Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

Northern Christian College

The Institution for Better Life
Nurtured in Christ, Centered in Christ,
Commissioned in Christ

_________________
Fil 112

Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II:

https://www.istockphoto.com/search/2/image?mediatype=illustration&phrase=book+shelf

Panitikan ng Pilipinas
Bb. Alixson Jasrel D. Dela Peña
1|P ahi na
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

Northern Christian College

The Institution for Better Life
Nurtured in Christ, Centered in Christ,
Commissioned in Christ

NCC’s Fair Use Disclaimer

In the preparation of distance-learning modules and online-accessible lessons for

our students during the CoVid-19 pandemic, the faculty members of Northern Christian
College (NCC) included some copyrighted material, the use of which were not always
specifically authorized by their copyright owners. NCC used such material in good faith,
believing that they were made accessible online to help advance understanding of topics
and issues necessary for the education of readers worldwide. NCC believes that, because
such material is being used strictly for research, educational, and non-commercial
purposes, this constitutes fair use of any such material as provided for in Section 185 of
the Copyright Law of the Philippines; and

Section 177 of the US Copyright Law. No work in its entirety (or substantial
portions thereof) was copied; only isolated articles and brief portions were
copied/provided links in the modules and online lessons. Also, all our students are
informed of proper attribution and citation procedures when using words ideas that are
not their own.

2|P ahi na
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

MODYUL 3
Fil 112
Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas

Deskripsyon ng kurso: Ang kursong ito ay magtatalakay tungkol sa

paggamit ng mga iba’t ibang anyo ng literatura ng Pilipinas galing sa sarili at
iba’t ibang rehiyon sa pagtuturo, produksiyon at pagtataya (assessment) na
angkop sa elementarya.

Talaan ng Nilalaman:

NCC’s Fair Use Disclaimer…………………………….2

Deskripsyon ng kurso……………………………………3
Pamantayan sa Pampagkatuto……………………….4
TUNGKOL SAAN ANG MODYUL ………………….4
Direksyon…………………………………………………….4
YUNIT III. Panahon ng Kastila……………………….5
Pansariling Pagtataya SAQs..…………………………17
Mga Gawain…………………………………………………18
Sanggunian…………………………………………………..20

3|P ahi na
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

MODYUL 3
Fil 112
Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas

Pamantayan sa Pampagkatuto

Layunin ng kursong ito ang mga sumusunod;

• Matutukoy at masusuri ang iba’t-ibang akda sa Pilipinas ayon sa paksa,
nilalaman, at katangian nito.
• Mailalahad at matatalakay ang kasanayan at pag-unlad ng Panitikang Pilipino
na ang pokus ay nakatuon sa panitikan ng Pilipinas.
• Maipapadama ang pagpapahalaga sa bawat akda sa pamamagitan ng
pagpapatuklas ng nakakubling kultura ng ating bayan.
• Maiuugnay at maihahambing ang panitikan sa bawat panahon sa
pamamagitan ng mapanuring pagbabasa.
• Mapahahalagahan ang mga panrehiyong akda bilang instrumento sa paghubog
ng pambansang panitikan.

TUNGKOL SAAN ANG MODYUL

Ang Kabuoang Nilalaman ng Modyul 3

YUNIT III: Panahon ng mga Kastila

A. Ang Pasyon
B. Karagatan
C. Duplo
D. Moro-moro o Komedya
E. Mga Awiting Panrehiyon

Direksyon:
1. Basahin nang may pag-unawa ang bawat talakayang
naibahagi sa mga susunod na pahina, pg. 5-15.
2. Pagkatapos, mabasa ang nilalaman ng modyul 1, subukin
ang inyong naunawaan at sagutin ang Pansariling
Pagtataya.
3. Sikaping tapusin ang mga kaakibat na gawain na susubok
sa inyong natutunan.
4. Kapag naunawaan mo nang husto ang panuto, simulan mo
na ang modyul. Kaya mo Yan!

4|P ahi na
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

YUNIT III. Panahon ng Kastila

https://pinoypanitik.weebly.com/panahon-ng-kastila.html

KALIGIRANG KASAYSAYAN:
Panitikan ng Panahon ng Kastila (1565-1898)
Ang panitikang Pilipino nang panahong Kastila ay nagsimula lamang
nang opisyal na maitatag ni Legaspi ang kapangyarihan ng Espanya sa
Pilipinas noong 1565. Sa taong ito, isinaalang-alang sa unang pananakop ng
mga Kastila sa ating kapuluan ay ang pananatili rito ni Miguel Lopez de
Legazpi. Siya ang kauna-unahang Kastilang Gobernador-Heneral. Dito na
nagsimula ang paglalaganap ng panitikang Pilipino. Ang diwa ng
pasimulang ito ay nagpatuloy nang walang pagbabago. Hanggang sa
pagkakaroon ng digmaan sa Cavite noong 1872.
Humigit sa tatlong daang taong namalagi at lumaganap ang
Panitikang Pilipino sa Kastila nang panahong iyon. Nagsimula nga noong
1565 at natapos noong 1872, ang taon nang patayin ang tatlong paring
martir na sina Burgos, Gomez at Zamora.Pagkatapos ng taong iyon ay
nagsimula naman ang kilusang Propaganda.

5|P ahi na
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

Mga Layunin ng Espanya sa Kanilang Pananakop

:
1. Ang pinakaunang dahilan ay ang
pagpapalaganap ng pananampalatayang
Kristiyanismo o katolisismo.
2. Ang ikalawang dahilan ay
pagpapayaman. Ito rin ang dahilan kung
bakit ang mga ibang bansa sa kanluran
ay nananalakay ng mga ibang bansa sa
Asya at sa Aprika.
3. Ang ikatlong dahilan ay pagpapalakas
ng kapangyarihan. Ang Espanya ay
naging mayaman at makapangyarihang
bansa noong ika-15 at ika-16 na daang
taon. Halos ang buong Amerika ay kanyang nasakop. Ang Timog Amerika
liban lamang sa Brazil ay kanyang nasakop kaya't ang mga tao doon ay
wikang Kastila ang ginagamit. Nasakop din niya ang California at ang
gitnang Amerika. Sa karagatan naman ay naghari din siya nguni't nang
bandang huli ay tinalo siya ng Inglaterra.

MGA PAGBABAGONG NAGANAP SA BUHAY NG MGA PILIPINO

❖ Mapalaganap ang relihiyong Katolika Apostolika Romana,

pagpapalawak ng kanilang hanapbuhay na pambansa at ng kanilang
nasasakupang lupain.

❖ Si Villalobos ang nagpasya ng ngalang “Felipinas” o “Felipenas” bilang

parangal kay Haring Felipe II. “Filipinas” na naging “Pilipinas”.

❖ Taong 1565 at 1873, nakilala ang mga pangalang Lakandula, Magat

Salamat, Tamblot, Dagohoy, Diego Silang, Palaris, Manong Pule, atb.

❖ Nagpalit ng pangalan at nagpabinyag.

❖ Naging gobernador si Jose Basco (1778).

❖ Si Claveria (1849), binigyang ng apelyidong kastila ang pamilyang

Pilipino

6|P ahi na
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

❖ Instik, Hapon, Ingles nagtangkang lumusob at umagaw sa Pilipinas.

❖ Umunlad ang kabuhayan dahil sa tuwirang pakikipagkumersiyo ng

Espanya at Europa. Nagkaroon ng mga sasakyang tulad ng karwahe,
tren at bapor.

❖ Nagbago ang anyo ng kanilang pamamahay; nagkaroon ng mga bahay

na tisa at bato.

❖ Nagbago ang anyo ng kanilang pamamahay; nagkaroon ng mga bahay

na tisa at bato.

❖ Magagandang kasangkapan tulad ng piyano, muwebles at mga

kagamitang pangkusina.

❖ Natuto silang magdiwang ng mga kapistahan bilang parangal sa mga

santo at Papa.

❖ Ilang libangan, nagkaroon ng mga sabong, karera ng kabayo at teatro.

DALAWANG PANAHON NG PANITIKAN

1. Panitikang Pamaksang Pananampalataya at Kabutihang-asal

2. Panitikang Rebolusyonaryo at Sedisyoso

https://unotwosan.weebly.com/uploads/2/1/5/9/21596990/1372837602.png

7|P ahi na
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

Mga Impluwensya ng Kastila sa Panitikang Filipino

1. Ang “Alibata” na ipinagmamalaki kauna-unahang

abakadang Filipino na nahalinhan ng alpabetong
Romano.

2. Ang pagkakaturo ng Doctrina Cristiana na

kinasasaligan ng mga gawang makarelihiyon.

3. Ang wikang Kastila na naging wika ng Pantikan nang

panahong yaon. Marami sa mga salitang ito ang naging
bahagi ng wikang Filipino.

4. Ang pagkakadala ng mga alamat ng Europa at

tradisyong Europeo rito na naging bahagi ng Panitikang
Filipino tulad ng awit, kurido, moro-moro at iba pa. https://www.pinterest.ph/pin/360499145173337709/

5. Ang pagkakasinop at pagkakasalin ng makalumang panitikan sa Tagalog at sa

ibang wikain.

6. Ang pagkakalathala ng iba’t ibang aklat na pambalarila sa wikaing Filipino tulad

sa Tagalog, Ilokano at Bisaya.

7. Ang pagkakaroon ng makarelihiyong himig ng mga lathalain ng mga panahong

yaon.

Mga Unang Aklat

Mula sa Kaliwa: Doctrina Cristiana, Nuestra Señora del Rosario, Barlaan at Josaphat.
https://philedufutureboytech.files.wordpress.com/2011/03/220px-doctrina-cristiana.jpg
https://1.bp.blogspot.com/_V8bQoUW85lQ/RfjFHwei8eI/AAAAAAAAAJE/zw5ISrNbLYk/s320/novena002.jpg
https://cf.shopee.ph/file/d639a9e1516571d090a716cc319eb4b2

8|P ahi na
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

1. Ang Doctrina Cristiana ang siyang kauna-unahang aklat na panrelihiyong

nalimbag sa pamamagitan ng silograpiko noong 1593 dito sa Pilipinas. Ang mga
may akda ng aklat ay sina Padre Juan de Plasencia, O.P. at Padre Domingo de
Nieva, O.P. Ang aklat ay naisulat sa Tagalog at sa Kastila.
2. Nuestra Señora del Rosario ang ikalawang aklat na nalimbag sa Pilipinas.
Ito’y sa Tagalog nasusulat na akda ni Padre Blancas de San Jose, O.P. noong
1602. Ang katulong ni Padre Blancas de San Jose sa pagkakalimbag ng aklat ay
si Juan de Vera, isang mestisong Instik. Ang limbagang ginamit ay ang
Limbagan ng Pamantasan ng Santo Tomas. Ang “Nuestra Señora del Rosario”
ay naglalaman ng mga talambuhay ng mga Santo, Santos Ehersisiyos, nobena
at nga tanong at sagit sa relihiyon. (Dr. Jose Villa Panganiban: Philippine
Literature)
3. Ang Barlaan at Josaphat. Noong 1703 at 1712 ay isinalin ni Padre Antonio
de Borja ang kauna-unahang nobela sa Pilipino na may pamagat na Barlaan at
Josaphat. Ang orihinal nito’y sa Griyego naisulat at isinalin naman sa Ilokano
ni Padre Agustin Mejia. Ang nobela ay hango sa kuwento sa Nobela.
A. Ang Pasyon
Sa pagdating ng pananampalatayang katolisismo sa Pilipinas ay kasama na
rin ang pagpaparangal kay Kristo. Ang pagsamba at pagpaparangal sa anak ng
Diyos ay ginaganap kung Mahal na Araw. Sa pagpaparangal na ito, ang mga
Pilipino'y inaawit ang buhay ng ating Panginoon.
Sa wikang Tagalog ay apat ang sumulat ng Pasyon. Sila'y sina:
• Gaspar Aquino de Belen ng Rosario Batangas noong 1704;
• Don Luis Guian noong 1750;
• Padre Mariano Pilapil ng Bulakan noong 1814 at
• Padre Aniceto de la Merced ng Norzagay noong 1856
Sinabi ng mga kritiko na ang Pasyon ni Padre Aniceto de la Merced ang
pinakamahusay sa apat na Pasyon. Ito'y binubuo ng walong pantig bawa't taludtod.
Halimbawa:
Iyong itulot sa amin
Diyos Amang maawain
Mangyaring aming dalhin
Hirap sakit at hilahil
Ng Ama naming ginigiliw.

9|P ahi na
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

KARAGATAN AT DUPLO
Hindi totoong ang pagpasok ng relihiyong Katoliko sa Pilipinas ay nakapawi
ng buong-buo sa sariling panitikan, sapagka't ang mga rituwal, at seremonya
sa pagkamatay ng isang tao ay nagpatuloy pa rin. Ang seremonyang ito'y
may dalawang uri, ang karagatan at ang duplo. Ang dalawang ito'y kapwa
pagtatalo na patula. Ginaganap ang mga ito sa huling araw ng pasiyam o
pagtatapos ng padasal sa namatay.Nagsimula ito bilang paraan upang
bawasan ang sakit at lungkot kapag may kaibigan o kamag-anak na
namatay.

Mga Nilalaman ng Pasyon

1. Ang Panalangin sa Diyos at Mahal na Birheng Maria.
2. Ang Paglalang ng Panginoong Diyos sa Buong Mundo.
3. Ang Pangingimbulong Demonyo sa Mag-asawang Adan at Eva.
4. Ang panganganak ni Santa Ana kay Ginoong Santa Maria.
5. Ang pagkakatawang taong Ikalawang Persona sa Sinapupunan ni Ginoong
Santa Maria.
6. Panganganak kay Hesus.
7. Ang Pagbibinyag
8. Ang Pagdalawang-tatlong Haring Mago.
9. Ang Pagpapapugot ni Herodessa Lahat ng Sanggol.
10. Ang pagdalaw sa Templong Jerusalem.
11. Mga Himalang Ginawa ni Hesus.
12. Hula ng mga Propeta sa ating Panginoong Hesukristo .
13. Domingo de Ramos
14. Lunes Santo
15. Martes Santo
16. Miyerkules Santo
17. Huwebes Santo
18. Biernes Santo

10 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

B. Karagatan
Itinuturing na matandang anyo ng panitikan. Tinatawag din itong tulang
padula sapagkat ito ay nasusulat ng padula at ginagampanan ng tauhan. Ito rin
ay tintawag na dulang pantahanan sapagkat kadalasan ito ay idinadaraos sa
loob ng bahay o bakuran ng namatay.
Isang larong may paligsahan sa tula ukol sa singsing ng isang dalagang
nahulog sa gitna ng dagat. Kung sinong binata ang makakuha rito ay siyang
pagkakalooban ng pag-ibig ng dalaga. Ito ay larong isinasagawa tuwing may
patay bilang pangaliw sa mga naulila ng namatay. (Surco & Salazar). Patula ang
pagbigkas dito (Jose Arogante). Ang mga tauhan ay binubuo ng kadalagahan at
kabinataan sa komunidad at ang tagumpay ay magpapaikot ng tabong yari sa
bao ng niyog na may tagdan.
Ang karagatan sa mga Tagalog ay nanggaling sa isang alamat tungkol sa
isang dalagang nawalan ng singsing sa dagat. Ang salitang karagatan ay
nanggaling sa salitang dagat. Ipag-aanyaya sa mga binata na hanapin ang
singsing sa dagat at ang sinumang makakita nito'y siyang ipakakasal sa dalaga.
Sa pag-aanyaya lamang, ang namumuno ay patula na ang bigkas. Ang mga
susunod na binatang magpiprisentang maghanap ay sasagot din ng patula.
Kapag natagpuan ang singsing ay itutuloy ang kasal-kasalan nguni't pag hindi,
ang binata'y tuluyang nang magpapalunod sa dagat.

Mga Tauhan: Hari, Mga Prinsipe, Prinsesa

Halimbawa ng tula:
“Karagatan ito'y kahit na malalim
pangangahasan kong aking lulusungin
hustong bait ninyo ang titimbulanin
na inaasahang sasagip sa akin."

“Karagatan ito'y oo nga't mababaw

mahirap lusungin nang hindi maalam
kaya kung sakaling ako'y masawi man
kamay mong sasagip yaong hinihintay.”

(Sa kagandahang loob ni Encarnacion J. Gonzaga)

11 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

Paraan ng Paglalaro

1. Ang mga kasali ay uupo ng pabilog at ang hari ay nasa gitna.

2. May magpapasimula ng laro sa paraang patula’t sasabihin niya ang dahilan

ng pagtatanghal ng dula.

3. Isang tabo ang paiikutin, ang matapatan nito ang siyang unang lulusong sa
karagatan upang hanapin ang singsing.

4. Bibigkass ng tula ng Binata pagkatapos ihahandog niya ang singsing sa

dalagang napupusuan.

5. Tutula rin ang dalaga bilang tugon sa iniluluhog ng Binata.

6. Ganito rin ang gagawin ng mga susunod na binate at kung sino ang may
mabigat na katuwiran siya ang mananalo at may Karapatan sa dalaga.

7. Kunwari ikakasal sila.

8. Aalisin sa pangkat ang natalo at ituturing na siya’y nalunod na sa dagat.

C. Duplo
Ang duplo ay isang tulang pandulaan noong unang panahon at ito ay
sinasabing siyang humalili sa karagatan. Kung kailan nawala ang “karagatan”
upang mapalitan ng “duplo” ay mahirap nang matunton ngayon. Marami ang
naniniwalang ang "duplo" ay isang pagpapalawak ng mga paksang nasasaklaw
ng paligsahan sa pagbigkas ng tula. Sa Kastila, ang salitang "duplo" ay
nangangahulugang doble o ibayo. At sa larong "duplo" ang lalong mahalaga ay
ang pagtatalo sa tula at pagandahan sa bigkas. Ang mga tula ay sinasaulo ng
mga duplero at karaniwang hango sa mga awit at kurido, sa salawikain,
kasabihan at iba't ibang babasahing napapanahon.

Ang laro ay pinangunguluhan ng isang "hari" na kung minsa'y tinatawag na

“punong halamanan". Ang mga kasali ay mga belyako (lalaki) at belyaka
(babae).

12 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

Paano nilalaro ang Duplo?

1. Mayroong isang palmatorya na ginagamit ng hari kung mayroong

nahatulan ng parusa at ito ang kanyang ipinapalo sa palad.

2. Ang parusa sa larong ito ay maaaring pagpapabigkas ng mahabang dasal

para sa kaluluwa ng namayapa.

3. Ang paksa sa larong ito ay tungkol sa nawawalang laro ng hari, kung saan
magsusumbong ang bilyako sa hari sapagkat hinamak ng isang bilyaka.

4. Ang duplo ay ginaganap sa bakuran ng isang bahay ng namatay.

5. Ang larong ito ay nagpapatalas ng isip sapagkat ang pagmamatuwid ay

daglian.

6. Ang larong ito ay pinangungunahan ng isang matanda kung saan ito ang
gaganap bilang haring tagahatol.

Mga Uri ng Duplo

Alo-divino – tungkol sa Diyos at banal na bagay.

Historia-vino – mga kuwento tungkol sa buhay ng Diyos, santo at anghel.

Alo-humani o alo-mano – tungkol sa relasyon ng tao at Diyos (mga

bayani, propeta, mitolohiya)

Historia-mano – ito ay tungkol sa kasaysayan ng tao o bansa.

Ley o lai – ito ay tungkol sa batas ng lipunan.

Talinghaga – parang bugtong o riddles

Binayabas – tungkol sa kahit anong bagay na hindi kasama sa mga

kategoryang binigay; madalas ginagamit ng mga bago pa lamang na duplero.

13 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

Pagkakaiba ng Karagatan at Duplo

DUPLO
KARAGATAN
Pinalitan ang karagatan
Mas nauna
Madalas dalawang lalaki
May matanda, babae at lalake
ang naglalaban
May isang paraan ng paglalaro
May iba’t ibang estilo

Parehong gumagamit ng kasabihan, parabula at makulay

na lenguahe at kumuha ng taludtod galing sa panitikan. Dahil
dito, nakatulong sila sap ag-unlad ng wikang Filipino.

D. Komedya at Moro-moro
Ang “Komedya” ay isang matandang
dulang Kastila na naglalarawan ng
pakikipaglaban ng Espanya sa mga
Muslim (Moro) noong unang panahon
nang ang huli ay lumusob at nanakop sa
bahaging timog ng Espanya. Nang
manakop ang mga Kastila sa Pilipinas,
ang dulang “kumedya" ay lipas na sa
Espanya, ngunit nakatunggali nila ang
Malay na Mahometano sa Holo at
Mindanaw, dahil sa relihiyon ng mga
Mahometanong ito, sila ay tinawag na
"moro" ng mga Kastila, gaya ng
pagkatawag nila sa mga Moslem na
Arabe sa Espanya noong araw. Noong
1637, bilang pagdiriwang sa pagiging
Kristiyano ng hilagang Mindanaw, si Fr.
JeronimoPerez ay sumulat ng isang
"kumedya" na ang pamagat ay "Guerras
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3 Piraticas de Filipinas". Ang "kumedya"
A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fart%2Fmoro- ay nakalugdang libangan ng mga
Pilipino at naging palasak sa tawag na "moro-moro".
moro&psig=AOvVaw11AVG7pnRo2Q0t4ckvFeW
8&ust=1615008697757000&source=images&cd
Ang ikalawang kumedya ay sinulat ng ibang pari noong1750, bilang
=vfe&ved=2ahUKEwjEnJevtpjvAhVL3pQKHXaMB
pagdiriwang sa pagiging Kristiyano ni Ali Mudin,sultan ng Holo. Pagkatapos nito'y
YMQr4kDegUIARC0AQ
lumaganap na ang "moro moro" at ipinalagay na walang pista o pagdiriwang ang
buo kung walang "moro-moro" sa plasa. Ang mga dulang ito ay mahahaba, mula
sa maghapong pagtatanghal hanggang sa apat o limang araw. Ang mga manonood

14 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

na nagnanais makabuo ng kasaysayan ng dula ay nagbabaon na ng pagkain at

nagdadala ng pugong at payong laban sa init ng araw at patak ng ulan.
Ang banghay ng dulang "moro-moro" ay halos iisa bagama't iba't iba ang
pangyayari: Isang prinsesang Kristiyano o anak ng isang maginoo ay nabibihag ng
mga Moro. Mga sundalo ang ipinadadalang naghahanap sa nabihag. Napapalaban
sila sa mga Moro hanggang makarating sa trono ng haring Moro, at sa isang
milagro at kababalaghan, ang mga Moro ay natatalo at nangagiging Kristiyano.
Ang karamihang sumulat ng mga "moro-moro" ay pari, nguni't sa bayan-
bayan ay may mga manunulat na di gaanong kilala. Gayon man ay alam nating sina
Huseng Sisiw at Francisco Baltazar ay napatanyag dahil sa ilang "moro-moro" na
kanilang sinulat.

E. Mga Awiting Panrehiyon o Kantahing Bayan

Ang mga kantahing bayan ay totoong laganap sa Pilipinas. Bago pa lamang

dumating ang mga Kastila’y mayroon nang mga awiting bayan ang mga Pilipino at
ang mga ito’y isinalin nila sa mga sumusunod na salin ng lahi. Nang dumating ang
mga Kastila’y lalo pang nadagdagan ang mga kantahing bayan ng mga Pilipino.
Ang mga ito’y nagpapahayag ng mga damdamin, kaugalian, hanap-buhay at
paniniwala ng mga Pilipino. Ang mga kantahing-bayan ay bunga ng Kulturang
Silangan at Kanluran. Ilan sa mga halimbawa nito’y ang mga sumusunod:

1. Kundiman – awit ng pag-ibig (Tagalog), “Nasan ka Irog”

Nasaan ka Irog, Kung ako man ay iyong siniphayo

At dagling naparam ang iyong pag-ibig? Mga sumpa't lambing
'Di baga sumpa mo, ako'y mamahalin? Pinaram mong buo
Iyong itatangi, iyong itatangi Ang lahat sa buhay ko
Magpa-hanggang libing, Ay hindi maglalaho't
Subalit nasaan ang gayong pagtingin? Masisilbing bakas
Nang nagdaan
Nasaan ka Irog 'Tang pagsuyo.
At natitiis mong ako'y mangulila,
At hanap-hanapin ikaw sa alaala Tandaan mo irog,
Nasaan ang sabi mong Irog ko'y tandaan
Akoy' iyong Ligaya Ang lahat sa Buhay ko
Ngayo'y nalulumbay
Ay hindi maglalaho"t
Ay di ka makita.
Irog ko'y tandaan Magsisilbing bakas
Kung ako man ay iyong siniphayo 'Tang Pagsuyo,
Mga sumpa't lambing Nasaan ka irog,
Pinaram mong buo Nasaan ka irog?
Ang lahat sa buhay ko
Ay hindi maglalaho't
Masisilbing bakas
Nang nagdaan
'Tang pagsuyo.

15 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

2. Paghehele ng Bata – (Pangasinan), “”

3. Balitaw – awit sa panghaharana (Bisaya)
4. Paghahanapbuhay – (Tagaog), “Magtanim ay Hindi Biro”
Magtanim ay di biro, Braso ko'y namamanhid,
Maghapong nakayuko. Baywang ko'y
Di man lang makaupo, nangangawit.
Di man lang makatayo. Binti ko'y namimitig,
Braso ko'y namamanhid, Sa pagkababad sa tubig.
Baywang ko'y Halina, halina, mga
nangangawit. kaliyag.
Binti ko'y namimitig, Tayo'y magsipag unat-
Sa pagkababad sa tubig. unat.
Sa umagang paggising, Magpanibago tayo ng
Ang lahat iisipin. lakas,
Kung saan may patanim Para sa araw ng bukas.
May masarap na Para sa araw ng bukas!
pagkain.
5. Paninisit – (Pampanga) “O Kaka O Kaka”
6. Colado – (Tagalog) awit sa mga taong hindi inaanyayahan sa kainan
7. Panunukso – (Tagalog) Awit ng mga bata kung nagtutuksuhan
8. Pangangaluluwa – (Tagalog) Awit sa araw ng mga patay
9. Panunuligsa – (Tagalog) Awit laban sa mga babaeng masasagwa
10. Pananapatan – (Tagalog) Panghaharana sa Tagalog. Awit ng mga binate sa
dalagang pinipintuho.

https://lh3.googleusercontent.com/proxy/uMzsnxxM2yc3aFTaVKrZ4JiQys2lIkpVAhDeYeSlBFtqdWVq9djc7lIjFQA
Mmlkye7QxBp7CYzNnRxolaFks23ZK5bNWL3Py2nBUYXRFRlWrr9nXiAZraOBkafmPQa4Ov-YglN8ewg

16 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

Pansariling Pagtataya (SAQs)

PANUTO: Upang masubok ang inyong pagkaunawa sa nabasa, sagutan ang Pansariling
Pagtataya sa ibaba. Pagkatapos, itama ang mga sagot sa pamamagitan ng susi sa
pagwawasto.

1. Siya ang kauna-unahang Kastilang gobernador-heneral na nagtatag ng

kapangyarihan ng Espanya sa Pilipinas noong 1565.
2. Ang kauna-unahang aklat na panrelihiyong nalimbag sa pamamagitan ng
silograpiko noong 1593 dito sa Pilipinas.
3. Nagkaroon ng mga layunin ang Espanya sa pananakop sa ating bansa na
siyang dahilan kung bakit sila’y matagal na nanatili. Una, pagpapalaganap
ng Kristiyanismo. Pangalawa, ang pagpapayaman ng kanilang bansa. Ano
naman ang ikatlong layunin ng mga Kastila?
4. Ito ang nagpasyahang pangalan ni Villabos noon sa ating bansa bilang
parangal kay Haring Felipe II.
5. Naglalarawan ng pakikipaglaban ng Espanya sa mga Muslim (Moro) noong
unang panahon nang ang huli ay lumusob at nanakop sa bahaging timog ng
Espanya.

1. Miguel Lopez de Legazpi 2. Doctrina Cristiana 3. Pagpapalakas ng kapangyarihan 4. Felipinas 5. Komedya

SUSI SA PAGWAWASTO

Kung may isa o higit kang pagkakamali, uliting basahin ang Yunit III upang
mas lalo mo pang maintindihan ito. Kung tama naman lahat, maaari mon
ang buklatin ang pahina at sagutin ang mga nakaatas na aktibidad. Kaya mo
yan!

17 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

Fil 112
Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas
Modyul 3
Pangalan: Iskor:
Seksyon/Taon:

GAWAIN 1.
Subukin Natin Ito
Panuto: Isulat kung karagatan o duplo ang tinutukoy ng bawat bilang sa patlang.

1. Ito ay isang larong may paligsahan at tula.

2. Ang kuwento nito ay batay sa alamat ng singsing ng isang

dalaga na nahulog sa gitna ng dagat.

3. Pakakasalan ng dalaga ang binatang makakakuha ng

singsing.

4. Sa larong ito, hindi kinakailangang “sumisid” sa dagat ang

binatang nais magkapalad sa dalagang nawalan ng singsing.

5. Ginaganap ang laro sa bakuran ng isang bagay.

6. Isang paligsahang patula

7. Ang paksa ay tungkol sa nawalang Loro ng Hari.

8. Ginagawa ang laro sa bakuran ng bahay.

9. Ang tawag sa mga maglalarong lalaki ay bilyako.

10. Napatalas ang isip dahil sa paggamit ng impromptu.

18 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

GAWAIN 2.

1. Bakit tinawag na dulang pantahanan ang duplo?

_____________________________
2. Sa panahon ng Español, karamihan ng mga akda na binabasa o itinatanghal
man ay tungkol sa mga santo/santa. Nagsisimula ito sa panalangin. Ano ang
layunin ng mga Kastila tungkol dito? __________________________
___________________________________________________
3. Ano ang tawag sa mga binata at dalaga na naglalaro ng duplo na sila rin ang
nagtatalo? _______________________________
4. Ang karagatan at duplo ay pawang mga akdang pampantikan na nasa
anyong ________.
5. Ang moro-moro ay pinaniniwalaang nag-ugat mula sa sagupaan sa pagitan
ng mga ________________ at ________________.

GAWAIN 3.

Ano ang mga magagandang ambag ng Panahon ng Kastila sa panitikang Pilipino? Ano
naman ang hindi magandang naiambag nito sa ating panitikan? Isulat ang sagot sa loob
lamang ng 10 na pangungusap.

19 | P a h i n a
 Fil 112 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya II: Panitikan ng Pilipinas MODYUL 3

SANGGUNIAN:
Dela Cruz, Elvira G. et al, Filipino sa Makabagong Panahon. Vicarish Publication &
Trading, Inc. 2003
Del Rosario-Pineda, G.K., Panitikang Pilipino., Manlapaz Publishing Co. 1978
Panganiban, J Villa., Panitikan ng Pilipinas. Bede’s Publishing House.1982
Lopez, Maria Eliza S., Panunuring Pampanitikan: Teorya at Pagsasanay.
Lopez, Maria Eliza S., Papapahalagang Pampanitikan.St. Anrew Publishing. Plaridel,
Bulacan. 2015
Ramos, Maria S. et al, Panitikang Pilipino. Katha Publishing Co., Inc. Quezon City. 1984
Rubin, Ligaya Tiamson et.al. (2006).“Panitikan sa Pilipinas”. Rex Bookstore.Lungsod ng
Quezon.
https://philnews.ph/2020/10/07/kahalagahan-ng-panitikan-sa-buhay-at-sa-lipunan-
halimbawa-at-iba-pa/
https://www.slideshare.net/cieeeee/anyo-at-uri-ng-panitikan
https://tl.wikipedia.org/wiki/Tulang_pasalaysay
https://pilipinasatbp.wordpress.com/tag/tulang-dula-o-pantanghalan/

MAY KATANUNGAN O PAGLILINAW?

I-email ako sa account na ito:
alixsonjasreldp@gmail.com
Maraming Salamat.

20 | P a h i n a