‫‪1‬‬

‫بسم اهلل الرحمن الرحیم‬

‫با سالم وتبریک سال نو حضور دانشجویان گرامی خالصه درس جلسه اول‬

‫حقيقت نبوت‬
‫ارکان نبوت‪:‬وحی ‪ -‬پيام آور وحی‬

‫واژة «نبوت» در لغت به معناي پيامبري‪ ،‬و واژة «نبی» به معناي پيامبر است‪.‬‬
‫ريشة اين دو واژه‪«،‬نبوت»و «نبی» ازکلمة «نبأ» به معناي خبر است‪ ،‬و يا به خصوص خبرهايی است که از نوعی اهميت‬
‫برخوردارند‪ .‬يعنی خبرهايی که فايدهاي بزرگ دارند‪،‬‬
‫مفاهيم کليدي و عناصر محوري مفهوم نبوت دو چيز است‪.‬‬

‫‪ -1‬وحی يا پيام ‪ -2‬پيامبر يا پيام آورنده‬

‫بنابراين سوال اول اينست‪ :‬وحی چيست؟‬

‫البته حقيقت وحی دست يافتنی نيست‪.‬‬

‫حقيقت وحی ارتباط خارق العاده خدابابرخی انسانهاي برگزيده است‪.‬‬

‫اتصال به مبداءهستی است وکسی که خود به آن مرحله نرسيده است نمی تواند ازرمز و راز حقيقت وحی خبردهد‪ .‬فی الجمله‬
‫وحی پيام الهی است‪.‬‬

‫وحی درلغت ‪ :‬اشاره‪ ،‬القاي پنهانی ودرخفا‪،‬تفهيم به سرعت ونهانی‬

‫واژه وحی ومشتقات آن به معناي‪:‬‬

‫اشاره‪،‬سرعت ‪ ،‬تفهيم والقاي پنهانی مطلبی به ديگران ‪ ،‬اعالم درخفا‪ ،‬نوشتن است اماجامع ترين معنی که کاربرد واژه وحی را می‬
‫رساند به تفهيم والقاي سريع و پنهانی است که متوجه مخاطب خاص خودبوده وبرديگران پوشيده است‪.‬‬

‫وحی درقرآن کريم به چهارحالت کلی به کار رفته است‪.‬‬

‫الف‪-‬اشاره پنهانی‬

‫ب‪-‬هدايت غريزي وطبيعی‬

‫ت‪-‬الهام يا وحی غيررسالی‬

‫د‪-‬وحی رسالی ياتشريعی ‪:‬که شاخصه پيامبران می باشد که‪‬مقصودهمان وحی وپيام رسانی مخصوص به پيامبران می باشد‪.‬‬
‫‪2‬‬

‫*هدايت جامدات‪،‬نباتات وحيوانات(هدايت غريزي)‪:‬قرآن کريم الهام غريزي برزنبورعسل مبنی براينکه درکوهها‬
‫ودرختان النه سازي کنندرا وحی می خواند‪...‬واوحی الی النحل ان اتخذي من الجبال بيوتا نحل‪68/‬‬

‫‪‬‬
‫*وحی به معناي اشاره پنهانی‪،‬تفهيم خطورات قلبی برانسانهاي عادي‪.‬‬

‫مثل بشارت برزکرياوقتی حضرت زکريا برداشتن فرزند به هنگام پيري بشارت داده می شودازخدا می خواهد برايش‬
‫نشانه اي قرار دهد‪ ..‬واينکه بمدت سه روز سکوت خواهی کرد‪.‬‬

‫*وحی به عنوان الهام غير رسالی و غير تشريعی‪ :‬گاهی انسان به هنگام گرفتاري ها‪،‬اضطرارهاوتنگناها و به صورت‬
‫سروش غيبی و عنايت الهی نداي ناگهانی‪.‬مثل الهام به مادر موسی«القصص‪ »7/‬‬

‫* وحی به عنوان پيام رسالی يا تشريعی که شاخصه نبوت است‪.‬‬

‫وحی به اين معنی يعنی آموزه ويژه اي که از ناحيه ي خداي سبحان به انسان هاي برگزيده اش افاضه می شود‪،‬وراي آگاهی هاي‬
‫حواس پنجگانه وادراک وشهود درونی است‪ .‬گشوده شدن افق هاي نوين از آسمان وعالم غيب به روي انبياء است‪.‬‬

‫منظور از وحی در قرآن کريم به همين معنی است‪.‬‬

‫پيامبر‬

‫دوم‪ :‬سوال ديگر اينست که پيامبر کيست و چه ويژگيهايی دارد ؟‬

‫جواب اوال‪ :‬پيامبر بشر است‪.‬‬

‫جنبه بشري رسول‪.‬‬

‫پيامبراز جنس خود بشر است‪.‬‬

‫دوم‪ :‬پيامبرانسان برگزيده‪ ،‬نمونه والگواسوه است‪.‬‬

‫باتوجه به اينکه هدف از خلقت رسيدن به کمال است‪ .‬‬

‫پيامبر انسان برگزيده وکامل راهنماي بشر براي کمال و براي انجام ماموريت هدايت انسان هاست‪.‬قرآن دفترچه راهنما وپيامبر‬
‫خود راهنماست‪.‬‬

‫علم لدنی‬

‫شئون پيامبران دريافت و ابالغ تفسير و تعليم تزکيه و تربيت اسوه و الگو واسطه فيض تدبير امور سياسی‪،‬اجتماعی و‪- ...‬‬

‫عصمت‪ :‬يعنی مصون بودن از خطا واشتباه وگناه سهوي وعمدي‬

‫حکمت الهی ايجاب می کند که پيام خود را دست نخورده وبی کم وکاست به دست بندگانش برساند‪.‬‬
‫‪3‬‬

‫عصمت يعنی مصون ماندن از خطا واشتباه عمدي(عمدي) وسهوي(غيرعمدي)‬

‫ايمان درجاتی دارد‪،‬طبقاتی دارد همه اهل ايمان در يک درجه نيستند‪.‬‬

‫آخرين درجه ايمان عصمت است که ناشی از نهايت معرفت است ‪،‬مثل ايمان حضرت ابراهيم به هنگام انداختن به آتش‪...‬‬

‫راههاي اثبات نبوت وصدق دعوي پيامبران سه راه است‪.‬‬

‫الف) اعجاز ‪‬‬

‫معجزه چيست؟‬

‫معجزه پديده اي است خارق العاده وخارج از نظامات علت ومعلول شناخته شده مادي که به منظور اثبات دعوي نبوت هم زمان‬
‫با تحدي(دعوت به مقابله) ازجانب مدعی نبوت به اذن خاص الهی صادر می شود‪.‬‬

‫(معجزات موقت مثل زنده شدن مرده‪،‬اخبار ازغيب ومعجزات جاويد) ‪‬‬

‫معجزه شاهد وسند پيامبري است‪.‬‬

‫معجزه بايدداراي سه ويژگی باشد‪:‬‬

‫‪ -1‬قابل تعليم وتعلم نيست‪ .‬‬

‫‪ -2‬مغلوب وتحت تاثير نيروي قوي تري قرارنمی گيرد‪.‬ديگران ازآوردن مثل آن ناتوانند‪(.‬معجزات پيامبران قبلی همه ازنوع حسی‬

‫بودند)‬

‫‪ -3‬همزمان با دعوي نبوت وتحدي می باشد‪.‬‬

‫ب) قرآئن وشواهد حاالت گفتارورفتار پيامبر‬

‫حاالت شخصی‬

‫محتواي آيين سازگاري آن باعقل‬

‫روحيات پيروان‬

‫ايمان به گفته ها ‪‬‬

‫ج) تصريح وتاييد پيامبران قبلی‬

‫‪.‬قرآن معجزه جاويد پيامبر خاتم‪ ( :‬اعجاز نقش پيامبر در ماندگاري پيام پس از ‪1400‬سال)‪....‬‬

‫‪ -‬ضرورت نبوت‬
‫‪4‬‬

‫فوائدوهدف از بعثت انبياء وفوائد نبوت‪:‬‬

‫فلسفة نبوت‬
‫فلسفة نبوت را میتوان از دو ديدگاه کلی بررسی کرد‪:‬‬

‫يکی‪ ،‬از ديدگاه وحی؛ و ديگري‪ ،‬از ديدگاه عقل‪.‬‬

‫‪ - 1‬هدف ازخلقت حرکت ورسيدن به کمال است‪.‬‬

‫هدف متوسط براي عبادت وماخلقت الجن واالنس اال ليعبدون‪...‬‬

‫هدف نهايی غايی براي کمال سعادت کمال غايت خداگونه شدن‬

‫‪ -2‬رسيدن انسان به کمال همراه باانتخاب واختيار است‪.‬اناهديناه السبيل اما شاکرا واماکفورا ‪...‬‬

‫‪ -3‬انتخاب درست وصحيح بدون معرفت وآگاهی ممکن نيست‪.‬‬

‫انتخاب آگاهانه ارزشمندوقابل ستايش است‪.‬تواناييهاي انسان‬

‫‪ -4‬انتخابهاي برخاسته ازصرف (عقل وعلم)براي رسيدن به سعادت کافی نيست‪.‬‬

‫اگرچه رسول باطنی( عقل) در انسان به وديعه گذارده شده ولی به علل مختلف عقل براي هدايت کافی نيست براي شناخت‬
‫حقايق هستی وراه ورسم زندگی غير از عقل وعلم‪ ،‬انسان به رسول ظاهري هم نياز دارد‪.‬‬

‫اگرچه عقل وعلم اطالعات دقيق زيادي به انسان می دهند اما در پاسخ به سئواالت کالن وپرسش از معناي زندگی مثل سعادت‬
‫انسان ناتوان هستند‪ .‬‬

‫بنابراين‪ :‬ضرورت وحی به جهت جبران نارسايی حس وعقل بشري که محدوديتها ونارسائی هايی دارد‪.‬‬

‫قرآن و فلسفة نبوت‬

‫قرآن کريم در آيات مختلف هدف از بعثت پيامبر الهی را بيان کرده است‪.‬‬
‫هدف از بعثت پيامبران از ديدگاه قرآن کريم را در موارد زير میتوان جستجو کرد‪:‬‬

‫‪ .1‬دعوت به يکتاپرستی و مبارزه با شرک و بتپرستی‪.‬‬

‫«وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُوالً أنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ‪ » .‬سوره نحل آيه ‪.36‬‬
‫به تحقيق‪ ،‬در ميان هر امتی رسولی را برانگيختيم تا آنان را به يکتاپرستی بخواند‪ ،‬و از پرستش طاغوت باز دارد‪.‬‬
‫عالوه بر اين آية شريفه‪ ،‬در آياتی که سرگذشت پيامبران الهی بيان شده است نيز دعوت به توحيد و يکتاپرستی به عنوان هدفی‬
‫که در سرلوحه دعوت پيامبران قرار داشته‪ ،‬ياد شده است‪ ،‬چنانکه در بيان سرگذشت حضرت نوح‪ ،‬هود‪ ،‬صالح‪ ،‬شعيب ـ عليهم‬
‫السالم ـ آمده است که آنان به قوم خود‪ ،‬میگفتند‪:‬‬
‫«يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ‪».‬‬
‫‪5‬‬

‫‪ .2‬داوري در اختالفات و منازعات‪.‬‬

‫«کانَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتابَ بِالْحَقِّ لِيَحْکُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيَما اخْتَلَفُوا فِيهِ‪.‬‬
‫اين آية شريفه بيانگر آن است که‪ :‬مردم به صورت امتی يک پارچه زندگی میکردند و در ميان آنان اختالفات پيچيدهاي که نياز‬
‫به شرايع آسمانی باشد‪ ،‬وجود نداشت‪ ،‬سپس اختالف و نزاع در ميان آنان پديد آمد‪ ،‬لذا خداوند براي حل اختالفات آنان پيامبران‬
‫را که بشارت و بيمدهنده بودند‪ ،‬مبعوث کرد‪ ،‬و با آنان کتاب و شريعت آسمانی را به حق فرو فرستاد تا مبناي داوري در‬
‫اختالفات آنان باشد‪.‬‬
‫و دربارة پيامبر اکرم ـ صلّی اهلل عليه و آله ـ میفرمايد‪:‬‬
‫«إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَيْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْکُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِما أَراکَ اللَّهُ»‪.‬‬

‫‪ .3‬برپايی قسط و عدل در جامعه بشري‪.‬‬

‫«لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِيزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ‪» .‬‬
‫ما رسوالن خود را با داليل روشن فرستاديم‪ ،‬و با آنها کتاب (آسمانی) و ميزان (شناسايی حق از باطل قوانين عادالنه) نازل‬
‫کرديم تا مردم قيام به عدالت کنند‪ .‬واژة «بينه» در لغت به معناي دليل روشن است‪ ،‬و مقصود از بينة پيامبران‪ ،‬استداللهاي‬
‫واضح و معجزات آنان‪ ،‬و منظور از «کتاب»‪ ،‬کتاب شريعت و مجموعة معارف و احکام الهی است که مبناي حق و باطل در حوزه‬
‫عقيده و عمل بشر میباشد‪ ،‬و «ميزان» عبارت از ابزار سنجش حق و باطل و درست و نادرست است‪ ،‬که بخشی از آن با استفاده‬
‫از اصول و کلياتی که در کتاب آسمانی و شريعت بيان شده‪ ،‬به دست میآيد‪ ،‬و بخشی ديگر از آن که به موضوعات و مسايل‬
‫جزئی مربوط میشود‪ ،‬توسط عقل به دست میآيد‪ .‬و در نتيجه‪ ،‬عقل و وحی‪ ،‬ميزان تشخيص خوب و بد و درست و نادرست‬
‫میباشد‪.‬‬
‫‪ .4‬تعليم و تربيت‪.‬‬

‫تعليم و تربيت در چهار آيه از قرآن کريم (که همگی مربوط به نبوت پيامبر گرامی اسالم ـ صلّی اهلل عليه و آله ـ میباشند) به‬
‫عنوان يکی از اهداف نبوت بيان شده است‪ .‬چنانکه میفرمايد‪:‬‬
‫«لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُوالً مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَکِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ‬
‫قَبْلُ لَفِی ضَاللٍ مُبِينٍ‪» .‬‬
‫خداوند بر مؤمنان منت نهاد‪ ،‬زيرا از خود آنان رسولی را در ميان آنها برانگيخت تا آيات الهی را بر آنان فراخواند‪ ،‬آنان را تزکيه‬
‫نمايد و کتاب و حکمت را به آنان بياموزد‪ ،‬اگر چه آنان پيش از اين در گمراهی آشکار بودند‪.‬‬
‫تعليم و تربيت از اساسیترين ارکان سعادت فرد و جامعة بشري است‪ .‬و پيامبران الهی براي راهنمايی بشر به مسير سعادت و‬
‫کمال برانگيخته شدهاند‪ ،‬و بزرگترين معلمان و مربيان بشر بودهاند؛ چرا که معارف و احکام الهی را به بشر آموختند‪ ،‬و با قول و‬
‫عمل خويش در جهت پيراستن جامعه از پليديها و زشتیها گام برداشته‪ ،‬و در طول تاريخ بهترين اسوههاي معرفت و فضيلت‬
‫براي بشر بودهاند‪.‬‬

‫‪ .5‬اتمام حجت بر بشر‪.‬‬

‫خداوند عليم و حکيم‪ ،‬انسان را با ظرفيت و استعدادهاي ويژه آفريده است‪ ،‬و انسان قابليت دريافت کماالت مادي و معنوي‬
‫بسياري را دارد‪.‬‬
‫‪6‬‬

‫عقل و فطرت‪ ،‬راه دريافت اين کماالت را تا حدودي روشن میسازند‪ ،‬اما به هيچ وجه کافی نيستند‪ ،‬بدين جهت انسان گذشته از‬
‫هاديان درونی‪ ،‬به هدايتگران بيرونی نيز نيازمند است‪ ،‬هر گاه خداوند هدايتگران بيرونی را در اختيار بشر قرار ندهد‪ ،‬و او به‬
‫بيراهه برود‪ ،‬او میتواند به خداوند احتجاج کند و بر کارهاي خالف خود عذر و بهانه بياورد‪ .‬اما با فرستادن پيامبران و رسوالن‬
‫الهی حجت بر بشر تمام شده‪ ،‬و راه هر گونه عذر و بهانه بر وي بسته خواهد شد‪ .‬چنانکه فرموده است‪:‬‬
‫نسا‪165‬‬
‫«رُسُالً مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ لِئَالَّ يَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَ کانَ اللَّهُ عَزِيزاً حَکِيماً‪».‬‬

‫فلسفه نبوت در روايات‬

‫حضرت امام علی ـ عليه السالم ـ موارد زير را به عنوان اهداف بعثت پيامبران الهی بيان کرده است‪:‬‬
‫‪ .1‬تجديد ميثاق فطري ميان انسان و خدا‬
‫‪ .2‬يادآوري نعمتهاي الهی بر بشر‬
‫‪ .3‬تبليغ احکام الهی و احتجاج بر آدميان‬
‫‪ .4‬شکوفا ساختن عقول بشر‬
‫‪ .5‬نشان دادن نشانههاي قدرت الهی در جهان آفرينش به آنان‬

‫‪ .6‬اتمام حجت بر بشر‬

‫نيز از امام صادق ـ عليه السالم ـ دربارة فلسفه بعثت پيامبران سؤال شد‪ ،‬آن حضرت در پاسخ فرمود‪:‬‬
‫ما به وجود خداي حکيم عقيده داريم‪ ،‬خداوند جسم نيست تا انسانها با مشاهدة او‪ ،‬با او گفتگو کنند و راه هدايت را از او‬
‫فراگيرند‪ ،‬و نيز همة انسانها اين شايستگی را ندارند که از طريق وحی با خداوند ارتباط برقرار کنند‪ .‬بدين جهت‪ ،‬بايد خداوند‬
‫سفيرانی داشته باشد که آن چه خير و صالح بشر را برآورده میکند‬

‫برخی شبهات منکران بعثت ونبوت وحی‪:‬‬

‫بطور کلی يکی از شبهات اينست که می گويندآموزه هاي وحيانی وآنچه پيامبران به بشر عرضه کرده اند از دوحال خارج نيستند‪.‬‬

‫‪ -1‬موافق با عقل هستند‪ .‬‬

‫يعنی اگر اين آموزه ها دراختيار انسان قرار هم نمی گرفت هم انسانها مستقال باعقل خودآنهارادرک ميکردند‪.‬که دراينصورت‬
‫بعثت نبوت ووحی کاربيهوده واضافه بوده است‪ .‬‬

‫‪ -2‬ويا آموزه هاي وحيانی مخالف ومتضاد با عقل وبرهان عقلی هستند که خوب دراينصورت هم غير قابل پذيرش‬
‫ومردود هستند‪.‬‬

‫درپاسخ می گوييم گزاره ها وآموزه هاي وحيانی از سه حالت خارج نيستند‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫اول‪ :‬اينکه وحی موافق عقل بشري است‪.‬‬

‫يعنی گزاره ها ودانسته هاي عقلی از سوي وحی تاييد می شوند‪.‬که در اينصورت انسان به درستی شناخت وداوري عقل خود‬
‫اطمينان بيشتري پيدا می کندومطمئن می شود خطاي عقل منتفی است‪.‬‬

‫اصوال از نظر قرآن کريم مسئوليت وشان اصلی پيامبران تذکر وغفلت زدايی از چهره حقايق بوده است‬

‫دوم ‪ :‬يا اينکه گزاره ها ي وحی خرد ستيزند‪.‬در اينصورت که گزاره هاي وحيانی ضد عقل باشندوبا اصول عقلی ناسازگار باشند‪.‬‬

‫دراينصورت اين دسته ازآموزه ها در رديف آموزه هاي تعاليم الهی(وحی) نخواهند بودواگر آموزه ها واحاديثی ومتونی به ظاهر با‬
‫اصول عقلی مخالف باشند‪.‬قاعدتا تفسير خاصی دارندکه بايد کشف شوندوگرنه جعلی وبايد دور ريخته شوند‪.‬‬

‫سوم‪ :‬اينکه گزاره ها وآموزه هاي وحيانی فرا حسی وفراعقلی اند‪.‬‬

‫ما در آموزه هاي دينی وحيانی با مجموعه اي از مسائل روبرو هستيم که نه مخالف مدرکات عقل ونه موافق آن بلکه فراتر از‬
‫حوزه ادراکات عقلی اند‪ .‬‬

‫عقل در اين موارد ملزم به سکوت است ووجود اين حوزه ها در ادراکات آدمی وجود وحی را ضرورت می بخشدتا خالء معرفتی‬
‫بشر جبران وتکميل گردد‪.‬‬

‫عقل بشر به دليل اعتراف به محدوديت وناتوانی خويش در برخی حوزه ها وعرصه ها اثبات ضرورت وحی را پذيرفته است‪ .‬‬

‫قرآن کريم هم يکی از اهداف پيامبران را آموزه هاي فرا عقلی وفرا خردي ودست نيافتنی با عقول بشري می داند‪.‬‬

‫وظيفه علم دررابطه باگزاره هاي فراعقلی سکوت است نه نفی‪...‬‬

‫‪ -‬محدوديتهاي عقل بشري‬

‫‪ -1‬محدوديتهاي ذاتی‬

‫الف)کلی بودن واجمالی بودن احکام عقل‬

‫ب)ناتوانی عقل درشناخت آثار اخروي اعمال انسانی بدين منظورکه زندگی انسان منحصر به اين دنيا نبوده وانتظاربشريت براي‬
‫جاودانگی وزندگی ابدي می باشد لذا عقل بشرازتشخيص اينکه ازچه راهی می تواند به اين مقصود برسد ناتوان می باشد‪ .‬‬

‫ح)آسيب پذيري عقل درمرحله تشخيص وعمل‪ -‬کلی بودن واجمالی بودن احکام عقل ‪ :‬انسان براي پيمودن مسير کمال به‬
‫پاسخهاي شفاف تر وجزئی تر نياز دارد‪ .‬‬

‫عقل بشري ازپاسخگويی به بسياري از جزئيات مباحث مبداء ومعاد ناتوان است ‪ -.‬خرد وانديشه انسانی حس پرستش خداوندي‬
‫را در می يابد اما اينکه چه عملی را انجام بدهد‪.‬؟! – خرد وعقل انسان ازشناخت آثاراخروي واعمال انسان عاجز است‪.‬اينکه‬

‫‪ -2‬محدوديتهاي عارضی‪:‬آسيب پذيري عقل در مرحله تشخيص وعمل‬

‫‪‬‬
‫‪8‬‬

‫آفات وموانع مختلف عارضی مانع تشخيص درست عقل می شوند‪.‬‬

‫گاهی موانع درونی است مثل ساده انديشی‪،‬هوي وهوس عمدي يا سهوي‬

‫گاهی هم آفات وموانع بيرونی است مثل محيط وشرايط بيرونی فرهنگی اجتماعی وتاريخی وجغرافيايی‪ ...‬‬

‫‪‬مفهوم عام علم‪:‬‬

‫علم به معناي مطلق آگاهی ومعرفت و فهميدن است‪....‬دراهميت معرفت همين بس که اولين آياتی که برپيامبراکرم نازل شده‬
‫ازعلم‪....‬وهل يستوي الذين اليعلمون‪...‬فضل العلم‪...‬همراهی ايمان آگاهی‪،‬واينکه ايمان بدون معرفت ارزشی ندارد‪.‬‬

‫مفهوم خاص علم‪:‬‬

‫اما امروزه وقتی گفته می شود علم منظوريافته هاي تجربی‪،‬مشاهده اي وآزمايشگاهی ياهمان علم تجربی مورد نظر است‪.‬‬

‫‪ -‬مفهوم دين‪:‬‬

‫درتعريف عام ازدين اعتقاد به خداوعالم غيب‪،‬دين مجموعه تعاليم واعتقاداتی است که درانسان موجب جايگزينی خدا محوري به‬
‫جاي خود محوري وفرد محوري درزندگی انسان می شود‪ .‬‬

‫‪ -‬دين مجموعه قوانين نظري است که قواعد عملی وراه ورسم بندگی کردن را ترسيم می کند‪(.‬دين دستورالعمل بندگی وراه‬
‫ورسم خدايی زيستن است)‬

‫‪ -‬رابطه بين علم ودين ازجنجالی ترين مباحث کالمی وفلسفی درغرب بوده است‪.‬‬

‫ديدگاههاي مختلف درخصوص رابطه بين علم ودين‬

‫درخصوص رابطه بين علم ودين ميان دانشمندان ودين شناسان سه نظريه متفاوت وجود دارد‪.‬‬

‫نظريه تعارض علم ودين‬ ‫‪-1‬‬

‫کسانی که معتقدند علم ودين درتعارض با يکديگرند‪(.‬متعارضند)‬

‫نظريه تمايز علم ودين‬ ‫‪-2‬‬

‫کسانيکه معتقدندعلم ودين به دوقلمروکامال متمايز از هم تعلق دارند‪(.‬متمايزند)‬

‫‪-3‬نظريه تعامل علم ودين‬

‫کسانيکه معتقدند علم ودين مکمل يکديگرنديعنی موضع تماس دارند ولی موضع درگيري وتعارض ندارند‪.‬‬
‫‪9‬‬

‫‪‬منبع ‪ :‬کتاب انديشه اسالمی ‪2‬‬

‫‪‬نويسندگان ‪ :‬آ يت اهلل جعفر سبحانی – دکتر محمد محمد رضايی‬

‫دانشجویان عزیز دقت نمایند جهت نمره کالسی می توانید با ورود به سامانه ‪@. nahad.ir‬بعد از‬
‫ثبت نام وشرکت در آزمون مربوط به درس خود امتیاز کالسی گرفته ودر پایان آزمون گواهی آن را به‬
‫ایمیل اینجانب ارسال نمایند ‪ .‬ضمنا شماره ‪ 09360600122‬جهت هماهنگی ورفع اشکال است ‪.‬ودر‬
‫صورت صالحدید گروه تشکیل خواهد شد ‪.‬انشااهلل دوره کنونی سپری شود وحضوری پاسخگوی‬
‫سواالتتان باشم ‪.‬موفق وموید باشید ‪ .‬با ارسال گواهی شماره همراه خود را نیز ارسال فرمایید ‪.‬‬

‫‪‬توجه ‪ :‬حذفيات امتحان فصل پنج کتاب است وامتحان به صورت هماهنگ می باشد ‪.‬‬

‫‪sahebalzamani@yahoo.ir‬‬

‫دکتر طاهره صاحب الزمانی‬