Truyện Hoa tiên được viết phỏng theo một ca bản[1] của Trung Quốc có nhan

đề là Đệ bát tài tử Hoa tiên ký.[2] Ca bản này viết bằng thể thơ thất
ngôn cổ phong liền vận, thỉnh thoảng có phụ thêm mấy chữ ở đầu câu để
chuyển ý.[3] Vì vậy, có nhiều bản chép tay truyện Hoa Tiên vẫn đề là Đệ
bát tài tử Hoa tiên diễn âm.

Theo GS. Nguyễn Lộc, thì bản (nguyên tác) của Nguyễn Huy Tự có độ dài là
1.532 câu lục bát. Sau khi được một người em họ bên vợ là Nguyễn Thiện
(con Nguyễn Điều, gọi Nguyễn Du bằng chú) sửa chữa và thêm thắt (nhuận
sắc) thì bản truyện có cả thảy là 1.826 câu [4], và được Đỗ Hạ Xuyên khắc
ván in đầu tiên vào năm Ất Hợi (1875) đời Tự Đức, với nhan đề là Hoa tiên
nhuận chính, hay Hoa tiên nhuận chính tân biên.

Tuy nhiên, theo văn bản có trong sách Văn học thế kỷ 18 do PGS. Nguyễn
Thạch Giang chủ biên, thì bản nhuận sắc chỉ có 1.766 (đã dịch trọn vẹn ra
chữ Quốc ngữ). Nhưng, theo nhà nghiên cứu Dương Quảng Hàm thì bản này có
đến 1. 858 câu [5].

Ngoài ra, theo GS. Nguyễn Lộc còn có bản nhuận sắc của Vũ Đãi Vấn, và của
Cao Bá Quát, nhưng cả hai đều đã thất lạc [6].