6 IF

SIN
Fİ MATEMATİK
MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK
KONU ANLATIM FÖYÜ
KÜMELER

Eleman: Kümey oluşturan nesneler n her b r ne, oluşturduğu

KÜME kümen n elemanı den r.

Özell kler y tanımlanmış çeş tl nesneler n oluşturduğu

topluluğa küme den r. ÖRNEK
Çözümlü
B r topluluğun küme bel rtmes ç n nesneler n bel rl olması ve
herkes tarafından aynı şek lde kabul ed lmes gerek r. ‘’Ç ft rakamlar’’ kümes n oluşturan nesneler 0,2,4,6,8'd r. Yan
‘’Ç ft rakamlar’’ kümes n n elemanları 0,2,4,6,8'd r.

ÖRNEK ‘’Haftanın P harfi le başlayan günler ’’ kümes n n elemanları

Çözümlü Pazar, Pazartes , Perşembe’d r.
Sınıfımızdak gözlüklü öğrenc ler, b r küme bel rt r. Çünkü
sınıftak gözlüklü öğrenc ler herkes tarafından aynı şek lde
bel rlen r.
SIRA SENDE
Sınıfımızdak y öğrenc ler, küme bel rtmez. Çünkü Yapabilirsin!
sınıfımızdak y öğrenc ler k ş den k ş ye göre değ şeb l r. B r
k ş ye göre y olan b r öğrenc başka b r k ş ye göre y ‘’Yılın 30 gün çeken ayları’’ kümes n n elemanlarını yazınız.
olmayab l r.

ÖRNEK
Çözümlü

Türk ye’n n ller , b r küme bel rt r. Çünkü Türk ye’n n 81 l

herkes tarafından aynı şek lde bel rlen r.
SIRA SENDE
Türk ye’n n en güzel ller , küme bel rtmez. Çünkü en güzel l
Yapabilirsin!
k ş den k ş ye göre değ şeb l r. B r k ş ye göre güzel olan b r l
başka b r k ş ye göre güzel olmayab l r. ‘’Alfabem zdek sesl harfler’’ kümes n n elemanlarını yazınız.

SIRA SENDE
Yapabilirsin!
Aşağıdak fadeler n küme bel rt p-bel rtmed ğ n yazınız.

6'dan küçük doğal sayılar .................................

HAP BİLGİ
Unutma!
24'ün asal çarpanları .................................
Kümeler s mlend r l rken A,B,C,K,L,M g b büyük harfler
En güzel meyveler ................................. kullanılır.

B r nesnen n o kümes n n elemanı olduğunu göstermek ç n

Yılın ‘’A’’ le başlayan ayları ................................. Î sembolü kullanılır.

Haftanın bazı günler Örneğ n A kümes 0,1,2,3 elemanlarından oluşsun.

.................................
Elemanların A kümes ne a t olduğu aşağıdak g b göster l r.

Kısa boylu nsanlar ................................. 0ÎA ‘’0, A kümes n n elemanıdır.’’ şekl nde okunur.
1Î A ‘’1, A kümes n n elemanıdır.’’ şekl nde okunur.
Okulumuzun çalışkan öğrenc ler ................................. 2ÎA ‘’2, A kümes n n elemanıdır.’’ şekl nde okunur.
3ÎA ‘’3, A kümes n n elemanıdır.’’ şekl nde okunur.
Ç ft rakamlar .................................

1
Mustafa AK | Sefa TUNCAY | Mehmet Can AZİZOĞLU Fimatematik.com
OrtaokulMatematik.org
 6 IF
SIN
Fİ MATEMATİK
MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK
KONU ANLATIM FÖYÜ
KÜMELER

HAP BİLGİ
KÜMENİN ELEMAN SAYISI
Unutma!
B r nesnen n o kümes n n elemanı olmadığını göstermek ç n Eleman sayısı, b r kümen n kaç tane elemanı olduğunu
Ï sembolü kullanılır. göster r.

Örneğ n A kümes 0,1,2,3 elemanlarından oluşsun. B r A kümes n n eleman sayısı sembol olarak s(A) le göster l r.

0ÎA ‘’0, A kümes n n elemanıdır.’’ şekl nde okunur.

Örneğ n elemanları a,b,c,1,2 olan b r B kümes n n eleman
sayısı;
1Î A ‘’1, A kümes n n elemanıdır.’’ şekl nde okunur.
s(B) = 5'd r.
4ÏA ‘’4, A kümes n n elemanı değ ld r.’’ şekl nde okunur.

12 Ï A ‘’12, A kümes n n elemanı değ ld r.’’ şekl nde okunur. SIRA SENDE
Yapabilirsin!
‘’rakamlar’’ kümes n n elemanlarını yazarak eleman sayısını
göster n z.
UYGULUYORUM - ÇÖZÜYORUM

Aşağıdak fadelerde ver len noktalı yerler Î veya Ï le

doldurunuz.

‘’asal rakamlar’’ kümes A le s mlend r ld ğ ne göre;

2 .......A 4 .......A
BOS
Ş KÜME
6 .......A 7 .......A
Elemanı olmayan kümeye boş küme den r. Boş kümen n
9 .......A 11 .......A eleman sayısı 0'dır. Çünkü h ç elemanı yoktur.

‘’ k basamaklı rakamlar ‘’ fades b r küme bel rt r (k ş den

‘ ’ t r a b z o n k e l m e s n n h a r fl e r ’’ k ü m e s T le k ş ye göre değ şmez) ve k basamaklı rakam olmadığı ç n
s mlend r ld ğ ne göre; boş kümed r.

‘’uçan filler’’ fades b r küme bel rt r ve uçan fil olmadığı ç n bu

t .......T r .......T küme boş kümed r.

‘’En güzel renk’’ fades b r küme bel rtmed ğ ç n bu kümeye

e .......T p .......T
boş küme d yemey z!
z .......T m .......T

Boş küme Æ veya { } semboller nden b r le göster l r.

‘’Güneydoğu Anadolu Bölges ndek İller m z’’ kümes G s(Æ ) = 0

le s mlend r ld ğ ne göre;

Gaz antep .......G İstanbul .......G HAP BİLGİ

Unutma!
Konya .......G İzm r .......G
{0} kümes boş küme değ ld r. Çünkü kümen n ç nde
Gümüşhane .......G D yarbakır .......G 0 elemanı vardır. Bu kümen n eleman sayısı 1'd r.

{ } kümes boş kümed r. Çünkü kümen n elemanı yoktur.

2
Mustafa AK | Sefa TUNCAY | Mehmet Can AZİZOĞLU Fimatematik.com
OrtaokulMatematik.org
 6 IF
SIN
Fİ MATEMATİK
MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK
KONU ANLATIM FÖYÜ
KÜMELER

HAP BİLGİ
KÜMELERİN FARKLI GÖSTERİMLERİ
Unutma!

Kümeler üç farklı şek lde göster leb l rler. L ste yöntem yle göster mde, kümen n elemanları arasında
v rgül kullanılmalıdır.
1- L ste Yöntem
2- Venn Şeması Örneğ n;
3- Ortak Özell k Yöntem K = {G, A, L, T, S, R, Y, F, E, N, B, H, Ç} kümes nde
s(K) = 13'tür.
1 L ste Yöntem
L = {GALATA, SARAY, FENER, BAHÇE} kümes nde
Kümen n elemanlarının arasına v rgül konularak { } s(L) = 4'tür.
sembolünün ç nde göster lmes d r.
M = {GALATASARAY, FENERBAHÇE} kümes nde
Örneğ n ‘’tek rakamlar’’ kümes n l ste yöntem yle gösterel m. s(M) = 2'd r.

Kümen n adı T olsun. N = { G A L ATA S A R AY F E N E R B A H Ç E } k ü m e s n d e

s(N) = 1'd r.
T = { 1,3,5,7,9}

2 Venn Şeması
HAP BİLGİ
Unutma! Kümen n elemanlarının yanına nokta konularak, elemanların
kapalı b r şek l çer s nde göster lmes d r.
B r eleman kümeye yalnızca b r kere yazılır.
Örneğ n 12'n n doğal sayı çarpanları kümes n venn şemasıyla
gösterel m.

Kümen n adı A olsun.

ÖRNEK
Çözümlü A
1 4
‘’ankara’’ kel mes n n harfler nden oluşan kümey l ste 2 6
yöntem yle gösterel m. 3 12

ÇÖZÜM
’ankara’’ kel mes n n harfler nden oluşan kümey A le
s mlend rel m. ÖRNEK
Çözümlü
A = { a,n,k,r}
‘’Alfabem zdek sesl harfler’’ kümes n venn şeması
Kel mede ‘’a’’ harfi tekrar etmes ne rağmen kümeye 1 tane ‘’a’’ yöntem yle gösterel m.
elemanı yazılır.

A = { a,n,k,a,r,a} göster m yanlıştır.

ÇÖZÜM
Alfabem zdek sesl harfler kümes n n elemanları a, e, ı, , o, ö,
SIRA SENDE u, ü’dür.
Yapabilirsin! Kümen n adı B olsun.
‘’matemat k’’ kel mes n n harfler nden oluşan kümey l ste
yöntem yle göster n z. B
a e
ı
o ö
u ü

3
Mustafa AK | Sefa TUNCAY | Mehmet Can AZİZOĞLU Fimatematik.com
OrtaokulMatematik.org
 6 IF
SIN
Fİ MATEMATİK
MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK
KONU ANLATIM FÖYÜ
KÜMELER

SIRA SENDE 3 Ortak Özell k Yöntem

Yapabilirsin!
Kümen n elemanlarının tek tek yazılması yer ne elemanların
‘’fimatemat k’’ kel mes n n harfler nden oluşan kümey venn tümünün ortak özell ğ n n { } çer s ne yazılarak göster l-
şeması kullanarak göster n z. mes d r.

Her küme ortak özell k yöntem le göster lmeyeb l r. Ortak

özell k yöntem n kullanab lmek ç n elemanların tümünün b r
ortak özell ğ olması gerek r.

Örneğ n b r A kümes n n elemanları 10,20,30,40,50 olsun. A

kümes n n ortak özell k yöntem yle göster m ;

A = { 10'un 60'dan küçük doğal sayı katları}

SIRA SENDE
ÖRNEK
Yapabilirsin! Çözümlü
‘’Yaz mevs m n n ayları’’ kümes n venn şeması kullanarak
S = {b,c,ç,d,f,g,h,j,k,l,m,n,p,r,s,ş,t,v,y,z} kümes n ortak özell k
göster n z.
yöntem le göster m.

ÇÖZÜM
S kümes n n elemanlarının ortak özell ğ , alfabem zdek
sess z harfler olmasıdır. Bu nedenle;

S = { alfabem zdek sess z harfler }

SIRA SENDE
Yapabilirsin!
SIRA SENDE L = {Eylül, Ek m, Kasım} kümes n ortak özell k yöntem le
Yapabilirsin! göster n z.
‘’89'dan büyük k basamaklı 3'ün katları’’ kümes n venn
şeması kullanarak göster n z.

SIRA SENDE
Yapabilirsin!
M = {Pazartes , Salı, Çarşamba, Perşembe, Cuma} kümes n
ortak özell k yöntem le göster n z.

4
Mustafa AK | Sefa TUNCAY | Mehmet Can AZİZOĞLU Fimatematik.com
OrtaokulMatematik.org
 6 IF
SIN
Fİ MATEMATİK
MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK
KONU ANLATIM FÖYÜ
KÜMELER

SIRA SENDE SIRA SENDE

Yapabilirsin! Yapabilirsin!
N = {2, 3, 5,7} kümes n ortak özell k yöntem le göster n z. Yanda b r C kümes n n venn şeması C
le göster m ver lm şt r. elma
portakal
Buna göre aşağıdak noktalı yerler manda l na
Î veya Ï semboller yle doldurunuz. l m 10

elma ......... C portakal ......... C

SIRA SENDE
mandal na ......... C l m ......... C
Yapabilirsin!
K = { 1, 2, 24, a, b, ce, {d} , {m,n}, } kümes le lg l aşağıdak
fadelerden hang ler doğru olanların yanındak kutucuğa D l mon ......... C on ......... C
yazınız.

1 ......... C el ......... C
2ÎK mÏK

4 ÎK m,n Î K

24 Î K {m,n} Î K

a ÎK 12 Ï K

SIRA SENDE
c ÏK { }ÏK
Yapabilirsin!
Aşağıdak fadelerden boş küme olanları bel rleyerek, boş
ce Î K ÎK
küme olanların yanındak noktalı yere ‘’boş küme’’ yazınız.

dÏK s(K) = 12
A = {Haftanın D le başlayan günler }
{d} Î K s(K) = 9
B = {En güzel dersler}

SIRA SENDE
C = {Yürüyen balıklar}
Yapabilirsin!
B = { 12'n n k basamaklı katları} kümes le lg l ;
D = {0'dan küçük doğal sayılar}
I. 36 Î B

II. 80 Ï B K={ Æ }

III. 96 Î B

IV. s(B) = 9 L=0

fadeler nden hang ler doğrudur?

M=Æ

5
Mustafa AK | Sefa TUNCAY | Mehmet Can AZİZOĞLU Fimatematik.com
OrtaokulMatematik.org
 6 IF
SIN
Fİ MATEMATİK
MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK
KONU ANLATIM FÖYÜ
KESİŞİM KÜMESİ VE BİRLEŞİM KÜMESİ

SIRA SENDE
KESİŞİM KÜMESİ
Yapabilirsin!
A = { 24'ün doğal sayı çarpanları}
İk veya daha fazla kümen n ortak elemanlarının oluşturduğu B = { 18' n doğal sayı çarpanları}
kümeye kes ş m kümes den r.
kümeler ne göre s(A Ç B) kaçtır?
Kes ş m, Ç sembolü le göster l r.

ÖRNEK
Çözümlü

A = { 1, 3, 5, 6, 7, 8, 9} ve B = { 1, 2, 3, 4, 6, 8,9} kümeler ver l yor.

Buna göre A Ç B kümes n bulalım.

SIRA SENDE
Yapabilirsin!
ÇÖZÜM
K = {Yılın lk beş ayı}
A Ç B, A kümes le B kümes n n ortak elemanlarının kümes d r. L = {İlkbahar mevs m n n ayları}
A = { 1, 3, 5, 6, 7, 8, 9} kümeler ne göre K Ç L kümes n l ste yöntem yle göster n z.
A Ç B = { 1, 3, 6, 8, 9}
B = { 1, 2, 3, 4, 6, 8, 9}

ÖRNEK
Çözümlü

K = { 1, 2, 3, a, b, c, d} ve L = { 1, 4, 5, a, b, d,e} kümeler ver l yor.

Buna göre K Ç L kümes n bularak K ve L kümeler n venn
şemasında gösterel m. SIRA SENDE
Yapabilirsin!
K = {10, 12, k, m, 16,}
ÇÖZÜM K Ç L = {12, m, 16}
olduğuna göre s(L) en az kaçtır?
K Ç L kümes K ve L kümeler n n ortak elemanlarından oluşur.

K Ç L = {1, a, b, d}

K
L
2 1 4
a b 5
3
c d e

K ÇL

K Ç L kümes K ve L kümeler n n ortak bölges d r.

6
Mustafa AK | Sefa TUNCAY | Mehmet Can AZİZOĞLU Fimatematik.com
OrtaokulMatematik.org
 6 IF
SIN
Fİ MATEMATİK
MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK
KONU ANLATIM FÖYÜ
KESİŞİM KÜMESİ VE BİRLEŞİM KÜMESİ

SIRA SENDE
BİRLEŞİM KÜMESİ
Yapabilirsin!
A = {1, a, b, 3, 5, f}
İk veya daha fazla kümen n tüm elemanlarının b rleşt r l- B = {a, b, c, {5}, 6, 7, 8, 9}
mes yle oluşturulan kümeye b rleş m kümes den r.
kümeler ne göre (A È B) kümes n l ste yöntem yle göster n z.
B rleş m, È sembolü le göster l r.

B rleş m kümes yazılırken, kümeler n ortak elemanları varsa

ortak elemanlar b rleş m kümes ne b rer kez yazılır.

ÖRNEK
Çözümlü
SIRA SENDE
A = { 1, 3, 5, 6, 7, 8, 9} ve B = { 1, 2, 3, 4, 6, 8,9} kümeler ver l yor. Yapabilirsin!
Buna göre A È B kümes n bulalım.
K = { 0, 2, 4, k, m, n} ve L = { 0, 1, 4, k, mn, d, e} kümeler
ver l yor. Buna göre K ve L kümeler n venn şemasında
gösterek K Ç L ve K È L kümeler n n eleman sayılarını bel r-
leyel m.

ÇÖZÜM
, A kümes le B kümes n n tüm elemanlarının b rleşt r l-
mes yle oluşan kümes d r.

A = { 1, 3, 5, 6, 7, 8, 9}
A È B = { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}
B = { 1, 2, 3, 4, 6, 8, 9}

Bu örnekte görüldüğü g b k kümen n eleman sayılarının

toplamı, kümeler n b rleş m kümes n n eleman sayısına her
zaman eş t değ ld r.

SIRA SENDE
s(A) = 7 ve s(B) = 7 olup toplamları 14'tür. Yapabilirsin!
Aynı zamanda s(A È B) = 9 olup kümeler n eleman sayıları K = {Ç ft rakamlar}
toplamından farklıdır. L = {Tek rakamlar}
olduğuna göre s(K È L) kaçtır?

HAP BİLGİ
Unutma!

İk kümen n eleman sayılarının toplamı, kümeler n b rleş m

kümes n n eleman sayısına eş t olması ç n kümeler n ortak
elemanlarının bulunmaması gerek r.

Yan ;
s(A È B) = 0 ise s(A) + s(B) = s(A È B)

7
Mustafa AK | Sefa TUNCAY | Mehmet Can AZİZOĞLU Fimatematik.com
OrtaokulMatematik.org
 6 SIN
IF
Fİ MATEMATİK
MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK
KONU ANLATIM FÖYÜ
KESİŞİM KÜMESİ VE BİRLEŞİM KÜMESİ

SIRA SENDE SIRA SENDE

Yapabilirsin! Yapabilirsin!

F İ B r K kümes n n 6 elemanı, b r L kümes n n 4 elemanı ve

f f K Ç L kümes n n 3 elemanı olduğuna göre K È L kümes n n
y a ı m a t kaç elemanı vardır?
n l r e k

Yukarıda F kümes ve İ kümes venn şemasında göster lm şt r.

Ver lenlere göre aşağıdak venn şemasını doldurunuz.

F İ SIRA SENDE
Yapabilirsin!

A = { 1, 2, 3, a, b} ve B = {2, 3, b} kümeler ver l yor. Buna göre;

l. s(A Ç B) = 3

ll. s(A) + s(B) = 8

lll. s(A È B) = 5

SIRA SENDE fadeler nden hang s veya hang ler doğrudur?

Yapabilirsin!

A B
a 0 1 SIRA SENDE
b
2 Yapabilirsin!
c 3
4 d
5 E A B
e a
C
1 b
Yukarıda ver len venn şemasına göre aşağı stenen kümeler c 2
yazınız.
3
C
A=
Yukarıda ver len venn şemasına göre;
C=
l. s(A) = 4 ll. s(B) = 0

A ÇB= lll. s(A È C) = 6 lV. s(E) = 6

A ÇC= fadeler nden hang s veya hang ler doğrudur?

BÇC=

A ÇB Ç C= Bu kitabı çözmeden
sınava girmeyin.
A ÈB=

A È C= Fİ YAYINLARI
SORU BANKASI
A ÇB ÇC=

8
Mustafa AK | Sefa TUNCAY | Mehmet Can AZİZOĞLU Fimatematik.com
OrtaokulMatematik.org