëve.
1 orë 3. Të njohë karakteristikat e valëve.
Punë laboratori Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:
1 orë 1. Të përkufizojë rrezen dhe frontin valor.
Përsëritje 1 orë 2) Të njohë kushtet e pasqyrimit dhe përthyerjes së valëve.
61 Orë të lira 1 orë 5.3 Pasqyrimi dhe përthyerja e valëve
3. Të krahasojë shpejtësitë dhe gjatësitë e valëve gjatë përthyerjes së
tyre.
1. Të njehsojë periodën dhe frekuencën e një vale.
2. Të njehsojë shpejtësinë e përhapjes së valës në një mjedis.

1. Të përkufizojë difraksionin dhe interferencën e valëve.
63 5.5 Difraksioni dhe interferenca e valëve
2. Të shpjegojë kushtet në të cilat ndodh difraksioni.
3. Të shpjegojë kushtet në të cilat ndodh interferenca.
1. Të përkufizojë valën zanore si formë e valës mekanike.
64 2. Të shpjegojë mënyrën se si përhapet vale zanore. 5.6 Valët zanore
3. Të njehsojë shpejtësinë e përhapjes së tingullit në një mjedis.

1. Të shpjegojë jehonën si dukuri akustike dhe kushtet në të cilat
ndodh ajo.
65 2. Të shpjegojë kushtet në të cilat ndodh difraksioni dhe interferenca e 5.7 Dukuritë akustike
valëve zanore.
3. Të shpjegojë rezonancën akustike.
66 5.8 Karakteristikat e tingujve. Tingujt muzikorë

1. Të njohë karakteristikat e tingullit.
2. Të njohë tingujt muzikorë dhe mënyrën e përftimit të tyre. 5.9 P.L: Matja e shpejtësisë së tingullit dhe studimi
67
3. Të dallojë një tingull nga zhurma. i lartësisë së tij

1. Të njohë ndërtimin dhe funksionin e aparatit të dëgjimit.
68 2. Të klasifikojë tingujt sipas frekuencës së tyre. 5.10 Të dëgjuarit
3. Të diskutojë në lidhje me ndotjen akustike dhe problemet që
shkakton ajo.
8. Ekskursion. Evidentimi i zonave me më tepër
69 Orë e lirë
ndotje akustike
5.11 Përsëritje
70
13
FIZIKA 8
Tabela: Taksonomia konjitive e Blumit

Tre nivelet
Nivelet e Blumit Foljet përshkruese
e arritjeve
1. Të njohurit Përkufizo, përsërit, përshkruaj me fjalët
Është riprodhimi i një diçkaje pa e tekstit, identifiko, vër në tabelë, harto
Niveli bazë shpjegime dhe pa e lidhur me diçka një listë, emërto, riprodho etj.
tjetër. Përsëritje e emrave, rregullave,
përkufizimeve dhe shpjegimeve
ashtu siç janë dhënë. Është niveli
më i ulët i nxënësve në fushën e
njohjes.
2. Të kuptuarit Shpjego, zgjero, jep shembuj të tjerë,
Është aftësia për të kapur kuptimin nxirr përfundime, perifrazo, rishkruaj,
e materialit. Është baza e fushës përgjithëso, interpretoje ndryshe, nxirr
së njohjes, një hap më tej se TË një përfundim etj.
NJOHURIT
3. Aplikimi Të aplikosh (zbatosh), të shfrytëzosh, të
Është aftësia për të përdorur ndryshosh, të njehsosh, të klasifikosh,
Niveli materialin e mësuar në situata të reja të provosh, të vësh në dukje, të
mesatar dhe konkrete. Zbatohen rregulla, manipulosh, të përgatit, lidh, trego,
metoda, koncepte, parime, ligke dhe shpjego, përdor etj.
teori.
4. Analiza Copëto, ndaj në pjesë, shpjego përse,
Është analiza për ta copëtuar diferenco, shquaj, dallo, vër në dukje,
materialin në pjesë përbërëse, ç`ka lidh, seleksiono etj.
sjell një kuptim më të mirë të
organizimit të tij. Meqenëse krahas
përmbajtjes kuptohet dhe forma
organizative e materialit, niveli
intelektual është më i lartë se në të
kuptuarit.
5. Sinteza Kombino, harto, krijo, zgjidh (një
Është aftësia që formon një të tërë problem që ka shumë rrugë), kompozo,
duke bashkuar pjesët. Mund të jetë: jep mendime, përmirëso, organizo,
komunikim I një plani veprimesh, planifiko, risistemo, të shkruash, të
Niveli I klasifikim informacioni etj. tregosh, të prodhosh, të hartosh, të
lartë transmetosh, të krijosh, të propozosh, të
planifikosh, të prodhosh, të modifikosh,
të specifikosh, të kombinosh, të
organizosh, të sintetizosh, të klasifikosh,
të përfundosh, të zhvillosh, të
modifikosh, të ndërtosh etj.
6. Vlerësimi Krahaso, konkludo vër në kontrast,
Është aftësia për të gjykuar vlerën e kritiko, përshkruaj, shpjego, justifiko,
një materiali, të mirën e një ideje, interpreto, lidh, përmblidh, bëj një
motivet e sjelljeve, vlerësimin e evidencë etj.
zgjidhjeve të problemit, ndërtimi I
komunikimeve gjykuese etj.
14
OBJEKTIVAT E KREUT I: NDËRTIMI MOLEKULAR I LËNDËS
Në fund të kreut nxënësi/ja të jetë i/e aftë:

Të tregojë se lënda ka ndërtim thërrmijor.
• Të japë përkufizimin e molekulës dhe të krahasojë vetitë e saj me
vetitë e thërrmijave të tjera.
• Të krahasojë lëvizjen e molekulave në temperatura të ulëta me
atë në temperatura të larta.
• Të tregojë se molekulat kanë përmasa të vogla.
• Të japë shembuj ku të tregojë se ndërmjet molekulave ka
hapësira të lira.
• Të bëjë dallimin midis molekulës dhe atomit.
• Të bëjë dallimin midis lëndës së thjeshtë dhe lëndës së përbërë.
• Të japë shembuj të lëndëve të thjeshta dhe të përbëra.
• Të japë shembuj ku të tregojë se molekulat ndërveprojnë me
njëra-tjetrën.
• Të japë shembuj të bashkëveprimit të molekulave me forca
shtytëse dhe tërheqëse.
• Të japë përkufizimin e energjisë termike dhe të shpjegojë pse
• Të shpjegojë si ndikon temperatura në energjinë termike të
trupit.
• Të japë përkufizimin e përqendrimit si madhësi fizike
• Të shkruajë formulën e përqendrimit.
• Të zbatojë formulën e përqendrimit në ushtrime.
• Të interpretojë lidhjen që ekziston ndërmjet përqendrimit dhe
largësisë mesatare ndërmjet grimcave dhe të gjendjes së lëndës.
• Të tregojë cilat janë gjendjet e lëndës.
• Të tregojë vetitë fizike që ka lënda në çdo gjendje.
• Të argumentojë cilat janë ndryshimet që pëson lënda kur kalon
nga njëra gjendje në tjetrën.
• Të japë përkufizimin e dendësisë.
• Të tregojë nga varet ajo.
• Të shkruajë formulën dhe ta zbatojë në ushtrime.
• Të krahasojë dendësitë e lëndës në gjendje të ndryshme.
• Të shpjegojë lidhjen që ekziston ndërmjet dendësisë dhe
përqendrimit.
15
FIZIKA 8
Mësimi 1.1
Tema: Ndërtimi i lëndës
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:
Niveli bazë: të japë përkufizimin e molekulës
Niveli mesatar: të shpjegojë si lëvizin molekulat
Niveli i lartë: të krahasojë lëvizjen e molekulave në temperaturë të ulët me atë në
temperaturë të lartë.
Metoda: Diskutim, shpjegim, eksperiment.

Mjetet: teksti, gotë me ujë të ftohtë, të ngrohtë dhe bojë.
Struktura e organizimit të mësimit: E.R.R.
Evokimi: kërkoj nga nxënësit t’u japin përgjigje pyetjeve: Ç’kemi thënë për
ndërtimin e lëndës, a mund të grimcohet ajo? Po molekulë çfarë kemi quajtur? Si
janë përmasat e molekulës?
Realizimi i kuptimit: Nxënësit hapin librin dhe lexojnë paragrafin e parë të
mësimit. Shkruajnë në fletore edhe trupa të tjerë që kanë ndërtim thërrmijor.
Diskutohet me nxënësit për figurat e librit dhe shembujt që ata kanë gjetur
vetë dhe nxirret përfundimi se: lënda në çdo gjendje ka ndërtim thërrmijor. Ajo
përbëhet nga grimca shumë të vogla. Jepet përkufizimi i molekulës: si thërrmija
më e vogël e lëndës që ruan vetitë e saj.
Tregohet edhe mjeti me të cilin shikohet molekula që është mikroskopi elektronik.
Nxënësit lexojnë në heshtje pjesën e dytë: Lëvishmëria e grimcave. Pyeten
nxënësit pse kur hedhim sheqer në një gotë me ujë ai është i gjithi i ëmbël?
Çfarë tregon kjo? Si kanë lëvizur molekulat?
Themi se meqenëse i gjithë uji është i ëmbël, molekulat e sheqerit janë shpërhapur
nën ujë në të gjitha drejtimet, pra molekulat lëvizin në mënyrë të pareshtur dhe
të çrregullt.
Quhet lëvizje brauniane për nder të shkencëtarit që e zbuloi.
- lexohet nga një nxënës jeta e shkencëtarit.
- bëhet eksperimenti me pikat e bojës, të cilat hidhen në ujë të ngrohtë
dhe në ujë të ftohtë, matet koha në të dyja rastet. Pyeten nxënësit:
kush përhapen me shpejt, molekulat në ujin e ngrohtë apo të ftohtë?
Nxirret konkluzioni se: sa më e lartë të jetë temperaturë e lëndës, aq më shpejt
lëvizin molekulat.
- Nxënësit sjellin dhe shembuj të tjerë.

Reflektimi: zhvillohet ushtrimi 1.
N.B. ---- U.1 (a,b)
N.M.---- U.1 (a,b,c)
N.L.--- U.1 (a,b,c,d)
Diskutohen përgjigjet.
Detyrë shtëpie: U.2 dhe U.4
16
Ushtrime
2. Plotësoni me fjalët e duhura fjalitë e mëposhtme:
- Çdo lëndë është e përbërë nga grimca të vogla, të cilat nuk mund të shihen me
sy të lirë.
- Lëndë të ndryshme përbëhen nga molekula të ndryshme.
- Lëvizja e molekulave në lëndë quhet lëvizje termike.
- Lëvizja e molekulave të një lëngu sipas një trajektoreje vijëthyer dhe të çrregullt
quhet lëvizje brauniane.
3. Tregoni nëse alternativat e mëposhtme janë të vërteta ose të gabuara.

- Grimcat e miellit të grurit janë molekula sepse ato janë shumë të vogla. V G
- Grimcat e sheqerit nuk janë molekula sepse gjatë tretjes ato ndahen në
grimca akoma më të vogla, duke i dhënë ujit shije të ëmbël. V G
- Lëndë të njëjta përbëhen nga molekula të ndryshme. V G
- Shpejtësia e lëvizjes së molekulave varet nga temperatura. V G
- Molekulat e ujit dhe të vajit janë të njëjta. V G
4. A ndryshojnë midis tyre molekulat e ujit të ftohtë me ato të ujit të nxehtë? Pse?
Përgjigje: Jo, sepse kemi të bëjmë me të njëjtën lëndë dhe formula kimike e ujit
është e njëjtë në të dy rastet.
5. Në figurë janë paraqitur tri gota me verë. Në cilën prej tyre ka më tepër
molekula?
Përgjigje: Në gotën e tretë ka më tepër molekula të verës sepse dhe sasia e lëndës
në të është më e madhe.
Mësimi 1.2
Tema: Karakteristikat e molekulave dhe atomeve
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:
Niveli bazë: të tregojë se molekulat kanë përmasa të vogla dhe të japë shembuj
që tregojnë se ndërmjet molekulave ka hapësira të lira.
Niveli mesatar: të shpjegojë se molekulat përbëhen nga atomet dhe të bëjë
krahasimin ndërmjet molekulave dhe atomeve.
Niveli i lartë: të dallojë lëndën e thjeshtë nga lënda e përbërë.
Metoda: Imagjinatë e drejtuar, diskutim.
Mjete: teksti
Struktura e organizimit të mësimit: E.R.R
Evokimi: Kemi thënë se molekulat shihen vetëm me mikroskop elektronik.
Atëherë ç’mund të themi për përmasat e molekulave, si janë ato?
17
FIZIKA 8
-Nxënësit përgjigjen se përmasat janë shumë të vogla. Bëhen pyetjet: po kur

hedhim kripë në ujë, dallohen molekulat e kripës? Po niveli i ujit në enë a
ndryshon?
-Realizimi i kuptimit: Nxënësit shikojnë figurat 1.4 (a,b) dhe bëjnë krahasimin.
Themi se molekulat e lëndëve të ndryshme kanë përmasa të ndryshme.
Pra themi se përmasat e molekulave varen nga lloji i molekulës.
Sa të vogla janë molekulat? Bëhet krahasimi: kur molekula zmadhohet aq herë sa
të bëhet sa një portokall, portokalli duke u zmadhuar po aq herë bëhet sa rruzulli
tokësor.
I kthehemi edhe njëherë pyetjes që bëmë për kripën e tretur në ujë. Themi se ajo
(kripa) nuk duket sepse përmasat e molekulave janë shumë të vogla.
Bëhet përsëri pyetja: Si mendon, po niveli përse nuk ndryshon?
-Nxirret konkluzioni se: ndërmjet molekulave ka hapësira të lira.
Pyeten nxënësit: a mund të sillni shembuj të tjerë ku të tregojmë se ndërmjet
molekulave ka hapësira të lira? Nxënësit japin shembullin e tretjes së sheqerit,
ose kur hedhim pika boje në ujë, kur përsëri niveli nuk ndryshon.
-Pyeten nxënësit: A e keni dëgjuar fjalën atom? Themi se ai e përbën molekulën,
por nuk ruan vetitë e saj.
Shikojmë fig.1.5 (a,b) dhe nxirret përfundimi se: molekula mund të ketë atome të
njëjta dhe të ndryshme dhe atomi nuk i ruan vetitë fizike të lëndës.
-Jepet një shembull: molekulat e ujit H2O ka 2 atome hidrogjen dhe një atom oksigjen
që janë në gjendje të gaztë, të bashkuar japin ujin që është në gjendje të lëngët.
-Përmendim lëndët si hidrogjen, oksigjen, ujë, alumin dhe pyeten nxënësit:
Si i kanë molekulat këto lëndë, të njëjta apo të ndryshme?
Bëhet dallimi midis lëndëve të thjeshta (me molekula të njëjta) dhe lëndëve të
përbëra (me molekula të ndryshme).
Reflektimi: Nxënësit ndahen në katër grupe për ushtrimin 1 nga një pyetje për
çdo grup, ndërsa ushtrimin 2 do ta punojnë të gjithë.
Diskutohen përgjigjet e nxënësve dhe bëhet vlerësimi se sa është kuptuar lënda e re.
Jepet detyra e shtëpisë sipas niveleve: N.B. ushtrimin 3 dhe detyrën praktike.
N.L. ushtrimin 4,5, dhe detyrën praktike.
Ushtrime
- Molekulat e lëndëve të ndryshme kanë përmasa të ndryshme.
- Atomet e molekulave të një lënde nuk kanë veti fizike të njëjta me ato të
lëndës.
- Kur tresim një sasi të vogël sheqeri në ujë, vëllimi i tij pothuaj nuk
ndryshon.
- Molekula e oksigjenit përbëhet nga atome të të njëjtit element kimik.
18
3. Tregoni nëse alternativat e mëposhtme janë të vërteta apo të gabuara.

- Molekulat përbëhen nga atomet. V G
- Atomet ruajnë vetitë fizike dhe kimike të lëndës. V G
- Atomet kanë përmasa më të mëdha se molekulat. V G
- Midis molekulave ka hapësira të lira. V G
- Molekula e ujit përbëhet nga një atom oksigjen dhe dy
atome hidrogjen. V G
- Teli i bakrit përbëhet vetëm nga molekula të bakrit (Cu). V G
- Minerali i hekurit është lëndë e thjeshtë sepse përbëhet vetëm nga molekula të
hekurit (Fe). V G
4. Përse kur godasim me çekiç një gozhdë, ajo zë vend dhe ngulet në dërrasë?
Përgjigje: Gozhda zë vend dhe ngulet në dërrasë sepse midis molekulave të
dërrasës ka hapësira të lira.
5. Përse bojën plastike që bie mbi dysheme duhet ta pastrojmë menjëherë, pasi
më vonë është e vështirë të hiqet?
Përgjigje: Sepse pas njëfarë kohe molekulat e bojës plastike zënë vend midis
hapësirave të lira të molekulave të dyshemesë.
Detyrë praktike
Merrni dy gota, në njërën prej tyre hidhni ujë shumë të nxehtë deri në ¾ e
lartësisë dhe menjëherë mbulojeni me një copë kartoni të zakonshëm. Mbi karton
vendosni gotën tjetër me fundin sipër. Çfarë do të vini re pas pak kohe në faqet e
brendshme të gotës së sipërme? Si shpjegohet ky fenomen?
Përgjigje: Faqet e brendshme të gotës së sipërme do të mbushen me bulëza uji.
Kjo ndodh sepse molekulat e avujve të ujit të nxehtë do të depërtojnë në hapësirat
e lira të kartonit.
Mësimi 1.3
Tema: Ndërveprimi molekular dhe energjia termike
Objektivi: në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë të aftë:
Niveli bazë: të tregojë se molekulat bashkëveprojnë dhe të japë shembuj ku
tregohet ndërveprimi shtytës dhe tërheqës.
Niveli mesatar: të japë përkufizimin e energjisë termike dhe të shpjegojë pse
Niveli i lartë: të shpjegojë si ndikon temperatura në energjinë termike të një trupi.
Metoda: imagjinatë e drejtuar, diskutim.
Mjetet: teksti, fije peri, llastik, sfungjer, tel.
Struktura e organizimit të mësimit E.R.R
19
Mjetet: teksti, fije peri, llastik, sfungjer, tel.
FIZIKA 8e organizimit të mësimit E.R.R
Struktura
Evokimi:
Evokimi: diskutohet
diskutohet ushtrimi
ushtrimi 5 i mësimit
5 i mësimit të detyra
të kaluar dhe kaluar dhe detyra
praktike që ishte praktike që
dhënë detyrë ishte
dhënë detyrë shtëpie.
shtëpie.
Pyeten nxënësit se ç’kuptoni me molekulë? Çfarë vetie kanë molekulat? Si lëvizin
Pyeten nxënësit se ckuptoni me molekulë? Çfarë vetie kanë molekulat? Si lëvizin ato?
ato?
Realizimi
Realizimi i kuptimit:
i kuptimit: Duke uDuke
bazuarudhebazuar dhe në
në përgjigjet përgjigjet
e nxënësve e nxënësve
se molekulat lëvizinse
nëmolekulat
mënyrë
lëvizin
të në mënyrë
pandërprerë të pandërprerë
dhe të çrregullt, u drejtohet dhe tëPse
pyetja: çrregullt, u drejtohet
kur molekulat lëvizin nëpyetja:
mënyrë të
Pse kurnuk
çrregullt molekulat
shpërbëhetlëvizin në mënyrë
lënda? Gjithashtu të çrregullt
u drejtohen nuk
pyetjet pseshpërbëhet
nuk lënda? Gjithashtu
u drejtohen pyetjet pse nuk mund ta ndajmë një copë metali në pjesë më të vogla?
mund ta ndajmë një copë metali në pjesë më të vogla? Pse lëngjet ngjishen me vështirësi?
Pse lëngjet ngjishen me vështirësi? Nxënësit do të mendohen disa minuta dhe
ndihmohen
Nxënësit për të dhënë
do të mendohen përgjigje
disa minuta duke i drejtuar
dhe ndihmohen pyetjen:
për të dhënë përgjigje duke i drejtuar
Si mendoni,
pyetjen: çfarë forcash duhet të veprojnë ndërmjet molekulave që lënda të
mos shpërbëhet? Po ndërmjet molekulave të lëngjeve çfarë forcash veprojnë që
Si mendoni çfarë forcash duhet të veprojnë ndërmjet molekulave që lënda të mos shpërbëhet? Po
ato ngjishen me vështirësi? Nxirret përfundimi se: molekulat bashkëveprojnë me
ndërmjet molekulave të lëngjeve çfarë forcash veprojnë që ato ngjishen me vështirësi?
njëra-tjetrën dhe se ndërveprimi mund të jetë shtytës ose tërheqës. Ky ndërveprim
shfaqet
Nxirret vetëm se:
përfundimi atëherë kurbashkëveprojnë
molekulat molekulat ndodhen në largësi
me njëra-tjetrën të krahasueshme
dhe se ndërveprimi mund të me
përmasat
jetë e vetë
shtytës ose molekulës.
tërheqës. Ky ndërveprim shfaqet vetëm atëherë kur molekulat ndodhen në largësi
të krahasueshme me përmasat e vete molekulës.
Shpjegohen figurat e librit ku kemi ngjeshjen e metalit.
Shpjegohen figurat e librit ku kemi ngjeshjen e metalit.
Ngjeshja kundërshtohet nga forcat shtytëse që ushtrojnë molekulat ndaj njëra-tjetrës dhe
zgjatja
Ngjeshjakundërshtohet nga forcatnga
kundërshtohet tërheqëse që shtytëse
forcat ushtrojnë molekulat ndaj njëra-tjetrës.
që ushtrojnë molekulat ndaj njëra-
-Pyeten
tjetrës dhe zgjatja kundërshtohet nga forcat tërheqëse trupi
nxënësit a zotërojnë energji molekulat? Çfarë energjie zotëron në
që ushtrojnë molekulat
lëvizje?
ndaj njëra-tjetrës. -Pyeten nxënësit: A zotërojnë energji molekulat? Çfarë
Atëherë edhe molekulat që janë në lëvizje zotërojnë energji të lëvizjes. Gjithashtu themi
energjie zotëron trupi në lëvizje? Atëherë edhe molekulat që janë në lëvizje
që molekulat zotërojnë dhe energji të bashkëveprimit.
zotërojnë energji të lëvizjes. Gjithashtu themi që molekulat zotërojnë dhe energji
-Jepet përkufizimi: Energji termike ose energji të brendshme të trupit është tërësia e
të bashkëveprimit. -Jepet përkufizimi: Energji termike ose energji e brendshme
energjive të lëvizjes së molekulave të një trupi, së bashku me energjinë e bashkëveprimit
e trupit është tërësia e energjive të lëvizjes së molekulave të një trupi, së bashku
të tyre.
me energjinë e bashkëveprimit të tyre. -Pyeten nxënësit në cilat temperaturë
molekulat lëvizin më shpejt? Kjo do të thotë që në temperatura më të larta
molekulat zotërojnë energji të lëvizjes më të madhe, pra dhe energji termike më
të madhe, pra themi se energjia termike varet nga temperatura
-Reflektimi: punojmë ushtrimin 1dhe 2 të ndarë në grupe sipas niveleve.
N.B - U1(a,b) U2,3(a,b)
N.M dhe i lartë U1 dhe3 (c,d) U2(c,d)
Diskutohen përgjigjet e nxënësve.
Detyrë shtëpie: niveli bazë 3,5 të tjerët dhe U6.
20
Ushtrime
2.Plotëso me fjalët e duhura fjalitë e mëposhtme:
- Ndërveprimi molekular mund të jetë shtytës ose tërheqës.
- Nëse molekulat e lëndës afrohen tepër, ndërmjet tyre lind veprimi shtytës.
- Nëse molekulat e lëndës largohen, ndërmjet tyre lind veprimi tërheqës.
- Në temperatura të ndryshme, trupi ka energji të brendshme termike të ndryshme.
3. Tregoni nëse alternativat janë të vërteta ose të gabuara.

- Kur rritet largësia mesatare ndërmjet molekulave, lind bashkëveprimi shtytës.
V G
- Kur zvogëlohet largësia mesatare ndërmjet molekulave, lind bashkëveprimi
shtytës. V G
- Energjia termike e një trupi është energjia e lëvizjes dhe e bashkëveprimit të
molekulave të lëndës që përbëjnë trupin. V G
-Rritja e temperaturës shoqërohet me zvogëlim të energjisë termike të një trupi.
V G
-Me rritjen e temperaturës rritet shpejtësia e lëvizjes së molekulave të trupit.
V G
4. Një copë llastiku kapet në dy skajet dhe tërhiqet për t’u zgjatur. Çfarë
bashkëveprimi shfaqet më tepër në molekulat e llastikut? Ku e kuptojmë këtë?
Përgjigje: a) Midis molekulave të llastikut lind bashkëveprimi tërheqës.
b) Nëse llastikun e lëmë të lirë, ai merr formën fillestare.
5. Dy kube të njëjtë prej bakri janë në temperatura 20oC dhe në tjetrën 50oC. Cili
prej kubeve ka energji të brendshme termike më të madhe dhe pse?
Përgjigje: Meqë kubet janë të njëjtë, ata përbëhen nga të njëjtat molekula.
Energjinë e brendshme termike më të lartë e ka kubi me temperaturë 500 , sepse
energjia termike varet nga temperatura.
6. Një fije peri këputet më me lehtësi se një tel që ka të njëjtat përmasa. Përse?
Çfarë përfundimi nxirret në këtë rast?
Përgjigje: a) Ndërveprimit molekular i fijes së perit është më i vogël se ai i telit.
b) Ndërveprimi molekular është i ndryshëm në lëndë të ndryshme.
7. Energjia e brendshme termike e trupit:

a) varet nga masa e trupit.
b) nuk varet nga temperatura e trupit (ose varet nga lartësia e trupit nga sip. e tokës)
c) varet nga shpejtësia e lëvizjes së trupit;
d) varet nga energjia e lëvizjes dhë e bashkëveprimit të molekulave të trupit.
Përgjigje: (d) është alternativa e saktë.
21
FIZIKA 8
Mësimi 1.4
Tema: Përqendrimi i grimcave në lëndë
Objektivi: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:
Niveli bazë: të japë përkufizimin e përqendrimit si madhësi fizike.
Niveli mesatar: të shkruajë formulën e përqendrimit dhe ta zbatojë atë në
problema.
Niveli i lartë: të interpretojë lidhjen që ekziston ndërmjet përqendrimit dhe
largësisë mesatare ndërmjet grimcave.
Metoda: diskutim, eksperiment
Mjetet: teksti,dy gota qelqi me vellime te barabarta,kokrra bizele dhe orizi.
Struktura e organizimit të mësimit E.R.R
Evokimi: diskutohet ushtrimi 6 te mesimi i kaluar. Pyeten nxënësit se çfarë ka
ndërmjet molekulave? SiI shpjegohet
ujit?Meqe nuk ngjyrosja e ujit Ikur
rritet niveli në të dote
ujit,kjo hedhimthotedisa pika nuk
se vellimi
boje? Po kur hedhim sheqer dhe e tresim në ujë, ku shkon ai? A rritet niveli
ndryshon.Po numri I molekulave per kete vellim si u be, ku kraha i ujit?
Meqë nuk rritet niveli i ujit, kjo do të thotë se vëllimi nuk ndryshon. Po numri i
molekulave te ujit jane dhe ato te sheqerit ose te bojes?
molekulave për këtë vëllim si u bë, ku krahas molekulave të ujit janë dhe ato të
sheqerit ose të
Realizimi bojës? Kalohet ne shpjegimin e shembullit te librit me koshered dhe blete
I kuptimit:
Realizimi i kuptimit: Kalohet në shpjegimin e shembullit të librit me kosheret
dhe bletët, të cilat kanë një kane nje largesi
largesi te caktuar
të caktuar ndërmjet ndermjet tyre.Bejme
tyre. Bëjme krahasimin
krahasimin e e blete
bletëve me molekulat. Edhe molekulat.Edhe
molekulat kanë molekulat
hapësira kane hapesira
ndërmjet tyrendermjet tyre dhe e ryua
dhe e ruajnë
këtë largësi. Pra, flasim për një
largesi.largësi mesatare midis molekulave, por që është e
ndryshme në lëndë të ndryshme.
Pra flasimshembulli
Diskutohet per nje largesi
i libritmesatare
ku kemi midis
vëllime molekulave,por
të barabarta nëqe eshte
1dm 3
të eçokollatave
ndryshme ne lende t
dhe kafes. Te çokollatat largësia
ndryshme.ndërmjet tyre është më e madhe apo më e vogël?
Po numri i çokollatave si është?
-Bëhet eksperimenti në klasë, Iku
Diskutohet shembulli mbushim
librit ku kemidyvellime
gota tëtenjëjta,
barabarta ne 1d
njërën cokollatave
me bizele dhe tjetrën
dhe kafes. me oriz.
Tek orizi largësia midis kokrrave është më e vogël, ndërsa
numri i kokrrave për të njëjtin
Tek cokollatat largesiavëllim është tyre
ndermjet më ieshte
madh.me medhe apo me
-Jepet përkufizimi i përqëndrimit: është numri që tregon sasinë
e kokrravePo përnumri
njësi Itëcokollatave
vëllimit, shënohet
si eshte?me n, formula n=N/V
Njësia është: N.kokrrash/m ; N.kokrrash/ cm3; N.kokrrash/
3
dm-Behet
3
etj. eksperimenti ne klase ,ku mbushim dy gota te njejta njeren me bizele dhe tjetren
-Diskutohet shembulli i librit. Nxënësit diskutojnë figurat 13(a,b,c). Krahasojmë
largësinë
Tek orizimidis kokrrave
largesia midisdhe numrineshte
kokrrave e kokrrave në çdo rast. Pyeten
me e vogel,ndersa numri nxënësit
kokrravea ka per te njejtin
lidhje ndërmjet përqendrimit dhe largësisë
eshte me I madh. midis kokrrave?
Nxirret konkluzioni se përqendrimi varet nga largësia midis kokrrave.
-Bëhet
_Jepetanalogjia e molekulave
perkufizimi me sferat
I perqendrimit: eshtedhe numri themi për molekulat
qe tregon sasine e kur largësia
kokrrave per njesi te
ndërmjet tyre është e vogël përqendrimi është i madh dhe anasjelltas kur largësia
midis molekulave është evellimit,shenohet
madhe përqendrimi me n,formula
është i vogël.n=N/V
Reflektimi: nxënësit do të punojnë me ushtrimin 1 dhe 2, të cilët do të diskutohen
Njesia eshte : N.kokrrash/m3 ; N.Kokrrash/ cm3 ; N.kokrrash/ dm3 etj.
dhe nga përgjigjet e nxënësve bëhet edhe vlerësimi se sa është kuptuar tema e re.
-Diskutohet shembulli I librit.nxenesit diskutojne figurat 13(a,b,c)Krahasojme largesine
22kokrrave dhe numrin e kokrrave ne cdo rast.Pyeten nxenenesit a ka lidhje ndermjet perq
dhe largesise midis kokrrave?
-Detyrë shtëpie: Ushtrimi 3 dhe 6. Niveli i lartë edhe U.5
Ushtrime
- Largësia mesatare e grimcave është e ndryshme për lëndë të ndryshme.
- Përqendrimi varet nga largësia mesatare ndërmjet molekulave.
- Lëndë të ndryshme kanë përqendrime të ndryshme.
- Përqendrimi i molekulave të ujit është më i madh se përqendrimi
i molekulave të ajrit.
3. Tregoni nëse alternativat janë të vërteta ose të gabuara:

- Përqendrimi varet nga largësia ndërmjet grimcave. V G
- Përqendrimi nuk varet nga masa e të gjitha grimcave. V G
- Përqendrimi varet nga vëllimi që zënë grimcat në hapësirë. V G
- Kur ajri ngrohet përqendrimi i molekulave të ajrit rritet. V G
4. Me cilën nga formulat e mëposhtme njehsohet përqendrimi i lëndës?

a. n = N x V
b. n = N /V
c. n = V /N
d. V = n x N
5. E njëjta sasi ajri një herë ndodhet në temperaturën 10°C dhe një herë në 50°C.
Në cilin rast përqendrimi i molekulave të ajrit është më i madh? Pse?
Përgjigje: Me rritjen e temperaturës ajri zgjerohet dhe largësia mesatare ndërmjet
molekulave rritet. Në temperaturën 100 C përqendrimi është më i madh.
6. Në fundin e një akuariumi ndodhen 40 gurë me ngjyra, të cilët zënë një vëllim
prej 80 cm³. Gjeni përqendrimin e gurëve në akuarium.
N 40
n
Përgjigje: = = = 0.5 gurw cm3
V 80
7. Në cilin kub largësia mesatare ndërmjet molekulave është më e vogël?
a) në kubin e parë
b) në kubin e dytë
c) në të dyja kubet largësia mesatare është e njëjtë
8. Në cilin kub përqendrimi i molekulave është më i vogël?

a) në kubin e parë;
b) në kubin e dytë;
c) në të dyja kubet përqendrimi është i njëjtë.
23
FIZIKA 8
Mësimi 1.5
Tema: Gjendjet e lëndës
Objektivi: në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:

Niveli bazë: të tregojë vetitë fizike që ka lënda në çdo gjendje.
Niveli mesatar: të krahasojë përqendrimin e lëndës në çdo gjendje dhe të shpjegojë
se ç’ndodh me largësinë mesatare të molekulave.
Niveli i lartë: të argumentojë cilat janë ndryshimet që pëson lënda kur kalon nga
njëra gjendje në tjetrën.
-Metoda: diskutim për njohuritëparaprake, marrëdhëniet pyetje-pergjigje (MP-
P)
-Mjeti: teksti
-Struktura e organizimit te mesimit E.R.R
-Evokimi: diskutohet ushtrimi 5 i mësimit të kaluar
-Meqenëse nxënësit kanë njohuri për gjendjen e lëndës, pyeten në sa gjendje
ndodhet lënda? Kur lënda kalon nga një gjendje në një tjetër, a ndryshon
vendndodhja e molekulave? Po molekulat ndryshojnë apo mbeten të njejta?
-Realizimi i kuptimit: nxënësit e gjejnë përgjigjen në libër ku thuhet se molekulat
e çdo gjendje për të njëjtën lëndë janë të njëjta.
Lind pyetja: pse janë të ndryshme vetitë fizike në gjendje të ndryshme?
-Nxënësit japin vetitë fizike të lendes në çdo gjendje nga njohuritë që kanë.
-I shpjegojmë këto veti duke u mbështetur në vendndodhjen e molekulave.
Në gjendjen e ngurtë molekulat janë afër, largësia e vogël e përqendrimi i madh.
Edhe ndërveprimi ndërmjet molekulave është i madh. Forcat tërheqëse dhe
shtytëse janë të mëdha, prandaj trupat e ngurtë ruajnë formën dhe vëllimin.
-Pyeten nxënësit: si do të jetë largësia ndërmjet molekulave, përqendrimi dhe
ndërveprimi ndërmjet molekulave në gjendjen e lëngët? Po në të gaztë?
-Nxënësit gjejnë përgjigjen në libër të cilat diskutohen.
Te lëngjet ku largësia nidis molekulave nuk është shumë e madhe dhe ndërveprimi
është i ndjeshëm. Cilat forca janë më të mëdha kur i ngjeshim?
Themi se janë më të mëdha forcat shtytëse. Trupat ruajnë vëllimin.
Po te gazet, cilat forca janë më të mëdha, po meqenëse molekulat janë larg njëra-
tjetrës, forcat janë të papërfillshme.
Si ngjeshen gazet? Çfarë nuk ruajnë ato? Meqenëse molekulat lëvizin lirisht, gazi
në këtë gjendje synon të zgjerohet.
-Reflektimi: punohet ushtrimi 1 dhe 2 dhe diskutohen përgjigjet.
-Nxënësit do të përmbledhin vetitë e përbashkëta ndërmjet trupave të ngurtë dhe
lëngjeve si dhe ndërmjet lëngjeve dhe gazeve, si dhe do të bëjnë dallimet midis
tyre.
-Detyrë shtëpie: ushtrimet 3 dhe 5
Nxënësit e mirë dhe ushtrimet 4,5,6.
24
Ushtrime
- Trupat amorfë nuk ruajnë formë të përcaktuar.
- Ndërveprimi molekular në lëngje është më i vogël se në trupat e ngurtë .
- Në sajë të energjisë termike, gazet synojnë të zgjerohen.
3.Tregoni nëse alternativat e mëposhtme janë të vërteta ose të gabuara .
- Molekulat në gjendjen e ngurtë kryejnë lëvizje të çrregullt në të gjitha
drejtimet. V G
- Lënda në gjendjen e ngurtë ka vëllim të caktuar. V G
- Lënda në gjendjen e lëngët ka masë të caktuar. V G
- Lënda në gjendjen e gaztë ka formë të caktuar. V G
4. Argumentoni përgjigjet e pyetjeve :

- Nga dallohet gjendja e ngurtë nga e lëngët?
- Nga dallohet gjendja e ngurtë nga e gaztë?
- Nga dallohet gjendja e lëngët nga e gaztë?
a) Në gjendje e ngurtë largësia mesatare ndërmjet grimcave është më e vogël
se në lëngje. Përqëndrimi në trupat e ngurtë është më i madhe se në lëngje. Në
trupat e ngurtë molekulat apo atomet janë të lidhura fort me njëra-tjetrën dhe
nuk lëvizin, por lëkunden rreth vendndodhjes së barazpeshës. Në lëngje grimcat
lëvizin lirisht, por gjithmonë janë në kontakt me njëra-tjetrën. Trupat e ngurtë
ruajnë formën dhe vëllimin, ndërsa langjet janë të pangjeshëshëm (kanë vëllim të
caktuar) dhe marrin formën e enës
b) Në gaze largësia mesatare ndërmjet grimcave është tepër e madhe, përqëndrimi
është i vogël, ndërveprimi molekular është është shumë i vogël, grimcat lëvizin
lirisht në të gjitha drejtimet, s`kanë formë dhe vëllim të caktuar.
c) Të njëjtat dallime si tek (b) vlejnë dhe për (c).
5. Përse forcat e bashkëveprimit midis molekulave të gazeve janë të papërfillshme?

Përgjigje: Meqë largësia mesatare ndërmjet grimcave është shumë e madhe,
atëherë forcat e bashkëveprimit molekular janë të papërfillshme.
6. Në figurë paraqitet vendosja e molekulave në gjendjen e lëngët dhe të gaztë.

Largësia mesatare ndërmjet molekulave të gazeve në krahasim me atë të lëngjeve
është:
a) e vogël b) shumë më e vogël
c) e njëjtë d) shumë më e madhe
Përgjigje: Alternativa e saktë është (d)
7. Si janë forcat e ndërveprimit molekular ndërmjet molekulave të lëngjeve në

krahasim me atë të molekulave të gazeve:
a) e vogël b) shumë më e vogël
c) e njëjtë ` d) shumë më e madhe
Përgjigje: Alternativa e saktë është (d).
25
Përgjigje: Ndryshimi i temperatërës ndikon në lëvizshmërinë e molekulave të lëndës. Sa më e lartë të jetë
temperatura, aq më e madhe është shpejtësia e lëvizjes së molekulave dhe anasjelltas. Ajo ndikon në
kalimin8 e lëndës nga një gjendje në tjetrën.
FIZIKA
8. A ekziston ndonjë lidhje midis temperaturës dhe gjendjes së lëndës? Argumento

përgjigjen.
Përgjigje: Ndryshimi i temperatërës ndikon në lëvizshmërinë e molekulave të
Mesimi
lëndës. Sa1.6
më e lartë të jetë temperatura, aq më e madhe është shpejtësia e lëvizjes
sëTema
molekulave dhe anasjelltas. Ajo ndikon në kalimin e lëndës nga një gjendje në
: Dendesia e lendes
tjetrën.
Objektivi:ne fund te ores se mesimit nxenesi te jete I afte
Niveli 1.6
Mësimi baze :te jape perkufizimin e dendesise dhe ta zbatoje ate ne ushtrime.
Tema:
NiveliDendësia
mesatar: teeshkruaje
lëndësformulen e denedesise dhe ta zbatoje ate ne ushtrime
Objektivi: nëtefund
Niveli I larte: të orës
shpjegoje së mësimit
lidhjen qe ekzistonnxënësi
ndermjettë jetë i aftë:
dendesise dhe perqendrimit.
Niveli bazë: të japë përkufizimin e dendësisë dhe ta zbatojë atë në ushtrime.
Niveli mesatar:
Metoda: të shkruajë formulën
Diskutim,marredhenie e dendësisë dhe ta zbatojë atë në ushtrime.
pyetje –pergjigje(MP-P)
Niveli i lartë: të shpjegojë lidhjen që ekziston ndërmjet dendësisë dhe përqendrimit.
Mjetet:Teksti,peshore,kub hekuridhe druri me vellime te njejta.
Metoda: Diskutim, marrëdhënie pyetje-përgjigje (MP-P).
Mjetet: Teksti,
Strukturares peshore,E.R.R
se mesimit kub hekuri dhe druri me vëllime të njëjta.
Struktura e orës së mësimit E.R.R
-Evokimi:Diskutohen
Evokimi: Diskutohen ushtrimet
ushtrimet 5 dhe 5 6dhe
re mesimit te kaluar.pyetn
6 të mësimit nxenesit
të kaluar. :ne sanxënësit:
Pyeten gjendje
nëndodhet lenda?ne
sa gjendje cile gjendje
ndodhet perqendrimi
lënda? Në cilën eshte me I madh?Cmund
gjendje përqendrimite themi
ështëpermënumrin e
i madh?
Ç’mund të themi për numrin e molekulave në njësinë e vëllimit për çdo gjendje?po
molekulave ne njesine e vellimit per cdo gjendje?Meqenese mlekulat kane mase,si mendoni
Meqenëse molekulat
masa e nesise kanë
se vellimit masë,
a dote si mendoni
ndryshoje meqenese pondryshon
masa e numri
njësisë së vëllimit a do të
I molekulave?
ndryshojë meqenëse ndryshon numri i molekulave?
-realizimi I kuptimit: Kryhet eksperimenti: vendosim kube me vellime te barabarta
Realizimi i kuptimit: Kryhet eksperimenti:
druri dhe hekuri ne dy krahet e peshores.Peshorja nuk eshte ne
vendosim kube me vëllime të barabarta
druri dhene ekuiliber.Megjithese vellimet peshores.
hekuri në dy krahët e Peshorja
jane te barabarta masat enuk
tyre
është në ekuiliber. Megjithëse vëllimet janë të barabarta
masatjane te ndryshme.
e tyre janë të ndryshme.
Shohim figurën e librit, marrim një kub druri më të madh,
Dru Hekur
tani masat janë të barabarta. Themi se tek hekuri e njëjta
masë është
Shikojme figuren e librit,marrim nje kubpërqendruar në një vëllim
druri me te madh,tani më tetëbarabarta.Themi
masat jane vogël, lënda se
është më e “ngjeshur”,
tek hekuri e njejeta masepra molekulat
eshte perqendruar janënemënje afër njëra-tjetrës,
vellim prandaj
me te vogel,lenda eshtenjë
me vëllim
e
më“ngjeshur,,
i vogël ka masë më të madhe.
pra molekulat jane me afer njera tjetres prandaj n je vellim me I vogel ka mase me te
-Jepet
madhe.përkufizimi i dendësisë si masë e njësisë së vellimit. Shkruhet formula:
d=m/v
-Jepet perkufizimi
-Njësia mund të jetë: I dendesise
kg/msi mase
3
; eg/mnjesise
3
; seg/dm
vellimit.Shkruhet
3
etj. formula:d=m/v
-Diskutohet shembulli i zgjidhur në libër. Edhe kur zvogëlohet masa, zvogëlohet
po aq herë vëllimi. Pra raporti m/v nuk ndryshon për një lëndë të dhënë, prandaj
ndërtohen dhe tabelat.
-Diskutojmë për vlerat e dendësisë duke parë tabelën.
-Lënda në gjendje të ngurtë ka dendësi më të madhe, në gjendje të lëngët e të
gaztë më të vogël.
-Pyeten nxënësit si është përqëndrimi i lëndës në gjendje të ngurtë, të lëngët dhe
të gaztë?A mund të bëjmë ndonjë lidhje midis përqendrimit dhe dendësisë?
26
-Nxirret konkluzioni se: kur përqendrimi është i madh dhe dendësia është e
madhe. Kjo lidhet me faktin se ka më shume molekula në njësinë e vëllimit, pra
ka më shumë masë.
-Diskutohet fig. 17: kulla Eifel dhe gozhdët janë prej hekuri, çfarë kanë të
përbashkët?
-Reflektimi: Ndahet klasa në dy grupe, punojnë:
-Grupi i parë dy pyetjet e para tek ushtrimi 1 dhe 2
-Grupi i dytë dy pyetjet e fundit tek ushtrimi 1 dhe 2
Diskutohen përgjigjet.
Detyrë shtëpie U. 5,7, nxënësit e mirë edhe 6 dhe 8.
Ushtrime
2. Vendos fjalët e duhura në fjalitë e mëposhtme:
- Trupat me formë dhe përmasa të njëjta mund të kenë masa të ndryshme.
- Trupat e përbërë nga lëndë të ndryshme dhe kanë masë të njëjtë, kanë vëllime
të ndryshme.
- E njëjta lëndë në gjendje të ndryshme ka dendësi të ndryshme.
3. Tregoni nëse alternativat e mëposhtme janë të vërteta ose të gabuara:

- Dendësia tregon numrin e molekulave në njësinë e vëllimit. V G
- Dendësia e lëndës varet nga masa e trupit. V G
- Dendësia e lëndës nuk varet nga vëllimi i trupit. V G
- Dendësia varet nga përqendrimi i lëndës. V G
- Dendësia varet nga temperatura në të cilën ndodhet lënda. V G
4. Me cilën nga formulat e mëposhtme njehsohet dendësia e lëndës:

a) m = d /V
b) V = d x m
c) m = V/d
d) d = m /V
Përgjigje: Alternativa e saktë është (d).
5. Një kub akulli shkrihet plotësisht. Trego madhësitë që ndryshojnë gjatë

shkrirjes :
a) d dhe V
b) m dhe V
c) m dhe d
Përgjigje: Alternativa e saktë është (a).
6. Sa është dendësia e lëndës së një trupi me vëllim 3 dm3 dhe masë 1.26 kg?
Përgjigje: m = 1.26kg ; = V 3= dm3 0.003m3
m 1.26kg
d= = =3
420 kg m3
V 0.003m
27
FIZIKA 8
7. Vëllimi i 8.1 kg alumin është:

a) 4.05 dm3; b) 12 dm3; c) 3 dm3; d) 6 dm3.
Përgjigje: Alternativa e saktë është (c)
8. Qarko alternativën e saktë.
Dendësia e lëndës:
a) varet nga masa dhe dendësia e lëndës
b) përcaktohet nga masa dhe dendësia e lëndës
c) është në përpjestim të zhdrejtë me përqëndrimin e lëndës.
Përgjigje: Alternativa e saktë është (b).
Tema 1.7
Zgjidhje detyrash. Ushtrime
2. Në një kokërr hudhër me vëllim 10cm³, ndodhen 12 thelpinj. Gjeni përqendrimin
e thelpinjve të hudhrës në këtë rast.
N 12
Përgjigje: =
n = = 1.2 thelpinj cm3
V 10
3. Një kalli gruri me vëllim 7cm³, e ka përqëndrimin 5 kokrra për cm³. Gjeni
numrin e kokrrave të grurit.
Përgjigje: N = n ⋅ V = 5 ⋅ 7 = 35kokrra
4. Një kuti me vëllim 50cm³ përmban 52 copë

çamçakëza. Gjeni përqëndrimin e çamçakëzave në kuti.
N 52
Përgjigje: =
n = = 1.04 kokrra cm3
V 50
5. Një sasi zhive me masë 163,2gr e ka vëllimin 12ml. Gjeni dendësinë e zhivës.
Përgjigje: m = 163.2 g =
, V 12 =ml 12cm3
m 163.2
d= = = 13.6 g cm3
V 12
6. Njohim vlerat e masave dhe të vëllimeve të pesë trupave.Bëni renditjen e tyre
duke filluar nga trupi me dendësi më të madhe.
Trupi A (m = 5,07gr; V = 5,7ml)
Trupi B (m = 5,07gr; V = 11,4ml)
Trupi C (m = 10,14gr; V = 5,7ml)
Trupi D (m = 10,14gr; V = 10,14ml)
Trupi E (m = 100,23gr; V = 150,5ml)
28
Përgjigje: Trupi C = d ≈ 1.78 g cm3 ; Trupi D = d = 1 g cm3 ;

Trupi A = d ≈ 0.89 g cm3 ; Trupi E = d ≈ 0.67 g cm3 ; Trupi B = d ≈ 0.44 g cm3
7. Në dy enë të shkallëzuara kemi hedhur sasi të ndryshme lëngjesh, psh.lëngun

X dhe lëngun Y. Masa dhe vëllimi i lëngut X është më e madhe se masa dhe
vëllimi i lëngut Y. Cili nga këto dy lëngje ka dendësi më të madhe?
a) Lëngu X sepse ka masë më të madhe.
b) Lëngu Y sepse ka vëllim më të vogël.
c) Lëngu Y sepse ka masë më të vogël.
d) Lëngu X sepse ka vëllim më të madh.
e) Nuk mund të përgjigjemi dot sepse nuk kemi vlerat e masës dhe vëllimit për
secilin lëng.
Përgjigje: Alternativa e saktë është (e).
Tema 1.10
Ushtrimet e testit
1. Cili nga pohimet e mëposhtme është i saktë:
Molekula e ujit
a) Përbëhet nga grimca më të vogla që nuk i ruajnë vetitë e ujit.
b) Përbëhet nga grimca më të vogla që ruajnë vetitë e ujit.
c) Përbëhet vetëm nga atome oksigjeni.
d) Përbëhet nga një atom oksigjen dhe dy atome hidrogjen.
2. Tregoni nëse alternativat janë të vërteta ose të gabuara.

- Një lëng nuk ka sa formë, as vëllim të caktuar. V G
- Molekula është grimca më e vogël e lëndës që mund të shihet me sy. V G
- Atomet më të vegjël që njihen janë ato të hidrogjenit. V G
- Një molekulë akull e ka masën më të madhe se një molekulë uji. V G
3. Lidh me shigjetë elementët e listës së parë me ato të listës së dytë.

Lista I Lista II
1. Trup fizik a) Dendësia
2. Dukuri fizike b) Temperatura
3. Madhësi fizike c) Gjendje e lëngët
d) Enë e shkallëzuar
e) Masa
Përgjigje: (1) → (d )
(2) → (c)
29
FIZIKA 8
(3) → (a ), (b), (e).
4. Vendosni fjalët e duhura në fjalitë e mëposhtme.

- Molekulat e lëndës në sajë të bashkëveprimit zotërojnë energji të bashkëveprimit.
- Energjia termike e një trupi zvogëlohet kur atë e ftohim me 5°C.
- Trupat e ngurtë ruajnë formën dhe vëllimin e tyre.
5. Zgjidhni alternativën e saktë:
a) d = m / t b) d = V / m c) d = p / V d) d = m / V e) D = m x V
6. Në cilën nga temperatuat e mëposhtme, shpejtësia e lëvizjes së molekulave të

një trupi është më e madhe:
a. 0°C
b. 15°C
c. 30°C
d. 50°C
7. Vëllimi i ajrit në një enë u zvogëlua 3 herë. Atëherë përqëndrimi i molekulave:

a. Nuk ndryshoi
b. U zvogëlua 3 herë
c. U rrit 3 herë.
8. Në një enë me vëllim 50 cm³ ndodhen 100 guralecë të vegjël. Sa është
përqendrimi i guralecëve në enë?
N 100
Përgjigje: =
n = = 2 gur. cm3
V 50
9. Përmasat e kuboidit janë 20cm x 10cm x 2cm. Masa e kuboidit është 500gr. Sa
është dendësia e tij?
Përgjigje: V = 20cm ⋅10cm ⋅ 2cm = 400cm3 ; m = 500 g ;
m 500 g
d== = 1.25 g cm3
V 400cm3
10. Llogaritni masën e një lënde me vëllim 0.5 dm³ dhe dendësi 4.5 kg/m³. Çfarë
vëllimi ka një trup alumini që ka po atë masë që kanë 3m³ bakër. (d.Al=2.7 g/
cm³; dcu=8.9 g/cm³).
Përgjigje:
1) m = d ⋅ V = 4.5 kg m3 ⋅ 0.0005m3 = 0.00225 kg m3 = 0.225 g cm3
2) mCu = dCu ⋅ VCu = 8900 kg m3 ⋅ 3kg = 26700kg
mAl 26700kg
3) V
= Al = 3
≈ 9.9m3
VAl 2700m
30
11. Një trup prej plumbi me dendësi 11.3 g/cm³ e ka masën 684g. Gjeni vëllimin
e tij.
Në një enë të shkallëzuar ndodhen 6 ml ujë. Brenda saj fusim një trup me masë
15,6gr dhe vëllimi i ujit bashkë me trupin u bë 8 ml. Gjeni dendësinë e lëndës dhe
cilit materiali i përket.
Përgjigje:
m 684 g
1) V= = 3
≈ 60.5cm3
d 11.3 g cm
2) m = 15.6 g ; V = 8ml − 6ml = 2ml = 2cm3
15.6
=d = 7.8 g cm3
2
Kjo dendësi i përket lëndës hekur.
12. Gjeni dendësinë e një kuboidi me përmasa 24,4 cm x 62,6 cm x 12,1 cm dhe
masë 26,78 kg. Rezultatin shpreheni në kg / dm³.
Përgjigje: V = 22.4 ⋅ 62.6 ⋅12.1 = 16967.1cm3 ≈ 17 dm3
26.78kg
=d 3
≈ 1.6 kg dm3
17 dm
13. Gjeni vëllimin e një trupi prej alumini me masë 250 gr.
250 g
Përgjigje:
= V 3
≈ 92.6cm3
2.7 g cm
14.Grafiku i figurës së mëposhtme i referohet dy trupave të ndryshëm A dhe B.
Në bazë të të dhënave të grafikut përgjigjuni pyetjeve:
a) Në bazë të grafikut, cili trup zë vëllim më të madh?
b) Në bazë të grafikut, cili trup ka masë më të madhe?
c) Cili nga trupat ka dendësi më të madhe?
d) Llogaritni dendësitë për të dy trupat.
Përgjigje:
a) Trupi B
b) Trupi A
c) Trupi A
d) d A = 5 g cm3 dhe d B = 2.5 g cm3
31
FIZIKA 8
Tema 2.1: Atomi dhe ndërtimi i tij. Ushtrime
2. Plotëso me fjalët e duhura fjalitë e mëposhtme:

- Numri i elektroneve dhe protoneve në një atom është i njëjtë.
- Ngarkesa elektrike nuk mund të ndahet dhe është ngarkesa më e vogël në natyrë.
- Neutronet janë grimca pa ngarkesë elektrike.
- Ngarkesat elektrike me shenja të njëjta shtyjnë njëra-tjetrën, kurse ato me shenja
të kundërta tërheqin njëra-tjetrën.
3. Qarko (V) nëse thënia është e vërtetë ose (G) nëse është e gabuar.
- Atomi është grimcë e pandashme. V G
- Elektroni ka ngarkesë negative. V G
- Neutroni nuk ndodhet në bërthamë. V G
- Protoni ka ngarkesë pozitive. V G
4. Qarko alternativën e saktë. Atomi është elektroasnjanës sepse:

a) Është i pandashëm
b) Është i përbërë nga grimca që s`kanë ngarkesë elektrike.
c) Është i përbërë nga grimca që kanë ngarkesë elektrike por që asnjanësojnë
njëra-tjetrën.
5. Ngarkesat e grimcave përbërëse të një atomi mund të jenë:

a) të mëdha dhe të vogla
b) pozitive dhe 0
c) 0 dhe negative
d) pozitive dhe negative.
6. Masa e një një neutroni është:

a) afërsisht e barabartë me atë të një elektroni
b) afërsisht e barabartë me atë të një protoni
c) afërsisht e barabartë me atë të një atomi
d) sa dyfishi i masës së një elektroni.
7. Masa e një elektroni është:

a) afërsisht e njëjtë me atë të një protoni
b) afërsisht e njëjtë me atë të një neutroni
c) afërsisht e njëjtë me atë të një atomi
d) afërsisht 1840 herë më e vogël se ajo e protonit.
8. Në një atom, numri i elektroneve është:

a) i barabartë me atë të protoneve
b) i barabartë me atë të neutroneve
c) i barabartë me numrin e grimcave të bërthamës
d) sa dyfishi i numrit të protoneve.
32
9. Cila nga thëniet e mëposhtme nuk është e saktë:

a) në bërthamë janë të pranishme grimca me ngarkesë pozitive dhe negative
b) elektronet zënë një hapësirë më të madhe se bërthama
c) protonet dhe neutronet formojnë bërthamën e atomit
d) pothuajse e gjithë masa e atomit është e përqendruar në bërthamë
e) elektronet kanë ngarkesë negative dhe protonet ngarkesë pozitive.
10. Për një atom që ka 13 protone, 14 neutrone dhe 13 elektrone, mund të themi:
a) ka 27 ngarkesa pozitive
b) ka 27 ngarkesa negative
c) ka 13 ngarkesa pozitive
d) numri i ngarkesave pozitive është më i madh se i atyre negative.
Tema 2.2 Lëndët përçuese dhe jopërçuese. Ushtrime
2. Plotëso me fjalët e duhura fjalitë e mëposhtme.

- Nëse atomi kap një ose më shumë elektrone, ai shndërrohet në jon negativ.
- Nëse atomi lëshon një ose më shumë elektrone, ai shndërrohet në jon pozitiv.
- Elektronet e lëndëve përçuese quhen elektrone të lira.
- Elektronet e lëndëve veçuese quhen elektrone të lidhura.
3. Qarko (V) nëse thënia është e saktë ose (G) nëse është e gabuar.
- Dukuria e formimit të joneve quhet jonizim. V G
- Kur atomi kthehet në jon, ndryshon numri i thërrmijave të bërthamës. V G
- Argjendi është përçues i mirë i elektricitetit sepse ka elektrone të lira. V G
- Porcelani është përçues i mirë i elektricitetit sepse nuk ka elektrone të lira.
V G
Klasifikohen si përçues:
a) druri b) plastika c) alumini d) letra

Klasifikohen si material veçues:
a) grafiti b) porcelani c) bakri d) hekuri
6. Kur një atomi i largohet një elektron:

a) kthehet në atom elektroasnjanës
b) ngarkesa elektrike e tij ndryshon shenjë
c) kthehet në jon pozitiv
d) kthehet në një atom të një elementi tjetër.
7. Ngarkesa elektrike e një joni që ka 5 elektrone dhe 7 protone është:

a) (-12 njësi) b) (-2 njësi) c) (+2 njësi) d) ( +12 njësi)
33
FIZIKA 8
8. Ngarkesa elektrike e një thërrmije që ka 10 neutrone, 9 protone, 10 elektrone

është:
a) (-1 njësi) b) (0 njësi) c) (+1 njësi) d) (+9 njësi)
Tema 2.3 Zgjidhje detyrash. Ushtrime
1. Cila nga alternativat e mëposhtme është e saktë.

Gjatë formimit të një joni:
a) masa e bërthamës zvogëlohet
b) ngarkesa e bërthamës rritet
c) ngarkesa e bërthamës zvogëlohet
d) ngarkesa e bërthamës nuk ndryshon.
2. Cila nga alternativat është e saktë.

Thërrmija që ka 6 protone, 6 neutrone, 8 elektrone është:
a) atom elektroasnjanës
b) jon pozitiv me ngarkesë (+2 njësi)
c) jon negativ me ngarkesë (-2 njësi)
3. Në figurë paraqitet formimi i joneve. Përcaktoni llojin e secilit prej tyre si dhe
ngarkesën elektrike që ato kanë.
Përgjigje: Në rastin e parë kemi formimin e një joni negativ me ngarkesë (−1njwsi )
dhe në rastin e dytë kemi formimin e një joni pozitiv me ngarkesë (+1njwsi ) .
4. Një jon me ngarkesë q = + 3 njësi ka në bërthamën e tij 27 thërrmija, nga të cilat

14 janë neutrone. Përcaktoni numrin e elektroneve dhe numrin e përgjithshëm të
thërrmijave që ndodhen në këtë jon.
Përgjigje: n p = 27 − 14 = 13 protone
ne = 13 − 3 = 10elektrone
n = 27 + 10 = 37thwrrmija
5. Cili nga jonet ka 3 elektrone më pak se protone?
2−
a) ( K + ) b) ( Mg 2+ ) c) ( F − ) d) ( Fe3+ ) e) (CO3 )
6. Cili nga jonet ka 3 protone më pak se elektrone?

3−
a) ( Ag + ) b) ( Br − ) c) ( S 2− ) d) ( PO4 ) e) ( Al 3+ )
7. Një atom në gjendje normale ka 82 thërrmija nga të cilat 26 janë elektrone.

Përcaktoni:
a) numrin e thërrmijave në bërthamë
34
b) numrin e protoneve dhe neutroneve

Përgjigje:
a) nb = 82 − 26 = 56
b) n p = 26 dhe nn = 56 − 26 = 30
8. Bërthama e atomit të argjendit ka 47 protone dhe 61 neutrone. Përcaktoni:

a) numrin e elektroneve
b) numrin e thërrmijave në bërthamë
c) numrin e thërrmijave të këtij atomi.
Përgjigje:
a) ne = 47
b) nb = 47 + 61 = 108
c) n = 108 + 47 = 155
Tema 2.4 Elektrizimi me fërkim dhe takim. Ushtrime

- Gjatë fërkimit me një copë të mëndafshtë, shufra e qelqit elektrizohet pozitivisht.
- Gjatë fërkimit me një copë të leshtë, shufra e ebanitit elektrizohet negativisht.
- Gjatë elektrizimit me fërkim, trupat që fërkohen, elektrizohen me shenja të
kundërta.
- Dy trupa të elektrizuar me ngarkesa pozitive shtyjnë njëri-tjetrin.
- Një trup i elekrizuar ka vetinë të tërheqë trupa të tjerë më të lehtë. V G
- Gjatë fërkimit, elektronet kalojnë nga shufra e qelqit në copën e leshtë. V G
- Gjatë fërkimit, elektronet kalojnë nga copa e mëndafshtë në shuftën e
ebanitit. V G
- Gjatë elektrizimit me takim të dy trupat elektrizohen me të njëjtën shenjë.
V G
4. Dy tollumbace të fërkuara me copë të leshtë largohen. Si janë të ngarkuara ato?
Përgjigje: Tollumbacet janë të garkuara me të njëjtën shenjë.
5. Qarko alternativën e saktë:

Dy trupa me ngarkesa të njëjta:
a) shtyhen b) tërhiqen c) qëndrojnë të palëvizur

Dy trupa me ngarkesa të kundërta:
a) shtyhen b) tërhiqen c) qëndrojnë të palëvizur
35
FIZIKA 8
7. Dy shufra qelqi i elektrizojmë në të njëjtën mënyrë. Njërën e mbajmë të fiksuar

dhe tjetrën jo. Në qoftë se shufrat i afrojmë më njëra-tjetrën:
a) do të tërhiqen sepse ngarkesat elektrike janë të së njëjtës shenjë
b) do të shtyhen sepse ngarkesat elektrike janë të së njëjtës shenjë
c) do të tërhiqen sepse ngarkesat elektrike janë me shenjë të kundërt
d) do të shtyhen sepse ngarkesat elektrike janë me shenjë të kundërt
e) as nuk do të tërhiqen dhe as nuk do të shtyhen sepse nuk kanë ngarkesa
elektrike.

Një shufër qelqi dhe një shufër ebaniti fërkohen me një copë të leshtë. Pas
fërkimit:
a) elektrizohet vetëm shufra e qelqit
b) elektrizohet vetëm shufra e ebanitit
c) të dy shufrat elektrizohen me ngarkesa elektrike të së njëjtës shenjë
d) shufra e qelqit elektrizohet me shenjë të kundërt nga shufra plastike
e) nuk elektrizohet asnjë nga shufrat.
Detyrë praktike
Pritni dy shirita nga një qese plastike. Bashkojini dy shiritat me gishtat e njërës
dorë dhe me gishtat e dorës tjetër i fërkoni disa herë. Çfarë vëreni? Argumentoni
përgjigjen.
Përgjigje: Dy shiritat e qeses plastike do të shtyjnë njëri-tjetrin. Ato elektrizohen
me fërkim, me shenja të njëjta.
Tema 2.5 Fusha elektrike. Elektrizimi me ndikim. Ushtrime

- Fusha elektrike dallohet vetëm nëpërmjet veprimeve që ajo shkakton mbi trupat
e ngarkuar.
- Fusha elektrike paraqitet me anë të vijave të forcës.
- Elektrizimi me ndikim ndodh jo vetëm tek trupat përçues por edhe tek trupat
jopërçues.
- Gjatë elektrizimit me ndikim nuk ndodh kalimi i ngarkesave elektrike nga njëri
trup në tjetrin.
- Përreth çdo trupi të elektrizuar ka fushë magnetike. V G
- Bashëveprimi ndërmjet trupave të elektrizuar realizohet nëpërmjet
fushës elektrike. V G
- Fusha elektrike e një shufre qelqi të elektrizuar nuk ndikon tek copëzat
e letrës. V G
- Gjatë elektrizimit me ndikim kemi vetëm rishpërndarje të ngarkesave elektrike
brenda trupit që elektrizohet. V G
36
4. Qarko alternativën e gabuar:

a) dy trupa me ngarkesa të kundërta tërhiqen gjithmonë
b) në çdo trup gjenden gjithmonë ngarkesa pozitive dhe negative
c) një trup i ngarkuar shtyn gjithmonë një trup të pangarkuar
d) dy trupa me ngarkesa të njëjta shtyhen gjithmonë.
5. Çfarë ngarkese do të shfaqet tek koka e elektroskopit nëse pranë saj afrojmë
një trup të ngarkuar negativisht:
a) ngarkesa pozitive
b) ngarkesa negative
c) ngarkresa pozitive dhe negative
c) asnjë lloj ngarkese.
6. Në figurë paraqiten:
a) vijat e forcës së fushës magnetike
b) vijat e forcës së fushës elektrike
c) vijat e forcës së fushës elektromagnetike
d) asnjë nga alternativat e mësipërme.
7. Përcaktoni shpërndarjen e ngarkesave në elektroskopin në figurë.

Përgjigje: Tek sfera e elektroskopit do të vendosen ngarkesat negative, ndërsa
tek fletët ngarkesat pozitive.

Një trup, si rezultat i fërkimit ngarkohet pozitivisht nëse:
a) i vijnë elektrone
b) i largohen të gjithë elektronet
c) i vijnë protone
d) i largohen elektrone.
2. Qarko alternativat e sakta.

Dy trupa të që janë të elektrizuar me fërkim:
a) tërhiqen gjithmonë pavarësisht ngarkesës së tyre
b) shtyhen gjithmonë pavarësisht ngarkesës së tyre
c) shtyhen gjithmonë nëse kanë ngarkesa me shenjë të njëjtë
d) shtyhen gjithmonë nëse kanë ngarkesë me shenjë të kundërt
e) tërhiqen gjithmonë nëse kanë ngarkesa me shenjë të njëjtë
f) tërhiqen gjithmonë nëse kanë ngarkesë me shenjë të kundërt.
3. Trupi elektroasnjanës X, elektrizohet me ndikim nga trupi Y, nëse:
37
FIZIKA 8
a) trupi X është përcjellës

b) trupi Y është përcjellës
c) të dy janë përcjellës
d) të dy janë jopërcjellës.
4. Duke iu referuar figurës, shpjegoni për secilin rast mënyrën e elektrizimit të

elektroskopit dhe ngarkesën e tij.
Përgjigje:
a) Kur elektroskopit të i afrohet shufra e ngarkuar pozitivisht, sfera ngarkohet me
ndikim negativisht ndërsa fletët pozitivisht.
b) Kur shufra prek elektroskopin, një pjesë e ngarkesave negative të tij i kalojnë
shufrës dhe elektroskopi ngarkohet i gjithë pozitivisht.
c) Kur shufra largohet, elektroskopi mbetet i ngarkuar pozitivisht.
5. Nëse pranë një elektroskopi të ngarkuar pozitivisht afrojmë ngadalë një trup të
ngarkuar negativisht, fletët e tij do të ulen deri sa të mbyllen fare. Duke e afruar
më tepër trupin e ngarkuar, fletët do të hapen përsëri. Shpjegoni pse ndodh një
dukuri e tillë. Përgjigje:
a) Kur pranë elektroskopit afrojmë ngadalë trupin të ngarkuar negativisht, nën
ndikimin e fushës elektrike, ngarkesat pozitive do të lëvizin drejt sferës së
elektroskopit, ndërsa ato negative drejt fletëve. Fletët do të ulen derisa të mbyllen.
b) Duke e afruar më tepër trupin e ngarkuar fletët do hapen përsëri sepse në to do
të përëqëndrohen ngarkesat negative.
6. Nëse në sferën e një elektroskopi të ngarkuar afrojmë një trup metalik të

pangarkuar, do të ndryshojë hapja e fletëve të tij. Shpjegoni pse ndodh një dukuri
e tillë.
Përgjigje: Fletët do të ulen sepse një pjesë e ngarkesave do kalojnë nga njëri trup
në tjetrin.
7. Tregoni se si mund të përcaktohet lloji i ngarkesës së elektroskopit me ndihmën

e një shufre të ngarkuar pozitivisht.
Përgjigje:
a) Nëse fletët hapen më tepër, elektroskopi është i ngarkuar pozitivisht.
b) Nëse fletët mbyllen dhe hapen sërish, elektroskopi është i ngarkuar negativisht.
Tema 2.9 Rryma elektrike në metale dhe elektrolite. Ushtrime

- Në metale, elektronet e lira lëvizin nga trupi që ka më shumë elektrone drejt
trupit që ka më pak elektrone.
- Shkaku që elektronet lëvizin në metale është ndikimi i fushës elektrike.
38
- Uji i pastër nuk është përçues i rrymës elektrike.

- Tretësirat ujore të kripërave, bazave dhe acideve që lejojnë kalimin e rrymës
elektrike, quhen elektrolite.
- Elektronet e lira në një qark elektrik lëvizin nga poli negativ i burimit drejt polit
pozitiv. V G
- Veprimi i fushës elektrike nuk ndikon në lëvizjen e elektroneve të lira nëpër një
përçues. V G
- Të gjithë lëngjet janë përçues të rrymës elektrike. V G
- Jonet positive dhe negative janë bartësit e rrymës elektrike në elektrolitë.
V G
Rrymë elektrike në një përçues është lëvizja e drejtuar e:
a) protoneve
b) neutroneve
c) elektroneve
d) joneve

Në një përçues metalik, si drejtim i rrymës elektrike është pranuar:
a) drejtimi i lëvizjes së atomeve
b) drejtimi i lëvizjes së joneve
c) drejtimi i lëvizjes së elektroneve
d) drejtimi i kundërt i lëvizjes së elektroneve.
6. Në një qark elektrik dy elektroda janë të zhytura në një tretësirë ( Na2 SO4 ) .
Përcaktoni cila elektrodë do të vishet me jonet natrium ( Na +1 ) .
Përgjigje:
a) Katoda është elektroda e lidhur me polin negativ.
b) Anoda është elektroda e lidhur me polin pozitiv.
c) Jonet natrium do të shkojnë drejt katodës.
Tema 2.10 Rryma elektrike në gaze dhe boshllëk. Ushtrime

- Në kushte të zakonshme gazet janë jopërçues të elektricitetit.
- Kur fusha elektrike është shumë e fuqishme, rryma elektrike në gaze është e
dukshme dhe ka formën e një shkarkese elektrike.
- Rrufeja shoqërohet me një nxehje të ajrit dhe me një tingull të fuqishëm që
quhet bubullimë.
- Dukuria e shkëputjes së elektroneve nën efektin termik quhet emision
termoelektronik.
39
FIZIKA 8
- Gazet gjithmonë janë përçues të elektricitetit. V G
- Rryma elektrike në gaze është lëvizja e drejtuar e joneve pozitive drejt katodës
dhe joneve negative dhe elektroneve drejt anodës. V G
- Me ndihmën e makinës elektrostatike mund të prodhohen shkarkesa
elektrike. V G
- Në boshllëk rryma elektrike është lëvizja e drejtuar e joneve negative. V G

Rryma elektrike në gaze është:
a) lëvizje e drejtuar e elektroneve
b) levizje e drejtuar e protoneve
c) lëvizje e drejtuar e neutroneve
d) lëvizje e drejtuar e elektroneve, joneve pozitive dhe negative.

Rryma elektrike në boshllëk është:
a) lëvizje e drejtuar e elektroneve nga anoda në katodë
b) lëvizje e drejtuar e joneve pozitive nga katoda në anodë
c) lëvizje e drejtuar e joneve negative nga anoda në katodë
d) lëvizje e drejtuar e elektroneve termoelektronikë nga katoda në anodë.
6. A kalon rrymë në qark kur mbyllet çelësi? Pse?

Përgjigje: Nëpër qark nuk kalon rrymë. Elektronet termoelektronikë duhet të
lëvizin nga katoda në anodë dhe jo anasjellas.
Tema 2.12 Test për vetëkontroll

1. Cila nga thëniet e mëposhtme në lidhje me protonet nuk është e saktë:
a) janë grimca që kanë ngarkesë pozitive
b) janë të pranishëm në atomet e të gjithë elementeve
c) janë në numër të barabartë me elektronet
d) kanë masë afërsisht të njëjtë me neutronet
e) ndodhen në bërthamë bashkë me elektronet.
2. Cila nga thëniet e mëposhtme në lidhje me elektronet është e gabuar:

a) janë grimca që kanë ngarkesë negative
b) janë të pranishëm në atomet e të gjitha elementeve
c) kanë masë pak më të madhe se protonet
d) lëvizin rreth bërthamës.
40
3. Për një thërrmijë që ka 19 protone, 20 neutrone dhe 19 elektrone, mund të

themi:
a) ka 20 ngarkesa pozitive
b) ka 19 ngarkesa negative
c) ka 39 grimca gjithsej
d) ngarkesa elektrike e tij është (-1) njësi.
4. Një ngarkesë elektrike mund të jetë:

a) e madhe dhe e vogël
b) madhësi skalare dhe vektoriale
c) pozitive dhe negative
d) elektroasnjanëse dhe negative
e) pozitive dhe elektroasnjanëse.
5. Dy shufra të elektrizuara tërheqin të dyja një shufër të tretë të elektrizuar. Nëse

afrojmë dy shufrat e para me njëra-tjetrën ato:
a) tërhiqen
b) shtyhen
c) as nuk tërhiqen dhe as nuk shtyhen
d) elektrizohen akoma më shumë
e) shkarkohen.
6. Një shufër qelqi pasi u elektrizua me fërkim me një copë të mëndafshtë u takua
me një sferë metalike. Sfera metalike:
a) elektrizohet me ngarkesa pozitive
b) elektrizohet me ngarkesa negative
c) nuk elektrizohet
d) shkarkohet.
7. Cila nga alternativat e mëposhtme është e saktë.

Gjatë formimit të një joni:
a) masa e bërthamës zvogëlohet
b) ngarkesa e bërthamës rritet
c) ngarkesa e bërthamës zvogëlohet
d) ngarkesa e bërthamës nuk ndryshon.
8. Cila nga alternativat është e saktë.

Thërrmija që ka 6 protone, 6 neutrone, 8 elektrone është:
a) atom elektroasnjanës
b) jon pozitiv me ngarkesë (+2 njesi)
c) jon negativ me ngarkesë (-2 njësi)
9. Një shufër plastike fërkohet me një copë të leshtë, ndërsa një shufër qelqi me
41
FIZIKA 8
mëndafsh. Çfarë ndodh kur i afrojmë? Pse?

Përgjigje: Shufrat do të tërheqin njëra-tjetrën. Ato elektrizohen me ngarkesa me
shenja të kundërta.
10. Çfarë do të ndodhë me fletët e një elektroskopi të ngarkuar, nëse ai takohet

me një sferë metalike elektroasnjanëse:
a) hapen më shumë b) nuk lëvizin fare
c) mbyllen dhe pastaj hapen d) mbyllen pak
12. Sferën e një elektroskopi elektroasnjanës e takojmë me një shufër të ngarkuar

negativisht dhe më pas shufrën e largojmë. Përcaktoni:
a) si do të ngarkohet elektroskopi dhe llojin e ngarkesës
b) si do të jetë ngarkesa e elektroskopit pas largimit të shufrës
c) si do të jetë ngarkesa e elektroskopit nëse sferën e tij e prekim me gisht.
Përgjigje:
a) Elektroskopi do ngarkohet me takim nga shufra dhe ngarkesa e tij do të jetë
negative.
b) Pas largimit të shufrës elektroskopi do vazhdojë të jetë i ngarkuar negativisht.
c) Nëse sferën e prekim me gisht, elektroskopi do shkarkohet.
42
LENDA: FIZIKË
KLASA: VIII
Tema 3.1: lëvizja e njëtrajtshme

OBJEKTIVAT: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:
Niveli bazë: Të përkufizojë shpejtësinë e trupit dhe të tregojë se kur një trup
kryen lëvizje të njëtrajtshme.
Niveli mesatar: Të ndërtojë grafikun e rrugës dhe shpejtësisë në lidhje me kohën
për lëvizjen e njëtrajtshme.
Niveli i lartë: Të llogarisë rrugën dhe shpejtësinë në lëvizjen e njëtrajtshme.
Konceptet kryesore: shpejtësi, rrugë, kohë, simbolet e tyre, njësitë.
STRUKTURA E MESIMIT
Fazat e
Strategjitë mësimore Veprimtaritë e nx. Organizimi i nx
strukturës
Diskutim për njohuritë Punë me gjithë
Parashikim Diskutim i ideve
paraprake klasën
Paraqitja grafike e
Ndërtim D- D – M Punë në grupe
infomacionit
Të nxënit në
Përforcim Rishikim në dyshe Punë në çifte
bashkëveprim
PARASHIKIM: Diskutim për njohuritë paraprake.

Rendit – Grupo – Emërto
a) në tabelë shënoj konceptet prehje e lëvizje. U lihet nx. 3 minuta kohë që të
shkruajnë sa më shumë fjalë që lidhen me to. (p.sh: makina, pema, shoferi,
vendndodhje, trup referimi, trajektore, kali, kalorësi, piloti, avioni etj…)
b) nx. punojnë në grupe bashkëpunuese sipas karakteristikave të përbashkëta.
U shpërndaj blloqe të vogla letre që ata të shënojnë termat dhe tì kalojnë
nëpër grupe. Duhet të paktën të sigurojmë 3 terma për grup.
c) nx. shqyrtojnë grupimet e tyre dhe vendosin për një emërtin të përshtatshëm,
i cili shkruhet në një copë letër dhe përdoret si titull për secilën nënlistë.
Secili grup shkëmben kategorizimet e tij dhe shpjegon arsyen themelore
për organizimin e listës (p.sh.: emërtimi për lëvizjen mund të përfshijë,
makina në lidhje me pemën ndryshon vendodhje, lëvizjen).
(piloti nuk ndryshon vendndodhjen në lidhje me aeroplanin, prehje).
Nx. pyeten çfarë dinë për lëvizjen, prehjen, trupin e referimit, trajektoren dhe
llojet e saj.
43
FIZIKA 8
Më pas shpjegoj se shpejtësia e trupit përcaktohet jo vetëm nga vlera numerike, por
edhe nga drejtimi i saj, e cila paraqitet me shigjetë. Drejtimi i shigjetës tregon drejtimin
e shpejtësisë së trupit, kurse gjatësia tregon vlerën numerike të shpejtësisë.
Nx. iu drejtohen disa pyetje:
Ç’është lëvizja e njëtrajtshme?
Si llogaritet rruga në lëvizjen e njëtrajtshme?
NDËRTIM I NJOHURIVE
Në tabelë shënoj shembullin:

Një veturë lëviz në mënyrë të njëtrajtëshme dhe pas 4 s ka përshkuar rrugën prej
20 m. Sa rrugë përshkon ajo pas 10 s?
U lihet kohë nx. që të mendohen. Në tabelë ngre 2 nx. për zgjidhjen e ushtrimit.
l 20 m
v= = = 5ms
t 4s
Po nga kjo lidhje gjejmë që rruga e përshkuar pas 10 s është:
l = v ⋅ t = (5 m s)(10 s) = 50 m
Më pas në fletore ndërtohet grafiku i rrugës dhe i shpejtësisë në lidhje me kohën

duke u mbështetur tek të dhënat e tabelave. A ndryshon shpejtësia në lëvizjen e
njëtrajtshme?
Në intervale kohe të Shpejtësia

v=l t
= përshkon rrugë të nuk
= ndryshon
l= v ⋅ t
Si llogaritet
Përkufizimi V,l,t
t =l v
Lëvizja e
njëtrajtshme
Shembuj Paraqitja
grafike e
shpejtësisë
Makina çdo 1 s
përshkon
l = 5m
44
U PËRFORCIMI RISHIKIM NË DYSHE

U
Kategoritë e informacionit
Përkufizimi,
Si llogariten l, v, t,
Paraqitja grafike e shpejtësisë.
PËRFORCIMI RISHIKIM NË DYSHE
Nx. do të punojnë ushtrimin 1, 2, 3, 4. Pas punës individuale ata do të diskutojnë

në dyshe dhe shkëmbejnë mendimet e tyre për zgjidhjen e ushtrimit. Unë vëzhgoj
punën e tyre dhe një nx. përgjigjet.
Nx. vlerësohen për mënyrën si e përkufizojnë lëvizjen e njëtrajtshme dhe
shpejtësinë e saj dhe për llogaritjen e rrugës dhe shpejtësisë, duke zbatuar
formulat përkatëse.
Ushtrime
- Nëse trupi me kalimin e kohës nuk e ndryshon vendndodhjen, ai është në prehje.
- Sa më e madhe është shpejtësia e trupit, aq më e gjatë është shigjeta që e paraqet
atë.
- Gjatë lëvizjes së njëtrajtshme, shpejtësia e trupit nuk ndryshon.
- Grafiku shpejtësi-kohë është një drejtëz paralel me boshtin e kohës.
- Shpejtësia e trupit tregon rrugën që përshkon trupi në një kohë të
caktuar. V G
- Njësia e shpejtësisë është metër për sekondë. V G
- Shpejtësia e një trupi është e përcaktuar kur jepet vetëm vlera numerike
e saj. V G
- Një trup kryen lëvizje të njëtrajtshme, nëse në intervale të çfarëdoshme të
barabarta, përshkon rrugë të barabarta. V G
4. Cila nga formulat shërben për të njehsuar shpejtësinë e trupit në lëvizjen

drejtvizore të njëtrajtshme:
l t
a) v = l + t b) v = l ⋅ t c) v = d) v =
t l
5. Një autobus lëviz në mënyrë të njëtrajtshme me shpejtësi 36 km ore . Rruga që
përshkon ai për 75 minuta është:
a) 40km b) 45km c) 50km d) 55km
6. Bëni plotësimet në figurë, nëse lëvizja e veturës është e njëtrajtëshme. Sa është

rruga nga 2 s në 4 s?
45
FIZIKA 8
Përgjigje: Rruga e veturës nga 2 s në 4 s është 20.
7. Një makinë lëviz në mënyrë të njëtrajtshme me shpejtësi 60 km ore . Rrugën

prej 180km ajo e përshkon për:
a) 2 orë b) 3 orë c) 4 orë d) 5 orë
8. Ktheni në metër për sekondë njësitë e mëposhtme:

a) 180 m min b) 2.4 km min c) 108 km h d) 61.2 km h
Përgjigje: (a) 180 m min = 3 m s ; (b) 2.4 km min = 40 m s ; (c)
108 km h = 30 m s (d) 61.2 km h = 17 m s
Tema 3.2 Lëvizja e ndryshueshme. Shpejtësia mesatare.

Ushtrime

- Gjatë lëvizjes së tyre trupat e ndryshojnë shpejtësinë e lëvizjes.
- Madhësia fizike që karakterizon lëvizjen e ndryshueshme është shpejtësia
mesatare e lëvizjes.
- Shpejtësia mesatare tregon rrugën që përshkon mesatarisht trupi në njësinë e
kohës.
- Shpejtësia mesatare e lëvizjes së një trupi nuk është e barabartë me shumën e
shpejtësive të lëvizjes së tij.
- Në lëvizjen e ndryshueshme, trupi në intervale kohe të barabarta, kryen rrugë të
barabarta. V G
- Në lëvizjen e ndryshueshme, shpejtësia e trupit në pjesë të ndryshme të
trajektores së lëvizjes të tij është e ndryshme. V G
- Me anën e shpejtësisë mesatare mund të gjenden rrugët gjatë intervaleve të
ndryshme të kohës. V G
- Shpejtësimatësi mat vlerën e shpejtësisë së çastit për intervale shumë të vogla
të kohës. V G
5. Një motoçiklist lëviz me shpejtësi 35 km h për 2 orë dhe me shpejtësi 15 km h
për 2 orë të tjera. Njehsoni shpejtësinë mesatare të lëvizjes së motoçiklistit.
Përgjigje:
l1 35 km h ⋅=
= 2h 70km l2 15 km h ⋅=
= 2h 30km
l p = 70km + 30km = 100km t p = 2h + 2h = 4h
100km
vmes
= = 25 km h
4h
46
6. Një trup për 2 minuta lëvizi me shpejtësi mesatare 5 m s . Rruga që përshkon

ai është:
a) 500m b) 600m c) 700m d) 800m
7. Një atlet vrapon me shpejtësi 4 m s për 2 min dhe më pas me shpejtësi 3m s
për 1min e 20s . Njehsoni shpejtësinë mesatare me të cilën ka vrapuar atleti.
Përgjigje:
l1 = 4 m s ⋅120 s = 480m l2 = 3 m s ⋅ 80 s = 240m
l p = 480m + 240m = 720m t p = 120 s + 80 s = 200 s
720m
vmes
= = 3.6 m s
200 s ;;
8. Një aeroplan që lëviz me shpejtësi mesatare 720 km h , rrugën prej 900km do
të përshkojë për:
a) 1h b) 1.25h c) 1.5h d) 2h

1. Cila nga madhësitë fizike të mëposhtme janë të domosdoshme për të llogaritur
shpejtësinë e lëvizjes së një trupi:
a) koha dhe shpejtësia
b) rruga dhe shpejtësia
c) rruga dhe koha
d) asnjëra prej tyre.
2. Si duhet të kuptohet fakti që një trup lëviz me shpejtësi 60 km h :

a) që trupi gjatë kohës që ka lëvizur ka përshkuar rrugën prej 60km
b) që trupi për 60h ka përshkuar rrugën prej 1km
c) që trupi gjatë 60h që ka lëvizur ka përshkuar rrugën prej 60km
d) që trupi në çdo orë të lëvizjes së tij përshkon rrugën prej 60km .
3. Dy makina A dhe B lëvizin me shpejtësi v A = 54 km h dhe vB = 15 m s . Si janë

vlerat e shpejtësive në lidhje me njëra-tjetrën:
a) v A = vB
b) v A  vB
c) v A  vB
d) vlerat e shpejtësive nuk mund të krahasohen
47
FIZIKA 8
4. Një makinë pjesën e parë të rrugës prej 30km e përshkoi me shpejtësi 54 km h

ndërsa rrugën prej 40km e përshkoi për 1ore . Njehsoni shpejtësinë mesatare me
të cilën ka lëvizur makina.
Përgjigje:
30km
=t1 ≈ 0.6h ; t p= 0.6h + 1h= 1.6h
54 km h
l p = 30km + 40km = 70km
70km
vmes
= = 43.8 km h
1.6h
5. Nga qyteti A u nis drejt qytetit B një makinë me shpejtësi mesatare 35 km h .
Në të njëjtën kohë u nis nga qyteti B në drejtim të qytetit A një makinë tjetër me
shpejtësi 25 km h . Pas sa orësh u takuan të dy makinat, nëse largësia ndërmjet
dy qyteteve është 210km .
Përgjigje:
Meqë kohët e lëvizjes së dy makinave janë të njëjta, atëherë:
=l1 35 km h ⋅=
t ; l2 25 km h ⋅ t ;
l p= l1 + l2 , zëvendësojmë dhe marrim:
210km = 35 km h ⋅ t + 25 km h ⋅ t = t (35 + 25) = t ⋅ 60
210km
=t = 3.5h
60 km h
6. Një trup për 2 sekonda lëvizi me një shpejtësi konstante 2 m s dhe për 3
sekonda të tjerë me shpejtësi 4 m s . Shpejtësia mesatare me të cilën ka lëvizur
trupi është:
a) 1.2 m s b) 2.2 m s c) 3.2 m s d) 4.2 m s
Tema 3.4 Lëvizja njëtrajtësisht e ndryshuar. Nxitimi. Ushtrime

- Në lëvizjen e përshpejtuar, nxitimi i trupit është pozitiv.
- Në lëvizjen e ngadalësuar, nxitimi i trupit është negativ.
- Nëse trupi niset nga prehja, shpejtësia fillestare e tij është zero.
48
- Sa më i pjerrët të jetë grafiku i varësisë së shpejtësisë në lidhje me kohën, aq më

i madh është nxitimi i një trupi.
- Lëvizja gjatë së cilës trupi në intervale kohe të barabarta e ndryshon shpejtësinë
me të njëjtën vlerë, quhet lëvizje e njëtrajtshme. V G
- Nëse shpejtësia fillestare është zero, nxitimi njehsohet me
v
formulën: a = . V G
t
- Në lëvizjen njëtrajtësisht të ngadalësuar nxitimi është pozitiv. V G
- Në lëvizjen njëtrajtësisht të ndryshuar, gryfiku i shpejtësisë në lidhje me kohën
është vijë e drejtë. V G
4. Një çiklist çdo 3s e rrit shpejtësinë me 9 m s . Nxitimi me të cilin lëviz trupi

është :
a) 1m s 2 b) 2 m s 2 c) 3m s 2 d) 4 m s 2
5. Një trup niset nga prehja dhe fillon të lëvizë me nxitim 3.5 m s 2 . Pas 1 minute
ai ka përshkuar rrugën prej:
a) 112m b) 122m c) 132m d) 142m
6. Një makinë që po lëvizte me shpejtësi v0 = 15 m s , fillon të frenojë deri sa

ndalet pas t = 10 s . Njehsoni:
a) nxitimin me të cilin frenon makina
b) rrugën që përshkon makina nga momenti që filloi të frenojë deri sa ndalet.
Përgjigje:
v − v0 0 − 15
a= = = −1.5 m s 2 , lëvizja është e ngadalësuar.
t 10
a ⋅t2
l = v0 ⋅ t + = 75m
2
7. Gjeni nxitimet e trupave, grafikët e shpejtësive të të cilëve ne lidhje me kohën
jepen në figurë.
6m s 6m s
Përgjigje:
= a1 = 3 m s 2 dhe=
a2 = 1 m s 2
2s 6s
49
FIZIKA 8

1. Nxitimi përcaktohet si:
l v − v0 v − v0 l
a) a = b) a = c) a = d) a =
t t l v − v0
2. Një trup niset nga prehja dhe fillon të lëvizë me nxitim 0.5 m s 2 . Pas sa kohe
shpejtësia e tij do të jetë 40 m s .
a) 20s b) 40s c) 80s d) 100s
3. Një makinë që po lëvizte me shpejtësi 54 km h , frenon dhe ndalon për 15s .

Njehsoni nxitimin me të cilin frenon makina dhe rrugën që përshkon ajo deri sa
ndalon.
Përgjigje:
v − v0
=v0 54
= km h 15 m s ; a = = −1 m s 2
t
at 2
l =v0t + =225m − 112.5m =112.5m
2
4. Duke iu referuar të dhënave të tabelës, përcaktoni:

a) llojin e lëvizjes që kryen trupi
b) nxitimin me të cilin ka lëvizur ai.
Përgjigje:
a) Trupi kryen lëvizje të përshpejtuar.
b) Nxitimi është: a = 2.5 m s 2
5. Një trup e ndryshoi shpejtësinë e tij nga 16 m s në 20 m s për 25s . Vlera e

nxitimit të lëvizjes së tij është:
a) 0.16 m s 2 b) 0.32 m s 2 c) 0.48 m s 2 d) 0.64 m s 2
6. Një trup niset nga prehja dhe për 20s arrin shpejtësinë 50 m s . Njehsoni
rrugën e përshkuar nga trupi gjatë kësaj kohe.
v 50 m s
Përgjigje: a= = = 2.5 m s 2
t 20 s
at 2
=l = 500m
2
50
LËNDA: FIZIKË
KLASA: 8
TEMA 3.6: RËNIA E LIRË

OBJEKTIVAT: Në fund të orës së mësimit nx. të jetë i aftë:
Niveli bazë: Të japë kuptimin e rënies së lirë të trupave.
Niveli mesatar: Të japë kuptimin e nxitimit së rënies së lirë të trupave.
Niveli i lartë: Të përdorë formulat e nxitimit të rënies së lirë.
KONCEPTET KRYESORE: Rënia e lirë, lartësia, shpejtësia, nxitimi i rënies së
lirë.
STRUKTURA E MËSIMIT:
Strategjitë Veprimtaritë e Organizimi i

Fazat e strukturës
mësimore nx. nx.
Diskutim për Nxitja e
Parashikim Punë në grupe
njohuritë paraprake diskutimit
Të lexuarit Të lexuarit
Ndërtim i njohurive Punë në grupe
ndërveprues ndërveprues
Paraqitja grafike e Punë
Përforcim Harta e koncerpteve
informacionit individuale
PARASHIKIM: DISKUTIM PËR NJOHURITË
PARAPRAKE
Bëj një diskutim paraprak për njohuritë që kanë nx. për rënien e lirë. Klasa ndahet
në 3 grupe. Në tabelë shënoj pyetjet.
Grupi 1: Pse bie molla në tokë?
Grupi 2: Çfarë lëvizje kryen molla gjatë rënies së saj?
Grupi 3: Trego raste konkrete të rënies së lirë.
Nx. u lihet 2 minuta kohë për përgatitjen e përgjigjeve të pyetjeve dhe 1 minutë
për diskutimin e tyre me shokun e bankës. Përgjigjet e nx. shënohen në tabelë.
Më pas arrihet në përfundim se molla lëviz nën veprimin e forcës së rëndesës
duke kryer kështu rënie të lirë. Themi se rënia e lirë është lëvizje e ndryshueshme
sepse shpejtësia e mollës gjatë rënies ndryshon. Diskutohen rastet konkrete të
sjellë nga nx. për rënien e lirë.
51
FIZIKA 8
NDËRTIMI I NJOHURIVE: UDHËZUESI I TË LEXUARIT

NDËRVEPRUES
Ndahet klasa në grupe me nga 4 nx. dhe lihen të lirë të lexojnë tekstin për 10
minuta. Më pas shkruaj në tabelë pyetjet për secilin grup.
1. A lëviz trupi me nxitim gjatë rënies së lirë? Pse?
2. Cili nga shkencëtarët zhvilloi eksperimentet e para për rënien e lirë dhe
në çfarë përfundimesh arriti?
3. Sa është vlera e saktë e nxitimit të rënies së lirë? Po e përafërta?
4. Si do ta llogarisim lartësinë që përshkon trupi gjatë kohës kur shpejtësia
fillestare është 0? Si arritët në këtë përfundim?
5. Shkruani formulën e shpejtësisë së trupit në fund të rënies së lirë. Ku e
mbështetni mendimin tuaj?
U lihet nx. 5 minuta kohë që tì përgjigjen pyetjeve të dhëna dhe më pas fillojmë
me diskutimet sipas grupeve. Shkruhen përgjigjet në tabelë.
1. Trupi lëviz me nxitim gjatë rënies së lirë sepse rënia e lirë ishte lëvizje e
ndryshueshme.
2. Eksperimentet e para i zbuloi Galileo Galilei që arriti në përfundimin se të
gjithë trupat bien me të njëjtin nxitim.
3. Vlera e saktë e nxitimit të rënies së lirë është 9.8 m s 2 dhe vlera e përafërt
10 m s 2 .
gt 2
4. Kur shpejtësia fillestare është 0, lartësia është: h = dhe v= g ⋅ t
U drejtoj nx. pyetje: 2
Ç’ndodh me nxitimin dhe shpejtësinë e trupit që lëviz vertikalisht lart? Shkruhen
formulat
Kur shpejtësia fillesatare nuk është 0:
gt 2
h v0t +
= dhe v = v0 + g ⋅ t
2
Lëvizja e trupit kur hidhet vertikalisht lart është e ngadalësuar sepse shpejtësia e
trupit vjen duke u zvogëluar. Nxitimi në këtë rast është: g = −10 m s 2
PËRFORCIMI: Harta e koncepteve

Në dërrasë vizatoj një drejtkëndësh, ku shënoj rënia e lirë. Secili nga nx. do të
plotësojë në fletore këtë hartë konceptesh e më pas do të plotësohet në dërrasë.
52
V0 = 0 E përshpejtuar bie
vertikalisht poshtë
h = gt2/ 2 g>0
v = gt
Nxitimi RËNIA Lëvizje e

është i E LIRË ndryshueshme
njëjtë
v0 nuk është 0 E ngadalsuar

lëviz vertikalisht lart
v = v0 + g ⋅ t g<0
gt 2
h v0t +
=
2
Punohet nga nx. ushtrimi 1, 2, 3.

Detyrë shtëpie 4, 5, 6.
Punohet nga nx. ushtrimi 1, 2, 3.

VLERËSIMI I NXËNËSVE
Meqë
Detyrëpuna
shtëpienë grup
4, 5, 6. zë vendin kryesor në këtë orë mësimi, bëj vlerësimin me
notë të nx. që janë vëzhguar edhe orë më parë dhe si ka kontribuar ai në grupin e
VLERËSIMI I NXËNËSVE
tij. Bëj vlerësim me shkrim në fletore për disa nga nx. që do të më shërbejnë për
U
vlerësim
Meqë punanënëorët
grup në vazhdim.Vlerësoj
zë vendin kryesor në këtë orënx. në punën
mësimi, individuale
bëj vlerësimin për
me notë të nx.plotësimin e
që janë vëzhguar
hartës së më
edhe orë koncepteve,
parë dhe si kagjithashtu
kontribuar aistimuloj
në grupin eme fjalë
tij. Bëj nx. eme
vlerësim dobët
shkrimpër pjesëmarrjet
në fletore për disa ngae
tyre
nx.në diskutim.
që do të më shërbejnë për vlerësim në orët në vazhdim.Vlerësoj nx. në punën individuale për
plotësimin e hartës së koncepteve, gjithashtu stimuloj me fjalë nx. e dobët për pjesëmarrjet e tyre në
diskutim.
Ushtrime
- Kur trupi bie nga një lartësi në tokë, rënia e lirë është lëvizje njëtrajtësisht e
përshpejtuar.
- Kur trupi hidhet vertikalisht nag poshtë-lart, rënia e lirë është lëvizje njëtrajtësisht
e ngadalësuar.
- Gjatë rënies së lirë, për intervale kohe të barabarta, shpejtësia ndryshon me të
njëjtën vlerë.
- Vlera e nxitimit me të cilën bie një trup nga një lartësi është ≈ 10 m s 2 .
- Trupat kryejnë rënie të lirë dhe në mungesë të forcës së rëndesës. V G
53
FIZIKA 8
- Kur trupi bie nga lart-poshtë, nxitimi i rënies së lirë është pozitiv. V G
- Gjatë rënies së lirë, trupat me masa të ndryshme, lëvizin me nxitime të
ndryshme. V G
- Gjatë rënies së lirë, trupat me masa të ndryshme, bien me shpejtësi të
ndryshme. V G
4. Nga lartësia 80m lëshohet pa shpejtësi fillestare një trup.

Trupi do ta prekë tokën, pas:
a) 4s b) 8s c) 16s d) 32s
Shpejtësia me të cilën trupi godet tokën është:
a) 40 m s b) 80 m s c) 160 m s d) 320 m s
5. Një trup hidhet vertikalisht lart me shpejtësi fillestare v0 = 18 m s . Njehsoni

shpejtësinë dhe lartësinë e trupit pas 3s .
Përgjigje: Meqë trupi ngjitet vertikalisht lart, lëvizja është e ngadalësuar dhe
g = −10 m s 2 . Njehsojmë kohën gjatë së cilës trupi arrin lartësinë maksimale
dhe shpejtësia e tij bëhet 0.
v − v0 −18
g
= ⇒= t = 1.8s . Njehsojmë lartësinë maksimale për t = 1.8s .
t −10
gt 2
hmax =v0t + =16.2m
2
Pas 1.8 sekondash, trupi kryen rënie të lirë. Njehsojmë shpejtësinë e trupit pas
1.2 sekondave të mbetura nga koha e përcaktuar në ushtrim. (3s − 1.8s = 1.2 s )
v = g ⋅ t = 10 m s 2 ⋅1.2 s = 12m /s.
Pas 3 sekondash trupi do të jetë duke zbritur nga lart-poshtë dhe shpejtësia e tij
është 12 m s .
Pas 3 sekondash trupi do të ndodhet në lartësinë:
gt 2
h =v0t + =9m
2
6. Njehsoni lartësinë nga e cila bie një trup pa shpejtësi fillestare dhe prek tokën
gt 2
pas 8s . Përgjigje: =
h = 320m
2
54
Tema 3.8 Inercia dhe masa. Ushtrime

- Inercia është vetia që e shfaqin të gjithë trupat në natyrë.
- Një trup me masë më të madhe është më inert se një trup me masë më të vogël.
- Trupat me masë më të vogël kanë më të vogël.
- Nëse mbi trupat nuk ka veprime të jashtme, ata ruajnë gjendjen në të cilën
ndodhen. V G
- Inercia është vetia gjatë se cilës trupat ruajnë vetëm gjendjen e tyre
të lëvizjes. V G
- Për të ndryshuar gjendjen e një trupi me masë të madhe, duhet të veprojmë me
një forcë të madhe. V G
4. Pse frutat bien kur shkundim degët e pemëve?

Përgjigje: Frutat bien për shkak të veprimeve të jashtme që i detyron ato të
ndryshojnë gjendjen e prehjes.
5. Pse kur një makinë lëviz përgjatë një kthese pasagjerët shmangen duke iu
larguar qendrës së kthesës?
Përgjigje: Sepse trupat për shkak të inercisë duan të ruajnë gjendjen në të cilën
ndodheshin.
6. Një djalë është duke lëvizur mbi kalë. Përse kur kali ngalon menjëherë, djali
shkon përpara?
Përgjigje: Sepse djali tenton të ruajë gjendjen në të cilën ndodhej, atë të lëvizjes.
7. Një shishe qëndron në prehje mbi një pecetë. A do të bjerë shishja nëse tërheqim
me shpejtësi pecetën? Pse?
Përgjigje: Shishja nuk do të bjerë për shkak të inercisë.
8. Duke iu referuar figurës, komentoni dhe argumentoni secilin rast që paraqitet

në të.
Përgjigje: Trupave me masë më të vogët është më e lehtë për tì ndryshuar
gjendjen sepse kanë inerci më të vogël.
55
FIZIKA 8
Tema 3.9 Lidhja e nxitimit me forcën dhe masën. Ushtrime

- Një ndër efektet e forcës është se ajo shkakton nxitim të trupit.
- Forca 2F i shkakton trupit me masë m nxitim 2 herë më të madh.
- 1N është forca, e cila i shkakton trupit me masë 1 kg nxitimin 1m s 2 .
- E njëjta forcë, trupit me masë 2m i shkakton nxitim 2 herë më të vogël.
- Nxitimi që fiton një trup, është në përpjestim të drejtë me forcën që vepron
mbi trupin. V G
- Nxitimi që fiton një trup është në përpjestim të drejtë me masën
e trupit. V G
- Sa herë zvogëlohet forca që vepron mbi trupin, aq herë rritet nxitimi që
fiton trupi. V G
- Sa herë rritet masa e një trupi, aq herë zvogëlohet nxitimi që fiton trupi. V G
4. Forca që ushtrohet mbi një trup rritet tri herë. Nxitimi që fiton trupi:
a) rritet tri herë; b) nuk ndryshon; c) zvogëlohet tri herë; d) nuk mund të
përcaktohet.
5. Cila nga formulat e mëposhtme shpreh saktë ligjin e Njutonit:
a) a= F ⋅ m b) a = F m c) m= F ⋅ a d) a = m F
6. Mbi një trup forca F1 = 45 N , shkakton nxitimin a1 = 2 m s 2 . Forca F2 = 180 N
do tì shkaktojë trupit nxitimin:
a) a2 = 2 m s 2 b) a2 = 4 m s 2 c) a2 = 8 m s 2 d) a2 = 16 m s 2
7. Vlera e forcës, që i shkakton trupit me masë m = 3.5kg , nxitimin a = 2 m s 2
është:
a) 3.5N b) 7N c) 10.5N d) 14N
8. Forca F = 12.5 N , i shkakton një trupi nxitimin a = 25 m s 2 . Masa e tij është:
a) 0.5kg b) 1kg c) 1.5kg d) 2kg
1. Në dy trupa me masa të njëjta veprojnë dy forca të ndryshme. Nxitimi i trupave

është:
a) i njëjtë për të dy trupat
b) më i madh për trupin ku vepron forca më e madhe
c) më i madh për trupin ku vepron forca më e vogël
56
d) më i vogël për trupin ku vepron forca më e madhe.
2. Një forcë prej 30N i shkakton një trupi nxitimin 1.5 m s 2 . Masa e trupit është:
a) 20kg b) 30kg c) 40kg d) 50kg
3. Trupit me masë 5kg forca 20N , i shkakton nxitimin 4 m s 2 . Çfarë nxitimi i

shkakton kjo forcë trupit me masë 2kg ?
F 20 N
Përgjigje: =
a = = 10 m s 2
m 2kg
4. Mbi trupin me masë 75kg vepron forca 150N . Njehsoni:
a) nxitimin që fiton trupi nën veprimin e forcës
b) rrugën që bën trupi për 4s , nëse shpejtësia fillestare e tij ka qenë 3m s .
Përgjigje:
F
a
a) = = 2 m s2
m
at 2
b) l =v0t + =28m
2
5. Trupi me masë 1.6kg lëviz me nxitim 2.5 m s 2 . Forca që vepron mbi të është:
a) 2.5N b) 4N c) 5.5N d) 7N
6. Një trup me masë 3.5kg , nën veprimin e një force lëviz në mënyrë njëtrajtësisht
të ndryshueshme. Gjatë 3s , shpejtësia e tij ndryshon nga 3m s në 9 m s .
Njehsoni:
a) nxitimi me të cilin ka lëvizur trupi
b) forcën që ka vepruar mbi trupin.
Përgjigje:
v − v0
a)
= a = 2 m s2
t
b) F = m ⋅ a = 7 N
57
FIZIKA 8
Tema 3.12 Rezultantja e dy forcave paralele. Ushtrime

- Rezultantja e forcave paralele me drejtime e kahe të njëjta, ka të njëjtin drejtim
dhe kah me to.
- Rezultantja e forcave paralele me drejtime të njëjta dhe kahe të kundërta ka
drejtim të njëjtë dhe kahun e forcës më të madhe.
- Nëse trupi nën veprimin e forcave qëndron në prehje, ato baraspeshojnë njëra-tjetrën.
- Forca që zëvendëson veprimin e njëkohshëm të disa forcave quhet forcë
kundërveprimi. V G
- Rezultantja e dy forcave paralele me kahe të njëjta gjendet duke i zbritur
ato. V G
- Rezultantja e dy forcave paralele me kahe të kundërta gjendet duke zbritur nga
forca më e madhe forcën më të vogël. V G
- Dy forca paralele me kahe të njëjta dhe vlera numerike të barabarta barazpeshojnë
njëra-tjetrën vetëm kur zbatohen në të njëjtin trup. V G
4. Mbi trupin vepron forca e fërkimit 200N . Njehsoni forcën rezultante nëse
vajza ushtron mbi trupin forcën F = 270 N .
Përgjigje: FR = 70 N
5. Duke iu referuar figurës, interpretoni secilin nga rastet e paraqitura.

Përgjigje:
a) Në rastin e parë forcat janë me drejtime dhe kahe të njëjta dhe FR= F1 + F2 .
b) Në rastin e dytë forcat janë me drejtime të njëjta dhe kahe të kundërta dhe
FR= F1 − F2 .
c) Në rastin e tretë forcat kanë drejtime të njëjta, kahe të kundërta dhe vlera të
barabarta, pra ato ekuilibrojnë njëra-tjetrën.
6. Njehsoni forcën rezultante të dy punëtorëve.

Përgjigje: Rezultantja e forcave të dy punëtorëve është zero.
Tema 3.14 Forca e rëndesës. Pesha. Ushtrime

- Forca e rëndesës është e drejtuar gjithmonë nga qendra e tokës.
- Forca e rëndesës njehsohet me formulën G= m ⋅ g .
- Pesha është forcë që ushtrohet nga një trup mbi sipërfaqen e mbështetjes.
58
- Pesha P dhe kundërveprimi N nuk ekuilibrohen, sepse janë forca që ushtrohen

mbi trupa të ndryshëm.
- Çdo trup që ndodhet pranë Tokës tërhiqet prej saj me forcën e
rëndesës. V G
- Forca e rëndesës është në përpjestim të zhdrejtë me masën e trupit. V G
- Pesha dhe masa e trupit përfaqësojnë të njëjtën madhësi fizike. V G
- Forca e rëndesës dhe forca kundërvepruese barazpeshojnë njëra-tjetrën sepse
ushtrohen mbi të njëjtin trup. V G
4. Forca e rëndesës së trupit me masë 15kg është:
a) 0.15N b) 1.5N c) 15N d) 150N
5. Trupi me masë 2.5kg është varur në sustën e një dinamometri. Forca
kundërvepruese e sustës është:
a) 0.25N b) 2.5N c) 25N d) 250N
6. Një trup mëshon mbi një sipërfaqe horizontale me një forcë prej 65N . Masa
e tij është:
a) 6.5N b) 6.5kg c) 65N d) 65kg
Tema 3.15 Tërheqja e gjithësishme. Fusha gravitacionale.

Ushtrime.
- Çdo trup në gjithësi ushtron forcë tërheqëse mbi trupat e tjerë.
- Baticat dhe zbaticat janë tregues që .............. tërheq Tokën.
- Bashkëveprimi gravitacional realizohet me anë të fushës gravitacionale.
- Vlera e nxitimit të rënies së lirë në një trup qiellor varet nga masa e tij.
- Toka tërheq jo vetëm trupat që ndodhen në të, por dhe ato që ndodhen
më larg. V G
- Trupat qiellorë nuk bien në Diell sepse forca gravitacionale nuk ndryshon
drejtimin e shpejtësisë së tyre. V G
- Në trupa qiellorë të ndryshëm nxitimi gravitacional është i
ndryshëm. V G
- Forca e rëndësës së një trupi në Hënë është e njëjtë me forcën e rëndesës së tij
në Tokë.
V G
Bashkëveprimi i tërheqjes së gjithësishme realizohet me anë të :
59
FIZIKA 8
a) fushës elektrike
b) fushës magnetike
c) fushës elektromagnetike
d) fushës gravitacionale.
6. Pesha e një njeriu në Tokë është 650N . Sa do të jetë pesha e tij në planetin
Mars? Po në planetin Uran? ( g M = 3.8 m s 2 ; gU = 10.8 m s 2 )
Përgjigje:
m = 65kg
PM mg
= = M 247 N
PU mg
= = U 702 N
7. Nëse pesha e një trupi në Tokë është 350N , pesha e tij në Hënë do të jetë:
a) 46N b) 56N c) 66N d) 76N
1. Vlera që tregon dinamometri për një trup të varur në të është 4N . Kjo vlerë
përfaqëson:
a) peshën e trupit, P
b) forcën e kundërveprimit, N
c) forcën e rëndesës, G
d) peshën e trupit, P dhe forcën e rëndesës G.
2. Njësia matëse e peshës së trupave është:

a) (m s 2 ) b) (kg ) c) ( N ) d) (kg m3 )
3. Forca 445N i shkakton një trupi prej bakri nxitimin prej 5 m s 2 . Vëllimi i
këtij trupi është: (d = 8.9 g cm3 )
a) 10cm3 b) 20cm3 c) 30cm3 d) 40cm3
4. Forca e rëndesës së një trupi në planetin Pluton është 13N . Sa është forca e
rëndesës së këtij trupi në Tokë? ( g P = 0.4 m s 2 )
Përgjigje:
GP 13 N
m
= = = 32.5kg
g P 0.4 m s 2
60
G mg
= = 325 N
5. Pesha e trupit me masë 25kg në Hënë është:

a) 50N b) 40N c) 30N d) 20N
6. Në çengelin e një dinamometri varim me radhë trupat me masa, m1 = 100 g ;

m2 = 450 g ; m3 = 750 g . Njehsoni:
a) peshën që tregon dinamometri për secilin trup
b) peshën që tregon dinamometri kur varen të gjithë trupat së bashku.
Përgjigje:
a) P1 1=
= N , P2 4.5=
N , P3 7.5 N
b) P = 13 N
Tema 3.18 Test për vetëkontroll

Në lëvizjen e njëtrajtshme:
a) nxitimi është pozitiv
b) nxitimi është negativ
c) nxitimi është zero
d) nxitimi nuk mund të përcaktohet

Inercia është:
a) aftësia e një trupi për të ndaluar
b) aftësia e një trupi për të lëvizur me nxitim
c) aftësia e një trupi për të lëvizur në mënyrë të njëtrajtshme
d) aftësia e një trupi për të ruajtur gjendjen e lëvizjes ose të prehjes.

Mbi dy trupa me masa të ndryshme ushtrohen dy forca të njëjta. Nxitimi i trupave
është:
a) i njëjtë për të dy trupat
b) më i madh për trupin me masë më të madhe
c) më i madh për trupin me masë më të vogël
d) nuk mund të përcaktohet se nuk njihen vlerat e masave dhe të forcave.

61
FIZIKA 8
Nëse një trup qëndron në prehje mbi një sipërfaqe horizontale:

a) G barazpeshohet nga P
b) P barazpeshohet nga N
c) G barazpeshohet nga N
d) N është sa shuma e P me G .
5. Cila nga formulat shpreh ligjin e dytë të Njutonit:
m
a) F= a ⋅ t b) F = c) a= m ⋅ F d) v= a ⋅ t e) F= a ⋅ m
a
m
a) P = b) m= P ⋅ g c) g= m ⋅ P d) P= m ⋅ g e) m ⋅ g ⋅ P =
1
V
7. Dinamometri është:
a) mjeti që shërben për të matur masën e trupit
b) mjeti që shërben për të matur zgjatimin e sustës
c) mjeti që shërben për të matur shpejtësinë e trupit
d) mjeti që shërben për të matur peshën e trupit.
8. Trupin me masë 100g Toka e tërheq me forcën:

a) 10N b) 1kg c) 1N d) 0.1kg e) 0.1N
9. Bëni kthimin e njësive matëse:

a) 5 km h = 1.4 m s
b) 25 km h ≈ 7 m s
c) 36 km h = 10 m s
d) 1 m s = 3.6 km h
e) 5 m s = 18 km h
f) 50 m s = 180 km h
10. Një trup për 3min lëviz me shpejtësi mesatare 2.5 m s . Rruga që përshkon
ai është:
a) 400m b) 450m c) 500m d) 550m
62
11. Një makinë që po lëvizte me shpejtësi 6.5 m s , fillon të frenojë deri sa ndalet
pas 5s . Njehsoni:
a) nxitimin me të cilin frenon makina
b) rrugën që përshkon makina nga momenti që filloi të frenojë deri sa ndalet.
Përgjigje:
v − v0 −6.5
a) a = = = −1.3 m s 2
t 5
2
at
b) l =v0t + =32.5 − 16.25 =16.25m
2
12. Një trup hidhet vertikalisht lart me shpejtësi fillestare v0 = 12 m s . Njehsoni

shpejtësinë dhe lartësinë e trupit pas 2s .
Përgjigje:
Meqë trupi ngjitet vertikalisht lart, lëvizja është e ngadalësuar dhe g = −10 m s 2
Njehsojmë kohën gjatë së cilës trupi arrin lartësinë maksimale dhe shpejtësia e
tij bëhet 0.
v − v0 −v0
g= t
⇒= = 1.2 s
t −g
Njehsojmë lartësinë maksimale për t = 1.2 s
gt 2
hmax = v0t + =14.4 − 7.2 = 7.2m
2
Pas 1.2 sekondash, trupi kryen rënie të lirë. Njehsojmë shpejtësinë e trupit pas 0.8
sekondave të mbetura nga koha e përcaktuar në ushtrim. ( 2s -1.2s = 0.8s)
v = v0 + gt =12 m s + 8 m s = 20 m s
Pas 2 sekondash trupi do të jetë duke zbritur nga lart-poshtë dhe shpejtësia e tij
është 20 m s
Pas 2 sekondash trupi do të ndodhet në lartësinë:
gt 2
h =v0t + =4m
2
13. Si duhet të jenë drejtimet dhe kahet e forcave 15N dhe 30N në mënyrë që
rezultantja e tyre të jetë një herë 45N dhe një herë 15N . Paraqitini ato grafikisht,
duke pranuar marrëveshjen 1cm → 10 N .
63
FIZIKA 8
Përgjigje:
a) Nëse rezultantja e forcave është 45N, forcat janë me drejtime dhe kahe të
njëjta.
b) Nëse rezultantja e forcave është 15N, forcat janë me drejtim të njëjtë dhe kahe
të kundërta.
Tema 4.1 Energjia kinetike dhe energjia potenciale. Ushtrime

- Fuqia është puna e kryer nga trupi në njësinë e kohës.
- Nëse një trup kryen lëvizje rrotulluese rreth një boshti vetiak, ai zotëro energji
kinetike.
- Energjia potenciale e një trupi është energji potenciale e bashkëveprimit të
sistemit trup-Tokë.
- Kur një sustë është e shformuar, ajo është e aftë të kryejë punë.
- Puna dhe fuqia shprehin të njejtën madhësi fizike. V G
- Një trup që është në lëvizje zotëron energji sepse është i aftë të
kryejë punë. V G
- Energjia kinetike varet vetëm nga masa e trupit. V G
- Energjia potenciale varet nga forca e rëndesës dhe lartësia në të cilën
ndodhet trupi.
V G
4. Cila nga formulat e mëposhtme përdoret për njehsimin e punës:
F s
a) A = b) A= F + s c) A= F ⋅ s d) A = e) A= F − s
s F
5. Një top bulingu me masë 3.5kg lëviz me shpejtësi 4 m s . Puna më e madhe
që mund të kryejë trupi është:
a) 50J b) 52J c) 54J d) 56J
6. Një trup që lëviz me shpejtësi 3m s , zotëron një energji kinetike prej 36J .
Masa e trupit është:
a) 2kg b) 4kg c) 6kg d) 8kg
7. Trupi me masë 11.5kg ndodhet në lartësinë 20m nga sipërfaqa e tokës.

Njehsoni:
a) Energjinë potenciale të trupit
b) Punën më të madhe që mund të kryejë ai.
64
Përgjigje:
E p mgh
a) = = 2300 J
A E=
b) = p mgh
= 2300 J
8. Një vinç duke ngritur një ngarkesë në lartësinë 18m , kreu punën prej 9000J
Njehsoni:
a) Energjinë potenciale të ngarkesës
b) Masën e tullave.
Përgjigje:
Ep
a) E p= A= mgh= 9000 J b) =
m = 50kg
gh
Tema 4.2 Energjia mekanike dhe ligji i ruajtjes së saj. Ushtrime

- Një trup që ndodhet në një lartësi dhe është në lëvizje zotëron energji mekanike.
- Kur trupi ndodhet në prehje në një lartësi të caktuar, energjia mekanike e tij
është e barabartë me energjinë potenciale.
- Kur trupi hidhet vertikalisht lart me një shpejtësi të caktuar, energjia mekanike
e tij është e barabartë me energjinë kinetike.
- Skiatori që zbret nga maja e një mali zotëron energji potenciale dhe energji
kinetike.
- Energjia potenciale e një trupi mund të shndërrohet në energji kinetike dhe
anasjelltas. V G
- Shuma e energjisë kinetike me energjinë potenciale të trupit quhet
energji termike. V G
- Energjia mekanike është gjithnjë më e madhe se shuma e energjisë kinetike dhe
potenciale. V G
- Gjatë rënies së një trupi, lartësia e tij zvogëlohet ndërsa shpejtësia e lëvizjes së
tij rritet. V G
4. Energjia mekanike e një trupi që e ka energjinë potenciale 22J dhe energjinë

kinetike 18J është:
a) 4J b) 16J c) 32J d) 40J
5. Një trup e ka energjinë mekanike 94J . Nëse energjia kinetike e trupit është
65
FIZIKA 8
37J , energjia potenciale e tij do të jetë :

a) 37J b) 47J c) 57J d) 67J
6. Komentoni shndërrimet energjitike që ndodhin gjatë zbritjes së skiatorit nga

mali.
Përgjigje: Në fillim skiatori zotëron energji potenciale (të lartësisë), vlera e së
cilës është maksimale. Gjatë zbritjes, energjia potenciale zvogëlohet (zvogëlohet
lartësia) dhe energjia kinetike rritet (trupi lëviz me shpejtësi). Në fund të malit,
energjia potenciale bëhet 0, ndërsa energjia kinetike ka vlerë maksimale.
7. Energjia mekanike e një trupi është 100J . Energjia kinetike e tij është 4 herë
më e madhe se energjia potenciale. Të njehsohet secila energji e trupit.
Përgjigje: E=
m Ek + E p
Ek =4 ⋅ E p ⇒ Em =4 E p + E p , prej këtej marrim:
E p E=
= m 5 20 J , ndërsa Ek =
4 ⋅ 20 J =
80 J
8. Një trup lëshohet nga lartësia h = 10 m . Gjeni me ligjin e ruajtjes së energjisë

shpejtësinë e trupit pasi ka përshkuar gjysmën e lartësisë.
1. Dy trupa me masa të njëjta ndodhen, i pari në lartësinë h dhe i dyti në lartësinë

2h . Raporti i energjisë së trupit të parë me trupin e dytë është:
a) Ek1 Ek 2 = 1 4 b) Ek1 Ek 2 = 1 2
c) Ek1 Ek 2 = 2 1 d) Ek1 Ek 2 = 4 1
2. Duke iu referuar të dhënave të figurës, njehsoni energjitë potenciale për secilin

trup. Cili ka energji më të madhe dhe sa herë më të madhe?
Përgjigje:
a) Ek1 = 4mgh ; Ek 2 = 2mgh ; Ek 3 = 2mgh
b) Ek1  Ek 2 dheE
= k 3 ; Ek 1 Ek 2 dheEk1 2 Ek 3
2=
3. Një trup i ndodhur në lartësinë 90m nga sipërfaqa e tokës e ka energjinë

potenciale 900J . Njehsoni energjinë potencilale të tij në 2 3 dhe 1 3 e lartësisë.
Përgjigje:
a) meqë energjia potenciale është në përpjestim të drejtë me lartësinë e trupit,
kemi:
66
2 1
E p1 = ⋅ E p =600 J dhe E p 2 = ⋅ E p =300 J
3 3
4. Një kuboid rrëshqet me shpejtësi fillestare 2 m s nga lartësia 1.5m e një rrafshi
të pjerrët. Njehsoni shpejtësinë e kuboidit në fund të rrafshit të pjerrët, duke mos
marrë parasysh forcat e fërkimit.
Përgjigje:
m ⋅ v2
a) E=
m Ek1 + E p1 ; Ek1= = 2 ⋅ m ; E p1 = m ⋅ g ⋅ h = 15 ⋅ m
2
Em= 17 ⋅ m
b) Në fund të rrafshit të pjerrët, lartësia e kuboidit është 0. Energjia kinetike e tij
është sa energjia mekanike e trupit në lartësinë 1.5m .
m ⋅ v2 34
Ek 2 = Em ; E=
k2 v
⇒=
2 m
5. Një trup me masë 0.5kg zotëron një energji mekanike prej 400J . Nëse
energjia kinetike e tij në një çast të dhënë është 250J , njehsoni lartësinë në të
cilën ndodhet trupi.
Përgjigje:
Em = Ek + E p ⇒ E p = Em − Ek
E p = 400 J − 250 J = 150 J
Ep
=h = 30m
m⋅ g
6. Një lavjerrës me masë 300g , shmanget nga pozicioni i ekuilibrit duke u ngritur
në lartësinë 20cm . Shpejtësia e lavjerrësit kur kalon në pozicionin e ekuilibrit
është:
a) 0.5 m s b) 1m s c) 1.5 m s d) 2 m s
67

Liber Mesuesi Fizika 8 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Liber Mesuesi Fizika 8 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Valbona Agolli

LIBËR PËR MËSUESIN

Të gjitha të drejtat janë të rezervuara © Pegi 2012

TEMA 1.2 Karakteristikat e molekulave dhe atomeve 16

Ky libër i përgatitur nga autorët vjen në ndihmë të mësuesve, të cilët do të zbatojnë

Shfrytëzimi i orëve të lira:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:

II. Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

15 2. Të njohë bashkëveprimin e trupave të ngarkuar. 2.4 Elektrizimi me fërkim dhe me takim

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:

Teori 10 orë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

2. Të njehsojë nxitimin e rënies së lirë të trupave.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

2. Të njehsojë Ad , Ah , E.M dhe R në rrafshin e pjerrët

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet:

66 5.8 Karakteristikat e tingujve. Tingujt muzikorë

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësit duhet:

Tabela: Taksonomia konjitive e Blumit

OBJEKTIVAT E KREUT I: NDËRTIMI MOLEKULAR I LËNDËS

Në fund të kreut nxënësi/ja të jetë i/e aftë:

Metoda: Diskutim, shpjegim, eksperiment.

- Nxënësit sjellin dhe shembuj të tjerë.

3. Tregoni nëse alternativat e mëposhtme janë të vërteta ose të gabuara.

-Nxënësit përgjigjen se përmasat janë shumë të vogla. Bëhen pyetjet: po kur

3. Tregoni nëse alternativat e mëposhtme janë të vërteta apo të gabuara.

3. Tregoni nëse alternativat janë të vërteta ose të gabuara.

7. Energjia e brendshme termike e trupit:

-Detyrë shtëpie: Ushtrimi 3 dhe 6. Niveli i lartë edhe U.5

3. Tregoni nëse alternativat janë të vërteta ose të gabuara:

4. Me cilën nga formulat e mëposhtme njehsohet përqendrimi i lëndës?

8. Në cilin kub përqendrimi i molekulave është më i vogël?

Objektivi: në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:

4. Argumentoni përgjigjet e pyetjeve :

5. Përse forcat e bashkëveprimit midis molekulave të gazeve janë të papërfillshme?

6. Në figurë paraqitet vendosja e molekulave në gjendjen e lëngët dhe të gaztë.

7. Si janë forcat e ndërveprimit molekular ndërmjet molekulave të lëngjeve në

8. A ekziston ndonjë lidhje midis temperaturës dhe gjendjes së lëndës? Argumento

3. Tregoni nëse alternativat e mëposhtme janë të vërteta ose të gabuara:

4. Me cilën nga formulat e mëposhtme njehsohet dendësia e lëndës:

5. Një kub akulli shkrihet plotësisht. Trego madhësitë që ndryshojnë gjatë

7. Vëllimi i 8.1 kg alumin është:

4. Një kuti me vëllim 50cm³ përmban 52 copë

Përgjigje: Trupi C = d ≈ 1.78 g cm3 ; Trupi D = d = 1 g cm3 ;

7. Në dy enë të shkallëzuara kemi hedhur sasi të ndryshme lëngjesh, psh.lëngun

2. Tregoni nëse alternativat janë të vërteta ose të gabuara.

3. Lidh me shigjetë elementët e listës së parë me ato të listës së dytë.

(3) → (a ), (b), (e).

4. Vendosni fjalët e duhura në fjalitë e mëposhtme.

6. Në cilën nga temperatuat e mëposhtme, shpejtësia e lëvizjes së molekulave të

7. Vëllimi i ajrit në një enë u zvogëlua 3 herë. Atëherë përqëndrimi i molekulave:

Përgjigje: V = 20cm ⋅10cm ⋅ 2cm = 400cm3 ; m = 500 g ;

Përgjigje: V = 22.4 ⋅ 62.6 ⋅12.1 = 16967.1cm3 ≈ 17 dm3

Tema 2.1: Atomi dhe ndërtimi i tij. Ushtrime

2. Plotëso me fjalët e duhura fjalitë e mëposhtme: