Istatistik 1

3. Hafta
• Bu dersi tamamladıktan sonra,

• Frekans dağılımı kullanarak verileri düzenleyebilir

• Histogramlar, frekans poligonları ve kümülatif frekans grafiklerini kullanarak

frekans dağılımı oluştrulmuş verileri grafiksel olarak sunabilir

• Sütun grafikleri, zaman serileri grafikleri ve daire grafiklerini kullanarak

verilerinizi görsel olarak sunabilirsiniz.
 Tanımlayıcı (Betimsel) İstatistik
Sayısal verilerin toplanması, düzenlenmesi,
özetlenmesi ve sunulması

• Frekans Tabloları ve Grafikler

• Merkezi Eğilim Ölçüleri
Betimleyici
İstatistik • Merkezi Dağılım Ölçüleri

ഥ
𝑿 𝞼
• Bir istatistiksel çalışma yürütürken, araştırmacının çalışmasında
belirlediği değişken ve değişkenler için veri toplaması gerekmektedir.
• Verileri açıklamak, sonuç çıkarmak veya veri hakkında çıkarımlarda
bulunmak için araştırmacının verileri anlamlı bir şekilde düzenlemesi
gerekir.
• Verileri düzenlemek için kullanılan en yaygın yöntemler frekans
tabloları ve grafikler oluşturmaktır.

• Farklı amaçlar için kullanılan birçok farklı grafik türü vardır.

Frekans Tabloları
• Frekans dağılımı, sınıfları ve frekansları kullanarak ham verilerin tablo
biçiminde düzenlenmesidir.
 Örneklem Değişkenler

Yalova Üniversitesi Mühendislik Bölümleri, not

Fakültesi Öğrencileri ortalamaları,
Kaçıncı sınıf
oldukları, Devam
durumları
 Veri Matrisi
Örnekler Bölümü Sınıfı Not Devam
ortalaması durumu

Öğrenci 1 Enerji Sistemleri Müh 2 2,50 Devamlı

Öğrenci 2 Endüstri Müh 1 3,31 Devamlı

Öğrenci 3 Kimya ve Süreç Müh 4 1,98 Devamlı

Öğrenci 4 Enerji Sistemleri Müh 1 3,00 Devamlı

Öğrenci 5 Endüstri Müh 3 2,76 Devamlı Bu tip, toplanmış ancak henüz
sayısal olarak düzenlenmemiş
Öğrenci 6 Bilgisayar Müh 2 2,35 Devamlı verilere ham veri denir.
Öğrenci 7 Endüstri Müh 4 3,65 Devamlı

Öğrenci 8 Enerji Sistemleri Müh 1 1,5 Devamsız

...

Öğrenci 500 Polimer Müh 2 2,64 Devamlı

Kategorik Frekans Tabloları
Bölüm Frekans Yüzde Kümülatif Yüzde

(100100/500)* 20
Enerji Sistemleri
Müh 100 20 20
(200/500)*100 20+40
Bilgisayar Müh 200 40 60
60+30
Endüstri Müh 150 30 90
Kimya ve Süreç
Müh 30 6 96

Polimer Müh 20 4 100

Toplam 500 100

Örnek
25 Öğrencinin kan grupları aşağıdaki gibidir. Frekans ve yüzde tablolarını
oluşturunuz.
Sayısal Değişkenler
Not Ortalaması Frekans Yüzde

2.5 5 0.20

3.31 2 0.26

1.98 10 0.16

3 3 0.24

2.76 4 0.22

... ... ...

 Gruplandırılmış Frekans Tabloları
Sayısal Kategorik/Sıralama

Not Ortalaması Frekans Yüzde

4-3,5 arası 10 2

3,5-3 arası 50 10

3-2,5 arası 90 18

2,5-2 arası 100 20

2’den az 250 50

Toplam 500 100

Örnek
• Bir araştırmacının dünyadaki en zengin 50 kişisinin yaşı
üzerinde bir araştırma yapmak istediğini varsayalım.

Forbes Dergisi

en zengin 50 kişinin
yaşları
Sınıf aralığı Sayım Frekans
35-41
42-48
49-55
56-62
63-69
70-76
77-83
84-90

Frekans tablosundaki 35-41, 42-48 … gibi kategorilere sınıf aralığı denir.

İlk ve son sayılar sınıf limiti olarak adlandırılır. (35 ve 41 gibi)

Küçük olan alt sınıf limiti (35,42…) ve büyük olan (41,48 …) üst sınıf limiti olarak
adlandırılır.
Sınıf aralığı Sayım Frekans
 Sınıf Sınıf
aralığı sınırları Çetele Frekans

Sınıf sınırları iki sınıfı arada hiç boşluk kalmayacak şekilde

ayırmaya yararlar.
 Eğer sınıf limitleri tam sayısı ise sınıf sınırları:

Alt sınıf limiti Alt sınıf sınırı

Üst sınıf limiti Üst sınıf sınırı

Eğer sınıf limitleri virgülden sonra bir basamak içeriyorsa 7.8-8.8 gibi,
sınıf limitlerine 0.05 eklenerek\çıkarılarak alt ve üst sınıf sınırları bulunur.

Bir frekans tablosunda sınıf genişliği bir sınıfın alt limitinden bir sonraki
sınıfın alt limiti çıkarılarak bulunur.
Ör: Bir önceki örnek için 31-24=7’dir.
• Frekans tabloları ile ilgili bir takım kurallar:
• Ham veri verilere bağlı olarak genellikle 5 ile 20 arasında sınıfa ayrılır.

• Şart olmamakla beraber sınıf aralığı büyüklüğü genellikle tek sayıdır.

• Sınıf orta noktası:

Alt sınıf sınırı Üst sınıf sınırı

Alt sınıf limiti Üst sınıf limiti

• Sınıflar süreklidir. Bir sınıfa karşılık gelen veri olmasa bile frekans
tablosuna eklenir.

• Sınıflar tüm veriyi kapsayıcı olmalı.

• Sınıf büyüklükleri sınıflar arasında eşit olmalı.

• Frekans tabloları açık uçlu olabilir.

Yaş Frekans Dakika Frekans

Örnek
Aşağıda 50 ilin F cinsinden sıcaklık maksimumları verilmiştir. Aşağıdaki
verileri kullanarak 7 sınıflı frekans tablosu oluşturunuz.
• 1. adım sınıf aralıklarını belirle.
• En yüksek ve en düşük sıcaklıklar tespit edilir.
• Max=134 Min=100
• Aradaki fark hesaplanır.
• 134-100=34
• Sınıf genişliği=34/7=4.9 ≈5
• !! İşlem sonucumuz 4.9 yerine 4.1 olsaydı da 5’e
yuvarlayacaktık.
• Birinci sınıf için başlangıç noktamız minimum ya da
minimum verimizden daha küçük bir sayı olabilir.
• Bu soru için başlangıç noktamızı minimum değerimiz olan
100 alalım. 7 sınıfın alt limitlerini bulabilmek için 100 den
başlayarak ve 5’er ekleyerek 7 sınıf alt limiti oluşturalım.
• Üst sınıf limitleri için bir sonraki sınıfın alt sınıf limitinden 1 çıkarılır.
• 105-1=104…

• Alt ve üst sınır değerlerini bulalım.

Her bir sınıfa karşılık gelen veri sayısını belirleyelim.

Sınıf Sınıf
Limitleri sınırları Sayım Frekans
• Bazen kümülatif frekans tabloları da kullanılabilir.
• Kümülatif frekans tabloları genellikler –…’den az olarak gruplanan
frekans tablolarıdır.
Gruplandırılmamış frekans tablosu
• Bir veri setinin aralığı yeterince küçük ise her sınıf bir sayı değeri
alabilir.
Grafikler
SÜTUN GRAFİĞİ

550
500
450
400
350
Öğrenci Sayısı

300
250
200
150
100
50
0
Enerji Bilgisayar Endüstri Kimya ve Polimer Toplam
Sistemleri Müh Müh Süreç Müh Müh
Müh
Bölümler
Daire Grafiği
Üniversite Mühendislik Fakültesi Öğrenci Sayılarının
Bölümlere Göre Dağılımı

Enerji Sistemleri 4%
6%
Müh 20%
Bilgisayar Müh

Endüstri Müh
30%
Kimya ve Süreç
Müh
Polimer Müh
40%
Zaman Serileri
 Histogram
120

100

80
Öğrenci Sayısı

60

40

20

0
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
0-0.5 0.5-1 1.5-1.00 1.75-2 2-2.5 2.5-3 3-3.5 3.5-4
Not Ortalaması
 Frekans Poligonu

120

100

80
Öğrenci Sayısı

60

40

20

0
0.25 0.75 1.25 1.75 2.25 2.75 3.25 3.75
Not Ortalaması
 Örnek
Aşağıda 50 ilin F cinsinden sıcaklık maksimumları verilmiştir. Aşağıdaki verileri
kullanarak 7 sınıflı frekans tablosu oluşturunuz.

Sıcaklık sorumuzdaki frekans tablosunun histogram ve frekans poligonu

grafiklerini oluşturun.
 Sınıf Sınıf
Limitleri sınırları Sayım Frekans

Sıcaklık sorumuzdaki frekans tablosunun histogram ve frekans poligonu

grafiklerini oluşturun.
Sınıf sınırları Orta Nokta Frekans
Kümülatif Frekans Grafiği (Ogive)
Sınıf sınırları Orta Nokta Frekans

Kümülatif Frekans
Kümülatif Frekans Kümülatif Frekans
 Frekans Tabloları

Grafik

Merkezi Eğilim
Veri Özetlenmesi
Ölçüleri

Merkezi Dağılım
Ölçüleri

Pozisyon Ölçüleri
Merkezi Eğilim Ölçüleri
• Ölçüm değerlerinin etrafında toplandığı merkezi değerleri ifade
eder. En sık kullanılan mod, medyan ve aritmetik ortalmadır.

Ortalama

Medyan

Merkezi Eğilim
Ölçüleri
Mod

Orta açıklık

Ağırlıklı ortalama
• Genel Yuvarlama Kuralı: İstatistikte temel yuvarlama kuralı, bir soruyu
çözerken yapılan hesaplamalarda, son cevabın elde edildiği aşamaya
kadar yuvarlama yapılmamalıdır.
• Ara adımlarda yuvarlama yapıldığında, bu bulduğunuz cevap ile
gerçek sonucun arasında ki farkı artırma eğilimindedir.
Ortalama
Ortalama; bir veri setinde bulunan olcum degerlerinin
toplamının, olcum sayisina (ornek sayisina) bolumu ile elde
edilen sayidir.

Orneklem
ortalamasi

Anakütle
ortalamasi
Bir baroya bagli 9 avukatin yillik vergi miktarlari
(bin TL)

bin TL
X Lisesi ogrencilerinden secilen 6 ogrencinin bir
haftada harcadiklari para miktari (TL)

TL
• Ortalama İçin Yuvarlama Kuralı: Ortalama rapor edilirken ham
veriden bir fazla ondalık sayıya yuvarlanmalıdır
• Örneğin, ham veriler tam sayı olarak verilmişse, ortalama, virgülden
sonra bir basamak içerecek şekilde rapor edilmelidir.
Gruplandırılmış Veri Ortalaması
• Her bir sınıf aralığı için sınıf orta noktası bulunur.

• Sınıf aralığı, frekans, sınıf orta noktası ve frekans*sınıf

orta noktası bilgilerini içeren tablo oluşturulur.

Sınıf aralığı Frekans f Orta nokta Xm

• D sütunun toplamı, B sütunun toplamına bölünerek

ortalama bulunur.
Örnek
• 20 koşucunun haftalık koşu miktarlarına ait (mil)
frekans tablosunu kullanarak gruplandırılmış verinin
ortalamasını bulunuz.

Sınıf aralığı Frekans f

 Çözüm
• 1.tablo oluşturulur.
Sınıf aralığı Frekans f Orta nokta Xm

• 2.Orta noktalar hesaplanır.

• 3.D sütununu hesaplanır.

•
• 4. Sınıf aralığı Frekans f Orta nokta Xm

• 5.
Ağırlıklı ortalama
• Gözlem değerlerinin tümü aynı öneme sahip değilse temsil ettikleri
değer bakımından farklılık gösterebilirler. Bu durumda, gözlem
değerleri ağırlıklandırılır.
• Gözlem değerleri bu ağırlıklarla çarpıldıktan sonra ağırlıklı aritmetik
ortalama hesaplanır.
Geometrik Ortalama
Harmonik Ortalama
Kareli Ortalama
Orta Açıklık (The Mid-Range)