Wayra Brackx & Hanne Declerck

Klas 4A – Aardrijkskunde
Dhr. Decramer
28 april 2011

Het Broeikaseffect
Inhoudsopgave
1. Inleiding
1.1 Wat is het broeikaseffect?
1.2 Hoe werkt het broeikaseffect?
1.3 Wat is het probleem?
2. Oorzaken
2.1 Broeikasgassen
2.2 Werking van de broeikasgassen
3. Aardrijkskundige gevolgen
3.1 Europa
3.2 Afrika
3.3 Australië
3.4 Andere
4. Biologische gevolgen
4.1 Fauna en Flora
4.2 Milieu in het algemeen
5. Gevolgen voor de volgende generaties
5.1 Nabije toekomst
5.2 Verre toekomst
6. Mogelijke oplossingen
6.1 Protesten van de kleine mens
6.2 Concrete oplossingen voor energieopwekking
6.3 Oplossingen tegen de natuur
7. Stappenplan
8. Bibliografie
1. Inleiding

1.1 Wat is het broeikaseffect?

Het versterkt broeikaseffect is een natuurlijk systeem dat ervoor zorgt

dat de temperatuur op pijl wordt gehouden. Zonder het versterkt
broeikaseffect zou het op deze aarde waarschijnlijk gemiddeld -18°C zijn.

1.2 Hoe werkt het broeikaseffect?

In de ozonlaag zitten bepaalde gassen. Deze laten de zonnestralen

gedeeltelijk door zodat ze de aarde kunnen verwarmen en ze houden de
warmte vast.

1.3 Wat is het probleem?

Op zich is het broeikaseffect niet schadelijk, maar door voornamelijk

ontbossing en verbranding van fossiele brandstoffen verandert de
samenstelling van de atmosfeer en wordt het broeikaseffect versterkt.

2. Oorzaak

2.1Broeikasgassen

De grootste oorzaken van het versterkt broeikaseffect zijn gassen.

- Koolstofdioxide of CO2: dit ontstaat bij het verbranden van stoffen als
steenkool, aardolie en aargas. Verder ontstaat koolstofdioxide ook bij het
kappen van bomen.

- Methaan of CH4: dit ontstaat vooral bij de landbouw en veeteelt.

- Distikstofoxide, lachgas of N2O: dit ontstaat bij het gebruiken van mest
en het verbranden van brandstof

Schadelijke stoffen komen voornamelijk

vrij door verschillende vormen van
energieopwekking en uitlaatgassen van
auto’s en fabrieken. Er zijn dus enorm
handelingen die leiden tot de
overproductie van broeikasgassen. Wat
wel een feit is dat de mens aan de basis
ligt van de extreemste oorzaken. En
juist doordat er zoveel oorzaken waarvoor de mens gezorgd heeft, is het
aan de mens om voor een beter milieu te zorgen.

Maar er is natuurlijk ook een natuurlijk productie van

deze gassen. Vreemd genoeg spelen zoogdieren zoals
koeien ook een grote rol in de opwarming van de
aarde. Anderhalf miljard runderen zijn verantwoordelijk
voor 18 procent van de broeikasgassen. Dat is meer
dan alle transportmiddelen samen. De brandstof die
nodig is voor het produceren van kunstmest om
voedsel voor runderen te groeien en het produceren en
transporteren van het vlees levert maar liefst 9
procent van alle CO2 uitstoot. En het houdt hiermee
niet op. De koeienscheet en de mest produceert één
derde van het methaangas ter wereld. Methaan warmt de aarde 20 keer
zo snel op als CO2.
Dit geldt trouwens voor elke vorm van bio-industrie.

2.2 Werking van de broeikasgassen

De broeikasgassen voegen zich bij de atmosfeer waardoor deze verdikt.

Hierdoor kunnen de zonnestralen die naar de aarde stromen niet terug in
de ruimte weerkaatst worden. Want de atmosfeer (die bestaat uit
broeikasgassen) houdt de zonnestralen binnen.

De atmosfeer wordt als het ware een serre of broeikast. En in deze

broeikas wordt de aarde opgewarmd. Hoe dikker het glas van de broeikas
(of hoe groter de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer), hoe
warmer da aarde zal worden.
3. Aardrijkskundige gevolgen

4.1 Europa
 De zuidelijke landen van Europa waaronder Spanje en Portugal kampen
met meer en meer bosbranden.
Landen zoals België en Nederland hebben door het warmer klimaat
olijfbomen en andere zuidelijke gewassen. Ook dieren en andere planten
komen uit andere klimaten naar het onze ten gevolge van de
verschuiving van de klimaatzones, wat een gevolg is van de opwarming
van de aarde.
Verder smelten de gletsjers in o.a. de Alpen. Dat water stroomt via
rivieren de zee in waardoor de zeespiegel stijgt. Als het zo doorgaat
zullen er geen gletsjer meer zijn en zal ook de kustlijn veranderd zijn
waardoor Oostende en andere badsteden meer op Atlantis zullen lijken.
Door de warmte zal er veel water verdampen waardoor er ook weer
heftige regenbuien zullen ontstaan die op hun beurt voor overstroming
zullen zorgen.
Per jaar zullen er 10 000 extra mensen sterven als gevolg van de
extreme hittegolven.

Nieuw!
Oostende stad IN zee!
4.2 Afrika

Het Tsjaadmeer is zo goed als uitgedroogd

1972
1972 2001
Het ijs
van de Kilimanjaro zal binnen 15 jaar helemaal
gesmolten zijn. Dit betekent dat Kenia een andere
bron zal moeten zoeken om 80% van de Keniaanse
elektriciteit te voorzien. Duizenden boeren in
Tanzania hebben het water van de Kilimanjaro
broodnodig. Zonder deze waterbron kunnen zij niet
overleven. Extreme weersomstandigheden in heel
Afrika. Er komen meer droogtes in de Sahelstrook.
In de voorbije eeuw is er al 25% minder regen
gevallen. Dit zal nog erger worden in de toekomst.
In andere gebieden is er dan weer sprake van
zware regenval met overstromingen tot gevolg.
30% van de Afrikaanse koraalriffen worden
bedreigd door een hoge zeespiegel. In 2085 zal een kwart van de habitat
van de wilde dieren vernietigd zijn.

4.3 Australië

Door het versterkt broeikaseffect ontstaan er grote bosbranden in

Australië. Na een langere periode van hoge temperaturen en vrijwel geen
regenval droogt het land snel uit. De vegetatie wordt dor en heeft slechts
het kleinste vonkje nodig om te ontbranden. Een weggegooide
sigarettenpeuk is al meer dan voldoende om een grote bosbrand te
veroorzaken. Wanneer er dan wind staat is het helemaal compleet. De
wind zweept de vlammen op en het vuur verspreidt zich razendsnel.
Duizenden hectaren bos worden in een paar dagen vernietigd, inclusief
de dieren die het vuur niet kunnen ontvluchten. Bosbranden ontstaan
niet alleen door onachtzaamheid van de mensen, maar ook spontaan
door blikseminslag, boomtakken die contact maken met
elektriciteitsdraden, elektriciteitsdraden die contact met elkaar maken en
helaas ook door mensen die de branden bewust aansteken.
4.4 Andere

Bangladesh
Zwaar getroffen door wervelwinden en overstromingen.

Het noorden van de Atlantische Oceaan

Stormen kunnen heviger worden en er kunnen meer orkanen voorkomen
De gevolgen van een oorkaan zijn vaak ernstig.

Landen aan de Noordzee

Kustgebieden kunnen gevaar lopen door de stijging van de zeespiegel.

Rusland
De grote graangebieden worden bedreigd door droogte.

Egypte
Langs de Nijl kunnen overstromingen voorkomen.

Sahara
Er komen meer woestijnen, er is dus minder plaats voor mens en dier.

Caribische Zee
Koraaleilanden lopen gevaar door stijging van de zeespiegel en door
meer oorkanen. Er kunnen zelfs eilanden in de zee verdwijnen.

Zuid-Afrika
Oogsten gaan verloren door droogte.
 Zuid -en Noordpool
Smeltend ijs zal wereldwijd zorgen voor stijging van de zeespiegel en
veroorzaakt in laag gelegen gebieden overstromingen. Bij het smelten
van Groenland zal de zeespiegel met 6 meter stijgen. Ook de dieren op
de Zuid –en Noordpool zullen sterven als er niets anders dan water is.

4. Biologische gevolgen

4.1 Fauna en flora

Het leven in de Oceaan gaat rustig. Er zal in de toekomst zelfs meer

ruimte zijn aangezien er een groter oppervlak zal zijn door de gletsjers en
ijskapen die smelten. De fauna en flora op het vaste land krijgen het
echter harder en harder te verduren.

Dieren

- IJsberen hebben als maar minder oppervlak waar ze kunnen wonen.

IJsplateaus breken af en smelten waardoor IJsberen dagen lang
zwemmen, op zoek naar vaste grond. Op 27 december 2006 werden de
ijsberen in de VS zelfs al bestempeld tot bedreigde diersoorten.

- Jaarlijks zwemmen alle vrouwelijke keizerpinguïns van de Zuidpool een

erg lange afstand om vis te halen voor de kuikentjes die thuis op hen
wachten. Maar door de opwarming van de aarde worden de afstanden die
ze moeten zwemmen alsmaar groter. Hierdoor sterven de vrouwtjes van
vermoeidheid en de kuikens en vaders van de honger.

- In de warme oorden sterven jaarlijks een grote hoeveelheid dieren in

bosbranden. In Australië worden 45 diersoorten met uitsterven bedreigd
door de constante dreiging van bosbranden. Veel dieren zijn verbrand of
 gestikt door de rook. Koala’s zijn langzame en bedeesde dieren die
ernstig getroffen worden door de bosbranden. De aandoenlijke
knuffeldieren kunnen zich namelijk niet zo snel uit de voeten maken als
bijvoorbeeld kangoeroes.

- Verder worden dieren gedwongen weg te gaan omdat er gewoon geen

water meer is. Rivieren, bronnen, meren en beken drogen uit waardoor
het voor veel dieren onmogelijk is om nog water vinden. Door het tekort aan
water in het binnenland is er ook bijna geen begroeiing voor de dieren.
Veel dieren immigreren dus als het ware.
Vegetatie

Het kernwoord is uitdroging. Meer en meer gebieden verdorren volledig.

Woestijnen breiden zich uit waardoor er nog minder plaats is voor mens en
dier. In delen van de wereld zoals Afrika wordt het als maar moeilijker om aan
landbouw te doen door het grote tekort aan water.
Maar in gebieden waar het normaal kouder is, gaat het net iets anders. Er
is geen sprake van uitdroging of verdorring. Er komen gewoon meer en meer
exoten in deze gebieden.
Het komt er dus op neer dat meer en meer gebieden de kenmerken van
de Afrikaanse woestijnen en dorre landschappen krijgen. De overige
gebieden krijgen een tropisch klimaat of de kenmerken van de
mediterranen.

4.2 Milieu in het algemeen

 Als het broeikaseffect sterker wordt, zal
de temperatuur op aarde stijgen. De
afgelopen honderd jaar is het op aarde
0,6 graad warmer geworden. Dat lijkt
weinig maar zelfs een kleine stijging van
de gemiddelde temperatuur wereldwijd,
kan problemen opleveren voor mensen,
dieren en planten. Het water in de zeeën
zal bijvoorbeeld stijgen waardoor land
onder water komt te staan. In sommige
gebieden kan het zo heet en zo droog
worden, dat er geen voedsel meer groeit
en geen drinkwater meer is.
Onderzoekers verwachten dat de
gemiddelde temperatuur op aarde de
komende honderd jaar verder zal stijgen. Ze weten niet precies hoeveel,
maar ze denken tussen 1,4 en 5,8 graden Celsius. Veranderingen in het
klimaat kunnen over de hele wereld grote problemen opleveren voor
mens, dier en plant. Om deze veranderingen tegen te gaan is actie
mogelijk

- Vanaf een stijging met 1,9 °C zou de ijskap op Groenland smelten

(2,6 miljoen km³ ijs).
- Water zal sneller verdampen, waardoor het droger wordt. Sommige
(inheemse) gewassen kunnen daar niet tegen en zullen minder goed
groeien, terwijl andere (uitheemse) gewassen beter zullen groeien.
- De polen worden kleiner, wat het leefgebied van de ijsbeer en de
pinguïn verkleint.
- Sommige mensen beweren dat het aantal orkanen zal toenemen als
gevolg van het versterkt broeikaseffect, maar dit is nog niet bewezen.

5. Gevolgen voor volgende generaties

5.1 Gevolgen in de nabije toekomst

- Dieren uit andere klimaten komen naar ons klimaat.

- De gemiddelde temperatuur zal stijgen.
- Gletsjers en ijskappen zijn al aan het smelten en zullen in de toekomst
sneller smelten.
- Bosbranden en droogte zullen meer en meer voorkomen.

Deze gevolgen zijn voornamelijk onschuldig en zullen waarschijnlijk maar

op kleine schaal bemerkt worden.

5.2 Gevolgen in de verre toekomst

 - In de komende 100 jaar zal de zeespiegel 30 tot 90 centimeter hoger
komen te liggen. Zo kan het zoute zeewater op plaatsen komen waar het
schadelijk is voor de planten en dieren.
Het drinkwater in kustgebieden kan zo ook ondrinkbaar worden.
Nog een gevolg is dat het hoge water een bedreiging voor de
kustgebieden. Het zal enorm veel geld kosten om deze gebieden te
beschermen tegen overstromingen.
- Woestijnen zullen groter worden.
- Een veranderde stralingsbalans
- Een verschuiving in de drukverdeling
- Een andere loop van de zeestromen
- Het afsmelten van gletsjers
- De permafrost (altijd bevroren ondergrond) en de toendra zullen naar de
polen schuiven

Ook kunnen er economische en maatschappelijke gevolgen zijn als:

- De staatsschuld in alle landen stijgt

- De belastingen moeten daardoor ook stijgen
- De mensen kunnen minder besteden dus gaan minder kopen
- De winkelier krijgen minder omzet, dus betalen minder belasting

Deze gevolgen kunnen een behoorlijke klap voor de economie in alle

landen zorgen. Dit heeft ook weer gevolgen voor de maatschappij.

- Overstromingen
- Stormen
- Hittegolven
- Droogtes

Maar deze warmte bijvoorbeeld heeft ook zo zijn positieve gevolgen. De

stookkosten bijvoorbeeld dalen aanzienlijk en ook het toerisme wordt
groter. Ook havens zijn beter bereikbaar wat economisch erg gunstig is.
Maar om dit te realiseren is een mondiale herverdeling van kosten en
voordelen van het weer nodig. De kosten die gemaakt worden zullen
groter zijn dan de voordelen dat het met zich meebrengt. Hierdoor
kunnen politieke spanningen ontstaan.

6. Mogelijke oplossingen

Het grootste probleem is dat elke oplossing pakken geld kost. Er is al veel
kennis van wat er gedaan kan worden en er zijn ook al veel plannen
gemaakt. Maar elke actie wordt stopgezet door een tekort aan geld.
 6.1 Protesten van de kleine mens

Dit is waarschijnlijk 1 van de

meest opvallende protesten. Het
rode kruis in Argentinië kwam op
het idee om een ‘smeltende’
persoon in te zetten. Ze deden dit
om nadruk te leggen op het feit
dat de temperatuur oploopt. En
zolang de aarde wegsmelt, zolang
zal de mens wegsmelten…

Actievoerders van Greenpeace

Nederland hebben de
kolencentrale van
stroomproducent E.ON op de
Maasvlakte voorzien van een
waarschuwingsbox zoals die ook op
sigarettenpakjes staat: ‘Smoking
Kills’. Kolencentrales als deze
stoten broeikasgassen uit die
bijdragen aan het
klimaatprobleem. Energiebedrijven
blijven desondanks investeren in
nieuwe kolencentrales en de
regering legt hen daarbij geen
strobreed in de weg.

Demonstranten eisen maatregelen tegen broeikaseffect

In verschillende landen zijn zaterdag in totaal tienduizenden mensen de straat

op gegaan om daadkracht te eisen in de strijd tegen het broeikaseffect.
In het Canadese Montreal zijn deze dagen duizenden experts en
afgevaardigden uit zo'n honderdtachtig landen bijeen op de klimaattop van de
Verenigde Naties om nieuwe afspraken te maken over het tegengaan van de
opwarming van de aarde en het terugbrengen van de uitstoot van
broeikasgassen. In Montreal demonstreerden volgens de politie zevenduizend
mensen om aandacht te vragen voor de milieuproblematiek die de opwarming
van de aarde met zich meebrengt. In Londen gingen tienduizend mensen de
straat op, onder meer om bij de ambtswoning van de Britse premier Tony Blair
een brief af te leveren waarin wordt opgeroepen tot naleving van het Kyoto-
verdrag. Ook in dertig andere landen werd gedemonstreerd.

Het Kyoto-verdrag moet leiden tot een beperking van de uitstoot van
schadelijke broeikasgassen, maar is door de belangrijkste vervuiler, de
Verenigde Staten, niet ondertekend. Daarom ageerden de demonstranten
zaterdag vooral tegen de Amerikaanse president George Bush.
6.2 Concrete oplossingen voor energie opwekking

Kernenergie:
Veel mensen vinden kernenergie niet duurzaam en geen
milieuvriendelijke energiebron, omdat de energie opwekking in een
kerncentrale veel radioactieve bijproducten heeft. Die radioactieve
bijproducten zijn giftig voor alle organismen. Aan de ander kant komt bij
deze vorm van energie productie de meeste energie vrij met een lage
milieu belasting. Nu heeft men nog niet de techniek ontwikkeld om de
radioactieve bijproducten af te breken.

Windenergie:
Windenergie is tot nu toe de meest rendabele en schone manier van
energie productie. Een moderne windmolen produceert rond de 600 kW.
Deze windmolens produceren per jaar 1 tot 1,5 miljoen kWh. Dat is
genoeg om 300 tot 500 huishoudens een jaar lang van duurzame energie
te voorzien. Maar als er geen wind is wordt er geen energie
geproduceerd. Veel windmolens worden aan de kant van het water
neergezet en daar is altijd wel genoeg wind. Veel mensen vinden dat de
windmolens de horizon vervuilen, maar als je er eenmaal aan gewend
bent dan merk je de windmolens helemaal niet op. De overheid in
Nederland wil in de toekomst grote windmolen parken in de Noordzee
bouwen. Zodoende kan niemand de windmolens goed zien en toch wordt
er veel energie opgewekt. Veel mensen, met name boeren, kopen een
windmolen om in hun energie behoefte te voorzien.

Zonne-energie:
Zonne-energie wordt ook steeds meer toegepast. Een zonnepaneel levert
natuurlijk op zonnige dagen meer energie dan op bewolkte dagen. Het
zonneaanbod in Nederland komt overeen met bijna duizend uur volle zon.
Op jaarbasis kan een zonnepaneel van 1 m² circa duizend kilowattuur
energie produceren. De meest normale type zonnepanelen wekken bij
volle zon ongeveer 1 kilowatt op. De meeste zonnepanelen worden op
huizen aangebracht.Om een gemiddeld huishouden van energie te
voorzien zijn ongeveer 20 tot 40 zonnepanelen nodig. Sommige
energiebedrijven hebben een veld van zonnepanelen aangelegd om in de
energiebehoefte van de mensen te voorzien.

Waterkracht:
Energie geproduceerd door middel van waterkracht wordt al op grote
schaal toegepast; bijna 20% van de elektriciteit wordt met waterkracht
geproduceerd. In Noorwegen zijn ze al helemaal afhankelijk van
waterkracht. Maar waterkracht energie kan alleen opgewekt worden in
een landschap met veel verschillen in de hoogte van het waterniveau. Er
zijn twee vormen van waterkracht, grootschalige waterkracht en
kleinschalige waterkracht. Bij grootschalige waterkracht wordt er een
dam gebouwd in een rivier. Doordat het water wordt tegen gehouden
ontstaat er achter de dam een reservoir met water. Door het water door
de turbines onder in de dam te laten stromen wordt er een grote
 hoeveelheid elektrische vermogen geleverd. Het nadeel van deze manier
is dat er grote gebieden onder water komen te staan. Daardoor moeten
soms hele dorpen verplaatst worden en kan er schade aan het
ecosysteem ontstaan of kan het landschap worden aangetast. Bij
kleinschalig waterkracht wordt er in de rivier een stromingcentrale
neergezet. Hierbij wordt er geen reservoir gevormd, maar het water
wordt direct gebruikt. Zulke centrales wekken tussen de 100 kilowatt en
enkele tientallen megawatt energie op.

Verbranding van biomassa:

In een energie centrale waar ze biomassa verbranden, zetten ze
evenveel bomen weer neer en die halen evenveel CO2 uit de lucht als er
bij de verbranding vrijkomt. Die bomen die opnieuw gepland zijn worden
weer als biomassa gebruikt. Daarom wordt biomassa een hernieuwbare
energiebron genoemd. De biomassa wordt omgezet in warmte en
elektriciteit.
Er zijn vier bronnen voor biomassa brandstoffen: houtafval uit de
bosbouw, plantaardig afval uit de landbouw en uit de
landbouwverwerkende industrie, speciaal geteelde energie gewassen.
6.3 Oplossingen tegen de natuur

Wat al een stuk moeilijker op te lossen is, is de uitstoot van dieren. En de

uitstoot van alle handelingen die moeten gebeuren om dieren te kweken en te
transporteren.
Het stoppen van de bio-industrie is een prioriteit in deze situatie. Maar
om dit te kunnen bereiken moeten mensen minder vlees eten. Dat
is een hele aanpassing van de cultuur, vooral voor Belgen. Er zijn ook kleiner
oplossingen, die best wel grappig zijn. Zo werd de scheetzak voor de koe
ontworpen. Door deze ‘hit’ in het verbeteren van het milieu testen de
Australiërs nu ook of schapen een slecht effect hebben. En het blijkt dat een
schapen scheetje 2% methaan bevat. Aan het testen van de schapen
boertjes wordt nog gewerkt.
7. Stappenplan
Onderdeel Gepland Uitgevoerd op Medewerker
Inleiding 20/04/’11 15/03/’11 Hanne Declerck
Oorzaken 20/04/’11 15/03/’11 Wayra Brackx
Aardrijkskundige 20/04/’11 21/03/’11 Wayra Brackx
gevolgen
Biologische 20/04/’11 21/03/’11 Hanne Declerck
gevolgen
Gevolgen voor 20/04/’11 20/04/’11 Hanne Declerck
de volgende
generatie
Foto’s 22/03/’11 21/03/’11 Hanne Declerck
Wayra Brackx
Uiteindelijke 25/04/’11 25/04/’11 Wayra Brackx
versie werkje

8. Bibliografie

LINDJIER, K., De Kilimanjaro smelt weg, www.nos.nl, 7 november 2006

BERRENS, Gevolgen van broeikaseffect, www.globalwarming.berrens.nl, 27

april 2011

NATIONAL GEOGRAPHIC, Global warming 101, National Geographic, 18 mei

2007

NATIONAL GEOGRAPHIC, 1-2-3-4-5-6 degrees warmer, National Geographic, 1

februari 2008

GUGGENHEIM, D., An Inconvenient truth, Paramount Classics, VS (gedeeltelijk),

24 mei 2006 (cd-rom)

Broeikaseffect, afgehaald van Internet op 15/03/’11

http://nl.wikipedia.org
Oorzaken en gevolgen van broeikaseffect, afgehaald van Internet op 15/03/’11
http://www.symbolic.be

Demonstranten eisen maatregelen tegen broeikaseffect, afgehaald van

Internet op 20/04/’11
http://www.gva.be

Halloween of Globalwarming?, afgehaald van Internet op 15/03/’11

http://www.gearfuse.com

Na scheetzakken nu ook ademtest voor schapen, afgehaald van internet op

20/04/’11
http://www.hln.be

The End (Or not?)