Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • 16

    Uploaded by

    Katarina Kaca Gacevic
    14 views17 pages

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    14 views17 pages

    16

    Uploaded by

    Katarina Kaca Gacevic

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 17
    iRNK VAKCINE gekap 14 Celia domacina ate Ci) of Tee \ % wi ) tna iidns crt ory ) foeteede vars : \ vento rucen iron rs SS xX Wicemae sacrtane EL. consretn ; os od to ets \ 2. elie runog some seeps} protein kao fo titer 2a unt gor )* * ae 2. Déelfeimunog fetema procvoceantnjele LUpidna nano-éestosorenosi Ka odbransod stanog av {RNK kojo sed:ti nformaciiu z0 Hep Toren brea *. Antitjela proizvadniu virusnog $proteina Molekuli informacione RNK nagem organizmu sluze za prepisivanje gena, to jest za proizvednju proteina na osnovu genetske informacije. Vakcine ovog tipa sadrze informacionu RNK (iRNK). koja prenosi informacije za proizvodnju S proteina virusa SARS-CoV-2. Za transport molekula iRNK do unutrasnjosti nagih éelija koriste se lipidne nano-éestice (masne kapliice). Uz pomo¢ mehanizma, koji inage sluzi za proizvodnju proteina, nase éelije poginju da proizvode virusni S protein. Celije imunog sistema zatim prepoznaju taj protein kao antigen i poginju da stvaraju antitijela za odbranu od istog. Upotreba ove vakcine smatra se sigurnom, jer proces proizvodnje proteina traje kratko, nakon éega je molekul iRNK razgraden i uklonjen iz organizma i nema moguénost da se integrise u na’ genom. lako je ova tehnologija nova na polju vakcinologije, ovo nije prvi put da se upotrebljava u humanoj medicini. Naime, ona se veé koristi u lijeéenju nekih oblika kancera uz pomoé imunoterapije, gdje se pokazala sigurnom i efikasnom. Takode, prednost ove tehnologije le#i u tome ato je za proizvedniu ovakve vakcine potrebno manje vremena u odnosu na proizvodnju tradicionalnih vektorskih vakcina, ali i vie novca. iRNK VAKCINE Kome je namijenjena: osobama starijim od 16 godina Primjena: intramuskularnom injekcijom Doziranje: dvije doze od po 0.3 ml u razmaku od 21 dan Uéinkovitost: Treéa faza kliniékih ispitivanja ove vakcine pokazala je uginkovitost od oko 95% kod 43 000 dobrovoljnih uéesnika. Kome je namijenjena: osobama starijim od 18 godina Primjena: intramuskularnom injekcijom Doziranje: dvije doze od po 0.5 ml u razmaku od 28 dana Uéinkovitost: Treéa faza kliniékih ispitivanja ove vakcine pokazala je efikasnost od oko 94% kod 30 000 dobrovolinih ucesnika. 7 Store nae opt ts a ee ene Dapiet Orato vet vsion {natant orm done do we? ‘Prep coves donne 1 Protein inatveance vives U - 2B elie imunoc tema atom cxgorizmu pedstavhaks Prepozng antigen, pos sana tela antigens kof {a prime atiiela kao kta muni cove codranu Inaktivirane virusne vakcine sadrée éestice virusa koje su uzgojene u ¢elljskoj kulturi_u kontrolisanim laboratorijskim uslovima, a zatim tretirane visokom temperaturom ili odredenom hemijskom supstancom kako bi se redukovala njihova ukljuéujuci hepatitis A, poliomijelitis (djeéja paraliza), bjesnilo i druge. ektivnost. Na ovaj nagin su razvijene vakcine protiv mnogih bolesti, Inaktivirane virusne éestice se ne mogu razmnoZavati u organizmu, te nema ‘opasnosti od infekcije. Ovakva vakcina sadr2i kompletnu virusnu éesticu, 8to znaéi da su svi proteini virusa SARS-CoV-2 prisutni, ali je genetski materijal inaktiviran, a time je iskljuéena i moguénost inficiranja ljudske éelije i moguénost razmnozavanja. Celije naSeg imunog sistema prepoznaju virusne proteine (antigene) | pokrecu imunolo’ki odgovor, stvarajuéi antitijela 18 BBIBP-CoV Sinopharm Sinopharm-ova vakcina sadréi SARS-CoV-2 virus. koji je inaktiviran pomoéu hemijske supstance pod nazivom beta-propiolakton. Kome je namijenjena: osobama starijim od 18 godina Primjena: intramuskularnom injekcijom Doziranje: dvije doze u razmaku od 21 dan Uinkovitost: Treéa faza klinizkih ispitivania ove vakcine pokazala je uinkovitost od ‘oko 80% (ovi podaci su preneseni preko konferencije za medije i jo8 uvijek nisu objavijeni u formi naugnog élanka) 9 | | © NAJCESCIM NUSPOJAVAMA NAKON VAKCINACIJE Jedna od najée8¢ih nuspojava koja se javlja kao posljedica vakcinacije je povisena tjelesna temperatura, narocito kod mlade populacije. Reakcije koje nase tijelo ima na vakcine su posljedica stimulisanog imunolo3kog odgovora organizma i kratkotrajne su. Poviena temperatura se uglavnom javija u roku od 48h i ucestalija je nakon druge doze kod vecine vakcina. To je. StaviSe. znak da je na’ organizam Prepoznao antigen i zapoéeo imunoloski odgovor. Medutim, vazno je napomenuti da ukoliko ne do! znaéi da vai imuni sistem ne reaguje na nj jjete poviSenu temperaturu, to ne niti znaéi da se u vasem tijelu ne stvaraju antitijela. Naprotiv, reakcije na vakcinu su individuaine i ne ukazuju na njenu djelotvornost. kijuéuju: gripozno stanje, naglagen umor, glavobolju, bolove NeZeljena reakcija na vakcinu ponekad moze da oponaéa COVID-19 simptome, ali je uvijek slabijeg intenziteta nego oni koji karakterigu pravu infekciju SARS-Co' virusom. Nakon primanja vakcine, potrebno je obratiti paznju na bilo koju ivanu nuspojavu i obratiti se Ijekaru-specijalisti, bilo da se ona javi odmah ili nakon duzeg vremenskog perioda. BENEFIT! VAKCINA I DALJE UVELIKO PREMASUJU RIZIKE ZA LJUDE KOJI IH PRIMAJU. VAKCINA EFIKASNO SPRIJECAVA COVID-19 | SMANJUJE VIEROVATNOCU HOSPITALIZACIJE | SMRTNOG ISHODA. PITANJA | ODGOVORI U nastavku donosimo odgovore na neka od vasih najéescée postavijanih pitanja DALI JE VAKCINA ISTO STO I LIJEK? Vakcina nije isto sto i Iijek. vakcine su vid prevencije zaraznih bolesti i sluze da pripreme na’ imuni sistem za borbu protiv infekcije, ukoliko dodemo u kontakt sa nekim patogenom. $ druge strane, ljekovi se mogu davati kako preventivno, tako i za lijeéenje oboljenja koje je veé u toku. lako postoje razlitite vrste Ijekova, sa raznim mehanizmima djelovanja, od vakcina ih razlikuje to sto oni u sustini ne pokrecu imunoloski odgover organizma, niti pruzaju efekat dugo vremena nakon prestanka njihovog uzimanja. Py MER Acoli eh T UU i te aae aNev Ad PRIJE VAKCINACIJE | KOJE? ZBOG CEGA JE/NIJE POTREBNO? aCe ZASTO POSTOJI STAROSNA GRANICA NA OSNOVU KOJE SE VAKCINA MOZE PRIMITI? Starosna granica utvrduje se na osnovu testiranja sprovedenih na odredenim starosnim grupama. Starosna granica postoji jer su kliniéka ispitivanja_vakcina sprovedena samo na odredenim starosnim grupama i nisu obuhvatila djecu ni trudnice. U momentu izrade ove brogure, Geka se odobrenje ameritkog CDC-a za poéetak vakcinacije djece uzrasta od 12 do 16 godina Pfizer/BioNTech vakcinom. DA LI VAKCINACIJA BOLI? ZASTO SE NEKADA MOZE JAVITI BOL U RUCI OKO MJESTA UBODA? Vakcinacija boli onoliko koliko i svaki ubod igfom, a bol u ruci naken vakcinaeije je normaina reakcija. Vakcinacija protiv SARS-CoV-2 virusa je gotovo bezboina, i kao i kod svake druge intramuskularne vakcine, ubod i administracija traju jako kratko. Vrlo je vazno da prilikom primanja injekcije opustite misi¢ kako bi proces bio bezbolan. Bol, crvenilo i oticanje kod mjesta uboda su normaina i ogekivana reakcija nakon vakcinacije. $ obzirom na to da postoje imunoloske razlike medu pojedincima, izostanak reakcije je takode normalan, a imunitet se stvara i bez takve lokalne reakcije, Nekoliko minuta nakon vakcinacije, novodetektovani djelovi virusa u na’em organizmu uzrokuju slanje signala i proizvodniu proteina poznatih kao citokini, koji regrutuju jos vise imunih éelija. Citol e krvne sudove da bi poveéali protok krvi, uzrokujuéi oticanje i crvenilo; takode mogu uticati na nerve i izazvati bol. Ovakve reakcije obiéno se javijaju 12h nakon vakcinacije i mogu trajati i do sedam dana. ZASTO NAM JE POTREBNA REVAKCINACIJA? Peeler NEC a ces ed el el ee a ep ogre N ere Mae oo ea RECON eC a ee Bee aaEy eee Re eee oc) sluéaju vakcine koju proizvodi Johnson&Johnson), jer su istrazivanja pees ee RC acta PCM Umer em Ce Ce Cn CCl Pare Moe MCR ee eRe eee cera TMM a CMM Sti ely Mee eae ee one Me ca aay PEE ON ee ese coe Ne era ge pee eMart Cec ec ey amas rt co] OER RE ete ue eR aah eT) 22 STITA NAKON VAKCINACI. DA GOVORIMO O KOLEKTIVNOJ IMUNIZACIJI? DA LI CEMO MORATI DA SE VAKCINISEMO SVAKE GODINE? Za sada jos uvijek nije poznato koliko dugo traje zastita nakon vakcinaeije. Istrazivanja koja ée odgovoriti na ovo pitanje jos uvijek traju. Sluéajevi reinfekcije kod Ijudi koji su primili neku od vakcina su veoma rijetki. Postoje indikacije da antitijela stvorena vakcinacijom, traju najmanje Sest mjeseci. Kolektivni imunitet nastaje kada veliki dio populacije postane imun na odredenu bolest, to dini prenogenje patogena sa osobe na ‘osobu, slabo vjerovatnim. Kao rezultat toga, cijela populacija postaje zati¢ena, jer je virusu otezan put do onih koji su osjetijivi Postoje dva nagina sticanja kolektivne imunizacije: vakcinacijom ili prirodnim oporavkom veceg dijela populacije. Vakcinacija je sigurniji pristup postizanju kolektivnog imuniteta, jer vakcine stvaraju imunitet bez izazivanja same bolesti i njenih komplikacija. Da li éemo morati da se vakciniSemo svake godine je u ovom trenutku nepoznato, jer moze da zavisi od mnoitva faktora, ukljuéujuéi i brzinu mutacije SARS-CoV-2. Ohrabruje Einjenica da, u Poredenju sa virusom sezonskog gripa za koji je potrebna godisi vakcinacija, SARS-CoV-2 ima relativno nisku stopu mutacija, koje mu omoguéavaju izbjegavanje imunoloske —zaitite, _dobijene vakcinacijom. 23 DA LI, IAKO SAM SE VAKCINISAO/LA, MOGU DA BUDEM INFICIRAN/A SARS-COV-2-OM I DA GA PRENESEM DRUGIMA? ool a alg Ree RU oto gt NNN alo Mao cola te) a mogu biti i zarazene i zarazne, ali manje nego Ijudi koji nemaju rea Naa its Neo eR CMR Me CRU ee Se ea RR Mie eer ae aac Vakcinisane osobe razvijaju imunitet, a time i otpornost na virus, te kada bivaju izloZene virusu u buduénosti, ne razvijaju bolest niti teske simptome infekcije. Pe LOM ey Cre Ue ne ae eet ee een oe Ree en ane [Ne Me MR Cun ae) wr eu cea a ce aac Nites Eye ee aS ence ee CCC) CME CMR ME We RM aCe CM ea) sprjetavaju uspostavijanje infekcije kod vakcinisanih |judi. Preliminarna eee CRM a CRC en WNC eS ha en ey SARS-CoV-2 virusa pokazuju da vakcinisani |judi koji bivaju naknadno zarazeni Neo hare eee en curse toh Nien OSC eC Ori eres Pee ew ee ee Once cre Deu es ee eae cee mn nce eee cy PUNE ane eee a Lene ama Ca ire) DALI JE POTREBNO DA SE VAKCINISEM UKOLIKO SAM PRELEZAO/LA COVID-19? Da, preporuéijive je da se vakcinisete iako ste prelezali COVID-19. lako je optimalni interval izmedu oporavka od COVID-19 i vakcinacije nepoznanica, moguénost za reinfekeiju je jako mala u prvim mjesecima Obzirom na to da su na neki natin ve¢ zastiéene, savjetuje se da osobe sa skorijom infekcijom SARS-CoV-2 odloze vakcinaciju na neko vrijeme ne bi li trenutno dostupne doze vakcine bile date |judima koji su u veéoj opasnosti od virusa, Vakcinacija pacijenata sa trenutnom SARS-CoV-2 infekcijom treba da se odlozi, dok se osoba potpuno ne oporavi. 24 Istrazivanja koja ¢e dati odgovor na ovo pitanje i dalje traju. Svi virusi se mijenjaju tokom vremena. Svaki put kada dode do umnozavanja virusnog genoma, moze se spontano desiti mala greska, Ovakvu promjenu nazivamo mutacija, a izmijenjeni virusni genom nazivamo varijanta ili soj. Sto je veéi broj Ijuci koji se zaraze virusom i &to se virus vige puta umnoii to je veéa vjerovatnoéa da ée doci do mutacije, to jest do stvaranja nove varijante virusa. Veéina mutacija ima zanemarljiv efekat na karakteristike virusa, te postojanje virusnih varijanti samo po sebi nije razlog za brigu. Medutim, neke mutacije mogu uticati na infektivnost virusa ili tezinu bolesti koju on izaziva. Takode, neke mutacije mogu promijeniti virus u tolikoj mjeri da imunoloski odgovor, koji je stvoren nakon prelezane bolesti ili nakon vakcinacije, pruza manje efikasnu zaétitu protiv novonastale varijante. U sluéaju virusa SARS-CoV-2 u ovom trenutku mozemo izdvojiti tri znaéajne varijante: britanska (8.1.1.7), juznoafriéka (B.1.351) i brazilska (P.1). Kada pricamo © objavijenoj procentualnoj efikasnosti vakcina, ona se odnosi na originalni soj virusa, jer navedene varijante nisu postojale za vrijeme klinitkih ispitivanja vakcina koje su trenutno na trzistu. Jos uvijek nema dovolino podataka o efikasnosti vakcina protiv pomenutih varijanti. Preliminarni rezultati pokazuju da su jugnoafri¢ka i brazilska varijanta problematiénije po tom pitanju u odnosu na britansku. Medutim, ak iako se neka vakcina pokaze manje efikasnom protiv neke varijante, ona ipak pruza odredeni stepen zaitite. Ukoliko to bude potrebno, vakcine ce u buducnosti biti prilagodene novonastalim varijantama. Kompanija Pfizer je veé najavila da ¢e se Ijudima koji su dobili dvije doze vakcine, poslije nekog vremena davati treca doza koja ée biti vakcina usmjerena protiv novih sojeva. Dok se prikupljaju potrebni podaci, moramo se potruditi da usporimo &irenje virusa kako bismo smanjili vjerovatnocu da se pojave mutacije koje mogu smanjiti efikasnost postojecih vakcina. Dakle, mjere zaitite ne sluze samo za izbjegavanje bolesti, veé za smanjenje Sirenja virusa, a time i smanjenje njegove Sanse da mutira. 2 5 DA LI TRUDNICE TREBA DA SE VAKCINISU I DA LI VAKCINACIJA UTICE NA PLODNOST? Nijedna postojeca vakcina ne utiée na plodnost, i to vail iza SARS- CoV-2 vakcine, imajuci u vidu njihov mehanizam djelovania. Klinigka ispitivanja iRNK vakcina na trudnicama su u toku u SAD-ui za sada pokazuju da su vakcine sigurne i da bebe rodene od vakcinisanih majki imaju antitijela na SARS-CoV2, sto je dodatni benefit. Treba imati na umu da trudnice koje imaju COVID-19 imaju veéu Sansu da razviju teZi oblik bolesti, i zato je posebno vazno zastititi ih od virusa. Medutim, svaki sluéaj je individualan, te je pozeljno konsultovati se sa \jekarom kako bi zajedno procijenili da li korist koju osoba ima od imunizacije preoviadava nad moguéim rizicima. Ukolike je tako, ljekar €e savjetovati vakcinaciju. DA LI VAKCINU MOGU PRIMITI OSOBE SA Nec MEL ot roya:1 NTL) SRCANIM PROBLEMIMA? Ce ee Teel a Peace) Stavige, osobe kod kojih su prisutna ova oboljenja. Bee me conor Me a) Pate MnO Cn ect ac Drage Rl eR sane mere) Eye eo ccna tl DALI OSOBA KOJA PRIMA NEKI IMUNOMODULATOR ILI IMUNOSUPRESOR MOZE DA PRIMI VAKCINU? Osobe koje primaju neke vidove imunomodulatorne ili imunosopreserne terapije mogu da prime vakcinu, Medutim, do sada se pokazalo da kod tih osoba vakcina ima slabiji efekat, i da su im najyjerovatnije potretne tri doze vakcine da bi se postigao isti efekat kao kod zdravih osoba. Stoga se sayjetuje da i nakon primanja vakcine budu oprezni i da smanje potencijalno izlaganje SARS-CoV-2. Da bi efekat bio sto uginkovitiji, potrebno je, u dogovoru sa svojim |jekarom. procijeniti da li je neophodno i na koji nagin uskladiti teray koju primaju. 26 DA LI OSOBE SA HASIMOTO SINDROMOM SPADAJU U RIZIENU GRUPU ZA VAKCINACIIU? Ne, osobe sa Hasimoto sindromom ne spadaju u riziénu grupu za vakcinaciju. U dosadagnjem istrazivanju nije se pokazalo da osobe sa ovom autoimunom boleséu imaju éeiée ili teze nuspojave u odnosu na generalnu populaciju. PME MeL race Wel ey NV col Xen MN lel ela ell oP eR ae Moa Nee EW EN Real ee rae ae) Ter ene eee eee BNO oe te i Met co co eae Con astmatiar. bude pod medicinskim DALI VAKCINU MOGU PRIMITI OSOBE KOJE SU ALERGICNE NA NEKU VRSTU LIEKOVA? Za sada nije poznate da je alergija na odredene ljekove kontraindikacija za vakcinaciju. Nakon vakcinacije potrebno je saéekati 20 minuta, pod medicinskim nadzorom. Ovo je normalan proces tokom ne bi li se bilo kakve (rijetke) alergijske vakcine, ili na neku vakcinu primijenu u proilosti. potrebno je primiti drugu dozu pod medicinskim nadzorom. Takode, preporuke ameriékog CDC-a su da se u sluéaju alergije na polietilen glikol (PEG) ne primaju mRNA vakcine. U slugaju alergije na polisorbat preporuka je da se ne prima JohnsongJohnson vakcina. PRIJE POCETKA IZRADE BROSURE, SPROVELI SMO | KRATKO. ISTRAZIVANJE MEDJU GRADJANIMA/KAMA CRNE GORE. Online upitnik na temu vakcinacije u Crnoj Gori sproveden je od 12. do 20. marta 2021 godine. Upitnik je distribuiran putem drustvenih mreza i u njemu je ueestvovalo M100 gradana/ki. Uzorak Je bio prigodan i dobrovoljaéki. Uzorak je brojao 86 ispitanika starosti 18 godina i mladih (7.8%), 332 ispitanika starosti od 19 do 25 godina (60.2%), 179 ispitanika uzrasta 26 do 30 godina (16.3%), 208 ispitanika 31 do 40 godina (16.2%), Uzorak starosne dobi od 41 do 50 godina Je inio 161 Ispltankk (14,6%) | Ispitanicl stariji od 51 godinu Gini su 12.2% uzorka ‘odnosno 134 ispitanika. Od ukupno 1160 ispitanika, 1099 se izjasnilo © svom stepenu obrazovanja. 63 ispitanika odnosno 5.796 uzorka imalo je diplomu osnovne Skole, 146 ispitanika tj. 155% uzorka, imalo je diplomu srednje struéne Skole, 155 ispitanika koji su éinili 13.9% uzorka, diplomu gimnazife.‘spitanici sa diplomom vige 3kole Cinili su 5.6% wzorka {62 ispitanika). i nejve¢i dio uzorka cinili su ispitanici se fakultetskom diplomom, 61.4% ispitanika odnesno G75 Lugesnika u istrazivanju. U uzorku je naivige ispitanika bilo iz Pedgorice (26 ispitanika odnosno 38.7%), zatim Herce Nove (193 ispitanika odnosno 17.595), Bara [11 ispitanik odhosno 92%). Zatim slijede ispitanici s2 Cetinja (71 odnosno 65% tukupnog uzorka)). iz NikBiéa (67 odnosno 61% uzorka), Ketora (42 ispitenika, 3.6% uzorka), Budve (40 ispicanike, 36% uzorka) Berana (27 ispitanika, 25% uzorka). Pljevalja (25 ispitanika 2.5% uzorka), Bijelog Polja (25 ispitanika, 21% uzorka),Tivta (22 ispitanika, 2% uzorka). Nakon toga siljede Uleinj sa 13 ispitanika. Rozaje sa 9 ispitanika, Tuzi, Mojkovac i Danilovgrad sa 8 ispitanika, Kolasin i Savnik sa 5 ispitanika, Andrijevica, Plav i Zabljak sa 2 spitenika i Gusinje sa jedim ispitanikom koji je ueestvovao u istreZivanju. SMATRAMDASUVAKENE BEZEDNE pa Li STE UPOZNATIS NAEINOM DALIBIVOLJELI DA, !ZRADE | DJELOVANIA TRENUTNO MOZETE DA BIRATE DOSTUPNIK VAKCINA? VAKCINU? * ie See F. o313€ VASIZVOR INFORMISANOA O TEM Seadjeastioegiia NAKON IMUNIZACIIE SE NE Daustese ™ ‘Moc vise ZARAZITI PRIDAVILIZA VIRUSOM SARS: COv.27 vakeiNaciu? CL ff “4 / thf 28 RIECNIK MANJE POZNATIH POJMOVA Adenovirus - virusna Eestica koja se koristi za transport genetskog materljala prilikom proizvednje vakeina Antigen - Komponente patogena koje podsti¢u proizvodnju antitijela od strane imunog sistema Antitijelo - Protein proizveden od strane imunih

    You might also like