533221 Surveying การวัดมุม

การวัดมุมที่จดุ ใดจุดหนึ่ ง คือ

การวัดขนาดของมุมโดยมีแขนของมุมด้านหนึ่งเป็ นด้านอ้างอิงและทําการวัดมุมไปยัง
แขนของมุมอีกด้านหนึ่ง
Angle, Bearing, and Azimuth
่
การระบุตาํ แหนงของจุ
ดใดๆ คือ
การระบุตาํ แหน่งของจุดทีต่ อ้ งการด้วยการบอกมุมเทียบกับทิศทางหนึ่งพร้อมระยะทาง
ทีอ่ ยูห่ า่ งออกไปจากจุดนัน้ N

ทิศทางการวัดมุม
B
Dr. Surames Piriyawat ขนาดของมุม

มมุ
ของ องิ
อา้ ง
Department of Civil Engineering α AB

ดา้ น
DAB
Faculty of Engineering
Burapha University A

Dr. Surames Piriyawat 1 Dr. Surames Piriyawat 2

ประเภทของการวัดมุม
การวัดมุมในงานสํารวจจะมีการวัดมุมบนระนาบสองระนาบ คือ
ƒ มุมบนระนาบราบ: มุมราบ (Horizontal angle) ใช้อา้ งอิงถึงตําแหน่ง
ของจุดบนระนาบราบ
ƒ มุมบนระนาบดงิ่: มุมดิง่ (Vertical angle) ใช้อา้ งถึงตําแหน่งของจุด
ในแนวดิง่ ว่าอยูส่ งู หรือตํ่ากว่าเป็ นมุมเท่าใด
การวัดมุมราบ
การวัดมุมราบในงานสํารวจมี 3 ประเภท คือ
ƒ การวัดมุมภายในหรือมุมภายนอก (Interior or exterior angles):
การวัดมุมภายใน หรือมุมภายนอกของรูปปิ ด (Closed polygon)
ƒ การวัดมุมเวียนขวาหรือเวียนซ้าย (Angle to the right or to the left):
การวัดมุมตามเข็มนาฬิกา หรือทวนเข็มนาฬิกา ตามลําดับ เมือ่ เทียบกับ ทิศทางการ
กวาดมุมไปข้างหน้า
ƒ การวัดมุมเบีย่ งเบน (Deflection angle):
การวัดขนาดมุมของเส้นข้างหน้าทีเ่ บนออกไปจากแนวเดิมหรือแขนของมุมอ้างอิงทีต่ อ้
ไปข้างหน้า หากเบีย่ งเบนไปทางขวา จะใช้สญ ั ลักษณ์ R หรือ (+) ต่อท้ายค่ามุม ถ้า
เบีย่ งเบนไปทางซ้ายจะใช้สญ
ั ลักษณ์ L หรือ (-) ต่อท้ายค่ามุม

Dr. Surames Piriyawat 3 Dr. Surames Piriyawat 4

การวัดมุมดงิ่ Direction of Line
การวัดมุมดิง่ ในงานสํารวจแบ่งออกเป็ น 2 ชนิดตามการใช้เส้นอ้างอิงใน การแสดงทิศของเส้นบนแผนทีห่ รือทิศทีใ่ ช้ในการนําหน (Navigation) จะมี
การวัด คือ แนวเส้นอ้างอิงทีเ่ ป็ นมาตรฐาน เรียกว่า เส้นเมริเดียน (Meridian) ซึง่ ได้แก่
เส้นวงกลมใหญ่ (Great circle) ทีล่ ากผ่านแนวเหนือใต้ของโลก แบ่งได้ 4
ิ่
ƒ มุมดงบน (Zenith angles):
ชนิด คือ
ค่ามุมบนระนาบดิง่ ทีว่ ดั อ้างอิงกับเส้นดิง่ โดยให้ทศิ 0o อยูเ่ หนือศีรษะ เป็ น
การวัดมุมรอบจุด ดังนัน้ 90o จะอยูใ่ นแนวราบ ิ ยนดาราศาสตร์ (Astronomic meridian):
ƒ เส้นเมรเดี
ƒ มุมดงิ่ (Vertical angle): เส้นเมริเดียนทีไ่ ด้จากรูปร่างและค่าแรงโน้มถ่วงของโลกมีชอ่ื เรียกอีก
อย่างว่า เส้นเมริเดียนจีออเดติก (Geodetic meridian)
ค่ามุมบนระนาบดิง่ ทีว่ ดั เทียบกับแนวราบเป็ นทิศ 0o ถ้าค่ามุมกวาดขึน้ เหนือ
แนวราบ ค่ามุมจะเป็ นบวก เรียกว่า มุมเงย ถ้าค่ามุมกวาดลงตํ่ากว่า ิ ยนแมเหล็
ƒ เส้นเมรเดี ่ ก (Magnetic meridian):
แนวราบค่ามุมเป็ นลบ เรียกว่า มุมก้ม เส้นเมริเดียนทีไ่ ด้จากสนามแม่เหล็กเหนือใต้ของโลก

Dr. Surames Piriyawat 5 Dr. Surames Piriyawat 6

ระบบการบอกทศ
ิ ยนสมมติ (Assumed meridian):
ƒ เส้นเมรเดี
การสมมติเส้นแนวเส้นเมริเดียนขึน้ มาใช้ซง่ึ มีขอ้ จํากัดคือข้อมูลต่างๆ ใน
ระบบนี้ไม่สามารถนําไปใช้รว่ มกับข้อมูลในระบบอ้างอิงอื่นได้โดยตรง
ƒ เส้นเมริ เดียนกรดิ (Grid meridian):
เส้นเมริเดียนในระบบพิกดั บนระนาบ เป็ นการฉายเส้นเมริเดียนบนผิว
โลกลงสูร่ ะนาบ ในกรณีน้ีเส้นทีเ่ ป็ นเส้นเมริเดียนกลางจะเป็ นแนว
เดียวกันกับเส้นเมริเดียนจริง (True meridian) นอกนัน้ จะไม่ใช่เส้น
เดียวกัน
ิ
ระบบการบอกทิศของเส้นเทียบกับเมริเดียน สามารถบอกได้ 2 วิธี คือ
ƒ ระบบแบรงส์ ิ (Bearings):
การบอกทิศของเส้นจากจุดเริม่ ต้นไปยังจุดปลายด้วยค่ามุมทีว่ ดั เทียบกับ
เส้นเมริเดียนทีผ่ า่ นจุดเริม่ ต้นนัน้ ไปทางทิศตะวันออกหรือตะวันตก เมือ่ จุด
ปลายอยูท่ างทิศเหนือ ค่ามุมจะอ้างอิงกับทิศเหนือ และเมือ่ จุดปลายอยูท่ าง
ทิศใต้ ค่ามุมจะอ้างอิงกับทิศใต้ โดยบอกทิศอ้างอิงเหนือหรือใต้ตามด้วยค่า
มุมและทิศของจุดปลายนัน้ ทางตะวันออกหรือตะวันตก
Note: การบอกค่ามุมในระบบแบริงส์คา่ มุมจะมีคา่ ไม่เกิน 90o และมีชอ่ื เรียกชนิดของ
ทิศแบริงส์ตามชนิดของเส้นเมริเดียนทีใ่ ช้อา้ งอิงในการบอกทิศ คือ Geodetic
bearings, Magnetic bearings, Assumed bearings และ Grid bearings

Dr. Surames Piriyawat 7 Dr. Surames Piriyawat 8

 ความสัมพันธ์ทิ ศไปและกลับของเส้น
ƒ ระบบแอซมั ิ ท (Azimuths):
ิ
ƒ การเรียกทศไปข้ างหน้ า:
การบอกทิศของเส้นจากจุดเริม่ ต้นไปยังจุดปลายของเส้นโดยอ้างอิงกับเส้น
เมริเดียนด้วยค่ามุมทีว่ ดั ตามเข็มนาฬิกา (Clockwise) รอบจุดเริม่ ต้น ปกติ Forward bearings, Forward azimuths
ค่ามุมแอซิมทั จะวัดเทียบกับทิศเหนือของเส้นเมริเดียน ชนิดของแอซิมทั จะ ิ
ƒ การเรียกทศทางย้ อนกลับ:
เรียกตามชนิดของเส้นเมริเดียนทีใ่ ช้ คือ Geodetic azimuths, Magnetic Backward bearings, Backward azimuths
azimuths, Assumed azimuths และ Grid azimuths
ความสัมพันธ์ระหว่างทิศไปและกลับของเส้นในแต่ละระบบ แบ่งเป็ น
ิ
1. ทศไปและกลั ิ
บระบบแบรงส์
ิ
2. ทศไปและกลั ิ ท
บระบบแอซมั

Dr. Surames Piriyawat 9 Dr. Surames Piriyawat 10

่ ิ รงส์
ความสัมพันธ์ระหวางทศแบ ิ และแอซมั
ิ ท ิ
การคํานวณทศของเส้ ่ ม
นจากคามุ
Bearings quadrant Bearings Relation Azimuth Azimuth quadrant ƒ การคํานวณทิศแบริงส์
NE N 49 E o
= 49o 0 − 90
o o

SE o
S 35 E 180 − 35
o o
145 o
90o − 180o ƒ การคํานวณทิศแอซิมทั

NW
SW S 50o W
N 20o W
180o + 50o
360 − 20o o
230o
340 o
180o − 270o
270o − 360o
ิ ดระนาบและการคํานวณคาพกั
ระบบพกั ่ ิ ด
North
ΔE AB = HDAB sin Az AB
N
Azimuth quadrant Azimuth Relation Bearings Bearings quadrant ΔN AB = HDAB cos Az AB
B ( EB , N B )
0 − 90
o o
49 o
N 49 E o o
N 49 E NE
S (180o − 145o ) E SE
E B = E A + ΔE AB
90 − 180
o o o o Az AB
145 S 35 E
ΔN AB
180o − 270o 230o S (230o − 180o )W S 50o W SW HDAB
N B = N A + ΔN AB
270 − 360
o o
340 o
N (360 − 340 )W
o o o
N 20 W NW A (EA , N A ) ΔE AB
HDAB = ( X B − X A ) 2 + (YB − YA ) 2
East
(0,0) (X B − X A)
Az AB = tan −1
(YB − YA )
Dr. Surames Piriyawat 11 Dr. Surames Piriyawat 12