Müzik Teknolojisi Ders Notları

Dijital ses 0 ve 1lerden oluşan numara dizesi ile kayıt edilir. Bu işlem analog to digital
(ADC) ile çevrilerek elde edilir. Aynı şekilde çalınması Digital to analog converter (ADC) ile
sayısal dünya analog titreşimlere çevrilir.

Digital Enstrümanlar: Sytheseizerlar, Sampler, Drum Machine, Efekt aletlerisdir.

Kayıt Yapılması İçin Uygun Sistem Özellikleri:

Anakart: Üzerinde onboard internal kart olmayan(olsada biosdan kapatılabilir), çok sayıda 2.0
usb girişi olan, Firewire girişi bulunan kartlar tercih edilmeli. Ram yuvası fazla olmalı.
Cpu: Az ısınan bir işlemci olmalı (i7)
Ram: Ne kadar fazla olursa hareket imkânı o kadar artar.
Ekran Kartı: Dualhead özellikli kartlar olabilir. Matrox G550
İşletim Sistemi: Xp 32 bit ve xp 64 bit olucak service pack ler yüklenmiş olacak.
Hdd: 2*500 gb 12ms altında erişim hızlı SATA 7200 Rpm.
Yedekleme programları kullanılabilir. Norton ghost.

Ses Kartı Giriş ve Çıkışları:

Line out:Çıkış Aux Bağlantısı: Tv kartı gibi kartların ses çıkış yeridir.
Line in: Giriş
Mic in : Mic girişi

SPDIF: Sony/Philips Digital Interchange Format. Ses kartına dijital aletler bağlanımını bu
arabirim aracılığı ile yaparlar böylece ses transfer edilirken dijitalden dijitale ses geçeceği için
seste kayıp yaşanmaz.

Bit Hızı (Bit Rate): Ses oluştururken sesin megapixelidir. 24 bit en az tercih edilmeli.

Örnekleme frekansı ( Sampling Rate): Dijital sesten alınan örneklemenin daha fazla olması
frekansın daha küçük bilimlerden oluşup yuvarlanmasının az olmasını sağlar. 96/192 khz
tercih edilmeli ( M Audio Firewire 410)

Polyphony: Ses çalınırken ses kartının nekadar fazla enstrümanı aynı anda çalabileceğini
gösterir.

İşaret Gürültü Gücü Oranı (Signal to Noise Ratio S/N): Gürültü içinden çıkıp bize ulaşan
sesin sinyal birimidir dB olarak ifade edilir. 80-108 dB arasında tercih edilmelidir. Çalınmada
ise bozunumları engelleyen Harmonik Bozlumdr. THD ile gösterilir ve yüzde olarak ifade
edilir. %0,1 ve %0.005 arasında tercih edilir. Nekadar düşük okadar kaliteli net sestir.

Mikrofon:

Kaliteli bir mikrofon ile kayıt yapılacaksa pre-amp lı bir ses kartı alınmalıdır.
MIDI (Musical Instrument Digital Interface):

1983 de ilk olarak çıkartılmıştır. Bilgisayara gönderilen her sayı bir bit dir. 8 bit = 1 byte. 3
Bayt = 1 Sözcük yani midi klavyeden bir tuşa basıldığında gönderilen değerdir.256 adet bayt
blnur. Yarısı durum yarısı veri byte ıdır. Durum baytları 1 ile başlar ve bir eylemi bildirir.
Veri baytları 0 ile başlar ve değer bildirir.

10010000 00111100 00011000

Durum Byte ı Veri Byte ı Veri Byte ı
Tuşa basıldı C tşuna basıldı 29 şiddetle basıldı

C TUŞUNA 29 ŞİDDETLE BASILDI

Durum Byte ı: Velocity değeri, portemento değeri gibi değerleri ifade eder.

Sequencer:

Track Window: Katmanların olduğu alan. Soundfont:Org ses bankaları.

Transport Panel:Kayıt ve oynatma paneli. Piano Roll:Piano içindeki sanal piano.
Pitch:Perde, oktav. Vst: Virtual Studio Technology
Normalize: Ses seviyesinin dijital olarak yükseltilme işlemi.

Vsti: Sondaki “i” harfi “instruments” kelimesini ifade etmektedir. Sanal enstrümanlar, cubase
ile kullanılabilmektedir. Sanal synthesizerlar (soft synth), sanal örnekleyiciler (soft sampler)
kullanılarak, cubase ile çalışmak mümkündür. Bu alanlarda, gerçek hardware synthesizer’la
boy ölçüşebilecek yazılımlar “Native Instruments, Steinberg, Emagic vs” gibi firmalarca
üretilip satılmaktadır. (Ör: Native Instruments “ Reaktor, Absynth, Pro53, Fm7; Steinberg
“Halion, Jx16, Vb1 vs)

Rewire: Özellikle, kendine has, sanal, “audio engine” çıkışları sayesinde, Cubase programıyla
eş güdümlü çalışabilen programların özelliğidir. Bu programları Cubase’ le beraber
kullanmak mümkün kılınmıştır. (Ör: Reason, Re-Birth, Unity vs) Cubase’ in SX sürümünde,
eski sürümlerine oranla bu işlem çok daha pratik hale getirilmiştir.

EQ ÇEŞITLERI:

LPF (low pass filter), ses spektrumunda sadece alçak frekansların geçmesine izin verir ve
yüksek frekans sesleri keser.

HPF (high pass filter)'nin tam tersi olarak çalışır. Yüksek frekans seslerin geçmesine izin
verip alçak frekans sesleri keser.

Filtreler istemediğimiz gürültü ve sesleri kesmekte kullanılır. LPF ve HPF değerlerini

ayarlayarak daha temiz kayıt yapmamız kolaylaşır. Örneğin miks esnasında solistin kullandığı
ses spektrumunun altını ve üstünü HPF/LPF ile kesersek istenmeyen diğer gürültüleri azaltmış
ya da kesmiş oluruz.
Shelving Filters hemen hemen hepimizin yakından tanıdığı radyo, TV, kaset çalarda bulunan
bas/tiz kontrolüdür. Basitçe bas ve tiz frekansları yükseltir veya azaltır.

Parametric EQ: Frekansları biz gireriz.İstediğimiz frekansta çalışmamıza olanak sağlayan EQ

çeşididir. Seçtiğimiz frekansın "gain"ini artırdığımızda "peak", "gain"i kıstığımızda "dip" elde
ederiz.

Cubase kanal mikseri "Parametric EQ ve LPF/HPF" den ve "Shelving EQ"dan oluşmaktadır.

Parametric EQ, miks yaparken en çok kullandığımız EQ çeşididir. Frekans spektrumunda

gezinerek sesi kötü etkileyen frekansları bulup gain'i kısarak kesebilir veya sesin parlak
noktasını bulup burada gain'i artırarak sesi daha parlak yapabiliriz. Birden fazla frekans
kullanarak bu iki işlemi tek bir parametrik EQ ile yapabiliriz. Parametrik EQ'larda ikiden
fazla frekansı artırmak ya da azaltmak yoluyla sesin harmonileri ile de oynayabiliriz.
Parametrik EQ'lardaki Q (band genişliği) ile daha hassas EQ ayarları yapabiliriz.

Graphic EQ'lar HI-FI ve PA sistemlerinin sıkça kullandığı bir tür EQ'dur. Birbiri ardına
bağlanmış fitrelerden oluşur. Bütün fader'lar sıfır konumundayken sese herhangi bir etki
yapmayıp Graphic EQ'nuzun size sunduğu filtre sayısına ve frekanslara göre belirli
frekansları artırıp belirli frekansları azaltabiliriz. Profesyonel stüdyolarda sesin orijinal halde
duyulmasını sağlamak amacıyla spektrum analız yapan cihazın verdiği değerlere göre belli
frekansları kısar ve belli frekansları artırırız.

Passive EQ'lar herhangi bir güç kaynağına ihtiyaç duymadan çalışan EQ'lardır. Elektro
gitarlar, bas gitarlar çoğunlukla bu tarz EQ kullanırlar. Passive EQ kullandığınızda gain azalır
ve bunu compasate etmek için "com-pasating amplifier" sinyal yolunun sonuna eklenmesi
gerekir.

EQ KULLANIM KILAVUZU

EQ kullanırken genel olarak 6 önemli ses frekans aralığına dikkat etmeliyiz:

» Alçak Bas sesler 16hz ve 60hz aralığıdır. Bu aralıktaki sesleri duymaktan çok hissederiz. Bu
aralıktaki seslerin çok yüksek olması genel sesin daha bulanık duyulmasına neden olur.

» Bas sesler 60hz ve 250hz aralığındadır ve şarkının önemli ritim partisyonlarım içerir. Bu
frekans aralığını artırıp azaltarak şarkımızın daha dolu veya zayıf duyulmasını sağlarız. Fazla
artırırsak şarkımız da boom sesleri ortalığı kaplar.

» Orta sesler 250hz ve 2000hz aralığındadır. Bu aralık birçok müzik enstrümanının alçak
harmoni seslerini içerir.

» Üst Orta sesler 2khz ve 4khz aralığıdır. Bu aralığın fazla artırılması dinleyicilerde
rahatsızlık yaratır. Bebek ağlaması bu aralıktadır ve genelde kimse bebek ağlama sesini
sevmez.

» Parlaklık 4khz ve 6khz aralığıdır. Şarkımızın daha net ve önde duyulmasını bu aralıktan
ayarlarız. 5khz de 5db'lik bir artış şarkının tümünde 3db'lik bir gain artışı sağlar. 5khz de
gain'i kısarsak şarkımız daha uzaktan geliyormuş hissi yaratır.
» Üst Tiz 6khz ve 16khz aralığıdır. Sesin parlaklık ve temiz duyum hissini buradan ayarlarız.

Vocal (solist): EQ uygulanması en zor seslerden biridir. Herkes koto veya zurnanın sesini
bilmeyebilir. Fakat hemen herkes vokal'de (insan sesinde) bir gariplik varsa bunu hemen
sezer. Bunun sebebi kulağımızın insan sesine çok duyarlı olmasıdır ve onu çok iyi
tanımasıdır. Parlaklık için 5khz , "s" sesler için 7.5-10khz, boom sesler için 200-240hz ve
120hz sesin doygunluğu için kullanılan frekanslardır.

Bas: Bize problem yaratan enstrümanlardan bir tanesidir. Bas sesi bir oktav içersinde
kullanılıyor ise; bu bas sesini tonlamak kolay olmakla beraber, eğer bas iki ve daha fazla
oktav kullanıyor ise; daha dikkatli olmamızı gerektirir. Bas enstrümanında oktavlar arası ses
rengi değişikliği diğer enstrümanlardan daha fazladır. Keskinlik için 0,7 -1 khz, alt baslar için
60-80hz ve tel gürültüsü için 2,5khz

Akustik Gitar: Yeni teller kullanıp, mikrofonumuzu da dikkatlice yerleştirirsek (ses

deliğinden köprüye bakacak şekilde) fazla bir problemle karşılaşmayız. Hacim için 240hz,
netlik için 2,5khz-3,75khz-5khz. Bas teller için 80-120hz

Elektro Gitar: Kullandığınız manyeto, gitar ve amfi/hoparlör ilişkisini doğru seçmeniz

gereken bir enstrümandır. Çok iyi bir gitar, kötü amfi/hoparlör istediğiniz büyük, derin ve
yüzünüzde patlayan gitar tonunu yakalamanızda sizi oldukça uğraştıracaktır. Hacim 240hz,
keskinlik 3-5khz

Piyano: Sesini birçoğumuz yakından duyma şansına pek sık ulaşamadığımızdan ev

stüdyolarında piyano tonlarken biraz tahmini davranır, elimizde mevcut ise bir CD dinleyerek
nasıl ton-landığı hakkında bilgi edinmeye çalışırız. 2-4khz arası piyano için güzel ton
yaratmanıza yardımcı olacaktır. Piyanonun sesi hala net ve temiz gelmiyorsa 150-500hz
arasını biraz kısabilirsiniz. "Honky-tonk" ses elde etmek için dar bir 'Q'ile 2,5khz civarına
yükseltin.

Davul: Davul ve bas müzik içersinde beraber çalışması gereken birbirini tamamlayan seslerdir
ve her ikisini de uyum içerisinde çalışacak şekilde tonlamalıyız.

•Kik: Keskinlik 2,5khz, derinlik ve bas 60-80hz.

•Trampet: Doygunluk 150-300hz, keskinlik 5khz.

•Toms: Keskinlik 5khz, doygunluk 240hz.

•HiHat ve Ziller: Parlaklık 7,5-lOkhz "gong" tipi ses için 200hz. Perküsyonlar: Tek başlarına
tonlan-dıklarında çok güzel ses elde ettdiği-miz fakat miks'in içinde kaybolan cinsten
enstrümanlardandır. Onları en güzel tonlamanın yolu, diğer enstrümanlar da çalarken miks'in
içinde tonlamaktır.

Synth: Synth'leri tonlarken diğer enstrümanlara da yer bırakmayı unutmayın. Özellikle "pad"
sesler bütün ses spektrumunu kaplar. HPF, LPF'ler kullanarak gerekli olmayan frekanslardan
kurtulmanız ve parametrik EQ ile daha detaylı tonlamanız size diğer enstrümanlara da yer
bırakmanızda kolaylık sağlamış olur.
Loops: Genelde proses edilmiş olarak bizlere ulaşır. Tonu miks içinde uygun gelmiyorsa
kullandığımız "loop" çeşidine göre EQ uygulayabiliriz.

Brass: Parlaklık için 5khz ve üstünü kullanırız. Bu çok parlak gelirse 3,5khz de oynamalar
yapabilirsiniz 1-2khz civarını biraz keserseniz kulağınızda da bir rahatlama olduğunu
hissedeceksiniz.

Yaylılar: Yaylılar solo ise 250hz doygunluk ve 7-10khz arası keskinlik için kullanırız.
Yaylıları "pad" ses olarak kullanıyorsanız daha dikkatli olmalısınız. (Bknz Synth)