Temat: Z wizytą w parlamencie

CZYM ZAJMUJE SIĘ PARLAMENT?

Nazwa parlament pochodzi od łacińskiego słowa parlamentum, czyli „rozmawiać, konferować”.

Słowo to dobrze oddaje sens idei parlamentaryzmu. Przedstawiciele ludu (to dlatego parlament
nazywa się często zgromadzeniem przedstawicielskim) zbierają się po to, by w ogniu dyskusji zbadać
wartość różnych opinii i znaleźć najlepsze rozwiązanie dla ważnego dla społeczeństwa problemu.

Parlamenty w różnych krajach maja odmienne nazwy i strukturę. Różnią się liczbą parlamentarzystów
– rekord należy do chińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych liczącego 2980 posłów.

Parlamenty są najczęściej dwuizbowe – w Polsce mamy więc Sejm (izba niższa) i Senat (izba wyższa),
w Wielkiej Brytanii Izbę Gmin i Izbę Lordów, w Niemczech Parlament Związkowy (Bundestag) i Radę
Związkową (Bundesrat), w Stanach Zjednoczonych Izbę Reprezentantów i Senat. Izby te mogą mieć
różne uprawnienia (tak dzieje się np. w Stanach Zjednoczonych)ale też bardzo zróżnicowane pod
względem znaczenia. Częściej spotykamy dzisiaj sytuację, w której większość uprawnień koncentruje
się w rękach izby niższej. Taka sytuacja istnieje w Polsce – Sejm ma nieporównanie większe
kompetencje niż Senat.

Jednoizbowość jest zjawiskiem znacznie młodszym i mniej popularnym. Jednoizbowe parlamenty

działają obecnie np. w Szwecji, Norwegii, Portugalii, Ukrainie, Litwie, Łotwie, Izraelu i na Węgrzech.

Wszystkie parlamenty realizują dość podobne FUNKCJE:

funkcja ustrojodawcza- parlament uchwalając bądź zmieniając konstytucję określa ustój państwa;

funkcja ustawodawcza- najważniejsze zadanie parlamentu, to znaczy stanowienie prawa, realizuje

się przez uchwalanie ustaw, czyli ogólnie i powszechnie obowiązujących aktów prawnych

funkcja kreacyjna – polega na prawie parlamentu do powoływania i odwoływania innych organów

władzy i osób zajmujących kierownicze stanowiska w państwie (np. Sejm wybiera członków
Trybunału Konstytucyjnego i Rzecznika Praw Obywatelskich). Niekiedy z funkcji kreacyjnej
wyodrębnia się uprawnienia parlamentu do powoływania i odwoływania rządu, aby podkreślić jego
wyjątkowe znaczenie;

uchwalanie budżetu państwa – parlament zachowuje prawo podejmowania najważniejszych decyzji

dotyczących funduszy publicznych;

funkcja kontrolna – parament nadzoruje pracę rządu. Kontrola dokonuje się przede wszystkim w
toku prac komisji parlamentarnych, które obserwują i analizują działania poszczególnych ministerstw,
a także przez zgłaszanie interpelacji (pisemnych zapytań), na które członkowie rządu zobowiązani sa
udzielić wyczerpujących odpowiedzi;

funkcja sądownicza – niekiedy parlament pełni tez funkcję sądu wobec osób zajmujących najwyższe
stanowiska publiczne. W Stanach Zjednoczonych istnieje procedura impeachmentu (czyt:
impiczmentu), pozwalająca postawić prezydenta przed takim właśnie sądem;

funkcja europejska parlamentu (od 2004 r.) polega na możliwości oddziaływania przez Sejm i Senat
na prawodawstwo unijne i wynika z traktatów unijnych. Natomiast zasady współpracy między
rządem a sejmem w sprawach unijnych reguluje specjalna ustawa.
MANDAT WOLNY CZYLI IMPERATYWNY

Konstytucja stanowi, że posłowie są przedstawicielami narodu, obowiązani są do działania na rzecz

dobra wspólnego całej wspólnoty, a nie jedynie jej części. Właśnie z tego powodu posłowie nie są
związani instrukcjami wyborców (zasada mandatu wolnego), którzy niczego nie mogą im nakazać ani
też nie maja możliwości odwołania swoich przedstawicieli przed upływem kadencji. Oczywiście, w
praktyce związek między posłami a ich wyborcami jest dosyć silny – parlamentarzyści nie mogą
ignorować interesów i opinii tych ludzi od których zależy ich powtórny wybór.

JAK DZIAŁA POLSKI PARLAMENT?

Sejm i Senat są konstytucyjnymi organami władzy ustawodawczej. Obie izby wyłaniane są w

powszechnych wyborach, które odbywają się tego samego dnia, lecz według różnych systemów
wyborczych. Organizacja wewnętrzna obu izb oraz status prawny posłów i senatorów są praktycznie
identyczne. Biorąc pod uwagę funkcję ustawodawczą i kreacyjną, kompetencje należą do obu izb,
jednak silniejszą pozycję ma izba poselska. Największa różnica dotyczy funkcji kontrolnej.
Kompetencje w tym zakresie należą wyłącznie do Sejmu.

Model : dwuizbowość nierównorzędna

Skład: Sejm 460 posłów, Senat 100 senatorów

Kadencja (określony prawem czas sprawowania władzy przez organ pochodzący z wyborów obu izb)
trwa cztery lata i może ulec skróceniu.

Parlamentarzyści tworzą kluby i koła parlamentarne (parlamentarzyści pochodzą z jednego

ugrupowania politycznego)

 klub poselski (co najmniej 15 posłów)

 koło poselskie (co najmniej 3 posłów)
 klub senatorski (co najmniej 7 senatorów)
 koło senatorskie (co najmniej 3 senatorów)

ORGANY SEJMU:

Marszałek Sejmu

Prezydium Sejmu = Marszałek Sejmu + wicemarszałkowie

Konwent Seniorów (to organ doradczy Prezydium Sejmu i miejsce prowadzenia negocjacji klubów
parlamentarnych) = Prezydium Sejmu + przewodniczący klubów poselskich

Komisje sejmowe:

a. Komisje stałe
b. Komisje nadzwyczajne (doraźne)
c. Komisje śledcze

Posiedzenia plenarne – obowiązuje permanentny (ciągły) tryb pracy obu izb (w dowolnym momencie
można zwołać posiedzenie).

Decyzje pojmowane są w parlamencie większością głosów:

  większość zwykła (więcej osób głosuje za niż przeciw)
 większość bezwzględna (więcej jest głosów za niż przeciw i wstrzymujących się razem
wziętych)
 większość kwalifikowana (gdy za wnioskiem opowiada się większość wyrażona ułamkiem np.
2/3 lub 3/5)

Uzupełnieniem zasady większości jest wymóg kworum (obecności połowy ustawowej obecności
posłów i senatorów).

Zgromadzenie Narodowe: wspólne posiedzenie obu izb (sejmu i senatu) zwoływane wyłącznie w
sytuacjach związanych z urzędem prezydenckim.

Immunitet parlamentarny – ogranicza lub wyłącza odpowiedzialność prawną posłów/senatorów

Uchylenie immunitetu – wyłącznie za zgodą sejmu/senatu

Rozkład mandatów – w Sejmie i Senacie RP IX kadencji (zrób notatkę

https://orka.sejm.gov.pl/posiedzenie.nsf/0/5327BC5DE7B6DF66C12586BD00428D16/$file/stan_
na_20_04_2021.pdf)

Kompetencje Sejmu i Senatu RP (zrób notatkę na podstawie materiału ze str. 207)

https://epodreczniki.pl/a/sejm-bez-tajemnic/D7XM0BqZ

Zadanie domowe: https://quizizz.com/join?gc=48173066(kl 1b)