Tương tác thuốc là gì?

Bất cứ khi nào bạn dùng nhiều hơn một loại thuốc, hoặc thậm chí khi kết hợp thuốc với
một số loại thực phẩm, đồ uống hoặc thuốc không kê đơn, bạn đều có nguy cơ bị tương
tác thuốc. Hầu hết các tương tác thuốc không nghiêm trọng, nhưng vì một số ít tương
tác, điều quan trọng là phải hiểu kết quả có thể xảy ra trước khi bạn dùng thuốc.

Tương tác thuốc - thuốc - Đây là loại tương tác thuốc phổ biến nhất. Bạn càng dùng
nhiều loại thuốc, thì khả năng để thuốc của bạn tương tác với một loại thuốc khác càng
lớn. Tương tác thuốc - thuốc có thể làm giảm hiệu quả điều trị của thuốc, có thể làm
tăng các tác dụng phụ không mong muốn nhẹ hoặc nghiêm trọng, hoặc thậm chí làm
tăng nồng độ thuốc trong máu và độc tính có thể có của một loại thuốc nhất định. Ví
dụ, nếu bạn dùng thuốc giảm đau, như Vicodin và thuốc kháng histamine an thần,
chẳng hạn như Benadryl, đồng thời bạn sẽ có cảm giác buồn ngủ vì cả hai loại thuốc
đều gây ra tác dụng phụ này.

Tương tác thuốc - thực phẩm / đồ uống - Bạn có thể đã nhìn thấy nhãn dán trên chai
thuốc theo toa của mình để 'tránh nước ép bưởi chùm' vào lúc này hay lúc khác. Điều
này có vẻ kỳ quặc, nhưng một số loại thuốc nhất định có thể tương tác với thực phẩm
hoặc đồ uống. Ví dụ, nước ép bưởi chùm có thể làm giảm nồng độ của các enzym trong
gan của bạn, chịu trách nhiệm chuyển hóa thuốc. Nồng độ trong máu của một thuốc
tương tác có thể tăng lên, dẫn đến độc tính. Tương tác này có thể xảy ra với các statin
thường được sử dụng để giảm cholesterol, như atorvastatin, lovastatin hoặc
simvastatin. Kết quả có thể là đau cơ, hoặc thậm chí tổn thương cơ nghiêm trọng được
gọi là tiêu cơ vân.

Tương tác thuốc - bệnh - Tương tác thuốc không phải lúc nào cũng xảy ra với các loại
thuốc hoặc thực phẩm khác. Tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn cũng có thể ảnh
hưởng đến cách một thuốc tác dụng. Ví dụ, thuốc thông mũi uống không kê đơn như
pseudoephedrine (Sudafed) hoặc phenylephrine (Sudafed PE) có thể làm tăng huyết áp
và có thể nguy hiểm nếu bạn bị huyết áp cao.

Tương tác thuốc xảy ra như thế nào?

Tương tác thuốc có thể xảy ra theo một số cách khác nhau:

Tương tác dược lực học xảy ra khi hai loại thuốc được dùng cùng nhau tác dụng tại
cùng một vị trí thụ thể giống nhau hoặc tương tự và dẫn đến tác dụng lớn hơn (cộng
thêm hoặc hiệp đồng) hoặc giảm tác dụng (đối kháng). Ví dụ, khi chlorpromazine, đôi
khi được sử dụng để giúp ngăn ngừa buồn nôn và nôn, và haloperidol, một loại thuốc
chống loạn thần cho bệnh tâm thần phân liệt, được sử dụng cùng nhau, có thể có nguy
cơ cao hơn gây ra loạn nhịp tim nghiêm trọng, có thể gây tử vong.

Tương tác dược động học có thể xảy ra nếu một loại thuốc ảnh hưởng đến sự hấp thu,
phân bố, chuyển hóa hoặc thải trừ của một loại thuốc khác. Các ví dụ có thể giúp giải
thích các cơ chế phức tạp này:

Hấp thu: Một số loại thuốc có thể làm thay đổi sự hấp thu của một loại thuốc khác vào
máu của bạn. Ví dụ, canxi có thể liên kết với một số loại thuốc và ngăn chặn sự hấp
thu. Không nên dùng dolutegravir điều trị HIV cùng lúc với canxi cacbonat (Tums,
Maalox, những loại khác), vì nó có thể làm giảm lượng dolutegravir hấp thu vào máu
và giảm hiệu quả điều trị nhiễm HIV. Dolutegravir nên được dùng 2 giờ trước hoặc 6
giờ sau khi dùng thuốc có chứa canxi hoặc các khoáng chất khác để giúp ngăn ngừa
tương tác này. Tương tự như vậy, nhiều loại thuốc không thể được dùng với sữa hoặc
các sản phẩm từ sữa vì chúng sẽ liên kết với canxi. Thuốc ảnh hưởng đến nhu động dạ
dày hoặc ruột, độ pH hoặc hệ vi khuẩn chí cũng có thể dẫn đến tương tác thuốc.

Phân bố: Tương tác liên kết với protein có thể xảy ra khi hai hoặc nhiều thuốc liên kết
với protein cao cạnh tranh để giành một số vị trí liên kết hạn chế trên protein huyết
tương. Một ví dụ về sự tương tác là giữa axit fenofibric (Trilipix), được sử dụng để
giảm cholesterol và triglycerids trong máu, và warfarin, một chất chống đông máu phổ
biến để giúp ngăn ngừa đông máu. Axit Fenofibric có thể làm tăng tác dụng của
warfarin và khiến bạn dễ chảy máu hơn.

Chuyển hóa: Thuốc thường được thải trừ khỏi cơ thể dưới dạng không thay đổi (mẹ)
hoặc dưới dạng chất chuyển hóa đã được thay đổi theo một cách nào đó. Các enzym
trong gan, thường là enzym CYP450, thường chịu trách nhiệm chuyển hóa thuốc để
đào thải khỏi cơ thể. Tuy nhiên, nồng độ enzym có thể tăng hoặc giảm và ảnh hưởng
đến cách thuốc được chuyển hóa. Ví dụ, sử dụng diltiazem (một loại thuốc huyết áp)
với simvastatin (một loại thuốc để giảm cholesterol) có thể làm tăng nồng độ trong
máu và các tác dụng phụ của simvastatin. Diltiazem có thể ức chế (chặn) các enzym
CYP450 3A4 cần thiết cho sự phân hủy (chuyển hóa) của simvastatin. Nồng độ
simvastatin trong máu cao có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng về gan và cơ.

Thải trừ: Một số thuốc chống viêm không steroid, như indomethacin, có thể làm giảm
chức năng thận và ảnh hưởng đến sự thải trừ của lithium, một loại thuốc được dùng
cho rối loạn lưỡng cực. Bạn có thể cần điều chỉnh liều hoặc theo dõi thường xuyên hơn
bởi bác sĩ để sử dụng an toàn cả hai loại thuốc cùng nhau.

Tại sao điều quan trọng là phải kiểm tra các tương tác

Tương tác thuốc rất quan trọng để kiểm tra vì chúng có thể:

- Ảnh hưởng đến cách thuốc của bạn tác dụng bằng cách thay đổi nồng độ thuốc trong
máu của bạn

- Làm cho bạn có nguy cơ bị các tác dụng phụ và độc tính

- Làm trầm trọng tình trạng bệnh của bạn có thể đã mắc phải.
Kiểm tra tương tác thuốc trước khi nó xảy ra có thể làm giảm đáng kể nguy cơ gặp sự
cố. Thông thường, bác sĩ và dược sĩ của bạn sẽ làm việc này với các loại thuốc theo toa
của bạn, nhưng bạn nên kiểm tra kỹ và tự tìm hiểu về những loại thuốc này. Nếu bạn sử
dụng bất kỳ loại thuốc không kê đơn (OTC) nào, bao gồm vitamin, thảo dược hoặc
thực phẩm bổ sung, hãy nhớ xem lại các sản phẩm này để biết tương tác với thuốc theo
toa của bạn. Hãy hỏi dược sĩ hoặc bác sĩ của bạn để được tư vấn nếu bạn bị nhầm lẫn
bởi các biệt ngữ y tế.

Tương tác thuốc cũng có thể góp phần vào chi phí chăm sóc sức khỏe, vì một tương tác
thuốc nghiêm trọng có thể dẫn đến thương tích, nhập viện hoặc hiếm khi tử vong.

Không phải tất cả các tương tác thuốc đều xấu. Một số loại thuốc có thể được hấp thu
tốt hơn nếu dùng cùng với thức ăn hoặc có thể có nồng độ thuốc trong máu thuận lợi
hơn nếu dùng chung với các loại thuốc khác có ảnh hưởng đến các enzym chuyển hóa.

Tương tác thuốc có thường xuyên xảy ra không?

Các tương tác thuốc nghiêm trọng gây nguy hiểm đến tính mạng không phổ biến,
nhưng rất đáng quan tâm. Hầu hết các tương tác thuốc được liệt kê trong nhãn bao bì
có thể là lý thuyết dựa trên dược lý của một loại thuốc. Tuy nhiên, nếu bạn có thể tránh
được tương tác thuốc có thể xảy ra bằng cách chọn một loại thuốc khác, đó luôn là lựa
chọn tốt nhất của bạn.

Vì hầu hết mọi người không biết liệu hai hoặc nhiều loại thuốc có thể tương tác hay
không, nên điều quan trọng là phải kiểm tra trạng thái tương tác của thuốc với mỗi loại
thuốc mới. Trên thực tế, đối với một số loại thuốc, việc ngừng dùng thuốc cũng có thể
ảnh hưởng đến nồng độ của các loại thuốc khác trong hệ thống của bạn. Chủ động với
sức khỏe của bản thân, kiểm tra các tương tác thuốc và thảo luận các mối quan tâm với
nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể là một nhiệm vụ cứu mạng.
Tần suất tương tác thuốc xảy ra và nguy cơ tương tác thuốc của bạn cũng phụ thuộc
vào các yếu tố như:

- Tổng số loại thuốc bạn dùng

- Tuổi, chức năng thận và gan

- Chế độ ăn uống và các tương tác thuốc có thể xảy ra

- Điều kiện y tế

- Các enzym chuyển hóa trong cơ thể và di truyền của bạn.