Ang Malikhaing

Pagsulat
Mga Layunin:
Sa pagtatapos ng aralin, ang mga
mag-aaral ay inaasahang:
⊹ natatalakay ang kahulugan ng
Malikhaing Pagsulat;
⊹ naipaliliwanag ang mga
pamamaraan sa pagsulat nito;
⊹ naiisa-isa ang mga Katangian ng
Malikhaing Pagsulat;
Mga Layunin:
⊹ naipaliliwanag ang mga Layunin sa
Paglilinang ng Kasanayan sa
Malikhaing Pagsulat;
⊹ naiisa-isa ang mga Tips sa isang
Malikhaing Pagsulat;
⊹ natatalakay ang mga Uri ng
Malikhaing Pagsulat
Mga Layunin:
⊹ naipaliliwanag ang mga tatlong uri
nito kagaya ng di-kathang isip,
kathang isip at panulaan; at
⊹ nakasusulat ng isang malikhaing
sulatin ayon sa anyong nais mong
linangin sa sarili.
 Castillo et al. (2008)
 isang natatanging uri ng pagsulat sapagkat kailangan
nitong magtaglay ng mahusay na diwa at paksa
 pagbubuo ng imahe o hugis na kakaiba sa karaniwan
 kakayahang mag-isip, magdanas, magmasid, at
matuto
 hindi sapat na basta maintindihan lamang
tayo ng ating kausap

 pagiging mapagparanas at makapagpakintal

 Castillo et al. (2008)
 gumagamit ng mayamang imahinasyon ng isang
manunulat

 batay sa paksa mula sa narinig, nakita, nabasa, at

higit sa lahat ay batay sa naging karanasan ng
manunulat
 Castillo et al. (2008)

 nagagawang maipahayag ng manunulat ang iba‘t

ibang ekspresyon ng kaniyang damdamin, ideya,
mensahe, at mga aral na ibig ikintal sa bawat
babasa ng akda
Mga
Katangian
ng Malikhain
Pagsulat
Webster (1974) na binanggit ni Villafuerte (2000)

malikhaing aestetikong
pagpapahayag anyo
KATANGIAN
pandaigdigang kawalang-
kaisipan maliw
Malikhaing
Pagpapahayag
 paggamit ng mga idyoma (sawikain)
at tayutay

 matatalinghagang pahayag
Mga Halimbawa:

a. Ang buhay niya ay tulad ng isang bukas na aklat sa

kaniyang kaibigan. simili
b. Ang buhay niya ay isang bukas na aklat sa kaniyang
kaibigan. metapor
c. Tumatakbo ang oras kaya gamitin ito nang tama.
personipikasyon
d. Halos sumabog ang utak niya sa kaiisip ng sagot.
hayperboli
Aestetikong Anyo
 kagandahan o kasiningan ng isang akda

 hindi nababago ang anyo ng isang

malikhaing sulatin sa paglipas ng
panahon

 isang patunay nito ay kinalulugdan pa

rin itong basahin ito ng nakararami
Pandaigdigang
Kaisipan
 paksang hindi lamang umiiral sa
sariling bansa, bagkus ay umiiral din
sa iba pang mga bansa

 Halimbawa: pag-ibig at digmaan

Kawalang-maliw
naglalarawan sa mga sulating hindi
nagwawakas o naluluma

sa paglipas ng panahon ay nananatili

pa ring may kaugnayan ang nilalaman
ng isinulat sa kasalukuyang panahon
Akda Aestetikong Pandaigdigang Kawalang-
Anyo Kaisipan maliw
Dahil sa mga Tulad ng Walang
terminolohiyang pagkakaroon ng kamatayang obra
ginamit ni iba‘t ibang na masasalamin pa
Balagtas sa obra relihiyon sa isang rin ang apat na
na nanggaling sa bansa ngunit may himagsik ni
mga salitang pagkakaisa na Balagtas sa
Griyego. Adonis - makikita sa kasalukuyan.
kakisigan ang himagsik ng obra,
pangangatawan ng ang himagsik sa
lalaki relihiyon.
Akda Aestetikong Pandaigdigang Kawalang-
Anyo Kaisipan maliw
Dahil sa mga Dahil may mga Kakikitaan pa
angkin nitong bansang may rin ng kawalan
mga pahayag mga suliraning ng maliw sa
na nagsisibing panlipunan mga tauhang
butil ng tulad ng kaakibat nito.
kaisipan sa inilahad sa
mga kabataan. obra.
Akda Aestetikong Pandaigdigang Kawalang-maliw
Anyo Kaisipan
Kung saan ay Dahil sa bawat bayan Dahil hindi mawawala
makikita ang ay may isang ang mga taong
katimpian ng mga katauhang nagnanais ng
tauhan tulad ni naghahangad ng pagbabago sa lipunan.
Simoun na pagbabago tulad nina
naghahangad ng Simoun at Basilio
paghihimagsik sa
bayan ngunit ginamit
ang yaman at ilang
gawain na magbubuyo
sa mga api upang
lumaban.
 Tip:
Sa pagsulat ng malikhaing sulatin ay
mahalaga ring maisaalang-alang ang
wastong pagpili ng mga salita. Ang mga
salitang karaniwang ginagamit sa mga
ganitong uri ng sulatin ay nasa antas ng
wikang pampanitikan kung saan ang mga
salita o parirala ay may malalim na
kahulugan o hindi literal.
Layunin sa
Paglinang ng
Kasanayan sa
Malikhaing
Pagsulat
 Evasco, E.Y. et al. (2001)
Malikhaing Pagsulat: Paglinang ng Sidhaya Tungo sa
Maunlad na Haraya

 mabigyang-halaga ang sining sa likod ng malikhaing

pagsulat;

 makalikha ng sariling malikhaing sulatin bilang

awtput o produkto ng kurso;
 magamit at mapaunlad ang paggamit ng wikang
Filipino hindi lamang sa akademikong pagsulat ngunit
maging sa iba‘t ibang anyo ng panitikan;

 mapayaman ang malikhaing pag-iisip at pagpapahayag

ng mga mag-aaral;
 mahubog ang mapanuring pag-iisip ng mga mag-aaral;
at

 mapalalim ang kamalayan at pang-unawa ng mga

mag-aaral sa pandaigdigang karanasan sa
pamamagitan ng mga teksto
 Inaasahang ang malikhaing
sulatin o akda ay nakapagbibigay-
aliw at nakapagbabahagi ng mga
karanasan sa mga mambabasa.
Upang maisakatuparan ito, narito
ang ilang tips para sa mga
nagsisimula pa lamang magsulat:
 Magbasa o magmasid ng posibleng paksa sa
paligid. Makatutulong sa bahaging ito ang
paggamit ng iyong sensibilidad bilang
manunulat.
 Magbasa ng mga akda na nasa parehong
genre ng iyong nais isulat. Suriin ang estilo
ng pagkakasulat at pagkakabuo ng akda nito.
Magbasa, magsanay sumulat, hanggang sa
makabuo ng iyong sariling estilo ng pagsulat.
 Mag-isip o paganahin ang imahinasyon sa
pagkatha. Sumulat nang malaya.

 Balikan ang mga isinulat, basahin ito, at hanapin

ang mga bahaging maaaring gamitan ng mga
tayutay, idyoma o matatalinghagang salita
upang mas mapagbuti ang nilalaman ng akda.
 Nigel Watts
 inakala niya noon na mayroon
tayong paniniwala na
marunong naman tayong
sumulat o magsulat ay hindi
na kailangan pang mag-
ensayo ng kasanayan sa
pagsulat upang maging isang
matagumpay na manunulat
 Mula sa karanasang iyon, napagtanto niya na mali ang
ganoong pananaw. Inihalintulad ni Watts ang malikhaing
pagsulat sa pagbuo ng isang kasangkapan sa bahay o
muwebles. Mayroong mga hakbang o panutong dapat sundin
upang mabuo ito o laws of construction na kailangang
mapag-aralan at maisagawa upang matiyak na tama ang
pagkakabuo nito. Maliban pa roon, idinadag niya na hindi
matututuhan ang kasanayan sa pagsulat sa dami lamang ng
binasang mga kuwento o akda (Nigel Watts, Teach
Yourself Writing a Novel).
 Tip:
Makatutulong sa pagbuo ng
malikhaing pagsulat ang kasanayan sa
paggamit ng mag salita at mga
kahulugang taglay nito, maging ng mga
idyoma, tayutay, at talinghaga upang
maipahayag sa mas masining na paraan
ang nais ipahayag ng manunulat.
Mga Uri ng
Malikhaing
Pagsulat
 Castro et al. (2008)

 malaki ang gampanin ng

mayamang paghaharaya ng
manunulat upang matugunan
ang kasanayan sa malikhaing
pagsulat
 Castillo et al. (2008)

 pagbubuo ng imahen o
hugis na kakaiba sa
karaniwan
 Torres (1997)

 “Sino ang hindi nagnanais na

makapagpahayag ng
kaniyang naiisip at nadarama
upang maunawaan at nang
lalong makaunawa?”
U ‘Di Kathang-Isip

R Kathang-Isip

I Panulaan
‘Di
Kathang-
Isip
 gumagamit ito ng istilo at teknik na pampanitikan upang
makabuo ng makatotohanan at tumpak na salaysay

 iba ito sa teknikal na pagsulat dahil kahit naghahayag

ito ng katotohanan, mahalaga ang sining at poetika sa
daloy ng akda
 Barbara Lounsberry (1990)

Apat na Katangian ng Malikhaing Sulating

‘Di Kathang-Isip

 maaaring maidokumento ang paksa at hindi basta

lamang inimbento ng manunulat;
 malalim ang pananaliksik sa paksa nang maging buo
ang kredibilidad ng tinahing daloy ng salaysay;

 mahalaga ang paglalarawan sa tagpuan ng salaysay

at ang kontekstuwalisasyon ng isinasaad na mga
danas; at
 mahusay ang panulat, na tumutukoy sa masining na
paglalapat ng manunulat ng kaniyang mga ideya at
saloobin sa kaniyang salaysay at husay niyang
gumamit ng wika.
Iba’t ibang
Anyo ng
Malikhaing
Pagsulat na
‘Di Kathang-
Isip
Talambuhay
 Ito ay salaysay ng naging buhay
ng isang tao mula sa kaniyang
pagkabata at pinagmulan
hanggang sa kinahinatnan ng
kaniyang buhay pagtanda.
 Maaari itong tingnan sa dalawang anyo:
o sariling talambuhay o awtobiograpiya
o talambuhay o biograpiya
Jose Rizal: Buhay, Mga Ginawa at Mga
Sinulat ng Isang Henyo, Manunulat,
Mga Siyentipiko, at Pambansang Bayani (1997)

Halimbawa Talambuhay ni Lope K. Santos (1972)

On My Terms: The Autobiography of
Vicente Tirona Paterno (2014)
Personal na
Naratibo
 Ito ay salaysay ng mga personal
na pangyayari sa buhay ng
mismong may-akda.
 Karaniwang nilalaman nito ang mga iba‘t ibang
danas ng sumusulat batay sa magkakaibang emosyong
kaniyang nararamdaman at kung paano ito nakukulayan
sa kaniyang paghaharaya, upang maikuwento nang buhay
at masining.
Talaarawan
Mga Travelogue
Halimbawa Blog
Testimonya
Maikling
Kuwento
 kuwentong maikli at inaasahang
kayang mayari ng mambabasa
sa isang upuan lamang
 “Kabilang sa mga Nawawala” ni
Ricardo “Ricky” Lee

Mga “Si Intoy Syokoy ng Kalye Marino” ni

Eros Atalia
Halimbawa
“Ngunit Wala Akong Litrato Noong
Nasa Kolehiyo Ako” ni Reuel Aguila
Sanaysay
 “sanay sa pagsasalaysay”

 naglalahad ng mga kuro-kuro

ng may-akda hinggil sa isang
paksa
 “Ilang Talang Luma Mula sa
Talaarawan ng Isang may Nunal sa
Talampakan” ni Jun Cruz Reyes
Mga “D‘Pol Pisigan Band” ni Ferdinand
Pisigan Jarin
Halimbawa
“Ang Mapa ng Taglagas sa Aking
Maleta” ni Eugene Evascoa
Kathang-
Isip
 paglalahad ng salaysay na walang-katotohanan at
inimbento lamang ng may-akda sang-ayon sa
pangangailangang makabuo ng isang ganap na
kuwento
 Bagama‘t maaaring ibatay ng manunulat sa
mga taong kaniya nang nakasalamuha o
nakakasama sa totoong buhay, nananatiling
nakakulong sa sarili niyang imbensiyon ang
mga tauhan, danas, at pangyayaring
nilalaman ng kaniyang akda.
Iba’t ibang
Anyo ng
Malikhaing
Pagsulat na
Kathang-Isip
 Nobela
 kathambuhay

 naglalahad at nagtatalakay ito

ng madudulang pangyayari sa
buhay ng tao o iyong
pangunahing tauhang sentrong
balon ng tunggalian at
pakikipagsapalarang inilalabi
ng banghay
 masalimuot ang pagtatahi ng mga pangyayari sa isang
akdang nobela, sapagkat binubuo ito ng mga
pangyayaring hiwa-hiwalay ngunit magkakaugnay

“Walong Diwata ng Pagkahulog” (2009) ni

Mga Edgar Calabia Samar
“Si Amapola sa 65 na Kabanata” (2011) ni
Halimbawa Ricardo “Ricky” Lee
“Gapo” (2012) ni Lualhati Bautista
Nobelita
kung haba ang pagbabatayan, di-
hamak na mas mahaba ito
kumpara sa maikling kuwento
ngunit mas maikli kumpara sa
isang nobela
 Bagama‘t maikli, ang mga elementong taglay sa
pagbubuo ng banghay nito at mga sangkap sa kabuoang
estruktura ng akda ay hindi na nag-iiba sa isang nobela.

“Sherds” (2007) ni F. Sionil Jose

Mga “Goodbye, Barbie ” (1982) ni Edilberto
Tiempo
Halimbawa “Pangalawang Larangan: maikling nobela
” 1912) ni Alfonso Sujeco
Dagli
 isa itong anyong sulating higit na
maikli kaysa maikling kuwento

 sa pangkaraniwan, nasusulat lamang

ito sa halos isa hanggang dalawang
pahina
 Ilan sa mga kawili-wiling katangian ng dagli
ang pagkakaroon ng mga biglang pihit ng
sitwasyong inilalako sa loob ng kuwento, o kaya
naman ang mga suntok-sa-katotohanan ng buhay
na matalas na naipamalas ng may-akda.
 “Mga Kwentong Paspasan ” (2007), isang
antolohiya sa ilalim ng pamamatnugot ni
Vicente Garcia Groyon
Mga “Wag Lang Di Makaraos (100 Dagli Mga
Kwentong Pasaway, Paaway at Pamatay)”
Halimbawa (2011) ni Eros Atalia
“Ang Autobiografia ng Ibang Lady Gaga”
(2012), isang koleksyon ng mga dagli ni
Jack Alvarez
 Pabula
isa sa pinakamatandang
uri ng malikhaing
panitikan sa kabuoan,
namumukod na katangian
ng pabula ang paggampan
ng mga hayop bilang mga
tauhan ng kuwento
 Si Tigre at ang Lobo

Mga Ang Agila at ang Kalapati

Halimbawa
Ang Aso at ang Uwak
Dula
 may tiyak at sariling estruktura
ang pagsulat ng dula

 uri ng panitikang nahahati pa sa

ilang yugto, batay sa
pangangailangan ng kuwento at
estilo ng pagsulat ng may-akda, na
mayroon pang iba‘t ibang tagpo
 “Ang Duyan ng Magiting” ni
Dustin Edward Celestino

Mga “Kaharian ng Pinto” ni Michelle

Josephine Rivera
Halimbawa
“Kidney for Sale: Bato ng
Buhay Ko” ni Arthur Casanova
Panulaan
 ito ang uri ng malikhaing sulatin o panitikang
tampok ang malayang paggamit ng may-akda sa
wika ayon sa estilo at anyong nais niya
mayaman ito sa mga tayutay na lalong nagbibigay-
rikit sa daloy nito
 Madaling natutukoy ang tula bilang
malikhaing sulatin gawa na rin ng pattern nito sa
paglalapat ng mga katagang karaniwang may
tugma (bagama‘t hindi sa lahat ng pagkakataon),
sukat o bilang ng mga pantig, at pagkakaroon ng
estrukturang binubuo ng saknong at mga
taludtod.
Iba’t ibang Uri
ng Tula Ayon
sa Pattern Nito
o sa Paksang
Iniikutan ng
Daloy ng Akda
Maikli
 tinawag na maikli ang uri ng
ganitong tula sapagkat binubuo
lamang ang mga ito ng isang
saknong na may tatlo hanggang
limang taludtod
Mga Halimbawa:
 Haiku
Isa sa mga pinakakilalang anyo ng maikling tula at
nagmula rin sa bansang Hapon, binubuo ito ng
tatlong taludtod na may sukat na 5-7-5.
H
A
I
K
U
 Tanaga
 Sa tradisyunal na tanaga, binubuo ito ng isang saknong
na nahahati sa apat na taludtod sa sukat na 7-7-7-7 at
may tugmaang AAAA.

 Tanka
 Nagmula ito sa bansang Hapon, na binubuo ng 31 pantig
ang isang saknong. Nahahati ito sa limang taludtod na
may sukat na 5-7-5-7-7.
 T
Pagtingin A
Nang ikaw ay makita,
N
Nakatitig ang mata
Wari’y mahal na kita A
G
Tunay kong sinisinta

A
- G. Chester
T
A
N
A
G
A
Liriko o
Pandamdamin
 ito ang itinuturing na
pinakamatandang uri ng panulaan ng
mga makata saanmang panig ng
daigdig
Layunin:  magpahayag ng mga saloobin at
damdamin ng makata

Tampok dito ang ugnayan ng tulang liriko at ang

musikang sinasaliwan ng instrumentong lira, kaya
naman nakilala ito bilang tulang kakantahin o
tulang may katangiang awit.
Mga Halimbawa:
 Awit (Dalitsuyo)
pag-ibig

 Dalit o Himno (Dalitsamba)

pagpapala at pagpupuri sa Diyos
 Elehiya (Dalitlumbay)
 matinding kapanglawan, pagtangis, at kamatayan, o
maaari ding pahayag ng mga pagguguniguning ukol sa
kamatayan

 Oda (Dalitpuri)
kaugnay ng paghanga o kaya ay pagbibigay ng parangal,
nagpapahayag ito ng matayog na damdamin o kaisipan
 Pastoral (Dalitbuki)
 pang-araw-araw na pamumuhay ng mga tao, kaugnay ng
pangingisda, pagsasaka, pagpapastol, at iba pa

 Soneto (Dalitwari)
 binubuo ng labing-apat na taludtod, na ang mga pahayag
ay may kaakibat na matinding damdaming bunga ng
mabigat na pagkukuro-kurong isinaad ng akda
Pasalaysay
 nagtataglay ito ng balangkas, maikli
man ito o mahaba

 naglalahad ito ng mga tagpo o

pangyayaring maaaring simple
lamang o masalimuot, payak o
madrama
Mga Halimbawa:
 Epiko
 karaniwang mahaba, naglalaman
ito ng mga detalye ng
kabayanihan, gawa, at/o
makabuluhang kaganapang
napapaloob sa isang lahi o bansa
 Korido
 mayroon itong sukat na wawaluhin
at tumatalakay sa mga alamat o
kuwentong may impluwensiya ng mga
bansa mula sa Europa

 Talagunam
 uri ng tulang pasalaysay na habang inaawit ay sinasaliwan
ng sayaw
 Tulasinta
karaniwang may kinalaman sa damdamin ng isang tao, o
maaari ding sa isang bahagi ng buhay nito, na
isinasalaysay sa pamamagitan ng tula gamit ang payak,
tapat, at makatotohanang paraan ng paglalahad

 nagtatapos ito sa masayang tagpo, na yamang

pinangingibabawan ng pag-ibig
 Dula
 isa itong uri ng
tulang may
layong isadula o
itanghal sa
entabladong
sasaksihan ng
mga tagapanood
Mga Halimbawa:
 Kalunos-lunos (Dramatic Tragedy)

 pakikipagtunggali at pagkasawi ng pangunahing

tauhan laban sa isang higit na
makapangyarihang lakas, tulad ng tadhana
 Katatawanan (Dramatic Comedy)
katawa-tawa ang paksang-diwa at
pamamaraan nito ng panulat

 Katawa-tawang Kalunos-lunos
(Dramatic Tragi-comedy)
 katawa-tawa ang pamamaraan ng panulat ngunit madalas
na nagtatapos ang tagpo nito sa kalunos-lunos na
pangyayari
 Liriko-Dramatiko
taglay nito ang kawilihan sa tagpo, kilos, at damdaming
ipinahahayag sa tula

 Madamdamin (Melodrama)
 dulang patula na nakaukol sa paglalarawan ng galaw na
may kaakibat na matinding damdamin
 Mag-isang Salaysay (Dramatic Monologue)
 tampok nito ang isang taong nagsasadula ng tula mula
simula hanggang wakas

 Parsa (Farce)
 tampok dito ang mga eksaheradong linya, galaw ng mga
tauhan, at tagpo, at nangangailangan ng mahusay na
pagtatanghal ng mga nagsisiganap
Patnigan
 isang uri ito ng tulang itinatanghal
ng magkatunggaling makata, na
nagpapaligsahan ng kani-kaniyang
katuwiran at nagtatagisan ng
talas sa pagtalos ng kanilang
paksang-usapin
Mga Halimbawa:
 Balagtasan
 sa paraang patula, masining na
naglalahad ng kani-kanilang
saloobin at pananaw ang
dalawang panig ng makatang
nagdidiskurso hinggil sa isang
paksa Franciso “Balagtas”
Baltazar
 Batutian
 ginagawa ito sa mga lamayan upang
libangin ang mga naglalamay

 naglalaman ito ng mga linyang

lubhang katawa-tawa ngunit
kaakibat ay katotohanang may
halong yabang, panunudyo, o pag- Jose “Huseng
iiwan ng palaisipan Batute” Corazon De
Jesus
 Duplo
 hango sa mga kasabihan, salawikain, at berso sa Bibliya
ang inihahayag ng magkatunggaling makata, na
nagpapagalingan sa pagbigkas at pagbibigay-katuwiran ng
kanilang panig

 Karagatan
 “libangang itinatanghal”
 mula ito sa isang alamat ng isang singsing ng prinsesang
nahulog sa dagat
“
Maraming
salamat!