TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN ISO 12085
Nisan 2003

ICS 17.040.20

GEOMETRİK MAMUL ÖZELLİKLERİ (GMÖ) - YÜZEY

YAPISI: PROFİL METODU - MOTİF PARAMETRELERİ

Geometrical Product Specification (GPS) - Surface texture: Profile

method - Motif parameters

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Ön söz
- Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN ISO 12085 (1997) standardı esas alınarak TSE
Mühendislik Hizmetleri Hazırlık Grubu'nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 18 Nisan 2003 tarihli
toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

İçindekiler
Giriş................................................................................................................................................................... 1
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Tarifler ....................................................................................................................................................... 1
4 Motif metodunun teorik kesin operatörü ............................................................................................... 5
5 Parametrelerin ölçme şartları................................................................................................................ 11
Ek A (Bilgi için) Birleştirilmiş motifler için hesaplama metodu ................................................................ 12
Ek B Yüzey fonksiyonları ve motif parametreleri arasındak ilişki ............................................................ 14
Ek C (Bilgi için) GMÖ matris modeli ile olan ilişki...................................................................................... 15
Ek D (Bilgi için) Kaynaklar ............................................................................................................................ 16
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Geometrik mamul özellikleri (GMÖ) - Yüzey yapısı: Profil metodu -

Motif parametreleri

Giriş
Bu standard Geometrik Mamul Özelliklerine (GMÖ) dairdir ve genel GMÖ standardı olarak dikkate
alınmalıdır (ISO/TR 14638 ). Genel GMÖ standardları zincirinin, 2, 3 ve 4 nolu bölümleriyle ilgilidir.

Bu standardın diğer standardlar ile ve GMÖ ile ilişkilerinde daha ayrıntılı bilgiler için, Ek C’ye bakınız.

Bu standardın yaklaşım tarzı, üzerinde çalışılan yüzeyi karakterize eden motifteki bulgulardan, ana profilden
yüzey pürüzlülüğü ve dalgalılık parametrelerini belirlemeyi kolaylaştırır. Bu metod herhangi bir profil filtresi
ve parametrelerin sonuçlarından bağımsızdır, bunlar motiflerin derinliğini ve aralığını esas alır. ISO 4287
standardına tarif edilenlere tamamlayıcı olan bu parametreler Ek B de belirtildiği gibi iş parçasının
fonksiyonel özelliklerini tanımlar.

1 Kapsam
Bu standard, yüzey yapısının motif metodu ile belirlenmesi için kullanılan terimlerin ve parametrelerin
tariflerini kapsar. Ek olarak en uygun operatör ve ölçme şartlarının ilişkisini karşılar.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son baskısı
kullanılır.

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb. No (İngilizce)
ISO 1302:1992 Tecnical drawing - Method of TS 2040
indicating surface texture. ISO 1302
ISO 3274:1996 Geometrical product specification TS 2495
(GPS) - Surface texture: Profile
method - Nominal charcteristics of
contact (stylus) instruments.
ISO 4287:1997 Geometrical product specification TS 6956
(GPS) - Surface textere: Profile
method - Terms, definitions and
paramertes of surface texture.
ISO 4288:1996 Geometrical product specification TS 6212
(GPS) - Surface textere: Profile EN ISO 4288 Yüzey yapısı: Profil metodu - Yüzey
method - Rules and produsers for the
assessment of surface texture.
(Türkçe)
Teknik resim - Yüzey durumlarının
gösterilmesi metodu
Yüzey pürüzlülüklerinin profil metodu
ile ölçülmesinde kullanılan aletler -
Ardışık profil değişimini ölçen değmeli
(iğneli) aletler - M sistemi değmeli
profilmeter.
Yüzey pürüzlülüğü - Terimler - Yüzey
ve yüzey parametreleri için
Mamulün geometrik özellikleri (GPS) -
yapısının değerlendirilmesi için
kurallar ve işlemler.

3 Tarifler
Bu standardın amacı bakımından aşağıdaki tarifler uygulanır.

3.1 Genel tarifler

3.1.1 Yüzey profili: (ISO 4287).

3.1.2 Ana profil : (ISO 3274).

3.1.3 Profilin yerel tepe noktası

Profilin iki komşu çukur noktası arasındaki en yüksek parçasıdır (Şekil 1).

1
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Şekil 1 - Profilin yerel tepe noktası

3.1.4 Profilin yerel çukur noktası

Profilin iki komşu tepe noktası arasındaki parçasıdır (Şekil 2 ye bakınız) .

Şekil 2 - Profilin yerel çukur noktası

3.1.5 Motif
Birbirini takip etmesi gerekli olmayan, ana profilin bölgesel iki tepe arasıdaki en yüksek noktaları arasında
kalan kısmıdır.

Bir motif aşağıda belirtilen özelliklerle karakterize edilir (Şekil 3 ve Şekil 5):
- Boyu ARi veya AWi , profilin genel doğrultusuna paralel ölçülür,
- İki adet derinliği, Hj ve Hj+1, veya Hwj ve Hw j+1, ana profilin genel doğrultusuna dik olarak öçülür,
- T özelliği, iki derinlik arasındaki en küçük derinliktir.

Şekil 3 - Yüzey pürüzlülüğü profili

2
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

3.1.6 Yüzey pürüzlülüğü profili

Motif, ideal bir operatörü kullanarak, sınır değeri (A ) ortaya çıkarılmıştır (Şekil 3).
Not 1 - Bu tarife göre, boyu ARi olan yüzey pürüzlülüğü profili A’ ya eşit veya A’ dan küçük olacaktır.
3.1.7 Ana profilin üst çevreleme çizgisi (dalgalılık profili)
Tepelerin geleneksel ayırımından sonra, ana profilin tepelerinin en yüksek noktalarını birleştiren düz çizgiler
(Şekil 4).

Şekil 4 - Üst çevreleme çizgisi

3.1.8 Dalgalılık motifi

Motif, ideal bir operatör kullanarak, B değeri sınırları ile üst çevreleme çizgisi üzerinde ortaya çıkarılmıştır
(Şekil 5).

Şekil 5 - Dalgalılık profili

3.2 Parametrelerin tarifleri

3.2.1 Pürüzlülük motiflerinin ortalama aralığı, AR

Değerlendirilen uzunluk içinde, yüzey pürüzlülük motiflerinin, Ari uzunluklarının aritmetik ortalamasıdır (Şekil
6 ), meselâ,
n

AR = 1 /n ∑ AR i
i=1

Burada n yüzey pürüzlülüğü motifi sayısıdır (ARi değerleri sayısına eşittir).

3.2.2 Yüzey pürüzlülüğü motiflerinin ortalama derinliği, R

Değerlendirilen uzunluk içinde, yüzey pürüzlülüğü motiflerinin Hj derinliklerinin aritmetik ortalamasıdır (Şekil
6 ), meselâ,
m

R=1/m ∑H j
i=1
Burada m, Hj değerlerinin sayısıdır.

Not 2 - Hj değerlerinin sayısı ARi değerlerinin sayısının iki katıdır (m = 2n)

3
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

3.2.3 Profil düzensizliklerinin en büyük derinliği, Rx

Değerlendirilen uzunluk içinde, Hj en büyük derinliktir

ÖRNEK
Şekil 6 da: Rx = H3

Şekil 6 - Yüzey pürüzlülüğü parametreleri

3.2.4 Dalgalılık motiflerinin ortalama aralığı, AW

Değerlendirilen uzunluk içindeki, dalgalılık motiflerinin AWi uzunluklarının aritmetik ortalamasıdır (Şekil 7 ),
meselâ,
n

AW = 1 /n ∑ AW i
i=1

Burada n dalgalılık motiflerinin sayısıdır (AWi değerlerinin sayısına eşittir).

3.2.5 Dalgalılık motiflerinin ortalama derinliği, W

Değerlendirilen uzunluk içindeki, dalgalılık motifleri, Hwj derinliklerinin aritmetik ortalamasıdır (Şekil 7),
meselâ,

W = 1 /n ∑ Hw j
j=1

burada m, Hwj değerlerinin sayısıdır.

Not 3 - Hwj değerleri sayısı, AWi değerleri sayısının iki katıdır (m = 2n):

3.2.6 Dalgalılığın en büyük derinliği, Wx

Değerlendirilen uzunluk içindeki, en büyük Hwj derinliğidir (Şekil 7).

3.2.7 Dalgalılığın toplam derinliği, Wte

Ana profilin üst çevreleme çizgisinin en yüksek noktası ve en alt noktası arasında, ana profilin genel
istikametine dik doğrultuda ölçülen mesafedir (Şekil 7).

4
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Şekil 7 - Dalgalılık parametreleri

4 Motif metodunun teorik kesin operatörü

4.1 Genel
Bu bölüm, yüzey pürüzlülüğü ve dalgalılık parametretrelerini hesaplamak için motiflerin şartlarının
belirlenmesinin (uzunluk ve derinlik ayırımı) ve işlemlerin bulunmasını tanımlar.

4.2 Motiflerin geleneksel sınırları

Şekil 8’de açıklandığı gibi A ve B’nin tavsiye edilen sınır değerleri madde 5’te verilmiştir.

a) Yüzey pürüzlülüğü motifleri b) Dalgalılık motifleri

Şekil 8 - Motiflerin geleneksel sınırları

4.3 Derinlik ayırımı

Derinlik ayırımı, yüzey pürüzlülüğünü değerlendirmek için ana profile uygulanır.

4.3.1 En az derinliği temel alan ayırım

Ana profili genişliği A/2 olan bölümlere ayırır ve her bir dikdörtgenin yüksekliğini alır.

Bu dikdörtgenlerin ortalama yükseklikleri % 5’ten büyük olan derinlikleri dikkate alacak şekilde bölgesel tepe
noktaları dikkate alınır (Şekil 9).

5
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Ayrılan bölgesel tepe noktası Reddedilmiş bölgesel tepe noktaları Bu dikdörtgenin yüksekliği
(örnek) (örnek)

Şekil 9 - Derinlik ayırımı

4.3.2 En büyük derinliği temel alan ayırım

Yüzey pürüzlülüğü motifleri derinlikleri için Hj, Hj ‘nin değeri (Hj’ nin ortalama değeri) ve σHj (standard
değişim) hesaplanır. H = Hj + 1.65 σHj değerinden büyük olan herhangi bir bölgesel tepe ve çukur
noktalarını derinliği H değerine eşit olacak seviyeye getirilir (Şekil 10).

Not 4 - Hj Gaussdağılımında ise bu şart tepe ve çukur noktaları % 5’ine karşılıktır. Bu ayırım yalıtılmış
yüksek tepe noktalarının çevreleme çizgisine girmesini önler.

Şekil 10 - En fazla derinliği temel alan ayırım

4.4 Birleştirilmiş motifler içinde yüzey pürüzlülüğü ve dalgalılık motiflerinin

tanımlanması
(Bu dört şart Şekil 11 ile ilgilidir.) Şekil 11’de R yüzey pürüzlülüğünü ve W dalgalılığı ifade eder.

I Çevreleme şartı
Birinci şart takibeden bir tepe noktalarından yüksek olan tepe noktalarını ayırır.

II Uzunluk şartı
İkinci şart A değerinin (pürüzlülük ve dalgalılık arasında geleneksel sınır) ve B değerinin (dalgalılık ve ana
form arasındaki geleneksel sınır) motif boylarını Madde 4.2 ve Madde 5.2’de belirtildiği gibi sınırlandırır.

6
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

III Büyütme şartı

Üçüncü şart, en büyük olabilecek motifi bulmaya çalışarak en küçük tepe noktalarını dikkate almamaktır:

İki orijinal motifden küçük olan birisi T karakteristik motif sonuçları ise orijinal motiften uzun olan bir tanesi iki
motifden daha uzun olamaz (Büyük tepe noktaları arasına yerleştirilmiş küçük tepe noktaları dikkate
alınmaz).

IV Benzer derinlik şartı

Dördüncü şart, özellikle periyodik yüzeylerde, benzer derinlikte olan motiflerin birlestirilmesini sınırlar.
(Takibeden küçük tepe noktaları, tepe noktalarının derinliğinin dikkate alınmamasını engeller).

7
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Daha ileri birleşim yapılamayıncaya kadar bu bileşime algoritma uygulanmalıdır.

Şekil 11 - Motiflerin Birleşimi

8
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

4.5 Parametre hesaplanması için işlemler

Ana profil
↓
↓
Küçük bölgesel tepe noktaları dikkate alınmaz [Şekil 12 a)]
↓
↓
Tek tek yüzey pürüzlülüğünü motiflerini belirleyen tepe ve çukur noktaları gözlenir
↓
↓
Tek tek yüzey pürüzlülüğü motiflerinin bütün profil üzerindeki ikişer ikişer olmak üzere, dört şartı
sağlayacak şekilde,olabildiğince büyük motifleri bulabilmek için birleştirilir.
Şekil 12b)
↓
↓
Rx 3)’ in hesaplanması Şekil 12 c)
↓
↓
Derinlikleri H = Hj + 1,65 σHj‘ ‘den büyük olan tek tek tepe ve çukurların düzeltilmesi
Bu derinlikler H değerine eşit dengelenecektir.

↓
↓
R ve AR1) 3) ‘nin hesaplanması
↓
↓
Üst çevreleme çizgisinin düzeltin [Şekil 12 d)]
↓
↓
Bu sırada : Tek tek dalgalılık motiflerini belirleyen tepe ve çukur noktalarını gözleyiniz
↓
↓
Tek tek yüzey dalgalılığın bütün profil üzerinde ikişer ikişer, dört şartı sağlayacak şekilde, olabildiğince
büyük motifleri bulabilmek için birleştirin
↓
↓
W, AW 2) , Wx, Wte 3) hesaplayın Şekil 12 e)

1) R ve AR parametreleri en az üç motif için hesaplanır.

2) W ve AW parametreleri en az üç motif için hesaplanır.
3) Üç motifden az motif varsa, Rx veya Wx hesaplanır.

9
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

b) Ana motif üzerine bindirilmiş yüzey pürüzlülüğü motifleri.

c) Yüzey pürüzlülüğü motifleri

d) Ana profile bindirilmiş dalgalılık profili

e) Dalgalılık profili üzerine bindirilmiş dalgalılık motifleri

Şekil 12 - Parametrenin hesaplanması ile ilgili işleme ait gösterim

10
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

5 Parametrelerin ölçme şartları

5.1 Ana profili ölçme taraması ile ilgili işlem
Dalgalılık parametrelerini hesaplamak için, ana profil referans kılavuzla ilişkili ölçülmelidir (ISO 3274).

5.2 Tavsiye edilen ölçme şartları

Tavsiye edilen ölçme şartları (ISO 3274) Çizelge 1’ de belirtilmiştir.

Çizelge 1

En büyük
A 1) B 1) Tarama Değerlendirme λs ölçme ucu
boyu boyu yarıçapı
mm mm mm mm µm µm
0,02 0,1 0,64 0,64 2,5 2 ± 0,5
0,1 0,5 3,2 3,2 2,5 2 ± 0,5
0,5 2,5 16 16 8 5 ± 0,5
2,5 12,5 80 25 28 10 ± 0,5
1) Aksi belirtilmedikçe, varsayılan değerler sırasıyla A = 0,5 mm ve B = 2,5 mm olmalıdır.

5.3 Profilin niceliklerini bulma adımları

Bu standardın kapsamına giren parametreler, ana profil en az 150 dik nicelik adımı ihtiva etmesi durumunda
geçerlidir.

5.4 Kabul için kurallar

Motif parametreleri için ISO 4288 de verilen % 16 kuralı uygulanır.

5.5 Çok işlemli yüzeylerin analizi için kullanılan motif metodu

ISO 13565-2’de blirtilen Rk, Rpk ve Rvk parametrelerinin değerlendirilmesi için, ISO 13565-1’de belirtilen
filtre’ ye alternatif olarak, düzeltilmiş üst çevreleme çizgisi kullanılabilir. Bu durumda, parametreler Rke,
Rpke ve Rvke olarak adlandırılır.

5.6 Resimlerin üzerinde gösterme

Motif parametreleri resimler üzerinde ISO 1302’ye uygun resimlerle gösterilmelidir.

11
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Ek A
(Bilgi için)
Birleştirilmiş motifler için hesaplama metodu
Elde bulunan cihazlarla yeniden üretilebilir sonuç almak için, A.1 - A3’te verilen hesaplama metotları
yazılımda uygulanmalıdır (Şekil A.1).

A.1 Pürüzlülük ″A″ ve dalgalılık ″B″ değerleri için eşit veya onlardan küçük olan
uzunluktaki bölümlerdeki profil ayrılması (″A″ ve ″B″ Değerleri Madde 5.2).
Aşağıdaki şartlara uyan iki tepe nokta Pi, P i +1 bulunur:

- Bu iki tepe arasında yatay mesafe en fazla,

- Yatay mesafe A veya B’ye eşit veya daha küçük (Çizelge1),
- İki tepe noktası arasında, herhangi birinden daha yüksek olan tepe noktası yoktur.

Bu iki tepe noktası arasında kalan profilin parçası ″bölüm″ olarak adlandırılır.

A.2 Her bir bölüm içindeki motif birleşimi

Her bir bölüm içinde, Madde 4.4’ün I, III, IV nolu üç şartı , her bir çift motif dikkatli ve sonuç alınabilir bir
şekilde deneye tâbi tutulmalıdır. Sadece bu üç şart sağlandığında, bu motiflerin birleşimi mümkündür.

IV şartı için, en az (Hj + 1, Hj + 2) , bölümün dik referansı T (T = Bölümün iki yüksekliği h1, h2 ‘nin en küçüğü)
nin % 60’ı motiflerin mümkün olabilecek birleşimi değildir).

Bölüm içindeki her bir motif dikkatli ve sonuç alınabilir bir şekilde deneye tâbi tutulduğunda bölümler
arasında birleştirme işlemi yeniden bölümün başından başlayarak başka birleştirme mümkün olmayıncaya
kadar yapılır.

Takip eden bölümler aynı şekilde kontrol edilir.

A.3 Bütün profil boyunca birleşimi

Bütün profil boyunca, önceki adımdan gelen bütün motif sonuçları ikişer ikişer birleştirilir. Her bir motif çifti
için I, II, III, IV şartları dikkatli ve sonuç alınabilir bir şekilde deneye tâbi tutulur. Dikkate alınan motif, sadece
bu dört şart sağlandığı zaman, birleştirilebilir. IV şartı için, dikkate alınan dik kararteristik T, dikkate alınan
muhtemel birleştirilmiş motifin iki yüksekliğinin en küçüğüdür.

Profil içindeki bütün motifler sonuç alınabilir bir şekilde deneye tâbi tutulduğunda, işlem profilin başından
başlayarak başka birleştirme mümkün olmayıncaya kadar yapılır.

A.4 Birleştirilmiş motifler için hesaplama metot özeti

Profilin ″bölümlere″ ayrılması
(genişlik ≤ yüzey pürüzlülüğü ve genişlik için A ≤ dalgalılık için B
↓
↓
Her bir bölüm içindeki motif birleşimi
Deney şartları I, III, IV
↓
↓
Bütün profil için motif birleşimi
Deney şartları I, II, III, IV

12
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Şekil A.1 - Motiflerin birleşimi

13
 ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Ek B
(Bilgi İçin)

Yüzey fonksiyonları ve motif parametreleri arasındak ilişki

Yüzey fonksiyonlarına uygun olarak belirlenebilen motif parametreleri ile ilgili bilgi Çizelge B.1’de verilmiştir.

Çizelge B.1

Yüzeye uygulanan işlem Parametreler

Yüzey

Yüzey pürüzlülüğü Dalgalılık profili Ana profil

profili
Yü

Açıklama
Semb
ol *) R Rx AR W Wx Wte AW Pt Pδc
Kayma (yağlanmış) FG ≤ 0,8R ○
● ●
Kuru fonksiyon FS ○ ○
● ●
Nispî yer değiştirme

Yuvarlanma FR ≤ 0,3R ○ ○
● ●
İki parça temas halinde

Çekiçlemeye direnç RM ○ ○ ○ ○
●
Akışkanlı sürtünme FF ○ ○
●
keçeli ○ ○ ≤ 0.6R ○
Dinamik sızdırmazlık ------ ED
● ●
○ ≤ 0.6R
keçesiz ● ●
keçeli ○ ≤R ○ ○
Statik sızdırmazlık ------- ES
●
○ ≤R
● ●
sabit

keçesiz
Baskı altında sabit AC ○
hareketsiz ayarlama
●
Bağlama ( yapışma) AD ○
●
Takımlar (kesme yüzeyi) OC ○ ○
● ●
Baskılı

Yorulma dayanımı EA ○ ○ ○
●
Bağımsız yüzey

Korrozyan direnim RC
● ●
Boyanmış RE ○ ○
Baskısız

Elektrolitik kaplama DE ≤ 2R
● ●
Tedbirler ME (4)
●
Görünüm (görünüş) AS ○ ○ ○
●
● En önemli parametreler: En az biri tanesi belirtilir.
○ İkincil parametrler: İş parçasını fonksiyonuna göre gerekiyorsa belirtilmelidir.
≤ 0.8R Örnek olarak, çizimde FG sembolu belirtilmişse ve W başka bir şekilde belirtmemiş
ise, W ‘ nin üst toleransı; R ‘nin üst toleransının 0,8 ile çarpılması ile bulunduğu anlamına gelir.
*) FG vb. sembollerin kısa gösterimleri Fransızca isimlerini baş harflleri olarak verimiştir.

14
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Ek C
(Bilgi için)

GMÖ matris modeli ile olan ilişki

GMÖ matris modeli hakkındaki ayrıntılar için ISO/TR 14638’e bakınız.

C.1 Bu standard ve kullanımı hakkında bilgi

Bu standard, ISO 4287 açıklanan profil metodu parametrelerinin tamamlayıcısı olan yüzey pürüzlülüğü ve
dalgalılık parametrelerini kapsar. Bunlar, yüzeydeki tepe noktaları, yüzeyin fonksiyonu için önemli
olduğunda kullanılabir.

Not 5 - Genellikle, profil metodu paramatrelerinden motif parametrelerine dönüşüm ve tam tersi mümkün
değildir.

C.2 GMÖ matris modelinde konum

Bu standard, genel bir GMÖ standardıdır,. Şekil C.1 de grafik olarak gösterildiği gibi genel GMÖ matrisindeki
standard serisinde, 2’nci, 3’üncü ve 4’üncü bölümleri etkiler.

Global GMÖ standardları

Genel GMÖ Matrisi

Seri sırası 1 2 3 4 5 6
Büyüklük
Mesafe
Yarıçap
Açı
Referanstan bağımsız çizgi şekli
Referanstan bağımlı çizgi şekli
Temel GMÖ Referanstan bağımsız yüzey şekli
standardları
Referanstan bağımlı yüzey şekli
Yön
Yer
Dairesellikten sapma
Toplam sapma
Referanslar
Yüzey pürüzlülüğü profili
Dalgalılık profili
Ana profil
Yüzey kusuru
Kenarlar Şekil C.1

B.3 İlgili standardlar

İlgili standardlar, Şekil C.1’ de gösterilen standardlar serisidir.

15
ICS 17.040.20 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12085/Nisan 2003

Ek D
(Bilgi için)

Kaynaklar

1 ISO 13565-1:1996, Geometrical Product Specifikation (GPS) - Surface texture:

2 Profile method - Surfaces strified functional properties - Part 1:Height characterization us Filtering and
general measurement condition.

3 ISO 13565-2:1996, Geometrical Product Specifikation (GPS) - Surface texture: Profile method -
Surfaces strified functional properties - Part 2:

4 ISO/TR 14638:1995, Geometrical Product Specifikation (GPS) - Masterplan

5 VIM - International vocabulary of basic and general terms in metrology. BIPM, IEC, IFCC, ISO, IUPAC,
IUPAP; OIML, 2nd edition, 1993

16