ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ Χ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

 ΟΡΙΣΜΟΣ

« Η αντίληψη της Αναγέννησης ότι η σωματική, η πνευματική και η ψυχική

αγωγή του ανθρώπου πρέπει να στηρίζονται στη μελέτη της ελληνικής και
της λατινικής αρχαιότητας . Σκοπό του έχει να μελετήσει τον αρχαίο κλασικό
κόσμο πάνω στην ορθολογική και κριτική του διάσταση και να υψώσει με τις
αξίες που εκείνος καλλιέργησε, το ανθρώπινο πνεύμα.
Τρόπος σκέψης που δίνει έμφαση στον άνθρωπο, στις αξίες του και στην
αντιμετώπιση των προβλημάτων του. Ε
Είναι στάση ζωής που θεωρεί τον άνθρωπο πρώτη αξία».

Έκφραση – Έκθεση Γ΄ Λυκείου, σελ 242

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΑ ΙΔΕΩΔΗ

 αγάπη
 δικαιοσύνη
 ισότητα
 ισοτιμία
 ελευθερία
 δημοκρατία
 ειρήνη
 φιλία των λαών
 αλληλοσεβασμός
 απαλλαγή από προκαταλήψεις , ρατσιστικές αντιλήψεις.
 Ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΟΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ
ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Γέννηση του ανθρωπισμού:

Μέσα από την πτώση της μυθολογίας , των προκαταλήψεων, της αυταρχικής
βασιλείας και της τυραννίας του ανατολικού κόσμου «γεννιέται» μια νέα
θεώρηση της ζωής, της πραγματικότητας. Ειδικότερα εμφανίζεται ο ορθός
λόγος ή αλλιώς η λογική. Η ηθική δεν έχει ως βάση της την αντεκδίκηση
αλλά τους Σωκρατικούς διάλογους, που εκφράζουν την ανεξικακία και την
εναγώνια αναζήτηση της αλήθειας. Στον πολιτικό χώρο δεσπόζει η
δημοκρατία και έτσι υψώνεται αυτεξούσια και υπεύθυνη η ανθρώπινη
ύπαρξη. Διαμορφώνονται καθεστώτα ελευθερίας σκέψης, έκφρασης,
πράξης. Στόχος και σκοπός κάθε πολιτιστικής διαδικασίας είναι ο άνθρωπος.

Α. Γεννιέται λοιπόν ο κλασικός ανθρωπισμός που εκφράζεται μέσα από το

«μέτρο» και ην αρμονία. Το «μέτρο» είναι η βάση της νέας ηθικής τάξης
πραγμάτων, ενώ η αρμονία είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα, που πρέπει να
κοσμεί την ανθρώπινη ζωή. Έκφραση του κλασικού ανθρωπισμού « ο καλός
καγαθός πολίτης» . Είναι ο πολίτης που ζει με μέτρο και συμβιώνει αρμονικά
μέσα στα πλαίσια της πόλης - κράτους συμμετέχοντας δημιουργικά στις
πολιτικές και πολιτιστικές διαδικασίες.

Β. Χριστιανικός ανθρωπισμός Η χριστιανική διδασκαλία, η τόσο

ριζοσπαστική και τόσο ανθρωπιστική για την εποχή της, όπως και για την εποχή
μας, είναι η έκφραση του χριστιανικού ανθρωπισμού.
Πιο συγκεκριμένα το περιεχόμενο της συμπληρώνει και ολοκληρώνει
ουσιαστικά τον κλασσικό ανθρωπισμό:
- Κατάργηση κοινωνικών διακρίσεων.
- Κατάργηση του θεσμού της δουλείας.
- Προβολή της ισότητας των δύο φύλων στα πλαίσια των διαπροσωπικών
σχέσεων.
- Η αγάπη δεν ταυτίζεται απλά με την ανεξικακία, αλλά συμπληρώνεται από
την ειλικρινή προσφορά προς τον «πλησίον».
Γ. Ουμανισμός Η Αναγέννηση με την προβολή της κλασσικής παιδείας οδηγεί
στην πολιτιστική αναβάθμιση των λαών της Δυτικής Ευρώπης.
Οι λόγιοι της Αναγέννησης χρησιμοποιούν στον τρόπο σκέψης τους τον
ελληνικό ορθολογισμό, που εμπνέει τη Γαλλική επανάσταση και αποδεικνύουν
έμπρακτα την πίστη στον άνθρωπο, αφού όλα τα επιτεύγματα τους στοχεύουν
στη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής. Απότοκα αυτής της προσπάθειας είναι η
προβολή των πολιτικών και κοινωνικών δικαίων του ανθρώπου ή αλλιώς η
πολιτιστική, κοινωνική, πολιτική αναβάθμιση του ατόμου. Έτσι δημιουργείται
το υπόβαθρο της ευρωπαϊκής κουλτούρας , που είναι ο «ανθρωπισμός» .
Ουσιαστικά οι ανθρωπιστικές αξίες γίνονται βιώματα ζωής και βάσεις της
πολιτικό – κοινωνικής διάρθρωσης.

Δ. Σήμερα Το ανθρωπιστικό πνεύμα σήμερα εκφράζεται μέσα από τις

δραστηριότητες των:
1. Ο.Η.Ε.
2. ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
3. ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ
4. ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΧΑΓΗΣ

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

ΚΛΑΣΣΙΚΟΣ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Η ανθρωποκεντρική αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων κατέληξε στο κλασσικό

ανθρωπιστικό ιδεώδες. Το περιεχόμενο του κλασσικού ανθρωπισμού είναι ο
ορθολογισμός, η αισθητική καλλιέργεια του ανθρώπου, η πολιτική
συνειδητοποίηση του και το σωματικό κάλλος. Πρότυπο του κλασσικού
ανθρωπισμού είναι ο «καλός καγαθός» πολίτης.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Η ίδια ενσάρκωση και η θυσία του θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου αποτελεί
και την κορυφαία έκφραση του χριστιανικού ανθρωπισμού. Κορυφαίες
ανθρωπιστικές αξίες του χριστιανισμού είναι η αγάπη, η ειρήνη, η ισότητα, η
ελπίδα, η ταπεινοφροσύνη και η δικαιοσύνη.

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΟΣ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Είναι η βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Συνθέτει το κλασσικό με το

χριστιανικό ανθρωπιστικό ιδεώδες και έχει ως περιεχόμενο την ολοκληρωμένη
και αρμονική πνευματική, ηθική και κοινωνική διαμόρφωση του ανθρώπου.

ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Εμπεριέχει, ασφαλώς, πολλά από τα παραδοσιακά στοιχεία του ανθρωπισμού,

τα οποία άλλωστε είναι διαχρονικά. Όμως, οι νέες συνθήκες ζωής που
δημιουργήθηκαν, τα νέα προβλήματα και οι νέες ανάγκες του σύγχρονου
ανθρώπου επιβάλλουν την διεύρυνση του περιεχομένου του. Σήμερα μπορούμε
να μιλάμε για ένα νέο ανθρωπισμό. Περιεχόμενο του είναι η προστασία της
υγείας και της ζωής του ανθρώπου, η αγάπη, η ειρήνη, η ελευθερία, η
δικαιοσύνη, η αξιοκρατία, η απόκτηση γνώσεων και η ανάπτυξη της κριτικής
ικανότητας του ανθρώπου, η ισότητα, ο σεβασμός των δικαιωμάτων του άλλου,
ο σεβασμός της φύσης και της ανθρώπινης πολιτισμικής δημιουργίας, η
υπευθυνότητα, η αλληλεγγύη , η προτεραιότητα στο κοινό καλό και η
ικανοποίηση των υλικών αναγκών του ανθρώπου.

ΕΝΔΟΚΡΑΤΙΚΟΣ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Η ενδοκρατική ερμηνεία του ανθρωπισμού αναγνωρίζει το περιεχόμενο του

μόνο μέσα στα σύνορα του κράτους. Εξαιρεί τις αρχές της δικαιοσύνης,
ισότητας, ηθικής μόνο για ένα συγκεκριμένο λαό και τις αποκλείει για άλλους.

ΚΑΘΟΛΙΚΟΣ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ
Σέβεται τα δικαιώματα των άλλων καθώς και την εθνική τους ταυτότητα.
Απορρίπτει το ρατσισμό, σοβινισμό, πιστεύει μόνο στον άνθρωπο ανεξάρτητα
από την καταγωγή του, την ιδεολογία του.

Γιατί είναι αναγκαίο ένα νέο ανθρωπιστικό κίνημα στην εποχή μας;

1. Ανθρώπινα δικαιώματα ακόμα και σε φιλελεύθερες και ευνομούμενες

κοινωνίες, παραβιάζονται: διακρίσεις, εκμετάλλευση, ρατσισμός,
μισαλλοδοξία, περιορισμοί της ελεύθερης σκέψης και έκφρασης,
αναξιοκρατία, ελλιπής κοινωνική προστασία, δηλαδή ασφάλιση και
περίθαλψη όλων των ανθρώπων , αναλφαβητισμός, ανεργία, προσφυγιά.

2. Η ειρήνη απειλείται και ταυτόχρονα η ζωή και ο πολιτισμός του

ανθρώπου.

3. Η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης

πλήττουν άμεσα την υγεία και τη ζωή του ανθρώπου.

4. Σύμφωνα με τα νέα «αξιολογικά» κριτήρια τα πράγματα θεωρούνται

συχνά, πολυτιμότερα από τον άνθρωπο.

5. Οι σύγχρονοι μηχανισμοί εξανδραποδισμού στερούν από τον άνθρωπο τα

ουσιωδέστερα γνωρίσματα του, την κρίση και τη βούληση του
(αλλοτρίωση).

6. Αποξένωση, μοναξιά, ιδιοτέλεια και κυνισμός αλλοιώνουν την κοινωνική

του φύση. Χωρίς επικοινωνία, αγάπη, αλληλεγγύη, υπευθυνότητα είναι
αδιανόητη ανθρώπινη ζωή.

7. Παρ’ όλη την αφθονία αγαθών, η πενία και η εξαθλίωση εξαπλώνονται σε

όλο και περισσότερους ανθρώπους.
 8. Η βία, η εγκληματικότητα και η διαφθορά, που είναι διάχυτα στην εποχή
μας, καταρρακώνουν την αξιοπρέπεια και πλήττουν τη ζωή του ανθρώπου.

9. Αλαζονική ασέβεια προς το θείο, τις θρησκευτικές και ηθικές αξίες.

10. Η επιστημονική γνώση και η τεχνολογία όχι μόνο δεν υπηρετούν, όπως
θα έπρεπε, τον άνθρωπο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται
και εναντίον του.

Σχέση ανθρωπιστικού κινήματος και σύγχρονης εποχής.

Οι σύγχρονες κοινωνίες χαρακτηρίζονται από το παράλογο, τον άκρατο

συμφεροντολογισμό, τους τεχνητούς παραδείσους (όπως τα ναρκωτικά ), την
ηθική αλλοτρίωση και την έλλειψη μέτρου. Με άλλα λόγια η κοινωνία μας έχει
μπει σε μια διαδικασία απανθρωποίησης και απόδειξη αυτής της αρνητικής
διαδικασίας είναι τα πάσης φύσεως προβλήματα, που μαστίζουν τη σύγχρονη
πραγματικότητα: ναρκωτικά, βία – εγκληματικότητα, πόλεμοι, πείνα,
πολιτιστική – πολιτική υποβάθμιση και άλλα.
Επομένως ο ανθρωπισμός επιβάλλεται να συμβάλλει σε μια νέα πορεία πλεύσης
του ανθρώπινου πολιτισμού απομακρύνοντας τον από τη δίνη της γενικότερης
υποβάθμισης που επικρατεί.
Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσα από μια πολύπλευρη προσφορά
του ανθρωπιστικού κινήματος. Ο ανθρωπισμός πρέπει:
- να αναθεωρήσει το σύστημα αξιών της σύγχρονης κοινωνίας
- να γεφυρώσει τις αντιθέσεις του πολιτισμού μας
- να συμβάλλει στη δημιουργία μιας αρμονικής σχέσης μεταξύ ανθρώπου και
φύσης
- να δημιουργήσει μια νέα κοινωνικό – οικονομική – πολιτική - πολιτιστική
πραγματικότητα
- να εξανθρωπίσει την ανθρώπινη οντότητα
- να κάνει κτήμα μας τις ψηλές αξίες
- να συμβάλλει αποφασιστικά στην ιστορική συνέχεια κάθε λαού
- να θέσει τις βάσεις για την παγκόσμια ειρήνη
Επομένως γίνεται λόγος για ένα μαχόμενο, αγωνιστικό ανθρωπισμό, που θα
έχει ως στόχο του τον άνθρωπο.

Στον επαγγελματικό / εργασιακό χώρο

Α. Εμφάνιση νέων επαγγελμάτων (χειριστές Η/Υ, προγραμματιστές, αναλυτές

(κ.α.)
Β. Δημιουργία νέας αγοράς εργασίας και προσφοράς υπηρεσιών με ποιοτική
απόδοση.
Γ. Οι μικροϋπολογιστές έδωσαν το δικαίωμα για εργασία σε άτομα με ειδικές
ανάγκες (τηλεργασία).

Στην οικονομία

Α. Καλύτερη οργάνωση των συναλλαγών. Ελάττωση χρόνου, κατάργηση του

εμποδίου των γεωγραφικών αποστάσεων.
Β. Βελτίωση παραγωγικότητας (ποσοτική, ποιοτική).
Γ. Γενικότερα, αναβάθμιση παρεχόμενων υπηρεσιών στη δημόσια διοίκηση
και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Στην επιστήμη

Α. Οι ερευνητές – επιστήμονες χρησιμοποιούν τους Η/Υ, για να θεμελιώνουν

και τεκμηριώνουν τα επιστημονικά τους συμπεράσματα.
Β. Η πρόσβαση στα τηλεοπτικά δίκτυα ευνοεί την επικοινωνία και ανταλλαγή
πληροφοριών.
Γ. Διεύρυνση των ορίων της επιστημονικής έρευνας.
Δ. Η πρόγνωση του καιρού, η εξερεύνηση του διαστήματος, η ενδοσκόπηση
του μικρόκοσμου του κυττάρου και η προσομοίωση πολύπλοκων
γεγονότων αύξησε τα όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων.
Ε. Αξιοποίηση τους στη διαγνωστική και προληπτική ιατρική (τηλεϊατρική).

Στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου / στην επικοινωνία

Α. Μέσω του διαδικτύου (internet) διευκολύνεται η επικοινωνία του ατόμου

με άλλους λαούς και πολιτισμούς.
Β. Ενημέρωση για την τέχνη (κινηματογράφος , μουσική κ.α.).
Γ. Ανάγνωση εφημερίδων (διαδικτυο).
Δ. Ηλεκτρονικά παιχνίδια, μία ελκυστική μορφή ψυχαγωγίας και άσκησης του
πνέυματος.

ΚΙΔΝΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΡΤΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

1) Η χρήση των υπολογιστών σε ευρεία κλίμακα στους χώρους της

βιομηχανίας, του εμπορίου, της δημόσιας διοίκησης είχε ως συνέπεια τη
μαζική μείωση θέσεων εργασίας.
2) Η διείσδυση της πληροφορικής σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης
δραστηριότητας έκανε εύκολη την πρόσβαση και διαχείριση πληροφοριών
που αφορούν την ιδιωτική ζωή του ατόμου. Ακόμη και συστήματα υψηλής
ασφάλειας είναι δυνατό να απασφαλιστούν και να διαρρεύσουν πληροφορίες
προσωπικής φύσης.
3) Περιστέλλεται η κοινωνικότητα του ατόμου από τη δυνατότητα που
παρέχουν οι νέες τεχνολογίες πληροφόρησης και η τηλεματική για
τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, τηλεξυπηρέτηση. Εγκλωβισμός σε μία εικονική
πραγματικότητα.
4) Αρνητική επίδραση στη γλώσσα:
 καθιέρωση συνθηματικού λόγου
 συρρίκνωση λόγου
εξαιτίας των γλωσσών προγραμματισμού (BASIC κ.λ.π.)
5) Εθισμός του ατόμου στην ευκολία, στην άνεση, στην μείωση της ενεργητι-
κότητας και της προσωπικής έρευνας.
6) Η χρησιμοποίηση του Η/Υ ως μέσου ψυχαγωγίας μπορεί να καλλιεργήσει
την εσωστρέφεια και να διευρύνει την εξάρτηση του από τον τεχνολογικό
μέσο.