THỜI CƠ CỦA CUỘC CMT8

Thời cơ “ngàn năm có một” của Cách mạng tháng Tám năm 1945 được xác định
trong khoảng thời gian: Từ sau khi Nhật đầu hàng Đồng Minh đến trước khi quân
đội Đồng Minh vào Đông Dương.
Sự thành công của Cách mạng tháng Tám là sự kết tinh những truyền thống tốt đẹp
của một dân tộc anh hùng, bất khuất có lịch sử hàng nghìn năm chống xâm lược
phong kiến và ngót một trăm năm chống ách thống trị của bọn đế quốc thực dân.
Đó cũng là kết quả của 15 năm đấu tranh (1930 – 1945) của giai cấp công nhân và
của toàn dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đầu là chủ
tịch Hồ Chí Minh.
Có thể thấy rằng sự thành công của Cách mạng tháng Tám là nhờ sự hội tụ những
điều kiện khách quan và chủ quan khác nhau. Và một trong những vấn đề đó chính
là việc Đảng ta đã biết nhận định về thời cơ và chớp lấy thời cơ. 

Thời cơ là một hoàn cảnh thuận lợi đến trong một thời gian ngắn, đảm bảo một việc
nào đó có thể tiến hành có kết quả. Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lê nin,
hợp thành tình thế cách mạng có ba nhân tố chủ yếu sau: 

“Thứ nhất: giai cấp và tầng lớp thống trị bên trên đã lâm vào một cuộc khủng
hoảng trầm trọng, không thể kiểm soát nổi tình hình, trở nên bất lực, không còn có
chế độ thống trị như cũ được nữa. 

Thứ hai: các giai cấp và tầng lớp bị trị bên dưới cũng rơi vào tình trạng cơ cực, bị
bần cùng không thể chịu đựng được nữa, không thể sống nổi nữa. Mâu thuẩn đã
gay gắt đến cực độ và quần chúng đã sẵn sàng đi tới một hành động giải phóng. 

Thứ ba: tầng lớp, bộ phận trung gian, những người trí thức yêu nước, có tư tưởng
dân chủ, tiến bộ, những người có tinh thần dân tộc, kể cả một bộ phận trong giai
cấp hữu sản nhưng gần với quần chúng, nhận thức được xu thế lịch sử, ngã về phía
cách mạng. Tương quan lực lượng có lợi cho phía cách mạng. 
Hội đủ những điều kiện đó, về cơ bản, tình thế cách mạng đã chín muồi”. 

Như vậy, một cuộc khởi nghĩa diễn ra thành công không phải dựa vào một âm
mưu, một đảng phái mà phải dựa vào cao trào cách mạng của nhân dân, dựa vào
một chuyển hướng lịch sử quyết định. 

Như trên đã nói, thời cơ xuất hiện và tồn tại trong một khoảng thời gian nhất định.
Đối với cuộc Cách mạng tháng Tám, thời cơ tồn tại một cách khách quan trong
vòng khoảng 20 ngày, bắt đầu từ khi Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng (ngày 13-8) và
kết thúc khi quân Đồng Minh vào tước khí giới quân Nhật trên đất nước ta theo
Hiệp định Pôt-xđam (ngày 5-9). Nếu phát động tổng khởi nghĩa giành chính quyền
trên toàn quốc trước ngày 13-8 và sau ngày 5-9 đều không có khả năng thành công,
bởi trước ngày 13-8, quân Nhật còn mạnh, nhân dân ta sẽ tổn hại nhiều xương máu,
còn sau ngày 5-9, trên đất nước có nhiều kẻ thù (từ vĩ tuyến 16 trở ra là quân
Tưởng - Mỹ, từ vĩ tuyến 16 trở vào là quân Anh và sau nó là quân Pháp trở lại xâm
lược), cuộc cách mạng Việt nam sẽ mất đi thế chủ động và sẽ gặp nhiều khó khăn
khác. Vì vậy, chỉ có thể giành chính quyền thắng lợi trong ngưỡng thời gian khắc
nghiệt đó.
THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN SAU KHI GIÀNH ĐỘC LẬP
Thuận lợi
- Năm 1945, phong trào đấu tranh của Việt Nam giành được nhiều thắng lợi,
cùng với đó, tình hình thế giới cũng có nhiều chuyển biến tốt đẹp với sự phát
triển mạnh mẽ của phòng trào cách mạng thế giới và hệ thống Xã hội chủ
nghĩa, góp phần tạo nên chỗ dựa vững chắc cho cách mạng Việt Nam.
- Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ bây giờ đã chính thức đứng lên làm
chủ vận mệnh của mình, làm chủ vận mệnh đất nước. Điều này khiến nhân
dân càng thêm phấn khởi, tin tưởng và ủng hộ vào chế độ mới. Như vậy, có
thể thấy, chính quyền mới rất được sự tin tưởng của nhân dân.
 - Sự lãnh đạo trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản. Như
chúng ta đã biết,vì tình hình chính trị của đất nước, Đảng Cộng sản Việt
Nam đã chuyển vào trạng thái hoạt động bí mật, điều này đã làm cho việc chỉ
đạo và phối hợp, quản lý, và điều hành công việc rất khó khăn. Hiện nay, khi
đất nước được giải phóng, dưới sự chỉ đạo sáng suốt của Chủ tịch Hồ Chí
Minh cùng Đảng Cộng sản Việt Nam hứa hẹn mang lại nhiều thành tựu to
lớn cho dân tộc sau này.
Khó khăn
- Sự bao vây của các thế lực quân đội nước ngoài:
 Từ vĩ tuyến 16 trở ra Bắc, gần 20 vạn quân Trung Hoa Dân quốc lấy
danh nghĩa là giải giáp quân Nhật nhưng âm mưu chính là lật đổ chính
quyền cách mạng. Mang theo bọn phản động Việt Nam Quốc Dân
đảng và Việt Nam Cách Mạng đảng tìm mọi cách chống phá chính
quyền cách mạng.
 Từ vĩ tuyến 16 trở vào Nam: Quân Anh với danh nghĩa là giải giáp
quân Nhật, nhưng âm mưu lại là giúp đỡ Pháp quay trở lại xâm lược,
tạo điều kiện cho quân Pháp quay lại xâm lược miền Nam.
 Ngoài ra, trên cả nước ta có 6 vạn quân Nhật chờ giải giáp. Một bộ
phận quân Nhật đã có tình gây ra nhiều tội ác cho nhân dân ta.
- Các thế lực thù địch trong nước thì luôn tìm mọi cách để chống phá chính
quyền cách mạng.
- Nền kinh tế nông nghiệp nước ta vốn lạc hậu, lại bị chiến tranh tàn phá nặng
nề; hậu quả của nạn đói cuối năm 1944 – đầu năm 1945 chưa được khắc
phục. Tiếp đến là nạn lũ lụt lớn, làm vỡ đê ở chín tỉnh Bắc Bộ, rồi hạn hán
kéo dài, khiến cho nửa tổng số ruộng đất không canh tác được.
- Ngân sách Nhà nước trống rỗng. Chính quyền cách mạng chưa quản lý được
Ngân hàng Đông Dương. Trong lúc đó, quân Trung Hoa Dân quốc lại tung ra
thị trường các loại tiền Trung Quốc đã mất giá, làm cho nền tài chính nước ta
 thêm rối loạn. Các cơ sở công nghiệp của ta chưa kịp phục hồi sản xuất.
Hàng hóa khan hiếm, giá cả tăng vọt, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn.
- Tàn dư văn hóa lạc hậu của chế độ thực dân, phong kiến để lại hết sức nạng
nề, hơn 90% dân số không biết chữ.
- Trong khi đó, chính quyền cách mạng vừa mới thành lập, chưa được củng
cố, lực lượng vũ trang còn non yếu, chưa có kinh nghiệm quản lý Nhà nước.
Có thể thấy, khó khăn lớn nhất và nguy hiểm nhất của Việt Nam chính là giặc
ngoại xâm. Bởi:
- Nếu không giải quyết được khó khăn liên quan đến giặc ngoại xâm thì nền
độc lập của dân tộc lại một lần nữa bị ảnh hưởng, nó đe dọa nghiêm trọng tới
thành quả của cuộc cách mạng tháng 8 mà toàn thể dân tộc Việt Nam đã phải
nỗ lực để giành lấy.
- Chỉ khi Việt Nam giữ được độc lập dân tộc thì các khó khăn trong nước mới
có thể giải quyết được ổn thỏa.