Leninizmin Temelleri - Josef Stalin

Bu kitap; N T E R Y AY IN LAR I'nın 1989'da Türk-
J. V. STAL N çe'ye çevirdiği St al i n " E s erl er C . 6'da " Leni ni z mi n

Temelleri Üzerine" ve Stalin, "Eserler C. 8"de
"Leninizmin Sorunları Üzerine" başlıklarıyla
LEN N ZM N yayınlanan makaleleri olduğu gibi aktarılarak
TEMELLER oluşturuldu.
Birinci Basım
: Temmuz 1997
Dizgi :
Dönüşüm (0212) 244 29 97
Baskı : Yaylacık Matbaası
Kapak :
nter Grafik-Tasarım
Kapak Baskı :
Yaylacık Matbaası
ISBN 975 - 7349 - 64 - X
NTER YAYINLARI
Ankara Cd. 31
Fahrettin Kerim Gökay Vakfı şhanı
Kat: 4 Daire: 51
Cağaloğlu - STANBUL
Tel: (0212) 519 16 16
Printed with RagTime 6 (Demo)

© 2006 RagTime GmbH
J. V. STAL N
LEN N ZM N
TEMELLER
Çeviren:
smail YARKIN
Saliha N. Kaya

5 6 çindekiler
Ç NDEK LER
Leni ni z mi n T emel l eri Üz eri ne ...................7-121

I— Leninizmin Tarihsel Kökleri ................10
II— Yöntem ..........................................17
III— Teori .............................................26
IV— Proletarya Diktatörlüğü ....................45
V— Köylü Sorunu ...................................59
VI— Ulusal Sorun...................................74
VII— Strateji ve Taktik ...........................85
VIII— Parti ..........................................103
IX— Çalışma Stili .................................119
Leni ni z mi n Sorunl arı Üz eri ne .................122-198

I— Leninizmin Tanımı ...........................122
II— Leninizmde En Önemli fiey ..............125
III— "Sürekli" Devrim Sorunu ................127
IV— Proleter Devrim ve Proletarya
Diktatörlüğü .....................................130
V— Proletarya Diktatörlüğü Sisteminde Parti
ve şçi
Sınıfı ..........................................141
VI— Tek Ülkede Sosyalizmin Zaferi Sorunu
169
VII— Sosyalist nşanın Zaferi Uğruna Müca-
dele.................................................184

Leninizmin Temelleri Üzerine 7 8 Leninizmin Temelleri Üzerine
görüşünün temeli Marksizmdir. Ama bundan kesinlikle, Leni-

nizmin açımlamasına Marksizmin temellerinin açımlanması ile
başlanması gerektiği sonucu çıkmaz. Leninizmi açımlamak, Le-
nin'in Marksizmin genel hazinesine yapmış olduğu ve doğal
olarak onun adıyla bağlı olan, yapıtlarındaki özgün ve yeni olan
şeyi açımlamaktır. Konferanslarımda Leninizmin temellerinden
ancak bu anlamda söz edeceğim.
O halde, Leninizm nedir?
LENİNİZMİN TEMELLERİ ÜZERİNE[1] Bazıları, Leninizmin, Marksizmin Rusya'ya özgü koşullara
uygulanması olduğunu söylüyorlar. Bu tanımlama, gerçeğin bir
SVERDLOV ÜNİVERSİTESİ’NDE VERİLEN kısmını içermektedir ama, tüm gerçeği içermekten uzaktır. Le-
KONFERANSLAR nin gerçekten de Marksizmi Rus gerçeğine uygulamıştır, hem
de ustaca uygulamıştır. Ama Leninizm, Marksizmin Rusya'ya
Lenin Seferberliğinin özgü koşullara uygulanmasından başka birşey olmasaydı, o za-
anısına man Leninizmin saf milli ve salt milli, saf Rus ve salt Rus bir
J. STALİN görüngü olması gerekirdi. Oysa Leninizmin, salt Rusya'ya özgü
değil, kökleri uluslararası gelişmenin tümünde olan uluslararası
bir görüngü olduğunu biliyoruz. Bu nedenle, bu tanımlamanın
Leninizmin temelleri geniş bir konudur. Bu konuyu inceden tekyanlılıktan muzdarip olduğunu düşünüyorum.
inceye tetkik etmek için koca bir kitap yazmak gerekir. Hatta,
bir kitaplar dizisi gerekir. Bu nedenle, konferanslarımın Leni- Başka bazıları ise Leninizmin, daha sonraki yıllarda
nizmin eksiksiz bir açımlaması olamayacağı doğaldır; en iyi sözümona ılımlı hale geldiği ve devrimci olmaktan çıktığı iddia
halde, Leninizmin temellerinin kısa bir özeti olabilir. Bununla edilen marksizmden farklı olarak, ondokuzuncu yüzyılın kırklı
birlikte, Leninizmi başarılı bir şekilde incelemek için gerekli yıllarındaki Marksizmin devrimci ögelerinin canlandırılması
olan bazı temel çıkış noktalarını ortaya koymak amacıyla bu olduğunu söylüyorlar. Marx'ın öğretisini devrimci ve ılımlı diye
özeti vermenin yararlı olacağını düşünüyorum. aptalca ve bayağı bir şekilde ikiye bölmeyi bir an için dikkate
almazsak, bu tamamıyla yetersiz ve tatmin edici olmayan
Leninizmin temellerini açımlamak, ne var ki, Lenin'in dün- tanımlamada bile bir gerçek payı bulunduğunu kabul etmek ge-
ya görüşünün temellerini açımlamak değildir. Lenin'in dünya rekir. Bu gerçek payı, Lenin'in, gerçekten de II. Enternasyonal
görüşü ile Leninizmin temelleri, kapsam bakımından bir ve aynı oportünistlerinin unutturmuş olduğu marksizmin devrimci
şey değildir. Lenin bir Marksisttir ve elbette ki onun dünya

* © 2006 RagTime GmbH
içeriğini canlandırmış olmasıdır. Ne var ki, bu gerçeğin yalnızca büyümüş ve güçlenmiş olmasıdır. Unutmamak gerekir ki, bir
bir parçasıdır. Leninizme ilişkin tam gerçek şudur ki, Leninizm yanda Marx ve Engels ile öte yanda Lenin arasında, II. Enter-
Marksizmi yalnızca canlandırmakla kalmamış, fakat aynı nasyonal oportünizminin tek başına egemen olduğu tüm bir dö-
zamanda daha da ileri bir adım atarak kapitalizmin ve nem vardır, ve bu oportünizme karşı amansız mücadele, Leni-
proletaryanın sınıf mücadelesinin yeni koşulları altında mark- nizmin en önemli görevlerinden biri olmak zorundaydı.
sizmi geliştirmiştir.
O halde, sonuç olarak Leninizm nedir?
I
Leninizm, emperyalizm ve proleter devrimi çağının Mark-
LENİNİZMİN TARİHSEL KÖKLERİ
sizmidir. Daha tam söylemek gerekirse: Leninizm, genel olarak
proleter devrimin teorisi ve taktiği, özel olarak proletarya Leninizm, kapitalizmin çelişkilerinin en uç noktaya kadar
diktatörlüğünün teorisi ve taktiğidir. Marx ve Engels, henüz keskinleşmiş olduğu, proleter devrimin pratiğin ivedi bir sorunu
gelişmiş bir emperyalizmin olmadığı devrim öncesi dönemde haline gelmiş olduğu, işçi sınıfının devrime hazırlanma eski dö-
(burada proleter devrimi öncesini kastediyoruz), proleterlerin neminin yeni döneme, kapitalizme doğrudan saldırı dönemine
devrime hazırlanması döneminde, proleter devrimin pratikte he- gelip dayandığı ve geçtiği emperyalizm koşulları altında gelişti
nüz ivedi bir kaçınılmazlık olmadığı dönemde etkinlik gösterdi- ve biçimlendi.
ler. Marx ve Engels'in öğrencisi olan Lenin ise, gelişmiş emper-
Lenin emperyalizmi "can çekişen kapitalizm" diye niteledi.
yalizm döneminde, proleter devrimin halihazırda bir ülkede za-
Niçin? Çünkü emperyalizm, kapitalizmin çelişkilerini, ötesinde
fer kazanmış, burjuva demokrasisini parçalamış ve proleter de-
devrimin başladığı en yüksek seviyeye, en uç sınıra vardırır da
mokrasisi çağını, Sovyetler çağını açmış olduğu gelişen proleter
ondan. Bu çelişkiler arasında en önemlileri olarak görülmesi ge-
devrim döneminde etkinlik gösterdi.
reken üç çelişki vardır.
İşte bu yüzden, Leninizm marksizmin daha da
Birinci çelişki, emek ile sermaye arasındaki çelişkidir.
geliştirilmesidir.
Emperyalizm, sanayi ülkelerinde, tekelci tröst ve birliklerin,
Genellikle Leninizmin olağanüstü mücadeleci ve bankaların ve mali oligarşinin mutlak egemenliği demektir. Bu
olağanüstü devrimci karakterine işaret edilir. Bu tamamıyla mutlak egemenliğe karşı mücadelede işçi sınıfının alışılmış
doğrudur da. Ama Leninizmin bu özelliği iki nedenden ileri ge- yöntemlerinin —sendikalar ve kooperatifler, parlamenter parti-
lir: birincisi, Leninizmin, izini taşımadan yapamayacağı proleter ler ve parlamenter mücadele— tamamıyla yetersiz kaldığı
devrimin bağrından doğmuş olmasıdır; ikincisi, Leninizmin, ka- görülmüştür. Ya kendini sermayenin insafına terkedeceksin, es-
pitalizme karşı başarılı bir mücadelenin gerekli önkoşulu olan kisi gibi sürüneceksin ve gittikçe batacaksın, ya da yeni bir sila-
II. Enternasyonal oportünizmine karşı mücadele içinde ha sarılacaksın — işte emperyalizmin, proletaryanın muazzam

Tarihsel Kökleri 11 12 Leninizmin Temelleri Üzerine
kitleleri önüne koyduğu alternatif budur. Emperyalizm, işçi larda demiryolları, fabrikalar ve işletmeler inşa etmek, sanayi ve
snıfını devrime götürür. ticaret merkezleri kurmak zorundadır. Bir proletarya sınıfının
ortaya çıkması, yerli aydınların oluşması, milli öz bilincin
İkinci çelişki, hammadde kaynaklarını, yabancı toprakları
uyanması, kurtuluş hareketinin güçlenmesi — bunlar bu
ele geçirme uğruna mücadele eden çeşitli mali gruplar ve em-
"politika"nın kaçınılmaz sonuçlarıdır. Devrimci hareketin
peryalist güçler arasındaki çelişkidir. Emperyalizm, hammadde
istisnasız tüm sömürgelerde ve bağımlı ülkelerde güçlenmesi bu
kaynaklarına sermaye ihracıdır, bu hammadde kaynaklarının te-
olguyu açıkça kanıtlamaktadır. Bu husus, proletarya açısından,
kelci sahipliği için çılgınca mücadeledir, halihazırda paylaşılmış
sömürgeleri ve bağımlı ülkeleri emperyalizmin yedeklerinden,
olan dünyanın yeniden paylaşılması uğruna mücadeledir, elleri-
proleter devrimin yedeklerine dönüştürerek kapitalizmin mevzi-
ne geçirmiş olduklarına kene gibi sarılan eski grup ve güçlere
lerini kökünden mayınladığı için önemlidir.
karşı, kendilerine "güneşin altında bir yer" edinmek isteyen yeni
mali gruplar ve güçler tarafından özellikle kıyasıya yürütülen İşte eski, "Gelişen" kapitalizmi can çekişen kapitalizme
bir mücadeledir. Çeşitli kapitalist gruplar arasındaki bu çılgınca dönüştüren emperyalizmin en önemli çelişkileri genel olarak
mücadelenin dikkate değer yanı, bu mücadelenin emperyalist bunlardır.
savaşları, başkalarının topraklarını fethetmek için yapılan
On yıl önce patlak vermiş olan emperyalist savaşın önemi,
savaşları kaçınılmaz bir unsur olarak içermesidir. Bu husus ise,
diğer şeylerin yanısıra, bütün bu çelişkileri bir tek düğümde top-
emperyalistlerin birbirlerini karşılıklı olarak zayıflatmasına, ge-
layarak teraziye vurması, böylece proletaryanın devrimci
nel olarak kapitalizmin pozisyonunun zayıflamasına, proleter
savaşlarını hızlandırmış ve kolaylaştırmış olmasında yatar.
devrim saatinin yakınlaşmasına ve bu devrimin pratik bir zorun-
luluk haline gelmesine yol açması bakımından dikkate değerdir. Başka bir deyişle, emperyalizm, devrimi yalnızca pratik bir
kaçınılmazlık haline getirmekle kalmadı, aynı zamanda kapita-
Üçüncü çelişki, bir avuç hakim, "uygar" ulus ile, dünyanın
lizmin kalelerine karşı dolaysız saldırı için de elverişli koşulları
yüzlerce milyon sömürge ve bağımlı halkları arasındaki
yarattı.
çelişkidir. Emperyalizm, muazzam sömürgelerde ve bağımlı ül-
kelerde yaşayan, sayıları yüzlerce milyona varan halkların en İşte Leninizmi doğuran uluslararası durum buydu.
utanmazca sömürülmesi ve onlara en insanlık dışı zulüm de- Bazıları diyebilir ki: Bütün bunlar iyi, hoş da, emperyaliz-
mektir. Bu sömürünün ve bu zulmün amacı, aşırı kâr* min klasik bir ülkesi olmayan ve olamayacak olan Rusya ile
sızdırmaktır. Fakat emperyalizm, bu ülkeleri sömürürken, bura- tüm bunların ne ilişkisi var? Tüm bunların, her şeyden önce
Rusya'da ve Rusya için çalışan Lenin ile ne ilişkisi var? Tüm ül-
* "Extraprofit" karşılığı olarak "aşırı kâr" kavramını kullandık. Kastedilen,
emperyalist - sömürge ilişkisi içinde ortaya çıkan 'özel' (extra) bir kârdır. keler içinde neden tam da Rusya, Leninizmin yurdu, proletarya
Bunun boyutu/oranı 'normal' artı-değerden çok daha fazla olduğu için bu devriminin teorisi ve taktiğinin doğum yeri haline geldi?
tip kâra "Extraprofit" adı verilmektedir. —ÇN.

Çünkü Rusya, emperyalizmin tüm bu çelişkilerinin düğüm Son olarak, Çarlık, Türkiye, İran, Çin vb.nin
noktasıydı. paylaşılmasında Batı emperyalizminin en sadık müttefikiydi.
Emperyalist savaşın, Çarlık tarafından Antant (itilaf —ÇN) em-
Çünkü Rusya, herhangi bir ülkeden daha fazla, devrime ge-
peryalistleri ile ittifak içinde yürütüldüğünü, Rusya'nın bu
beydi, ve bu nedenle yalnızca Rusya, bu çelişkileri devrimci
savaşın esas unsurlarından biri olduğunu kim bilmez?
yoldan çözecek durumdaydı.
Çarlığın ve Batı emperyalizminin çıkarlarının içiçe geçmesi
İlk olarak, Çarlık Rusyası, en insanlık dışı ve barbar biçi-
ve sonunda bir tek emperyalist çıkarlar yumağı halinde
miyle her türlü zulmün —gerek kapitalist, gerek askeri ve sö-
kaynaşması işte bundan dolayıdır.
mürge zulmünün— ocağıydı. Rusya'da sermayenin mutlak
egemenliğinin Çarlık despotizmi ile kaynaştığını; Rus Batı emperyalizmi, Çarlığı savunmak ve ayakta tutmak
milliyetçiliğinin saldırganlığının, Çarlığın Rus-olmayan halklara amacıyla, Rusya'da devrime karşı bir ölüm-kalım savaşı vermek
karşı cellatlığı ile; koca koca alanların —Türkiye, İran, Çin— için tüm güçlerini harekete geçirmeden, eski Çarlık Rusyası,
sömürülmesinin, bu alanların Çarlık tarafından ele geçirilmesi burjuva Rusya gibi Doğu'da bu kadar güçlü bir desteği ve bu
ile, fetih savaşları ile birleştiğini kim bilmez? Lenin, Çarlık "as- kadar zengin bir insan gücü ve kaynak yedeğini yitirmeye razı
keri-feodal bir emperyalizmdir" derken haklıydı. Çarlık, emper- olabilir miydi? Elbette olamazdı.
yalizmin en olumsuz yanlarının kat kat yoğunlaşmasıydı. Ama bundan şu sonuç çıkar ki: Kim Çarlığa vurmak isti-
Devamla, Çarlık Rusyası, yalnızca, Rusya'nın ulusal ekono- yorsa, kaçınılmaz olarak emperyalizme karşı el kaldırmak
misinin yakıt sanayii ve metal sanayii gibi temel dallarını kont- zorundaydı, kim Çarlığa karşı ayaklanıyorsa, emperyalizme
rol eden yabancı sermayeye serbest giriş tanıması anlamında karşı da ayaklanmak zorundaydı; çünkü kim Çarlığı devirmek
değil, aynı zamanda batılı emperyalistlerin emrine milyonlarca istiyorsa, —gerçekten yalnızca Çarlığı yenmekle kalmayıp, bi-
lakis onu kökünden temizlemek istediği ölçüde— emperyalizmi
asker sunması anlamında da, Batı emperyalizminin muazzam
de devirmek zorundaydı. Böylece Çarlığa karşı devrim, emper-
bir yedeği idi. İngiliz-Fransız kapitalistlerinin muazzam
yalizme karşı devrime, proleter devrime varmak, ona geçmek
kârlarını korumak için emperyalist cephelerde kanı dökülen on- zorundaydı.
dört milyonluk Rus Ordusu'nu anımsayınız.
Bu arada Rusya'da, başında dünyanın en devrimci
Bundan başka, Çarlık Doğu Avrupa'da yalnızca emperya- proletaryasının durduğu, ve Rusya'nın devrimci köylülüğü gibi
lizmin bekçi köpeği olmakla kalmıyordu, aynı zamanda Paris ve önemli bir müttefike sahip bir proletaryanın durduğu muazzam
Londra'da, Berlin'de, Brüksel'de Çarlığa sağlanan borçlar için bir halk devrimi gelişiyordu. Böyle bir devrimin yarı yolda
halkın sırtından yüzlerce milyona varan faiz sızdırmakla görevli duramayacağı, başarılı olduğu takdirde daha da ilerleyip emper-
Batı emperyalizminin bir acentasıydı. yalizme karşı isyan bayrağını kaldırması gerektiğini
tanıtlamanın gereği var mı?

İşte bunun için Rusya, emperyalizmin çelişkilerinin odak İşte Rusya'nın, Leninizmin yurdu ve Rus komünistlerinin
noktası haline gelmek zorundaydı, yalnızca bu çelişkilerin özel- önderinin, Lenin'in, onun yaratıcısı olması bu yüzdendir.
likle iğrenç ve özellikle dayanılmaz niteliklerinin tam da Rus-
Geçen yüzyılın kırklı yıllarında Almanya'nın ve Marx-En-
ya'da en açık şekilde dışa vurması anlamında değil; yalnızca
gels'in başına gelen şey, yaklaşık olarak Rusya ve Lenin'in de
Rusya, Batı'nın mali sermayesini Doğu'nun sömürgeleriyle
"başına geldi." O zamanlar Almanya, tıpkı yirminci yüzyılın
birleştiren Batı emperyalizminin son derece önemli bir dayanağı
başında Rusya'nın durumunda olduğu gibi, burjuva devrimine
olduğundan değil, bilakis, emperyalizmin çelişkilerini devrimci
gebeydi. Marx o sıralar "Komünist Manifesto"da şöyle
yoldan çözebilecek gerçek güç yalnızca Rusya'da
yazıyordu:
bulunduğundan ötürü de.
"Komünistler esas dikkatlerini Almanya'ya çeviriyorlar,
Ama bundan şu sonuç çıkar ki, Rusya'daki devrim çünkü Almanya bir burjuva devriminin arifesinde bulunuyor,
kaçınılmaz olarak bir proleter devrim haline gelmek ve çünkü o bu devrimi genel olarak Avrupa uygarlığının daha
zorundaydı, gelişmesinin daha ilk günlerinde uluslararası bir ileri koşullarında ve İngiltere'nin onyedinci ve Fransa'nın onse-
niteliğe bürünmek, dolayısıyla kaçınılmaz olarak dünya emper- kizinci yüzyıldaki proletaryasından çok daha gelişmiş bir prole-
tarya ile yaptığından, Alman burjuva devrimi bir proletarya
yalizmini temellerinden sarsmak zorundaydı.
devriminin başlangıcından başka birşey olamaz."[2]
Bu koşullar altında, Rus komünistleri çalışmalarını Rus
Başka bir deyişle, devrimci hareketin merkezi Almanya'ya
devriminin dar ulusal çerçevesi ile sınırlayabilirler miydi? El-
kayıyordu.
bette hayır! Tam tersine, gerek iç (derin devrimci bunalım) ve
gerek dış (savaş) durumun tümü, onları, bu çerçevenin dışına Aktarılan alıntıda Marx tarafından vurgulanan tam da bu
çıkmaya, mücadeleyi uluslararası alana taşımaya, emperyaliz- hususun, tam da Almanya'nın bilimsel sosyalizmin doğduğu ül-
min yaralarını açığa çıkarmaya, kapitalizmin çöküşünün ke ve Alman proletaryasının önderlerinin, Marx ve Engels'in,
kaçınılmazlığını tanıtlamaya, sosyal-şovenizmi ve sosyal-pasi- onun yaratıcıları haline gelmesinin muhtemel sebebi olduğuna
fizmi paramparça etmeye ve son olarak kendi ülkesinde kapita- herhalde kuşku yoktur.
lizmi devirmeyi ve tüm ülkelerin proletaryasının kapitalizmi de- Ama aynı şey, daha yüksek ölçüde, yirminci yüzyılın
virmesini kolaylaştırmak için proletaryaya yeni bir mücadele başındaki Rusya için de geçerlidir. Rusya bu sırada burjuva
silahı, proletarya devriminin teorisi ve taktiğini kurmaya zorlu- devriminin arifesinde bulunuyordu, bu devrimi Avrupa'daki da-
yordu. Rus komünistleri zaten başka türlü davranamazlardı; ha da ileri koşullar altında ve Almanya'nın ondokuzuncu
çünkü yalnızca bu yol, Rusya'yı burjuva düzenin restorasyonuna yüzyılın kırklı yıllarındakinden (İngiltere ve Fransa'nın sözünü
karşı koruyabilecek uluslararası alandaki belli değişiklikleri bile etmiyorum) daha da gelişmiş bir proletarya ile yapacaktı,
sağlayabilirdi. bütün koşullar, bu devrimin proleter devrimin mayası ve

Yöntem 17 18 Leninizmin Temelleri Üzerine
başlangıcı haline gelmek zorunda olduğunu gösteriyordu. bir zaman diliminin yattığını söyledim. Tam doğru olmak için,
kastettiğimin, opürtünizmin biçimsel hakimiyeti değil, gerçek
Lenin'in, Rus devrimi rüşeym halinde iken, daha 1902'de de
hakimiyeti olduğunu eklemeliyim. Biçimsel olarak, II. Enter-
"Ne Yapmalı?" adlı yapıtında şu kâhince sözleri yazması elbette
nasyonal'in başında "imanlı" Marksistler, "ortodokslar" duru-
bir rastlantı değildir:
yordu — Kautsky ve diğerleri. Gerçekte ise II. Enternasyo-
"Tarih bizi (yani rus Marksistlerini —J. St.) şimdi, herhan- nal'in esas çalışması oportünizm çizgisini izliyordu. Oportünist-
gi bir başka ülkenin proletaryasının önündeki bütün ivedi gö-
ler, uyarlamacı, küçük-burjuva nitelikleri yüzünden kendilerini
revlerin en dev rimcis i olan bir görevle karşı karşıya
getirmiştir." burjuvaziye uyarladılar; "ortodokslar" ise, oportünistlerle
"birliği korumak" uğruna, "partide barış" uğruna kendilerini
"Bu görevin gerçekleştirilmesi, yalnızca Avrupa
oportünistlere uyarladılar. Böylece, burjuvazinin politikası ile
gericiliğinin değil, bilakis (şimdi diyebiliriz ki) Asya
gericiliğinin de en güçlü kalesinin yıkılması, Rus proletaryasını "ortodokslar"ın politikası arasındaki devre tamamlandı, ve so-
uluslararası devrimci proletaryanın öncüsü yapacaktır." (Bkz. nuç oportünizmin hakimiyeti oldu.
Bütün Eserler, 4. baskı, C. 5, s. 345.)
Bu dönem, kapitalizmin görece barışçıl bir gelişme dönemi
Başka bir deyişle, devrimci hareketin merkezi Rusya'ya idi; emperyalizmin felaketli çelişkilerinin henüz tüm
kaymak zorundaydı. belirginliğiyle gün yüzüne çıkmadığı, işçilerin iktisadi grevleri-
nin ve sendikaların aşağı yukarı "normal" bir şekilde geliştiği,
Bilindiği gibi, Rusya'da devrimin seyri, Lenin'in bu öngörü-
seçim kampanyalarının ve parlamento gruplarının "baş
sünü tamamıyla doğrulamıştır.
döndürücü" başarılar sağladığı, yasal mücadele biçimlerinin
Tüm bunlardan sonra, böyle bir devrimi yapmış ve böyle göklere çıkarıldığı ve yasal araçlarla kapitalizmin "işinin
bir proletaryaya sahip olan ülkenin, proleter devrimin teorisi ve bitirilebileceğine" inanıldığı; kısacası, II. Enternasyonal partile-
taktiğinin doğum yeri olmuş olmasına şaşılabilir mi? rinin yağ bağladığı ve devrim üzerine, proletarya diktatörlüğü
Rusya proletaryasının önderinin, Lenin'in, aynı zamanda bu üzerine ve kitlelerin devrimci eğitimi üzerine ciddi bir şekilde
teorinin ve taktiğin yaratıcısı ve uluslararası proletaryanın önde- düşünme isteğinde olmadıkları bir savaş öncesi dönemdi.
ri haline gelmiş olmasına şaşılabilir mi? Bütünlüklü bir devrimci teori yerine, kitlelerin yaşayan
devrimci mücadelelerinden kopuk, çürük dogmalara dönüşmüş
II birbiriyle çelişen teorik önermeler ve teori parçacıkları. Dış
görünüşü kurtarmak için elbette arasıra Marx'ın teorisi
YÖNTEM anılıyordu, ama bu ancak onun canlı, devrimci ruhunu kovmak
Yukarıda, bir yanda Marx ve Engels ile öte yanda Lenin için yapılıyordu.
arasında, II. Enternasyonal oportünizminin hakim olduğu tüm

Devrimci bir politika yerine — pörsümüş bir darkafalılık ve çirmek ve genel temizliğini yapmak şerefi Leninizme düştü.
aşağılık bir politika cambazlığı, parlamenter diplomasi ve parla-
İşte Leninizmin yöntemi bu koşullar altında doğdu ve bi-
menter kombinezonlar. Dış görünüşü kurtarmak için elbette
çimlendi.
"devrimci" kararlar ve şiarlar kabul ediliyordu, ama bu yalnızca
bunları rafa kaldırmak için yapılıyordu. Bu yöntemin talepleri nelerdir?
Partiyi kendi hataları temelinde eğitmek ve ona doğru bir Birincisi, II. Enternasyonal'in teorik dogmalarının, kitlelerin
devrimci taktik öğretmek yerine — acil sorunlardan kasten devrimci mücadelesinin ateşinde, canlı pratiğinde s ın an mas ı,
kaçınma, bunların üstünü örtüp kapatma. Dış görünüşü kurtar- yani teorinin ve pratiğin bozulmuş olan birliğinin yeniden
mak için elbette sakıncalı sorunlara da arada bir değinmeye kurulması, bu ikisi arasındaki uçurumun giderilmesi; çünkü
kimsenin itirazı yoktu, ama bu yalnızca meseleyi herhangi bir devrimci teoriyle silahlanmış gerçek bir proletarya partisini ya-
"esnek" kararla halletmek için yapılıyordu. ratmak ancak böyle mümkündür.
İşte II. Enternasyonal'in fizyonomisi, çalışma yöntemleri, İkincisi, II. Enternasyonal partilerinin politikasının,
cephaneliği böyleydi. şiarlarına ve kararlarına (ki bunlara inanılmamalıdır) bakarak
değil, tam tersine, yaptıklarına, eylemlerine bakarak s ın an mas ı;
Bu sırada emperyalist savaşların ve proletaryanın devrimci
çünkü proletarya kitlelerinin güvenini kazanmak ve buna layık
savaşlarının yeni bir dönemi yaklaşıyordu. Eski mücadele yön-
olmak ancak böyle mümkündür.
temlerinin, mali sermayenin mutlak egemenliği karşısında
apaçık yetersiz ve etkisiz kaldığı görülüyordu. Üçüncüsü, tüm parti çalışmasının, kitleleri devrimci müca-
deleye eğitme ve hazırlama bakış açısıyla, yeni, devrimci bir
II. Enternasyonal'in tüm faaliyetini, tüm çalışma
tarzda yenid en ör g ütlenmes i; çünkü kitleleri proleter devrime
yöntemlerini gözden geçirmek ve darkafalılık, dargörüşlülük,
hazırlamak ancak böyle mümkündür.
politika cambazlığı ve hainliğin, sosyal-şovenizm ve sosyal-pa-
sifizmin kökünü kurutmak gerekiyordu. II. Enternasyonal'in Dördüncüsü, proletarya partilerinin özeleş tir is i, kendi
tüm cephaneliğini gözden geçirmek, paslı ve çürük olan herşeyi hataları temelinde eğitilmesi ve yetiştirilmesi; çünkü partinin
bir kenara atmak ve yeni tür silahlar edinmek gerekiyordu. Böy- gerçek kadrolarını ve gerçek önderlerini yetiştirmek ancak böy-
le bir ön çalışma olmaksızın, emperyalizme karşı savaşa çıkmak le mümkündür.
boşunaydı. Bu ön çalışma olmaksızın, proletarya, yeni devrimci İşte Leninizmin yönteminin temeli ve özü budur.
savaşlara yeterince donanmamış olarak, ya da hiç donatımsız
Bu yöntem pratikte nasıl uygulandı?
girmek tehlikesiyle karşı karşıya idi.
İkinci Enternasyonal oportünistlerinin sürekli yineleyip
II. Enternasyonal'in Augias ahırlarını genel denetimden ge-
durdukları bir dizi teorik dogma vardır. Bunlardan birkaçını ele

alalım. yanıtlıyor Lenin. "Ama bu iş, ilkönce iktidarın devralınması,

Birinci dogma; proletaryanın iktidarı hangi koşullar altında proletaryanın gelişmesi için elverişli koşulların yaratılması ve
ele geçirebileceğine ilişkindir. Oportünistler, proletaryanın, ül- bundan sonra her adımda yedi fersah katederek emekçi kitlele-
kede çoğunluğu oluşturmadığı takdirde, iktidarı ele rin kültür seviyesinin yükseltilmesi, işçiler arasından önder kad-
geçiremeyeceğini ve geçirmemesi gerektiğini iddia ediyorlar. rolar ve yönetim kadrolarının yetiştirilmesine doğru ilerlemek
Kanıtın izi yok, çünkü bu saçma tezi teorik ya da pratik olarak şeklinde niçin yapılamayacak olsun?" Rusya'nın pratik deneyi-
gerekçelendirmek mümkün değildir. "Varsayalım ki, bu böyle- mi, işçiler arasından önder kadroların, proletaryanın iktidarı
dir", diye yanıtlıyor Lenin bu II. Enternasyonal baylarını; "Ama altında, kapitalizmin iktidarı altında olduğundan yüz kez daha
nüfusun azınlığını oluşturan proletaryaya, emekçi kitlelerin mu- hızlı ve daha esaslı bir şekilde geliştiğini göstermemiş midir?
azzam çoğunluğunu çevresinde toplama olanağını sağlayan bir Kitlelerin devrimci mücadelesinin pratik deneyiminin, oportü-
tarihi durum ortaya çıktığında (savaş, tarım bunalımı vs.) ne nistlerin bu teorik dogmasını da acımasızca yıktığı açık değil
olacak — niçin proletarya o zaman iktidarı ele geçirmesin? Pro- midir?
letarya, sermaye cephesini yarmak ve genel sonucu Üçüncü dogma: S iyas i genel grev yöntemi, proletarya için
hızlandırmak için, elverişli uluslararası ve iç durumdan neden kabul edilemez birşeydir, çünkü teorik olarak savunulamaz
yararlanmasın? Marx, daha geçen yüzyılın ellili yıllarında, Al- (bakınız Engels'in eleştirisi), pratikte tehlikelidir (ülkenin iktisa-
manya'da proletarya devrimi, eğer deyim yerindeyse, (Köylü di yaşamının normal seyrini bozabilir ve sendikaların kasalarını
Savaşı'nın bir çeşit ikinci baskısı"[3] ile desteklenebilirse, işlerin boşaltabilir), ve proletaryanın sınıf mücadelesinin esas biçimi
"mükemmel" olacağını söylememiş miydi?" O sıralar Alman- olan parlamenter mücadele biçimlerinin yerini tutamaz. Pekala,
ya'daki proleterlerin sayısının, örneğin 1917 yılında Rusya'da diye yanıtlıyor Leninistler, ama Engels önce her genel grevi
olduğundan nispeten daha az olduğunu bütün dünya bilmiyor değil, yalnızca genel grevin belli bir türünü, yani anarşistlerin,
mu? Rus proleter devriminin pratik deneyimi, II. Enternasyonal proletaryanın siyasi mücadelesinin yer in e önermiş oldukları,
kahramanlarının pek sevdikleri bu dogmanın, proletarya için anarşistlerin ik tis ad i genel grevini[4] eleştirmiştir — bunun s i-
hiçbir yaşamsal önemi olmadığını göstermemiş midir? Kitlele- yasi genel grev yöntemi ile ne ilişkisi vardır? İkincisi, parla-
rin devrimci mücadelesinin pratik deneyiminin bu çürük menter mücadele biçiminin, proletaryanın esas mücadele biçimi
dogmayı çürüttüğü ve yıktığı açık değil midir? olduğu nerede ve kim tarafından tanıtlanmıştır? Devrimci hare-
İkinci dogma: Proletarya, ülkenin yönetilmesini örgütleye- ketin tarihi, parlamenter mücadelenin, proletaryanın parlamento
bilecek, kültür bakımından ileri ve yönetimde deneyimli yeterli dışı mücadelesinin örgütlenmesi için bir okul ve yardımcı araç
sayıda kadrodan yoksun ise, iktidarı koruyamaz; bu kadrolar il- olduğunu, kapitalizm altında işçi hareketinin temel sorunlarının
könce kapitalizm koşulları altında yetiştirilmelidir, iktidar ancak şiddet yoluyla, proletarya kitlelerinin dolaysız mücadelesi yo-
bundan sonra alınabilir. Varsayalım ki, bu böyledir, diye luyla, genel grevi, ayaklanması yoluyla çözüldüğünü göstermi-

yor mu? Üçüncüsü, parlamenter mücadelenin yerine siyasi ge- şiarının tarihçesini anımsamak yeter. Emperyalistlerin, savaş
nel grev yönteminin geçirileceği sorununa nasıl varılmıştır. Si- çıkartmaya cüret ettikleri takdirde, ayaklanmanın bütün
yasi genel grev yanlıları, parlamenter mücadele biçimlerinin ye- dehşetiyle tehdit edildikleri, ve tehdit edici "Savaşa karşı savaş"
rine parlamento-dışı mücadele biçimlerini geçirmeyi nerede ve şiarının atıldığı II. Enternasyonal'in Basel Kongresi'ndeki[7]
ne zaman denemişlerdir? Dördüncüsü, Rusya'daki devrim, s iya- tantanalı gösterileri herkes anımsar. Ama belli bir zaman sonra,
si genel grevin, proletarya devriminin muazzam bir okulu ve savaşın başlangıcından hemen önce, Basel kararının rafa
kapitalizmin kalelerine taarruzun arifesinde proletaryanın en kaldırıldığını ve işçilere yeni bir slogan verildiğini, kapitalist
geniş kitlelerinin seferber edilmesi ve örgütlenmesi için vazge- anavatanın şan ve şerefi uğruna birbirlerini boğazlamaları
çilmez bir araç olduğunu acaba göstermemiş midir? Öyleyse, sloganının verildiğini kim anımsamaz? Devrimci şiarların ve
iktisadi yaşamın normal seyrinin bozulması üzerine ve sendika kararların, eylemle gerçekleşmedikçe beş para etmediği açık
kasaları üzerine darkafalı sızlanmalar niye? Devrimci mücade- değil midir? Oportünist politika cambazlarının tüm alçaklığını
lenin pratik deneyiminin, oportünistlerin bu dogmasını da ve Leninizmin yönteminin tüm büyüklüğünü anlamak için, em-
parçaladığı açık değil midir? peryalist savaşı içsavaşa dönüştürme Leninist siyaseti ile, II.
Enternasyonal'in savaş sırasındaki hain siyasetini karşı karşıya
Vs. vb.
koymak yeter.
İşte bunun için Lenin, "devrimci teori bir dogma
Bu noktada Lenin'in "Proletarya Devrimi ve Dönek Ka-
değil…dir", o "ancak gerçekten kitlesel bir hareketin ve gerçek-
utsky" adlı kitabından, Lenin'in, II. Enternasyonal'in önderi Ka-
ten devrimci bir hareketin pratiğiyle sıkı sıkıya bağ içinde kesin
utsky'nin, partileri eylemleriyle değil, bilakis kağıt üzerinde
biçimini alır" demiştir ("Sol" Radikalizm — Bir Çocukluk
kalan şiarlarına ve belgelerine bakarak değerlendirmek şeklin-
Hastalığı)[5], çünkü teori, pratiğe hizmet etmelidir, çünkü "teori,
deki oportünist çabasını şiddetle eleştiren bir pasajı aktarmaktan
pratiğin ortaya koyduğu sorunlara yanıt vermelidir" ("Halkın
kendimi alamayacağım:
Dostları"[6], çünkü teori, pratik deneyimler temelinde
sınanmalıdır. "Kautsky, bir ş iar ilan etmenin sanki herhangi birşeyi
değiştirdiğini sanmakla… tipik küçük-burjuva, darkafalı bir si-
İkinci Enternasyonal partilerinin siyasi şiarlarına ve siyasi yaset gütmektedir. Burjuva demokrasisinin tüm tarihçesi, bu
kararlarına gelince, devrim karşıtı faaliyetlerini parlak devrimci hayali çürütmektedir; burjuva demokratları halkı aldatmak için,
şiarlarla ve kararlarla örten bu partilerin siyasi pratiğinin tüm istenen bütün 'şiarları' daima ilan etmişlerdir ve etmektedirler.
sahteliğini ve tüm kokuşmuşluğunu anlamak için, "Savaşa karşı Önemli olan, onların içtenliğini s ınamaktır , sözleri ile eylem-
lerini karşılaştırmaktır, idealist ya da şarlatanca lafazanlıklarla
savaş" şiarının tarihçesini anımsamak yeter. Emperyalistlerin,
yetinmemek, bilakis s ınıf gerçek liğ i temeline varmaktır."
savaş çıkartmaya cüret ettikleri takdirde, ayaklanmanın bütün (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, Cilt 28, s. 260.)
dehşetiyle tehdit edildikleri, ve tehdit edici "Savaşa karşı savaş"
İkinci Enternasyonal partilerinin özeleştiri korkusunun;

hatalarını gizlemek, "sakıncalı" sorunları örtbas etmek, herşey mayacak ve bunlara rağmen özeleştiri çalışmasını ve işçi
yolundaymış gibi yaparak eksikliklerini örtmeye çalışmak hareketinin büyümesiyle hiç şüphesiz ve kaçınılmaz olarak üs-
âdetlerinin; canlı her düşünceyi körelten ve partinin kendi tesinden gelinecek olan kendi eksikliklerini acımasızca açığa
hataları temelinde devrimci eğitimine gem vuran, Lenin çıkarmayı sürdürecek kadar savaşta çelikleşmişlerdir." (Bkz.
tarafından alaya alınan ve ipliği pazara çıkarılan bu âdetin bura- Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 7, s. 190.)
da sözünü bile etmiyorum. Lenin, "Sol Radikalizm" adlı İşte Leninizmin yönteminin karakteristik özellikleri genel
yapıtında, proletarya partilerinde özeleştiri üzerine şöyle olarak bunlardır.
yazıyordu:
Lenin'in yönteminde var olan şey esas olarak daha Marx'ın
"Siyasi bir partinin kendi hatalarına karşı tavrı, bu partinin öğretisinde vardı; o öğreti ki, Marx'ın sözleriyle, "özü itibarı ile
ciddiyetinin ve s ınıfın a ve emekçi k itleler e karşı
eleştirici ve devrimci"dir[8] . Tam da bu eleştirici ve devrimci
yükümlülüklerini g erçek ten yerine getirmesinin en önemli ve
en emin kıstaslarından biridir. Hatayı açıkça kabullenmek, ne- ruh, Lenin'in yönteminin tepeden tırnağa içine işlemiştir. Ama
denlerini ortaya çıkarmak, hataya yol açan koşulları tahlil et- Lenin'in yönteminin, Marx'ın yönteminin basitçe yeniden
mek, hatayı ortadan kaldırmanın yollarını özenle araştırmak — kurulması olduğunu sanmak yanlış olur. Gerçekte ise Lenin'in
işte ciddi bir partinin belirtileri bunlardır, yükümlülüklerini ye- yöntemi, Marx'ın eleştirici ve devrimci yönteminin, materyalist
rine getirmenin, yani s ınıf ı ve sonra k itley i de eğitmenin ve diyalektiğinin yalnızca yeniden kurulması değil, aynı zamanda
yetiştirmenin yolu budur." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt
somutlaştırılıp daha da geliştirilmesidir.
31, s. 39.)
Bazıları, kendi hatalarını ortaya çıkarmanın ve özeleştiri III

yapmanın tehlikeli olduğunu, çünkü bunların düşman tarafından
proletarya partisine karşı kullanılabileceğini söylüyorlar. Lenin TEORİ
bu türden itirazların önemsiz ve tamamıyla yanlış olduğu
görüşündeydi. Partimizin henüz zayıf ve çelimsiz olduğu bir
Bu konuda üç sorunu ele alacağım.
sırada, daha 1904'te, "Bir Adım İleri, İki Adım Geri" adlı
yazısında bu konuda şöyle yazıyordu: a) proleter hareket için teorinin önemi;
"Onlar (yani Marksistlerin hasımları — J . S t.) bizim b) kendiliğindenlik "teorisi"nin eleştirisi;
ihtilaflarımıza sinsice gülüyorlar ve oh çekiyorlar; onlar elbet-
c) proleter devrimin teorisi.
te, Partimizin eksikliklerini ve yetersizliklerini konu edinen be-
nim broşürümden, tek tek pasajları, kendi amaçları için 1— Teo r in in ö n emi. Bazıları, Leninizmde esas olanın,
bağıntısından koparmaya çalışacaklardır. Rus sosyal-demokrat- Marksist tezlerin eyleme geçirilmesi, bu tezlerin "uygulanması"
ları, daha şimdiden, böylesine ufak-tefek şeylerden tedirgin ol- olması anlamında, Leninizmin, pratiğin teoriye göre önceliği

Teori 27 28 Leninizmin Temelleri Üzerine
olduğunu, teoriye gelince, Leninizmin bu bakımdan oldukça proletaryanın öncüsü olma rolü kendisine düşen ve karmaşık bir
umursamaz olduğunu sanıyorlar. Plehanov'un defalarca, Le- iç ve uluslararası durum içinde bulunan bizim Partimiz gibi bir
nin'in teoriye ve özellikle felsefeye ilişkin "umursamazlığı" ile parti için, herkesten daha iyi anladı. Lenin, Partimizin bu özel
alay ettiği bilinir. Bugün pratik faaliyet yürüten Leninistlerden rolünü daha 1902'de önceden gördü ve daha o zamandan şuna
pekçoğunun, özellikle koşulların kendilerine yüklediği büyük işaret etmeyi gerekli gördü.:
pratik çalışma yüzünden, teoriye pek iltifat etmedikleri de bilin-
"Öncü savaşçı rolünü yalnızca, ileri bir teorinin
mektedir. Lenin'e ve Leninizme ilişkin bu garipten de öte fikrin
kılavuzluk ettiği bir parti yerine getirebilir." (Aynı yerde, s.
tamamıyla yanlış olduğunu ve gerçekle herhangi bir alakası
342.)
olmadığını; pratikçilerin teoriyi bir yana koyma çabalarının, Le-
ninizmin tüm ruhuna aykırı olduğunu ve davamız için büyük Lenin'in, Partimizin rolüne ilişkin bu öngörüsünün şimdi-
tehlikeler taşıdığını söylemek zorundayım. den gerçek haline geldiği bugün, Lenin'in bu kılavuz ilkesinin
özel bir güç ve önem kazandığını herhalde tanıtlamaya gerek
Teori, bütün ülkelerin işçi hareketinin genel biçimi ile ele
yoktur.
alınmış deneyimidir. Elbette ki teori, devrimci pratikle
birleştirilmedikçe anlamsız olur; tıpkı, devrimci teori ile yolu Lenin'in teoriye verdiği büyük önemin en çarpıcı ifadesi
aydınlatılmadıkça, pratiğin karanlıkta el yordamıyla yürümesi olarak, belki de, Engels'ten Lenin'e kadarki dönemde bilimin en
gibi. Ama teori, devrimci pratikle kopmaz bir bağla önemli buluşlarını materyalist felsefe temelinde genelleştirme
birleştiğinde, işçi hareketinin muazzam bir gücü haline gelebilir, ve Marksistler arasındaki anti-materyalist akımları çok yönlü bir
çünkü harekete güveni, yönünü tayin etme yeteneğini ve çevre- eleştiriye tabi tutma gibi son derece ciddi görevin çözümünü ele
sinde olup biten olayların iç bağlantısını anlamayı teori, ve alanın Lenin'den başkası olmaması görülmelidir. Engels mater-
yalnızca teori verebilir; çünkü pratiğe, yalnızca sınıfların bugün yalizme ilişkin şöyle diyordu: "Çağ açan her buluş ile … o biçi-
nasıl ve hangi yönde hareket ettiklerini değil, aynı zamanda mini değiştirmek zorundadır.[9] Bu görevi kendi zamanında çö-
yakın gelecekte de nasıl ve hangi yönde hareket edeceklerini de zenin, "Materyalizm ve Ampiriokritisizm"[10] adlı kitabıyla Le-
anlamasında teori, ve yalnızca teori yardım edebilir. fiu ünlü nin'den başkası olmadığı iyi bilinmektedir. Lenin'in felsefe ko-
şiara damgasını vuran ve onu düzinelerce kez yineleyen, Le- nusundaki "umursamazlığı" ile alay eden Plehanov'un, böyle bir
nin'den başkası değildir: görevi çözmek için ciddi bir çaba göstermeye cüret bile
etmediği iyi bilinir.
"Devrimci teori olmaksızın, devrimci hareket de ola-
maz."* (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 5, s. 341.) 2— Kendiliğindenlik "teorisi"nin eleştirisi ya da hare-
kette öncünün rolü. Kendiliğindenlik "teorisi" oportünizmin
Lenin, teorinin büyük önemini, özellikle, uluslararası
teorisidir, işçi hareketinin kendiliğindenliğine tapma teorisidir,
* İtalikler benim. —J. St. işçi sınıfının öncüsünün, işçi sınıfının partisinin önder rolünü

gerçekte yadsıma teorisidir. rini de yarattı.

Kendiliğindenliğe tapma teorisi; işçi hareketinin devrimci Bu mücadele olmaksızın, Rusya'da bağımsız bir işçi
karakterine kesinlikle karşıdır, hareketin, kapitalizmin temelleri- partisinin yaratılması ve devrimde bu partinin önder rolü
ne karşı mücadele yoluna sokulmasına karşıdır, hareketin oynaması düşünülemezdi.
yalnızca "gerçekleştirilebilir", kapitalizm için "kabul edilebilir"
Ama kendiliğindenliğe tapma teorisi, salt Rusya'ya özgü bir
talepler çizgisini izlemesinden yanadır, tamamıyla "en az diren-
görüngü değildir. Bu teori, biraz değişik bir biçim altında, II.
me çizgisi"nden yanadır. Kendiliğindenlik teorisi, trade-unio-
Enternasyonal'in istisnasız bütün partilerinde son derece
nizmin ideolojisidir.
yaygındır. Burada, II. Enternasyonal önderleri tarafından
Kendiliğindenliğe tapma teorisi, kendiliğinden harekete bi- bayağılaştırıldığı biçimiyle "üretici güçler" teorisi denilen şeyi;
linçli, planlı bir nitelik verilmesine kesinlikle karşıdır; partinin herşeyi halklı gösteren ve herkesi uzlaştıran, herkesin gına
işçi sınıfının başında yürümesine, partinin kitlelerin siyasi bilin- getirdiği olguları saptayan ve açıklayan, ve bu saptama ile yeti-
cini yükseltmesine, partinin harekete önderlik etmesine karşıdır; nen teoriyi kastediyorum. Marx, materyalist teorinin kendini
hareketin siyasi bilinçli unsurlarının, hareketin kendi yolundan dünyayı yorumlamakla sınırlayamayacağını, önemli olanın onu
gitmesini engellememesinden yanadır, partinin kendiliğinden değiştirmek olduğunu söyler.[11] Ama Kautsky ve şürekasını
hareketi sadece dinlemesinden ve onun kuyruğuna kaygılandırmıyor bu; onlar Marx'ın formülünün birinci bölümü
takılmasından yanadır. Kendiliğindenlik teorisi, hareket içinde ile yetinmeyi yeğliyorlar.
bilinçli unsurun rolünü küçümsemenin teorisidir, "kuyrukçuluk"
İşte size bu "teori"nin uygulanmasının pekçok örneğinden
ideolojisidir, her tür oportünizmin mantıki temelidir.
biri. İkinci Enternasyonal partileri, deniyor, emperyalist
Pratikte bu teori —ki bu teori Rusya'da daha birinci dev- savaştan önce, emperyalistler savaş başlatacak olurlarsa,
rimden önce sahneye çıkmıştı—, "Ekonomistler" denilen "Savaşa karşı savaş" açmak tehdidinde bulundu. Savaşın
yandaşlarını, Rusya'da bağımsız bir işçi partisinin gerekliliğini başlamasından hemen önce, deniyor, bu partiler "Savaşa karşı
reddetmeye, işçi sınıfının Çarlığı devirme uğrundaki devrimci savaş" şiarını rafa kaldırdılar ve "Emperyalist anavatan uğruna
mücadelesine karşı çıkmaya, hareket içinde salt trade-union'cu savaş" şeklindeki taban tabana zıt şiarı gerçekleştirdiler. Bu şiar
bir politika vaaz etmeye ve genel olarak işçi sınıfını liberal bur- değişikliği sonucu, deniyor, milyonlarca işçi canlarını kurban
juvazinin hegemonyasına terketmeye götürdü. etmek zorunda kaldı. Ama burada suçluların bulunduğunu, her-
hangi bir kişinin işçi sınıfına sadakatsizlik ettiğini ya da ona
Eski "Iskra"nın mücadelesi ve Lenin'in "Ne Yapmalı?" adlı
ihanet ettiğini sanmak hata olur. Hiç de değil! Herşey, olması
yapıtında "kuyrukçuluk" teorisinin parlak eleştirisi, yalnızca
gerektiği gibi olmuştur. Çünkü, ilkönce Enternasyonal,
"Ekonomizm" denilen şeyi yıkmakla kalmadı, aynı zamanda
görüldüğü gibi, "barışın bir aracıdır", savaşın değil. Çünkü,
Rus işçi sınıfının gerçekten devrimci hareketinin teorik temelle-

ikincisi, o zaman var olan "üretici güçlerin gelişme düzeyi" ile lizm"[12] .
başka birşey yapılamazdı. "Suçlu" olan "üretici güçler"di. Bay
Buradan birinci sonuç olarak şu çıkar: kapitalist ülkelerde
Kautsky'nin "üretici güçler teorisi" "bize" tam olarak bunu
devrimci bunalımın şiddetlenmesi, "metropoller"deki iç, prole-
açıklar. Ve kim bu "teori"ye inanmıyorsa, Marksist değildir.
ter cephede patlayıcı unsurların artması.
Partilerin rolü mü? Bunların hareket içindeki önemi mi? Ama
"üretici güçlerin gelişme düzeyi" gibi tayin edici bir faktör İkinci tez: Sömürge ve bağımlı ülkelere sermaye ihracının
karşısında parti ne yapabilir ki?… artması; "nüfuz alanları"nın ve sömürgeciliğin tüm yerküreyi
kapsayıncaya dek yayılması; kapitalizmin, bir avuç "ileri" ülke
Marksizmin tahrifinin böyle örneklerinden yığınla vermek
tarafından dünya nüfusunun muazzam çoğunluğunun mali
mümkündür.
bakımdan köleleştirilmesi ve sömürge zulmüne uğratılmasının
Oportünizmin çıplaklığını örtmeye yarayan bu tahrif dünya sistemine dönüşmesi — tüm bunlar bir yandan tek tek
edilmiş "Marksizm"in, Lenin'in daha ilk Rus devriminden önce milli ekonomileri ve milli toprakları, dünya ekonomisi denen
mücadele ettiği "kuyrukçuluk" teorisinin avrupavari biçimi yekpare zincirin halkalarına dönüştürmüş ve diğer yandan yer-
olduğunu tanıtlamaya herhalde gerek yoktur. kürenin nüfusunu iki kampa bölmüştür: geniş sömürge ve
bağımlı ülkeleri sömüren ve ezen bir avuç "ileri" kapitalist ülke
Batı'da gerçekten devrimci partilerin yaratılmasının
ile, emperyalist boyunduruktan kurtulmak için mücadele ver-
önkoşulunun, bu teorik tahrifatın yıkılması olduğunu
mek zorunda olan sömürge ve bağımlı ülkelerden oluşan büyük
tanıtlamaya herhalde gerek yoktur.
çoğunluk ("Emperyalizm"e bakınız).
3— Proleter devrimin teorisi. Lenin'in proleter devrim te-
Buradan ikinci sonuç olarak şu çıkar: sömürge ülkelerde
orisi üç temel tezden yola çıkar:
devrimci bunalımın şiddetlenmesi, dış cephede, sömürge cephe-
Birinci tez: İleri kapitalist ülkelerde mali sermayenin haki- sinde emperyalizme karşı öfke unsurlarının artması.
miyeti; mali sermayenin en önemli operasyonlarından biri ola-
Üçüncü tez: "Nüfuz alanları" ve sömürgeler üzerinde te-
rak tahvil emisyonu; emperyalizmin temellerinden biri olarak,
kelci hakimiyet; halihazırda yabancı toprakları ele geçirmiş olan
hammadde kaynaklarına sermaye ihracı; mali sermayenin haki-
ülkelerle, aynı şekilde kendi "pay"larını elde etmek isteyen ül-
miyetinin sonucu olarak mali oligarşinin mutlak egemenliği —
keler arasında dünyanın yeniden paylaşılması uğruna çılgınca
tüm bunlar, tekelci kapitalizmin zorba-asalak karakterini açığa
mücadeleye yol açan, kapitalist ülkelerin eşitsiz gelişimi; bozu-
vurur, kapitalist tröst ve birliklerin boyunduruğunu yüz kat daha
lan "denge"yi yeniden sağlamanın tek aracı olarak emperyalist
hissedilir hale getirir, işçi sınıfının kapitalizmin temellerine
savaşlar — tüm bunlar, emperyalizmi zayıflatan ve ilk iki cep-
karşı öfkesini daha da şiddetlendirir ve tek kurtuluşları olarak
henin, devrimci-proleter cephe ile sömürge kurtuluş hareketleri
kitleleri proleter devrime götürür (bkz. Lenin, "Emperya-
cephesinin emperyalizme karşı birleşmesini kolaylaştıran üçün-

cü cephenin, kapitalistlerarası cephenin güçlenmesine yol açar gelişmiş ülkede proletarya devriminin nesnel koşullarının
(bakınız "Emperyalizm"). varlığından ya da yokluğundan söz etmek âdetti. fiimdi bu bakış
açısı artık yetersizdir. fiimdi, yekpare bir bütün olarak emperya-
Buradan üçüncü sonuç olarak şu çıkar: emperyalizm altında
list dünya ekonomisinin tüm sistemi içinde devrim için nesnel
savaşların kaçınılmazlığı ve emperyalizmin dünya cephesine
koşulların varlığından söz etmek gerekir; bir bütün olarak sis-
karşı Avrupa'daki proleter devrim ile Doğu'daki sömürge devri-
tem devrim için eğ er şimdiden olgunlaşmışsa, ya da daha
mi arasında birleşik dünya devrim cephesi koalisyonunun
doğrusu, olgunlaştığı için , sınai bakımdan yetersiz derecede
kaçınılmazlığı.
gelişmiş ülkelerin bu sisteme dahil olması hususu, devrim için
Lenin, tüm bu sonuçları şu genel sonuçta birleştirir: " Em- aşılamayacak bir engel oluşturamaz.
peryalizm, sosyalist devrimin arifesidir"* (bkz. Bütün Eser-
Eskiden, gelişmiş şu ya da bu ülkede proleter devrimden,
ler, 4. baskı, cilt 22, s. 175.)
karşıt kutup olarak sermayenin şu ya da bu ulusal cephesine
Buna uygun olarak, proleter devrim sorununa, devrimin ka- karşı koyan ayrı, kendi kendine yeterli bir varlık olarak söz et-
rakteri, kapsamı, derinliği sorununa yaklaşım, genel olarak mek âdetti. fiimdi bu bakış açısı artık yetersizdir. fiimdi proleter
devrimin şeması da değişir. dünya devriminden söz etmek gerekir, çünkü sermayenin tek
Eskiden, proletarya devriminin önkoşullarının tahliline ge- tek ulusal cepheleri, bütün ülkelerin devrimci hareketinin genel
nellikle tek tek şu ya da bu ülkenin ekonomik durumu bakış cephesinin karşısına konması gereken, emperyalizmin dünya
açısıyla yaklaşılırdı. fiimdi bu yaklaşım tarzı artık yetersizdir. cephesi denen yekpare bir zincirin halkalarına dönüşmüşlerdir.
fiimdi bu soruna bütün ülkelerin ya da onların çoğunluğunun Eskiden, proleter devrim, salt verili ülkenin iç gelişmesinin
ekonomik durumu bakış açısıyla, dünya ekonomisinin durumu sonucu olarak görülürdü. fiimdi bu bakış açısı yetersizdir. fiimdi
bakış açısıyla yaklaşmak gerekir, çünkü tek tek ülkeler ve tek proleter devrimi, herşeyden önce, emperyalizmin dünya siste-
tek ulusal ekonomiler, kendi başına yeterli birimler olmaktan mindeki çelişkilerin gelişmesinin sonucu olarak, emperyalist
çıkmıştır, dünya ekonomisi denen birleşik zincirin halkalarına dünya cephesi zincirinin şu ya da bu ülkede kırılmasının sonucu
dönüşmüşlerdir, çünkü eski "uygar" kapitalizm emperyalizm olarak görmek gerekir.
haline gelmiştir, emperyalizm ise dünya nüfusunun dev
Devrim nerede başlayacak; sermayenin cephesi ilkönce ne-
çoğunluğunun bir avuç "ileri" ülke tarafından mali
rede, hangi ülkede yarılabilecek?
köleleştirilmesi ve sömürge zulmüne uğratılmasının dünya sis-
temidir. Sanayiin en gelişmiş olduğu, proletaryanın çoğunluğu
oluşturduğu, kültürün daha fazla, demokrasinin daha fazla
Eskiden, tek tek ülkelerde, ya da daha doğrusu, şu ya da bu
olduğu yerde, denirdi eskiden genellikle.
* İtalikler benim. —J. St.

Hayır, der Leninist devrim teorisi, s an ayin in en geliş miş Zincirin Almanya'da kopması da tamamıyla mümkündür.
olduğu, vs. yerde olması şart değil. Sermaye cephesi, emper- Neden? Çünkü, örneğin Hindistan'da etkide bulunan faktörler
yalizmin zincirinin en zayıf olduğu yerde yarılacaktır, çünkü Almanya'da da etkide bulunmaya başlıyorlar; bu arada, Hindis-
proleter devrim, emperyalist dünya cephesi zincirinin en zayıf tan ile Almanya'nın gelişme düzeyi arasındaki muazzam fark,
halkasından kopmasının sonucudur; devrimi başlatan ülkenin, Almanya'daki devrimin seyri ve sonucu üzerine damgasını mut-
sermaye cephesini yaran ülkenin, kapitalist bakımdan daha laka basacaktır.
gelişmiş, ve fakat buna rağmen kapitalizmin çerçevesi içinde
Bu yüzden Lenin der ki:
kalan ülkelerden daha az gelişmiş olması mümkündür.
"Batı Avrupa'nın kapitalist ülkeleri sosyalizme doğru
1917 yılında emperyalist dünya cephesi zincirinin Rusya'da gelişmelerini… sosyalizmin bu ülkelerde dengeli bir şekilde
diğer ülkelerden daha zayıf olduğu görüldü. Ve orada da koptu 'olgunlaşması' yoluyla değil, bilakis bir devletin başka devletler
ve proleter devrimin yolunu açtı. Neden? Çünkü Rusya'da, tarafından sömürülmesi yoluyla, emperyalist savaş sırasında il-
başında, büyük toprak sahipleri tarafından ezilen ve sömürülen könce yenilen ülkenin, tüm Doğu ile birlikte sömürülmesi yo-
luyla tamamlayacaklardır. Öte yandan, tam da bu birinci em-
köylülüğün milyonlarca kitlesi gibi son derece ciddiye alınması
peryalist savaşın sonucu olarak, Doğu devrimci harekete kesin-
gereken bir müttefiki olan devrimci proletaryanın yürüdüğü bü- likle girmiş ve kesin olarak dünya devrimci hareketinin genel
yük bir halk devrimi gelişiyordu. Çünkü orada devrimin girdabına çekilmiştir." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 33, s.
karşısında, tüm manevi saygınlığını yitirmiş ve tüm halkın haklı 457.)
nefretini üstüne çekmiş olan Çarlık gibi, emperyalizmin iğrenç
Kısacası, emperyalist cephenin zinciri, genel kural olarak,
bir temsilcisi duruyordu. Rusya'da zincirin daha zayıf olduğu
zincirin halklarının en zayıf olduğu yerde kopacaktır ve kesin-
görüldü, oysa Rusya kapitalist bakımdan örneğin Fransa ya da
likle, mutlaka kapitalizmin en gelişmiş olduğu, yüzde şu kadar
Almanya'dan, İngiltere ya da Amerika'dan daha az gelişmişti.
proleter, yüzde bu kadar köylünün olduğu vb. yerde değil.
Yakın gelecekte zincir nerede kopacaktır? Yine en zayıf
Bu nedenle, proleter devrim sorununu çözerken, herhangi
olduğu yerde. Zincirin, örneğin Hindistan'da kopması
bir ülkede proleter nüfusun yüzde payı üzerine istatistiki hesap-
dıştalanamaz. Neden? Çünkü orada, genç, mücadeleci, devrimci
lara, emperyalizmi kavramayan ve devrimden vebadan korkar
bir proletarya var, ve bu proletarya, ulusal kurtuluş hareketi gibi
gibi korkan II. Enternasyonal doktirinerlerinin seve seve biçtik-
bir müttefike, hiç kuşkusuz büyük ve hiç kuşkusuz ciddiye
leri olağanüstü önem düşmez.
alınması gereken bir müttefike sahip. Çünkü orada devrimin
karşısında, tüm manevi kredisini yitirmiş ve Hindistan'ın ezilen Devam: İkinci Enternasyonal kahramanları, bir yanda bur-
ve sömürülen kitlelerinin genel nefretini üzerine çekmiş yabancı juva demokratik devrim ile, öte yanda proleter devrim arasında,
emperyalizm gibi herkesçe bilinen bir düşman duruyor. ikisini birbirinden az çok uzun bir zaman boyunca ayıran —bu
zaman aralığında, iktidara geçen burjuvazinin kapitalizmi

geliştirdiği, proletaryanın ise güç topladığı ve kapitalizme karşı tifak kurarak demokratik devrimi sonuna kadar götürmeli-
"tayin edici mücadele"ye hazırlandığı— bir uçurum, ya da her dir. Proletarya, burjuvazinin direnişini şiddet yoluyla
kırmak ve köylülüğün ve küçük-burjuvazinin yalpalayan
halükârda bir Çin Seddi bulunduğunu iddia ederlerdi (ve hâlâ
tavrını etkisiz hale getirmek için, nüfusun yarı-proleter
ederler). Bu zaman aralığının genellikle pekçok onyıl, hatta da- unsurlarıyla ittifak kurarak sosyalist devrimi başarmalıdır.
ha da uzun süreceği hesaplanır. Bu Çin Seddi "teorisi"nin, em- Yeni 'Iskra'cıların, devrimin çoşkulu ilerleyişi konusunda bü-
peryalizm koşulları altında herhangi bir bilimsel anlamdan yok- tün savlarında ve kararlarında o denli dar biçimde sundukları
sun olduğunu, burjuvazinin karşı-devrimci emellerinin yalnızca proletaryanın görevleri işte bunlardır." (Bkz. Bütün Eserler,
gizlenmesi, şirin gösterilmesi olduğunu, başka birşey Lenin, 4. baskı, cilt 9, s. 81.)
olamayacağını kanıtlamaya herhalde gerek yoktur. Çatışmalara Leninist devrim teorisinin temel direklerinden biri olarak
ve savaşlara gebe olan emperyalizm koşulları altında, "gelişen" burjuva devriminin proleter devrime geçmesi fikrinin, Lenin'in
kapitalizmin "can çekişen" kapitalizme dönüştüğü (Lenin) ve "İki Taktik" adlı yapıtındakinden daha belirgin bir şekilde orta-
devrimci hareketin dünyanın bütün ülkelerinde geliştiği, emperya çıktığı daha sonraki diğer yapıtlarının burada sözünü bile et-
yalizmin, Çarlık ve feodalizm dahil, istisnasız bütün gerici güç- miyorum.
lerle ittifak yaptığı ve böylece Batı'daki proletarya hareketinden,
Doğu'daki ulusal kurtuluş hareketine kadar bütün devrimci güç- Öyle görünüyor ki, bazı yoldaşlar, Lenin'in bu fikre ancak
lerin birleşmesini zorunlu kıldığı, feodal serflik koşullarının 1916'da vardığını; o zamana kadar Rusya'da devrimin burjuva
kalıntılarından kurtulmanın emperyalizme karşı mücadele çerçevesi içinde kalacağını, ve dolayısıyla iktidarın
olmaksızın imkansız olduğu "sosyalist devrimin arifesi" proletaryanın ve köylülüğün diktatörlük organının elinden,
koşulları altında, az çok gelişmiş bir ülkede bu koşullar altında proletaryanın eline değil, burjuvazinin eline geçeceğini
burjuva-demokratik devrimin proleter devrime varmak zorunda düşündüğünü sanıyorlar. Hatta bu görüşün, komünist
olduğunu, birincisinin ikincisine geçmek zorunda olduğunu basınımıza bile girdiği söyleniyor. Bu iddianın kesinlikle yanlış
tanıtlamaya herhalde gerek yoktur. Rusya'daki devrimin tarihi, olduğunu, kesinlikle gerçeğe uymadığını söylemeliyim.
bu tezin doğruluğunu ve tartışma götürmezliğini apaçık Burada Lenin'in 1905'te III. Kongre'de yaptığı, proletarya
tanıtlamıştır. Lenin'in daha 1905'te, birinci Rus devriminin ari- ve köylülüğün diktatörlüğünü, yani demokratik devrimin zaferi-
fesinde, "İki Taktik" adlı yapıtında burjuva-demokratik devrim ni "'düzen' örgütü" olarak değil "savaş örgütü" olarak
ile sosyalist devrimi bir tek zincirin iki halkası olarak, Rus dev- nitelendirdiği, bilinen konuşmasına atıfta bulunabilirim (bkz. 4.
riminin coşkulu ilerleyişinin yekpare ve kendi içinde bütünlüklü baskı, cilt 8, s. 353).
tablosu olarak göstermesi nedensiz değildi.
Burada ayrıca Lenin'in, Rus devriminin gelişme perspektif-
"Proletarya, mutlakiyetin [Absolutismus —ÇN] lerini çizerek, Parti'ye "Rus devriminin birkaç aylık bir hareket
direnişini şiddet yoluyla kırmak ve burjuvazinin yalpala- değil; bilakis yıllarca süren bir hareket olması için; sadece
yan tavrını etkisiz hale getirmek için, köylü yığınlarıyla it-

iktidarı ellerinde tutanlardan küçük tavizler koparılmasına değil, "Herşey tam da söylediğimiz gibi oldu. Devrimin seyri, ge-
bilakis onların tamamıyla devrilmesine yol açmasını sağlamak" rekçelerimizin doğruluğunu onayladı. Ö n ce 'bütün' köylülükle
birlikte monarşiye karşı, büyük toprak sahiplerine karşı,
görevini verdiği "Geçici Hükümet Üzerine"[13] bilinen makalele-
ortaçağ rejimine karşı (ve bu ölçüde devrim bir burjuva-de-
rine atıfta bulunabilirim. Lenin bu makalelerde bu perspektifi mokratik devrim olarak kalır). S on ra yoksul köylülükle birlik-
daha da genişletip Avrupa'da devrime bağlayarak, şöyle devam te, yarı-proleterlerle birlikte, tüm sömürülenlerle birlikte, kır
etmektedir: zenginleri, Kulaklar, spekülatörler de dahil kapitalizme karş ı,
ve bu ölçüde devrim s os yalis t bir devrim olur. Birincisi ile
"Bu başarılırsa, o zaman… o zaman devrim yangını
ikincisi arasına yapay olarak bir Çin Seddi çekmeye, bu ikisini
Avrupa'yı ateşe verecektir; burjuva gericiliği altında inleyen
birbirinden proletaryanın hazırlık derecesinden ve kır
Avrupa işçisi ayaklanacak ve bize 'işin nasıl yapıldığını' göste-
yoksullarıyla birleşme derecesinden herhangi bir baş ka şeyle
recektir; o zaman Avrupa'daki devrimci kabarış Rusya'da
ayırmaya çılışmak, Marksizmi muazzam çarpıtmak ve
yankılanacak ve birkaç devrim yılından oluşan bir dönemi, bir-
bayağılaştırmak, onun yerine liberalizmi geçirmek demektir."
kaç devrim onyılından oluşan bir döneme dönüştürecektir…"
(Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 28, s. 276-277.)
(Aynı yerde, s. 259.)
Sanırım bu kadar yeter.
Burada ayrıca yine Lenin'in Kasım 1915'te yayınlanan iyi
bilinen bir makalesine daha atıfta bulunabilirim. Orada şöyle Pekâlâ, eğer durum böyleyse, o zaman Lenin niçin "sürekli
yazıyor: (kesintisiz) devrim" fikrine karşı mücadele etti? denebilir.
"Proletarya, iktidarın ele geçirilmesi için, cumhuriyet için, Çünkü Lenin, köylülüğün devrimci yeteneğinden "sonuna
topraklara elkoymak için, … bu rjuv a Rusya'nın as k er i- f eo d al kadar yararlanmayı" ve onların devrimci enerjisinden Çarlığı
'emperyalizmden' (=Çarlıktan) kurtarılmasına 'proleter o lma-
yan halk yığınlarını' katılması için mücadele ediyor ve yiğitçe
tamamıyla tasfiye etmek, proletarya devrimine geçmek için
mücadele etmeye devam edecektir. Ve proletarya, burjuva yararlanmayı önerirken; "sürekli devrim" yanlıları köylülüğün
Rusya'nın Çarlıktan, büyük toprak sahiplerinin toprak üzerinde- Rus devrimindeki büyük rolünü anlamıyor, köylülüğün devrim-
ki hakimiyetinden kurtuluşundan, tarım işçilerine karşı ci enerjisinin gücünü olduğu gibi, Rus proletaryasının köylülüğe
mücadelelerinde zengin köylülere yardım etmek için değil, bi- önderlik etme gücünü ve yeteneğini azımsıyor ve böylece
lakis Avrupa proleterleri ile birlik içinde sosyalist devrimi yap- köylülüğün burjuvazinin etkisinden kurtulmasını, köylülüğün
mak için yararlanacaktır." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 21,
proletarya etrafında birleşmesini zorlaştırıyorlardı.
s. 382-383.)
Çünkü Lenin, devrimin eserini, iktidarın proletaryaya geçişi
Son olarak burada Lenin'in, Rus devriminin coşkulu
ile taçlan dır may ı önerirken; "sürekli" devrim yanlıları
ilerleyişine ilişkin yukarıda "İki Taktik"ten aktarılan alıntıya
işaret ederek şu sonuca vardığı "Proleter Devrimi ve Dönek Ka- doğrudan proletarya iktidarının kurulmasıyla işe b aş lamak isti-
utsky" adlı yapıtındaki bilinen pasaja atıfta bulunabilirim: yorlar, böyle yapmakla feodalizmin kalıntıları gibi bir "küçük
ayrıntı"yı görmezlikten geldiklerini ve Rus köylülüğü gibi son

derece ciddiye alınması gereken bir gücü hesaba katmadıklarını kılmak bizim sorunumuz ve bizim görevimizdir."[14]
kavramıyorlar, böyle bir siyasetin köylülüğün proletaryadan ya- Başka bir deyişle:
na kazanılmasını yalnızca dizginleyebileceğini kavramıyorlardı.
Dolayısıyla Lenin, "sürekli" devrim yanlılarına karşı a) Marx, bizim Rus "süreklicilerimiz"in planlarının ters i-
süreklilik sorunundan dolayı mücadele etmedi, çünkü bizzat Le- ne, ellili yıllar Almanyası'nda devrime doğrudan proletarya
nin de kesintisiz devrimden yanaydı, onlarla tam tersine, iktidarı ile b aş lamay ı kesinlikle önermemiştir;
proletaryanın muazzam bir yedeğini oluşturan köylülüğün rolü- b) Marx yalnızca, devrimin eserini proletaryanın devlet
nü azımsadıkları için, proletaryanın hegemonyası fikrini iktidarı ile taçland ırmayı, burjuvazinin bir fraksiyonu ardından
kavramadıkları için mücadele etti. diğerini adım adım iktidarın kumanda mevkilerinden
"Sürekli" devrim fikri, yeni bir fikir olarak görülmemelidir. uzaklaştırıp, proletarya iktidarı ele geçirdikten sonra, tüm ülke-
Bu fikir ilk olarak Marx tarafından kırklı yılların sonundaki ün- lerde devrimi tutuşturmayı önermiştir —Lenin'in bütün
lü "Komünistler Birliği'ne Söylev"inde (1850) geliştirilmişti. öğrettikleri ve emperyalizm koşulları altında proletarya devrimi
Bizim "süreklicilerimiz"in Marx'tan aldıkları bu fikri biraz teorisini izleyerek devrimimizin seyri içinde bütün
değiştirdikleri ve bu değişiklikle onu "berbat ettikleri" ve pratik gerçekleştirdikleri, bu önermeye tamamen u yg u nd u r.
kullanım için işe yaramaz hale getirdiklerine dikkat çekilmeli- O halde, bizim Rus "süreklicilerimiz" yalnızca Rus devri-
dir. Bu hatanın düzeltilmesi, Marx'ın kesintisiz devrim fikrinin minde köylülüğün rolünü ve proletarya hegemonyası fikrinin
arı biçimiyle ele alınıp Leninist devrim teorisinin temel önemini azımsamakla kalmamışlar, aynı zamanda Marx'ın "sü-
dayanaklarından biri yapılması için Lenin'in deneyimli eline gerekli" devrim fikrini (kötü yönde) değiştirmişler ve pratikte işe
rek vardı. yaramaz kılmışlardır.
Marx "Söylev"inde, Komünistleri gerçekleştirmeye Bunun içindir ki Lenin, bizim "süreklicilerimiz"in teorisiyle
çağırdığı bir dizi devrimci-demokratik talepleri sıraladıktan son- alay etmiş, bu teoriyi "orijinal" ve "şahane" diye nitelendirmiş
ra, kesintisiz (sürekli) devrim üzerine şunları söyler: ve onları "hayatın on yıldan beri bu şahane teorinin yanından
"Demokratik küçük burjuvalar devrimi mümkün olduğunca gelip geçmemesinin nedenleri üzerine düşünmekle" suçlamıştır.
çabuk ve en iyi halde yukarıdaki taleplerin (Lenin'in bu makalesi, Rusya'da "sürekliciler"in teorisinin orta-
gerçekleştirilmesiyle sona erdirmek isterlerken, az çok bütün ya çıkışından 10 yıl sonra, 1915'te yazılmıştı — bakınız Bütün
mülk sahibi sınıflar iktidardan uzaklaştırılıncaya, devlet iktidarı Eserler, 4. baskı, cilt 21, s. 381.)
proletarya tarafından ele geçirilinceye ve yalnızca bir tek ülke-
deki değil, bilakis dünyanın tüm hakim ülkelerinde proleterle- Bunun içindir ki Lenin, bu teoriyi yarı-menşevik bir teori
rin birliği, bu ülkelerin proleterleri arasındaki rekabet ortadan sayıyor ve bu teori "Bolşeviklerden proletaryanın kararlı dev-
kalkacak ve en azından tayin edici üretici güçler proletaryanın rimci mücadele ve siyasi iktidarın proletarya tarafından ele ge-
elinde yoğunlaşacak kadar ilerleyinceye dek devrimi sürekli

çirilmesi çağrısını ödünç alırken, Menşeviklerden ise doğrulanan temel yasa şudur: Devrim için, sömürülen ve zinci-
köylülüğün rolünün 'yadsınması'nı ödünç alıyor" diyordu (bkz. re vurulan kitlelerin eski tarzda yaşamaya devam etmelerinin
mümkün olmadığının bilincine varmaları ve değişiklik talep et-
Lenin'in "Devrimin İki Çizgisi" makalesi, aynı yerde, s. 381-
meleri yetmez; devrim için, sömürenlerin artık eski tarzda
382). yaşama ve hükmetmelerinin de mümkün olmaması gerekir. An-
Lenin'in burjuva-demokratik devrimin proletarya devrimine cak 'alt katmanlar' eski düzeni artık is temed ik leri ve 'üst kat-
manlar' es k i tarzda yaş ayamadık lar ı zaman, ancak o zaman
geçmesi üzerine, burjuva devriminden "derhal" proletarya dev-
devrim zafere ulaşabilir. Bu gerçeği başka bir deyişle şöyle ifa-
rimine geçmek için yararlanma fikri işte böyledir. de edebiliriz: Tüm u lus çapınd a (s ömür ülenleri olduğ u g ibi
Devam edelim. Eskiden bir tek ülkede devrimin zaferi sömürenleri de kapsayan) bir bunalım olmaksızın devrim
mümkün değildir.* Dolayısıyla, bir devrim olabilmesi için, bi-
imkansız görülürdü, çünkü burjuvazi üzerinde zafer için, tüm
rincisi, işçilerin çoğunluğunun (ya da her halükârda sınıf bilinç-
ileri ülkelerin, ya da her halükârda bu ülkelerin çoğunluğunun li, düşünen, siyasi bakımdan aktif işçilerin çoğunluğunun) dev-
proleterlerinin ortak eyleminin gerekli olduğu varsayılırdı. fiim- rimin gerekliliğini tam olarak kavraması ve devrim uğruna öl-
di bu görüş artık gerçeğe uymamaktadır. fiimdi böyle bir zaferin meye hazır olmaları; ikincisi, hakim sınıfların, en geri kitleleri
mümkün olduğundan hareket etmek gerekir, çünkü emperya- bile siyasetin içine çeken…, hükümeti iktidarsız kılan ve dev-
lizm koşulları altında çeşitli kapitalist ülkelerin gelişmesinin rimcilerin bu hükümeti hızla devirmesini kolaylaştıran bir hü-
kümet bunalımından geçiyor olmaları gerekir?" (Bkz. Bütün
eşitsiz ve sıçramalı karakteri, emperyalizmin içindeki,
Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 65-66.)
kaçınılmaz olarak savaşa götüren felaketli çelişkilerin gelişmesi,
dünyanın tüm ülkelerinde devrimci hareketin büyümesi — tüm Ama bir tek ülkede burjuvazinin iktidarını devirip
bunlar, proletaryanın tek tek ülkelerde zaferini yalnız mümkün proletaryanın iktidarını kurmak, henüz sosyalizmin tam zaferini
değil, bilakis gerekli de kılmaktadır. Rus devriminin tarihi, bu- güvencelemek değildir. Muzaffer ülkede, kendi iktidarını
nun doğrudan kanıtıdır. Ancak burada, burjuvazinin başarılı bir pekiştiren ve köylülüğe önderlik eden proletaryanın, sosyalist
şekilde devrilmesinin ancak belli, mutlak gerekli koşullar var toplumu inşa etmesi mümkündür ve zorunludur. Ama bu, onun
olduğu zaman mümkün olduğunu, bunlar olmaksızın iktidarın böylece sosyalizmin eksiksiz, kesin zaferini başarabileceği mi
proletarya tarafından ele geçirilmesinin düşünülemeyeceğini gö- demektir, yani bu, proletaryanın yalnızca bir ülkenin güçleriyle
zönünde bulundurmak gerekir. sosyalizmi kesin olarak sağlamlaştırabileceği ve ülkeyi müdaha-
leye karşı ve dolayısıyla bir restorasyona karşı da tamamıyla
Bu koşullar üzerine Lenin, "Çocukluk Hastalığı" adlı
güvenceleyebileceği mi demektir? Hayır, bu demek değildir.
yapıtında şunları söyler:
Bunun için en azından birkaç ülkede devrimin zaferi gereklidir.
"Devrimin temel yasası, tüm devrimler tarafından ve özel- Bu yüzden, diğer ülkelerde devrimin geliştirilmesi ve desteklen-
likle yirminci yüzyıldaki üç Rus devriminin tümü tarafından mesi, muzaffer devrimin özsel bir görevidir. Bu yüzden, muzaf-
* İtalikler benim. —J. St. fer ülkenin devrimi kendini, kendi kendine yeterli bir varlık ola-

Proletarya Diktatörlüğü 45 46 Leninizmin Temelleri Üzerine
rak değil, diğer ülkelerde proletaryanın zeferini hızlandırmanın götürmek için oluşturulmuştur. Devrim, proletarya diktatörlüğü
dayanağı, aracı olarak görmelidir. olmaksızın da, burjuvaziyi yenebilir ve onun iktidarını devirebi-
Lenin bu düşünceleri birkaç kelime ile şöyle diyerek ifade lir. Ama devrim, gelişmesinin belli bir aşamasında, en önemli
etmiştir: Muzaffer devrimin görevi, " b ütün ülkeler de devrimin dayanağı olarak proletarya diktatörlüğü biçiminde özel bir or-
geliştirilmesi, desteklenmesi, alevlendirilmesi i ç i n bir tek ül- gan yaratmazsa, burjuvazinin direncini kıramaz, zaferi koruya-
kede mümkün olanın en çoğunu" yapmaktır (bkz. Bütün Eser- maz ve sosyalizmin kesin zaferine doğru ilerleyemez.
ler, 4. baskı, cilt 23, s. 269). "Her devrimin temel sorunu, iktidar sorunudur" (Lenin ).
Leninist proletarya devrimi teorisinin karakteristik özellik- Bu, iktidarı almakla, iktidarı ele geçirmekle meselenin
leri genel hatlarıyla işte bunlardır. hallolduğu mu demektir? Hayır, kesinlikle değil. İktidarın ele
IV geçirilmesi, yalnızca başlangıçtır. Bir ülkede devrilmiş olan bur-
juvazi, birçok nedenden ötürü, uzun bir zaman, kendisini
PROLETARYA DİKTATÖRLÜ⁄Ü devirmiş olan proletaryadan daha güçlü kalır. Bundan dolayı, en
önemli şey, iktidarı korumak, sağlamlaştırmak, yenilmez hale
Bu konuda üç temel sorunu ele alıyorum: getirmektir. Bu hedefe varmak için ne gereklidir? Bunun için en
azından, "zaferin ertesi günü" proletarya diktatörlüğünün önün-
a) proleter devrimin aleti olarak proletarya diktatörlüğü; de duran üç ana görevi yerine getirmek gereklidir:
b) burjuvazi üzerinde proletaryanın egemenliği olarak pro- a) Devrim tarafından devrilmiş ve mülksüzleştirilmiş olan
letarya diktatörlüğü; büyük toprak sahiplerinin ve kapitalistlerin direnişini kırmak,
c) proletarya diktatörlüğünün devlet biçimi olarak Sovyet onların sermayenin iktidarını yeniden kurma girişimlerini
iktidarı. başarısızlığa uğratmak;
1— Proleter devrimin aleti olarak proletarya b) Tüm emekçileri proletaryanın çevresinde birleştirecek
diktatörlüğü. Proletarya diktatörlüğü sorunu, herşeyden önce şekilde inşayı örgütlendirmek ve bu çalışmayı sınıfların tasfiye-
proleter devrimin temel içeriği sorunudur. Proleter devrim, bu sini, ortadan kaldırılmasını hazırlayacak yönde yürütmek;
devrimin hareketi, kapsamı ve başarıları ancak proletarya c) Devrimi silahlandırmak, dış düşümanlara karşı mücadele
diktatörlüğü ile ete-kemiğe bürünür. Proletarya diktatörlüğü, amacıyla, emperyalizme karşı mücadele amacıyla devrim ordu-
proleter devrimin aleti, organı, onun en önemli üssüdür; birinci sunu örgütlemek.
olarak, devrilen sömürücülerin direnişini bastırmak ve kendi
kazanımlarını sağlamlaştırmak, ikinci olarak proleter devrimi Proletarya diktatörlüğü, bu görevleri yerine getirmek, bu
sonuna dek götürmek, devrimi sosyalizmin tam zaferine kadar görevlerin üstesinden gelmek için gereklidir.

"Kapitalizmden komünizme geçiş", der Lenin, "tüm bir ta- kaldırılması mümkün değildir), bir miktar, çoğu zaman önemli
rihsel dönemi kapsar. Bu dönem kapanmadığı müddetçe, sömü- miktarda taşınabilir servet, ilişkiler, örgüt ve yönetme
rücüler kaçınılmaz olarak bir restorasyon umudu beslerler, ve alışkanlıkları, yönetmenin tüm sırlarının (âdetler, yöntemler,
bu umut, restorasyon d enemelerine dönüşür. İlk ciddi yenilgi- araçlar ve olanaklar) bilgisi ellerinde kalır, daha yüksek eğitime
den sonra, yenilgiyi hiç beklemeyen ve buna inanmayan, böyle sahiptirler, (burjuva tarzda yaşayan ve düşünen) yüksek teknik
bir düşünceye izin bile vermeyen sömürücüler, yoksun personelle yakın ilişki içindedirler, askerlik sanatında
bırakıldıkları 'cennet'i yeniden elde etmek için, geçmişte o ka- karşılaştırılmayacak derecede büyük deneyimleri vardır (bu çok
dar tatlı bir hayat süren ve şimdi 'aşağılık ayaktakımı' tarafından önemlidir) ve saire, ve saire." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt
yıkıma ve sefalete (ya da 'sıradan' işlere…) mahkûm edilen ai- 28, s. 232).
leleri için, on kat enerji ile, şiddetli bir tutkuyla, yüz kat artmış
Üçüncüsü, " alış k anlığın gü cü nde, kü çü k üretimin kuvve-
bir kinle, savaşa atılırlar. Ve kapitalist sömürücüleri, ardları
tinde. Çünkü ne yazık ki dünyada hâlâ çok, pekçok küçük üre-
sıra, küçük burjuvazinin büyük kitlesi izler; o küçük burjuvazi
tim vardır; küçük üretim ise ama sürekli olarak, her gün, her sa-
ki, bütün ülkelerde onlarca yıllık tarihsel deneyimlerin tanık
at, kendiliğinden ve kitlesel çapta kapitalizmi ve burjuvaziyi
olduğu gibi, yalpalar ve bocalar, gün olur, proletaryayı izler,
doğurur"…, çünkü "sınıfları ortadan kaldırmak yalnızca büyük
gün olur, devrimin güçlüklerinden korkar, işçilerin ilk yenilgi-
toprak sahiplerini ve kapitalistleri sürüp atmak demek değildir
sinden ya da yarım yenilgisinden paniğe kapılır, sinirleri bozu-
—biz bunu göreli kolay bir şekilde yaptık—, bu aynı zamanda
lur, oradan oraya koşuşturur, ağlamaklı olur, bir kamptan öteki-
küçük meta üreticilerini de ortadan kaldırmak demektir, ama
ne geçer" (bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 28, s. 233).
bunlar s ürü lüp atılamazlar, ya da ezilemezler; bunlarla geçin-
Burjuvazinin restorasyon denemelerine girişmek için ne- mesini bilmek zorundayız, bunlar ancak çok uzun, yavaş
denleri vardır, çünkü o, devrilmesinden sonra hâlâ uzun bir sü- özenli bir örgütleme çalışmasıyla yeniden kalıba dökülebilir ve
yeniden eğitilebilir (ve bunları yapmak zorundayız)." (Bkz. Bü-
re, kendisini deviren proletaryadan daha güçlü olarak kalır.
tün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 7-8 ve 26-27.)
"Eğer sömürücüler yalnızca bir tek ülkede yenilgiye
uğratıldıysa", der Lenin, "—ve bu doğal olarak tipik durumdur, İşte bu yüzden Lenin şöyle der:
çünkü bir dizi ülkede eşzamanlı bir devrim ender bir "Proletarya diktatörlüğü, devrilmesiyle birlikte direnişi on
rastlantıdır—, h âlâ onlar sömürülenlerden d ah a g ü çlü olarak kat artan daha güçlü düşmana, burjuvaziye karşı yeni sınıfın
kalırlar" (aynı yerde, s. 232, Rusça). en özverili ve en acımasız savaşıdır."
Devrilmiş burjuvazinin gücü nerede yatmaktadır? "Proletarya diktatörlüğü, eski toplumun güçlerine ve gele-
neklerine karşı inatçı bir mücadele, kanlı ve kansız, şiddetli ve
Birincisi, "uluslararası sermayenin gücünde, burjuvazinin
barışçıl, askeri ve iktisadi, eğitsel ve yönetsel bir mücadeledir."
uluslararası bağlantılarının güç ve sağlamlığında" (bkz. Bütün
(Aynı yerde, s. 7 ve 27, Rusça.)
Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 7).
İkincisi, "devrimden sonra uzun bir süre sömürücülerin Kanıtlamaya gerek yoktur ki, bu görevlerin kısa zamanda
kaçınılmaz olarak bir dizi muazzam gerçek avantajları ellerinde yerine getirilmesi, tüm bunların birkaç yıl içinde
bulundurmasında: hâlâ paraları vardır (paranın derhal ortadan gerçekleştirilmesi olanaksız birşeydir. Bu nedenle, proletarya

diktatörlüğü, kapitalizmden komünizme geçiş, çabucak geçip karşı uzun ve çetin kitle mücadeleleriyle kurtarabilecek olan
giden, bir dizi "süper devrimci" edimleri ve kararnameleri olan proleterlerin kendilerini de yeniden eğitmek" gerekli olacaktır
(bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 95-96 ve 94).
bir dönem olarak değil; tam tersine, içsavaşlarla ve dış
çarpışmalarla, inatçı örgütsel çalışma ve iktisadi inşa, saldırılar 2— Burjuvazi üzerinde proletaryanın egemenliği olarak
ve geri çekilmeler, zaferler ve yenilgiler ile dolu tüm bir tarihsel proletarya diktatörlüğü. Yukarıda söylediklerimizden, prole-
dönem olarak görülmelidir. Bu tarihsel dönem, yalnızca sosya- tarya diktatörlüğünün, eski iktisadi ve siyasi düzeni olduğu gibi
lizmin kesin zaferinin iktisadi ve kültürel önkoşullarını yarat- bırakan, hükümetteki sıradan bir personel değişikliği, bir "kabi-
mak için değil, tam tersine aynı zamanda proletaryaya, birincisi, ne" değişikliği vs. olmadığı açıktır. Diktatörlükten yangından
ülkeyi yönetme yeteneğinde olan güç olarak kendi kendisini korkar gibi korkan ve bu korkuyla diktatörlük kavramını
eğitmesi ve çelikleştirmesi, ve ikincisi, küçük-burjuva "iktidarın ele geçirilmesi" kavramı ile değiştiren tüm ülkelerin
katmanları, sosyalist üretimin örgütlenmesini sağlama alan bir menşevikleri ve oportünistleri için "iktidarın ele geçirilmesi",
doğrultuda yeniden eğitmesi ve yeniden kalıba dökmesi genellikle bir "kabine" değişikliği, Scheidemann ve Noske,
olanağını da vermek için zorunludur. MacDonald ve Henderson gibi kişilerden oluşan yeni bir hükü-
metin iktidara gelmesidir. Açıklamaya gerek yoktur ki, bu ve
"Sizler", diyordu Marx, işçilere, "15, 20, 50 yıl içsavaşlar
benzeri kabine değişikliklerinin proletarya diktatörlüğü ile, ger-
ve uluslararası çatışmalardan geçeceksiniz, yalnızca var olan
çek iktidarın gerçek proletarya tarafından ele geçirilmesiyle hiç-
koşulları değiştirmek için değil, fakat aynı zamanda kendinizi
bir ortak yanı yoktur. MacDonald'ların ve Scheidemann'ların ik-
değiştirmek ve kendinizi siyasi iktidara yetenekli kılmak için
tidarda olduğu, eski burjuva düzenin muhafaza edildiği yerde,
de" (Bkz. K arl M arx /F riedr ich En gels , Eserler, Cilt, VIII, s.
onların sözümona hükümetleri, burjuvazinin elinde bir yardımcı
506).
aygıttan, emperyalizmin çıbanlarını gizlemek için bir paravana-
Marx'ın düşüncesini devam ettiren ve daha da geliştiren dan, ezilen ve sömürülen kitlelerin devrimci hareketine karşı
Lenin şöyle yazıyor: burjuvazinin elinde bir alet olmaktan başka birşey olamazlar.
"Proletarya diktatörlüğü altında, milyonlarca köylüyü ve Kitleleri paravanasız ezmek ve sömürmek rahat ve elverişli
küçük üreticiyi, yüzbinlerce hizmetliyi, memuru, burjuva olmadığı zaman, zor olduğu zaman, sermaye, böyle hükümetle-
aydınlarını yeniden eğitmek ve onların hepsini proletarya devre paravana olarak ihtiyaç duyar. Elbette ki, böylesi hükümetle-
letine ve proletaryanın önderliğine tabi kılmak, onlardaki burju- rin ortaya çıkışı, "orada, onlarda" (yani kapitalistlerde) "fiipka
va alışkanlık ve geleneklerin üstesinden gelmek gerekecektir",
Geçiti'nde" herşeyin yolunda olmadığının bir işaretidir*, ama
aynı şekilde "çetin mücadeleler içinde, proletarya
diktatörlüğünün zemini üzerinde, kendi küçük-burjuva fiiipka Geçiti'nde herşey yolunda" — 1877-78 Rus-Türk savaşından gel-
* "fi
önyargılarından bir darbede, bir mucizeyle, Meryem Ana'nın me Rus deyimi. fiipka Geçiti'ndeki çarpışmalarda Rus birlikleri büyük
ricasıyla, bir sloganla, bir kararla, bir emirnameyle kurtulma- kayıplar verdi, buna rağmen Rus genel kurmayı ordu raporlarında şöyle
yan, tam tersine ancak küçük-burjuvazinin kitlesel etkisine ÇN.
diyordu: "fiipka Geçiti'nde her şey yolunda." —Ç

buna rağmen bu türden hükümetler kaçınılmaz olarak sermaye- desteğine sahip bir egemenlik (Lenin, "Devlet ve Devrim").
nin kılık değiştirmiş hükümetleri olarak kalırlar. Bir MacDo-
Buradan iki temel sonuç çıkar:
nald ya da Scheidemann hükümeti ile, iktidarın proletarya
tarafından ele geçirilmesi arasında yerden göğe fark vardır. Pro- B ir inci s on u ç. Proletarya diktatörlüğü, "tam" demokrasi,
letarya diktatörlüğü bir hükümet değişikliği değil, tam tersine, hem zenginler hem yoksullar, her kes için demokrasi olamaz —
hem merkezi hem de yerel yeni iktidar organları olan yeni bir proletarya diktatörlüğü "y en i b ir b içimd e demokratik (proleter-
devlettir, eski devletin, burjuva devletinin yıkıntıları üzerinde ler ve genelde mülksüzler için ) ve yen i b ir b içimd e diktatörce
ortaya çıkan bir poletarya devletidir. (burjuvaziye k ar ş ı) olmak zorundadır" (bkz. Bütün Eserler, 4.
baskı, cilt 25, s. 384). Kautsky ve şürekasının genel eşitlik, "saf"
Proletarya diktatörlüğü, burjuva düzenin temeli üzerinde or-
demokrasi, "tam" demokrasi vs. üzerine lafları, sömürülenler ile
taya çıkmaz, tam tersine, onun parçalanması süreci içinde, bur-
sömürenler arasında eşitliğin olanaksız olduğu şeklindeki kuşku
juvazinin devrilmesinden sonra, büyük toprak sahiplerinin ve
götürmez olgunun burjuvaca gizlenmesidir. "Saf" demokrasi te-
kapitalistlerin mülksüzleştirilmesi süreci içinde, en önemli üre-
orisi, emperyalist haydutlar tarafından evcilleştirilip beslenen
tim aletlerinin ve araçlarının toplumsallaştırılması süreci içinde,
işçi sınıfının üst katmanının teorisidir. Bu teori, kapitalizmin
proletaryanın şiddete dayalı devrimi süreci içinde ortaya çıkar.
çıbanlarını gizlemek, emperyalizmin ayıbını örtmek ve sömürü-
Proletarya diktatörlüğü, burjuvaziye karşı şiddet kullanımına
len kitlelere karşı mücadelede ona moral güç vermek için
dayanan devrimci bir iktidardır.
yaratılmıştır. Kapitalizm altında, sömürülenler için hiçbir ger-
Devlet, hakim sınıfın elinde, kendi sınıf düşmanlarının çek "özgürlük" yoktur ve olamaz, çünkü "özgürlükler"den ya-
direnişini bastırmak için bir makinedir. B u bak ımdan proletar- rarlanabilmek için gerekli olan yapıların, matbaaların, kağıt
ya diktatörlüğü, esasında herhangi bir başka sınıfın depolarının sömürücülerin ayrıcalığında olması, tek başına bu
diktatörlüğünden hiçbir şekilde ayrılmaz, çünkü proletarya dev- bile, "özgürlükler"in yokluğunu tanıtlamaya yeter. Kapitalizm
leti burjuvazinin bastırılması için bir makinedir. Ama burada altında, sömürülen kitlelerin ülkenin yönetimine gerçekten
öze ilişkin bir fark vardır. Bu farklılık şuradadır ki, bugüne ka- katılması yoktur ve olamaz, çünkü en demokratik durumlarda
dar var olan bütün sınıf devletleri, sömürücü azınlığın sömürü- bile kapitalizm koşulları altında hükümetler halk tarafından
len çoğunluk üzerindeki diktatörlüğü idi, oysa proletarya değil, tam tersine Rothschild ve Stinnes, Rockefeller ve Mor-
diktatörlüğü sömürülen çoğunluğun sömürücü azınlık üzerinde- gan'lar tarafından kurulduğundan, tek başına bu bile, kapitalizm
ki diktatörlüğüdür. koşulları altında sömürülen kitlelerin ülkenin yönetimine ger-
çekten katılmasının yokluğunu tanıtlamaya yeter. Kapitalizm
Kısacası: P ro letarya dik tatö rlü ğü, proletar yan ın bu rjuv a-
altında demokrasi, kap italis t bir demokrasidir, sömürülen
zi üzerindeki, hiçbir yasayla sınırlanmayan ve şiddete daya-
çoğunluğun haklarının kısıtlanmasına dayanan ve bu çoğunluğa
nan egemenliğidir — emekçi ve ezilen kitlelerin sevgi ve
karşı yönelen, sömürücü azınlığın demokrasisidir. Sömürülenler

için gerçek özgürlükler ve proleterlerin ve köylülerin ülkenin lizmin ortaya çıkmasından önce durum buydu. Ama daha sonra,
yönetimine gerçekten katılması ancak proletarya diktatörlüğü 30-40 yıl sonra, bu ülkelerdeki durum kökten değiştiğinde, em-
altında mümkündür. Proletarya diktatörlüğü altında demokrasi, peryalizm gelişip istisnasız bütün kapitalist ülkeleri
proleter bir demokrasidir, sömüren azınlığın haklarının kapsadığında, militarizm ve bürokratizm İngiltere ve Ameri-
kısıtlanmasına dayanan ve bu azınlığa karşı yönelen, sömürülen ka'da da ortaya çıktığında, İngiltere ve Amerika'nın barışçıl
çoğunluğun demokrasisidir. gelişme özel koşulları ortadan kalktığında, bu sınırlama bu ülke-
ler için de kendiliğinden ortadan kalkmak zorundaydı.
İkinci sonuç. Proletarya diktatörlüğü, burjuva toplumunun
ve burjuva demokrasisinin barışçıl gelişmesinin sonucu olarak "fiimdi", diyor Lenin, "1917 yılında, ilk büyük emperyalist
ortaya çıkamaz; o ancak, burjuva devlet makinesinin, burjuva savaş döneminde, Marx'ın bu sınırlaması ortadan kalkmaktadır.
Hem İngiltere hem de Amerika, militarizmin ve bürokratizmin
ordunun, burjuva bürokratik aygıtın, burjuva polisin un ufak
olmaması anlamında dünyada Anglo-Sakson 'özgürlüğünün' bu
edilmesi sonucunda ortaya çıkabilir. en büyük ve son temsilcileri de, herşeyi kendilerine tabi kılan,
"İşçi sınıfı, hazır devlet makinesini basit bir şekilde eline herşeyi ayakları altına alan bürokratik-militarist kurumların
alıp kendi amaçları doğrultusunda kullanamaz", diyor Marx ve tüm Avrupa'yı kapsayan, pis, kanlı bataklığına tamamen
Engels "Komünist Manifesto"nun önsözünde. Proletarya devri- batmışlardır. fiimdi hem İngiltere ve hem de Amerika için (bu
minin görevi, "…bugüne kadar olduğu gibi bürokratik-askeri ülkelerde 1914-1917 yılları arasında 'Avrupai' genel emperya-
mekanizmayı bir elden diğerine geçirmek değil, tam ter s ine list mükemmelliğe erişen) 'hazır devlet makinesi'nin
onu p arçalamaktır , ve bu, kıtadaki her gerçek halk devriminin p a r ç a l a n m a s ı , y ı k ı l m a s ı , 'her gerçek halk
önkoşuludur", diyor Marx, 1871 yılında Kugelmann'a bir mek- devriminin önkoşulunu' oluşturur." (Bkz. Bütün Eserler, 4.
tupta[15]. baskı, cilt 25, s. 387.)
Marx'ın kendini kıtayla sınırlayan bu sözleri, tüm ülkelerin Başka bir deyişle, proletaryanın şiddete dayalı devrim
oportünistlerine ve menşeviklerine, en azından Avrupa kıtası yasası, bu devrimin önkoşulu olarak burjuva devlet makinesinin
dışında kalan bazı ülkeler (İngiltere, Amerika) için Marx'ın öy- parçalanması yasası, dünyanın emperyalist ülkelerdeki devrimci
leyse burjuva demokrasisinin proleter demokrasiye barışçıl bir hareketin kaçınılmaz bir yasasıdır.
gelişimi olanağını tanıdığını bağıra bağıra iddia etmeleri için bir Uzak bir gelecekte, proletarya en önemli kapitalist ülkeler-
bahane verdi. Marx gerçekten de böyle bir olanağı tanıdı, ve de zafere ulaşıp bugünkü kapitalist kuşatmanın yerini sosyalist
onun henüz tekelci kapitalizmin, emperyalizmin olmadığı ve kuşatma aldığında, kapitalistleri "elverişsiz" uluslararası durum-
gelişmelerinin özel koşulları yüzünden İngiltere'de ve Ameri- dan dolayı proletaryaya "kendiliğinden" ciddi ödünlerde
ka'da henüz gelişmiş bir militarizmin ve bürokratizmin bulunmayı daha uygun bulan bazı kapitalist ülkeler için
bulunmadığı geçen yüzyılın yetmişli yıllarında bu ülkelere "barışçıl" bir gelişme yolu elbette açıktır. Ama bu varsayım an-
ilişkin olarak bunu yapmasının nedeni vardı. Gelişmiş emperya- cak uzak ve olası bir gelecekle ilgilidir. Yakın geleceğe ilişkin

olarak böyle bir varsayım için hiç, ama hiç bir neden yoktur. proletarya tarafından en kolay ve en tam şekilde
gerçekleştirilebilecek bir icik kitle örgütü olmasında.
Bu yüzden, Lenin şunu derken haklıdır:
"Burjuva devlet aygıtı şiddetle yıkılıp, onun yerine y en i bir Sovyetlerin kitlelerin devrimci mücadelesinin, kitlelerin si-
devlet aygıtı geçirilmeksizin proletarya devrimi mümkün yasi eylemlerinin, kitlelerin ayaklanmasının en g üçlü or gan ı,
değildir" (bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 28, s. 217). mali sermayenin ve onun siyasi uzantılarının mutlak
egemenliğini kırma yeteneğinde olan organlar olmasında.
3— Proletarya diktatörlüğünün devlet biçimi olarak
Sovyet iktidarı. Proletarya diktatörlüğünün zaferi, burjuvazi- Sovyetlerin, kitlelerin kendilerinin d olays ız örgütleri
nin baskı altına alınması, burjuva devlet makinesinin olmasında, yani kitlelerin en demo kr atik ve bu nedenle de en
parçalanması, burjuva demokrasisinin yerine proletarya demok- çok otorite sahibi örgütleri, onlara yeni devletin inşasına ve
rasisinin geçirilmesi demektir. Bu açıktır. Ama bu muazzam iş onun yönetimine katılmayı azami düzeyde kolaylaştıran, kitlele-
ne tür örgütlerin yardımıyla başarılacaktır? Proletaryanın, burju- rin devrimci enerjisini, inisiyatifini, yaratıcı yeteneklerini eski
va parlamentarizmi zemini üzerinde ortaya çıkan eski örgüt bi- düzenin yıkılması mücadelesinde, yeni, proleter düzen uğruna
çimlerinin bu çalışma için yetersiz olduğuna kuşku yoktur. O mücadelede azami düzeyde geliştiren örgütler olmasında.
halde, burjuva devlet makinesinin mezar kazıcısı rolünü oyna-
Sovyet iktidarı, yerel Sovyetlerin b ir tek genel devlet örgü-
yacak durumda olan, bu makineyi yalnızca parçalamakla ve
tü halinde, ezilen ve sömürülen kitlelerin öncüsü olarak ve ha-
burjuva demokrasisinin yerine proletarya demokrasisini geçir-
kim sınıf olarak proletaryanın devlet örgütü halinde birleşmesi
mekle kalmayıp, aynı zamanda proletaryanın devlet iktidarının
ve yapılanmasıdır, Sovyet Cumhuriyetleri halinde birleşmesidir.
temeli de olacak durumda olan, proletaryanın yeni örgüt biçim-
leri ne türdendir? Sovyet iktidarının özü, kapitalistler ve büyük toprak sahip-
leri tarafından ezilmiş olan sınıfların, tam da bu sınıfların en
Proletaryanın bu yeni örgüt biçimi Sovyetlerdir.
geniş kitlelerini kucaklayan ve en devrimci örgütlerinin şimdi
Eski örgüt biçimleriyle karşılaştırıldığında Sovyetler'in gü- "tüm devlet iktidarının, tüm devlet aygıtının s ü rek li v e b ir icik
cü nerede yatmaktadır? temeli" olmasında, "bizzat en demokratik burjuva cumhuriyetle-
rinde bile" gerçi yasaya göre eşit haklara sahip olan, ama "fiili-
Sovyetlerin, proletaryanın en k aps amlı, h erş eyi kaps ayan
yatta binbir araç ve dolapla siyasi yaşantıya katılmaktan ve de-
kitle örgütleri olmasında; çünkü istisnasız bütün işçileri Sovyet-
mokratik hak ve özgürlüklerin kullanımından uzak tutulan
ler, ve yalnızca Sovyetler kapsamaktadır.
kitlelerin, şimdi devletin demokratik yönetimine s ür ekli,
Sovyetlerin, tüm ezilenleri ve sömürülenleri, işçileri ve koşulsuz ve tay in ed ici bir şekilde katılmaya çekilmelerinde"*
köylüleri, askerleri ve denizcileri birleştiren ve bundan dolayı
kitlelerin mücadelesinin siyasi önderliğinin kitlelerin öncüsü, * İtalikler benimdir. —J. St.

yatmaktadır (bkz. Lenin, Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 28, s. 443, rak proletaryanın, ezilen ve sömürülen kitlelere önderlik etmesi-
Rusça). ni kolaylaştırır.
Bundan ötürü, Sovyet iktidarı, eski burjuva-demokratik ve "Ezilen sınıfların tüm devrimlerinin ve tüm hareketlerinin
parlamenter biçiminden temelde farklı olan yeni b içimde bir deneyimleri, tüm dünyadaki sosyalist hareketlerin deneyimleri",
devlet örgütü, emekçi kitlelerin sömürülmesi ve ezilmesi göre- diyor Lenin, "bize, emekçi ve sömürülen halkın dağınık ve geri
vine değil, tam tersine bu kitlelerin her türlü baskı ve sömürü- katmanlarını yalnızca proletaryanın birleştirip, onlara önderlik
den tamamen kurtarılması görevine, proletarya diktatörlüğünün edecek durumda olduğunu öğretiyor." (Bkz. Bütün Eserler, 4.
görevlerine uyarlanmış y en i tipte bir devlettir. baskı, cilt 28, s. 444, Rusça.) Sovyet iktidarının yapısı, bu dene-
yimlerden çıkan derslerin gerçekleştirilmesini kolaylaştırır.
Lenin, Sovyet iktidarının ortaya çıkmasıyla "burjuva-de-
mokratik parlamentarizm çağının kapandığını ve dünya tarihin- Sovyet iktidarı, yasama ve yürütme gücünü bir tek devlet
de yeni bir bölümün: proletarya diktatörlüğü çağının örgütünde birleştirerek ve coğrafi seçim bölgelerinin yerine üre-
başladığını" söylerken haklıydı. tim birimlerini, işletmeleri ve fabrikaları geçirerek, işçileri ve
genelde emekçi kitleleri devletin yönetim aygıtıyla ilişkiye geçi-
Sovyet iktidarının karakteristik çizgileri nelerdir?
rir ve onlara ülkeyi yönetmeyi öğretir.
Sovyet iktidarı, sınıflar var oldukça, düşünülebilecek tüm
Sovyet iktidarı, orduyu burjuva kumandasına boyun
devlet örgütlenmeleri içinde en belirgin kitle karakteri taşıyan
eğmekten kurtaracak ve onu burjuva düzeninde olduğu gibi
ve en demokratik devlet örgütlenmesidir; çünkü o, işçilerin sö-
halkı ezmenin bir aleti olmaktan çıkarıp, halkı kendi burjuvazi-
mürücülere karşı mücadele içinde, sömürülen köylülerle
sinin ve yabancı burjuvazinin boyunduruğundan kurtarmanın
birleşme ve işbirliği etmesinin arenasını oluşturduğundan ve o,
bir aletine dönüştürecek durumda olan tek iktidardır.
faaliyetleri içinde bu birleşmeye ve işbirliğine dayandığından,
nüfusun çoğunluğunun azınlık üzerindeki iktidarıdır, bu "Yalnızca, devletin Sovyetler şeklinde örgütlenmesi, eski,
çoğunluğun devletidir, onun diktatörlüğünün ifadesidir. yani burjuva bürokratik ve hukuki aygıtı derhal gerçekten par-
çalayacak ve sonuçta yok edecek durumdadır" (aynı yerde).
Sovyet iktidarı, sınıflı toplumdaki tüm devlet örgütlenmele-
rinin en enternasyonalistidir, çünkü o, her türlü ulusal baskıyı Yalnızca, devletin Sovyet biçimi, emekçilerin ve sömürü-
ortadan kaldırdığından ve çeşitli milliyetlerin emekçi kitleleri- lenlerin kitle örgütlerini sürekli olarak ve kayıtsız şartsız devle-
nin işbirliğine dayandığından, bu kitlelerin bir tek devlet birliği tin yönetimine katılmaya çekerek, gelecekteki devletsiz, komü-
içinde birleşmesini kolaylaştırır. nist toplumun temel unsurlarından biri olan devletin sönüp git-
mesini hazırlayacak durumdadır.
Sovyet iktidarı, kendi yapısından dolayı, bu kitlelerin öncü-
sünün, Sovyetler'in en birleşik ve en sınıf bilinçli çekirdeği ola- * İtalikler benimdir. —J. St.

Köylü Sorunu 59 60 Leninizmin Temelleri Üzerine
O halde Sovyetler Cumhuriyeti, uzun zaman aranan ve so- iktidar mücadelesinde müttefikleri sorunu olarak köylü sorunu,
nunda bulunan, çerçevesi içinde proletaryanın iktisadi türev bir sorundur.
kurtuluşunun, sosyalizmin tam zaferinin gerçekleşmek zorunda
Ne var ki bunun böyle olması, proletarya devriminde ona
olduğu siyasi biçimdir.
düşen ciddi, yaşamsal derecedeki önemi bir nebze olsun bile
Paris Komünü, bu biçimin embriyonu idi; Sovyet iktidarı, azaltmaz. Rus Marksistlerinin safları arasında köylü sorununu
onun gelişmesi ve doruğuna ulaşmasıdır. ciddi bir şekilde incelemenin, tam da birinci devrimin (1905)
arifesinde, Çarlığın devrilmesi ve proletaryanın hegemonyasının
İşte bu yüzden Lenin şöyle der:
gerçekleştirilmesi sorunu tüm büyüklüğüyle Parti'nin önüne
"İşçi, Asker ve Köylü Temsilcileri Sovyetleri Cumhuriyeti, çıktığı ve önümüzdeki burjuva devriminde proletaryanın mütte-
yalnızca daha yüksek tipte bir demokratik kuruluşlar biçimi
değildir…, ayrıca, o, sosyalizme en ağrısız şekilde geçişi gü- fikleri sorununun canalıcı önemde bir sorun haline geldiği
venceleyecek durumda olan biricik* biçimdir." (Bkz. Bütün sırada başladığı bilinir. Rusya'da köylü sorununun, proletarya
Eserler, 4. baskı, cilt 26, s. 340.) devrimi döneminde, proletarya diktatörlüğü sorununun; onun
V ele geçirilmesi ve korunması sorununun, önümüzdeki proletarya
devriminde proletaryanın müttefikleri sorununa yol açtığı sırada
KÖYLÜ SORUNU daha güncel hale geldiği de bilinir. Bu anlaşılırdır da: Her kim
ki iktidarı ele geçirmeye doğru ilerliyor ve buna hazırlanıyorsa,
Bu konuda dört soruyu ele alacağım: kendisinin gerçek müttefiklerinin kimler olduğu sorusuna ilgi
göstermek zorundadır.
a) sorunun konuluşu;
Bu anlamda köylü sorunu, proletarya diktatörlüğü genel so-
b) burjuva-demokratik devrim sırasında köylülük;
rununun bir parçası ve böyle bir sorun olarak da Leninizmin
c) proleter devrim sırasında köylülük; canalıcı önemdeki sorunlarından biridir.
d) sovyet iktidarının sağlamlaştırılmasından sonra köylülük. İkinci Enternasyonal partilerinin köylü sorunu karşısındaki
kayıtsız, hatta bazen doğrudan olumsuz tavırları, yalnızca
1— Sorunun konuluşu. Bazıları, Leninizmde temel olanın
Batı'daki özgül gelişme koşullarıyla açıklanamaz. Bu herşeyden
köylü sorunu olduğunu, köylülük sorununun; onun rolü, önemi
önce, bu partilerin proletarya diktatörlüğüne inanmamalarıyla,
sorununun Leninizmin çıkış noktasını oluşturduğunu sanıyorlar.
devrimden korkmalarıyla ve proletaryayı iktidara getirmeyi
Bu tamamen yanlıştır. Leninizmin baş sorunu, onun çıkış
düşünmemeleriyle açıklanır. Ama her kim ki devrimden korku-
noktası köylülük sorunu değil, tam tersine proletarya
yorsa, proletaryayı iktidara getirmeyi düşünmüyorsa,
diktatörlüğü sorunudur, onun hangi koşullarda ele geçirileceği,
proletaryanın devrimdeki müttefikleri sorunuyla da ilgilenemez
hangi koşullarda sağlamlaştırılacağı sorunudur. Proletaryanın

— onun için müttefikler sorunu, kayıtsız kalınacak bir sorun- değirmenine şu ya da bu şekilde su taşıyan ve köylülüğü işçi
dur, güncel bir sorun değildir. İkinci Enternasyonal sınıfının yedek gücü ve müttefikine dönüştürmeye yardım eden
kahramanlarının köylü sorununda takındıkları alaycı tavır bir hareketlerinin ya da mücadelelerinin desteklenmesidir.
görgü kuralı, "gerçek" Marksizmin işareti sayılır. Gerçekte ise
2— Burjuva-demokratik devrim sırasında köylülük. Bu
bunda Marksizmin zerresi bile yoktur, çünkü proletarya devri-
dönem, birinci Rus devriminden (1905) ikincisine (fiubat 1917)
minin arifesinde köylü sorunu kadar önemli bir sorunda
kadar —ve o da dahil olmak üzere— olan zaman dilimini kap-
kayıtsızlık, proletarya diktatörlüğünü reddetmenin öteki yüzü,
sar. Bu dönemin karakteristik belirtisi, köylülüğün liberal burju-
Marksizme doğrudan ihanetin kuşku götürmez bir belirtisidir.
vazinin etkisinden kopması, köylülüğün Kadetlere s ır t çev ir-
Sorun şudur: Varlığının belirli koşullarından dolayı köylü- mesi, yüzünü proletaryaya, Bolşevik Parti'ye doğru çevirmesi-
lükte var olan devrimci potansiyel tü kenmiş mid ir, yoksa dir. Bu dönemin tarihi, Kadetler (liberal burjuvazi) ile
tükenmemiş midir, ve eğer tükenmemişse, bu potansiyelden Bolşeviklerin (proletaryanın) köylülük uğrundaki mücadelesinin
proletarya devrimi için yararlanmaya, köylülüğü, onun sömürü- tarihidir. Bu mücadelenin sonucu Duma dönemi tarafından ta-
len çoğunluğunu, Batı'daki burjuva devrimlerinde ve bugün ha- yin edildi, çünkü dört Duma dönemi köylülük için uygulamalı
len olduğu gibi, burjuvazinin yedek gücü olmaktan çıkarıp, bir ders oldu; bu ders, köylülüğe, Kadetler'in elinden ne toprak
proletaryanın yedek gücü, onun müttefiki yapabilmek için g e- ne de özgürlük alamayacaklarını, Çar'ın tamamıyla büyük top-
rekçeli bir umut var mıdır? rak sahiplerinden yana olduğunu, ama Kadetlerin ise Çar'ı
desteklediklerini, yardımına güvenebilecekleri tek gücün kent
Leninizm, bu soruya olumlu yanıt verir, yani köylülüğün
işçileri, proletarya olduğunu apaçık gösterdi. Emperyalist savaş,
çoğunluğunun saflarında devrimci potansiyelin var olduğu
köylülüğün burjuvaziye sırt çevirmesini, liberal burjuvazinin
görüşünü savunur ve bunlardan proletarya diktatörlüğünün
soyutlanışını tamamlayarak, Duma döneminin dersini sadece
çıkarları doğrultusunda yararlanılabileceği görüşündedir.
doğruladı; çünkü savaş yılları, Çar'dan ve burjuva müttefiklerin-
Rusya'daki üç devrimin tarihi, Leninizmin bu doğrultudaki den barış elde etme umutlarının ne kadar boşuna, ne kadar
sonuçlarını tamamıyla doğrular. aldatıcı olduğunu gösterdi. Duma döneminin uygulamalı dersle-
Bundan şu pratik sonuç çıkar ki, köylülüğün emekçi kitleleri olmaksızın proletaryanın hegemonyası imkânsız olurdu.
ri köleliğe ve sömürüye karşı mücadelelerinde, baskıdan ve se- Burjuva-demokratik devrimde işçilerin ve köylülerin ittifakı
faletten kurtulma uğrundaki mücadelelerinde desteklenmek işte böyle kuruldu. İşte Çarlığın devrilmesi için ortak mücadele-
zorundadır. Bu elbette ki, proletaryanın h er köylü hareketini de proletaryanın hegemonyası (önder rolü), 1917 yılının fiubat
desteklemek zorunda olduğu anlamına gelmez. Burada sözko- Devrimi'ne yol açan hegemonyası böyle kuruldu.
nusu olan, köylülüğün; proletaryanın kurtuluş hareketini
Batı'daki burjuva devrimleri (İngiltere, Fransa, Almanya,
doğrudan ya da dolaylı olarak ilerleten, proletarya devriminin

Avusturya), bilindiği gibi, başka bir yolu izledi. Orada devrimde bir siyasi güce dönüşmüş olmasıyla, oysa proletaryanın devrim-
hegemonya, zayıflığından ötürü bağımsız bir siyasi güç ci ruhundan korkan liberal burjuvazinin, devrimci ruhun her tür-
oluşturmayan ve oluşturamayacak da olan proletaryada değil, lü izini bile yitirmesiyle (özellikle 1905 yılının derslerinden
tam tersine liberal burjuvazideydi. Orada köylülük, feodal dü- sonra) ve artık Çar'la ve büyük toprak sahipleriyle devrime
zenden kurtuluşu, sayıca güçsüz ve örgütlenmemiş olan karşı, işçilere ve köylülere karşı bir ittifak rotası tutmasıyla
proletaryanın elinden değil, tam tersine burjuvazinin elinden el- açıklanır.
de etti. Orada köylülük liberal burjuvaziyle ortaklaşa, eski düze-
Rus burjuva devriminin kendine özgülüğünü belirleyen şu
ne karşı yürüdü. Orada köylülük, burjuvazinin bir yedek gücünü
hususlar göz önünde bulundurulmalıdır:
oluşturdu. Orada dolayısıyla devrim, burjuvazinin siyasi
ağırlığının muazzam bir şekilde güçlenmesine yol açtı. a) Devrimin arifesinde, Rus sanayiinin eşi görülmemiş öl-
çüde yoğunlaşması. Örneğin, Rusya'da bütün işçilerin
Rusya'da ise burjuva devrim tamamıyla taban tabana zıt so-
%54'ünün, 500'den fazla işçi çalıştıran işletmelerde çalıştığı, oy-
nuçlar verdi. Rusya'da devrim, bir siyasi güç olarak burjuvazi-
sa Kuzey Amerika gibi gelişmiş bir ülkede bütün işçilerin ancak
nin güçlenmesine değil, tam tersine zayıflamasına, onun siyasi
%33'ünün bu tip işletmelerde çalıştığı bilinir. Bolşevik Partisi
yedek güçlerinin artmasına değil, tam tersine, onun temel gücü-
gibi devrimci bir partinin varlığı ile birlikte tek başına bu duru-
nün yitirilmesine, köylülüğün yitirilmesine yol açtı. Rusya'daki
mun bile, Rusya işçi sınıfını ülkenin siyasal hayatında muazzam
burjuva devrim, liberal burjuvaziyi değil, tam tersine, çevresin-
bir güç haline getirdiğini ayrıca tanıtlamaya gerek yoktur.
de milyonlarca köylü kitlesini birleştiren devrimci proletaryayı
önplana çıkardı. b) İşletmelerdeki sömürünün korkunç biçimleri ile Çar'ın
ücretli katillerinin dayanılmaz polis rejiminin birleşmesi; bu du-
Diğer şeylerin yanısıra, Rusya'daki burjuva devriminin nis-
rum, işçilerin her ciddi grevini oldukça önemli bir siyasi eyleme
peten kısa bir zaman süresinde proletarya devrimine doğru
dönüştürüp, işçi sınıfını çelikleştirip, sonuna kadar devrimci bir
gelişmesi olgusu da bundan ileri gelir. Proletaryanın
güç haline getiriyordu.
hegemonyası, proletarya diktatörlüğünün embriyonu ve ona
geçiş aşamasıydı. c) 1905 Devrimi'nden sonra Çarlığa uşaklığa ve doğrudan
karşı-devrime dönüşen Rus burjuvazisinin siyasi gevşekliği; bu
Rus devrimindeki bu kendine özgü görüngü, Batı'daki bur-
olgu yalnızca Rus burjuvazisini Çarlığın kollarına atan Rusya
juva devrimlerinin tarihinde örneği olmayan bu görüngü nasıl
proletaryasının devrimci ruhuyla değil, ayrıca aynı zamanda bu
açıklanır? Bu kendine özgülük nereden gelir?
burjuvazinin hükümet ihalelerine doğrudan bağımlılığı ile de
Bu, Rusya'daki burjuva devriminin, Batı'da olduğundan da- açıklanır.
ha gelişmiş sınıf mücadelesi koşulları altında gelişmesiyle
d) Köylerde serfliğin, en iğrenç, en dayanılmaz biçimlerinin
açıklanır; Rus proletaryasının bu dönemde halihazırda bağımsız

kalıntılarının varlığı, bunların büyük toprak sahiplerinin sınırsız Her halükârda, onun gibi bir başka güç daha yoktu, ve
iktidarıyla tamamlanması; bu durum, köylülüğü devrimin başka hiçbir yerde de bulunamazdı.
kollarına itti.
İşte bu nedenle köylülük, Kadetlere sırt çevirip yüzünü Sos-
e) Canlı olan herşeyi boğan ve keyfi yönetimiyle kapitalist yal-Devrimcilere döndürdükten hemen sonra Rus proletaryası
ve büyük toprak sahibi tarafından ezilmeyi daha da gibi cesur bir devrim önderinin önderliğine tabi kılmanın
katmerleştiren Çarlık; bu durum, işçilerin ve köylülerin müca- zorunluluğunu kavradı.
delesini bir tek devrimci sel içinde birleştirdi.
Rus burjuva devriminin kendine özgü niteliğini tayin eden
f) Rusya'nın siyasi yaşamının tüm bu çelişkilerini derin bir hususlar bunlardır.
devrimci bunalım içine akıtan ve devrime muazzam bir vuruş
3— Proleter devrim sırasında köylülük. Bu dönem, fiu-
gücü kazandıran emperyalist savaş.
bat Devrimi'nden (1917) Ekim Devrimi'ne (1917) kadar olan za-
Bu koşullar altında köylülük kime yönelebilirdi? Büyük man dilimini kapsar. Bu dönem nispeten kısadır, toplam sekiz
toprak sahiplerinin sınırsız iktidarına karşı, Çar'ın keyfi yöneti- ay; ama bu sekiz ay, kitlelerin siyasi aydınlanması ve devrimci
mine karşı, kendi ekonomisini yıkan mahvedici savaşa karşı eğitimi bakımından, normal anayasal gelişmenin onlarca yılına
kimden destek arayacaktı? Liberal burjuvaziden mi? Ama dört rahatlıkla eşit tutulabilir; çünkü bu sekiz ay, sekiz d ev rim
Duma'nın dördünün de uzun yıllar süren deneyimlerinin ayıydı. Bu dönemin karakteristik özelliği, köylülüğün daha da
gösterdiği gibi, o bir düşmandı. Sosyal-Devrimcilerden mi? devrimcileşmesi, Sosyal-Devrimcilerden hayal kırıklığına
Sosyal-Devrimciler elbette Kadetlerden "daha iyi"lerdi, ve uğraması, köylülüğün Sosyal-Devrimcilere s ırt çev irmes i,
programları "biraz uygun"du, neredeyse köylü programıydı; köylülüğün, ülkeyi barışa götürebilecek biricik, sonuna kadar
ama Sosyal-Devrimciler yalnızca köylülere dayanmayı devrimci güç olarak proletaryanın etrafında do ğ ru dan
düşündüklerine ve düşmanın güçlerini ilk planda aldığı yer olan birleşmeye doğru yeni bir dönüş yapmasıdır. Bu dönemin ta-
kentte zayıf olduklarına göre, onlar ne verebilirdi? Ne kırda ne rihçesi, Sosyal-Devrimcilerin (küçük-burjuva demokrasisinin)
kentte, hiçbir şeyin önünde gerilemeyecek olan, Çar'a ve büyük ve Bolşeviklerin (proletarya demokrasisinin) köylülük uğruna,
toprak sahiplerine karşı en ön safta cesaretle mücadele edecek köylülüğün çoğunluğunun kazanılması uğruna mücadelesinin
olan, köylülüğün kendini kölelikten, toprağa susamışlıktan, tarihçesidir. Bu mücadelenin yazgısını koalisyon dönemi, Ke-
baskıdan ve savaştan kurtarmasına yardım edecek olan o yeni renski dönemi, Sosyal-Devrimcilerin ve Menşeviklerin, büyük
güç neredeydi? Rusya'da hiç böyle bir güç var mıydı? Evet, toprak sahiplerinin topraklarına elkonulmasını reddetmeleri,
vardı. Bu, daha 1905 yılında gücünü sonuna kadar savaşma Sosyal-Devrimcilerin ve Menşeviklerin savaşın sürdürülmesi
yeteneğini, cesaretini ve devrimci ruhunu göstermiş olan Rus uğrundaki mücadeleleri, cephedeki Haziran saldırısı, askerlere
proletaryasıydı. ölüm cezası, Kornilov isyanı belirledi.

Daha önceki dönemde, devrimin ana sorunu, Çar'ın ve bü- yüzü görebileceklerini, Sosyal-Devrimcileri ve Menşevikleri
yük toprak sahiplerinin iktidarının devrilmesi iken, şimdi, fiubat Kadetlerden ayıran tek şeyin bunların tatlı dilleri ve yalancı va-
Devrimi'nden sonraki dönemde, Çar'ın artık olmadığı ve sonu atleri olduğunu, gerçekte ise aynı emperyalist, Kadetçi
gelmek bilmeyen savaşın ülke ekonomisini baştan aşağı sarstığı politikayı izlediklerini, ülkeyi çıkmazdan kurtaracak olan tek
ve köylülüğü tamamen mahvettiği dönemde, savaşın tasfiyesi gücün ancak Sovyetler'in iktidarı olabileceğini açıkça gösterdi.
sorunu devrimin ana sorunu haline gelmişti. Ağırlık merkezi,
Savaşın daha da uzatılması sadece bu dersin doğruluğunu
besbelli ki, salt iç sorunlardan ana soruna, savaş sorununa
onaylıyor, devrime ivme kazandırıyor ve köylü ve asker kitlele-
kaymıştı. "Savaşa son!", "Savaştan çıkmalı!" — tükenmiş ülke-
nin ve herşeyden önce köylülüğün genel haykırışı bu idi. rinin milyonlarını proletarya devrimi etrafında do ğ ru dan
birleştiriyordu. Sosyal-Devrimcilerin ve Menşeviklerin
Ama savaştan çıkmak için, Geçici Hükümet'i devirmek, soyutlanması çürütülemez bir olgu haline geldi. Koalisyon dö-
burjuvazinin iktidarını devirmek, Sosyal-Devrimcilerin ve neminin pratik dersi olmaksızın proletarya diktatörlüğü
Menşeviklerin iktidarını devirmek gerekiyordu; çünkü savaşı
imkânsız olurdu.
"muzaffer son"a kadar uzatmak isteyen onlar, ve yalnızca
onlardı. Pratikte, savaştan çıkmak için burjuvaziyi devirmekten Burjuva devriminin proleter devrime geçmesi sürecini
başka bir çıkış yolu yoktu. kolaylaştıran koşullar işte bunlardır.
Bu, yeni bir devrimdi, bir proletarya devrimiydi; çünkü Rusya'da proletarya diktatörlüğü böyle ortaya çıktı.
devrim, emperyalist burjuvazinin en uç sol fraksiyonunu, Sos-
4— Sovyet iktidarının sağlamlaştırılmasından sonra
yal-Devrimcilerin ve Menşeviklerin partisini iktidardan süpürüp
köylülük. Daha önceleri, devrimin birinci döneminde, Çarlığın
atıyor, yeni bir iktidarı, proletarya iktidarını, Sovyetler iktidarını
devrilmesi, ve daha sonra, fiubat Devrimi'nden sonra, herşeyden
yaratıyor; devrimci proletaryanın partisini, Bolşeviklerin partisi-
önce, burjuvaziyi devirerek emperyalist savaştan çıkma esas he-
ni, emperyalist savaşa karşı ve demokratik barış için mücadele-
def olmasına karşılık, şimdi, içsavaşın tasfiyesinden ve Sovyet
nin devrimci partisini iktidara getiriyordu. Köylülüğün
iktidarının sağlamlaştırılmasından sonra, iktisadi inşanın
çoğunluğu, işçilerin barış uğruna, Sovyet iktidarı uğruna müca-
sorunları ön plana çıktı. Millileştirilmiş sanayii güçlendirmek ve
delesini destekledi.
geliştirmek; bu amaçla sanayii ve köylü ekonomisini devletçe
Köylülük için başka bir çıkış yolu yoktu. Başka bir çıkış düzenlenen ticaretle birbirine bağlamak; teslimat
yolu olamazdı da. yükümlülüğünün yerine aynî vergiyi geçirmek ve sonra da aynî
Böylece Kerenski dönemi, köylülüğün emekçi kitleleri için vergiyi giderek azaltarak sanayi ürünlerinin köylü iktisadının
muazzam bir pratik ders oldu; çünkü Kerenski dönemi, Sosyal- ürünleriyle değişimine ulaşmak; ticareti canlandırmak ve
Devrimcilerin ve Menşeviklerin iktidarı altında ülkenin asla köylülüğün geniş kitlelerini çekerek kooperatifleri geliştirmek
savaştan çıkamayacağını, köylülerin ne toprak ne de özgürlük — sosyalist ekonominin temellerinin kurulması yolunda iktisa-

di inşanın ivedi görevlerini Lenin böyle çiziyordu. mesi gerekiyor." (Bkz. Eng els , "Köylü Sorunu", 1922
baskısı[16].) O bunu geçen yüzyılın doksanlı yıllarında, Batı'nın
Bu görevin, Rusya gibi bir köylü ülkesinin gücünü
köylülüğüyle ilgili olarak yazıyordu. Üç devrim sürecinde bu
aşabileceği söyleniyor. Hatta bazı kuşkucular, bunun düpedüz
alanda muazzam bir çalışma yapmış olan Rus komünistlerinin,
ütopik olduğunu, gerçekleştirilemez olduğunu, çünkü
kırda, Batı'daki yoldaşlarımızın hayallerinden bile geçirmedik-
köylülüğün köylülük olduğunu, küçük üreticilerden oluştuğunu
leri bir nüfuz kazanmakta ve bir üs oluşturmakta şimdiden
ve bu yüzden de sosyalist üretimin temelinin örgütlenmesine
başarı sağladıklarını tanıtlamanın gereği var mı? Bu durumun,
çekilemeyeceğini söylüyorlar.
Rusya'da işçi sınıfı ile köylülük arasındaki iktisadi işbirliğini ör-
Ama kuşkucular yanılıyorlar, çünkü verili durumda tayin gütlemeyi temelden kolaylaştırmak zorunda olduğu nasıl
edici öneme sahip belli hususları hesaba katmıyorlar. Bu husus- yadsınabilir?
lardan en önemlilerini inceleyelim.
Kuşkucular, küçük köylülerden daima, sosyalist inşa ile
Birincisi. Sovyetler Birliği'nin köylülüğü, Batı'nın bağdaşmayan bir etken olarak söz ediyorlar. Oysa Engels'in,
köylülüğüyle karıştırılmamalıdır. Üç devrimin okulundan Batı'nın küçük köylüleri hakkında söylediklerini bir dinleyelim:
geçmiş ve proletarya ile birlikte ve başında proletarya olmak
"Ve biz kesinlikle küçük köylüden yanayız; onun yazgısını
üzere Çar'a ve burjuva iktidarına karşı mücadele etmiş bir köy- daha katlanılabilir kılmak, eğer aklı yatmışsa kooperatife
lülük, toprağı ve barışı proleter devrimin elinden elde etmiş olan geçişini kolaylaştırmak, ve hatta, eğer aklı henüz yatmamışsa,
ve bundan dolayı da proletaryanın yedek gücü haline gelmiş bir meseleyi enine boyuna düşünmek için parseli üzerinde uzun bir
köylülük — böyle bir köylülük, burjuva devrimi sırasında libe- düşünme zamanı bırakmak için, elden gelen izin verilebilir
ral burjuvazinin önderliği altında mücadele etmiş olan, toprağı herşeyi yapacağız. Biz bunu yalnızca, kendi başına çalışan
küçük köylüyü dolaylı olarak kendimizden saydığımızdan
bu burjuvazi sayesinde elde etmiş ve bundan dolayı da burjuva-
değil, ayrıca aynı zamanda doğrudan parti çıkarları için de
zinin bir yedek gücü haline gelmiş olan bir köylülükten mecbu- yapıyoruz. Proletarya içine gerçekten düşmekten
ren farklı olmak zorundadır. Kanıtlamaya gerek yoktur ki, pro- kurtarabileceğimiz, henüz köylü olarak kazanabileceğimiz köy-
letarya ile siyasi dostluğa ve siyasi işbirliğine yüksek değer ver- lülerin sayısı ne kadar büyük olursa, toplumsal dönüşüm de o
meyi öğrenen ve özgürlüğünü bu dostluğa ve bu işbirliğine kadar hızlı ve kolay olacaktır. Bu dönüşüm için, kapitalist üreti-
borçlu olan Sovyet köylülüğü, proletarya ile iktisadi işbirliğine min her yerde en son sonuçlarına kadar gelişmesine, son küçük
zanaatçının, son küçük köylünün, kapitalist büyük işletmenin
özellikle elverişli olmak zorundadır.
kurbanları durumuna düşmelerine dek beklemeye zorlanmak,
Engels şöyle diyordu: "Siyasi iktidarın sosyalist parti bize hiçbir yarar sağlamaz. Bu amaçla köylülerin çıkarları
tarafından ele geçirilmesi, pek uzak olmayan bir geleceğin me- doğrultusunda kamusal kaynaklardan yapılacak maddi özveri-
ler, kapitalist ekonomi açısından sadece sokağa atılmış para
selesi haline gelmiştir. Ama siyasi iktidarı ele geçirmek için bu
olarak görülebilir, ama yine de bu paralar mükemmel bir
Parti'nin önce kentten kırlara geçmesi, kırda bir güç haline gel- yatırımdır, çünkü genel toplumsal yeniden örgütlenme

harcamalarında belki on kez daha büyük bir pay tasarruf eder- tarımın gelişmesinin yeni bir yoldan yürümek zorunda
ler. Dolayısıyla, bu anlamda köylülere karşı oldukça liberal olduğuna; köylülerin çoğunluğunun kooperatifler aracılığıyla
davranabiliriz." (Aynı yerde.)
sosyalist inşaya çekilmesi yolunu, ilkönce sürüm alanında ve
Engels, Batı'nın köylülüğünü kastederek bunları söylüyor- daha sonra tarımsal ürünlerin üretimi alanında da giderek kolek-
du. Ama Engels'in söylediklerinin, proletarya diktatörlüğü ül- tivizm ilkelerinin tarımın içine işlemesi yolunu izlemek zorunda
kesinde olduğu kadar hiçbir yerde bu kadar kolayca ve bu kadar olduğuna isabetle işaret etmiştir.
tam olarak gerçekleştirilemeyeceği açık değil midir? "Dolaylı Bu bakımdan tarım kooperatiflerinin faaliyetiyle bağlantı
olarak kendimizden saydığımız kendi başına çalışan küçük köy- içinde kırda gözlemlenen bazı yeni görünümler son derece il-
lülerin" bizim tarafımıza geçişini sağlamak, bunun için zorunlu ginçtir. Tüm-Rusya Tarım Kooperatifleri Birliği[17] içinde,
"maddi özverileri" yapmak ve bunun için gerekli "köylülere
tarımın tek tek dalları için, keten, patates, yağ vb. üretimi için
karşı oldukça liberal tavrı" pratiğe koymanın, ancak Sovyetler
büyük geleceği olan yeni büyük örgütler ortaya çıkmıştır. Bun-
Birliği'nde derhal ve tamamen mümkün olduğu, köylüler
lar arasında örneğin Keten Merkezi, köylü keten yetiştiricilerini
yararına bu ve benzeri önlemlerin Rusya'da daha bugünden
tüm bir ağla kucaklamaktadır. Keten Merkezi köylülere tohum
uygulandığı açık değil midir? Bu durumun da, Sovyet ülkesinde
ve üretim araçları sağlamakta, sonra bu köylülerden ürettikleri
iktisadi inşayı kolaylaştıracağı ve ilerleteceği nasıl yadsınabilir?
tüm keteni satın almakta ve bunu toptan pazara sürmektedir;
İkincisi. Rusya'daki tarım, Batı'nın tarımı ile köylülere kazançtan pay sağlamakta ve böylece köylü iktisadını
karıştırılmamalıdır. Orada tarımın gelişmesi, kapitalizmin her Tüm Rusya Tarım Kooperatifleri Birliği aracılığıyla devlet sa-
zamanki çizgisini izler, bir uçta büyük çiftlikler ve özel kapita- nayiine bağlamaktadır. Böyle bir üretim örgütü biçimini nasıl
list latifundiyalarla, öteki uçta yoksulluk, sefalet ve ücret adlandırmalı? Bence bu, tarım alanındaki büyük çaplı devlet
köleliği olmak üzere köylülüğün derin bir farklılaşması sosyalizmi üretiminin, evdeki çalışma sistemidir. Burada, devlet
koşullarında olur. Dolayısıyla orada çökme ve çürüme sosyalist üretimin evde çalışma sisteminden söz ederken kapita-
tamamıyla doğaldır. Rusya'da ise başkadır. Bizde tarımın list düzende, örneğin tekstil sanayiinde hammaddeleri ve aletleri
gelişmesi, bu yolu izleyemez; sadece Sovyetler iktidarının kapitalistten alan ve tüm ürünlerini kapitaliste teslim eden ev
varlığı ve en önemli üretim aletlerinin ve araçlarının işçilerinin, pratikte evde çalışan yarı-ücretli işçiler durumunda
millileştirilmiş olması bile böyle bir gelişmeye izin vermez. oldukları, evde çalıştırma sistemiyle analoji kurmaktayım. Bu,
Rusya'da tarımın gelişmesi başka bir yoldan yürümek tarımın gelişmesinin bizde izlemesi gereken yolu gösteren bir-
zorundadır; milyonlarca küçük ve orta köylünün kooperatiflerde çok belirtiden biridir. Tarımın diğer kollarında buna benzer be-
birleşmesi yolunu, kırda, devletin tanıdığı tercihli kredilerle des- lirtileri burada anmanın gereği yoktur.
teklenen kitlesel kooperatiflerin gelişmesi yolunu izlemek Kanıtlamaya gerek yoktur ki, köylülüğün muazzam
zorundadır. Lenin, kooperatifçilik üzerine yazılarında, bizde çoğunluğu, bu yeni gelişme yolunda istekle ilerleyecek ve özel

Köylü Sorunu 73
kapitalist latifundiyalar ve ücretli kölelik yolunu, sefalet ve Kuşkucuların yanıldıklarını.

yıkım yolunu reddedecektir.
Emekçi köylü kitlelerini proletaryanın yedek gücü olarak
Tarımımızın gelişme yolları hakkında Lenin şöyle diyor: görmekte Leninizmin haklı olduğunu.
"Tüm büyük çaplı üretim araçları üzerinde devletin tasarru- İktidardaki proletaryanın, sanayi ile tarımı birleştirmek,
fu yetkisi, devlet iktidarının proletaryanın ellerinde olması, bu sosyalist inşayı geliştirmek ve proletarya diktatörlüğüne, o
proletaryanın miyonlarca küçük ve küçücük köylülerle ittifakı,
olmaksızın sosyalist iktisada geçmenin mümkün olmadığı vaz-
bu proletaryanın köylülük karşısındaki yönetici konumunun gü-
venlik altına alınmış olması vs. — tüm bunlar, daha önce kü- geçilmez temeli yaratmak için bu yedek güçten
çümseyerek bezirgânlık olarak gördüğümüz ve şimdi, NEP dü- yararlanabilecğini ve yararlanmak zorunda olduğunu.
zeninde bazı bakımlardan öyle görmekte haklı olduğumuz koo-
peratiflerden, sadece kooperatiflerden hareket ederek, tam bir
sosyalist toplumu kurmak için gerekli olan herşey değil mi?
Bu, henüz sosyalist bir toplumun kuruluşu değildir, ama bu
kuruluş için gerekli ve yeterli olan herşeydir." (Bkz. Bütün
Eserler, 4. baskı, cilt 33, s. 428.)
Daha sonra Lenin, proletarya diktatörlüğü altında "nüfusu

örgütlemenin yeni ilkesi" olarak kooperatiflerin ve yeni "top-
lumsal düzenin" mali ve diğer bakımlardan desteklenmesi
zorunluluğundan şöyle söz eder:
"Her toplumsal düzen, ancak belirli sınıf tarafından mali
olarak desteklenirse ortaya çıkar. 'Özgür' kapitalizmin
doğuşunun malolduğu yüzlerce ve yüzlerce milyon rubleyi
anımsatmak gereksiz. fiimdi kavramak ve kavradığımızı eyle-
me dönüştürmek zorundayız ki, bugün olağanüstü ölçüde des-
teklemek zorunda olduğumuz toplumsal düzen, kooperatif dü-
zenidir. Ama onu kelimenin gerçek anlamında desteklemek
zorundayız, yani bu destekten herhangi bir kooperatifsel ticare-
ti anlamak yetersizdir, bu destekten, g er çek h alk kitleler in in
gerçekten katıldığı kooperatifsel ticaretin desteklenmesini an-
lamak zorundayız." (Aynı yerde, s. 429, Rusça.)
Bütün bu olgular neyi kanıtlamaktadır?

74 Leninizmin Temelleri Üzerine
VI
ULUSAL SORUN
Bu konudan iki ana soruyu ele alacağım:

a) sorunun konuluİu;
b) ezilen halkların kurtuluİ hareketi ve proleter devrim.
1 — S or un u n k o nu luİ u . Son yirmi yıl içinde ulusal sorun
çok önemli bir dizi değiİikliklerden geçti. İkinci Enternasyonal
dönemindeki ulusal sorun ile Leninizm dönemindeki ulusal so-
run bir ve aynı İey olmaktan çok uzaktır. Bunlar yalnızca
kapsamları bakımından değil, tam tersine iç karakterleri
bakımından da birbirinden temelden ayrılmaktadır.
Eskiden ulusal sorun genellikle, esas olarak "uygar" milli-
yetleri ilgilendiren dar bir sorunlar çemberi içinde kalırdı.
İrlandalılar, Macarlar, Polonyalılar, Finliler, Sırplar ve bazı
baİka Avrupa milliyetleri — iİte İkinci Enternasyonal önderleri-
nin yazgılarıyla ilgilendikleri, tam haklarına sahip olmayan
halklar bunlardı. Ulusal baskının en kaba ve en zalim biçimleri-
ne uğrayan Asya ve Afrika'nın on milyonlarca ve yüz milyon-
larca halkı, genelde onların görüİ alanı dıİında kalırdı. Beyazlar
ile siyahları, "uygarlar" ile "uygar olmayanlar"ı bir tutmaya bir
türlü karar verilemiyordu. Sömürgelerin kurtuluİu sorunundan
dikkatle kaçınan iki-üç anlamsız, sudan karar — İkinci Enter-
nasyonal önderlerinin övünebildikleri her İey bundan ibaretti.
Bugün, ulusal sorundaki bu ikiliğe ve yarım-gönüllülüğe artık
son verilmiİ gözüyle bakılmalıdır. Leninizm, bu açık
uygunsuzluğu, beyazlar ile siyahlar arasındaki, Avrupalılar ile

Ulusal Sorun 75 76 Leninizmin Temelleri Üzerine
Asyalılar arasındaki, emperyalizmin "uygar" ve "uygar olma- run olarak görülürdü. "Ulusal hak eİitliği" üzerine tumturaklı
yan" köleleri arasındaki bu ayrım duvarını yıktı ve böylece ulu- bildiriler, "ulusların eİitliği" üzerine sayısız açıklamalar — iİte,
sal sorunu sömürgeler sorunuyla bağladı. Böylece ulusal sorun bir grup ulusun (azınlığın) diğer bir grup ulusu sömürerek
özel bir sorun, bir devletin iç sorunu olmaktan çıkıp, genel ve yaİadığı emperyalizm koİullarında, "ulusların eİitliği"nin ezilen
uluslararası bir sorun haline, bağımlı ülkelerin ve sömürgelerin halklarla alay etmek olduğu olgusunu örtbas etmeye çalıİan II.
ezilen halklarının emperyalizmin boyunduruğundan kurtuluİu Enternasyonal partileri bunlarla yetindiler. fiimdi ulusal sorun-
dünya sorunu haline geldi. daki bu burjuva-hukuksal kavrayıİın maskesi düİürülmüİ olarak
görülmelidir. Leninizm, proletarya partilerince doğrudan des-
Eskiden, ulusların kendi kaderlerini tayin hakkı ilkesi ge-
teklenerek güçlendirilmeyen ezilen halkların kurtuluİ mücadele-
nellikle yanlıİ yorumlanırdı ve sık sık ulusların özerklik hakkı
sine iliİkin "ulusların eİitliği" açıklamalarının içi boİ ve
biçiminde daraltılırdı. Hatta II. Enternasyonal'in bazı önderleri,
sahtekârca olduğunu açıklayarak, ulusal sorunu tantanalı
kendi kaderini tayin hakkını kültürel özerklik hakkına; yani tüm
açıklamaların yüksekliklerinden yeryüzüne indirdi. Böylelikle
siyasi iktidar hakim ulusun elinde bırakılırken, ezilen ulusların
ezilen uluslar sorunu, ezilen ulusların emperyalizme karİı
kendi kültürel kuruluİlarına sahip olma hakkına indirgeyecek
mücadeleleri için, ulusların gerçek eİitliği için, onların bağımsız
kadar iİi ileri götürdüler. Bu durum, kendi kaderini tayin fikri-
devlet varlıkları için destek, yardım, gerçek ve sürekli yardım
nin, ilhaklara karİı bir mücadele aracı olmaktan çıkıp, ilhakların
sorunu haline geldi.
haklı gösterilmesi için bir araç olmaya dönüİme tehlikesiyle
karİı karİıya kalmasına yol açtı. fiimdi bu kafa karıİıklığına üs- Eskiden ulusal sorun, reformist bir bakıİ açısıyla, ayrı,
tesinden gelinmiİ gözüyle bakılmalıdır. Leninizm, kendi kaderi- bağımsız bir sorun olarak; sermayenin iktidarı, emperyalizmin
ni tayin kavramını, bağımlı ülkelerin ve sömürgelerin ezilen devrilmesi, proleter devrim genel sorunuyla bağlantısız bir so-
halklarının tamamen ayrılma hakkı, ulusların bağımsız devlet run olarak ele alınırdı. Sömürgelerdeki kurtuluİ hareketiyle
varlığı hakkı olarak yorumlayarak bu kavramı geniİletmiİtir. doğrudan ittifak olmaksızın Avrupa'da proletaryanın zaferinin
Böylelikle kendi kaderini tayin hakkı kavramını özerklik hakkı mümkün olduğu, ulusal sorunun ve sömürgeler sorununun ses-
olarak yorumlayarak ilhakları haklı gösterme olanağı sizce, "kendiliğinden", proleter devrimin anayolunun dıİında,
dıİtalanmıİtır. Kendi kaderini tayin ilkesi ise, emperyalist savaİ emperyalizme karİı devrimci mücadele olmaksızın
sırasında sosyal-İovenlerin elinde olduğu gibi, kitlelerin çözülebileceği sessizce varsayılırdı. fiimdi bu devrim karİıtı
aldatılmasının bir aracı olmaktan çıkarak, bütün emperyalist görüİün maskesi düİürülmüİ olarak görülmelidir. Leninizm
emellerin ve İovenist entrikaların maskesini düİürme aracı, kit- tanıtlamıİ ve emperyalist savaİ ile Rusya'daki devrim
leleri enternasyonalizm ruhuyla siyasi bakımdan aydınlatmanın doğrulamıİtır ki, ulusal sorun ancak proleter devrim ile bağlantı
bir aracı haline geldi. içinde ve proleter devrimin zemini üzerinde çözülebilir;
Batı'daki devrimin zafer yolu, sömürgelerin ve bağımlı ülkelerin
Eskiden, ezilen uluslar sorunu, genellikle salt hukuki bir so-

emperyalizme karİı kurtuluİ hareketiyle devrimci ittifaktan ge- içine kapalı bir sorun değil, tam tersine proleter devrimi genel
çer. Ulusal sorun, proleter devrimi genel sorunun bir parçası, sorununun bir parçası, bütüne tabi ve bütünün bakıİ açısından
proletarya diktatörlüğü sorunun bir parçasıdır. görülmek zorunda olan bir sorundur. Geçen yüzyılın kırklı
yıllarında Marx, Polonyalıların ve Macarların ulusal hareketin-
Sorun İudur: Ezilen ülkelerin devrimci kurtuluİ hareketleri-
den yana, Çeklerin ve Güney Slavların ulusal hareketine ise
nin bağrında var olan devrimci olanaklar artık tük enmiİ midir,
karİıydı. Neden? Çünkü Çekler ve Güney Slavları o sıralar "ge-
tükenmemiİ midir, ve eğer tükenmemiİse, bu olanaklardan pro-
rici halklar"dı, Avrupa'daki "Rus ön karakolları" idi, oysa
leter devrim için yararlanmak, bağımlı ve sömürge ülkeleri em-
Polonyalılar ve Macarlar mutlakiyete karİı mücadele eden "dev-
peryalist burjuvazinin bir yedek gücü olmaktan çıkarıp devrimci
rimci halklar" idi. Çünkü o sıralar Çeklerin ve Güney
proletaryanın bir yedek gücü, onun müttefiki yapabilmek için
Slavlarının ulusal hareketinin desteklenmesi, Çarlığın, Avru-
gerekçeli bir umut var mıdır?
pa'daki devrimci hareketin en tehlikeli düİmanının dolaylı des-
Leninizm bu soruya olumlu yanıt verir, yani ezilen ülkele- teklenmesi demekti.
rin ulusal kurtuluİ hareketlerinin bağrında devrimci potansiyelin
"Demokrasinin tek tek talepleri", diyor Lenin, "bunlardan
var olduğu görüİünü savunur ve bunlardan, ortak düİmanın dev-
biri olarak kendi kaderini tayin hakkı, mutlak birİey değildir,
rilmesi için, emperyalizmin devrilmesi için yararlanmanın tam tersine, genel-demokratik (İimdi: genel-sosyalist) dü ny a
mümkün olduğu görüİündedir. Emperyalizmin geliİme hareketinin kü çük b ir parças ıd ır. Tek tek somut durumlarda
mekaniği, emperyalist savaİ ve Rusya'daki devrim, Leninizmin parçanın bütünle çeliİmesi mümkündür, o zaman parça
bu konuda vardığı sonuçları tamamıyla doğrular. atılmalıdır." (Bkz. Lenin, Bütün Eserler, 4. baskı, c. 22, s. 326,
"Egemen" ulusların proletaryasının, ezilen ve bağımlı Rus
ça.)
halkların ulusal kurtuluİ hareketlerini destekleme, kararlılıkla ve
aktif bir İekilde destekleme zorunluluğu buradan çıkar. İİte tek tek ulusal hareketler sorununda, bu hareketlerin
mümkün olan gerici karakteri sorununda durum budur; elbette
Bu elbette ki, proletaryanın h er ulusal hareketi her zaman
ki yalnızca, biçimsel bakıİ açısından, soyut haklar bakıİ
ve her yerde, tek tek bütün somut durumlarda desteklemek zo-
açısından değil, somut olarak, devrimci hareketin çıkarları bakıİ
runda olduğu anlamına gelmez. Burada sözkonusu olan, emper-
açısından bakıldığında.
yalizmi sağlamlaİtırmaya ve sürdürmeye yönelik hareketler
değil, onu zayıflatmaya, devirmeye yönelik ulusal hareketlerin Aynı İeyi, genelde ulusal hareketlerin devrimci karakteri
desteklenmesidir. Tek tek ezilen ülkelerin ulusal hareketlerinin, için de söylemek gerekir. Ulusal hareketlerin muazzam
proletarya hareketinin geliİmesinin çıkarlarıyla çatıİtığı durum- çoğunluğunun kuİku götürmez devrimci karakteri, tıpkı tek tek
lar vardır. Kendiliğinden anlaİılır ki, böyle durumlarda bir des- bazı ulusal hareketlerin mümkün gerici karakterinin göreli ve
tek sözkonusu olamaz. Ulusların hakları sorunu, soyut, kendi kendine özgü olması gibi, göreli ve kendine özgüdür. Emperya-

list baskı koİulları altında ulusal hareketlerin devrimci karakteri, haklıydı (Bkz. Lenin, Bütün Eserler, 4. baskı, c. 22, s. 326, Rus-
harekette mutlaka proleter ögelerin yer alması gerektiğini; hare- ça).
ketin devrimci ya da cumhuriyetçi bir programa, demokratik bir
temele sahip olması gerektiğini önİart koİmaz. Afganistan Emi- 2 — Ezilen halkların kurtuluİ hareketi ve proleter dev-
ri'nin Afganistan'ın bağımsızlığı için mücadelesi, Emir'in ve rim. Ulusal sorunu çözerken Leninizm İu önermelerden yola
mücadele arkadaİlarının monarİist görüİlerine rağmen, nesnel çıkar:
olarak devrimci bir mücadeledir; çünkü bu mücadele emperya- a) Dünya iki kampa ayrılmıİtır: mali sermayeyi ellerinde tu-
lizmi zayıflatmakta, parçalamakta ve onun altını oymaktadır;
tan ve dünya nüfusunun muazzam çoğunluğunu sömüren bir
oysa örneğin Kerenski ve Tsereteli, Renaudel ve Scheidemann,
avuç uygar ulusların kampı; ve bu çoğunluğu oluİturan, sömür-
Çernov ve Dan, Henderson ve Clynes gibi "çaresiz"
demokratların ve "sosyalistlerin", "devrimcilerin" ve cumhuri- gelerin ve bağımlı ülkelerin ezilen ve sömürülen halklarının
yetçilerin emperyalist savaİ sırasındaki mücadelesi gerici bir kampı;
mücadele idi; çünkü emperyalizmi İirin gösteriyor, b) mali sermaye tarafından ezilen ve sömürülen sömürgeler
sağlamlaİtırıyor ve zafere götürmek istiyordu. Aynı nedenlerle ve bağımlı ülkeler, emperyalizmin çok büyük bir yedek gücünü
Mısırlı tüccarların ve burjuva aydınların Mısır'ın bağımsızlığı ve çok önemli bir güç kaynağını oluİturur;
için mücadelesi, Mısır ulusal hareketinin önderlerinin burjuva
kökenine ve burjuva toplumsal konumuna rağmen, nesnel ola- c) bağımlı ve sömürge ülkelerdeki ezilen halkların emper-
rak dev rimci bir mücadele iken; İngiliz "İİçi" hükümetinin yalizme karİı devrimci mücadelesi, onların baskıdan ve sömürü-
Mısır'ın bağımlı konumunu sürdürmek için mücadelesi, bu hü- den kurtulmalarının biricik yoludur;
kümetin üyelerinin proleter kökeni ve proleter toplumsal konu-
muna rağmen, bunların sosyalizmden "yana" olmalarına d) en önemli sömürge ve bağımlı ülkeler, İimdiden ulusal
rağmen, aynı nedenlerden ötürü g erici bir mücadeledir. Hindis- kurtuluİ yolunu tutmuİlardır; bu, kaçınılmaz olarak, dünya kapi-
tan ve Çin gibi, kurtuluİ yolunda her adımları biçimsel demok- talizminin bunalımına yol açacaktır;
rasinin taleplerine pek uymasa bile, emperyalizme indirilen güç- e) geliİmiİ ülkelerdeki proletarya hareketinin ve sömürge-
lü bir balyoz darbesi olan, yani hiç kuİkusuz devrimci bir adım lerdeki ulusal kurtuluİ hareketinin çıkarları, devrimci hareketin
olan daha baİka, daha büyük sömürge ve bağımlı ülkelerin ulu-
bu iki türünün ortak düİmana karİı, emperyalizme karİı bir or-
sal hareketinden söz bile etmiyorum.
tak cephede birleİmesini gerektirmektedir;
Lenin, ezilen ülkelerin ulusal hareketinin biçimsel demok-
f) ortak devrimci bir cephe oluİturulup sağlamlaİtırılmadan,
rasi bakımından değil, tam tersine emperyalizme karİı genel
geliİmiİ ülkelerde iİçi sınıfının zaferi ve ezilen halkların emper-
mücadele bilançosundaki gerçek sonuçları bakımından
yalizmin boyunduruğundan kurtuluİu olanaksızdır;
değerlendirilmesi gerektiğini, yani "soyutlanarak değil, tam ter-
sine dünya ölçüsünde" değerlendirilmesi gerektiğini söylerken g) ortak devrimci bir cephenin oluİturulması, ezilen

halkların "anavatan" emperyalizmine karİı kurtuluİ mücadelesi; çeliİkilerdir; çünkü emperyalizm, sömürgeleri sömürmeksizin
ezen ulusun proletaryası tarafından doğrudan ve kararlılıkla des- ve onları İiddet yoluyla "yekpare bütün"ün çerçevesi içinde
teklenmeksizin olanaksızdır, çünkü "baİka halkları ezen bir halk tutmaksızın yaİayamaz; çünkü emperyalizm yalnızca, onlar
özgür olamaz" (En gels ); olmaksızın genelde düİünülemeyecek olan ilhaklar ve sömürge
fetihleri yoluyla ulusları birbirine yaklaİtırabilir.
h) bu destek, ulusların ayrılma hakkı, bağımsız devlet ola-
rak var olma hakkı İiarının yüce tutulması, savunulması ve Buna karİılık komünizm için ise bu iki eğilim, bir ve aynı
gerçekleİtirilmesi demektir; İeyin, ezilen halkların emperyalizmin boyunduruğundan
kurtuluİu davasının iki yönüdür; çünkü komünizm, halkların
i) bu İiar gerçekleİtirilmeksizin, ulusların, tüm dünyada sos-
yekpare dünya iktisadında birleİtirilmelerinin ancak karİılıklı
yalizmin zaferinin maddi temelini oluİturan yekpare dünya
güven ve özgür anlaİma temelinde mümkün olduğunu bilir,
pazarı içinde birleİmelerini ve iİbirliğini sağlamak olanaksızdır;
halkların özgür bir birliğinin yaratılması yolunun, sömürgeleri
j) bu birlik, halkların karİılıklı güveni ve kardeİçe iliİkileri "yekpare" emperyalist "bütün"den ayrılmasından, onların
temelinde oluİan yalnızca özgür bir birlik olabilir. bağımsız devletlere dönüİmesinden geçtiğini bilir.
Buradan, ulusal sorunda iki yan, iki eğilim ortaya çıkar: Egemen ulusların (İngiltere, Fransa, Amerika, İtalya, Ja-
emperyalist zincirlerden siyasi kurtuluİ ve bağımsız ulusal dev- ponya vb.) kendi emperyalist hükümetlerine karİı mücadele et-
let kurma eğilimi —bu, emperyalist baskı ve sömürge sömürüsü mek istemeyen; "kendi" sömürgelerinin ezilen halklarının
temelinde ortaya çıkan bir eğilimdir; ve ulusların iktisaden bir- baskıdan kurtulma, devlet olarak ayrılma mücadelesini destekle-
birlerine yaklaİmaları eğilimi— bu, dünya pazarının ve dünya mek istemeyen "sosyalistlerinin" büyük güç İovenizmine karİı
iktisadının oluİmasından ortaya çıkan bir eğilimdir. inatçı, sürekli ve kararlı mücadele zorunluluğu bundan ötürüdür.
"Geliİmekte olan kapitalizm", der Lenin, "ulusal sorunda Bu mücadele olmaksızın, egemen ulusların iİçi sınıfını ha-
iki tarihi eğilim tanır. Birinci eğilim: Ulusal yaİantının ve ulu-
kiki enternasyonalizm ruhuyla, bağımlı ülkelerin ve sömürgele-
sal hareketlerin uyanıİı, her türlü ulusal baskıya karİı mücadele,
ulusal devletlerin yaratılması. İkinci eğilim: Uluslararasındaki rin emekçi kitlelerine yakınlaİma ruhuyla, proletarya devrimine
çok çeİitli bağların geliİmesi ve çoğalması, ulusal çitlerin gerçekten hazırlanma ruhuyla eğitmek düİünülemez. Eğer Rus
yıkılması, sermayenin, genelde iktisadi yaİamın, siyasetin, bili- proletaryası, eski Rus imparatorluğunun ezilen halklarının sem-
min vs. uluslararası birliğin yaratılması. Her iki eğilim de kapi- patisine ve desteğine sahip olmasaydı, Rusya'da devrim zafere
talizmin evrensel yasasıdır. Birincisi kapitalist geliİmenin ulaİmazdı ve Kolçak ve Denikin yenilmezdi. Ama bu halkların
baİlangıç aİamasında ağır basar; ikincisi olgunlaİmıİ, sosyalist
sempati ve desteğini kazanmak için o, herİeyden önce, Rus em-
topluma dönüİmeye doğru yol alan kapitalizmi belirler." (Bkz.
Lenin, Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 20, s. 11, Rusça.) peryalizminin zincirlerini parçalamak ve bu halkları ulusal
baskıdan kurtarmak zorundaydı.
Emperyalizm açısından bu iki eğilim, uzlaİmaz

Aksi takdirde, Sovyet iktidarını sağlamlaİtırmak, hakiki en- sosyal-demokratı, bir yandan genelde ulusların kaynaİmasını
ternasyonalizmi sağlamak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler savunurken, 'kendi' Nikolaus II'sinin, 'kendi' Wilhelm, George,
Poincaré vs.sinin de küçük uluslarla (ilhaklar yoluyla)
Birliği adını taİıyan ve halkların yekpare bir dünya iktisadındaki
kaynaİmasından yana olduğunu bir an bile unutursa, —Niko-
gelecekteki birliğinin yaİayan örneği olan, halkların iİbirliğinin laus II Galiçya ile 'kaynaİmaktan' yanadır, Wilhelm II Belçika
büyük örgütünü yaratmak olaanaksız olurdu. ile 'kaynaİmaktan' yanadır vs.—, böylesi bir sosyal-demokrat
teoride gülünç bir doktriner, pratikte ise emperyalizmin bir suç
Kendi ulusal dargörüİlülüklerini aİmak istemeyen ve kendi
ortağı olur.
ülkesinin kurtuluİ hareketi ile egemen ülkelerin proletarya hare-
keti arasındaki bağıntıyı kavramayan ezilen ülkelerin sosyalist- Ezen ülkelerdeki iİçilerin enternasyonalist eğitiminin
ağırlık noktasında, kayıtsız koİulsuz, ezilen ülkelerin ayrılma
lerinin ulusal içe kapanıklığına, dargörüİlülüğüne ve
özgürlüğünü propaganda etmek ve savunmak zorundadır. Bu
yalıtıklığına karİı mücadele zorunluluğu bundan ötürüdür. olmaksızın enternasyonalizm olmaz. Bu propagandayı yapma-
Bu mücadele olmaksızın, ezilen ulusların proletaryasının yan bir ezen ulusun her sosyal-demokratını, emperyalist ve al-
bağımsız bir siyaset izleyebilmesi ve ortak düİmanın devrilmesi çak saymak hakkımız ve görevimizdir. Sosyalizmin
için mücadelede, emperyalizmin devrilmesi için mücadelede gerçekleİmesinden önce ayrılma olay ı binde bir olayda bile
mümkün ve 'gerçekleİtirilebilir' olsa da, bu mutlak bir talep-
egemen ülkelerin proletaryasıyla sınıf dayanıİmasını
tir…
gerçekleİtirebilmesi düİünülmezdi.
Öte yandan, küçük bir ulusun sosyal-demokratı, ajitasyo-
Bu mücadele olmaksızın, enternasyonalizm olanaksız olur-
nunda ağırlık noktasını genel formülümüzün ik inci kelimesine
du.
vermelidir: ulusların 'özgür birliğ i' . O, bir enternasyonalist ola-
Egemen ulusların ve ezilen ulusların emekçi kitlelerini dev- rak yükümlülüklerini zedelemeksizin, hem kendi ulusunun si-
rimci enternasyonalizm ruhunda eğitmenin yolu budur. yasi bağımsızlığından, hem de komİu devlet X, Y, Z, vs.ye
İİçilerin enternasyonalizm ruhunda eğitilmesine iliİkin ko- katılmasından yana olabilir. Ama o, her durumda, ulusal
münizmin ikili görevi hakkında Lenin İunları söylüyor: dargörüİlülüğe içe kapanıklığa ve yalıtıklığa karİı, ve bütünün
"Bu eğitim… büyük, ezen uluslar ve küçük, ezilen uluslar, ve genelin hesaba katılması, parçanın çıkarlarının, bütünün
ilhak eden ve ilhak edilen uluslar için s o mu t o lar ak bir b ir in in çıkarlarına tabi kılınması için mücadele etmelidir.
aynı olabilir mi? Sorunu derinlemesine incelememiİ kiİiler, ezen ulusların
Elbette ki olamaz. Ortak hedefe; tam hak eİitliğine, b ü tü n sosyal-demokratları 'ayrılma özgürlüğü' üzerinde ısrar eder-
ulusların en sıkı yakınlaİmasına ve sonra da k ay n aİ mas ın a gi- ken, ezilen ulusların sosyal-demokratların ' b irleİme özgürlüğü'
den yol; örneğin tıpkı bir kitap sayfasının ortasında bulunan bir üzerinde direnmelerinin 'çeliİkili' olduğunu düİünüyorlar. Ama
noktaya giden yolun, sayfanın bir kenarından sola doğru, karİı üzerinde biraz düİününce, enternasyonalizme ve ulusların
kenarından ise sağa doğru gitmesi gibi, burada da elbette çeİitli kaynaİmasına giden bir baİka yol, verili d uru mdan bu hedefe
somut yollardan geçecektir. Büyük, ezen, ilhakçı bir ulusun bir giden bir baİka yol olmadığı ve olamayacağı görülecektir."
(Bkz. Lenin, Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 22, s, 330-332, Rus-
ça.)

Strateji ve Taktik 85 86 Leninizmin Temelleri Üzerine
VII ter mücadele biçimlerinden yararlanma taktiğini uygulamasında

değil, bu biçimlerin önemini abartmasında, onları neredeyse bi-
STRATEJİ VE TAKTİK ricik mücadele biçimleri olarak görmesinde ve II. Enternasyonal
partilerinin, açık devrimci muharebeler dönemi başlayıp, parla-
Bu konudan altı soruyu ele alacağım: mento dışı mücadele biçimleri sorunu ön plana çıktığında, yeni
a) proletaryanın sınıf mücadelesinde önderlik bilimi olarak görevlere sırt çevirmesi, onları reddetmesinde yatar.
strateji ve taktik;
b) devrim aşamaları ve strateji; Ancak bunu izleyen dönemde, proletaryanın açık eylemleri
c) hareketin kabarma ve alçalmaları ve taktik; döneminde, proleter devrimi döneminde, burjuvazinin devrilme-
d) stratejik önderlik; si sorunu ivedi bir sorun haline, proletaryanın yedek güçleri so-
e) taktik önderlik; runu (strateji) en yakıcı sorunlardan biri haline geldiğinde, tüm
f) reformculuk ve devrimcilik. mücadele ve örgüt biçimleri —parlamenter ve parlamento dışı
1 — Proletaryanın sınıf mücadelesinde önderlik bilimi (taktik)— tüm belirginlikleriyle öne çıktığındadır ki, ancak bu
olarak strateji ve taktik. İkinci Enternasyonal'in egemenlik dö- dönemdedir ki, proletaryanın mücadelesinin sınırları sağlam
nemi, proletaryanın siyasi ordularının az çok barışçıl gelişme çizilmiş bir stratejisi ve işlenmiş bir taktiği yaratıldı. İkinci En-
koşulları altında oluşturulması ve eğitimi dönemiydi. Parlamen- ternasyonal oportünistlerinin unutturduğu, Marx ve Engels'in
tarizmin, sınıf mücadelesinin ağırlıklı biçimi olduğu dönemdi. taktik ve strateji üzerine dahiyane düşünceleri Lenin tarafından
Büyük sınıf çatışmaları, proletaryanın devrimci muharebelere tam da bu dönemde günışığına çıkarıldı. Ama Lenin, kendisini
hazırlanması, proletarya diktatörlüğünü elde etmenin yolları Marx ve Engels'in tek tek taktik önermelerini yeniden tesis et-
sorunları, o zamanlar gündemde durmuyor gibi görünüyordu. mekle sınırlamadı. Onları daha da geliştirip, yeni düşüncelerle
Görev, proletarya ordularının oluşturulması ve eğitimi için bü- ve önermelerle tamamladı; tüm bunları, proletaryanın sınıf mü-
tün legal gelişme yollarından yararlanmak, proletaryanın muha- cadelesine önderlik için bir kurallar ve yolgösterici ilkeler siste-
lefet durumunda kaldığı ve muhalefet durumunda kalmak zo- mi halinde birleştirdi. Lenin'in "Ne Yapmalı", "İki Taktik",
runda gibi görüldüğü parlamentarizmden koşullara uygun bi- "Emperyalizm", "Devlet ve Devrim", "Proletarya Devrimi ve
çimde yararlanmakla sınırlanıyordu. Kanıtlamaya gerek yok ki, Dönek Kautsky", "Çocukluk Hastalığı" gibi yazıları hiç
böyle bir dönemde ve proletaryanın görevlerinin böyle bir kuşkusuz marksizmin genel hazinesine, onun devrimci
kavranışıyla, ne çerçevesi sağlam bir strateji, ne de işlenmiş bir cephaneliğine son derece değerli katkılar olarak girecektir. Le-
taktik olamazdı. Elbette, taktik ve strateji üzerine parça parça, ninizmin stratejisi ve taktiği, proletaryanın devrimci mücadele-
birbirinden kopuk düşünceler vardı ama taktik ve strateji yoktu. sine önderlik bilimidir.
İkinci Enternasyonal'in ölümcül günahı, o sıralar parlamen- 2— Devrim aşamaları ve strateji. Strateji, devrimin verili
aşaması temelinde, proletaryanın ana darbesinin doğrultusunu

saptamak, devrimci güçlerin mevzilenişi (ana ve ikincil yedek burjuvazinin yalpalayan tavrını etkisiz hale getirmek için nüfu-
güçler) için uygun plan hazırlamak, devrimin verili aşamasının sun yarı-proleter unsurları kütlesini kendi etrafında toplayarak
tüm süreci boyunca bu planın gerçekleştirilmesi için sosyalist devrimi yapmalıdır." (Aynı yerde.)
çalışmaktır.
Üçüncü aşama. Ekim Devrimi'nden sonra başlamıştır. He-
Bizim devrimimiz bugüne değin iki aşamadan geçmiş ve def: bir ülkede proletarya diktatörlüğünü sağlamlaştırmak, aynı
Ekim Devrimi'nden sonra üçüncü aşamaya girmiştir. Buna uy- zamanda onu tüm ülkelerde emperyalizmi yenmek için kullan-
gun olarak strateji de değişmiştir. mak. Devrim, bir tek ülkenin çerçevesi dışına taşar; dünya dev-
Birinci aşama. 1903'ten 1917 fiubatı'na kadar. Hedef: rimi dönemi başlamıştır. Devrimin ana güçleri: bir ülkede pro-
Çarlığı yıkmak, ortaçağ kalıntılarını tamamıyla tasfiye etmek. letarya diktatörlüğü, tüm ülkelerdeki proletaryanın devrimci ha-
Devrimin ana gücü: proletarya. En yakın yedek gücü: köylülük. reketi. Ana yedek güçler: gelişmiş ülkelerdeki yarı-proleter ve
Ana darbenin doğrultusu: köylülüğü kendi etkisi altına çekmeye küçük-köylü kitleler, sömürgelerdeki ve bağımlı ülkelerdeki
ve Çarlıkla anlaş arak devrimi tasfiye etmeye çabalayan liberal- kurtuluş hareketi. Ana darbenin doğrultusu: küçük-burjuva
monarşist burjuvaziyi tecrit etmek. Güçlerin mevzilenme planı: demokratları tecrit etmek; emperyalizmle anlaş ma politikasının
işçi sınıfının köylülükle ittifakı. "Proletarya, şiddet yoluyla mut-
ana dayanağını oluşturan II. Enternasyonal partilerini tecrit et-
lakiyetin direnişini ezmek ve burjuvazinin yalpalayan tavrını et-
mek. Güçlerin mevzilenme planı: proleter devrimin, sömürge-
kisiz hale getirmek için köylülük kütlesini kendi etrafında topla-
lerdeki ve bağımlı ülkelerdeki kurtuluş hareketiyle ittifakı.
yarak demokratik devrimi sonuna kadar götürmelidir." (Bkz.
Lenin, Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 9, s. 81) Strateji, devrimin ana güçleri ve onların yedekleriyle
İkinci aşama. Mart 1917'den Ekim 1917'ye. Hedef: Rus- uğraşır. Devrimin bir aşamadan diğerine geçmesiyle değişir, fa-
ya'da emperyalizmi devirmek ve emperyalist savaştan çıkmak. kat verili aşamanın tüm dönemi boyunca esas olarak değişmez.
Devrimin ana gücü: proletarya. En yakın yedek gücü: yoksul 3— Hareketin kabarma ve alçalmaları ve taktik. Taktik,
köylülük. Komşu ülkelerin proletaryası, muhtemel yedek güç. hareketin kabarma ve alçalma, devrimin yükselme ve
Uzayan savaş ve emperyalizmin krizi, elverişli faktörler. Ana alçalmasının nispeten kısa dönemi için proletaryanın davranış
darbenin doğrultusu: emekçi köylü kitlelerini kendi etkisi altına çizgisini saptamak, eski mücadele ve örgütlenme biçimlerinin
çekmeye ve devrimi emperyalizmle anlaş arak sona erdirmeye ve eski şiarların yerine yenilerini geçirerek, bu biçimleri birbi-
çabalayan küçük-burjuva demokrasisini (Menşevikler, Sosyal- riyle birleştirerek vb. bu çizginin uygulanması için mücadele et-
Devrimciler) tecrit etmek. Güçlerin mevzilenme planı: mektir. Strateji, diyelim ki, Çarlığa ya da burjuvaziye karşı
proletaryanın yoksul köylülükle ittifakı. "Proletarya, şiddet yo- savaşı kazanma, Çarlığa ya da burjuvaziye karşı mücadeleyi so-
luyla burjuvazinin direnişini ezmek ve köylülüğün ve küçük- nuna kadar götürmeyi hedef edinmişse, taktik daha az önemli

hedefleri önüne koyar; çünkü onun hedefi, bir bütün olarak örgütleri, kooperatifler, sigorta kasaları ve diğer legal örgütler
savaşı kazanmak değil, devrimin verili yükselme ya da alçalma geçti.
dönemindeki somut duruma uygun şu ya da bu muharebeyi, şu Devrimin ikinci ve üçüncü aşamaları için de aynı şey
ya da bu çarpışmayı, şu ya da bu kampanyayı, şu ya da bu eyle- söylenmelidir; bu aşamalar boyunca stratejik planlar
mi başarıyla gerçekleştirmektir. Taktik, stratejinin bir değişmeden kaldığı halde, taktik düzinelerce kez değişti.
parçasıdır, ona bağlıdır ve ona hizmet eder.
Taktik proletaryanın mücadele ve örgüt biçimleriyle, bu bi-
Taktik, kabarma mı, yoksa alçalma mı olduğuna göre
çimlerin değişmesiyle, birleşmesiyle uğraşır. Devrimin verili bir
değişir. Devrimin birinci aşaması boyunca (1903 — fiubat
aşaması temelinde taktik, devrimin kabarma ve alçalmasına,
1917) stratejik plan herhangi bir değişikliğe uğramadığı halde,
taktik bu süre içinde birçok kez değişti. 1903-1905 döneminde yükselme ve geri çekilmesine göre birçok kez değişebilir.
partinin taktiği saldırı taktiği idi, çünkü devrim kabarıyor, hare- 4— Stratejik önderlik. Devrimin yedek güçleri şunlardır:
ket yükseliyordu ve taktik bu olgudan yola çıkmak zorundaydı.
Buna uygun olarak, mücadele biçimleri de devrimciydi ve dev- dolaysız: a) köylülük ve genelde ülke içindeki nüfusun ara
rimin kabarmasının gereklerine uygundu. Yerel siyasi grevler, tabakaları; b) komşu ülkelerin proletaryası; c) sömürgelerdeki
siyasi gösteriler, siyasi genel grev, Duma boykotu, ayaklanma, ve bağımlı ülkelerdeki devrimci hareket; d) proletarya
devrimci mücadele şiarları — bu dönemde birbirini izleyen mü- diktatörlüğünün fetihleri ve kazanımları; proletarya, güçler den-
cadele biçimleri işte bunlardı. Mücadele biçimleriyle birlikte ör- gesinde üstünlüğü sağlama aldıktan sonra, ödünler yoluyla güç-
güt biçimleri de değişmekteydi. Fabrika komiteleri, devrimci lü düşmandan bir dinlenme molası elde etmek için, bu yedekle-
köylü komiteleri, grev komiteleri, işçi temsilcileri sovyetleri, az rin bir kısmından geçici bir süre vazgeçebilir; ve
çok açık bir şekilde faaliyet yürüten bir işçi partisi — bu dö-
nemdeki örgüt biçimleri bunlardı. dolaylı: a) proletaryanın, düşmanı zayıflatmak ve kendi ye-
1907-1912 döneminde Parti, geri çekilme taktiğine geçmek dek güçlerini kuvvetlendirmek için yararlanabileceği, ülkenin
zorunda kaldı, çünkü o sıralar devrimci hareket geri çekiliyordu, proleter olmayan sınıfları arasındaki çelikiler ve çatışmalar; b)
devrim alçalıyordu, ve taktik bu olguyu hesaba katmak proleter devlete düşman olan burjuva devletler arasındaki,
zorundaydı. Buna uygun olarak hem mücadele biçimleri hem de proletaryanın, saldırısı ya da zorunlu bir geri çekilme durumun-
örgütlenme biçimleri değişti. Duma'yı boykot yerine — Du- daki manevralarında yararlanabileceği çelişkiler, çatışmalar ve
ma'ya katılma; Duma dışında açık devrimci eylemler yerine — savaşlar (örneğin emperyalist savaş).
Duma içinde eylemler ve çalışma; siyasi genel grevler yerine — Birinci kategorideki yedek güçler üzerinde uzun boylu
kısmi iktisadi grevler, ya da basbayağı durgunluk. Parti'nin bu durmanın gereği yok, çünkü bunların önemi herkesçe açıktır.
dönemde illegaliteye geçmek zorunda olduğu kendiliğinden Önemleri her zaman açık olmayan ikinci kategorideki yedek
anlaşılır; devrimci kitle örgütlerinin yerine ise kültür ve eğitim
güçlere gelince, bunların bazen devrimin akışı için birinci dere-

cede öneme sahip oldukları söylenmelidir. Örneğin, birinci dev- canalıcı noktasında yoğunlaştırmak. Parti'nin Nisan-Ekim 1917
rim sırasında ve sonrasında küçük-burjuva demokrasisi (Sosyal- dönemindeki stratejisi, yedek güçlerden bu şekilde bir
Devrimciler) ile liberal-monarşist burjuvazi (Kadetler) yararlanmanın örneği olarak alınabilir. Hiç kuşkusuz, bu dö-
arasındaki, hiç şüphesiz köylülüğün burjuvazinin etkisinden nemde düşmanın canalıcı noktası savaştı. Hiç kuşku yok ki, Par-
çıkartılmasına yardım eden çatışmanın muazzam önemi asla ti, temel sorun olarak tam da bu sorunu ortaya atarak, nüfusun
en geniş kitlelerini proleter öncünün çevresinde topladı. Bu dö-
yadsınamaz. Emperyalistlerin, birbirleriyle savaş içinde
nemde Parti'nin stratejisi, öncüyü mitingler ve gösteriler yoluyla
olduklarından dolayı, güçlerini genç Sovyet iktidarına karşı
sokak eylemlerinde eğitmek ve aynı zamanda cephe gerisinde
yoğunlaştırma olanaklarının olmadığı, ve proletaryanın tam da
sovyetler yoluyla ve cephede asker komiteleri yoluyla yedek
bu yüzden kendi güçlerini örgütlemeyi doğrudan ele alma, ken- güçleri öncüye yaklaştırmaktı. Devrimin sonucu, yedeklerden
di iktidarını sağlamlaştırma ve Kolçak ve Denikin'in yenilgileri- doğru bir şekilde yararlanıldığı gösterdi.
ni hazırlama olanağını elde ettiği, Ekim Devrimi sırasında
Marx ve Engels'in ayaklanma konusundaki tanınmış öner-
başlıca emperyalist grupların birbirlerine karşı bir ölüm-kalım
melerini açıklarken Lenin, devrimin güçlerinden stratejik olarak
savaşı vermeleri olgusunun muazzam önemini yadsımak için
yararlanmanın bu koşulları hakkında şunları söylüyor:
daha da az neden vardır. Emperyalist gruplar arasındaki
çelişkilerin gittikçe derinleştiği ve aralarında yeni bir savaşın "1— Ayaklanmayla as la o yu n o yn ama, ama bir kez onu
başlatınca, s on un a kad ar gitmek zorunda olduğunu tam olarak
kaçınılmaz hale geldiği şu sırada, bu türden yedek güçlerin pro- bilmek zorundasın.
letarya için gittikçe daha büyük önem kazanacağı
2— Tayin edici yerde ve tayin edici anda bü yü k bir g üç
varsayılmalıdır. üstünlüğü yoğunlaştırılmak zorundadır, çünkü aksi takdirde
Stratejik önderliğin görevi, gelişmesinin verili aşamasında daha iyi eğitilmiş ve örgütlenmiş olan düşman, ayaklanmacıları
yok edecektir.
devrimin ana hedefine ulaşmak için tüm bu yedek güçlerden
doğru bir şekilde yararlanmaktır. 3— Ayaklanma başlar başlamaz, en büyük k ararlılıkla
davranmak ve her halükârda ve mutlaka s aldırıy a geçmek ge-
Yedek güçlerden doğru bir biçimde yararlanmak nasıl olur? rekir. 'Savunma, silahlı ayaklanmanın ölümüdür.'
Ana koşulları olarak aşağıdakilerin görüldüğü bazı zorunlu 4— Düşmanı gafil avlamaya ve birliklerinin dağınık
koşulları yerine getirmekle olur. olduğu anı yakalamaya çalışmak gerekir.
Birincisi: Devrimin halihazırda olgunlaştığı, saldırının tam 5— Küçük de olsa g ünb eg ün (eğer bir şehir sözkonusuysa,
her saat de denebilir) başarı kazanmak ve bu sayede ne
islim ilerlediği, ayaklanmanın kapıyı çaldığı ve yedeklerin ön- pahasına olursa olsun 'moral üstünlüğü' korumak gerekir."
cüye yaklaştırılmasının başarının tayin edici koşulu olduğu (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 26, s. 152.)
sırada, devrimin ana güçlerini tayin edici anda düşmanın en

İkincisi: Tayin edici darbe anının, ayaklanmanın başlama ayaklanmayı başlatma girişimi görülmelidir.
anının seçimi öyle hesaplanmalıdır ki, bunalım doruk noktasına
Üçüncüsü: Bir kez tutulan rota, hedefe giden yol üzerinde-
varmış olsun, öncünün sonuna kadar savaşmaya hazır olması,
ki tüm ve her türden zorluklar ve karışıklıklara rağmen
yedek güçlerin öncüyü desteklemeye hazır olması ve düşman
şaşmadan izlenmelidir; bu, öncünün, mücadelenin ana hedefini
saflarında kargaşalığın son hadddine varması verilmiş olsun.
gözden kaybetmemesi ve bu hedefe yönelen ve öncünün çevre-
Tayin edici muharebe, diyor Lenin, [şu koşullar yerine sinde toplanmaya çalışan kitlelerin yoldan sapmaması için zo-
gelmişse —ÇN] tamamen olgunlaşmış olarak görülebilir: Eğ er runludur. Bu koşulu ihlâl etmek, denizciler arasında "rotayı
"1— bize düşman tüm sınıf güçleri yeterince kargaşa içindeyse,
şaşırmak" tanımıyla bilinen muzazam bir hataya götürür. Böyle
yeterince birbirine düşmüşse, güçlerini aşan mücadele ile yete-
rince güçten düşmüşlerse"; eğer "2— tüm yalpalayan, bir "rotayı şaşırma" örneği olarak, Partimizin Demokratik
istikrarsız, kararsız ara unsurlar, yani küçük-burjuvazi —burju- Konferansı'nın hemen ertesinde, Ön Parlamento'ya katılma
vaziden farklı olarak küçük-burjuva demokrasisi—, halkın gö- kararı aldığı sıradaki yanlış tavrı görülmelidir. Parti bu anda
zünde yeterince teşhir olmuşsa, iflaslarıyla pratikte yeterince sanki, Ön Plarlamento'nun ülkeyi Sovyetler yolundan burjuva
gözden düşmüşse"; eğer "3— proletarya içinde, burjuvaziye parlamentarizmi yoluna geçirmek için burjuvazinin bir girişimi
karşı en kararlı, en yürekli, devrimci eylemleri desteklemekten
olduğunu; Parti'nin böyle bir kuruma katılmasının bütün kartları
yana bir kitle ruh hali başlamışsa ve güçlü bir şekilde yükseli-
yorsa. Eğer durum buysa, o zaman devrim gerçekten karmakarışık etmek ve "Tüm İktidar Sovyetlere" şiarı altında
olgunlaşmıştır, o zaman zaferimiz, eğer yukarıda sayılan… devrimci bir mücadele veren işçileri ve köylüleri yolundan
koşulları doğru bir şekilde değerlendirmiş ve anı doğru bir saptırmak olduğunu unutmuştu. Bu hata, Bolşeviklerin Ön Par-
şekilde seçmişsek, o zaman zaferimiz kesindir." (Bkz. Bütün lamento'dan çıkmalarıyla düzeltildi.
Dördüncüsü: Yedeklerle öyle manevra yapılmalıdır ki,
Böyle bir stratejinin örneği olarak Ekim ayaklanmasının düşmanın güçlü olduğu, geri çekilmenin kaçınılmaz olduğu,
uygulanması gösterilebilir. düşmanın kabul ettirmek istediği savaşı kabul etmenin apaçık
Bu koşulu ihlâl etmek, "tempoyu yitirme" denilen, Parti'nin dezavantajlı olduğu, verili güçler ilişkisinde geri çekilmenin,
hareketin akışının gerisinde kaldığı ya da çok ilerisinde öncüyü düşmanın darbelerinden sakınmak ve yedekleri koru-
yürüdüğü ve böylelikle yenilgi tehlikesinin ortaya çıktığı mak için tek araç olduğu zaman, düzenli bir geri çekilmeye
tehlikeli bir hataya götürür. Böyle bir "tempo yitirme"nin girişilebilsin.
örneği olarak, ayaklanma anının nasıl seçilmemesi gerektiğine "Devrimci partiler", diyor Lenin, "eğitimlerini
örnek olarak, Sovyetler'de hâlâ bir yalpalamanın hissedildiği, tamamlamalıdırlar. Onlar saldırmayı öğrenmişlerdir. fiimdi
artık bu bilimin, daha doğru bir şekilde nasıl geri çekilineceği
cephedeki askerlerin hâlâ yol ayrımında olduğu ve yedek güçle-
bilimiyle tamamlanması gerektiğini kavramalıdırlar. Kavramak
rin henüz öncüye yaklaştırılmamış olduğu Eylül 1917'de, bir gerekir ki —ve devrimci sınıf, kendi acı deneyimleriyle
bölüm yoldaşın Demokratik Konferans'ı tutuklayarak

kavramayı öğrenir—, doğru bir şekilde saldırmayı ve doğru bir rinde ustalaşmak; ve verili güçler ilişkisinde, stratejik başarının
şekilde geri çekilmeyi öğrenmiş olmaksızın zafer hazırlanması için gerekli olan azami sonuçları elde etmek için
kazanılamaz." (Bkz. Bütün Eserler, 4 baskı, cilt 31, s. 11-12,
bunlardan doğru bir şekilde yararlanılmasını sağlamaktır.
Rusça.)
Böyle bir stratejinin hedefi zaman kazanmak, düşmanı ha- Proletaryanın mücadele ve örgüt biçimlerinden doğru bir
rap etmek ve daha sonra saldırıya geçmek üzere güç şekilde yararlanmak nasıl olur?
toplamaktır. Ana koşulları olarak aşağıdakilerin görüldüğü bazı zorunlu
Brest barışının imzalanması böyle bir stratejinin örneği ola- koşulları yerine getirmekle olur:
rak görülebilir; [Brest barışı, —ÇN] Parti'ye, zaman kazanma, Birincisi: Öne çıkarılacak mücadele ve örgüt biçimleri,
emperyalizmin kampındaki çatışmalardan yararlanma, tam da, hareketin verili anındaki kabarma ya da alçalma
düşmanın güçlerini parçalama, köylülüğü kendi yanında tutma koşullarına en uygun olan ve kitleleri devrimci mevzilere çek-
ve Kolçak ve Denikin'e karşı saldırıyı hazırlamak için güç top- meyi, milyonlarca kitleyi devrim cephesine çekmeyi ve onların
lama olanağını verdi. devrim cephesinde mevzilenmesini kolaylaştırmak ve sağlama
"Ayrı bir barış anlaşması yapmakla", diyordu Lenin o almak için elverişli mücadele ve örgüt biçimleridir.
sıralar, "kendimizi v erili and a mü mkü n olan en yüksek dere-
Burada önemli olan, öncünün, eski düzenin ayakta
cede, birbirleriyle savaşan her iki emperyalist gruptan
kurtarıyoruz, onların düşmanlıklarından ve —bize karşı bir tutulmasının olanaksızlığını ve onun devrilmesinin
anlaşma yapmalarını zorlaştıran— savaşlarından kaçınılmazlığını görmesi değildir. Önemli olan, kitlelerin, mil-
yararlanıyoruz, belirli bir dönem, sosyalist devrimi sürdürmek yonlarca kitlenin bu kaçınılmazlığı kavraması ve öncüyü des-
ve pekiştirmek için hareket serbestliği elde ediyoruz." (Bkz. teklemeye hazır olduğunu göstermesidir. Ama kitleler bunu an-
Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 26, s. 407, Rusça.) cak kendi deneyimleri temelinde kavrayabilir. Milyonlarca kit-
"fiimdi en budalalar bile", diyordu Lenin Brest barışından leye, eski iktidarın devrilmesinin kaçınılmazlığını kendi dene-
üç yıl sonra, "'Brest Barışı'nın bizi güçlendiren ve uluslararası yimleri vasıtasıyla anlama olanağını vermek ve kitlelerin,
emperyalizmin güçlerini parçalayan bir taviz olduğunu görü- devrimci şiarların doğruluğuna deneyimleri temelinde kanaat
yor" (bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 33, s. 4, Rusça.)
getirmelerini kolaylaştıracak mücadele yöntemlerini ve örgüt
Stratejik önderliğin doğrulduğunu güvenceleyen ana biçimlerini öne çıkarmak — işte görev budur.
koşullar bunlardır. Eğer Parti o sıralar Duma'ya katılmaya karar vermiş
5— Taktik önderlik. Taktik önderlik, stratejik önderliğin olmasaydı, eğer güçlerini Duma'da çalışma üzerinde
bir parçasıdır; onun görevlerine ve gereklerine tabidir. Taktik toplamamış ve Duma'nın beyhudeliğini, Kadetlerin vaatlerinin
önderliğin görevi, proletaryanın tüm mücadele ve örgüt biçimle- yalan olduğunu, Çarlıkla anlaşmaya varmanın olanaksızlığını ve

köylülükle işçi sınıfının ittifakının kaçınılmazlığını kitlelerin lerin ve sermaye tarafından ezilenlerin geniş kitlelerinin bu ko-
kendi deneyimleri ile kavramlarını kolaylaştırmak için bu numa gelmesi için, bunun için yalnızca propaganda, yalnızca
ajitasyon yeterli değildir. Bunun için bu kitlelerin kendi siyasi
çalışma temelinde mücadeleyi geliştirmeseydi, öncü, işçi
deneyimi gereklidir. Bu, tüm büyük devrimlerin temel
sınıfından kopardı ve işçi sınıfı, kitlelerele bağlarını kaybederdi. yasasıdır; bu yasa ki, şimdi sadece Rusya tarafından değil, Al-
Kitlelerin Duma dönemindeki deneyimleri olmaksızın, Kadetle- manya tarafından da şaşırtıcı bir güçle ve canlılıkla
rin teşhiri ve proletaryanın hegemonyası olanaksız olurdu. doğrulanmaktadır. Yalnızca Rusya'nın kültür seviyesi düşük ve
çoğu zaman okuma-yazmayı bilmeyen kitleleri değil, aynı
Otzovizm taktiğinin tehlikesi şu idi ki, öncüyü milyonlarca zamanda Almanya'nın kültür seviyesi yüksek ve tümüyle oku-
yedeğinden koparmakla tehdit ediyordu. ma-yazma bilen kitleleri de, yönlerini kararlılıkla komünizme
çevirmek için, II. Enternasyonal şövalyelerinin hükümetinin
Eğer proletarya; Menşevikler ve Sosyal-Devrimcilerin he-
bütün güçsüzlüğünü, karaktersizliğini, çaresizliğini, burjuvazi
nüz kendi kendilerini savaş ve emperyalizm yanlıları olarak önündeki bütün uşaklığını, bütün alçaklığını ve proletarya
teşhir etmemiş oldukları, kitlelerin barış, toprak ve özgürlük diktatörlüğünün tek alternatifi olarak en aşırı gericilerin (Rus-
üzerine menşevik ve sosyal-devrimci söylevlerin sahteliğini he- ya'da Kornilov, Almanya'da Kapp ve ortakları) diktatörlüğünün
nüz kendi deneyimleriyle kavramamış oldukları 1917 kaçınılmazlığını kendi acı deneyimleriyle kavramak zorunda
Nisanı'nda ayaklanma çağrısı yapan "Sol" komünistleri izlemiş kaldılar." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31. s. 73.)
olsaydı; Parti işçi sınıfından kopardı ve işçi sınıfı geniş köylü ve İkincisi: Verili her her anda, tüm zinciri elde tutmayı ve
asker yığınları üzerindeki nüfuzunu yitirirdi. Kitlelerin Kerenski stratejik başarıya ulaşmanın koşullarını hazırlamayı olanaklı
dönemindeki deneyimleri olmaksızın, Menşevikler ve Sosyal- kılmak için kavranması gereken süreçler zincirindeki özel
Devrimciler tecrit edilmez, ve proletarya diktatörlüğü olanaksız halkayı bulmak.
olurdu. Bundan ötürü, küçük-burjuva partilerinin hataları
hakkında [kitleleri —ÇN] "sabırla aydınlatma" ve Sovyetler Burada önemli olan, Parti'nin önünde bulunan tüm görevler
içinde açık mücadele taktiği tek doğru taktikti. arasından, yerine getirilmesi merkezi noktayı oluşturan ve çözü-
mü diğer aktüel görevlerin başarıyla yerine getirilmesini güven-
"Sol" komünistlerin taktiğinin tehlikesi şuydu ki, Parti'yi celeyen özel aktüel görevi bulup çıkarmaktır.
proletarya devriminin önderinden, ayakları havada bir avuç boş
kafalı komplocuya dönüştürmekle tehdit ediyordu. Bu yol gösterici ilkenin önemi, birisi uzak geçmişten (Par-
ti'nin oluşturulması dönemi) ve diğeri dolaysız güncelden (NEP
"Yalnızca öncüyle", diyor Lenin, "zafer kazanılamaz. Tüm dönemi) alınan iki örnekle gösterilebilir.
sınıfın, geniş kitlelerin, öncüyü ya doğrudan desteklediği ya da
ona karşı hayırhah bir tarafsızlık gösterdiği bir konum almamış Parti'nin oluşturulması döneminde, sayısız çevre ve örgütle-
oldukları sürece, öncüyü tek başına tayin edici savaşa sür- rin henüz birbirine bağlanmadığı, amatörlüğün ve çevreciliğin
mek… yalnızca bir budalalık olmakla kalmaz, aynı zamanda Parti'yi baştan aşağı kemirdiği, ideolojik parçalanmışlığın Par-
bir cinayet olur. Ama gerçekten tüm sınıfın, gerçekten emekçi-

ti'nin iç yaşantısının karakteristik özelliğini oluşturduğu bu dö- için tüm güçle kavranması gereken özel halkayı bulmasını bil-
nemde, Parti'nin o sırada karşı karşıya bulunduğu halkalar zinci- mek gerekir…"
ri içinde ve görevler zinciri içinde esas halka ve esas görev, bü- "Verili anda… bu halka, doğru bir devlet düzenlemesi (yö-
tün Rusya için illegal bir gazetinin ("Iskra") yaratılmasıydı. Ni- netimi) altında iç ticaretin canlandırılmasıdır. Ticaret, tarihsel
çin? Çünkü o zamanki koşullar altında, sayısız çevreleri ve ör- olaylar zincirinde, 1921-1922 yıllarında sosyalist inşamızın
geçiş biçimlerinde… ' tü m gü cü müzle k av ramamız gereken '
gütleri bir tek bütün içinde birleştirecek, ideolojik ve taktik
'halka'dır." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, c. 33, s. 88-89, Rus-
birliğin koşullarını hazırlayacak ve bu yoldan gerçek bir parti- ça.)
nin oluşturulması için temelleri atacak durumda olan ve aynı
telden çalan bir Parti çekirdeği ancak illegal bir tüm Rusya ga- Taktik önderliğin doğruluğunu güvenceleyen ana koşullar
zetesi ile yaratılabilirdi. bunlardır.
Savaştan iktisadi inşaya geçiş döneminde; sanayinin, 6— Reformculuk ve devrimcilik. Devrimci taktik, refor-
yıkılmışlığın kıskacında bir bitkisel hayata girdiği ve tarımın mist taktikten ne ile ayrılır?
kentsel ürün darlığından sıkıntı çektiği; devlet sanayii ile köylü Bazıları, Leninizmin genelde reformlara karşı, uzlaşmalara
iktisadının birleşmesinin, sosyalist inşanın başarısının temel ve anlaşmalara karşı olduğunu sanıyorlar. Bu tamamen yanlıştır.
koşulu haline geldiği bu dönemde; ticaretin geliştirilmesi, süreç- Belirli bir anlamda "her ne koparırsan kâr" olduğunu, belirli
ler zincirinin ana halkasını, görevler dizisi içinde ana görevi koşullar altında genelde reformların, özelde ise uzlaşma ve
oluşturuyordu. Niçin? Çünkü NEP koşulları altında, sanayi ile anlaşmaların zorunlu ve yararlı olduğunu Bolşevikler de herkes
köylü iktisadının birleştirilmesi ticaretten başka bir yolla müm- kadar bilir.
kün değildi; çünkü NEP koşulları altında, sürüm olmadan üre-
"Uluslararası burjuvazinin devrilmesi için bir savaş
tim sanayi için ölüm demekti; çünkü sanayi ancak, ticareti yürütmek", diyor Lenin, "devletler arasındaki alelade
geliştirme yoluyla sürümü genişleterek genişletilebilirdi; çünkü savaşların en inatçılarından bile yüz kez daha çetin, daha uzun
ancak ticaret alanında sağlam bir tutanak elde edildiğinde, an- ve daha çapraşık [bir savaş yürütmek —ÇN] ve bu arada ma-
cak ticarete egemen olunduğunda, ancak bu halkaya egemen nevra yapmayı, düşmanlar arasındaki (geçici de olsa) çıkar
olunduğunda, sanayi ile köylü iktisadını birbiriyle sımsıkı çatışmalarından yararlanmayı, olası (geçici de olsa) çıkar
çatışmalarından yararlanmayı, olası (geçici, istikrarsız, yalpala-
bağlamak ve sosyalist iktisadın temelinin kurulmasının
yan, koşullu da olsa) müttefiklerle anlaşmalar ve uzlaşmalar
koşullarını yaratmak için diğer aktüel görevleri başarıyla çöz- yapmayı peşinen reddetmek — bu sonsuz derecede gülünç bir
mek umudu olabilirdi. tavır olmaz mı? Bu, henüz araştırılmamış ve o güne kadar
"Devrimci ve sosyalizm yandaşı ya da genelde komünist ulaşılmamış bir dağa çetin bir şekilde tırmanırken, bazen zik-
olmak yetmez…", der Lenin. "Verili her anda, tüm zinciri elde zaklar çizerek gitmeyi, bazen geri dönmeyi, bir kez seçilen
tutmayı ve bir sonraki halkaya geçmeyi güvenle hazırlamak doğrultuyu bırakıp başka doğrultuları denemeyi baştan reddet-
mekle aynı şey değil midir?" (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt

31, s. 51.) Ama emperyalizmin devrilmesinden sonra, proletarya

Bundan dolayı, apaçıktır ki, burada önemli olan, diktatörlüğü altında, durum biraz değişir. Belirli koşullar
reformların ya da uzlaşma ve anlaşmaların kendileri değil, re- altında, belirli bir durumda, proletarya iktidarı kendini, var olan
formlardan ve anlaşmalardan nasıl yararlanıldığıdır. düzeni devrimci bir şekilde yeniden inşa etme yolundan, bu dü-
zeni geçici bir süre yavaş yaşvaş yeniden biçimlendirme yoluna,
Reformist için reform herşeydir; devrimci çalışma ise ikin- Lenin'in ünlü makalesi "Altının Önemi Üzerine" de[18] söylediği
cil birşey, lafı edilecek bir konudur, gözboyamaya yarar. Bun- gibi, "reformist yola", yandan çevirme yoluna, proleter olmayan
dan dolayı burjuva iktidarının varlığı koşullarında reformist bir sınıfları dağıtmak, devrime soluklanma molası vermek, güç top-
taktikle reform, kaçınılmaz olarak bu iktidarın lamak ve yeni bir saldırının koşullarını hazırlamak için reform-
sağlamlaştırılmasının bir aracına, devrimi çökertmenin bir lar ve bu sınıflara ödünler verme yoluna geçmek zorunluluğuyla
aracına dönüşür. karşı karşıya görebilir. Bu yolun belirli bir anlamda "reformist"
Oysa devrimci için tersine, esas olan reform değil, devrimci bir yol olduğu inkâr edilemez. Yalnız, bu durumda temel bir
çalışmadır; devrimci için reform, devrimin bir yan ürünüdür. farklılıkla karşı karşıya olduğumuzu, [yani —ÇN] bu durumda
Bundan dolayı burjuva iktidarının varlığı koşullarında devrimci reformun proletarya iktidarından kaynaklandığını, proletarya
bir taktikle reform, doğası gereği, bu iktidarı çökertmenin bir iktidarını güçlendirdiğini, ona gerekli soluklanma molasını
aracına, devrimi sağlamlaştırmanın bir aracına, devrimci hare- verdiğini, görevinin devrimi değil, tam tersine proleter olmayan
ketin daha da geliştirilmesi için bir üs noktasına dönüşür. sınıfları çökertmek olduğunu akılda tutmak gerekir.
Devrimci, reformu sadece, legal ve illegal çalışmayı Böylelikle reformlar bu koşullar altında kendi karıştına
birleştirmenin bir dayanak noktası olarak ve burjuvaziyi devir- dönüşür.
mek için kitlelerin devrimci hazırlığını amaçlayan illegal
çalışmayı güçlendirmeye yarayan bir siper olarak kabul eder. Böyle bir politikanın proletarya iktidarı tarafından
uygulanması, yalnızca, önceki dönemde devrimin atılımı yete-
Emperyalizm koşullarında reformlardan ve uzlaşmalardan
devrimci bir şekilde yararlanmanın özü b udu r. rince büyük olduğu ve böylelikle saldırı taktiği yerine geçici
olarak geri çekilme taktiğini, yandan çevirme hareketleri
Reformist ise tersine, reformları her türlü illegal çalışmayı taktiğini geçirebilmek için geri çekilecek yeterince geniş bir
reddetmek, kitlelerin devrime hazırlanmasını baltalamak ve alan yarattığı için mümkündür.
"bağışlanan" reformların gölgesinde uykuya yatmak için kabul
eder. Böylece, eskiden burjuva iktidarı altında reformlar devri-
min bir yan ürünü iken, şimdi, proletarya diktatörlüğü altında
Reformsit taktiğin özü b ud ur .
reformların kaynağı; proletaryanın devrimci kazanımlarıdır; bu
Emperyalizm koşulları altında reformlar ve uzlaşmalar ko- kazanımlardan oluşan, proletaryanın elindeki birikmiş rezervler-
nusunda durum budur.

Parti 103 104 Leninizmin Temelleri Üzerine
dir. hip değildi ve olamazdı da. Çeşitli saldırılara karşı II. Enternas-
"Reformlar ile devrimin ilişkisini", diyor Lenin, "yalnızca yonal'i savunmak için Kautsky, II. Enternasyonal partilerinin
marksizm tam ve doğru bir şekilde belirlemiştir; ne var ki savaş aracı değil, bir barış aracı olduklarını, tam da bu yüzden
Marx bu ilişkiyi sadece bir yanıyla, yani proletaryanın, bir tek savaş sırasında, proletaryanın devrimci eylemleri döneminde,
ülkede de olsa, ilk az çok sağlam, az çok kalıcı zaferinden ön- herhangi ciddi birşeye girişecek durumda olmadıklarını söyledi.
ceki bir durumda görebilmiştir. Böyle bir durumda doğru bir Bu tamamıyla doğrudur. Ama bu ne demektir? Bu demektir ki,
ilişkinin temeli şöyleydi: Reformlar, proletaryanın devrimci
II. Enternasyonal partileri, proletaryanın devrimci mücadelesi
sınıf mücadelesinin bir yan ürünüdür… Bir tek ülkede de olsa
proletaryanın zaferinden sonra, reformlar ile devrimin ilişkisi için işe yaramazdır; işçileri iktidara götüren, proletaryanın mili-
içine yeni bir şey girer. İlkesel olarak hiçbir şey değişmemiştir, tan partileri değil, parlamento seçimleri ve parlamenter mücade-
ama biçimde, Marx'ın şahsen önceden göremediği, ama le için düzenlenmiş bir seçim aygıtıdır. Aslında, II. Enternasyo-
yalnızca marksizmin felsefesi ve siyaseti zemini üzerinde bilin- nal oportünistlerinin egemenlik döneminde proletaryanın asıl si-
cine varılabilecek bir değişiklik olur… Zaferden sonra onlar yasi örgütünün parti değil de parlamento fraksiyonu olduğu ol-
(yani reformlar. J . S t.) (uluslararası ölçekte eskiden olduğu gi-
gusu da bununla açıklanır. Parti'nin bu dönemde gerçekte parla-
bi yine 'yan ürün' olarak kalırken) zaferin kazanılmış olduğu
ülke için, ayrıca, güçler sonuna kadar kullanılmasına rağmen mento fraksiyonunun bir eklentisi ve ona hizmet etmekle yü-
şu ya da bu geçişi devrimci bir şekilde başarmaya açıkça kümlü bir öge olduğu iyi bilinir. Kanıtlamaya gerek yoktur ki,
yetmediğinin görüldüğü durumlarda gerekli ve haklı bir soluk- böylesi koşullar altında ve böyle bir partinin yönetimi altında
lanma molasıdır. Zafer öyle bir 'güç rezervi' sağlar ki, zoraki proletaryayı devrime hazırlamak sözkonusu bile olamazdı.
bir geri çekilme sırasında bile dayanmaya —hem maddi, hem
manevi anlamda dayanmaya— olanak verir." (Bkz. Bütün Ama yeni dönemin gelip çatmasıyla durum temelden
Eserler, 4. baskı, cilt 33, s. 91-92.) değişti. Yeni dönem, sınıfların açıktan çatışması dönemidir;
proletaryanın devrimci eylemleri dönemi, proletarya devrimi
VII dönemi, güçlerin emperyalizmi devirmeye, iktidarın proletarya
tarafından ele geçirilmesine doğrudan hazırlanması dönemidir.
PARTİ Bu dönem, proletaryanın önüne yeni görevler koyar: tüm parti
çalışmasını yeni, devrimci bir tarzda yeniden örgütlemek,
işçileri iktidar uğruna devrimci mücadele ruhuyla eğitmek, ye-
Devrim öncesi dönemde, az çok barışçıl gelişme dönemin- dekleri yetiştirmek ve yakınlaştırmak, komşu ülkelerin proleter-
de, II. Enternasyonal partilerinin işçi hareketinde egemen güç leriyle ittifakı kurmak, sömürgelerdeki ve bağımlı ülkelerdeki
olduğu ve parlamenter mücadele biçimlerinin temel biçimler kurtuluş hareketiyle sağlam bağlar kurmak vs. vb. Bu yeni gö-
olarak görüldüğü bu koşullarda parti, sonraları açık devrimci revlerin, parlamentarizmin barışçıl koşullarında eğitilmiş olan
savaş koşulları altında kazandığı ciddi ve tayin edici öneme sa- eski sosyal-demokrat partilerin güçleriyle çözülebileceğini san-

mak, kendini onmaz bir çaresizliğe, kaçınılmaz bir yenilgiye çıkamazsa, kitleleri proletaryanın sınıf çıkarlarını anlama bilinç
mahkûm etmek demektir. Üstesinden gelinecek böylesi görevle- düzeyine yükseltemezse, gerçek bir parti olamaz. Parti, işçi
rin olduğu yerde eski partileri başta tutmaya devam etmek, ta- sınıfından ilerde olmak zorundadır; parti, işçi sınıfından daha
mamen silahsız durumda kalmak demektir. Kanıtlamaya gerek uzakları görebilmelidir; parti, kendiliğinden hareketin
yoktur ki, proletarya böyle bir duruma razı olamazdı. kuyruğunda sürüklenmemeli, proletaryaya önderlik etmelidir.
"Kuyrukçuluk" siyasetini vaaz eden II. Enternasyonal partileri,
Yeni bir partinin, militan bir partinin, devrimci bir partinin,
proletaryayı burjuvazinin elinde bir alet olmaya mahkûm eden
proletaryaya iktidar uğruna mücadelede önderlik edecek kadar
burjuva politikasının bir aracıdırlar. Ancak proletaryanın öncü
cesur, devrimci durumun çapraşık koşulları içinde yolunu
müfrezesi olan ve kitleleri proletaryanın sınıf çıkarlarını anlama
şaşırmayacak kadar deneyimli, hedefe giden yolda tehlikeli en-
bilinç düzeyine yükseltebilen bir parti, ancak böyle bir parti, işçi
gellerden sakınacak kadar esnek bir partinin zorunluluğu bura-
sınıfını trade-union'culuk yolundan vazgeçmeye ve bu sınıfı
dan gelir.
bağımsız bir siyasi güç haline getirmeye muktedirdir.
Böyle bir parti olmaksızın, emperyalizmi devirmek, prole-
Parti, işçi sınıfının siyasi önderidir.
tarya diktatörlüğünü kurmak düşünülemez bile.
Yukarıda, işçi sınıfının mücadelesinin güçlüklerinden, bu
Bu yeni parti, Leninizmin partisidir.
mücadelenin çapraşık koşullarından, strateji ve taktikten, yedek-
Bu yeni partinin özellikleri nelerdir? lerden ve manevralardan, saldırıdan ve geri çekilmekten söz et-
1— İşçi sınıfının öncü müfrezesi olarak Parti. Parti tim. Bu koşullar, savaş koşullarından daha az çapraşık değildir,
herşeyden önce işçi sınıfının öncü müfrezesi olmak zorundadır. belki daha da çapraşıktır. Bu koşullar içinde doğru yolu kim bu-
Parti'nin, işçi sınıfının en iyi unsurlarını, bu unsurların deneyi- labilir, milyonlarca proletere doğru yönü kim gösterebilir?
mini, devrimci ruhunu, proletarya davası uğruna sonsuz Savaş halinde olan hiçbir ordu, yenilmek istemiyorsa, deneyimli
fedakârlığını emmesi gerekir. Ama gerçekten bir öncü müfreze bir kurmay heyetinden vazgeçemez. Proletaryanın da, eğer
olması için, partinin devrimci teori ile, hareketin yasalarının bil- amansız düşmanlarının pençesinde kahrolmak istemiyorsa, böy-
gisiyle, devrimin yasalarının bilgisiyle silahlanmış olması gere- le bir kurmay heyetinden hiç mi hiç vazgeçemeyeceği açık değil
kir. Yoksa parti, proletaryanın mücadelesini yönetemez, prole- midir? Ama bu kurmay heyet nerededir? Bu kurmay heyeti an-
taryaya önderlik edemez. Eğer parti, işçi sınıfının kitlesinin cak proletaryanın devrimci partisi olabilir. Devrimci partisi ol-
duygularını ve düşündüklerini kaydetmekle yetinirse, mayan bir işçi sınıfı, kurmay heyeti olmayan bir ordudur.
kendiliğinden hareketin kuyruğunda sürüklenirse, kendiliğinden Parti, proletaryanın savaş kurmay heyetidir.
hareketin ataletinin ve politikaya karşı ilgisizliğin üstesinden
Ama parti sadece ön cü müfreze olamaz. Aynı zamanda
gelemezse; eğer parti, proletaryanın geçici çıkarlarının üstüne
sınıfın bir müfrezesi, sınıfın bir parçası, varlığının bütün kökle-

ri ile ona sımsıkı bağlı bir parçası olmak zorundadır. Öncü müf- sınıfın ya da hemen hemen tüm sınıfın, öncü müfrezesinin, yani
reze ile işçi sınıfının arta kalanı arasındaki fark, parti üyeleri ile kendi sosyal-demokrat partisinin bilinçlilik ve eylem düzeyine
çıkabileceğini düşünmek Manilovizm ve 'kuyrukçuluk' olur.
partisizler arasındaki fark, sınıflar yok olmadıkça, proletarya,
Kapitalizm altında (daha ilkel olan, ve gelişmemiş katmanların
başka sınıflardan gelen unsurlarla kendi saflarını tamamladıkça, bilincine daha kolay ulaşabildikleri) sendika örgütünün bile,
işçi sınıfı bütünü ile öncünün düzeyine yükselmedikçe, ortadan işçi sınıfının tümünü ya da hemen hemen tümünü
kalkamaz. Ama bu fark, işçi sınıfından kopmaya kadar varırsa, kucaklayamayacağından, aklı başında hiçbir sosyal-demokrat
parti kendi içine çekilir ve partisiz kitlelerle bağları çözülürse, kuşku duymamıştır. Öncü müfreze ile, ona doğru çekilen kitle-
parti parti olmaktan çıkar. Parti, partisiz kitlelerle bağlı değilse, ler arasındaki farkı unutmak, öncünün gittikçe daha geniş
kitleleri bu ileri düzeye yü ks eltme görevini unutmak, yalnızca
kendisiyle partisiz kitleler arasında bağlantı yoksa, bu kitleler
kendini aldatmak, gözlerini görevlerimizin muazzam
partinin önderliğini kabul etmiyorlarsa; eğer partinin kitleler büyüklüğüne kapamak ve bu görevlerin kapsamını daraltmak
arasında manevi ve siyasi itibarı yoksa, parti sınıfa önderlik olur." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 7, s. 240.)
edemez.
2— İşçi sınıfının örgütlü müfrezesi olarak Parti. Parti,
Kısa bir süre önce, partimize 200 000 işçiyi yeni üye kay- işçi sınıfının yalnızca ö ncü müfrezesi değildir. Eğer sınıfın mü-
dettik. Bu üye kaydının dikkate değer yanı, bu işçilerin partiye cadelesini gerçekten yönetmek istiyorsa, aynı zamanda sınıfın
özellikle kendiliklerinden gelmemeleri, ama yeni üyelerin kabu- örgütlü müfrezesi de olmak zorundadır. Kapitalizm şartlarında
lüne fiilen katılan ve onların onayı olmaksızın bir tek yeni üye- partinin görevleri son derece büyük ve çeşitlidir. Parti, iç ve dış
nin alınmadığı bütün partisizler kitlesi tarafından gönderilmele- gelişmenin son derece çetin şartları altında proletaryanın müca-
ridir. Bu olgu, partisiz işçilerin büyük kitlesinin Partimizi kendi delesini yönetmek zorundadır; durum saldırıyı gerektiriyorsa,
öz partisi, kendine y ak ın ve yak ın tan ıd ığı olarak gördüğünü, proletaryayı saldırıya geçirmeli, durum geri çekilmeyi gerektiri-
Parti'nin gelişmesinin ve güçlenmesinin kendilerini son derece yorsa, proletaryanın, güçlü hasmının darbelerinden sakınmasını
ilgilendirdiğini ve kaderlerini Partimizin önderliğine seve seve sağlamalıdır; örgütsüz partisiz işçi kitlesinin milyonlarına disip-
bağladığını gösteriyor. Kanıtlamaya gerek yoktur ki; partiyi par- lin ruhunu ve planlı mücadeleyi, örgütlülük ve metanet ruhunu
tisizler kitlesine bağlayan bu çözülmez manevi bağlar taşımalıdır. Ama parti, ancak kendisi de disiplinin ve
olmaksızın, parti, sınıfının tayin edici gücü haline gelemezdi. örgütlülüğün cisimleşmesi ise; ancak kendisi proletaryanın ö rg üt-
Parti, işçi sınıfının ayrılmaz bir parçasıdır. lü müfrezesi ise bu görevleri layıkıyla yerine getirebilir. Bu
koşullar olmaksızın, partinin proletaryanın milyonlarca kitlesine
"Biz", diyor Lenin, "sınıfın partisiyiz, ve bu yüzden, h emen
hemen tüm sınıf (savaş sırasında, içsavaş döneminde, kesinlik-
gerçek önderliği sözkonusu olamaz.
le tüm sınıf) partimizin yönetimi altında hareket etmelidir, par- Parti, işçi sınıfının örgütlü müfrezesidir.
timizin çevresinde saflarını mümkün olduğu kadar
sıklaştırmalıdır; ama kapitalizmin egemenliği altında tüm Örgütlü bir bütün olarak Parti düşüncesi, Partimizin

Tüzüğünün birinci maddesine konan Lenin'in ünlü formülasyo- tün değildi, sadece ayrı ayrı grupların bir toplamı idi; ve bun-
nu ile saptanmıştır; bu formülasyona göre parti, örgütlerinin dan dolayı da bu gruplar arasında ideolojik etkileme
ilişkilerinden başka bir ilişki bulunamazdı. fifiiimdi ise örgütlü
toplamıdır ve parti üyesi ise parti örgütlerinden birinin üyesi bir Parti haline geldik; ve bu da bir gücün yaratılması, fikirlerin
olan kimsedir. Bu formülasyona daha 1903'te karşı çıkan otoritesinin gücün otoritesine dönüştürülmesi, alt Parti kademe-
menşevikler, bunun yerine kendi kendini parti üyesi ilan etme lerinin üst Parti kademelerine bağımlı olması demektir." (Bkz.
"sistemini", parti üyesi "sıfatını", partiyi şu ya da bu şekilde Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 7, s. 338-339, Rusça.)
destekleyen, ama parti örgütüne mensup olmayan ve mensup ol- Azınlığın çoğunluğa uyması ilkesi, Parti çalışmasının bir
mak da istemeyen her "profesör" ve "öğrenci"ye, her "sempati- merkez tarafından yönetilmesi ilkesi, istikrarsız unsurların
zan" ve "grevci"ye dek genişleten bir "sistem" koymayı önerdi- hücumlarına, "bürokatizm", "formalizm" vb. suçlamalarına sık
ler. Kanıtlamaya gerek yoktur ki, eğer bu orijinal sistem Parti- sık hedef olur. Kanıtlamaya gerek yoktur ki, bu ilkeler
mizde yer etseydi, Parti'nin kaçınılmaz olarak profesör ve uygulanmaksızın, Parti'nin bir bütün olarak sistemli çalışması
öğrencilerle aşırı derecede dolmasına ve parti ile sınıf ve işçi sınıfının mücadelesinin yönetilmesi olanaksız olurdu.
arasındaki sınırı silerek partinin örgütsüz kitleleri öncü müfreze- Örgüt sorununda Leninizm, bu ilkelerin sıkı sıkıya
nin düzeyine yükseltme görevini ortadan kaldırarak, Parti'yi uygulanmasıdır. Bu ilkelere karşı mücadeleyi Lenin, alayla
"sempatizanlar" denizinde koybolmuş, şekilsiz, dezorganize bir karşılanmaya ve reddedilmeye layık "Rus nihilizmi" ve "aris-
"kuruluş" haline gelmesine götürürdü. Söylemeye gerek yok ki, tokratik anarşizm" diye niteler.
böyle oportünist bir "sistem" ile Partimiz, devrimimizde işçi
sınıfının örgütleyici çekirdeği rolünü yerine getiremezdi. "Bir Adım İleri" adlı kitabında Lenin, bu istikrarsız unsurlar
hakkında şöyle der:
"Martov yoldaşın görüşü açısından", der Lenin, "Parti'nin
sınırları tamamiyle belirsiz kalmaktadır, çünkü 'her grevci' "Bu aristokratik anarşizm, özellikle Rus nihilistine özgü-
'kendini Parti üyesi ilan edebilir'. Bu belirsizliğin yararı nedir? dür. Parti örgütü ona korkunç bir 'fabrika' gibi görünür;
Bir 'ünvan'ın en geniş biçimde yayılması. Zararı ise, sınıf ile parçanın bütüne, azınlığın çoğunluğa boyun eğmesi bir 'köle-
Parti'yi birbirine karıştıran ö rgü t d ağ ıtıcı düşüncenin lik'tir… , merkezin yönetimi altında işbölümü onda, insanların
taşınmasıdır." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 7, s. 246.) 'çarka ve dişliye' dönüşmesine karşı traji-komik bir çığlık atma-
Ama Parti, sadece parti örgütlerinin toplamı değildir. Parti ya neden olur…, Parti'nin örgüt tüzüğünden söz edilmesi, yü-
aynı zamanda bu örgütlerin birleşmiş s is temi, üst ve alt yöne- zünü aşağılayıcı bir şekilde buruşturmasına ve küçümseyici bir
tim organlarıyla, azınlığın çoğunluğa uymasıyla, bütün Parti tavırla, işlerin tüzük olmadan da pekâlâ yürüyebileceğini belirt-
üyeleri için bağlayıcı olan pratik kararlarıyla, bu örgütlerin res- mesine… neden olur."
men birleştirilmiş bütünlüğüdür. Bu koşullar olmaksızın Parti, "Bu ünlü bürokratizme karşı çığlıkların, merkezi organların
işçi sınıfının mücadelesinin planlı ve örgütlü yönetimini personel bileşiminden duyulan hoşnutsuzluğu örtmeye yarayan
gerçekleştirmeye yetenekli birleştirilmiş ve örgütlü bir bütün
* Burada, II. Parti Kongresi'nin kararlarına boyun eğmeyen ve Lenin'i "bü-
olamaz.
rokratizm" ile suçlayan Akselrod, Martov, Potressov v.d.'nin "ahbap çev-
"Eskiden", der Lenin, "Partimiz şeklen örgütlenmiş bir bü- resi" kastedilmektedir.

bir örtü, bir incir yaprağı olduğu… açıktır sanıyorum. Sen bir rine göre, bütün bu örgütlerin faaliyetlerini bir tek doğrultuda
bürokratsın, çünkü parti kongresi seni benim isteğimle değil, yürütmeleri gerektiği de doğrudur. O zaman şu soru ortaya
benim isteğime rağmen seçti; sen bir formalistsin, çünkü parti
çıkıyor: Bütün örgütlerin çalışmalarında izlemeleri gereken bu
kongresinin formal kararlarına dayanıyorsun, benim rızama
değil; kaba-mekanik bir tarzda hareket ediyorsun, çünkü parti çizgiyi, bu genel doğrultuyu kim belirler? Gereken deneyime
kongresinin 'mekanik' çoğunluğuna dayanıyorsun ve benim ko- sahip bulunduğu için, yalnız bu genel çizgiyi hazırlamaya yete-
opte edilme isteğimi dikkate almıyorsun; sen bir otokratsın, nekli olmakla kalmayan, aynı zamanda yeterli otoriteye de sahip
çünkü iktidarı eski ahbap çevresine teslim etmek istemiyor- bulunduğu için, bütün bu örgütleri, yönetim birliğini sağlamak
sun"* (bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 7, s. 361 ve 335). ve aykırı hareketleri gidermek üzere bu çizgiyi uygulamaya sev-
3— Proletaryanın sınıf örgütünün en yüksek biçimi ketmeye yetenekli olan o merkezi örgüt nerdedir?
olarak Parti. Parti, işçi sınıfının örgütlü müfrezesidir. Ama par-
Bu örgüt, proletaryanın partisidir.
ti, işçi sınıfının biricik örgütü değildir. Proletarya, onlar
olmaksızın sermayeye karşı başarılı bir mücadele Parti, bunun için gerekli bütün önşartlara sahiptir; çünkü bi-
yürütemeyeceği, bir dizi diğer örgütlere de sahiptir: sendikalar, rincisi, Parti, proletaryanın partisiz örgütlerine doğrudan
kooperatifler, fabrika örgütleri, parlamento grupları, partisiz doğruya bağlı olan ve çok defa bu örgütleri yöneten işçi
kadın birlikleri, basın, kültür ve eğitim örgütleri, gençlik der- sınıfının en yetkin unsurlarının toplandığı alandır; ikincisi, işçi
nekleri, (açık devrimci eylemler sırasında) devrimci mücadele sınıfının en yetkin unsurlarının toplanma alanı olarak Parti, işçi
örgütleri, (eğer proletarya iktidarda ise) devlet örgütü biçimi sınıfının örgütlerinin bütün biçimlerini yönetmeye yetenkli ön-
olarak Temsilciler Sovyeti vb. Bunların büyük çoğunluğu, parti- derlerin yetiştirilmesi için en iyi okuldur; üçüncüsü, işçi sınıfı
siz örgütlerdir ve içlerinden ancak birkaçı Parti'ye doğrudan önderlerinin yetiştirilmesi için en iyi okul olarak Parti, deneyimi
doğruya dayanır ya da Parti'nin kollarını oluşturur. Bu örgütle- ve otoritesi sayesinde proletaryanın mücadelesinin önderliğini
rin hepsi, belirli şartlarda işçi sınıfına kesinlikle gereklidirler, merkezileştirmeye ve böylelikle işçi sınıfının çeşitli partisiz ör-
çünkü bunlar olmadan mücadelenin çeşitli alanlarında gütlerini, Parti'yi sınıfa bağlayan yardımcı organlar ve volan
proletaryanın sınıf mevzilerini güçlendirmek, burjuva toplum kayışları haline getirmeye yetenekli biricik örgüttür.
düzeninin yerine sosyalist toplum düzenini geçirmekle yükümlü Parti, proletaryanın sınıf örgütünün en yüksek biçimidir.
güç olarak proletaryayı çelikleştirmek imkânsızdır. Ama sayısı
bu kadar kabarık olan bu örgütlerin yönetim birliği nasıl Tabii ki bu, partisiz örgütlerin, sendikaların, kooperatiflerin
gerçekleştirilecektir? Bu örgüt çokluğunun, yönetimde vb. partinin yönetimine şeklen ast olarak bağlı olmaları demek
dağınıklığa yol açmayacağının garantisi nerdedir? Denebilir ki, değildir. Sadece, bu örgütlere mensup olan ve tartışma
bu örgütlerin her biri, kendi özel alanında faaliyet göstermekte- götürmez şekilde etkili olan Parti üyeleri; bu partisiz örgütlerin,
dir ve dolayısıyla bunlar birbirlerine engel olamaz. Bu elbette faaliyetlerinde proletarya partisine mümkün olduğunca
doğrudur. Ama b ir tek sınıfa, proleterler sınıfına hizmet ettikle- yakınlaştırılması ve onun siyasi önderliğini gönül rızasıyla ka-

bul etmeleri için bütün ikna yollarına başvurmalıdır demektir. savaş sırasında hareketin tümünün önderliğini
merkezileştirmeye yetenekli bir parti olmasaydı, proletarya Rus-
İşte bunun için Lenin, partinin, siyasi önderliği,
ya'da devrimci diktatörlüğünü kuramazdı.
proletaryanın bütün diğer örgüt biçimlerine uzanması gereken
"proletaryanın sınıf birliğinin en ü s t biçimi" olduğunu söyler. Ama Parti, proletaryaya sadece diktatörlüğünü kurması için
(Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 32.) gerekli değildir; Parti, diktatörlüğü devam ettirmek, onu sosya-
lizmin tam zaferinin çıkarına sağlamlaştırmak ve geliştirmek
İşte bunun için, partisiz örgütlerin "bağımsızlığı" ve
için daha da gereklidir.
"tarafsızlığı" oportünist teorisi, b ağ ıms ız parlamenterler ve Par-
ti'den kopmuş yazarlar, dark af alı sendikacılar ve k üçü k- "Partimizde", diyor Lenin, "en sert disiplin, gerçek demir
burjuvalaşmış kooperatifçiler üreten bu teori, Leninizmin teori- disiplin olmadan; işçi sınıfının bütün kitlesinin; yani bu sınıfta
düşünen, namuslu, fedakâr, etkili, geri tabakalara kılavuzluk et-
si ve pratiği ile kesinlikle bağdaşmaz.
meye ve onları peşinden sürüklemeye yetenekli ne varsa
4— Proletarya diktatörlüğünün aleti olarak Parti. Parti, onların Parti'ye tam ve sınırsız desteği olmadan, Bolşeviklerin,
proletarya örgütünün en yüksek biçimidir. Parti, proleterler 2,5 yıl demiyorum, 2,5 ay bile iktidarda kalamayacaklarını bu-
gün hemen herkesin görebildiği muhakkaktır." (Bkz. Bütün
sınıfının içinde ve bu sınıfın örgütleri arasında temel yönetici
güçtür. Ama bu hiç de Parti'nin kendisi için bir amaç olduğu,
kendi kendine yeter bir güç olarak görülebileceği anlamına gel- Ama diktatörlüğü "devam ettirmek" ve "geliştirmek" ne de-
mez. Parti, proleterlerin sınıf birliğinin sadece en yüksek biçimi mektir? Milyonlarca proletere disiplin ve örgütlülük ruhunu
değildir, aynı zamanda proletaryanın elinde, henüz kurulmadan aşılamaktır; proleter yığınlar içinde, küçük-burjuva kökenli güç-
önce diktatörlüğünün kurulmasına yarayan, kurulduktan sonra lerin ve küçük-burjuva alışkanlıkların kemirici etkisine karşı bir
ise bu diktatörlüğün pekiştirilmesine ve geliştirilmesine yarayan savunma kalesi ve savunma ordusu kurmaktır; küçük-burjuva
bir ar açtır. Eğer proletarya iktidar sorunuyla karşı karşıya tabakaları eğitmek ve kalıba dökmek için proleterlerin örgütsel
kalmasaydı, emperyalizmin yarattığı koşullar, kaçınılmaz çalışmalarını desteklemektir; sınıfları kaldırmak ve sosyalist
savaşlar, bir bunalımın varlığı, burjuvaziyi devirmek ve prole- üretimi örgütlendirmek için zorunlu şartları hazırlamaya yete-
tarya diktatörlüğünü kurmak için proletaryanın bütün güçlerinin nekli bir güç olabilmeleri için proleter kitlelerin kendilerini
bir noktada toplanmasını gerektirmeseydi, Parti devrimci hare- eğitmelerine yardım etmektir. Bütün bunları ise, gücünü
ketin bütün diğer örgüt biçimleri içindeki üstün durumuna birliğinden ve disiplininden alan bir parti olmaksızın başarmak
erişemezdi. Parti, proletaryaya herşeyden önce, proletaryanın imkânsızdır.
iktidarı başarıyla ele geçirmesi için vazgeçilmez bir kurum olan "Proletarya diktatörlüğü", diyor Lenin,"eski toplumun güç-
savaş genel kurmayı olarak gereklidir. Kanıtlamaya gerek yok- lerine ve geleneklerine karşı, kanlı ve kansız, şiddetli ve
tur ki, proletaryanın kitle örgütlerini çevresinde toplamaya ve barışçı, askeri ve iktisadi, pedagojik ve idari inatçı bir mücade-
ledir. Milyonlarca ve on milyonlarca insanın alışkanlıklarının

gücü, en korkunç güçtür. Mücadelede çelikleşmiş bir parti örgütlenmişse, Parti'de askeri disipline pek benzeyen demir di-
olmaksızın, sözkonusu sınıfta namuslu ne varsa onun güvenini siplin yürürlükteyse ve Parti'nin merkezi, büyük bir otoriteye
kazanmış bir parti olmaksızın, kitlelerin ruh halini kollamayı ve sahipse, geniş yetkileri varsa ve Parti üyelerinin genel güvenini
kitle üzerinde etkili olmayı bilen bir parti olmaksızın, bu müca- kazanmışsa görevini başarabilir." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı,
deleyi başarı ile devam ettirmek imkânsızdır." (Bkz. Bütün cilt 31, s. 185, Rusça.)
Diktatörlüğün kuruluşundan önceki mücadele koşullarında
Proletarya, diktatörlüğünü kurmak ve devam ettirmek için Parti disiplini hakkında bunlar söylenebilir.
Parti'ye muhtaçtır. Parti, proletarya diktatörlüğünün bir aletidir.
Diktatörlüğün kurulmasından sonra aynı şeyi, ama daha da
Bundan çıkan sonuç şudur ki, sınıfların ortadan kalkması ve büyük ölçüde söylemek gerekir.
proletarya diktatörlüğünün giderek sönmesi, yok olması ile "Proletarya partisinin demir disiplinini", der Lenin, "(özel-
(absterben —ÇN) Parti de giderek sönecek, yok olacaktır. likle onun diktatörlüğü sırasında) azıcık da olsa zayıflatan kim-
se, gerçekte, proletaryaya karşı burjuvaziye yardım eder."
5— Hiziplerin varlığı ile bağdaşmayan bir irade birliği
(Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı cilt 31, s. 27.)
olarak Parti. Birliğinden ve demir disiplininden güç alan bir
Parti olmaksızın, proletarya diktatörlüğünü kurmak ve devam Bundan çıkan sonuç şudur ki hiziplerin varlığı parti birliği
ettirmek imkânsızdır. Ama irade birliği olmadan, bütün Parti ile, demir disiplini ile bağdaşamaz. Kanıtlamaya gerek yoktur
üyelerinin tam ve koşulsuz eylem birliği olmadan, Parti'de deki, hiziplerin varlığı, birçok merkezin ortaya çıkmasına yol açar;
mir disiplin düşünülemez. Kuşkusuz ki bu, Parti'de fikir müca- birçok merkezin var olması ise Parti'de ortak bir merkezin
delesine yer olmadığı anlamına gelmez. Tam tersine, demir di- yokluğu, irade birliğinin parçalanması, disiplinin gevşemesi ve
siplin, eleştiriye ve fikir mücadelesine engel olmak şöyle dağılması, diktatörlüğün zayıflayıp dağılması demektir. Elbette
dursun, Parti'nin bağrında eleştiriyi ve fikir mücadelesini önşart ki, proletarya diktatörlüğüne karşı mücadele eden ve proleterleri
koşar. Üstelik bu, disiplinin "kör" disiplin olması demek hiç iktidara götürmek istemeyen II. Enternasyonal partileri, hizip
değildir. Tam tersine, demir disiplin, bilinçliliği ve itaat özgürlüğü gibi bir liberalizmi hoş görebilirler; çünkü bu partile-
özgürlüğünü dıştalamaz, bilakis bunları önşart olarak öngörür; rin demir disipline ihtiyaçları yoktur. Ama çalışmalarını prole-
çünkü ancak bilinçli bir disiplin, gerçekten demir disiplin olabi- tarya diktatörlüğünün kuruluşu ve sağlamlaştırılması görevi
lir. Ama fikir mücadelesi bitince, eleştiri tükenip karara üzerinde örgütlendiren Komünist Enternasyonal partileri, ne "li-
varılınca, bütün Parti üyelerinin irade birliği ve eylem birliği beralizmi" ne de hizip özgürlüğünü hoş göremezler.
şarttır. Bu öyle bir zorunlu şarttır ki, onsuz ne birleşmiş Parti, ne Parti, her türlü hizipçiliği ve Parti içinde her türlü iktidar
de Parti'de demir disiplin düşünülebilir. bölünmesini dıştalayan bir irade birliğidir.
"Bugünkü çetin içsavaş döneminde", diyor Lenin, "Komü- Bundan dolayı Lenin, "proletarya diktatörlüğünün
nist Partisi, ancak mümkün olduğunca merkezileşmiş tarzda
başarılarının temel şartı olarak Parti birliğinin ve proletaryanın

öncü müfrezesinin irade birliğinin gerçekleşmesi bakımından böyle "müttefikler" varken emperyalizme karşı savaşmak, ken-
hizipçiliğin tehlikeleri"ne işaret eder. Bu düşünce, Partimizin X. dini hem cepheden, hem de cephe gerisinden iki ateş arasında
Kongresi'nde kabul edilen "Parti Birliği Üzerine"[19] başlıklı bırakmak demektir. Bu yüzden, böyle unsurlara karşı amansız
özel kararında ifade edilmiştir. mücadele ve bunların Parti'den kovulması, emperyalizme karşı
Bundan dolayı Lenin, "Parti'den kesin ve hemen ihraç edil- mücadelenin başarısı için ön şarttır.
me" cezası ile "her türlü hizipçiliğin tam olarak bastırılmasını"
Parti içinde ideolojik mücadele ile oportünist unsurların
ve "şu ya da bu platform üzerinde kurulmuş bütün grupların he-
"aşılabileceği" teorisi, bir ve aynı Parti çerçevesi içinde bu
men dağıtılmasını" talep eder (bkz. "Parti Birliği Üzerine" ka-
rar). unsurların "üstesinden gelinebileceği" teorisi, Parti'yi felce ve
kronik hastalığa mahkûm etmenin belirtisi olan çürük ve tehli-
6— Parti, kendini oportünist unsurlardan arındırarak keli bir teoridir; bu teori, Parti'nin oportünizme peşkeş çekilme-
güçlenir. Parti'deki oportünist unsurlar, hizipçiliğin kaynağıdır. si tehlikesini doğurur; proletaryayı devrimci partisinden, emper-
Proletarya, dışa kapalı bir sınıf değildir. Köylü, küçük-burjuva yalizme karşı mücadelesinde en önemli silahından yoksun
kökenli unsurların, kapitalizmin gelişmesi sonucunda bırakmakla tehdit eder. Eğer saflarında Martov ve Dan'lar, Pot-
proleterleşmiş aydınların durmadan bu sınıfa doğru aktıkları gö- ressov ve Akselrod'lar bulunsaydı, Partimiz doğru yolu tutamaz,
rülür. Aynı zamanda, burjuvazinin sömürgelerden elde ettiği iktidarı ele geçirip proletarya diktatörlüğünü örgütleyemez,
ekstra kârlarla beslediği proletaryanın üst tabakaları, özellikle içsavaştan zaferle çıkamazdı. Eğer Partimiz iç birliğini ve
sendika yöneticileri ve parlamenterler, bir yozlaşma süreci geçi- saflarının eşsiz birliğini sağlayabildiyse, bu herşeyden önce
rir. "Yaşam tarzlarıyla", der Lenin, "kazançlarıyla, dünya oportünizm pisliğinden kendini zamanında arındırması,
görüşleriyle, tam küçük-burjuva niteliği taşıyan bu saflarından tasfiyecileri ve menşevikleri kovmayı bilmesinden
burjuvalaşmış işçi tabakası ya da 'işçi aristokrasisi', II. Enternas- ötürüdür. Proletarya partilerinin gelişme ve güçlenme yolu,
yonal'in esas desteğidir; günümüzde de bu rju vazin in es as s os - saflarını oportünistlerden ve sosyal-şovenlerden, sosyal-yurtse-
yal desteğidir (askerî değil). Çünkü bunlar, işçi hareketi içinde verlerden ve sosyal-pasifistlerden arındırmaktan geçer. Parti,
burjuvazinin gerçek ajanları, kapitalist sınıfın işçi uşakları…, saflarını oportünist güçlerden arındırarak güçlenir.
reformizmin ve şovenizmin gerçek yayıcılarıdırlar." (Bkz. Bü-
"Saflarında reformistler, menşevikler bulundukça", der Le-
tün Eserler, 4. baskı, cilt 22, s. 182.) nin, "proletarya devrimini muzaffer kılmak, bu devrimi koru-
Bütün bu küçük-burjuva gruplar şu ya da bu şekilde Parti'ye mak imk ân s ızd ır. Bu ilkesel olarak açıktır. Bu hem Rusya'da
hem de Macaristan'da deneyimle açıkça doğrulanmıştır… Rus-
sızarlar; Parti'ye kararsızlık ve oportünizm ruhunu, moral
ya'da birço k k ez öyle güç durumlar ortaya çıktı ki, eğer
bozukluğu ve güvensizlik ruhunu getirirler. Hizipçilğin ve çö- menşevikler, reformistler, küçük-burjuva demokratlar Parti-
zülmenin kaynağını, örgüt dağıtıcılığının ve Parti'nin içten mizde kalsaydı, Sovyet rejimi mu hakkak devrilirdi… Herkesin
parçalanmasının kaynağını esas olarak onlar oluşturur. Ardında kabul ettiği gibi, İtalya'da, devlet iktidarını ele geçirmek için

Çalışma Stili 119 120 Leninizmin Temelleri Üzerine
proletarya ile burjuvazi arasında tayin edici mücadeleler b) Amerikan akılcılığı [Sachlichkeit]*.
yakındır. Böyle bir anda Parti'den ihraçları mutlak zorunlu olan
yalnız menşevikleri, reformistleri, Turati'cileri kovmak yetmez; Leninizmin stili, Parti ve devlet çalışmasında bu iki
yalpalamaya eğilimli olan ve reformistlerle 'birliği' bozmama özelliğin birleştirilmesidir.
yönünde yalpalayan kusursuz komünistleri de tüm sorumlu
mevkilerden uzaklaştırmak yararlı olabilir… Devrimin arife-
Rus devrimci atılımı, atalete, rutine, tutuculuğa, düşünme
sinde, devrimin zaferi için en çetin savaşlar sırasında, Parti tembelliğine, eski geleneklere kölece bağlılığa karşı
içinde en ufak yalpalama h erş eyi mah v edebilir , devrimi panzehirdir. Rus devrimci atılımı, düşünmeye zorlayan ve iler-
başarısızlığa sürükleyebilir; proletarya iktidarı henüz leten, eskiyi yıkan, perspektifler açan canlandırıcı güçtür. Bu
sağlamlaşmadığından ve ona karşı saldırı hâlâ çok güçlü atılım olmadan hiçbir ilerleme mümkün değildir.
olduğundan, iktidarı proletaryanın elinden koparıp alabilir.
Eğer böyle bir anda yalpalayan önderler çekilirlerse, bu Par- Ama Rus devrimci atılımı, çalışmada Amerikan akılcılığı
ti'yi, işçi hareketini ve devrimi zayıflatmaz, tersine güçlendi- ile birleştirilmezse, pratikte içi boş "devrimci" Manilovizme
rir." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 357, 358, 359, yozlaşması çok olasıdır. Böyle yozlaşma örnekleri pek çoktur.
Rusça.) Kaynağı, herşeyi yoluna koyacak, herşeyi değiştirecek durumda
olduğu söylenen kararnamelerin kerametine iman olan "devrim-
IX ci" proje kotarma ve "devrimci" plan yapma hastalığını kim bil-
mez? "M. K. İ." (Mükemmel Komünist İnsan) öyküsünde bir
ÇA LIfiM
fi M A S TİLİ Rus yazarı, İ. Ehrenburg, ideal mükemmel insanın şemasını çiz-
meyi amaç edinen ve… bu "çalışma" içinde "boğulan", bu
Burada sözkonusu olan edebi stil değildir. Çalışma stili ile, hastalığa tutulmuş bir "Bolşevik" tipini betimliyor. Bu öyküde
Leninizmin pratiğinde özel ve ona özgü olan, Leninist fonksiyo- gerçi büyük abartmalar vardır ama, hastalığı doğru bir şekilde
ner özel tipini yaratan şeyi kastediyorum. Leninizm, özel tipte betimlediğinden kuşku duyulamaz. Ama bu hastalarla Lenin ka-
Parti ve devlet fonksiyoneri yetiştiren, özel, Lenin'e özgü bir dar iğneleyici ve amansız bir şekilde alay eden başka kimse
çalışma stili yaratan teorik ve pratik bir okuldur. olmamıştır. "Komünist böbürlenme" — o, proje yapmaya ve
kararnameciliğe olan bu hastalıklı imanı böyle adlandırıyordu.
Bu stilin karakteristik belirtileri nelerdir? Özellikleri neler-
dir? "Komünist böbürlenme", der Lenin, "Komünist Partisi'ne
mensup olan ve henüz ondan temizlenmemiş olan bir kişinin,
Bunlar iki özelliktir:
tüm görevlerini komünist kararnamelerle halledebileceğini
a) Rus devrimci atılımı ve
sanması demektir." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 33, s. 54,
Rusça.)
* "Sachlichkeit": Sorunlara yaklaşırken duygulara yer vermeyen, maddeci,
sağduyulu bir yaklaşımı ifade eden; duygusallığın karşıtı olarak kullanılan "Devrimci" tumturaklı sözlere karşı Lenin genellikle basit
bir kavramdır. Amerikan akılcılığı diye çevirmeyi uygun gördük. —ÇN.

Çalışma Stili 121
ve her günlük görevleri ileri sürerdi ve böylelikle "devrimci" Rus devrimci atılımının Amerikan akılcılığı ile
proje kotarıcılığın gerçek Leninizmin hem ruhuna ve hem de birleştirilmesi — işte Parti ve devlet çalışmasında Leninizmin
lafzına ters düştüğünü vurgulardı. özü budur.
"Daha az tumturaklı laflar", diyor Lenin, "ve daha çok ba- Ancak böyle bir birleşme, bize Leninist fonksiyonerin mü-
sit, her g ün lü k iş…" kemmel tipini, Leninizmin çalışma stilini verir.
"Daha az siyasi laf salatası ve komünist inşanın… en basit
ama canlı olgularına daha fazla dikkat…" (Bkz. Bütün Eserler, "Pravda" No. 96, 97, 103
4. baskı, cilt 29, s. 395 ve 386.) 105- 107, 108, 111,
26 ve 30 Nisan.
Amerikan akılcılığı ise "devrimci" Manilovizme ve fantezi 9, 11, 14, 15 ve 18 Mayıs 1924.
ürünü proje kotarıcılığına karşı panzehirdir. Amerikan akılcılığı
ne engel bilen ne de tanıyan, her tür engeli akılcılık sebatıyla
bertaraf eden, küçük de olsa bir kez başlanan işi mutlaka sonuna
kadar götüren, o olmaksızın ciddi bir inşa çalışmasının
düşünülemeyeceği, yılmaz bir güçtür.
Ama Amerikan akılcılığı Rus devrimci atılımı ile
birleştirilmezse, dar ve ilkesiz pratikçiliğe yozlaşması çok
olasıdır. Bazı "Bolşevikleri" yozlaşmaya ve devrim davasına
sırt dönmeye götüren dar pratikçilik ve ilkesiz işgüzarlık
hastalığını kim bilmez? Bu özgün hastalık, B. Pilniyak'ın
"Çıplak Yıl" öyküsünde yansımasını bulmuştur; bu öyküde, ger-
çi iradeye ve pratik kararlılığa sahip ve çok "enerjik" bir şekilde
"çalışan", ama perspektiften yoksun olan, "şeylerin iç
bağlantısını" bilmeyen ve bundan dolayı devrimci çalışma yo-
lundan sapan Rus "Bolşevik" tipleri çizilmektedir. Kimse bu
işgüzarlık hastalığını Lenin kadar acı şekilde alaya almamıştır.
"Darkafalı pratikçilik", "kafasızca işgüzarlık" — Lenin bu
hastalığı işte böyle nitelerdi. Buna karşı canlı devrimci eylemi
ve günlük çalışmamızın tüm alanlarında devrimci perspektifle-
rin zorunluluğunu ileri sürer; bununla ilkesiz pratikçiliğin, ger-
çek Leninizme, "devrimci" proje kotarıcılık kadar aykırı
olduğunu vurgulardı.

Leninizmin Tanımı Üzerine 122 Leninizmin Sorunları Üzerine
LENİNİZMİN SORUNLARI ÜZERİNE

SBKP(B) LENİNGRAD ÖRGÜTÜNE
İTHAF OLUNUR
J. STALİN
LENİNİZMİN TANIMI
"Leninizmin Temelleri Üzerine" yazısında, Leninizmin

adeta bir müktesep hak haline gelmiş olan şu ünlü tanımı
yapılmaktadır:
"Leninizm, emperyalizm ve proleter devrimi çağının mark-
sizmidir. Daha tam söylemek gerekirse: Leninizm, genel olarak
proleter devrimin teorisi ve taktiği, özel olarak proletarya
diktatörlüğünün teorisi ve taktiğidir."[20]
Bu tanım doğru mudur?
Doğru olduğunu sanıyorum. Doğrudur, çünkü birincisi,
yanlış bir şekilde, Leninizmin emperyalist savaştan sonra ortaya
çıktığına inanan bazı Lenin eleştirmenlerinin tersine, Leninizmi

Leninizmin Tanımı 123 124 Leninizmin Sorunları Üzerine
emperyalizm çağının marksizmi diye nitelendirerek, Leniniz- yük bir önem taşımaktadır, ülkemiz bir köylü ülkesidir. Ama bu
min tarihsel köklerine doğru bir biçimde işaret etmektedir. olgunun, Leninizmin temellerinin karakterizasyonu bakımından
Doğrudur, çünkü ikincisi, Leninizmin yalnızca ulusal Rus ne önemi olabilir? Leninizmin ortaya çıkışı, emperyalizm temeli
koşulları altında uygulanabileceği görüşünde olan sosyal-de- üzerinde ve genel olarak emperyalist ülkeler için değil de,
mokrasinin tersine, Leninizmin uluslararası karakterini doğru yalnızca Rusya toprağında ve Rusya için mi olmuştur? Lenin'in
bir biçimde vurgulamaktadır. Doğrudur, çünkü üçüncüsü, Leni- "Emperyalizm, Kapitalizmin En Yüksek Aşaması"[21], "Devlet
nizmi Marksizmin daha da geliştirilmesi olarak değil de, ve Devrim"[22], "Proleter Devrim ve Dönek Kautsky"[23], "'Sol'
yalnızca Marksizmin yeniden tesis edilmesi ve Rus gerçekliğine Radikalizm, Bir Çocukluk Hastalığı"[24] vb. yapıtları genel ola-
uygulanması olarak gören bazı Leninizm eleştirmenlerinin tersi- rak tüm emperyalist ülkeler için değil de, yalnızca Rusya için
ne, onu emperyalizm çağının mark s izmi olarak nitelendirerek, mi bir anlam taşımaktadır? Leninizm, tüm ülkelerin devrimci
Leninizmle Marx'ın öğretisi arasındaki organik bağı doğru bir hareketinin deneyimlerinin genelleştirilmesi değil midir? Leni-
şekilde vurgulamaktadır. nizmin teori ve taktiğinin temelleri bü tü n ülkelerin proleter par-
tileri için uygun değil midir, h ep s i için geçerli değil midir? Le-
Bunları ayrıca yorumlamaya gerek yok aslında.
nin, "Bolşevizmin her kes için tak tik b ir ö rn ek olabileceğ ini"
Ama, anlaşıldığı kadarıyla, bizim Partimizde, Leninizmi da- söylerken haklı değil miydi? (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt
ha değişik bir biçimde tanımlamayı gerekli gören insanlar var. 28, s. 270, Rusça.) Lenin, "Sovyet iktidarının ve Bolşevik teori
Örneğin Zinovyev şöyle düşünmektedir: ve taktiğin temellerinin u lus larar as ı an lamın dan" söz ederken
"Leninizm, d oğ ru dan d o ğr uy a k ö ylü lü ğ ün ağır bas tığ ı haklı değil miydi? (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 6,
bir ülkede başlamış bulunan emperyalist savaşlar ve dünya Rusça.) Örneğin Lenin'in aşağıdaki sözleri doğru değil midir?
devrimi çağının Marksizmidir."
"Ülkemizin çok büyük geri kalmışlığı ve küçük-burjuva ka-
Zinovyev'in altını çizdiği sözcükler ne anlama gelebilir? rakteri yüzünden, Rusya'da proletarya diktatörlüğü gelişmiş ül-
Leninizmin tanımının içine Rusya'nın geri kalmışlığını, onun kelerden kaçınılmaz olarak farklı bazı özelliklere sahip olmak
köylü karakterini sokmanın anlamı nedir? zorundadır. Ama Rusya'da da temel güçler ve toplumsal ekono-
minin temel biçimleri herhangi bir kapitalist ülkeninkinden
Bu, Leninizmi uluslararası proleter bir öğreti olmaktan farksız olduğundan, s özko nus u bu özellikler h içb ir b içimde
çıkarıp, özgül Rus koşullarının bir ürünü haline getirmek de- öze ilişkin olamazlar".* (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt
mektir. 30, s. 88, Rusça.)
Bu, kapitalizmin daha gelişmiş olduğu diğer ülkeler için Ama bütün bunlar doğruysa, bundan, Zinovyev'in verdiği
Leninizmin işe yararlığını yadsıyan Bauer ve Kautsky'nin oyu- Leninizm tanımının doğru sayılamayacağı sonucu çıkmaz mı?
nuna gelmek demektir.
Söylemeye gerek yok ki, köylü sorunu Rusya için çok bü- * Altını ben çizdim. —J. St.

Leninizmde En Önemli fiey 125 126 Leninizmin Sorunları Üzerine
Leninizmin bu ulusal-sınırlı tanımı enternasyonalizmle Zinovyev'in bu tezi, görüldüğü gibi, bütünüyle onun yanlış
nasıl bağdaştırılacak? Leninizm tanımından kaynaklanmaktadır. Bundan dolayı, tıpkı
Leninizmi tanımlaması yanlış olduğu gibi, bu tezi de yanlıştır.
II Lenin'in, proletarya diktatörlüğünün "proleter devrimin öz-
sel içeriği" (bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 28, s. 211, Rusça)
LENİNİZMDE EN ÖNEMLİ ŞEY olduğu tezi doğru mudur? Kesinlikle doğrudur. Leninizmin,
proleter devrimin teorisi ve taktiği olduğu tezi doğru mudur?
"Leninizmin Temelleri Üzerine" yazısında şöyle deniyor: Doğru olduğunu sanıyorum. Peki ama bundan ne sonuç çıkar?
"Bazıları, Leninizmde temel olanın köylü sorunu olduğunu, Bundan şu sonuç çıkar ki, Leninizmin ana sorunu, çıkış noktası,
köylülük sorununun, onun rolü, önemi sorununun Leninizmin temeli, proletarya diktatörlüğü sorunudur.
çıkış noktasını oluşturduğunu sanıyorlar. Bu tamamen yanlıştır. Emperyalizm sorunu, emperyalizmin gelişmesinin sıçramalı
Leninizmin baş sorunu, onun çıkış noktası köylülük sorunu karakteri sorunu, tek ülkede sosyalizmin zaferi sorunu,
değil, tam tersine proletarya diktatörlüğü sorunudur, onun han-
proletaryanın devleti sorunu, bu devletin Sovyet biçimi sorunu,
gi koşullarda ele geçirileceği, hangi koşullarda
proletarya diktatörlüğü sisteminde Parti'nin rolü sorunu, sosya-
sağlamlaştırılacağı sorunudur. İktidar uğruna mücadelesinde
proletaryanın müttefiki sorunu olarak köylü sorunu, türev bir
lizmin inşasının yolları sorunu gibi tüm bu sorunların tam da
sorundur."[25] Lenin tarafından ortaya konduğu doğru değil midir? Tam da bu
sorunların, proletarya diktatörlüğü düşüncesinin esasını, temeli-
Bu tez doğru mudur? ni oluşturduğu doğru değil midir? Bu ana sorunlar ortaya kon-
Doğru olduğunu sanıyorum. Bu tez bütünüyle Leninizmin madan, proletarya diktatörlüğü bakış açısından köylü sorununu
tanımından kaynaklanmaktadır. Gerçekten de, eğer Leninizm ortaya koymanın düşünülemeyecek olduğu doğru değil midir?
proleter devrimin teorisi ve taktiği ise ve proletarya diktatörlüğü Hiç kuşkusuz Lenin, köylü sorununu bilen bir kişiydi.
proleter devrimin temel içeriğini oluşturuyorsa, o zaman Le- Kuşkusuz, proletaryanın müttefiki sorunu olarak köylü sorunu,
ninizmde en önemli şeyin proletarya diktatörlüğü sorunu, bu so- proletarya için çok büyük bir önem taşımaktadır ve ana soru-
runun ortaya konması, gerekçelendirilmesi ve somutlaştırılması nun, proletarya diktatörlüğü sorununun bir bileşenidir. Ama Le-
olduğu açıktır. ninizmin önünde ana sorun, proletarya diktatörlüğü sorunu
Buna rağmen Zinovyev bu tezle besbelli ki hemfikir durmasaydı, proletaryanın müttefikleri türev sorununun, köylü-
değildir. "Lenin'in Anısına" adlı makalesinde şöyle diyor: lük sorununun da olmayacağı açık değil midir? Leninizmin
önünde iktidarın proletarya tarafından ele geçirilmesi pratik so-
"Köylülüğün rolü sorunu, daha önce de söylediğim gibi,
Bolşevizmin, Leninizmin ana s o run ud u r".* * Altını ben çizdim. —J. St.

"Sürekli" Devrim Sorunu 127 128 Leninizmin Sorunları Üzerine
runu durmasaydı, köylülükle ittifak diye bir sorunun da proletaryanın muazzam bir yedeğini oluşturan köylülüğün rolü-
olamayacağı açık değil midir? nü azımsadıkları için mücadele etti."[26]
Lenin eğer köylü sorununu proletarya diktatörlüğünün teo- Rus "süreklicileri"nin bu karakterizasyonu, son zamanlara
risi ve taktiği temelinde değil de, bu temelden bağımsız olarak, kadar genelde kabul ediliyor sayılıyordu. Ne var ki bu, genelde
onun dışında ortaya koymuş olsaydı, büyük proleter ideolog doğru olmasına rağmen, ayrıntılı sayılamaz. Bir yandan 1924
olmazdı —o kuşkusuz böyledir—, yabancı küçük-burjuva tartışması ve öte yandan Lenin'in yapıtlarının titiz bir tahlili
edebiyatçılarının onu sık sık öyle göstermeye çalıştıkları gibi, göstermiştir ki, Rus "süreklicileri"nin hatası sadece köylülüğün
ancak basit bir "köylü filozofu" olurdu. rolünü azımsamalarında değil, aynı zamanda proletaryanın güç-
lerini ve köylülüğe önderlik etme yeteneğini azımsamalarında,
İkisinden biri: proletaryanın hegemonyası fikrine inançsızlıkta da yatmaktadır.
Ya köylü sorunu Leninizmde en önemli şeydir, ve o zaman
Bundan dolayıdır ki, "Ekim Devrimi ve Rus Komünistleri-
Leninizm, gelişmiş kapitalist ülkeler için, köylü ülkesi olmayan
nin Taktiği" yazımda (Aralık 1924), bu karakterizasyonu
ülkeler için uygun değildir, geçerliliği yoktur;
genişletip, onun yerine bir başkasını, daha tam olanını geçirdim.
Ya da Leninizmde en önemli şey proletarya Bu yazıda şöyle denmektedir:
diktatörlüğüdür, ve o zaman Leninizm, bütün ülkelerin proleter-
lerinin uluslararası öğretisidir, istisnasız bütün ülkeler için "fiimdiye kadar genellikle, 'sürekli devrim' teorisinin bir
yanı öne çıkarılırdı — köylü hareketinin devrimci potansiyeline
—bunlar arasında gelişmiş kapitalist ülkeler için de— uygundur
inançsızlık. Bugün hakkaniyet adına bu yan, bir başka yanla
ve geçerliliğe sahiptir.
—Rusya proletaryasının güçlerine ve yeteneklerine
Seçim sizindir. inançsızlıkla— tamamlanmalıdır."[27]
Bu elbette Leninizmin sürekli devrim fikrine, tırnak içinde

III olmayanına, Marx tarafından geçen yüzyılın kırklı yıllarında
ilan edildiği biçimine[28] geçmişte ve şimdi karşı olduğu
"SÜREKLİ" DEVRİM SORUNU anlamına gelmez. Tam tersi. Lenin, sürekli devrim fikrini doğru
anlayan ve geliştiren biricik Marksistti. Lenin bu sorunda
"Leninizmin Temelleri Üzerine" yazısında "sürekli devrim "sürekliciler"den şu noktada ayrılır ki, "sürekliciler" Marx'ın sü-
teorisi", köylülüğün rolünü azımsama "teorisi" olarak rekli devrim fikrini çarpıtıp, onu cansız bir kitabi bilgiye
değerlendirilmektedir. Orada şöyle denmektedir: çevirmişlerdir, Lenin ise onu saf biçimiyle almış ve onu kendi
"Dolayısıyla Lenin, 'sürekli' devrim yanlılarına karşı devrim teorisinin temellerinden biri yapmıştır. Lenin tarafından
süreklilik sorunundan dolayı mücadele etmedi, çünkü bizzat daha 1905'te geliştirildiği biçimiyle burjuva-demokratik devri-
Lenin de kesintisiz devrimden yanaydı, onlarla tam tersine, min sosyalist devrime geçmesi fikrinin, Marx'ın sürekli devrim

"Sürekli" Devrim Sorunu 129 130 Leninizmin Sorunları Üzerine
teorisinin cisimleşmesinin biçimlerden biri olduğunu akılda tut- fikrine, yani sürekli devrim fikrine, ancak emperyalist savaştan
mak gerekir. Bu konuda Lenin daha 1905 yılında şunları sonra vardığını iddia edenlerin bilgilenmesi için vurguluyorum.
yazıyordu: Bu alıntı, bu kişilerin derin bir yanılgı içinde bulundukları ko-
"Demokratik devrimden derhal, gücümüz ölçüsünde, bi- nusunda hiçbir kuşkuya yer bırakmamaktadır.
linçli ve örgütlü proletaryanın gücü ölçüsünde, sosyalist devri-
me geçmeye başlayacağız. B iz kes in tis iz dev r imd en
yanayız*. Yarı yolda durmayacağız... IV
Maceracılığa kapılmadan, bilimsel vicdanımıza ihanet et-
PROLETER DEVRİM VE PROLETARYA
meden, ucuz şöhret peşinde koşmadan, y aln ızca ş u nu
söyleyebiliriz ve söylüyoruz da: Yeni ve daha üstün bir göreve, DİKTATÖRLÜĞÜ
sosyalist devrime mümkün olduğu kadar çabuk geçişi, bize,
proletarya partisine, d aha da k o lay laş tır mak için , demokratik Burjuva devriminden farklı olarak proleter devrimin karak-
devrimi gerçekleştirmesinde tüm köylülüğe vargücümüzle teristik hatları nelerdir?
yardım edeceğiz." (Bkz. Bütüt Eserler, 4. baskı, cilt 9, s. 213/
214, Rusça.) Proleter devrim ile burjuva devrimi arasındaki farkı beş ana
noktada toplamak mümkündür:
Ve onaltı yıl sonra, iktidarın proletarya tarafından ele geçi-
rilmesinden sonra Lenin, bu konu üzerine şunları yazıyordu: 1— Burjuva devrimi, genelde, daha devrim açıkça patlak
vermeden önce, feodal toplumun bağrında gelişip olgunlaşan
Kautsky, Hilferding, Martov, Çernov, Hillquit, Longuet, kapitalist düzenin biçimleri az çok hazır olarak var olduğunda
MacDonald, Turati ve 'ikibuçukuncu' marksizmin tüm diğer başlar, proleter devrim başladığında ise, sosyalist düzenin hazır
kahramanları... burjuva-demokratik ve proleter-sosyalist dev- biçimleri hiç yoktur, ya da hemen hemen hiç yoktur.
rim arasındaki karşılıklı ilişkiyi anlayamadılar. B ir incis i, ikin -
cisine geçer.* İkincisi, geçerken birincisinin sorunlarını çözer. 2— Burjuva devrimin baş görevi, iktidarı ele geçirmek ve
İkincisi, birincinin eserini pekiştirir. İkincisinin birinciyi ne de- onu var olan burjuva ekonomisiyle uyum içine sokmaktır, prole-
rece geçmeyi başaracağını mücadele, ve yalnızca mücadele ta- ter devrimin baş görevi ise, iktidarın ele geçirilmesinden sonra
yin eder." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 33, s. 32, Rusça.) yeni, sosyalist bir ekonomi inşa etmektir.
Burada özellikle, Lenin'in 1 Eylül 1905'te yayınlanmış olan 3— Burjuva devrimi, genelde, iktidarın ele geçirilmesiyle
"Sosyal-Demokrasinin Köylü Hareketi Karşısındaki Tavrı" ma- biter, proleter devrimde ise iktidarın ele geçirilmesi, onun sade-
ce b aş lan g ıcıd ır , ve iktidar, eski ekonominin reorganizasyonu
kalesinden aktarılan ilk pasaja dikkat çekerim. Bunu, hâlâ Le-
ve yenisinin örgütlenmesi için kaldıraç olarak kullanılır.
nin'in, burjuva-demokratik devrimin sosyalist devrime geçmesi
4— Burjuva devrimi, kendini, bir sömürücüler grubunun
* Altını ben çizdim. —J. St. egemenliğinin yerine bir başka sömürücü grubununkini geçir-

Proleter Devrim ve Proletarya Diktatörlüğü 131 132 Leninizmin Sorunları Üzerine
mekle sınırlar, ve bu nedenle eski devlet makinesini un-ufak et- baskı, cilt 27, s. 67.)
meye ihtiyaç duymaz, proleter devrim ise tüm ve her türlü sö- "Eğer Rus devriminde", diye devam ediyor Lenin, "—1905
mürücü grupları iktidardan uzaklaştırır ve tüm emekçilerin ve yılının büyük deneyimini yaşamış olan— halkın yaratıcı gücü
sömürülenlerin önderi olan proleterler sınıfını iktidara getirir, daha 1917 fiubatı'nda Sovyetleri yaratmamış olsaydı, onlar
bu nedenle o, eski devlet makinesini un-ufak etmeden ve yerine Ekim'de asla iktidarı ele geçirecek durumda olamazlardı, çünkü
yenisini geçirmeden yapamaz. başarı, yalnızca, hareketin milyonları kucaklayan hazır örgüt-
lenme biçimlerinin halihazırda var olup olmamasına bağlıydı.
5— Burjuva devrimi, emekçilerin ve sömürülenlerin
Bu hazır biçim Sovyetlerdi, ve bu nedenle, yaşadığımız o par-
milyonluk kitlelerini az çok uzun bir süre için burjuvazinin lak başarılar, o arkası kesilmeyen zafer yürüyüşleri siyasi alan-
etrafında toparlayamaz, ve bu da tam şundan ötürüdür, çünkü da bizi bekliyordu, çünkü siyasi iktidarın yeni biçimi hazırdı,
bunlar emekçiler ve sömürülenlerdir, proleter devrim ise, eğer ve onu devrimin ilk aylarında içinde bulunduğu o embriyon du-
baş görevini, proletaryanın iktidarını sağlamlaştırma ve yeni, rumundan, Rus devletinde — Rus Sovyet Cumhuriyeti'nde
sosyalist ekonomiyi kurma görevini yerine getirmek istiyorsa, sağlam biçim almış olan yasal olarak tanınmış biçime getirmek
tam da emekçi ve sömürülenler olarak bunları proletarya ile için, sadece birkaç kararname çıkarmamız yetti." (Bkz. Bütün
kalıcı bir ittifak içinde birleştirebilir ve birleştirmek zorundadır. Eserler, 4. baskı, cilt 27, s. 67/68.)
İşte bu konuda Lenin'in bazı temel tezleri: "Çözümü", diyor Lenin, "devrimimizin ilk aylarda yaşadığı
gibi bir zafer yürüyüşü asla olamayacak olan daha iki korkunç
"Burjuva devrimle sosyalist devrim arasındaki baş
zor görev kalmıştı." (age, s. 68.)
farklardan biri", diyor Lenin, "feodalizmden doğan burjuva
devrimi için, eski düzenin bağrında, giderek feodal toplumun "Birincisi, bunlar, her sosyalist devrimin önünde duran iç
tüm yanlarını değiştiren yeni ekonomik örgütlerin tedricen orta- örgütlenme görevleriydi. Sosyalist devrimle burjuva devrim
ya çıkmasıdır. Burjuva devrim yalnızca tek görevle karşı arasındaki fark tam da şudur ki, burjuva devrim kapitalist
karşıyaydı: eski toplumun tüm engellerini silip süpürmek, bir ilişkilerin hazır biçimlerini önünde bulur, Sovyet iktidarı, prole-
kenara atmak, yıkmak. Bu görevi yerine getiren her burjuva ter iktidarı ise, aslında yalnızca sanayinin bazı uç noktalarını
devrim, kendisinden beklenen herşeyi yerine getirmiş olur: ka- kapsayan ve tarıma henüz çok az girmiş olan kapitalizmin en
pitalizmin gelişmesini güçlendirir. gelişmiş biçimlerini hesaba katmazsak, bu hazır ilişkileri önün-
de bulmaz. Muhasebenin örgütlenmesi, büyük işletmeler üze-
Sosyalist devrim kendini bambaşka bir durumda bulur. Ta-
rinde denetim, devlete ait tüm iktisadi mekanizmayı bir tek bü-
rihin zikzaklı hareketleri sonucu sosyalist devrime başlamak
yük makine haline, yüz milyonlarca insanın bir tek planı
zorunda kalmış olan ülke ne kadar geri ise, eski kapitalist
kendine kılavuz edindiği tarzda işleyen bir ekonomik organiz-
ilişkilerden sosyalist ilişkilere geçiş bu ülke için o kadar güçtür.
ma haline dönüştürme — işte bize düşmüş bulunan büyük ör-
Burada yıkma görevlerine yeni, duyulmadık zorlukta görevler,
gütsel görev budur. fiimdiki çalışma koşulları altında, bu göre-
özellikle örgütsel görevler eklenir." (bkz. Bütün Eserler, 4.
vin üstesinden fırtına gibi, içsavaş görevlerini çözebildiğimiz

tarzda gelmek asla mümkün değildir." (age., s. 68, Rusça.) çevrelenmiş ve burjuvazisi uluslararası sermayece desteklenen
"İkinci korkunç zorluk... — uluslararası sorun. Eğer Ke- —zaten başka türlü olamazdı— bir ülkede zafere ulaşmış bir
renski'nin çetelerinin hakkından o kadar kolay geldiysek, eğer proleter devrim sözkonusu olduğundan, bu tespit daha büyük bir
devlet iktidarımızı bu kadar kolay yarattıysak, eğer toprağın önem ve kararlılıkla vurgulanmalıdır.
sosyalizasyonu hakkındaki ve işçi denetimi hakkındaki karar- Bu yüzden Lenin şöyle der:
nameyi en ufak bir zorluk görmeden çıkardıysak, bütün bunları
bu kadar kolay gerçekleştirdiysek, bu yalnızca, koşulların "Ezilen sınıfın kurtuluşu, sadece şiddete dayalı devrim ol-
elverişli bir biçimlenişi bizi uluslararası emperyalizmden kısa madan değil, bilak is egemen sınıf tarafından yaratılan devlet
iktidarı yo k ed ilmeden de olanaksızdır." (Bkz. Bütün Eserler,
bir süre için korumuş olduğundan dolayı mümkün oldu. Serma-
4. baskı, cilt 25, s. 360, Rusça.)
yesinin tüm gücüyle, yüksek derecede örgütlenmiş askeri
tekniğiyle, uluslararası sermayenin gerçek bir gücü, gerçek bir " 'İlk önce nüfusun çoğunluğu, özel mülkiyet korunurken,
kalesi olan uluslararası emperyalizm, gerek nesnel durumu, ge- yani sermayenin gücü ve boyunduruğu korunurken, proletarya
rekse onun içinde cisimleşmiş olan kapitalistler sınıfının iktisa- partisinden yana olduğunu ifade etsin — ancak ondan sonra o
di çıkarlarından dolayı, Sovyet Cumhuriyeti ile kesinlikle, iktidarı devralabilir ve almalıdır', diyor kendine 'sosyalist' di-
yen gerçekte burjuvazinin uşakları küçük-burjuva demokrat-
hiçbir şart altında geçinemezdi, ticari bağlantılar, uluslararası
lar".* (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 30, s. 249, Rusça.)
mali ilişkiler yüzünden bunu yapamazdı. Burada bir çatışma
kaçınılmazdır. İşte Rus devriminin en büyük zorluğu, en büyük " 'Devrimci proletarya önce burjuvaziyi devirsin, sermaye-
tarihsel sorunu buradadır: uluslararası görevleri çözme nin boyunduruğunu atsın, burjuva devlet aygıtını parçalasın —
zorunluluğu, uluslararası devrimi hâsıl etme zorunluluğu" (bkz. o zaman muzaffer proletarya, proleter olmayan emekçi kitlele-
Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 27, s. 69/70, Rusça). rin çoğunluğunun sempati ve desteğini, onları sömürücülerin
zararına hoşnut ederek, çabuk kazanabilecektir', diyoru z biz*."
Proleter devrimin iç karakteri ve temel anlamı budur. (Aynı yerde.)
fiiddete dayalı bir devrim olmadan, proletarya diktatörlüğü "Nüfusun çoğunluğunu kendinden yana kazanmak için", di-
olmadan, eski, burjuva koşulların böyle kökten bir şekilde ye devam ediyor Lenin, "proletarya ilkin burjuvaziyi devirmek
ve devlet iktidarını ele geçirmek zorundadır; ikinci olarak, Sov-
dönüştürülmesi gerçekleştirilebilir mi?
yet iktidarını yürürlüğe koymalı ve bu arada eski devlet
Bunun yapılamayacağı açıktır. Böyle bir devrimin barışçıl aygıtını paramparça edip yere sermelidir, böylece proleter ol-
olarak, burjuvazinin egemenliğine uyarlanmış olan burjuva de- mayan emekçi kitleler arasında burjuvazinin ve küçük-burjuva
uzlaşmacıların egemenliğini, otoritesini, etkisini hemen yıkar.
mokrasisi çerçevesi içinde yapılabileceğine inanmak, ya aklını
Üçüncü olarak, burjuvazinin ve küçük-burjuva uzlaşmacıların
oynatmış ve normal insani kavramları yitirmiş olmak, ya da proleter olmayan emekçi kitlelerin çoğu nlu ğu içindeki etkisini,
proleter devrimden küstahça ve açıkça vazgeçmek demektir. bunların ekonomik ihtiyaçlarını, sömürücülerin zararına dev-
fiimdilik tek ülkede, düşman kapitalist ülkelerce * Altını ben çizdim. —J. St.

rimci tarzda tatmin ederek k es in o lar ak y o k etmelid ir ." (Aynı mez. Tam tersi. Bu iktidar, b ir sınıfın iktidarı, ancak proleterler
yerde, s. 242, Rusça.) sınıfı ile küçük-burjuva sınıfların emekçi kitleleri, herşeyden
Proleter devrimin karakteristik belirtileri bunlardır. önce de köylülüğün emekçi kitleleri arasında özel bir ittifak bi-
çimiyle kurulabilir ve sonuna kadar gerçekleştirilebilir.
Bununla bağıntı içinde, eğer proletarya diktatörlüğünün,
proleter devrimin esas içeriğini oluşturduğu kabul ediliyorsa, Bu nasıl bir özel ittifak biçimidir, neden ibarettir? Diğer,
proletarya diktatörlüğünün ana hatları nelerdir? proleter olmayan sınıfların emekçi kitleleriyle bu ittifak, ger-
çekte bir sınıfın diktatörlüğü düşüncesiyle çelişmez mi?
İşte proletarya diktatörlüğünün Lenin tarafından yapılmış
haliyle en genel tanımı: Bu özel ittifak biçimi, bu ittifakın önder gücünün proletarya
olmasından ibarettir. Bu özel ittifak biçimi, devletin önderinin,
"Proletarya diktatörlüğü, sınıf mücadelesinin sona ermesi
değil, bilakis onun yeni biçimler altında sürdürülmesidir. Prole- proletaryanın diktatörlüğü sisteminde önderin bir parti
tarya diktatörlüğü, muzaffer olmuş ve siyasi iktidarı ele olmasından, yönetimi diğer partilerle p ay laş may an v e
geçirmiş olan proletaryanın, yenilmiş ama yok olmamış, orta- paylaşamayacak olan proletarya partisi, komünistlerin partisi
dan kalkmamış ve direniş göstermekten vazgeçmeyen burjuva- olmasından ibarettir.
ziye karşı, direnişini artıran burjuvaziye karşı sınıf mücadelesi-
dir." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 29, s. 350, Rusça.) Görüldüğü gibi, çelişki burada, yalnızca zannedilen bir
çelişkidir, görünürde bir çelişkidir.
Lenin proletarya diktatörlüğünün "tüm halktan çıkan", "ge-
nel seçimlerden çıkan", "sınıf iktidarı olmayan" iktidar ile "Proletarya diktatörlüğü", diyor Lenin, "proletarya ile
emekçilerin öncü müfrezesi ile, emekçilerin çok sayıdaki pro-
karıştırılmasına karşı çıkar ve şöyle der:
leter olmayan katmanları (küçük-burjuvazi, küçük mülk sahip-
"Siyasi egemenliği ele geçirmiş olan sınıf, bunu, ona tek leri, köylülük, aydınlar vb.) ya da bunların çoğunluğu
başına sahip olacağı bilinciyle yapmıştır. Bu, proletarya arasındaki s ınıf ittifakının * sermayeye karşı bir ittifakın, ser-
diktatörlüğü kavramının içinde vardır. Bu kavram, ancak sınıf, mayenin tamamen devrilmesini, burjuvazinin direnişinin ve
siyasi iktidarı tek baş ın a eline aldığını ve ne kendini, ne de restorasyon çabalarının tümüyle ezilmesini amaçlayan bir
başkalarını, 'tüm halktan çıkan, genel seçimlerden çıkan, tüm ittifakın, sosyalizmin kesin kurulmasını ve sağlamlaştırılmasını
halk tarafından onaylanan' iktidar üzerine boş laflarla amaçlayan bir ittifakın özel bir biçimidir. Bu, özel bir durum-
aldatmamayı bildiği zaman bir anlam kazanır." (Bkz. Bütün da, yani şiddetli bir içsavaş durumunda oluşan özel türde bir
Eserler, 4. baskı, cilt 32, s. 250.) ittifaktır; bu, sosyalizmin kararlı yandaşlarının, onun yalpala-
yan müttefikleriyle, bazen de 'tarafsızlar'la bir ittifakıdır ( o za-
Ama bu, b ir sınıfın, iktidarı başka sınıflarla paylaşmayan man ittifak, mücadele için bir anlaşmadan, tarafsızlık için bir
ve paylaşamayacak olan proleterler sınıfının iktidarının, hedef- anlaşma haline gelir), ik tis ad i, s iyas i, s o s y al, zihins el
lerini gerçekleştirmek için diğer sınıfların emekçi ve sömürülen bakımdan türdeş olmayan sınıflar arasında bir ittifaktır."
kitlelerinin yardımına, ittifakına ihtiyacı olmadığı anlamına gel-
* Altını ben çizdim. —J. St.

(Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 29, s. 350/351, Rusça.) "Devrim diğer ülkelerde başlamadığı sürece, Rusya'daki
sosyalist devrimi ancak kö ylü lük le b ir anlaş ma* kurtarabi-
Eğitim çalışması raporlarından birinde Kamenev, proletarya lir." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 32, s. 192, Rusça.)
diktatörlüğünün bu şekilde anlaşılmasına karşı polemik içinde
şöyle diyor: Böyle yalnızca, Lenin'in şu düsturunu kavramamış olanlar
konuşabilir:
"Diktatörlük, bir sınıfın başka bir sınıfla ittifakı d eğ ild ir ".*
("Pravda", No. 11, 14 Ocak 1925.) "D iktatörlüğ ün en yük s ek ilkes i;* proletaryanın önder ro-
lünü ve devlet iktidarını koruyabilmesi için proletaryanın köy-
Kamenev'in burada, herşeyden önce benim "Ekim Devrimi lülükle ittifakının ayakta tutulmasıdır." (age., s. 466, Rusça.)
ve Rus Komünistlerinin Taktiği" yazımdan bir pasajı
hedeflediğini sanıyorum, orada şöyle deniyor: Lenin, diktatörlüğün en önemli hedeflerinden birini, sömü-
"Proletarya diktatörlüğü, 'deneyimli bir stratejisyen'in dik- rücülerin ezilmesini öne çıkarır ve şöyle der:
katli eliyle 'ustalıkla' 'seçilmiş' ve nüfusun şu ya da bu kesimine "Bilimsel olarak diktatörlük kavramı, hiçbir şeyle
'akıllıca dayanan' basit bir hükümet doruğu değildir. Proletarya sınırlanmamış olan, hiçbir yasayla, kesinlikle hiçbir kuralla
diktatörlüğü, ittifakın önder gücünün proletarya olması engellenmemiş olan, doğrudan doğruya şiddete dayanan ikti-
koşuluyla, sermayenin devrilmesi, sosyalizmin kesin zaferi dardan başka bir anlama gelmez." (Bkz. Bütün Eserler, 4.
için, proletaryanın ve köylülüğün emekçi kitlelerinin sınıf baskı, cilt 31, s. 326, Rusça.)
ittifakıdır."[29]
"Diktatörlük, —Kadet baylar, bunu ilk ve son kez biliniz
Proletarya diktatörlüğünün bu formülasyonunun tamamen ki— sınırsız, yasaya değil şiddete dayanan iktidar demektir.
arkasındayım, çünkü inanıyorum ki bu formülasyon, Lenin'in az İçsavaş sırasında, zaferi kazanmış olan her iktidar, ancak bir
önce aktarılan formülasyonuyla tamamen çakışmaktadır. diktatörlük olabilir." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s.
320, Rusça.)
Kamenev'in, "diktatörlük, bir sınıfın diğer bir sınıf ile
ittifakı değ ild ir" şeklindeki açıklamasının, bu ihtirazsız biçi- Ama proletarya diktatörlüğü, her ne kadar şiddet olmadan
miyle, Lenin'in proletarya diktatörlüğü teorisiyle hiçbir ortak diktatörlük olmazsa da, elbette yalnızca şiddete indirgenemez.
yanı olmadığını iddia ediyorum. "Diktatörlük", diyor Lenin, "şiddet olmaksızın imkansız ise
Böyle yalnızca, işbirliği düşüncesinin, proletarya ile de, yalnızca şiddet demek değildir, o aynı zamanda, emeğin,
köylülüğün ittifakı düşüncesinin, bu ittifakta proletaryanın hem de öncekinden daha üstün bir örgütlenmesi demektir."
hegemonyası düşüncesinin anlamını kavramamış olanların (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 29, s. 343, Rusça.)
konuşabileceğini iddia ediyorum. Proletarya diktatörlüğü... sömürücülere karşı yalnızca
şiddet değildir ve hem de esas olarak bile şiddet değildir. Bu
Böyle yalnızca, Lenin'in şu tezini kavramamış olanlar devrimci şiddetin ekonomik temeli, onun hayatiyetinin ve
konuşabilir: başarısının garantisi, proletaryanın kapitalizme kıyasla toplum-
* Altını ben çizdim. —J. St. * Altını ben çizdim. —J. St.

sal emeğin örgütlenmesinin daha yüksek bir tipini temsil etmesi 3— Proletarya iktidarından, sosyalizmi örgütlemek için,
ve gerçekleştirmesidir. Meselenin özü budur. Komünizmin sınıfları ortadan kaldırmak için, sınıfsız bir topluma, sosyalist
kaçınılmaz tam zaferinin güç kaynağı ve garantisi burada ya-
topluma geçmek için yararlanılır.
tar." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 29, s. 386.)
"Onun [diktatörlüğün — J . S t.] esas özü, emekçilerin en ile- Proletarya diktatörlüğü, tüm bu üç yanın birleşmesidir. Bu
ri müfrezesinin, onun öncü müfrezesinin, biricik önderinin, yanlardan hiçbiri, proletarya diktatörlüğünün bir icik karakteris-
proletaryanın örgüt ve disiplininden ibarettir. Onun hedefi, sos- tik özelliği olarak gösterilemez, ve tersine, bu özelliklerden
yalizmi kurmak, toplumun sınıflara bölünmüşlüğünü ortadan yalnızca birinin bile yokluğu, kapitalist kuşatma koşulları
kaldırmak, toplumun tüm üyelerini emekçiler durumuna getir- altında proletarya diktatörlüğünün bir diktatörlük olmaktan
mek, insanın insan tarafından sömürülmesinin her türlü temeli-
çıkmasına yeter. Bu nedenle, proletarya diktatörlüğü kavramını
ni yok etmektir. Bu hedef bir hamlede gerçekleştirilemez, kapi-
talizmden sosyalizme oldukça uzun bir geçiş dönemini gerekti- çarpıtma tehlikesiyle karşılaşmak istenmiyorsa, bu üç yandan
rir, birincisi, üretimin yeniden örgütlenmesi zor bir iş olduğu hiçbiri devre dışı bırakılmamalıdır. Yalnızca bu üç yan birlikte
için, ikincisi, yaşamın tüm alanlarında köklü değişiklikler için alındığında, bize, proletarya diktatörlüğünün tam ve kompakt
zamana ihtiyaç olduğu için, ve son olarak, küçük-burjuva ve bir kavramını verir.
burjuva tarzda iş yapma alışkanlığının muazzam gücü ancak Proletarya diktatörlüğü çeşitli dönemler gösterir, özel bi-
uzun ve zorlu bir mücadeleyle altedilebileceği için. Marx'ın ka-
çimleri, çeşitli türden çalışma yöntemleri vardır. İçsavaş döne-
pitalizmden sosyalizme geçiş dönemi olarak proletaryanın tüm
bir diktatörlük döneminden sözetmesinin nedeni de budur." minde diktatörlükte şiddet özelliği özellikle göze çarpıcıdır.
(age., s. 358, Rusça.) Ama bundan asla, içsavaş döneminde hiçbir inşa çalışması
yapılmadığı sonucu çıkmaz. İnşa çalışması olmadan içsavaşı
Proletarya diktatörlüğünün karakteristik hatları bunlardır.
yürütmek olanaksızdır. Sosyalizmin inşası döneminde ise tersi-
Buradan proletarya diktatörlüğünün üç temel yanı çıkar: ne, diktatörlüğün barışçıl, örgütsel, kültürel çalışmaları, devrim-
1— Proletarya iktidarından, sömürücüleri ezmek için, ülke- ci yasallık vb. özellikle göze çarpıcıdır. Ama bundan da yine as-
yi savunmak için, diğer ülkelerin proleterleriyle bağları la, diktatörlükte şiddet özelliğinin inşa dönemi sırasında ortadan
sağlamlaştırmak için, tüm ülkelerde devrimi geliştirmek ve za- kalktığı ya da kalkabileceği sonucu çıkmaz. Baskı organları, or-
fere ulaştırmak için yararlanılır. du ve diğer örgütler, şimdi, inşa döneminde, içsavaş döneminde
olduğundan daha az zorunlu değildir. Bu organlar olmadan
2— Proletarya iktidarından, emekçi ve sömürülen kitlelerin
diktatörlüğün az buçuk güvenli bir inşa çalışması olanaksızdır.
burjuvaziden kesin olarak koparılması için, proletaryanın bu kit-
Devrimin şimdilik b ir tek ülkede muzaffer olduğunu unutma-
lelerle ittifakını pekiştirmek için, bu kitleleri sosyalist inşaya
katmak için, bu kitlelerin proletarya tarafından devletsel yöneti- mak gerekir. Kapitalist kuşatma var olduğu sürece, dış
mi için yararlanılır. müdahale tehlikesinin ve bu tehlikeden çıkan bütün sonuçların
da var olacağını unutmamak gerekir.

Proletarya Diktatörlüğü Sisteminde Parti ve İşçi Sınıfı 141 142 Leninizmin Sorunları Üzerine
V uğruna mücadelesinde, örgütlü ve silahlı sermaye karşısında

silahsız bir ordu durumuna düşerdi. Bu örgütlere proletaryanın
PROLETARYA DİKTATÖRLÜĞÜ ihtiyacı vardır, çünkü o, onlar olmaksızın, burjuvaziyi devirme
SİSTEMİNDE PARTİ VE İŞÇİ SINIFI uğruna mücadelesinde, kendi iktidarını sağlamlaştırma uğruna
mücadelesinde, sosyalizmi inşa etme uğruna mücadelesinde
kaçınılmaz olarak bir yenilgiye uğrardı. Bu örgütlerin sistematik
Yukarıda proletarya diktatörlüğü hakkında, onun tarihsel yardımı ve öncü müfrezenin yönetici gücü zorunludur, çünkü bu
kaçınılmazlığı bakış açısından, sınıf içeriği bakış açısından, koşullar olmaksızın, az buçuk istikrarlı ve sağlam bir proletarya
devletsel karakteri bakış açısından, son olarak, kapitalizmden diktatörlüğü olanaksız olurdu.
sosyalizme geçiş dönemi olarak tanımlanan tüm bir tarihsel dö-
Bu örgütler nelerdir?
nem boyunca yerine getireceği yıkıcı ve yapıcı görevleri bakış
açısından söz ettim. Birincisi, başkentte ve taşrada, bir dizi sanayi, kültür,
fiimdi de, proletarya diktatörlüğü hakkında, onun yapısı eğitim örgütü ve diğer örgütler biçimindeki kollarıyla işçi
bakış açısından, "mekanizması" bakış açısından, tamamı "prole- sendikalarıdır. Bunlar her meslekten işçileri birleştirir. Bunlar
tarya diktatörlüğü sistemi"ni (Lenin) veren ve onların Parti örgütleri değildir. Sendikalar, bizdeki egemen işçi sınıfının
yardımıyla proletarya diktatörlüğünün günlük çalışmalarının tümünü kucaklayan örgütler olarak tanımlanabilirler. Onlar ko-
gerçekleştirildiği "volan kayışları"nın, "kaldıraçlar"ın ve "yöne- münizmin okuludur. Saflarındaki en iyi adamları tüm yönetim
tici güç"ün rolü ve önemi bakış açısından söz etmeliyiz. dallarındaki yönetici çalışma için verirler. İşçi sınıfı içinde ileri
Proletarya diktatörlüğü sistemindeki bu "volan kayışları" ya ve geri unsurlar arasındaki bağı gerçekleştirirler. İşçi kitlelerini
da "kaldıraçlar" nelerdir? Bu "yönetici güç" nedir? Bunlara ne- işçi sınıfının öncü müfrezesiyle bağlarlar.
den gerek duyulur? İkincisi, başkentte ve taşrada idari, iktisadi, askeri, kültürel
Kaldıraçlar ya da volan kayışları — bunlar, yardımları ve diğer devlet örgütleri biçimindeki sayısız kollarıyla Sov y et-
olmaksızın diktatörlüğün gerçekleştirilmesinin olanaksız ler, ve bu örgütleri çevreleyen ve onları halkla bağlayan,
olduğu, proletaryanın kitle örgütleridir. kendiliğinden ortaya çıkmış çok sayıdaki, emekçilerin kitle der-
nekleridir. Sovyetler kent ve kırdaki tüm emekçilerin kitle ör-
Yönetici güç — bu, proletarya diktatörlüğünün temel yöne-
gütleridir. Bunlar Parti örgütleri değildir. Sovyetler, proletarya
tici gücü olan proletaryanın en ileri kıtası, onun öncü müfrezesi-
diktatörlüğünün dolaysız ifadesidir. Diktatörlüğün güçlendiril-
dir.
mesi ve sosyalizmin inşası için gerekli tüm önlemler Sovyetler
Bu volan kayışları, bu kaldıraçlar ve bu yönetici güce aracılığıyla uygulanır. Proletarya, köylülüğe devletsel
proletaryanın ihtiyacı vardır, çünkü o, onlar olmaksızın, zafer önderliğini Sovyetler aracılığıyla gerçekleştirir. Sovyetler,

emekçilerin milyonlarca kitlesini proletaryanın öncü müfreze- proletaryanın öncü müfrezesi, onun Partisi başarabilir. Yalnızca
siyle bağlar. proletarya partisi, yalnızca komünistlerin partisi, proletarya
diktatörlüğü sisteminde bu önder rolü hakkıyla yerine getirebi-
Üçüncüsü, tüm kollarıyla her türden k oop eratiflerdir . Bun-
lir.
lar emekçilerin bir kitle örgütüdür, bir Parti örgütü değildir,
emekçileri öncelikle tüketiciler olarak ve zamanla da üreticiler Niçin?
olarak (tarım kooperatifleri) birleştiren bir örgüttür. Kooperatif, "Çünkü, birincisi, Parti, proletaryanın partisiz örgütlerine
proletarya diktatörlüğünün pekiştirilmesinden sonra gelişkin doğrudan doğruya bağlı olan ve çok defa bu örgütleri yöneten
inşa döneminde özel bir önem kazanır. Proletaryanın öncü müf- işçi sınıfının en yetkin unsurlarının toplanma alanıdır; ikincisi,
rezesinin köylü kitleleriyle bağını kolaylaştırır ve bu kitleleri işçi sınıfının en yetkin unsurlarının toplanma alanı olarak Parti,
sosyalist inşa deryasına katma olanağı yaratır. işçi sınıfının örgütlerinin bütün biçimlerini yönetmeye yetenek-
li önderlerin yetiştirilmesi için en iyi okuldur; üçüncüsü, işçi
Dördüncüsü G ençlik Birliğ i' dir. Bu, işçi ve köylü sınıfı önderlerinin yetiştirilmesi için en iyi okul olarak, Parti,
gençliğin bir kitle örgütüdür, Parti örgütü değildir, ancak Par- deneyimi ve otoritesi sayesinde proletaryanın mücadelesinin
ti'ye dayanır. Görevi, genç kuşağın sosyalizm ruhuyla önderliğini merkezileştirmeye ve böylelikle işçi sınıfının çeşitli
partisiz örgütlerini, Parti'yi sınıfa bağlayan yardımcı organlar
eğitilmesinde Parti'ye yardımcı olmaktır. Tüm yönetim dalları
ve volan kayışları haline getirmeye yetenekli biricik örgüttür."
için proletaryanın tüm diğer kitle örgütlerine genç yedekler (Bkz. "Leninizmin Temelleri Üzerine"[30].)
sağlar. Gençlik Birliği, proletarya diktatörlüğünün
sağlamlaşmasından sonra, proletaryanın gelişkin kültür ve Parti, proletarya diktatörlüğü sisteminde temel önder güç-
eğitim faaliyetleri döneminde özel bir önem kazanmıştır. tür.
"Parti, proletaryanın sınıf birliğinin en yüksek biçimidir."
Son olarak, proletaryanın partis idir, onun öncü müfrezesi-
(Lenin.)
dir. Onun gücü, proletaryanın tüm kitle örgütlerinden en iyi
unsurları bağrında toplamasından gelir. Gayesi, proletaryanın Yani: Parti'yi —herşeyden önce üretim alanında— sınıfla
istisnasız tüm kitle örgütlerinin çalışmasını toparlamak ve faali- bağlayan proletaryanın kitle örgütü olarak s en d ikalar ; Parti'yi,
yetlerini bir hedefe, proletaryanın kurtuluşu hedefine y önelt- herşeyden önce devlet yönetimi alanında emekçilerle bağlayan
mektir. Ama bunları toparlamak ve bir tek hedefe yöneltmek emekçilerin kitle örgütleri olarak S o vy etler; Parti'yi herşeyden
mutlak zorunludur, çünkü aksi takdirde proletaryanın mücadele- önce, iktisadi alanda, köylülüğün sosyalist inşaya kazanılması
sinin birliği olanaksızdır, çünkü aksi takdirde proleter kitlelerin alanında köylü kitleleriyle bağlayan, esas olarak köylülüğün kit-
iktidar uğruna, sosyalizmin inşası uğruna mücadelelerine önder- le örgütü olarak k oo p er atif ler ; yeni kuşakların sosyalist
lik etmek olanaksızdır. Ama proletaryanın kitle örgütlerinin eğitiminde ve genç yedeklerin yetiştirilmesinde proletaryanın
çalışmasını toparlamayı ve yönlendirmeyi yalnızca öncü müfrezesine kolaylık sağlamakla görevli bir örgüt olarak,

işçi- ve köylü gençliğin kitle örgütü olarak G en çlik Birliği; ve zorundadır." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 32, s. 2, Rusça.)
son olarak, tüm bu kitle örgütlerini yönetmekle görevli olan, Parti'nin önder rolünün en yüksek ifadesi olarak, örneğin
proletarya diktatörlüğü sisteminde temel önder güç olarak P ar ti bizde, Sovyetler Birliği'nde, proletarya diktatörlüğü ülkesinde,
— işte genel olarak "diktatörlük mekanizması"nın, "proletarya bir tek de olsa hiçbir önemli siyasi ya da örgütsel sorunun, Par-
diktatörlüğü sistemi"nin tablosu budur. ti'nin yönergeleri olmaksızın Sovyetlerimiz ve diğer kitle örgüt-
Temel önder güç olarak Parti olmaksızın, az buçuk istikrarlı lerimiz tarafından karara bağlanmaması olgusu belirtilmelidir.
ve sağlam bir proletarya diktatörlüğü mümkün değildir. Bu anlamda, proletarya diktatörlüğünün, özü itibarıyla
Lenin'in deyimiyle, "böylelikle, resmen komünist olmayan, proletaryanın öncüsünün "diktatörlüğü", proletaryanın temel ön-
esnek ve oldukça geniş kapsamlı, son derece güçlü bir proleter der gücü olarak Partisi'nin "diktatörlüğü" olduğu söylenebilir.
aygıta, Parti'yi s ınıfa ve kitleye sıkıca bağlayan ve Parti'nin Bu konuda Lenin, Komintern'in II. Kongresi'nde[31] şöyle diyor-
önderliği altında s ınıfın d ik tatörlüğ ü nün gerçekleştirildiği bir du:
aygıta sahibiz." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 30.) "Tanner, proletarya diktatörlüğünden yana olduğunu, ama
Elbette bu, Parti'nin sendikaların, Sovyetlerin ve diğer kitle proletarya diktatörlüğünü gözünde pek bizim gibi
canlandırmadığını açıklıyor. Bizim proletarya
örgütlerinin yerine geçebileceği ya da geçmesi gerektiği şeklin-
diktatörlüğünden, es as ınd a* onun örgütlü ve sınıf bilinçli
de anlaşılmamalıdır. Parti, proletarya diktatörlüğünü azınlığının diktatörlüğünü anladığımızı söylüyor.
gerçekleştirir. Ama o bunu dolaysız değil, bilakis sendikaların,
Ve gerçekten de, işçilerin aralıksız sömürüldüğü ve insani
Sovyetlerin ve bunların kollarının yardımıyla gerçekleştirir. Bu
yeteneklerini geliştirecek durumda olmadıkları kapitalizm
"volan kayışları" olmaksızın az buçuk sağlam bir diktatörlük çağında, işçilerin siyasi partileri için tam da, onların, kendi
imkânsız olurdu. sınıflarının yalnızca bir azınlığını kavrayabilmeleri hususu çok
"Öncü müfrezeden, ileri sınıfın kitlesine ve ondan da emek- karakteristiktir. Siyasi parti, tıpkı her kapitalist toplumda, ger-
çi kitlelere birtakım 'volan kayışları' olmaksızın diktatörlük çekten sınıf bilinçli işçilerin, tüm işçilerin yalnızca azınlığını
gerçekleştirilemez", diyor Lenin (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, oluşturması gibi, sınıfın yalnızca azınlığını kucaklayabilir. Bu
cilt 32, s. 3, Rusça.) yüzden, ancak bu sınıf bilinçli azınlığın, geniş işçi kitlelerini
yönetip önderlik edebileceğini kabul etmeliyiz. Tanner yoldaş,
"Parti, proletaryanın öncü müfrezesini, deyim yerindeyse, kendisinin parti düşmanı olduğunu, ama aynı zamanda, en iyi
kendi içine masseder, ve bu öncü müfreze proletarya örgütlenmiş ve en devrimci işçilerin oluşturduğu bir azınlığın,
diktatörlüğünü gerçekleştirir. Ve sendikalar gibi bir temel tüm proletaryaya yol göstermesinden yana olduğunu ifade edi-
olmaksızın, diktatörlük gerçekleştirilemez, devlet fonksiyonları yorsa, o zaman aramızda gerçekte bir fark olmadığını söylüyo-
icra edilemez. Bunlar, yine yeni tipte bir dizi özel kurumun rum." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 210, Rusça.)
yardımıyla*, yani Sovyet aygıtının yardımıyla* icra edilmek

Ancak bu, proletarya diktatörlüğü ile Parti'nin önder rolü nün), proletarya diktatörlüğüyle özdeş olduğu, birinciyle ikinci-
(Parti "diktatörlüğü") arasına bir eş it iş areti konabilir, birinci nin kapsam itibariyle eşit oldukları anlamına gelmez. Proletarya
ikinciyle özd eş leş tirilebilir, birincinin yerine ikinci diktatörlüğünün kapsam itibariyle Parti'nin önder rolünden daha
geçirilebilir şeklinde kavranmamalıdır. Örneğin Sorin şöyle geniş ve daha zengin olduğunu kanıtlamaya gerek yok. Parti
diyor: " P ro letarya d ik tatö rlü ğü , P artimizin diktatö rlü ğ üdü r." proletarya diktatörlüğünü gerçekleştirir, ama p ro letary anın
Görüldüğü gibi bu tez, "Parti diktatörlüğü"nü, proletarya diktatörlüğünü gerçekleştirir, başka birinin değil. Kim Parti'nin
diktatörlüğüyle özdeşleştiriyor. Leninizm zeminini terketmeden, önder rolünü proletarya diktatörlüğüyle özdeşleştirirse, proletar-
bu özdeşleştirmeye doğru denebilir mi? Hayır, denemez. Ve bu ya diktatörlüğünün yerine Parti "diktatörlüğü"nü geçirir.
da şu nedenlerden. İkincisi. Proletaryanın kitle örgütlerinin bir tek de olsa hiç-
Birincisi. Lenin'in Komintern II. Kongresi'ndeki bir önemli kararı, Parti'nin yönergeleri olmaksızın alınmaz. Bu
konuşmasından yukarıya aktarılan alıntıda Lenin, partinin önder tamamen doğrudur. Ancak bu, proletarya diktatörlüğünün, Par-
rolünü asla proletarya diktatörlüğüyle özdeşleştirmiyor. O sade- ti'nin yönergelerinde tükendiği [sadece bunlardan ibaret olduğu
ce, "yalnızca sınıf bilinçli azınlığın (yani partinin — J . S t.) geniş —ÇN] anlamına mı gelir? Bu, Parti'nin yönergelerinin bu se-
bepten ötürü proletarya diktatörlüğüyle özdeşleştirilebileceği
işçi kitlelerini yönetip önderlik edebileceği"nden, iş te b u an-
anlamına mı gelir? Elbette değil. Proletarya diktatörlüğü, Par-
lamda "proletarya diktatörlüğünden, esasında* onun örgütlü ve
ti'nin yönergeleri, artı bu talimatların proletaryanın kitle örgütle-
sınıf bilinçli azınlığını anladığı"mızdan söz ediyor. ri tarafından uygulanması, artı halk tarafından hayata geçirilme-
"Esasında" dendiğinde, bu, "tamamen" anlamına gelmez. sinden oluşur. Görüldüğü gibi burada, proletarya
Sık sık, ulusal sorunun esasında bir köylü sorunu olduğunu söy- diktatörlüğünün hiç de önemsiz olmayan bir momentini
lüyoruz. Ve bu tamamen doğrudur. Ancak bu, ulusal sorunun oluşturan bir dizi geçişler ve ara basamaklar söz konusudur.
köylü sorunuyla örtüştüğü, köylü sorununun kapsamı itibariyle Parti'nin yönergeleri ile, onların hayata geçirilmesi arasında,
bundan dolayı, yönetilenlerin irade ve eylemleri, sınıfın irade ve
ulusal sorunla eşit, köylü sorununun ulusal sorunla özdeş
eylemleri, böylesi talimatları desteklemeye hazır olmaları (ya da
olduğu anlamına gelmez. Ulusal sorunun kapsam itibariyle köy-
reddetmeleri), bu talimatları uygulama yetenekleri (ya da yete-
lü sorunundan daha geniş ve daha zengin olduğunu kanıtlamaya neksizlikleri), bu talimattan tam da durumun gerektirdiği gibi
gerek yok. Burayla paralellik içinde, aynı şey Parti'nin önder ro- uygulama yetenekleri (ya da yeteneksizlikleri) yatar. Önderliği
lü ve proletarya diktatörlüğü hakkında da söylenmelidir. Prole- üstlenmiş olan Parti'nin, kendisi tarafından yönetilenlerin irade-
tarya diktatörlüğünü Parti gerçekleştirse ve bu anlamda proletar- sini, durumunu, bilinç derecesini hesaba katması gerektiğini,
ya diktatörlüğü es as ın d a onun partisinin "diktatörlüğü" olsa da, sınıfın iradesini, durumunu ve bilinç derecesini hesap dışı
bu henüz "Parti diktatörlüğünün" ([Parti'nin — ÇN] önder rolü- bırakamayacağını kanıtlamaya gerek yoktur herhalde. Bu yüz-
den kim Parti'nin önder rolünü proletarya diktatörlüğüyle
* Altını ben çizdim. —J. St. özdeşleştirirse, sınıfın iradesinin ve eyleminin yerine Parti'nin

talimatlarını geçirir. 'doruğu' ile, Parti 'doruğu'nu kaynaştırmadan edemezdik — bun-

Üçüncüsü. "Proletarya diktatörlüğü", diyor Lenin, "zafer lar bizde kaynaşmışlardır ve öyle kalacaklardır" (bkz. Bütün
kazanmış ve siyasi iktidarı ele geçirmiş olan proletaryanın sınıf Eserler, 4. baskı, cilt 32, s. 153, Rusça). Bu tamamen doğrudur.
mücadelesidir" (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 29, s. 350, Ama bununla Lenin, bir bütün olarak Sovyet kurumlarımızın,
Rusça). Bu s ınıf mücadelesi ifadesini nerede bulabilir? örneğin ordumuzun, ulaştırma işlerimizin, iktisat
Devrilmiş burjuvazinin saldırılarına ya da yabancı burjuvazinin kurumlarımızın vs. Partimizin kurumları olduğunu; Parti'nin,
müdahalesine karşı proletaryanın bir dizi silahlı eyleminde ifa- Sovyetlerin ve onların dallarının yerine geçebileceğini, Parti'nin
desini bulabilir. Proletaryanın iktidarı henüz sağlamlaşmadıysa, devlet iktidarıyla özdeşleştirilebileceğini söylemek istemiyor as-
iç savaşta ifadesini bulabilir. İktidar sağlamlaştıktan sonra, bu la. Lenin, tekrar tekrar, "Sovyet sisteminin proletarya
esere geniş kitleleri de çekerek proletaryanın geniş kapsamlı ör- diktatörlüğü olduğu"ndan (bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 28,
gütlenme ve inşa çalışmasında ifadesini bulabilir. Bütün bu hal- s. 445 ve 443) söz etmiştir, ama asla Parti'nin devlet iktidarı
lerde aktör, s ınıf olarak proletaryadır. Parti'nin, tek başına Par-
olduğunu, Sovyetlerin ve Parti'nin bir ve aynı şey olduğunu
ti'nin, tüm bu eylemlere sırf kendi güçleriyle, sınıfın desteği
söylememiştir. Yüzbinlerce üyeye sahip Parti, başkentte ve
olmaksızın giriştiği hiç olmamıştır. Genelde o bu eylemleri sa-
dece yönetir, ve bunu da sınıfın desteğine sahip olduğu ölçüde taşrada, Parti üyesi ve Partisiz düzinelerce milyon insanı kucak-
yapar. Çünkü Parti sınıfla örtüşemez, sınıfın yerine geçemez. layan Sovyetleri ve onların dallarını yönetir, fakat onların yerine
Çünkü Parti, tüm önemli, önder rolüne rağmen, yine de sınıfın geçemez ve geçmemelidir. Bu yüzden Lenin, "diktatörlüğün,
bir par ças ı olarak kalır. Bu yüzden, kim Parti'nin önder rolünü Bolşevik Komünist Partisi tarafından önderlik edilen, Sovyetler
proletarya diktatörlüğüyle özdeşleştirirse, o, sınıfın yerine Par- içinde örgütlü proletarya tarafından gerçekleştirildiği"ni, "Par-
ti'yi geçirmiş olur. ti'nin tüm çalışmasının, emekçi kitleleri meslek ayrımı
Dördüncüsü. Parti proletarya diktatörlüğünü gerçekleştirir. yapmaksızın birleştiren Sovyetlerin yar dımıy la* başarıldığı"nı
"Parti proletaryanın dolaysız yöneten öncüsüdür, önderdir". (bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 29 ve 31, Rusça),
(Lenin)[32] Bu anlamda Parti iktidarı üstlenir, Parti ülkeye hü- diktatörlüğün "... Sovyet aygıtının yardımıyla*
kümet eder. Ancak bu, Parti proletarya diktatörlüğünü, devlet gerçekleştirilmesi gerektiği"ni söyler. (Bkz. Bütün Eserler, 4.
iktidarını gözardı ederek, devlet iktidarı olmaksızın baskı, cilt 32, s. 2, Rusça.) Bu yüzden, kim Parti'nin önderlik ro-
gerçekleştiriyormuş, Parti ülkeyi Sovyetlerden bağımsız, Sov- lünü proletarya diktatörlüğüyle özdeşleştirirse, o, Sovyetlerin,
yetlerin aracılığı olmadan yönetiyormuş gibi kavranmamalıdır. yani devlet iktidarının yerine Parti'yi geçirir.
Bu henüz, Parti'nin Sovyetlerle, devlet iktidarıyla
özdeşleştirilebileceği anlamına gelemez. Parti iktidarın
Beşincisi. Proletarya diktatörlüğü kavramı devletle ilgili
çekirdeğidir. Fakat devlet iktidarı değildir ve onunla bir kavramdır. Proletarya diktatörlüğü, şiddet kavramını kayıtsız
özdeşleştirilemez. şartsız içerir. Diktatörlüğü sözcüğün tam anlamıyla kavramak
"Hükümet eden Parti olarak", diyor Lenin, "Sovyetlerin * Altını ben çizdim. —J. St.

gerekirse, şiddet olmaksızın diktatörlük yoktur. Lenin, proletar- has olmayan şiddet fonksiyonları yüklerse, öncü ile sınıf
ya diktatörlüğünü "doğrudan doğruya ş idd ete dayanan iktidar" arasında, Parti ile proletarya arasındaki doğru karşılıklı ilişki
olarak tanımlar (bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 23, s. 84, Rus- elemanter talebini ihlal eder.
ça). Bu yüzden pr oleterler s ınıfı k arş ıs ınd a Parti
Böylece doğrudan, Parti ile sınıf arasındaki, işçi sınıfı için-
diktatörlüğünden söz edildiğinde, bununla, Parti'nin kendi sınıfı
de Parti üyeleriyle Partisizler arasındaki karşılıklı ilişki sorunu-
karşısında yalnızca yönetici, yalnızca önder ve öğretmen değil,
na geliyoruz.
bilakis aynı zamanda ona karşı şiddet kullanan bir tür diktatör
olması gerektiği söylenmiş olur, ki bu elbette temelden yanlıştır. Lenin bu karşılıklı ilişkileri, "işçi sınıfının öncüsü ile işçi
Bu yüzden kim "Parti diktatörlüğünü" proletarya kütlesi arasındaki kar ş ılık lı g ü ven " * olarak tanımlar. (Bkz. Bü-
diktatörlüğüyle özdeşleştirirse, o zımnen Parti otoritesinin, işçi tün Eserler, 4. baskı, cilt 32, s. 189, Rusça.)
sınıfına karşı şiddet üzerine inşa edilebileceğinden hareket eder, Bu ne anlama gelir?
ki bu abestir ve Leninizmle hiçbir biçimde bağdaşmaz. Parti
otoritesi işçi sınıfının güveni üzerinde yükselir. İşçi sınıfının gü- İlk olarak bu, Parti'nin kitlelerin sesine hassas bir şekilde
veni ise şiddetle değil —şiddetle o sadece yok edilebilir—, Par- kulak kabartması gerektiği, kitlelerin devrimci içgüdülerine
ti'nin doğru teorisiyle, Parti'nin doğru politikasıyla, Parti'nin işçi karşı dikkatli davranması gerektiği, kitle mücadelesinin
sınıfı davasına kendini adamışlığıyla, işçi sınıfı kitlelerine pratiğini incelemesi ve kendi politikasının doğruluğunu orada
bağlılığıyla, kendi şiarlarının doğruluğuna kitleleri sınaması gerektiği, dolayısıyla yalnızca kitlelere öğretmesi
inandırmaya hazır oluşu ve bu yeteneğiyle kazanılır. değil, aynı zamanda onlardan öğrenmesi de gerektiği anlamına
gelir.
Fakat tüm bunlardan ne sonuç çıkmaktadır?
İkinci olarak bu, Parti'nin günbegün proleter kitlelerin gü-
fiu sonuç çıkmaktadır:
venini zaptetmesi gerektiği, politikası ve çalışmasıyla kitlelerin
1— Lenin, Parti d ik tatö rlü ğü sözcüğünü, sözcüğün dar desteğini kazanması gerektiği, emredemeyeceği, bilakis
anlamında değil ("şiddete dayanan iktidar"), bilakis mecazi herşeyden önce ikna etmesi gerektiği, burada kitlelerin kendi
anlamında, onun bölünmemiş önderliği anlamında deneyimleri temelinde Parti politikasının doğruluğunu görmele-
kullanmaktadır. rini kolaylaştırması gerektiği, dolayısıyla sınıfının yöneticisi,
2— Kim Parti'nin önder rolünü proletarya diktatörlüğ ü ile önderi, öğretmeni olması gerektiği anlamına gelir.
özdeşleştirirse, Lenin'i çarpıtır, çünkü Parti'ye, yanlış bir biçim-
Bu koşulların ihlal edilmesi, öncü ile sınıf arasında doğru
de, bir bütün olarak işçi sınıfı karşısında şiddet fonksiyonları
karşılıklı ilişkilerin ihlal edilmesi anlamına, "karşılıklı güvenin"
yükler;
3— Kim Parti'ye, bir bütün olarak işçi sınıfı karşısında, ona

dibinden budanması anlamına, gerek sınıf, gerekse de Parti di- proleter olmayan emekçi kitlelerle de bağ kurma, onlara
siplininin yıkılması anlamına gelir. yakınlaşma ve, eğer isterseniz, belli bir dereceye kadar onlarla
kaynaşma* yeteneğiyle. Üçüncüsü, bu öncü tarafından
"Elbette şimdi neredeyse herkes", der Lenin, gerçekleştirilen politik önderliğin doğruluğuyla, en geniş
"Bolşeviklerin, Partimizde en katı, gerçekten demirden disiplin kitlelerin onun doğruluğuna kend i deneyimler iyle ikna olma
olmaksızın, P ar ti' n in , iş çi s ın ıfının tü m k ü tles i tar af ın d an , koşuluyla, politik strateji ve taktiğinin doğruluğuyla. Bu
yani, geri tabakalara önderlik etme veya onları beraberinde sü- koşullar olmaksızın, burjuvaziyi devirecek ve tüm toplumu
rükleme yeteneğine sahip olan bu sınıfın tüm düşünen, dürüst, değiştirecek olan ileri sınıfın Partisi olma yeteneğine gerçekten
özverili, sözü geçer insanları tarafından tam v e s ınır s ız des - sahip devrimci bir Parti'de disiplin gerçekleştirilemez. Bu
teklenmesi olmaksızın,* değil iki buçuk yıl, iki buçuk ay bile koşullar olmaksızın, bir disiplin kurma çabaları kaçınılmaz ola-
iktidarı koruyamayacaklarını görüyor." (Bkz. Bütün Eserler, 4. rak bir hayal, bir safsata, bir maskaralık olacaktır. Fakat öte
baskı, cilt 31, s. 7, Rusça.) yandan bu koşullar birdenbire oluşamaz. Ancak çetin
"Proletarya diktatörlüğü", der Lenin devamla, "eski toplu- çalışmayla, zor deneyimle gelişir; gelişmesi, bir dogma olma-
mun güçlerine ve geleneklerine karşı kanlı ve kansız, şiddetli yan, aksine ancak gerçek bir kitle hareketinin ve gerçek bir
ve barışçıl, askeri ve ekonomik, pedagojik ve idari inatçı bir devrimci hareketin pratiği ile sıkı bağ içinde kesin biçimini
mücadeledir. Milyonların ve on milyonların alışkanlık gücü, en alan doğru devrimci teori ile kolaylaşır." (Bkz. Bütün Eserler,
korkunç güçtür. Mücadelede çelikleşmiş ve demirden bir Parti 4. baskı, cilt 31, s. 8/9, Rusça.)
olmaksızın, verili s ın ıf içind e dü rü s t o lan n e var s a on lar ın Ve devamla:
tümünün güvenine sahip* bir Parti olmaksızın, kitlelerin
nabzını elinde tutmayı ve etkilemeyi bilen bir Parti olmaksızın "Kapitalizm üzerinde zafer kazanmak için, önder [parti
böyle bir mücadeleyi başarıyla yürütmek olanaksızdır." (Bkz. —ÇN] —komünist partisi—, devrimci sınıf —proletarya— ve
Bütün eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 27, Rusça.) kitle arasında, yani emekçilerin ve sömürülenlerin bütünü
arasında doğru bir karşılıklı ilişki gerekir. Sadece komünist
Fakat Parti, sınıfın bu güvenini ve bu desteğini nasıl elde partisi, eğer gerçekten devrimci sınıfın öncüsüyse, eğer bu
eder? Proletarya diktatörlüğü için zorunlu bu demirden disiplin, sınıfın en iyi temsilcilerini kendi saflarında sayıyorsa, eğer çe-
işçi sınıfı içinde nasıl oluşur, hangi zemin üzerinde gelişir? tin devrimci mücadele içinde yetişmiş ve çelikleşmiş tamamen
bilinçli, davaya bağlı komünistlerden oluşuyorsa, eğer kendisi-
Bu konuda Lenin şunları söyler: ni sınıfının tüm yaşamıyla ve sınıfı aracılığı ile tüm sömürülen
"Proletaryanın devrimci Partisi'nin disiplini neye kitleyle ayrılmaz biçimde birleştirmeyi ve bu sınıfa ve bu kit-
dayanıyor? Nasıl denetleniyor? Neyle güçlendiriliyor? Birinci- leye tam güven* aşılamayı biliyorsa, ancak böyle bir Parti, ka-
si, proleter öncünün sınıf bilinci ve devrime bağlılığıyla, pitalizmin tüm güçlerine karşı en amansız, tayin edici, son mü-
sebatıyla, özverisiyle, kahramanlığıyla. İkincisi, en g en iş cadelede proletaryaya önderlik etme yeteneğine sahiptir. Öte
emekçi kitleleriyle,* ilk planda proleter, ama aynı zamanda yandan proletarya ancak böyle bir Parti'nin önderliği altında,
devrimci hamlesinin tüm gücünü geliştirme, kapitalizm

tarafından bozulan işçi aristokrasisinin küçük bir azınlığının, maceracılıktır.

eski sendika, kooperatif vs. önderlerinin, kaçınılmaz
kayıtsızlığını ve kısmi direnişini aşma, kapitalist toplumun ikti- Proletarya diktatörlüğü, Parti'nin önderliği ("diktatörlüğü")
sadi yapısı sonucu nüfus içindeki payı ile kıyaslanmayacak öl- karşısına konmamalıdır. Konmamalıdır, çünkü Parti tarafından
çüde büyük gücünü geliştirme yeteneğindedir." (Bkz. Bütün önderlik, eğer örneğin tam ve sağlam bir diktatörlük olmayan
Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 163/164, Rusça.) Paris Komünü gibi bir diktatörlük değil de, az buçuk sağlam ve
tam bir diktatörlük amaçlanıyorsa, proletarya diktatörlüğünün
Bu alıntılardan şu sonuçlar çıkıyor: özüdür. Konmamalıdır, çünkü proletarya diktatörlüğü ve Parti
1— proletarya diktatörlüğü için elzem olan Parti otoritesi tarafından önderlik, deyim yerindeyse aynı çalışma hattı
ve işçi sınıfı içinde demir disiplin, korku ya da Parti'nin üzerinde bulunurlar ve aynı doğrultuda etki yaparlar.
"sınırsız" hakları üzerinde değil; aksine işçi sınıfının Parti'ye "Tek başına sorunun konuluşu bile", diyor Lenin, " 'parti
olan güveni, Parti'nin işçi sınıfı tarafından desteklenmesi üzerin- diktatörlüğü mü yo ks a sınıf diktatörlüğü mü, önderler
de yükselir; diktatörlüğü mü (Partisi mi) yo ks a kitle diktatörlüğü mü (Parti-
si mi)', inanılmaz ve umarsız bir düşünce karışıklığının
2— işçi sınıfının Parti'ye güveni birdenbire ve işçi sınıfına kanıtıdır... Kitlelerin sınıflara bölündüğünü;... sınıfların, genel-
karşı şiddet uygulayarak değil, aksine Parti'nin kitleler içinde de ve çoğunlukla, en azından modern uygar ülkelerde siyasi
uzun süreli çalışmasıyla, Parti'nin doğru politikasıyla, Parti'nin partilerce yönetildiğini; siyasi partilerin kural olarak, en otori-
ter, en nüfuzlu, en deneyimli, en sorumlu görevlere seçilmiş
kitleleri, kitlelerin kendi deneyimleri temelinde politikasının
olan, lider diye adlandırılan kişilerden oluşan az çok kararlı
doğruluğuna ikna etme yeteneğiyle, Parti'nin, işçi sınıfının gruplar tarafından yönetildiğini herkes bilir... Kitle
desteğini sağlama, işçi sınıfı kitlelerine önderlik etme diktatörlüğüyle önderler diktatörlüğünü karşı karşıya koyacak
yeteneğiyle kazanılır; kadar ileri gitmek, gülünç bir zırvadır ve bir budalalıktır."
(Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 24 ve 25, Rusça.)
3— kitlelerin mücadele deneyimiyle güçlenmiş doğru Parti
politikası olmaksızın ve işçi sınıfının güveni olmaksızın, Par- Bu tamamen doğrudur. Ama bu doğru tespit, öncü ile işçi
ti'nin gerçek önderliği yoktur ve olamaz; kitleleri, Parti ile sınıf arasında doğru karşılıklı ilişkilerin var
olması önkoşulundan yola çıkıyor. Öncü ile sınıf arasındaki
4— Parti ve onun önderliği —eğer Parti, sınıfın güvenine
karşılıklı ilişkilerin, deyim yerindeyse normal, "karşılıklı gü-
sahipse ve önderliği gerçek bir önderlikse— proletarya
ven" çerçevesi içinde kaldığı varsayımından yola çıkıyor.
diktatörlüğünün karşısına konamaz, çünkü işçi sınıfının güveni-
ne sahip Parti önderliği (Parti "diktatörlüğü") olmaksızın, az bu- Ya öncü ile sınıf arasındaki doğru karşılıklı ilişkiler, Parti
çuk sağlam bir proletarya diktatörlüğü imkansızdır. ile sınıf arasındaki "karşılıklı güven" ilişkileri bozulmuşsa ne
olacak?
Bu koşullar olmaksızın Parti otoritesi ve işçi sınıfı içinde
demir disiplin ya içi boş bir laftır ya da kendini beğenmişlik ve Ya Parti, sınıfla doğru karşılıklı ilişkilerin temellerini

"karşılıklı güven"in temellerini zedeleyerek, kendisini şu ya da Parti tarafından önderlik anlaşılıyorsa;

bu biçimde sınıfın karşısına koymaya başlarsa ne olacak?
2— eğer Parti, sınıfın gerçek önderi olmak için gerekli
Bu tür durumlar hiç mümkün müdür? önkoşullara sahipse, yani eğer Parti politikası doğruysa, eğer bu
politika sınıfın çıkarlarına uygunsa;
Evet, mümkündür.
3— eğer sınıf, eğer sınıfın çoğunluğu bu politikayı
Mümkündür:
onaylıyor, kendine mal ediyor, Parti'nin çalışması sayesinde bu
1— eğer Parti, kitleler içinde otoritesini, çalışması ve kitle- politikanın doğruluğuna ikna oluyor, Parti'ye güveniyor ve onu
lerin güveni üzerine değil de, kendi "sınırsız" yetkileri üzerine destekliyorsa.
kurmaya başlarsa;
Bu koşulların çiğnenmesi kaçınılmaz olarak Parti ile sınıf
2— eğ er Parti'nin politikası apaçık yanlışsa, ama o arasında bir çatışmaya, ikisi arasında bir bölünmeye yol açar,
yanlışını gözden geçirip düzeltmek istemiyorsa; ikisini birbiriyle karşıtlığa sokar.
3— eğ er Parti'nin politikası genelde doğru olmasına Sınıfa, Parti'nin önderliği şiddetle dayatılabilir mi? Hayır,
rağmen, kitleler bunu benimsemeye henüz hazır değilse, ama dayatılamaz. Her halükârda b öy le bir önderlik en azından bir
Parti kitlelere, kendi deneyimleri temelinde Parti politikasının ölçüde bile sürekli olamaz. Eğer Parti, proletaryanın Partisi ola-
doğruluğuna kanaat getirme olanağını vermek için beklemek is- rak kalmak istiyorsa, o zaman herşeyden önce ve esas olarak
temiyorsa ya da beklemeyi bilmiyorsa, aksine kitlelere bunu işçi sınıfının y ön eticis i, ön d eri, ö ğr etmen i olduğunu bilmeli-
zorla dayatmak istiyorsa. dir. Lenin'in bu konuda "Devlet ve Devrim" yazısında söylediği
sözleri unutmamalıyız:
Parti tarihimiz böyle bir dizi olay bilir. Partimizdeki çeşitli
"İşçi partisini eğiterek Marksizm, proletaryanın iktidarı ele
gruplaşmalar ve fraksiyonlar, bu üç koşuldan birini ya da bazen geçirme, tü m halkı sosyalizme gö türme, yeni düzeni yönetme
hepsini birden ihlal ettikleri için tökezleyip darmadağın ve örgütleme, toplumsal yaşamlarını burjuvazi olmadan ve bur-
olmuşlardır. juvaziye karşı şekillendirmeleri için tüm emekçilerin ve sömü-
rülenlerin öğ retmen i, yön eticis i, ö nderi* olma yeteneğine sa-
Ama bundan şu sonuç çıkar ki, proletarya diktatörlüğü ile hip öncüsünü eğitir." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 25, s.
Parti "diktatörlüğü"nün (önderliğinin) karşı karşıya konması 376, Rusça.)
ancak şu koşullar altında doğru görülemez:
Eğer politikası yanlışsa, eğer politikası sınıfın çıkarlarıyla
1— eğ er işçi sınıfı karşısında Parti diktatörlüğünden, çatışma halindeyse, Parti'nin sınıfın gerçek önderi olduğu
sözcüğün asıl anlamında diktatörlük ("zora dayanan iktidar") görüşü savunulabilir mi? Elbette savunulamaz. Böyle hallerde
değil de, Lenin'in de kastettiği gibi, bir bütün olarak işçi sınıfına
karşı, onun çoğunluğuna karşı şiddet uygulamasını dıştalayan, * Altını ben çizdim. —J. St.

Parti, eğer önder kalmak istiyorsa, politikasını gözden geçirme- doğruluğuna kanaat getirmelerine yardım etmelidir.
li, politikasını düzeltmeli, hatalarını kabullenmeli ve düzeltmeli- "Devrimci Parti", diyor Lenin, "devrimci sınıfların öncü
dir. Bu tezi doğrulamak için, Parti tarihimizden, işçi ve köylü müfrezelerinde ve ülkede çoğunluğa sahip değilse, bir
kitlelerinin politikamızdan hoşnutsuzluklarını açıkça ifade ettik- ayaklanmanın sözü bile edilemez." (Bkz. Bütün Eserler, 4.
leri ve Parti'nin açıkça ve dürüstçe bu politikanın gözden geçi- baskı, cilt 26, s. 107, Rusça.)
rilmesine giriştiği, teslim yükümlülüğünün kaldırılması dönemi "İşçi sınıfının çoğunluğunun görüşlerinde bir değişiklik
gösterilebilir. Lenin'in o zaman X. Parti Kongresi'nde, teslim olmaksızın, devrim olanaksızdır, bu değişikliğe ise, kitlelerin
yükümlülüğünün kaldırılması ve Yeni Ekonomik Politika'nın politik deneyimi sebep olur." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt
yürürlüğe konması sorunu üzerine neler söylediğine bakalım: 31, s. 65.)
"Hiçbir şeyi gizlemeye çalışmamalı, bilakis köylülüğün, bi- "Proleter öncü ideolojik bakımdan kazanılmıştır. Esas olan
zimle kendisi arasında ortaya çıkmış olan ilişkilerin biçiminden budur. Bu önkoşul olmaksızın, zafere doğru bir adım bile
hoşnutsuz olduğunu, bu ilişkilerin bu biçimini istemediğini ve atılamaz. Ama buradan zafere varıncaya dek daha epeyce uzun
böyle yaşamayı sürdürmeyeceğini açıkça ifade etmeliyiz. Bu bir yol var. Salt öncüyle zafer kazanılamaz. Bütün sınıf, geniş
tartışma götürmez. Köylülüğün bu iradesi çok belirgin bir bi-
yığınlar, öncüyü doğrudan doğruya destekleme durumuna gel-
çimde ifade edilmiştir. Emekçi nüfusun muazzam kitlelerinin
medikçe ya da en azından ona karşı hayırhah bir tarafsızlık tu-
iradesidir bu. Bunu hesaba katmak zorundayız, ve bizler dobra
dobra: G elin , kö ylülü k k arş ıs ın daki po litik amızı g ö zd en tumu benimseyerek onun karşıtlarını destekleme konusunda
geçirelim*, diyecek kadar aklı başında politikacılarız." (Bkz. tam bir acz sergilemedikçe, tek başına öncüyü tayin edici mü-
Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 32, s. 192/193, Rusça.) cadeleye sürmek yalnızca budalalık değil, cinayet olur. Ancak,
gerçekten tüm sınıfın, gerçekten emekçilerin ve sermaye
Eğer Parti'nin politikası, diyelim ki sınıfın politik geriliği tarafından ezilenlerin geniş yığınlarının bu pozisyona
sonucu, henüz sınıfın güvenine ve desteğine sahip değilse, eğer ulaşabilmeleri için, tek başına propaganda, tek başına ajitasyon
Parti, diyelim ki olaylar yeterince olgunlaşmadığı için, sınıfı yetmez. Bunun için, bu kitlelerin kendi politik deneyimleri ge-
politikasının doğruluğuna ikna etmeyi henüz başaramadıysa, reklidir." (Aynı yerde, s. 73, Rusça.)
Parti'nin salt, politikası genelde doğru olduğu için, tayin edici
Partimizin, Lenin'in Nisan Tezleri'nden 1917 Ekim
kitle eylemlerinin örgütlenmesinde inisiyatifi ve yönetimi üst-
ayaklanmasına kadarki dönemde, işte bu biçimde hareket ettiği
lenme zorunda olduğu görüşü savunulabilir mi? Hayır, asla.
biliniyor. Ve tam da Lenin'in bu işaretlerine uygun hareket ettiği
Böyle hallerde Parti, eğer gerçek bir önder olmak istiyorsa, bek-
içindir ki, ayaklanmayı zafere ulaştırmıştır.
lemeyi bilmeli, kitleleri politikasının doğruluğuna ikna etmeli,
kitlelerin kendi deneyimleri temelinde bu politikanın Öncü ile sınıf arasında doğru karşılıklı ilişkiler için koşullar
esas olarak bunlardır.
* Altını ben çizdim. —J. St. Parti politikası doğruysa ve öncü ile sınıf arasında doğru

ilişkiler bozulmuş değilse, ö nd erlik etmek ne anlama gelir? eğmeyi istemiyorsa, bununla hemfikir değilse ne yapılacak?
Çoğunluğun güvenine sahip olan Parti, azınlığı, çoğunluğun ira-
Bu koşullar altında önderlik etmek; kitleleri Parti
desine boyun eğmeye zorlayabilir mi, zorlamalı mı? Evet, zorla-
politikasının doğruluğuna ikna etmeyi bilmek demektir, kitleleri
yabilir ve zorlamalıdır. Önderlik, Parti'nin kitleleri etkilemesi-
Parti pozisyonuna yaklaştıran ve kendi deneyimleri temelinde
nin ana yöntemi olan, kitleleri ikna yöntemiyle güvenceye
Parti politikasının doğruluğunu anlamalarını kolaylaştıran şiar-
alınır. Fakat bu, cebir uygulamasını dıştalamaz, aksine, eğer bu
lar atmak ve uygulamak, kitleleri Parti'nin bilinç düzeyine yük-
cebir Parti'nin işçi sınıfının çoğunluğunun güven ve desteğine
seltmek ve böylece kitlelerin desteğini, tayin edici mücadeleye
sahip olması üzerine kuruluysa, eğer çoğunluğu ikna etme
hazırlıklılığını güvenceye almak demektir.
başarıldıktan sonra azınlığa uygulanıyorsa, bunu önşart koşar.
Bu yüzden ikna yöntemi, işçi sınıfına Parti tarafından
Sendikalar tartışması döneminde, Partimizde bu konuya
önderlik etmenin ana yöntemidir.
ilişkin yapılan tartışmaları bir düşünün. O zaman muhalefetin
"Eğer biz", diyor Lenin, "şimdi Rusya'da, Rusya burjuvazi- hatası, Zektran'ın[33] hatası neydi? Acaba muhalefetin o zaman
si ve Antant üzerinde iki buçuk yıldır süren eşsiz zaferlerden
cebir uygulanmasını mümkün görmesi miydi? Hayır, bu değildi.
sonra, sendikalara giriş için 'diktatörlüğün tanınması' koşulunu
koysaydık, aptallık ederdik, kitleler üzerindeki nüfuzumuza za- Muhalefetin hatası o zaman, çoğunluğu kendi görüşünün
rar verirdik ve Menşeviklere yardım etmiş olurduk. Çünkü Ko- doğruluğuna ikna edecek durumda olmaması, ve çoğunluğun
münistlerin tüm görevi, geri kalmışları ik n a etmey i, onlar güvenini yitirdikten sonra, yine de cebir uygulamaya başlaması
arasında çalışmayı bilmektir, yoksa kılı kırk yararak icat ve çoğunluğun güvenine sahip olan kişilerin "adamakıllı silke-
edilmiş çocukça 'radikal' şiarlarla kendini onlardan s o y u tlamak lenmesi"ni talep etmesiydi.
değil." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 31, s. 36, Rusça.)
Lenin'in o sıralar X. Parti Kongresi'nde, sendikalar üzerine
Bu, elbette, Parti'nin, son bireyine dek tüm işçileri
konuşmasında neler söylediğine bakalım:
inandırmak zorunda olduğu, ancak bu başarıldıktan sonra eyle-
me geçilebileceği şeklinde kavranmamalıdır. Asla! Bu sadece, "İşçi sınıfının öncüsüyle işçi kitleleri arasında karşılıklı
ilişkileri ve karşılıklı güveni kurmak için, eğer Zektran bir hata
Parti tayin edici politik eylemlere geçmeden önce, uzun süreli
işlediyse..., bu hata düzeltilmeliydi. Ama bu hata savunulmaya
devrimci çalışmayla işçi kitlelerinin çoğunluğunun desteğini, en başlanırsa, o zaman bu politik bir tehlikenin kaynağı olur. Bu-
azından sınıfın çoğunluğunun hayırhah tarafsızlığını güvenceye rada Kutuzov'un ifade ettiği ruh halini hesaba katarak, demok-
almak zorunda olduğu anlamına gelir. Aksi halde, işçi sınıfının rasi doğrultusunda mümkün olan herşeyi yapmamış olsaydık,
çoğunluğunun Parti için kazanılmasının, muzaffer devrimin politik bir yıkıma uğrardık. H erş ey den ö nce ikna etmeliyiz
vazgeçilmez bir koşulu olduğu şeklindeki Lenin'in tezinin hiçbir ve ancak ondan sonra cebir uygulamalıyız. Her ne
pahasına olursa olsun, önce ikna etmeli ve ancak ondan
anlamı kalmaz.
Fakat azınlık, gönül rızasıyla çoğunluğun iradesine boyun * Altını ben çizdim. —J. St.

sonra cebir uygulamalıyız*. Geniş kitleleri ikna etmeyi bile- Ama Lenin, yalnızca böyle bir karşı karşıya koymanın caiz
medik, ve öncü ile kitleler arasında doğru ilişkiyi bozduk." olmadığından söz etmekle kalmıyor. Aynı zamanda, "kitlelerin
(Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 32, s. 189, Rusça.)
diktatörlüğünün önderlerin diktatörlüğü"nün karşısına
Lenin aynı şeyi "Sendikalar Üzerine"[34] broşüründe söy- konmasının da caiz olmadığından sözediyor. B u n e d e n l e önder-
lüyor: lerin diktatörlüğünü proletarya diktatörlüğü ile özdeş mi tutmalı
"Önceden ikna yoluyla ona bir temel yaratmayı bildiğimiz acaba? Bu yolu tutmak isteseydik, "pr o letary a d ik tatö rlü ğü ,
zaman, cebri doğru ve başarılı biçimde uyguladık." (Aynı önderlerimizin diktatörlüğüdür" dememiz gerekirdi. İşte Parti
yerde, s. 14, Rusça.) "diktatörlüğü"nü proletarya diktatörlüğüyle özdeşleştirme siya-
seti, esasında tam da bu maskaralığa götürür...
Ve bu tamamen doğrudur. Çünkü bu koşullar olmadan, hiç-
bir önderlik mümkün değildir. Çünkü Parti sözkonusu Bu bakımdan Zinovyev'de mesele ne alemdedir?
olduğunda, Parti'de eylem birliği, ve bir bütün olarak sınıf söz-
Zinovyev esasında, Sorin'le aynı 'Parti "diktatörlüğü"nün
konusu olduğunda, sınıfın eylem birliği ancak bu biçimde
proletarya diktatörlüğüyle özdeşleştirilmesi' bakış açısında
sağlanabilir. Bu koşullar olmadan işçi sınıfı saflarında bölünme,
durmaktadır, şu farkla ki, Sorin görüşünü dobra dobra ve net
dağınıklık, parçalanma ortaya çıkar.
olarak ifade ederken, Zinovyev "lafı dolaştırıyor". Buna kanaat
İşçi sınıfına Parti tarafından doğru önderliğin temelleri ge- getirmek için, örneğin Zinovyev'in "Leninizm" kitabından şu
nelde bunlardır. pasajı almak yeter:
Önderliğe ilişkin her türlü başka kavrayış, sendikalizmdir, "Sınıf içeriği bakış açısından", diyor Zinovyev, "Sovyetler
anarşizmdir, bürokratizmdir, istediğiniz her şeydir — tek Birliği'ndeki mevcut düzen nedir? Proletarya diktatörlüğüdür.
SSCB'de iktidarı doğrudan hareket ettiren yay nedir? İşçi
Bolşevizm değildir, tek Leninizm değildir.
sınıfının iktidarını gerçekleştiren kimdir? Komünist Partisi! Bu
Parti ile işçi sınıfı, öncü müfreze ile işçi kitleleri arasında anlamda bizde* P arti diktatö rlüğ ü vardır. SSCB'de iktidarın
doğru karşılıklı ilişkiler varsa, proletarya diktatörlüğü, Parti hukuki biçimi nedir? Ekim Devrimi tarafından yaratılan yeni
devlet düzeni tipi nedir? Sovyet sistemidir. Biri diğeriyle asla
önderliği ("diktatörlüğü") ile karşı karşıya konulamaz. Ama
çelişmez."
bundan, Parti ile işçi sınıfının, Parti önderliği ("diktatörlüğü")
ile işçi sınıfının diktatörlüğünün hiç mi hiç Eğer Parti'nin bir bütün olarak işçi sınıfı karşısında
özdeşleştirilemeyeceği sonucu çıkar. Parti "diktatörlüğü"nün, diktatörlüğü ile, Parti tarafından önderlik edilmesi kastediliyor-
proletarya diktatörlüğüyle karşı karşıya konulamayacağına da- sa, birinin diğeriyle çelişmediği elbette doğrudur. Ama bu ne-
yanarak Sorin, " p roletarya diktatörlüğü, P artimizin denle proletarya diktatörlüğü ile Parti "diktatörlüğü" arasına,
diktatörlüğüdür" yanlış sonucuna varmıştır.

Sovyet sistemi ile Parti "diktatörlüğü" arasına bir eşit işareti si, hatta 'solcuları' bile) köylüleri 'tek Parti diktatörlüğü',
nasıl konulabilir? Lenin, Sovyet sistemini proletarya Bolşeviklerin, Komünistlerin Partisi'nin 'diktatörlüğü'
umacısıyla korkutuyorlar.
diktatörlüğü ile özdeşleştiriyordu, ve bunda haklıydı, çünkü
Sovyetler, b izim Sovyetlerimiz, emekçi kitleleri Parti'nin Kolçak örneği, köylülere umacılardan korkmamayı
önderliği altında proletaryanın etrafında birleştiren örgütlerdir. öğretmiştir.
Ama Lenin, Zinovyev'in şimdi yaptığı gibi, Parti "diktatörlüğü" Ya çiftlik sahiplerinin ve kapitalistlerin diktatörlüğü (yani
ile proletarya diktatörlüğü arasına, Parti "diktatörlüğü" ile Sov- demirden iktidarı), ya da işçi sınıfının diktatörlüğü." (Bkz. Bü-
yet sistemi arasına ne zaman, nerede ve hangi yapıtında bir eşit tün Eserler, 4. baskı, cilt 29, s. 517, Rusça.)
işareti koymuştur? Proletarya diktatörlüğü, ne Parti tarafından Üçüncüsü, Lenin'in Komintern II. Kongresi'ndeki
önderlik edilmeyle ("diktatörlük"), ne de önderler tarafından ön- konuşmasında Tanner ile polemiğindedir. Bu konuşmayı
derlik edilmeyle ("diktatörlük") çelişmez. Acaba bu n edenle, yukarıda aktarmıştım.*
ülkemizin proletarya diktatörlüğü ülkesi, y ani Parti diktatörlüğü
Dördüncüsü, " 'Sol' Radikalizm — Bir Çocukluk Hastalığı"
ülkesi, yani önderler diktatörlüğü ülkesi olduğunu mu ilan et-
yazısının bazı satırlarıdır. Sözkonusu alıntılar yukarıda
mek gerekir? Ama Zinovyev tarafından alttan alta ürkekçe sa-
aktarılmıştı.**
vunulan Parti "diktatörlüğü"nü proletarya diktatörlüğü ile
özdeşleştirme "ilke"si işte tam da bu maskaralığa götürür. Ve beşincisi ise, Lenin Derlemesi, cilt III'te "Tek Parti
Diktatörlüğü" ara başlığı altında yayımlanmış olan, proletarya
Lenin'in sayısız yapıtları arasında, onun Parti diktatörlüğü
diktatörlüğüne ilişkin bir plan taslağıdır.
sorununa değinip geçtiği ancak beş örnek bulabildim.
fiu saptanmak zorundadır ki, Lenin bu beş örnekten ikisin-
Birincisi, Sosyal-Devrimciler ve Menşeviklerle bir
de, yani sonuncu ve ikinci örnekte, " tek Parti diktatörlüğü" söz-
polemiğindedir, şöyle der:
cüklerini tırnak içine almakta ve böylece açıkça, bu formülün
"Eğer bize tek Parti diktatörlüğü suçlaması getiriliyorsa, ve tam olmayan, mecazi anlamını vurgulamaktadır.
işittiğiniz gibi, sosyalist birleşik cephe öneriliyorsa, cevabımız
şudur: 'Evet, tek Parti diktatörlüğü! Bunda ısrar ediyoruz, ve Ayrıca şu da saptanmak zorundadır ki, Lenin bu örneklerin
bu zemini terkedemeyiz, çünkü bu Parti onlarca yıl boyunca hepsinde, "Parti diktatörlüğü"nden, —Kautsky ve şürekâsının
tüm sanayi proletaryasının öncü müfrezesi olma mevkiini tüm iftiracı uyduruklarının tersine— işçi sınıfı karşısında değil,
kazanmış bir Partidir." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 29, s.
"çiftlik sahipleri ve kapitalistler" karşısında diktatörlüğü
496, Rusça.)
("demirden şiddeti") anlamıştır.
İkincisi, "Kolçak Üzerindeki Zafer Dolayısıyla İşçilere ve
Köylülere Mektup"undadır. Orada şöyle der: * Bkz, Bütün Eserler, C. 6, s. 44.
"Onlar (özellikle Menşevikler ve Sosyal-Devrimciler, hep- ** Aynı yerde, s. 49-52, 55, 56.

Lenin'in proletarya diktatörlüğü ve proletarya diktatörlüğü açıkladığını;

sisteminde Parti'nin rolünü işlediği ya da kısaca değindiği
c) Lenin'in, proletarya diktatörlüğü sisteminde Parti'nin ro-
yapıtlarının h içbirin de, ne temel yapıtlarında ne de
lünü bilimsel olarak tanımlamayı gerekli gördüğü durumların
diğerlerinde, "proletarya diktatörlüğü Partimizin
hepsinde, yalnızca işçi sınıfına nispetle Parti'nin önder rolünden
diktatörlüğüdür" anlamına gelebilecek en ufak bir ima'nın
söz ettiğini (ki böyle binlerce durum vardır);
bulunmaması karakteristiktir. Tam tersi: bu yapıtların her
sayfası, her satırı böyle bir formüle şamar indirir (bkz. "Devlet d) tam da bu nedenle Lenin'in, Parti'nin rolü hakkındaki te-
ve Devrim", "Proleter Devrim ve Dönek Kautsky", "'Sol' Radi- mel karara —Komintern'in II. Kongresi'nin kararını kastediyo-
kalizm — Bir Çocukluk Hastalığı" vb.) rum— "Parti diktatörlüğü" formülünü koymayı "aklından bile
geçirmediğini";
Lenin'in doğrudan önderliği altında hazırlanmış olan ve Le-
nin'in konuşmalarında tekrar tekrar, Parti'nin rolü ve görevleri- e) Leninizmin bakış açısından, Parti "diktatörlüğü"nü ve
nin doğru formülasyonunun örneği olarak atıfta bulunduğu Ko- dolayısıyla da "önderlerin diktatörlüğü"nü proletarya
mintern II. Kongresi'nin[35] siyasi partinin rolüne ilişkin tezlerin- diktatörlüğüyle özdeşleştiren ya da özdeşleştirmeye çalışan
de, parti diktatörlüğü üzerine b ir tek kelimenin, evet bir tek yoldaşların haklı olmadığını ve siyasi bakımdan miyop
kelimenin bulunmaması daha da karakteristiktir. olduklarını, çünkü onların bununla öncü müfreze ile sınıf
arasındaki doğru ilişkilerin koşullarını çiğnediklerini.
Bütün bunlar neyi gösteriyor?
"Parti diktatörlüğü" formülünün, yukarıda sözü edilen ihti-
fiunları:
raz kayıtları olmaksızın alındığında, pratik çalışmalarımızda bir
a) Lenin'in, "Parti diktatörlüğü" formülünü kusursuz ve tam dizi tehlikeye ve siyasi mahzura yol açabileceğinin sözünü bile
saymadığını, bundan dolayıdır ki, bu formülün Lenin'in etmiyorum. Bu formül, ihtiraz kayıtları olmaksızın alındığında,
yapıtlarında pek seyrek olarak ve bazen de tırnak içinde adeta şunları söylemektedir:
kullanıldığını;
a) P artis iz k itlelere: İtiraz etmeye kalkışmayın, mırın kırın
b) Lenin'in, hasımlarla polemik içinde, Parti etmeye kalkışmayın, çünkü Parti herşeye kadirdir, çünkü Parti
diktatörlüğünden sözetmek zorunda kaldığını az sayıdaki du- diktatörlüğümüz var;
rumda, genelde " tek Parti diktatörlüğü"nden, yani Partimizin
b) P arti k ad r oların a: Korkusuzca hareket edin, fırsatı gani-
tek başına iktidarda bulunduğundan, iktidarı başka Partilerle
met bilin, Partisiz kitlelerin sesine kulak vermeye hiç gerek yok
paylaşmadığından söz ettiğini, ve bu konuda her zaman, işçi
— Parti diktatörlüğümüz var;
sınıfı karşısında Parti diktatörlüğünden, Parti tarafından önder-
lik edilmesinin, Parti'nin önder rolünün anlaşılması gerektiğini c) P ar ti yö neticiler in e: Belli oranda kendini beğenme lük-
süne kapılabilirsiniz, hatta mağrur bile olabilirsiniz, çünkü Parti

Tek Ülkede Sosyalizmin Zaferi Sorunu 169 170 Leninizmin Sorunları Üzerine
diktatörlüğümüz ve "dolayısıyla" da önderler diktatörlüğümüz "Leninizmin Temelleri Üzerine" yazısı (Mayıs 1924, ilk
var. baskı), tek ülkede sosyalizmin zaferi sorununa ilişkin iki formü-
lasyon içermektedir. Birinci formülasyon şöyle:
Bu tehlikelere işaret etmenin tam da şimdi sırasıdır; Par-
ti'nin, kitlelerin sesine dikkatle kulak vermeye hazır olmasının "Eskiden tek ülkede devrimin zaferi imkansız görülürdü,
bizim için özel bir değere sahip olduğu; kitlelerin gereksinimleri çünkü burjuvazi üzerinde zafer için, tüm ileri ülkelerin, ya da
her halükârda bu ülkelerin çoğunluğunun proleterlerinin ortak
karşısında duyarlı olmanın Partimizin temel emri olduğu; Parti-
eyleminin gerekli olduğu varsayılırdı. fiimdi bu görüş artık
den siyasette özel bir dikkat ve özel bir esneklik göstermesinin gerçeğe uymamaktadır. fiimdi böyle bir zaferin mümkün
beklendiği; kitlelere doğru önderlik etme sorununda kendini olduğundan hareket etmek gerekir, çünkü emperyalizm
beğenmişlik tehlikesinin, Parti'nin önündeki en ciddi tehlikeler- koşulları altında çeşitli kapitalist ülkelerin gelişmesinin eşitsiz
den biri olduğu, kitlelerin siyasi etkinliklerinin kabarışı döne- ve sıçramalı karakteri, emperyalizmin içindeki, kaçınılmaz ola-
minde bunlara işaret etmenin tam sırasıdır. rak savaşa götüren felaketli çelişkilerin gelişmesi, dünyanın
tüm ülkelerinde devrimci hareketin büyümesi — tüm bunlar,
Partimizin XI. Parti Kongresi'nde Lenin'in söylediği şu altın proletaryanın tek tek ülkelerde zaferini yalnız mümkün değil,
sözler anımsanmalıdır: bilakis gerekli de kılmaktadır." (Bkz. "Leninizmin Temelleri
Üzerine"[36].)
"Halk kitleleri içinde bizler (komünistler — J . S t.) sadece
denizde bir damlayız, ve ancak halkın ne hissettiğini doğru Bu tez tamamen doğrudur ve yorum gerektirmez. Diğer ül-
olarak ifade edebilirsek iktidarı yürütebiliriz. Aksi takdirde Ko- kelerde eşzamanlı muzaffer devrim olmaksızın, proletaryanın
münist Partisi proletaryaya, proletarya da kitlelere önderlik tek ülkede, iktidarı ele geçirmesini bir ütopya sayan sosyal-de-
edemeyecektir, ve bütün makine parça parça olup dağılacaktır." mokratların teorisine karşı yönelmiştir.
(Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 33, s. 273, Rusça.)
Fakat, "Leninizmin Temelleri Üzerine" yazısında ikinci bir
"Halkın ne hissettiğini doğru olarak ifade etmek" — formülasyon daha vardır. Orda şöyle deniyor:
proletarya diktatörlüğü sisteminde Parti'ye, temel önder güç
"Ama tek ülkede burjuvazinin iktidarını devirmek ve prole-
olma şerefli rolünü sağlayan vazgeçilmez koşul işte tam da bu- tarya iktidarını kurmak, henüz sosyalizmin tam zaferini güven-
dur. celemek anlamına gelmez. Sosyalizmin ana görevi —sosyalist
üretimin örgütlenmesi— daha önümüzde durmaktadır. Birçok
VI ileri ülkenin proleterlerinin ortak çabası olmaksızın bu görev
çözülebilir mi, tek ülkede sosyalizmin nihai zaferi sağlanabilir
mi? Hayır, sağlanamaz. Burjuvazinin devrilmesi için, tek ülke-
TEK ÜLKEDE SOSYALİZMİN ZAFERİ SORU- nin çabaları yeterlidir — devrimimizin tarihi bunun kanıtıdır.
NU Sosyalizmin nihai zaferi için, sosyalist üretimin örgütlenmesi
için, tek ülkenin, özellikle de Rusya gibi bir köylü ülkesinin

çabaları yeterli değildir — bunun için birçok ileri ülkenin pro- Bu sebepten dolayı, "Ekim Devrimi ve Rus Komünistleri-
leterlerinin çabaları gereklidir." (Bkz. "Leninizmin Temelleri nin Taktiği" (Aralık 1924) yazımda bu formülasyonu
Üzerine", birinci baskı[37].)
değiştirdim ve bu sorunu: b ur juv a d üzen in in r es tor as yo nu na
Bu ikinci formülasyon, diğer ülkelerde zafer olmadan, tek karşı tam garanti sorunu ve tek ülkede tam sosyalist toplumun
ülkede proletarya diktatörlüğünün, "muhafazakâr bir Avrupa kurulması imkânı sorunu olmak üzere ikiye ayırarak düzelttim.
karşısında tutunamayacağı"nı söyleyen Leninizm Bu, ilk olarak, ancak "birçok ülkenin proleterlerinin ortak
eleştirmenlerinin, Troçkistlerin iddialarına karşı yönelmişti. çabalarıyla ulaşılabilecek" olan "sosyalizmin tam zaferi", "eski
düzenin yeniden kurulmasına karşı tam güvence" anlamında ele
Bu ölçüde —ama yalnızca bu ölçüde— bu formülasyon o
alınarak, ve ikinci olarak, Lenin'in "Kooperatifçilik Üzerine"[38]
zaman (Mayıs 1924) yeterliydi, ve hiç kuşkusuz belli bir yarar
yazısı temelinde, tam sosyalist toplumu kurmak için gerekli
sağladı.
herşeye sahip olduğumuz tartışılmaz gerçeği ifade edilerek
Ama daha sonra Parti içinde bu alanda Leninizme yönelik sağlandı. ("Ekim Devrimi ve Rus Komünistlerinin Taktiği".)*
eleştirilerin üstesinden gelinip, yeni bir sorun, dıştan yardım
Bu yeni formülasyon, tek ülkede sosyalizmin zaferi soru-
olmaksızın, ülkemizin güçleriyle tam sosyalist toplumun
nunu kapitalizmin stabilizasyonuyla bağıntı içinde ele alan (Ni-
kurulması imkanı sorunu gündeme geldiğinde, bu ikinci formü-
san 1925) ve ülkemizin güçleriyle sosyalizmin kurulmasını
lasyonun apaçık yetersiz olduğu ve bu yüzden doğru olmadığı
mümkün ve zorunlu gören XIV. Parti Konferansı'nın ünlü "Ko-
görüldü.
mintern'in ve RKP(B)'nin Görevleri Üzerine"[39] kararına temel
Bu formülasyonun eksikliği nerededir? alındı.
Bu formülasyonun eksikliği, iki farklı sorunu tek sorun ha- Bu yeni formülasyon, XIV. Parti Konferansı'ndan hemen
linde birleştirmesidir: olumlu yanıt verilmesi gereken, tek ülke- sonra, Mayıs 1925'te yayınlanan "RKP(B) XIV. Parti
nin güçleriyle sosyalizmin kurulması imkânı sorunu, ve olum- Konferansı Çalışmalarının Sonuçları Üzerine" yazıma da temel
suz yanıt verilmesi gereken, proletarya diktatörlüğünün oluşturdu.
kurulmuş olduğu bir ülkenin, bir dizi başka ülkede muzaffer
Tek ülkede sosyalizmin zaferi sorununun ele alınışı üzerine
devrim olmaksızın kendisini bir müdahaleye karşı ve
bu yazıda şöyle denmektedir:
dolayısıyla eski düzenin restorasyonuna karşı tamamen güv en-
cede görüp göremeyeceği sorunu. Bu formülasyonun, sosyalist "Ülkemiz, iki grup karşıtlık arzetmektedir. Bir karşıtlık gru-
toplumun örgütlenmesinin, tek ülkenin güçleriyle imkansız bu —proletarya ile köylülük arasında var olan iç karşıtlıklardır
olduğu şeklinde bir düşünceye sebebiyet verebileceğinden hiç (burada tek ülkede sosyalizmin kurulması kastedilmektedir
söz etmiyorum, ki bu elbette yanlıştır. * "Leninizmin Temelleri Üzerine" yazısının bundan sonraki baskılarında
sorunun bu yeni formülasyonu eskisinin yerine geçirildi.

—J. St.). Diğer karşıtlık grubu — sosyalizm ülkesi olarak ül- ziran 1925) ve SBKP(B) XIV. Parti Kongresi'nde MK'nin faali-
kemizle, kapitalizmin ülkeleri olarak tüm diğer ülkeler yet raporunda[43] (Aralık 1925) da aynı doğrultuda ele
arasındaki dış karşıtlıklardır (burada sosyalizmin nihai zaferi alınmaktadır.
kastedilmektedir — J . S t.)..." "Her kim tek ülkenin gücüyle ta-
mamen aşılabilecek olan birinci grup karşıtlıklarla, aşılmaları Olgular bunlardır.
birçok ülkenin proletaryasının çabalarını gerektiren ikinci grup Bu olgular, öyle sanıyorum ki, tüm yoldaşlarca bilinmek-
karşıtlıkları birbirine karıştırırsa, o en kaba biçimde Leninizmi tedir. Zinovyev de dahil.
çiğnemektedir, o ya kafası karmakarışık bir kimse, ya da iflah
olmaz bir oportünisttir." (Bkz. "RKP(B) XIV. Konferansı Zinovyev şimdi, Parti içindeki ideolojik mücadeleden nere-
Çalışmalarının Sonuçları Üzerine"[40].) deyse iki yıl sonra ve XIV. Parti Konferansı'nda alınan karardan
(Nisan 1925) sonra, XIV. Parti Kongresi'ndeki kapayış
Ülkemizde sosyalizmin zaferi sorunu üzerine orada şöyle
konuşmasında (Aralık 1925), Stalin'in Nisan 1924'te kaleme
denmektedir:
alınmış yazısından eski, bütünüyle yetersiz formülü kazıp
"Sosyalizmi kurabiliriz, ve biz onu, işçi sınıfı önderliğinde, çıkararak bunu artık çözülmüş olan, tek ülkede sosyalizmin za-
köylülükle birlikte inşa edeceğiz", ... çünkü "proletarya
feri sorununun çözümü için temel yapmayı mümkün görüyorsa,
diktatörlüğü altında bizde... tam sosyalist toplumu kurmak için
gerekli olan tüm önşartlar vardır, ki bu münasebetle tüm ve her Zinovyev'in bu garip tavrı, onun bu sorunda tamamen
türlü iç zorluklar aşılacaktır, çünkü onları kendi gücümüzle kördüğüm olduğunu gösterir yalnızca. Parti ilerledikten sonra
aşabiliriz ve aşmak zorundayız." (Aynı yerde[41].) onu geriye çekmek, MK Plenumu[44] tarafından onaylandıktan
sonra XIV. Parti Konferansı'nın kararını atlamak, onmaz biçim-
Ülkemizde sosyalizmin n ih ai zaferi sorunu üzerine orada
de çelişkilere batmak demektir, sosyalizmin inşası davasına
şöyle denmektedir:
inanmamak, Lenin'in yolundan ayrılmak ve kendi yenilgisini
"Sosyalizmin nihai zaferi, müdahale ve dolayısıyla resto- belgelemek demektir.
rasyon denemelerine karşı tam garantidir, çünkü az buçuk ciddi
bir restorasyon denemesi ancak dışarıdan ciddi bir destekle, an- Tek ülkede sosyalizmin zaferi imkânı ne anlama gelir?
cak uluslararası sermayenin desteğiyle yapılabilir. Bu yüzden,
devrimimizin tüm ülkelerin işçileri tarafından desteklenmesi, Proletarya ile köylülük arasındaki çelişkileri, ülkemizin iç
ve dahası, bu işçilerin en azından birkaç ülkede zaferi, ilk mu- güçlerine dayanarak aşma imkânı anlamına gelir, proletaryanın
zaffer ülkenin müdahale ve restorasyon denemelerine karşı tam iktidarı ele geçirip, bu iktidardan, ülkemizde tam sosyalist top-
güvencelenmesi için vazgeçilmez önşarttır, sosyalizmin nihai lumu kurmak için yararlanabilmesi imkânı anlamına gelir, diğer
zaferi için vazgeçilmez önşarttır." (Aynı yerde[42].) ülke proleterlerinin sempati ve desteğine dayanarak, ama bu ül-
Yeterince açık zannediyorum. kelerde proleter devrimin önceden zaferi olmaksızın.
Bilindiği gibi bu sorun, "Sorular ve Yanıtlar" yazımda (Ha- Bu imkân olmaksızın, sosyalizmin inşası, perspektifsiz bir

inşadır, sosyalizmin tam olarak inşa edileceği inancı olmayan dikkatli olmak, bize karşı en büyük nefreti açıkça ifade eden
bir inşadır. Sosyalizm, onu tam olarak inşa etmenin mümkün kişiler, sınıflar ve hükümetlerce çevrili olduğumuzu
anımsamak. Bir istiladan daima sadece kılpayı uzakta
olacağına inanılmadan, ülkemizin teknik geriliğinin, tam sosya-
olduğumuzu unutmamalıyız." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı,
list toplumun kurulması için üs tes in den gelinemez bir engel cilt 33, s. 122, Rusça.)
olmadığına inanılmadan inşa edilemez. Bu imkânın yadsınması,
sosyalizmin inşası davasına inançsızlık demektir, Leninizmden Bu açıktır sanıyorum.
yüz çevirmek demektir. Tek ülkede sosyalizmin zaferi sorunu konusunda Zinov-
Diğer ülkelerde devrimin zaferi olmaksızın, tek ülkede sos- yev'de durum ne?
yalizmin tam, nihai zaferinin imkâns ızlığı ne demektir? Dinleyin:
Bu, devrim en azından bir dizi ülkede zafere ulaşmadan, "Sosyalizmin nihai zaferinden en azından şunlar anlaşılır:
müdahaleye ve dolayısıyla da burjuva düzenin restorasyonuna 1. sınıfların ortadan kaldırılması, ve dolayısıyla 2. tek sınıfın
karşı tam bir garantiye sahip olmanın imkânsız olduğu demek- diktatörlüğünün, verili durumda proletarya diktatörlüğünün or-
tadan kaldırılması..." "Sorunun bizde SSCB'de 1925 yılında
tir. Bu tartışma götürmez tezin yadsınması, enternasyonalizm-
nasıl durduğu konusunda daha berrak bir fikir edinmek için",
den yüz çevirmek, Leninizmden yüz çevirmek demektir. diyor Zinovyev devamla, "iki şeyi ayırt etmeliyiz: 1. sosyalizmi
"Biz", diyor Lenin, "sadece bir devlette değil, aynı inşa imkanının güvence altına alınmış olması — böyle bir
zamanda b ir d ev letler s is teminde yaşıyoruz, ve emperyalist imkân, elbette, tek ülkenin sınırları içinde de tamamen tasavvur
devletlerin yanında Sovyet Cumhuriyeti'nin varlığı uzun vade- edilebilirdir, ve 2. sosyalizmin nihai kuruluşu ve
de düşünülemezdir. Sonunda ya biri ya öteki zafer sağlamlaştırılması, yani sosyalist düzenin, sosyalist toplumun
kazanacaktır. Ama bu son gelene dek, Sovyet cumhuriyeti ile gerçekleştirilmesi."
burjuva devletleri arasında bir dizi korkunç çatışmalar
kaçınılmazdır. Bu demektir ki, egemen sınıf, proletarya, ege-
Bütün bunlar ne anlama gelebilir?
men olmak istiyorsa ve olacaksa, bunu askeri örgütüyle de Tek ülkede sosyalizmin nihai zaferinden, Zinovyev'in, mü-
kanıtlamak zorundadır." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 29, dahale ve restorasyona karşı güvenceyi değil, tam sosyalist top-
s.133, Rusça.)
lumun kurulması imkânını anladığından başka bir anlama gel-
"Önümüzde", diyor Lenin bir başka yerde, "son derece mez. Tek ülkede sosyalizmin zaferinden Zinovyev'in anladığı
kararsız, ama yine de hiç kuşkuya yer bırakmayan, tartışma ise, tam sosyalizmin kurulmasına götüremeyecek olan ve götür-
götürmez belli bir denge var. Bunun uzun sürüp sürmeyeceğini
memesi gereken bir sosyalizm inşasıdır. Gelişigüzel, perspektif-
bilmiyorum, ve bunun bilinemeyeceğini sanıyorum. Ve bu yüz-
den, tarafımızdan en büyük dikkat gereklidir. Ve politikamızın siz bir inşa; tam sosyalist toplumu kurma imkânı bulunmayan
ilk kuralı, bu yıl süresince hükümet faaliyetimizden çıkan ilk bir sosyalizm inşası — Zinovyev'in pozisyonu budur.
ders, tüm işçi ve köylülerin benimsemesi gereken ders şudur:
Onu tam olarak kurma imkân ın a s ah ip olmaks ızın sosya-

lizmi inşa etmek, o nu tam o lar ak k uramayacağını bile bile "yüzde yüz Leninizm" diye sunuluyor!
inşa etmek — Zinovyev işi böylesi saçmalıklara kadar vardırdı.
Zinovyev'in, sosyalizmin inşası gibi önemli bir sorunda,
Fakat bu, sorunu çözmek değil, onunla alay etmektir! Leninizmden uzaklaştığını ve Menşevik Zuhanov'un görüşüne
kaydığını iddia ediyorum.
Zinovyev'in XIV. Parti Kongresi'ndeki kapayış
konuşmasından bir alıntı daha: Lenin'e başvuralım. İşte Lenin'in tek ülkede sosyalizmin
"Örneğin Yakovlev yoldaşın en son Kursk il Parti zaferi üzerine, daha Ekim Devrimi'nden önce, Ağustos 1915'de
Konferası'nda ne kadar ileri gittiğine bakınız: 'tek ülkede, her söyledikleri:
yanımız kapitalist düşmanlarca kuşatılmışken, bu koşullar
altında tek ülkede sosyalizmi tam olarak kurabilir miyiz?' diye "İktisadi ve siyasi gelişmenin eşitsizliği, kapitalizmin mut-
soruyor. Ve yanıtlıyor: 'fiimdiye dek söylenenler temelinde, lak bir yasasıdır. Burdan şu sonuç çıkar ki, sosyalizmin zaferi -
yalnızca sosyalizmi inşa etmekle kalmayıp, şimdilik yalnız başlangıçta birkaç kapitalist ülkede ya da tek başına alınan bir
olmamıza, şimdilik dünyada tek Sovyet ülkesi olmamıza ülkede bile olanaklıdır. Bu ülkenin muzaffer proletaryası, kapi-
rağmen, tek Sovyet devleti olmamıza rağmen, sosyalizmi tam talistleri mülksüzleştirdikten ve ken di ülkes inde s os yalis t
olarak kuracağımızı da iddia etme hakkına sahibiz'. ("Kurskaya üretimi örgütledikten sonra* kendini diğer, kapitalist
Pravda", No. 279, 8 Aralık 1925.) B u , s o r u nu n Lenin is t tar z- dünyanın karşısına koyacak ve diğer ülkelerin ezilen sınıflarını
da konuşu mudur", diye soruyor Zinovyev, "bu, ulusal kendi yanına çekecek, onlarda kapitalistlere karşı isyanlar kö-
darkafalılık kokmuyor mu?*" rükleyecek ve gerektiğinde sömürücü sınıflara ve onların dev-
Böylece Zinovyev'e göre, tek ülkede sosyalizmin tam ola- letlerine karşı hatta silah zoruna bile başvuracaktır." (Bkz. Bü-
rak kurulması imkânını kabul etmek, ulusal darkafalılığa tün Eserler, 4. baskı, cilt 21, s. 311.)
düşmek demektir, bu olasılığı yadsımak ise enternasyonalizm Lenin'in tarafımızdan altı çizilen: "kendi ülkesinde sosyalist
görüşünü savunmak. üretimi örgütledikten sonra" sözleri ne anlama geliyor? Muzaf-
Ama bu doğruysa, o zaman iktisadımızdaki kapitalist un- fer ülkenin proletaryasının kendi ülkesinde iktidarı ele geçirdik-
surlar üzerinde zafer uğruna mücadele etmeye değer mi? Bun- ten sonra sosyalist üretimi ö rg ütleyeb ileceğ i ve ö rg ütlemek
dan, böyle bir zaferin imkânsız olduğu sonucu çıkmaz mı? zorunda olduğu anlamına geliyor. Ve "sosyalist üretimi örgüt-
lemek" ne anlama geliyor? Sosyalist toplumu tam olarak kur-
İktisadımızın kapitalist unsurları önünde teslimiyet — mak anlamına geliyor. Lenin'in bu açık ve kesin tezinin hiçbir
Zinovyev'in argümantasyonunun iç mantığı bizi buraya götürü- yorum gerektirmediğini kanıtlamaya gerek yok. Aksi takdirde,
yor. neden Lenin'in Ekim 1917'de iktidarın proletarya tarafından ele
Ve Leninizmle hiçbir ortak yanı olmayan bu saçmalık, Zi- geçirilmesi çağrısında bulunduğu anlaşılmaz olur.
novyev tarafından bize, "enternasyonalizm" diye sunuluyor,

Lenin'in bu açık teziyle, Zinovyev'in " tek ülkenin sınırları Yakovlev'i şiddetle eleştiren Zinovyev ise Lenin'den uzaklaşmış
içinde" sosyalizmi inşa edebileceğimiz, ancak onu tam olarak ve Menşevik Zuhanov'un görüşüne, ülkemizde sosyalizmin
kurmamızın imkans ız olduğunu söyleyen karışık ve anti-Leni- kuruluşunun, ülkenin teknik geriliği sonucu imkânsız olduğu
nist "tez"i arasında dünya kadar fark olduğu görülüyor. görüşüne gelmiştir.
Lenin bunu 1915 yılında, iktidarın proletarya tarafından Ne ki, sosyalizmi tam olarak kurmaya güvenmiyorduysak,
alınmasından önce söylemişti. Ama belki de iktidarın ele geçi- hangi amaçla Ekim 1917'de iktidarı ele geçirdiğimiz anlaşılmaz
rilmesi deneyiminden, 1917'den sonra görüşleri değişmiş kalıyor.
olmasın? Lenin'in 1923 yılında kaleme alınmış olan "Koopera-
Ekim 1917'de iktidar ele geçirilmemeliydi — Zinov-
tifçilik Üzerine" yazısına başvuralım.
yev'in argümantasyonunun iç mantığının bizi götürdüğü sonuç
"Gerçekten de", diyor Lenin, "tüm büyük-çaplı üretim budur.
araçları üzerinde devletin tasarruf yetkisi, devlet iktidarının
proletaryanın ellerinde olması, bu proletaryanın milyonlarca Ayrıca ben, Zinovyev'in, sosyalizmin zaferi gibi böylesine
küçük ve küçücük köylülerle ittifakı, bu proletaryanın köylülük önemli bir sorunda, XIV. Parti Konferansı'nın "KEYK
karşısındaki yönetici konumunun güvenlik altına alınmış Genişletilmiş Plenumu'yla Bağıntı İçinde Komintern'in ve
olması vs. — tüm bunlar, daha önce küçümseyerek bezirgânlık RKP(B)'nin Görevleri Üzerine" ünlü kararında saptanmış olan
olarak gördüğümüz ve şimdi, NEP düzeninde bazı bakımlardan
Partimizin belirli kararlarına karşı mücadeleye giriştiğini iddia
öyle görmekte haklı olduğumuz kooperatiflerden, sadece koo-
peratiflerden hareket ederek, tam s os yalis t to p lu mu ku r mak ediyorum.
için gerekli olan herşey değil mi?* Bu, henüz sosyalist bir Bu karara başvuralım. Orada tek ülkede sosyalizmin zaferi
toplumun kuruluşu değildir, ama b u k u r u lu ş için g er ekli v e
üzerine şöyle deniyor:
yeterli olan herşeydir*."
"Birbirine taban tabana zıt iki toplumsal sistemin varlığı,
Başka bir ifadeyle: Tam sosyalist toplumu kurabiliriz ve sürekli olarak bir kapitalist kuşatma tehlikesine, başka
kurmalıyız, çünkü bu kuruluş için gerekli ve yeterli olan her ekonomik baskı biçimleri tehlikesine, silahlı mücadele ve resto-
şeye sahibiz. rasyon tehlikesine neden olur. Dolayısıyla s os yalizmin nih ai
zaferi için yegâne güvence, yani restorasyona karşı
Daha açık ifade edilemeyeceğini sanıyorum. güvence,* sosyalist devrimin bir dizi ülkede zaferidir..." "Leni-
Lenin'in bu klasik tezini, Zinovyev'in Yakovlev'e verdiği nizm, burjuva ilişkilerin bir res to ras y onu na karş ı tam g üven-
ce anlamında* sosyalizmin nihai zaferinin ancak uluslararası
anti-Leninist yanıtla karşılaştırınız, o zaman göreceksiniz ki Ya-
ölçekte mümkün olduğunu öğretir..." "Bundan, Rusya gibi geri
kovlev sadece, Lenin'in tek ülkede sosyalizmin kurulma imkanı bir ülkede, teknik ve ekonomik bakımdan daha gelişmiş ülkele-
üzerine sözlerini tekrarlamıştır, bu teze karşı çıkan ve rin 'devlet yardımı' (Troçki) olmadan tam s o s y alis t to plumu*
kurmanın imkansız olduğu s on ucu as la* çıkmaz." (Bkz. ka-

rar[45].) gelinemez bir engel olduğu, proletaryanın ülkemizin teknik

Kararın, sosyalizmin nihai zaferini —Zinovyev'in "Leni- geriliği sonucu sosyalizmi kuramayacağı inancında yatıyor. Zi-
nizm" kitabında savunduğu görüşün tam ters in e— müdahale ve novyev ve Kamenev bir keresinde, Parti'nin Nisan
restorasyona karşı güvence anlamında ele aldığı görülüyor. Konferansı'ndan[46] önce MK oturumlarından birinde bu iddiay-
la ortaya çıkmayı denediler. Ama reddedildiler ve karşıt görüşe,
Kararın, Rusya gibi geri bir ülkede, teknik ve ekonomik MK çoğunluğunun görüşüne biçims el olarak boyun eğerek geri
bakımdan daha gelişmiş ülkelerin "devlet yardımı" olmadan tam çekilmek zorunda kaldılar. Zinovyev biçimsel olarak bu görüşe
sosyalist toplumu kurmanın —Zinovyev'in XIV. Parti Kongre- boyun eğmesine rağmen, tüm zaman boyunca ona karşı
si'ndeki kapayış konuşmasında Yakovlev'e verdiği yanıtta ileri mücadeleyi sürdürdü. RKP(B) MK'sındaki bu "olay" üzerine,
sürdüğü aksi yöndeki düşünceye tamamen karş ıt olar ak — Partimizin Moskova Komitesi, Leningrad İl Parti Konferansının
mümkün olduğunu kabul ettiği görülüyor. mektubuna "Yanıt"ında şöyle demektedir[47]:
Buna, Zinovyev'in XIV. Parti Konferansı kararına karş ı "Daha kısa süre önce Kamenev ve Zinovyev Politbüro'da,
mücadelesi dışında ne ad verilebilir? eğer uluslararası devrim yardımımıza yetişmezse, teknik ve
ekonomik geriliğimiz sonucu iç zorlukların üstesinden gelecek
Elbette ki Parti kararları bazen kusursuz değildir. Parti durumda olmadığımız görüşünü savundular. Fakat biz, MK
kararlarının hatalar içerdiği olur. Genel konuşulduğunda, XIV. çoğunluğuyla birlikte, teknik geriliğimize bakmaksızın ve ona
Parti Konferansı kararının da bazı hatalar içerdiği varsayımı ca- rağmen, sosyalizmi inşa edebileceğimiz, onu inşa edeceğimiz
iz sayılırdı. Zinovyev'in bu kararı hatalı bulması mümkündür. ve inşayı sonuna kadar götüreceğimiz görüşündeyiz. Bu
Ama o zaman bunu bir Bolşevike yaraşır biçimde, açık ve net inşanın, dünya ölçeğinde bir zafer durumunda olduğundan el-
bette çok daha yavaş cereyan edeceği görüşündeyiz, ama buna
olarak ifade etmek gerekir. Fakat Zinovyev her nedense böyle
rağmen ilerliyoruz ve ilerleyeceğiz. Aynı şekilde, Kamenev ve
yapmıyor. O başka bir yol seçmeyi ve kararın adını anmaksızın Zinovyev'in görüşünün, işçi sınıfımızın ve onu izleyen köylü
ve karara herhangi bir açık eleştiri getirmeksizin, XIV. Parti kitlelerinin iç güçlerine inançsızlığı ifade ettiği
Konferansı kararına arkadan saldırmayı yeğledi. Anlaşılan düşüncesindeyiz. Bu görüşün, Lenin'in pozisyonundan yüz çe-
Zinovyev, hedefe en iyi bu yoldan varılacağına inanıyor. Hedefi virme anlamına geldiğini düşünüyoruz." (Bkz. "Yanıt".)
ise şu: kararı "iyileştirmek" ve Lenin'i "birazcık" düzeltmek. Bu belge basında, XIV. Parti Kongresi'nin ilk oturumları
Kanıtlamaya gerek yok ki, Zinovyev hesabında yanılmıştır. sırasında yayınlandı. Tabii ki Zinovyev'in, daha Parti Kongre-
Zinovyev'in hatası nereden geliyor? Bu hatanın kökleri ne- si'nde, bu belgeye karşı tavır takınma imkânı vardı. Zinovyev ve
rede yatıyor? Kamenev'in, Partimizin Moskova Komitesi tarafından onlara
karşı getirilen bu ağır suçlama karşısında hiçbir argüman
Bu hatanın kökleri görüşümce, Zinovyev'in, tam sosyalist
bulamamaları dikkate değerdir. Bu bir tesadüf müdür? Tesadüf
toplumun kuruluşu için ülkemizin teknik geriliğinin üs tes in den
olduğunu sanmıyorum. Suçlama besbelli ki tam hedefe isabet

etmiştir. Zinovyev ve Kamenev, buna karşı "muharebeye süre- tüm ülkelerin işçileri için muazzam bir çekim merkezi olarak
cek" bir şeyleri olmadığı için suçlamayı suskunlukla kalabilir mi? Kalamayacağını sanıyorum. Ama bundan, sosya-
"yanıtlamışlardır". list inşanın zaferine inançsızlığın, bu inançsızlığı yaymanın,
dünya devriminin üssü olarak ülkemizin saygınlığının
"Yeni muhalefet", Zinovyev ülkemizde sosyalist inşanın za-
sarsılmasına yol açtığı sonucu çıkmaz mı? Ülkemizin
ferine inançsızlıkla suçlandığı için alındı. Ama eğer Zinovyev,
saygınlığının sarsılması ise dünya devrimci hareketinin
tek ülkede sosyalizmin zaferi sorunu tam bir yıl boyunca
güçsüzleşmesine yol açar. Sosyal-demokrat baylar işçileri biz-
tartışıldıktan sonra, Zinovyev'in görüşü MK Politbürosu (Nisan
den neyle korkutup uzaklaştırmayı denediler? "Rusların bir şey
1925) tarafından reddedildikten sonra, bu sorun üzerine Par-
başaramayacakları" propagandasıyla. fiu anda sosyal-demokrat-
ti'nin —XIV. Parti Konferansı'nın (Nisan 1925) ünlü kararında
ları yenilgiye uğratmamızı sağlayan, öbek öbek işçi
yazıya dökülmüş olan— belli bir görüşü oluştuktan sonra, bütün
delegasyonlarını ülkemize çeken, böylece tüm dünyada komü-
bunlardan sonra Zinovyev "Leninizm" kitabında (Eylül 1925)
nizmin pozisyonunu güçlendirmemizi sağlayan şey nedir? Sos-
Parti'nin görüşüne karşı çıkmaya karar veriyorsa, sonra bu çıkışı
yalizmi inşadaki başarılarımızdır. Fakat şimdi artık, sosyalizmi
XIV. Parti Kongresi'nde yineliyorsa — bütün bunlar, hatalarını
inşadaki başarılarımıza inançsızlık propaganda edenin, dolaylı
savunmasındaki bu inatçı ısrarlılık, bu dikkafalılık, Zinovyev'in
yoldan sosyal-demokratlara yardım ettiği, uluslararası devrimci
ülkemizde sosyalist inşanın zaferine inançsızlık hastalığına
hareketin atılım gücünü zayıflattığı ve kaçınılmaz olarak enter-
yakalandığı, umutsuz biçimde yakalandığından başka nasıl
nasyonalizme sırt çevirdiği açık değil midir?..
açıklanır?
Zinovyev'in "enternasyonalizm"inin, tek ülkede sosya-
Zinovyev bu inançsızlığına enternasyonalizm süsü vermek-
lizmin inşası sorununda onun "yüzde yüz Leninizm"inden daha
ten hoşlanıyor. Ama ne zamandan beri bizde, Leninizmin baş
iyi durumda olmadığı görülüyor.
sorununda Leninizmden yüz çevirme enternasyonalizm olarak
adlandırılıyor? Bu yüzden XIV. Parti Kongresi, "Yeni Muhalefet"in
görüşlerini "sosyalizmin inşasına inançsızlık" ve "Leninizmin
Burada enternasyonalizme ve uluslararası devrime karşı
çarpıtılması"[48] olarak tanımladığında doğru davranmıştır.
günah işleyenin Parti değil, Zinovyev olduğunu söylemek daha
doğru olmaz mı? Çünkü ülkemiz, "inşa halindeki sosyalizmin"
ülkesi, dünya devriminin üssünden başka nedir ki? Ama sosya- VII
list toplumu kurmaya yetenekli değilse, dünya devriminin ger-
çek üssü olabilir mi? Eğer kendi ülkesinde ekonomimizin kapi- SOSYALİST İNŞANIN ZAFERİ UĞRUNA
talist unsurları üzerinde zafer kazanma, sosyalist inşanın zaferi- MÜCADELE
ni kazanma yeteneğinde değilse, kuşkusuz şimdi olduğu gibi,

Sosyalist İnşanın Zaferi Uğruna Mücadele 185 186 Leninizmin Sorunları Üzerine
Sosyalist inşanın zaferine inançsızlığın, "Yeni Muhalefet"in dolayı da proletaryanın yedek gücü haline gelmiş bir köylülük
temel hatası olduğunu düşünüyorum. Bu hata, kanımca, "Yeni — böyle bir köylülük, burjuva devrimi sırasında liberal burju-
Muhalefet"in diğer bütün hataları ondan kaynaklandığı için te- vazinin önderliği altında mücadele etmiş olan, toprağı bu bur-
mel hatadır. "Yeni Muhalefet"in NEP sorunundaki, devlet kapi- juvazi sayesinde elde etmiş ve bundan dolayı da burjuvazinin
talizmi, sosyalist sanayimizin niteliği, proletarya diktatörlüğü bir yedek gücü haline gelmiş olan bir köylülükten mecburen
farklı olmak zorundadır. Kanıtlamaya gerek yoktur ki, proletar-
altında kooperatiflerin rolü, Kulaklara karşı mücadelenin yön-
ya ile siyasi dostluğa ve siyasi işbirliğine yüksek değer vermeyi
temleri, orta köylülüğün rolü ve önemi sorunlarındaki hataları öğrenen ve özgürlüğünü bu dostluğa ve işbirliğine borçlu olan
— bütün bu hatalar, muhalefetin temel hatasından, ülkemizin Sovyet köylülüğü, proletarya ile ik tis ad i işbirliğine özellikle
güçleriyle sosyalist toplumu kurma imkânına inançsızlıktan elverişli olmak zorundadır."
kaynaklanıyor.
2) "Rusya'daki tarım, Batı'nın tarımı ile karıştırılmamalıdır.
Ülkemizde sosyalist inşanın zaferine inançsızlık nedir? Orada tarımın gelişmesi, kapitalizmin her zamanki çizgisini iz-
ler, bir uçta büyük çiftlikler ve özel kapitalist latifundiyalarla,
Bu herşeyden önce, ülkemizin belirli gelişme koşulları so- öteki uçta yoksulluk, sefalet ve ücret köleliği olmak üzere
nucu köylülüğün ana kütlesinin sosyalist inşa eserine köylülüğün derin bir farklılaşması koşullarında olur.
çekilebileceğine inançsızlıktır. Dolayısıyla orada çökme ve çürüme tamamiyle doğaldır. Rus-
ya'da ise başkadır. Bizde tarımın gelişmesi, bu yolu izleyemez;
İkincisi, halk ekonomisinin kumanda tepelerini elinde tutan sadece Sovyet iktidarının varlığı ve en önemli üretim aletleri-
ülkemiz proletaryasının, köylülüğün ana kütlesini sosyalist inşa nin ve araçlarının millileştirilmiş olması bile böyle bir
eserine çekme y eten eğind e old u ğun a inançsızlıktır. gelişmeye izin vermez. Rusya'da tarımın gelişmesi başka bir
yoldan yürümek zorundadır; milyonlarca küçük ve orta köylü-
Muhalefet, gelişmemizin yolları üzerine nün kooperatiflerde birleşmesi yolunu, kırda, devletin tanıdığı
konstrüksiyonlarında zımnen bu önkoşullardan yola çıkıyor — tercihli kredilerle desteklenen kitlesel kooperatiflerin gelişmesi
bunu ister bilinçli yapsın, ister bilinçsiz. yolunu izlemek zorundadır. Lenin, kooperatifçilik üzerine
yazılarında, bizde tarımın gelişmesinin yeni bir yoldan yürü-
Sovyet köylülüğünün ana kütlesi, sosyalist inşa işine mek zorunda olduğuna; köylülerin çoğunluğunun kooperatifler
çekilebilir mi? aracılığıyla sosyalist inşaya çekilmesi yolunu, ilk önce sürüm
alanında ve daha sonra tarımsal ürünlerin üretimi alanında da
"Leninizmin Temelleri Üzerine" yazısı bu konuda iki temel
giderek kolektivizm ilkelerinin tarımın içine işlemesi yolunu
tez içeriyor: izlemek zorunda olduğuna isabetle işaret etmiştir...
1) "Sovyetler Birliği'nin köylülüğü, Batının köylülüğüyle Kanıtlamaya gerek yoktur ki, köylülüğün muazzam
karıştırılmamalıdır. Üç devrimin okulundan geçmiş ve proletar- çoğunluğu, bu yeni gelişme yolunda istekle ilerleyecek ve özel
ya ile birlikte ve başında proletarya olmak üzere Çar'a ve bur- kapitalist latifundiyalar ve ücretli kölelik yolunu, sefalet ve
juvazinin iktidarına karşı mücadele etmiş bir köylülük, toprağı yıkım yolunu reddedecektir."[49]
ve barışı proleter devrimin elinden elde etmiş olan ve bundan

Bu tezler doğru mudur? rek maddi gerekse kültürel bakımdan kenti izlemesi ve izlemek
zorunda olması olgusuyla açıklanır.
Bu iki tezin, NEP koşulları altında tüm inşa sürecimiz için
doğru ve tartışma götürmez olduğunu sanıyorum. Köylü ekonomisinin kapitalist gelişme yolu, köylülüğün bir
kutupta büyük latifundiyalar ve diğer kutupta kitlesel sefaletle,
Bunlar, proletarya ile köylülüğün birleşmesi üzerine, köylü
derin bir farklılaşmayla bir gelişme anlamına gelir. Bu gelişme
işletmelerinin ülkenin sosyalist gelişim sistemi içine çekilmesi
yolu kapitalist ülkelerde kaçınılmazdır, çünkü kır, köylü ekono-
üzerine, proletaryanın, köylülüğün ana kütlesiyle birlikte sosya-
misi, kente, sanayiye, kentte yoğunlaşmış krediye, devlet
lizme doğru ilerlemek zorunda olduğu, milyonlarca köylü kitle-
iktidarının karakterine bağımlıdır; kentte egemen ise burjuvazi-
sinin kooperatiflerde birleşmesinin, köyde sosyalist inşanın ana-
dir, kapitalist sanayidir, kapitalist kredi sistemidir, kapitalist
yolu olduğu, sosyalist sanayimizin gelişmesinde "kooperatifle-
devlet iktidarıdır.
rin basit gelişmesi(nin) bizim için... sosyalizmin gelişmesiyle
özdeş olduğu" (bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 33, s. 434) üze- Köylü ekonomisinin bu gelişme yolu, kentin bambaşka bir
rine Lenin'in bilinen tezlerinin ifade edilmesinden başka bir şey görünüme sahip olduğu, sanayinin proletaryanın elinde
değildir. bulunduğu, ulaştırmanın, kredi sisteminin, devlet iktidarının vb.
proletaryanın elinde toplandığı, toprağın millileştirilmesinin ül-
Gerçekten de, ülkemizde köylü ekonomisinin gelişimi han-
kede genel bir yasa olduğu bizim ülkemizde de zorunlu mudur?
gi yolu tutabilir ve tutmalıdır?
Elbette değil. Tam tersi. Tam da kent köyün önderi olduğundan
Köylü ekonomisi, kapitalist ekonomi değildir. Köylü eko- ve bizde kentte, halk ekonomisinin tüm kumanda tepelerini elin-
nomisi, köylü işletmelerinin ezici çoğunluğunu gözönüne de tutan proletarya egemen olduğundan, tam da bu yüzden, köy-
aldığımızda, küçük meta ekonomisidir. Ama köylü küçük meta lü işletmeleri gelişmelerinde başka bir yolu, sosyalist inşa
ekonomisi nedir? Bu, kapitalizmle sosyalizm arasındaki yolunu tutmak zorundadır.
kavşakta duran bir ekonomidir. fiimdi kapitalist ülkelerde
Bu nasıl bir yoldur?
olduğu gibi, kapitalizm yönünde de gelişebilir, bizde, bizim ül-
kemizde, proletarya diktatörlüğü altında olması gerektiği gibi Bu, milyonlarca köylü işletmesinin her çeşit kooperatiflerde
sosyalizm yönünde de gelişebilir. kitlesel birleşmesi yoludur, dağınık köylü işletmelerinin sosya-
list sanayi etrafında birleşmesi yoludur, köylülük arasında kol-
Köylü ekonomisinin bu istikrarsızlığı, bu bağımlılığı nere-
lektivizmin temellerinin yaygınlaştırılması yoludur — ilk önce
den gelir? Neyle açıklanır?
tarım ürünlerinin pazar lan mas ı ve köylü işletmelerinin kent
Bu, köylü işletmelerinin dağınıklığıyla, örgütsüzlüğüyle, ürünleriyle ik mali alanında, daha sonraları ise tarımsal ü retim
kente, sanayiye, kredi sistemine, ülkedeki devlet iktidarının ka- alanında.
rakterine bağımlılığıyla, son olarak herkesçe bilinen, köyün ge-

Ve ilerlediğimiz ölçüde, bu yol proletarya diktatörlüğü zorundadır ve mutlaka girecektir, çünkü köylülük için sefalet ve
koşulları altında o kadar kaçınılmaz hale gelecektir, çünkü pa- yıkımdan kurtulmanın, proletaryayla birleşmekten, sosyalist sa-
zarlama alanında kooperatifleşme, ikmal alanında nayiyle birleşmekten, köylülüğün kitlesel kooperatifleşmesi yo-
kooperatifleşme ve nihayet kredi ve üretim alanında luyla köylü ekonomisinin sosyalist gelişmenin genel akımı içine
kooperatifleşme (tarım kooperatifleri), kırda refahı artırmanın çekilmesinden başka yolu yoktur ve olamaz.
tek yoludur, geniş köylü kitlelerini sefalet ve yıkımdan
Neden tam da köylülüğün kitlesel kooperatifleşmesi yo-
kurtarmanın tek yoludur.
luyla?
Bizde köylülüğün, konumu itibariyle sosyalist olmadığı ve
Kitlesel kooperatifleşmede, köylülük için kabul edilebilir ve
bu yüzden sosyalist gelişme yeteneğinde olmadığı söyleniyor.
avantajlı olan ve proletaryaya köylülüğün ana kütlesini sosyalist
Köylülüğün, konumu itibariyle sosyalist olmadığı elbette
inşa işine çekme imkanı sağlayan, "özel çıkarların, özel ticari
doğrudur. Ancak bu, köyün kenti izlediği, kentte ise sosyalist
çıkarların birleşmesi, bunun devlet tarafından gözetimi ve dene-
sanayinin egemen olduğu bir kez kanıtlandıktan sonra, köylü
timi derecesini, bunun genel çıkarlara tabi olma derecesini
işletmelerinin sosyalizme doğru gelişmesine karşı bir gerekçe
bulduğumuz" ( Len in )[50] için. Mallarının pazarlanmasını ve
olamaz. Ekim Devrimi sırasında da köylülük, konumu itibariyle
işletmelerinin makine ikmalini kooperatifler aracılığıyla örgüt-
sosyalist değildi ve ülkede sosyalizmi kurmayı hiç istemiyordu.
lemek köylülük için özellikle avantajlı olduğundan, tam da bu
O sıralar onun esas olarak istediği, çiftlik sahipleri iktidarının
yüzden o kitlesel kooperatifleşme yolunu tutmak zorundadır ve
bertaraf edilmesi ve savaşa son verilmesiydi; o, barış istiyordu.
tutacaktır.
Buna rağmen o sıralar sosyalist proletaryayı izledi. Neden?
Çünkü burjuvazinin devrilmesi ve iktidarın sosyalist proletarya Fakat sosyalist bir sanayinin egemenliğinde köylü
tarafından ele geçirilmesi, o sıralar emperyalist savaştan işletmelerinin kitlesel kooperatifleşmesi ne anlama gelir?
çıkmanın tek yoluydu, barışa giden tek yoldu. Çünkü o sıra Bu, köylü küçük meta ekonomisinin, köylülüğü kitlesel
başka yol yoktu ve olamazdı. Çünkü Partimiz o sıralar yıkıma sürükleyen eski, kapitalist yolu terk ed ip , yeni bir
köylülüğün özgül çıkarlarını (çiftlik sahiplerinin devrilmesi, gelişme yoluna, sosyalist inşa yoluna geçişi anlamına gelir.
barış), ülkenin genel çıkarlarıyla (proletarya diktatörlüğü)
birleşme ve ona tabi olma derecesini hissetmeyi ve bulmayı Bu yüzden, köylü ekonomisinin yeni gelişme yolu uğruna
başarmıştı. Ve köylülük o zaman, sosyalist olmamasına rağmen, mücadele, köylülüğün ana kütlesinin sosyalizmin inşası işine
sosyalist proletaryayı izledi. çekilmesi uğruna mücadele, Partimizin önündeki ilk görevdir.
Ülkemizde sosyalist inşa için, köylülüğün bu inşa akımına Bu nedenle SBKP(B) XIV. Parti Kongresi, aşağıdaki kararı
çekilmesi için de aynı şey söylenmelidir. Köylülük, konumu iti- alırken doğru davrandı:
bariyle sosyalist değildir. Fakat sosyalist gelişme yoluna girmek "Kırda sosyalizmin inşasının ana yolu, sosyalist devlet sa-

nayinin, devlet kredi kurumlarının ve proletaryanın elinde bulu- tarımın inşasına, kooperatiflerin ve Sovyetlerin
nan diğer kumanda tepelerinin artan iktisadi önderliğini kulla- canlandırılmasına, ülkeyi yönetmeye, bürokratizme karşı
narak köylülüğün ana kütlesini kooperatif örgüte çekmek ve bu
mücadeleye, devlet aygıtımızın iyileştirilmesi ve yeniden biçim-
örgüte, onun kapitalist unsurlarından yararlanarak, onları berta-
raf ederek ve saf dışı bırakarak sosyalist bir gelişme lendirilmesi mücadelesine çekmek için muazzam çalışmasının;
sağlamaktan ibarettir." (Bkz. MK Faaliyet Raporu Üzerine yeni bir gelişme aşamasına damgasını vuran ve o olmaksızın
Kongre Kararı[51].) sosyalist inşanın düşünülemeyeceği bir çalışmanın
anlaşılamaması bundandır.
"Yeni Muhalefet"in en büyük hatası, köylülüğün bu yeni
gelişme yoluna inanmaması, proletarya diktatörlüğü koşulları İnşamızın zorlukları karşısındaki umutsuzluk ve çaresizlik,
altında bu yolun kaçınılmazlığını görmemesi ya da ülkemizin sanayileşme olanağına karşı kuşku, Parti'nin
kavramamasıdır. Ve bunu, ülkemizde sosyalist inşanın zaferine yozlaşması üzerine kötümser gevezelikler vs. bundandır.
inanmadığı için, proletaryamızın, köylülüğe sosyalizm yolunda
önderlik etme yeteneğine inanmadığı için kavramıyor. Onlarda, burjuvalarda herşey oldukça iyi, ama bizde, prole-
terlerde oldukça kötü; eğer Batı'dan devrim zamanında gelmez-
NEP'in ikili karakterinin anlaşılmaması, NEP'in olumsuz se, o zaman davamız yitirilmiş demektir — "Yeni Muhalefet"in,
yanlarının abartılması ve NEP'in esas olarak bir geri çekilme görüşümce tasfiyeci bir ton olan, ancak muhalefet tarafından her
olduğu görüşü bundandır. nedense (galiba şaka olsun diye) "enternasyonalizm" süsü veri-
Ekonomimizin kapitalist unsurlarının oynadığı rolün len genel tonu budur.
abartılması ve sosyalist gelişmemizin kaldıraçlarına (sosyalist NEP kapitalizmdir, diyor muhalefet. NEP esas olarak bir
sanayi, kredi sistemi, kooperatifler, proletaryanın devlet iktidarı geri çekilmedir, diyor Zinovyev. Bütün bunlar elbette yanlıştır.
vs.) düşen rolün küçümsenmesi bundandır. Gerçekte NEP, sosyalist ve kapitalist unsurların mücadelesine
Devlet sanayimizin sosyalist niteliğinin anlaşılamaması ve izin veren ve sosyalist unsurların, kapitalist unsurlar üzerinde
Lenin'in kooperatif planının doğruluğuna duyulan kuşku zaferini hedefleyen bir Parti politikasıdır. Gerçekte NEP
bundandır. yalnızca bir geri çekilmeyle başlamıştır, ama geri çekilme
sırasında güçlerin yeniden bir gruplaşmasını ve saldırıya geçme-
Köydeki farklılaşmanın abartılması, Kulaktan duyulan pa-
yi hedefliyordu. Gerçekte yıllardan beri taarruz halindeyiz,
nik, orta köylünün rolünün küçümsenmesi, Parti'nin, orta köy-
başarılı bir saldırı yürütüyoruz, sanayimizi, Sovyet ticaretini
lüyle sağlam ittifakın güvence altına alınmasına yönelik
geliştiriyor ve özel sermayeyi geriletiyoruz.
politikasını boşa çıkarma çabaları ve bir bütün olarak Parti'nin
kırdaki politikası sorununda ileri geri yalpalamalar bundandır. Ama: NEP kapitalizmdir, NEP esas olarak bir geri çekilme-
dir, tezinin anlamı nedir? Bu tez nereden yola çıkıyor?
Parti'nin milyonlarca işçi ve köylü kitlesini sanayi ve

Bizde şu sırada kapitalizmin basit bir restorasyonunun, ka- lak, salt, bizde toprak ve arazi millileştirildiğinden, alınıp
pitalizmin basit bir "geriye dönüşü"nün vuku bulduğu yanlış satılamayacağından ve ticaret, kredi, vergi ve kooperatif
varsayımından yola çıkıyor. Muhalefetin, sanayimizin sosyalist politikamız, Kulakların sömürücü eğilimlerini sınırlamaya, en
niteliği üzerine kuşkusu ancak bu varsayımla açıklanabilir. Mu- geniş köylü kitlelerinin refahını yükseltmeye ve kırdaki
halefetin Kulaklardan duyduğu panik ancak bu varsayımla aşırılıkları dengelemeye yönelik olduğundan dolayı bile eski gü-
açıklanabilir. Muhalefetin, köylülüğün farklılaşmasıyla ilgili cüne ulaşamaz. Bizde şimdi Kulaklara karşı mücadelenin
yanlış rakamları benimsemekteki aceleciliği ancak bu yalnızca eski çizgide, köy yoksullarını Kulaklara karşı
varsayımla açıklanabilir. Orta köylülüğün bizde tarımın merkezi örgütleme çizgisinde değil, aynı zamanda yeni bir çizgide, Ku-
figürü olduğu gerçeği karşısında muhalefetin özel unutkanlığı laklara karşı proletarya ve köy yoksullarının orta köylülük kitle-
ancak bu varsayımla açıklanabilir. Orta köylülüğün öneminin leriyle ittifakını sağlamlaştırma çizgisinde de yürüdüğünün sö-
küçümsenmesi ve Lenin'in kooperatif planı üzerine kuşku ancak zünü bile etmiyorum. Muhalefetin, Kulaklara karşı, bu ikinci
bu varsayımla açıklanabilir. "Yeni Muhalefet"in, kırın yeni çizgide mücadelenin anlam ve önemini anlamaması olgusu, bu
gelişme yoluna, kırın sosyalist inşaya çekilmesi yoluna olgu bir kez daha, muhalefetin, kırın eski gelişme yoluna,
inançsızlığı ancak bu varsayımla "gerekçe"lendirilebilir. Kulakın ve kır yoksullarının kırdaki ana güçleri oluşturduğu, or-
ta köylünün ise "eriyip gittiği" kapitalist gelişme yoluna
Gerçekte şimdi bizde, kapitalizmin restorasyonu tek yanlı
saptığını bir kez daha doğruluyor.
süreci değil, bilakis kapitalizmin gelişmesi ve sosyalizmin
gelişmesi ikili süreci, sosyalist unsurların kapitalist unsurlara Kooperatifler devlet kapitalizminin bir türüdür, diyor muha-
karşı mücadelesinin çelişkilerle dolu süreci, kapitalist unsurların lefet, Lenin'in "Aynî Vergi"[52] yazısından alıntı yaparak, ve bu
sosyalist unsurlarca altedilmesi süreci vuku bulmaktadır. Bu ge- yüzden kooperatiflerin, sosyalist gelişme için temel bağlantı
rek devlet sanayinin sosyalizmin temeli olduğu kent için, gerek- noktası olarak yararlanılabileceğine inanmıyor. Muhalefet bura-
se sosyalist sanayiye sıkıca bağlı kitle kooperatiflerinin, sosya-
da da çok kaba bir hata işliyor. Kooperatifler hakkında böyle bir
list gelişmenin temel bağlantı noktasını oluşturduğu köy için
düşünce, "Aynî Vergi" broşürünün kaleme alındığı 1921
aynı ölçüde tartışma götürmezdir.
yılında, henüz gelişmiş bir sanayimiz yokken, Lenin, devlet ka-
Bizde kapitalizmin basit bir restorasyonu, salt, devlet pitalizmini ekonomimizin olanaklı temel biçimi olarak
iktidarı proleter olduğu, büyük sanayi proletaryanın elinde düşünürken ve kooperatifleri devlet kapitalizmiyle birlikte
bulunduğu ve ulaştırma ve kredi sistemini proleter devlet elinde değerlendirirken, yeterli ve doyurucuydu. Ama bu düşünce bu-
tuttuğu için bile imkansızdır.
gün artık yeterli değildir ve tarih tarafından aşılmıştır, çünkü o
Kırdaki farklılaşma eski boyutlara varamaz, orta köylülük, zamandan beri zaman değişti: sosyalist sanayimiz gelişti, devlet
köylülüğün ana kütlesini oluşturmaya devam ediyor, fakat Ku- kapitalizmi istendiği ölçüde tutunamadı, şimdi on milyonun

üzerinde üyeyi kapsayan kooperatifler ise sosyalist sanayiyle ratif işletmeler sosyalist işletmelerden "farklı değildir".
sıkıca birleşmeye başladılar. Daha açık ifade edilemeyeceğini sanıyorum.
Lenin'in "Aynî Vergi" yazısının yayınlanmasından hemen Lenin'in aynı yazısından bir başka alıntı daha:
iki yıl sonra, 1923 yılında, kooperatifleri başka bir ışık altında
"Kooperatiflerin basit gelişimi bizim için (yukarıda sözü
görmeye başlaması ve "kooperatifler bizim koşullarımız altında edilen 'küçük' istisnayla) sosyalizmin gelişmesiyle özdeştir ve
kural olarak sosyalizmle tamamen örtüşür" (bkz. Bütün Eserler, bununla aynı zamanda tüm sosyalizm anlayışımızda temelden
4. baskı, cilt 33, s. 433) demesi olgusu başka nasıl açıklanır? bir değişikliği kabullenmek zorundayız." (Agy, s. 434, Rusça.)
Sosyalist sanayinin bu iki yıl içinde serpilip boy atmayı "Kooperatifçilik Üzerine" yazısında, kooperatiflerin yeni
başarması, buna karşılık devlet kapitalizminin gerektiği ölçüde bir değerlendirilişi ile karşı karşıya olduğumuz apaçıktır, ama
tutunamamasından, bu yüzden Lenin'in kooperatifleri artık dev- "Yeni Muhalefet" bunu kabullenmek istemiyor ve olgulara
let kapitalizmiyle birlikte değil, sosyalist sanayiyle birlikte rağmen, apaçık gerçeğe rağmen, Leninizme rağmen bunu özen-
değerlendirmeye başlamasından başka nasıl açıklanır bu? le gizliyor.
Kooperatiflerin gelişme koşulları değişmişti. Kooperatifçi- Devlet kapitalizmiyle birlikte alınan kooperatiflerle sosya-
lik sorununun ele alınışı da değişmek zorundaydı. list sanayiyle birlikte alınan kooperatifler iki farklı şeydir.
Örneğin Lenin'in "Kooperatifçilik Üzerine" (1923) Ancak buradan, "Aynî Vergi" ile "Kooperatifçilik Üzerine"
yazısında, bu soruna ışık tutan mükemmel bir pasaj var: yazıları arasında bir uçurum olduğu sonucuna varılmamalıdır.
"Devlet kapitalizmi altında* kooperatif işletmeler devlet Bu elbette yanlış olurdu. Örneğin, kooperatiflerin
kapitalizmi işletmelerinden, birincisi özel, ikincisi kolektif değerlendirilişinde "Aynî Vergi" ile "Kooperatifçilik Üzerine"
işletmeler olmalarıyla farklıdırlar. B izd e v ar o lan to p lu m yazıları arasındaki kopmaz bağı derhal saptamak için "Aynî
düzeninde* kooperatif işletmeler, kolektif işletmeler olarak Vergi" broşüründen şu pasajı almak yeter:
özel kapitalist [işletmelerden —ÇN] farklıdırlar, ama devlete,
yani işçi sınıfına ait toprak ve arazi üzerinde kurulmuş ve ona "İmtiyazlardan sosyalizme geçiş, büyük üretimin bir biçi-
ait üretim araçlarıyla donatılmışlarsa, sosyalist işletmelerden minden büyük üretimin bir başka biçimine geçiş anlamına gelir.
farklı değildirler*." (Bkz. Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 33, s. Küçük mülk sahiplerinin kooperatiflerinden sosyalizme geçiş,
433, Rusça.) küçük üretimden büyük üretime geçiştir, yani daha karmaşık
bir geçiş, ama buna karşılık, başarılı olduğu takdirde, nüfusun
Bu küçük alıntıda iki büyük sorun çözülmektedir. Birincisi, daha geniş kitlelerini kapsamaya, her türlü 'yeniliğe' karşı
"bizde var olan toplum düzeni" devlet kapitalizmi değildir. direniş anlamında, en yedi canlı olan eski, s os yalizm ö nces i*,
İkincisi, "toplumsal düzenimiz"le birlikte ele alındığında koope- evet hatta kapitalizm öncesi ilişkilerin daha derin ve daha

sağlam köklerini koparmaya uygun bir geçiştir." (Bkz. Bütün Eserler, kadirse, eğer kooperatifler fazla umut vaadetmiyorsa, orta köylünün rolü git-
4. baskı, cilt 32, s. 327, Rusça.) tikçe azalıyorsa, köyün yeni gelişme yolu kuşkuluysa, Parti neredeyse
Bu alıntıdan Lenin'in, daha bizde henüz gelişmiş bir sosyalist sa- yozlaşmışsa, ama Batı'da devrim henüz o kadar yakın değilse, tüm bunlardan
nayinin olmadığı "Aynî Vergi" zamanında, kooperatifleri, b aş ar ılı sonra muhalefetin cephaneliğinde geriye ne kalıyor, ekonomimizin kapitalist
olduğu takdirde, "sosyalizm öncesi" ilişkilere ve dolayısıyla da kapi- unsurlarına karşı mücadelede neye güveniyor? Tek başına "Dönemin Felsefe-
talist ilişkilere karşı çok güçlü bir mücadele aracına dönüştürmeyi si"[53] ile de savaşa çıkılmaz ki.
mümkün gördüğü anlaşılıyor. Tam da bu düşüncenin, onun daha sonra
"Yeni Muhalefet"in cephaneliğinin, eğer hiç cephanelik denebilecek
"Kooperatifçilik Üzerine" yazısı için çıkış noktası olarak hizmet
tarafı varsa, imrenilecek bir yanı olmadığı açık. Bu savaş cephaneliği değil.
ettiğini düşünüyorum.
Zafer cephaneliği hiç değil. Böyle bir cephanelikle savaşa girmeye kalkışsa,
Ama tüm bunlardan ne sonuç çıkıyor? Parti'nin "bir anda" mahvolacağı açıktır — ekonomimizin kapitalist unsurları
önünde basbayağı teslim olmak zorunda kalacaktır.
fiu sonuç çıkıyor ki, "Yeni Muhalefet" kooperatif sorununa,
Marksist bir biçimde değil, metafizik bir biçimde yaklaşmaktadır. Ko- Bu yüzden, XIV. Parti Kongresi, kararında, "SSCB'nde sosyalist inşanın
operatifleri, başka görüngülerle birlikte, diyelim ki devlet kapitaliz- zaferi uğruna mücadelenin, Partimizin temel görevi olduğu"nu; bu görevin çö-
miyle birlikte (1921 yılında) ya da sosyalist sanayi ile birlikte (1923 zümü için vazgeçilmez şartlardan birinin, "ülkemizde sosyalizmin inşasına
yılında) ele alınacak tarihi bir görüngü olarak değil de, sabit ve her za- inançsızlığa karşı, aynı şekilde 'tutarlı-sosyalist tipte' (Lenin) işletmeler olan
man için geçerli bir şey, "kendinden şey" olarak görmektedir. işletmelerimizi, devlet kapitalizmi işletmeleri olarak gösterme çabalarına karşı
mücadele olduğu"nu; "kitlelerin genelde sosyalizmin ve özelde sosyalist sana-
Muhalefetin, kooperatif sorunundaki hatası bundandır, kırın koo-
yinin inşasına ilişkin bilinçli bir davranışını imkânsız kılan ideolojik
peratiflerin yardımıyla sosyalizme doğru gelişmesine inançsızlık
akımların, yalnızca ekonominin sosyalist unsurlarının gelişmesini engelleme-
bundandır, muhalefetin eski yola, kırın kapitalist gelişme yoluna çar-
ye ve özel sermayenin bunlara karşı mücadelesini kolaylaştırmaya yaradığı"nı;
ketmesi bundandır.
"Kongre'nin bu yüzden, Leninizmin bu çarpıtılmasını altetmek için kapsamlı
Sosyalist inşanın pratik sorunlarında "Yeni Muhalefet"in tavrı bir eğitim çalışmasını gerekli gördüğü"nü açıkladığında tamamen doğru
genelde budur. davranmıştır. (Bkz. SBKP(B) MK Faaliyet Raporu üzerine karar[54].)
Tek sonuç çıkıyor: Muhalefetin çizgisi, o bir çizgiye sahip olduğu SBKP(B) XIV. Parti Kongresi'nin tarihi önemi, "Yeni Muhalefet"in
ölçüde, muhalefetin bocalaması ve yalpalaması, davamıza inançsızlığı hatalarını ta köklerine dek açığa çıkarmayı bilmesi, onun inançsızlığını ve
ve zorluklar karşısındaki çaresizliği, ekonomimizin kapitalist unsurları sızlanmasını hiç dikkate almaması, sosyalizm için önümüzdeki mücadele yo-
önünde teslimiyete yol açmaktadır. lunu açık ve berrak biçimde çizmesi, Parti'ye zafer perspektifini vermesi ve
Çünkü eğer NEP esas olarak bir geri çekilmeyse, eğer devlet sanayinin böylece proletaryayı sosyalist inşanın zaferine sarsılmaz inançla
sosyalist niteliğinden kuşku duyuluyorsa, eğer Kulak hemen hemen herşeye

donatmasında yatar.
25. Ocak 1926.

J.V. Stalin, Leninizmin Sorunları Üzerine.
Moskova/Leningrad 1926.
Notlar 199 200 Notlar
proletaryanın örgütünden ve gücünden savaş tehlikesine karşı

devrimci mücadele için yararlanmaya, "savaşa karşı savaş" ilan et-
meye çağırdı. (s. 24.)
[8] Bkz. Karl Marx, "Kapital", Cilt I, 1935, s. XXIII. (s. 26.)
[9] Bkz. F. Engels, "Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin So-
nu", 1939, s. 21. (s. 28.)
[10] Bkz. V. İ. Lenin, "Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 14 (Rusça) (s. 28.)
[11] K. Marx, "Feuerbach Üzerine Tezler", (bkz. F. Engels, "Ludwig Feur-
bach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu", 1939, Ek). (s. 30.)
NOTLAR [12] V. İ. Lenin, "Kapitalizmin En Yüksek Aşaması Emperyalizm" (bkz.

"Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 22, s. 173-290). (s. 31.)
[13] J. V. Stalin, alıntı yaptığı V. İ. Lenin tarafından 1905'te yazılan "Sos-
[1] J. V. Stalin'in "Leninizmin Temelleri Üzerine" verdiği dersler Nisan yal-Demokrasi ve Geçici Devrimci Hükümet"; ve "Proletarya ve
ve Mayıs 1924'te "Pravda"da yayınlandı. Mayıs 1924'te J. V. Stalin'in, Köylülüğün Devrimci Demokratik Diktatörlüğü" ve "Geçici Devrimci
"Lenin Üzerine" anılarını ve "Leninizmin Temelleri Üzerine" verdiği Hükümet" üzerine makalelerine atıfta bulunuyor (bkz. V. İ. Lenin,
dersleri içeren "Lenin ve Leninizmin Üzerine" broşürü çıktı. J. V. Sta- "Bütün Eserler, 4. baskı, cilt 8, s. 247-263, 264-274, 427-447, Rusça).
lin'in "Leninizmin Sorunları" adlı eserinin tüm baskılarında (s. 38.)
yayınlanmıştır. (s. 7.)
[14] K. Marx ve F. Engels, "Merkezi Kurul'un Birliğe Söylevi. Mart 1850"
[2] K. Marx ve F. Engels, "Komünist Partisi Manifestosu", 1939, (s. 16.) (bkz. K. Marx ve F. Engels, "Eserler", cilt VIII, 1931, s. 483). (s. 41.)
[3] F. Engels'e 16 Nisan 1856 tarihli mektubunda K. Marx'ın bir ifadesi [15] Bkz. K. Marx ve F. Engels, "Komünist Partisi Manifestosu", 1939, s.
kastedilmektedir (bkz. K. Marx ve F. Engels, "Seçme Mektuplar", 10, ve "Seçme Mektuplar", 1947, s. 263. (s. 53.)
1947, s. 86). (s. 21.)
[16] Bkz. F. Engels, "Almanya'da ve Fransa'da Köylü Sorunu", 1922, s. 41
[4] F. Engels'in "Bakuninciler İş Başında" adlı makalesi kastedilmektedir ve 66-67. (s. 69.)
(bkz. K. Marx ve F. Engels, "Eserler", Cilt XV, 1933, s. 105-124, Rus-
ça). (s. 22.) [17] Tüm-Rusya Tarım Kooperatifleri Birliği Ağustos 1921'den Haziran
1929'a kadar varlığını sürdürdü. (s. 71.)
[5] V. İ. Lenin, "'Sol Radikalizm', Komünizmin Çocukluk Hastalığı" (bkz.
[18] Bkz. V. İ. Lenin'in "fiimdi ve Sosyalizmin tam Zaferinden Sonra
"Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 31, s. 9.) (s. 23.) Altının Önemi Üzerine" makalesi ("Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 33, s.
[6] V. İ. Lenin, "'Halkın Dostları' Kimlerdir ve Sosyal-Demokratlara Karşı 85-92). (s. 101.)
Nasıl Mücadele Ederler?" (bkz. "Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 1, s. [19] "Partinin Birliği Üzerine" karar V. İ. Lenin tarafından kaleme alındı ve
278-279, Rusça). (s. 23.) 8-16 Mart 1921 arasında toplanan RKP(B) X. Parti Kongresi
[7] İkinci Enternasyonal'in Basel Kongresi 24-25 Kasım 1912 arasında tarafından kabul edildi. (Bkz. V. İ. Lenin, "Bütün Eserler", 4. baskı,
yapıldı. balkan savaşı ve tehdit eden bir dünya savaşı tahlikesi vesile- cilt 32, s. 217-220 ve ayrıca "Parti Kongreleri'nin, Parti
siyle toplandı. Kongre yalnızca bir sorunu görüştü. — uluslararası du- Konferanslarının ve MK Plenum Toplantılarının Kararlarında
rum ve savaşa karşı ortak eylemler. Kongre, Manifestosunda, işçileri, SBKP(B)", I. Kısım, 1941, s. 364-366, Rusça.) (s. 116.)

[20] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 6, s.71, [Türkçe baskı, s.78 —İnter 162.)
Yay.]. (s. 122)
[34] Bkz. V.İ. Lenin, "Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 32, s. 1-22 (Rusça).
[21] Bkz. V.İ. Lenin, "Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 22, s.173-209, (Rusça). (s. 162.)
(s. 124.)
[35] Komintern'in II. Kongresi'nin "Proleter Devrimde Parti'nin Rolü Üze-
[22] Bkz. V.İ. Lenin, "Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 25, s.353-462, (Rusça). rine" tezleri Kongre kararı olarak kabul edildi. (Karar için bkz. V.İ.
(s. 124) Lenin, "Bütün Eserler", 3. baskı, cilt XXV, s. 560-566, Rusça.) (s.
167.)
[23] Bkz. V.İ. Lenin, "Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 28, s. 207-302, (Rusça).
(s. 124.) [36] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 6, s. 106 [Türkçe baskı, s. 107/108
—İnter Yay.]. (s. 170.)
(s. 124.) [37] Bkz. "Lenin ve Leninizm Üzerine" broşürü, J.V. Stalin, 1924, s. 60
(Rusça). (s. 170.)
[25] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 6, s. 123 [Türkçe baskı, s. 122-123
—İnter Yay.]. (s. 125.) [38] Bkz. V.İ. Lenin, "Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 33, s. 427-435, (Rusça).
(s. 171.)
[26] Bkz. J.V. Stalin, " Eserler", cilt 6, s. 103/104 [Türkçe baskı, s. 105/106
—İnter Yay.]. (s. 128.) [39] XIV. Parti Konferansı'nın "KEYK Genişletilmiş Plenumuyla Bağıntı
[27] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 6, s. 378 [Türkçe baskı, s. 341]. İçinde Komintern'in ve RKP(B)'nin Görevleri Üzerine" Kararı, bkz.
(s. 128.) "Parti Kongrelerinin, Parti Konferanslarının ve MK Plenumlarının
Kararlarında SBKP(B)", Bölüm II, 1941, s. 25-31 (Rusça). (s. 172.)
[28] Bkz. Karl Marx ve F. Engels, "Merkez Komitesi'nin Birlik'e Çağrısı,
Mart 1850" ("Eserler", cilt VIII, 1931, s. 479-489, Rusça.) (s. 128.) [40] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 7, s. 110, 119 [Türkçe baskı, s. 81-90
—İnter Yay.] (s. 172.)
[29] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 6, s. 363 [Türkçe baskı, s. 326/327
—İnter Yay.] (s. 137.) [41] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 7, s.111,116 [Türkçe baskı, s. 97-102
[30] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 6, s. 178/179 [Türkçe baskı, s. 168/169 —İnter Yay.] (s. 173.)
—İnter Yay.]. (s. 144.) [42] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 7, s. 118/119 [Türkçe baskı, s. 104
[31] Komünist Enternasyonal'in II. Kongresi 19 Temmuz-7 Ağustos 1920 —İnter Yay.] (s. 173.)
tarihleri arasında yapıldı. J.V. Stalin, V.İ. Lenin'in, "Komünist Partisi-
[43] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 7, s. 261-391 [Türkçe baskı, s. 215-313
nin Rolü Üzerine" konuşmasından alıntı yapıyor. (s. 146.)
—İnter Yay.] (s. 173.)
[32] Bkz. V.İ. Lenin, "Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 32, s. 76 (Rusça). (s.
149.) [44] 23-30 Nisan 1925 tarihleri arasında toplanan RKP(B) Merkez Komite-
si Plenumu sözkonusu edilmektedir. Plenum, RKP(B)'nin XIV.
[33] Zektran — Demir ve Deniz Yolları İşçileri Birleşik Sendika Birliği Konferansı tarafından alınan, aralarında Partinin SSCB'de sosyalizmin
Merkez Komitesi. Eylül 1920'de kuruldu. 1920 yılında ve 1921 zaferi sorununda tavrını içeren "KEYK Genişletilmiş Plenumuyla
başında Zektran'ın yönetimi, sendika çalışmasında, çıplak cebir ve hot- Bağıntı İçinde Komintern'in ve RKP(B)'nin Görevleri Üzerine"
zotculuk yöntemleri uygulayan Troçkistlerin elindeydi. Mart 1921'de kararının da bulunduğu kararları onayladı. (Bkz. "Parti Kongrelerinin,
yapılan ilk Tüm-Rusya Demir ve Deniz Yolları İşçileri Birleşik Kong- Parti Konferanslarının ve MK Plenum Oturumlarının Kararlarında
resi, Troçkistleri Zektran yönetiminden attı ve yeni bir Birlik Merkez SBKP(B)", Bölüm II, 1941, s. 25-31, Rusça). (s. 174.)
Komitesi seçip, sendikal çalışmanın yeni yöntemlerini saptadı. (s.
[45] Bkz. "Parti Kongrelerinin, Parti Konferanslarının ve MK Plenum

Oturumlarının Kararlarında SBKP(B)", Bölüm II, 1941, s. 29, 28

(Rusça). (s. 180.)
[46] 27-29 Nisan 1925 tarihleri arasında yapılan RKP(B) XIV. Konferansı
kastedilmektedir. (s. 181.)
[47] RKP(B) Moskova Komitesi'nin, Zinovyev-Kamenev yandaşlarının
fraksiyoncu bir hamlesi olan XXII. Leningrad Bölgesi Parti
Konferansı'nın mektubuna yanıtı, 20 Aralık 1925 tarihli "Pravda"
No.291'de yayınlandı. (s. 181.)
Oturumlarının Kararlarında SBKP(B)", Bölüm II, 1941, s. 50 (Rus-
ça). (s. 184)
[49] Bkz. J.V. Stalin, "Eserler", cilt 6, s. 132/133, 135-137 [Türkçe baskı,
s. 130- 132 —İnter Yay.]. (s. 186.)
[50] Bkz. V.İ. Lenin, "Bütün Eserler", 4. baskı, cilt 33, s. 428, (Rusça).
(s. 189.)
Oturumlarının Kararlarında SBKP(B)", Bölüm II, 1941, s. 50/51 (Rus-
ça). (s. 190.)
(s. 193.)
[53] "Çağın Felsefesi" — Zinovyev'in 1925'te yazdığı Parti düşmanı bir
makalenin adı. Bu makalenin eleştirisi için bkz. J.V. Stalin, "Eserler",
cilt 7, s. 375-378 [Türkçe baskı, s. 300-303 —İnter Yay.]. (s. 197.)
[54] Bkz. Parti Kongrelerinin, Parti Konferanslarının ve MK Plenum
Oturumlarının Kararlarında SBKP(B)", Bölüm II, 1941, s. 50 (Rus-
ça). (s. 198)

YAYINEV‹M‹ZDE ÇIKAN K‹TAPLA
• ESERLER Cilt: 1 Stalin 1901—1907 (2. Baskı)
• ESERLER Cilt: 2 Stalin 1907—1913
• ESERLER Cilt: 3 Stalin 1917
• SEÇME ESERLER Cilt 1 V. İ. Lenin I. Rus Devrimi'nin Ön Koşulları1894-1899
• SEÇME ESERLER Cilt 2 V. İ. Lenin Bolşevik Parti İçin Mücadele 1900-1904
• SEÇME ESERLER Cilt 3 V. İ. Lenin 1905-1907 Devrimi
• SEÇME ESERLER Cilt 4 V. İ. Lenin Gericilik ve Yeniden Yükseliş Yılları 1908-1914
• SEÇME ESERLER Cilt 5 V. İ. Lenin
• ESERLER Cilt: 8 Stalin Ocak—Kasım 1926
Emperyalizm ve Emperyalist Dünya Savaşı 1915-1917
• ESERLER Cilt: 9 Stalin Aralık 1926-Temmuz 1927
• SEÇME ESERLER Cilt 6 V. İ. Lenin Devrim Yılı 1917
• SEÇME ESERLER Cilt 7 V. İ. Lenin Devlet Öğretisi ve Parti'nin Görevleri • ESERLER Cilt: 10 Stalin Ağustos- Aralık 1927
• SEÇME ESERLER Cilt 8 V. İ. Lenin Savaş Komünizmi 1918-1920 • ESERLER Cilt: 11 Stalin 1928 - Mart 1929
• SEÇME ESERLER Cilt 9 V. İ. Lenin Yeni Ekonomik Politika ve Sosyalist İnşa • ESERLER Cilt: 12 Stalin Nisan 1929 - Haziran 1930
• SEÇME ESERLER Cilt 10 V. İ. Lenin Komünist Enternasyonal • ESERLER Cilt: 13 Stalin Temmuz 1930-Ocak 1934
• M A TER Y A Lİ ZM V E A M P İ Rİ O K Rİ Tİ S İ ZM ( 2 Cilt Birarad a) V.İ. Lenin (2. Baskı) • ESERLER Cilt: 14 Stalin fiubat 1934-Nisan 1945
• K IR Y O K S U LLA RI N A ! V. İ. Lenin • ESERLER Cilt: 15 Stalin [S B K P ( B) TA Rİ H İ ] 1938
• N E Y A P M A LI ? V. İ. Lenin • ESERLER Cilt: 16 Stalin Mayıs 1945- Aralık 1952
• Bİ R A D IM İ LER İ İ K İ A D I M G ER İ V. İ. Lenin
• LEN İN İZM İN TEM ELLER İ J. V. Stalin
• İ K İ TA K TİK Dem. Dev.'de Sosy.- Dem. İki Taktiği V. İ. Lenin
• LEN İN İZM İ N S O R U N LA RI J. V. Stalin
• EMPERYALİZM V. İ. Lenin
• A N A R fiİ
fi İZM M İ ? S O S Y A LİZM M İ ? J. V. Stalin
• D EV LET V E D EV R İ M V. İ. Lenin
• M A RK S İZM , U LU S A L S O R U N V E S Ö M Ü R G E S O RU N U J. V. Stalin
• P R O LETER D EV R İ M V E D Ö N EK K A U TS K Y V. İ. Lenin
• D İY A LEK TİK V E TA R İ H İ M A TER Y A Lİ ZM J. V. Stalin (2. Baskı)
• "HALKIN DOSTLARI" KİMLERDİR?
• S B K P (B )' D EK İ S A ⁄ S A P M A Ü ZER İN E J. V. Stalin
Ve Sosyal-Demokratlara Karşı Nasıl Mücadele Ederler? V. İ. Lenin
• " S O L R A D İK A LİZM " K O M Ü N İ ZM D E ÇO CU K LU K H A S TA LI⁄ I V. İ. Lenin • M U H A LEF ET Ü ZERİ N E Cilt 1 Stalin 1921—Kasım 1926
• N İS A N TEZLERİ V E EK İ M D EV R İ M İ V. İ. Lenin • M U H A LEF ET Ü ZER İ N E Cilt 2 Stalin Kasım 1926—1927
LENİNİZM DİZİSİ (SSCB'ndeki Yabancı İşçiler Yayınevi Kooperatifi) • RKP(B) XII ve XIII PARTİ KONGRE RAPORLARI
• LEN İN İZM N ED İ R? 1. Defter (2. Baskı) • SBKP(B) XIV VE XV. PARTİ KONGRE RAPORLARI
• P RO LETER D EV R İ M İ N TEO Rİ S İ 2. Defter (2. Baskı) • SBKP(B) XVI. XVII. VE XVIII. PARTİ KONGRE RAPORLARI
• P RO LETA RY A D İ K TA TÖ RLÜ ⁄Ü 3. Defter (2. Baskı) • X IX . v e X X . P A R Tİ K O N G R E R A P O R LA R I Malenkov-Kruşçev
• S O S Y A Lİ S T İ N fiA
fi A N I N ZA F ER İ U ⁄ R U N A M Ü C A D ELE 4. Defter • TA R İH Ç A R P I TI C ILA R I SSCB Enf. Bürosu-Stalin
• TA R I M V E K Ö Y LÜ S O R U N U 5. Defter ( 2. Baskı)
• U LU S A L S O R U N V E S Ö M Ü RG E S O RU N U 6. Defter (2. Baskı)
• P R O LETER D EV Rİ M İ N S TR A TEJ İ S İ V E TA K Tİ ⁄İ 7. Defter

• F A fiİ
fi İZM V E İ fiÇ
fi Çİ S I N I F I G. Dimitrov
• K O M Ü N İS T G EN Ç Lİ K EN TER N A S Y O N A Lİ' N İ N TA Rİ H İ Cilt I. R. Schüller
• K O M Ü N İS T G EN ÇLİ K EN TERN A S Y O N A Lİ' N İ N TA RİH İ Cilt II. A. Kurella
• K O M Ü N İS T EN TER N A S Y O N A L' D E K A D RO S O RU N U Ü ZERİ N E E. Yaroslavski
• P O LİTİK EK O N O M İ D er s K itab ı Cilt:I (1955) (2. Baskı)
• P O LİTİK EK O N O M İ D er s K itabı Cilt:II (1955)
• S EN D İK A LA R Ü ZERİ N E I MUHAREBE OLARAK GREV Losovsky (2. Baskı)
• S EN D İ K A LA R Ü ZER İ N E I I MARX VE SENDİKALAR Losovsky (2. Baskı)
• S EN D İK A LA R Ü ZER İ N E I I I Devrimci Sendika Hareketinin Örgütsel Görevleri Losovsky •

Ö R G Ü TLEN M E Ü ZERİ N E Lenin—Stalin (4. Baskı)
• K A D IN V E S O S Y A Lİ ZM A. Bebel (Tam Metin) (2. Baskı)
• K A D IN S O R U N U Ü ZERİ N E MELS-Komintern ve C. Zetkin (4. Baskı)
• K A D I N S O R U N U Ü ZERİ N E S EÇ M E Y A ZI LA R C. Zetkin (3. Baskı)
• LEN İN' D EN A N I LA R N. Krupskaya (3 Kitap Birarada) (2. Baskı)
• İfiT
fi TE LEN İN N. Krupskaya
• B İRÇ O K H A Y A T Y A fiA
fiA D I M A. Kollontai (Otobiyografi) (2. Baskı)
• TO P R A ⁄ IN K I ZI Agnes Smedley
• Çİ N H A LK I N I N S A V A fiI
fiI Agnes Smedley
• P O LEM İ K (1963) (Dokuz Yorum)
• PROLETARYA DİKTATÖRLÜ⁄ÜNÜN TARİHSEL DENEYİMLERİ
• F R A N S I Z D EV Rİ M İ N İ N K I S A TA Rİ H İ A. Soboul
• A N Tİ-S EM İTİ ZM v e Y A H U D İ S O RU N U İ. Rennap
• Y A H U D İ Lİ⁄İ N Ç Ö K Ü fiÜ
fi Ü Otto Heller
• S ELA M Y A fiA
fiA M A TEfiİ
fiİ Nikolai Ostrovski
• D EV R İM Y I LLA RI - 190 5 - S. Mstislavski (Tarihi Roman) (2. Baskı)
• Ü Y E M İS İN ? … Ü Y E M İ Y D İ N ? H. Keil
• Ö ZG Ü R LÜ K P. Wahlöö (Roman)
• B REC H T' İN LA İ - TU' S U R. Berlau (Der. H. Bunge) (Biyografi)
• K I LLA RI Y O LU N M U fi M A Y M U N Güney Dal (Roman)


Leninizmin Temelleri - Josef Stalin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Leninizmin Temelleri - Josef Stalin

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Leninizmin Temelleri - Josef Stalin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bu kitap; N T E R Y AY IN LAR I'nın 1989'da Türk-

J. V. STAL N çe'ye çevirdiği St al i n " E s erl er C . 6'da " Leni ni z mi n

ISBN 975 - 7349 - 64 - X

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Leni ni z mi n T emel l eri Üz eri ne ...................7-121

Leni ni z mi n Sorunl arı Üz eri ne .................122-198

Printed with RagTime 6 (Demo)

görüşünün temeli Marksizmdir. Ama bundan kesinlikle, Leni-

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

alalım. yanıtlıyor Lenin. "Ama bu iş, ilkönce iktidarın devralınması,

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Bazıları, kendi hatalarını ortaya çıkarmanın ve özeleştiri III

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

gerçekte yadsıma teorisidir. rini de yarattı.

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

kapitalist latifundiyalar ve ücretli kölelik yolunu, sefalet ve Kuşkucuların yanıldıklarını.

Daha sonra Lenin, proletarya diktatörlüğü altında "nüfusu

Printed with RagTime 6 (Demo)

Bu konudan iki ana soruyu ele alacağım:

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

VII ter mücadele biçimlerinden yararlanma taktiğini uygulamasında

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)

Printed with RagTime 6 (Demo)