Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 8

lqe'jg ljZjljBfno a'n]‌‌‌l6g

Tribhuvan University Bulletin

jif{‌ %! @)&^ a}zfv cª\s !)

Pl;ofsf pTs[i6 #)) df lqe'jg ljZjljBfno

lqe'jg ljZjljBfno Pl;ofsf #)) 6fOD; xfOo/ Ph's]zgn] x/]s jif{ d"NofÍg u/L ljZjljBfnox¿sf] :t/
pTs[i6 ljZjljBfnox¿sf] ;"rLdf k/]sf] ljZjljBfnosf ljBfyL{ , lzIfs, lgwf{/0f ug]{ u/]sf] 5 .
5 . 6fOD; xfOo/ Ph's]zgn] u/]sf] ljZjljBfnodf x' g ] cg' ; Gwfg,
ljZjljBfnox¿sf] :t/ lgwf{/0fdf ljZjljBfnosf lzIfs–ljBfyL{ n ] lqljn] ;g\ @)!( sf] nflu pknAw
lqe'jg ljZjljBfno Pl;ofsf @%! cGt//fli6«o hg{ndf k|sflzt u/]sf u/fPsf] tYofª\ssf cfwf/df 6fOD;n]
b]lv #)) ljZjljBfnox¿sf] txdf n]v–/rgf, ljZjljBfnodf cWoog– ljZjljBfnosf] :t/ lgwf{/0f u/L
k'u]sf] xf] . cWofkg x'g] kf7\o;fdu|L cflbsf] Od]naf6 hfgsf/L u/fPsf] xf] .

cGt//fli6«o cg'ej cfbfg–k|bfg


lqe' j g ljZjljBfno, v' n f tyf lqe'jg ljZjljBfnodf ;~rflnt ljZjljBfnosf pks'nklt k|f=8f=tLy{/fh
b"/ lzIff s]Gb| / sf]l/og g]zgn v'nf tyf b"/ lzIffnfO{ yk k|efjsf/L vlgofn] v'nf tyf b"/ lzIffsf] dfWodaf6
cf]kg o'lgel;{6Lsf] ;+o'Qm cof]hgfdf agfpg] p2]Zon] cfof]hgf ul/Psf] ef}uf]lns ljs6tfsf sf/0f pRr
a}zfv !( ut] sf7df8f}d + f …PS;Knf]l/ª lyof] . cGt/lqmof ljz]ifu/L sf]l/og lzIffaf6 ljd'v ljBfyL{x¿nfO{ klg
cfOl;6L OlG6u|z ] g Og xfOo/ Ph'sz ] g g]zgn cf]kg o'lgel;{6Ldf v'nf tyf ljZjljBfnon] lzIff pknAw u/fpg'
km/ lb si6dfOH8 cf]kg P08 l8:6fG; b"/ lzIffsf] cj:yf s:tf] 5 / g]kfnn] kg]{ ljrf/ JoQm ug'{eof] . ælqlj v'nf
Ph's]zgÚ ljifodf 5nkmn sfo{qmd s;/L o; lsl;dsf] lzIffsf] ljsf; / tyf b"/ lzIffsf] ljsf; / lj:tf/sf
;DkGg ePsf] 5 . lj:tf/ ug{;S5 eGg] ljifodf 5nkmn nflu k"jf{wf/ Pjd\ kf7\oqmd lgdf{0f
sfo{ q md ljZjdf e} / x] s f] v' n f Pjd\ cg'ej cfbfg–k|bfgdf s]lGb|t ug{ sf]l/og ljZjljBfno;Fu ;xsfo{
tyf b"/ lzIffdf ;"rgf k|ljlwsf] ePsf] lyof] . ug{ tof/ 5Æ,pxfFn] cufl8 eGg'eof],
k| o f] u sf] cj:yf cWoog ug] { / sfo{qmdnfO{ ;Daf]wg ub}{ lqe'jg æk|ljlwsf] dfWodaf6 ;a}sf nflu pRr
@)&^ a}zfv !
;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf
lqe'jg ljZjljBfno a'n]l6g
lzIff pknAw u/fpg ;xh eO/x]sf] b"/ lzIff s]Gb|sf] dfWodaf6 b]zleq Sjf]gn] sf]l/ofdf ljZjljBfnox¿n]
clxn]sf] cj:yfdf lqljn] v'nf tyf / aflx/ /x]sf ljBfyL{x¿nfO{ ;d]t\ s;/L v'nf tyf b"/ lzIffsf z}lIfs
b"/ lzIff s]Gb|dfkm{t\ b]zsf b"/b/fhdf cWoog–cWofkgdf ;fd]n u/fO{ z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ub}{ cfO/x]sf 5g\ eGg]
ePsf OR5's ljBfyL{x¿df pRr lzIffsf] pkflw k|bfg ul/g] :ki6 ug'{eof] . ljifodf sfo{kq k|:t't ug'{ePsf] lyof] .
kx'Fr lj:tf/ ub}{ hfg' ;dosf] dfu æo;sf nflu xfdLn] cGt//fli6«o pxfFx¿n] cfˆgf k|:t'ltdf ;fGble{s
klg xf] .Æ cg' e jx¿af6 ;d] t \ kf7 l;s] / lel8of]x¿ klg b]vfpg' ePsf] lyof] .
lqe'jg ljZjljBfnosf lzIffWoIf sfo{qmdsf] sfof{Gjog Pjd\ lj:tf/ 5nkmn sfo{qmddf v'nf tyf b"/ lzIff

lqlj v'nf tyf b"/ lzIff s]Gb| / sf]l/og g]zgn cf]kg o'lgel;{6Låf/f cfof]lht uf]i7Ldf ;xefuL lqlj kbflwsf/Lx¿ .
-t:aL/M ;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf_

k|f=8f= ;'wf lqkf7Ln] pRr lzIffdf ub}{ cl3 a9\g' kg]{5 / To; lbzfdf of] s]Gb|sf sfo{sf/L lgb]{zs u+uf/fd
b]lvPsf] e'd08nLs/0f / ljZjJofkL 5nkmnn] xfdLnfO{ dfu{bz{g ug]{5Æ, uf}tdn] lqe'jg ljZjljBfnon] v'nf
kl/jt{gaf6 lqlj cnu x'g g;Sg] pxfFn] eGg'eof] . tyf b"/ lzIff s]Gb|df cfw'lgs ;"rgf
wf/0ff JoQm ub}{ b"/ lzIffsf] dxTj sfo{ q mddf sf] l /og g] z gn tyf ;~rf/ k|ljlwsf] lj:tf/ u/]/ /
cfufdL lbgdf emg} lj:tfl/t xF'b} hfg] cf]kg o'lgel;{6Lsf k|f=8f= of]ª lsd, cgnfOg kf7oqmd lgdf{0f u/]/ of]
s'/fdf k|sfz kfg'e
{ of] . To;}u/L lqljsf cGt//fli6«o ;DaGw ljefusf 8f= ofª lzIffnfO{ yk Jojl:yt ub}{ cl3
/lhi6«f/ l8NnL/fd pk|]tLn] v'nf tyf rfª / lzIff ljefusf k|f=8f= of]ªdg a9g'kg]{ wf/0ff JoQm ug'{eof] .

lqlj a'n]l6g j]a;fO6df cg'/f]w


lqe'jg ljZjljBfno a'n]l6gdf k|sfzgfy{ ;dfrf/,
lqe'jg ljZjljBfno ;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvfaf6 hfgsf/L, ;"rgf k7fO{ ;xof]u ul/lbg' x'g lqljsf 8Lg
k|sflzt lqlj a'n]l6g lgDg j]a;fO6df klg pknAw 5 . sfof{no, cg';Gwfg s]Gb|, s]Gb|Lo ljefu, SofDk; tyf
cGo lgsfox¿nfO{ xflb{s cg'/f]w 5 .
www.tu.edu.np lqe'jg ljZjljBfno a'n]l6g

@ @)&^ a}zfv
;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf
lqe'jg ljZjljBfno a'n]l6g
dgdf]xg sfl8{of] ;]G6/sf] bzf}+ jflif{sf]T;j
lqe'jg ljZjljBfno, lrlsT;fzf:q cl3 a9\gk' g]{ cfjZostf cf}N+ ofpg'eof] . ;]jfnfO{ cfw'lgsLs/0f ub}{ s}of}+ gofF
cWoog ;+:yfg, dgdf]xg sfl8{of]yf]/fl;s pxfFn] hgtfaf6 k|fKt :g]x / ljZjf;nfO{ lrlsT;f pks/0fx¿ v/Lb u/]sf] 5 .
ef:s'n/ tyf 6«fG;KnfG6 ;]G6/n] ;fydf lnP/ cl3 a9\g ;]G6/sf cj xfdL l5§} gofF cfw'lgs ejgaf6
k"j{k|wfgdGqL :j=dgdf]xg clwsf/Lsf] sfo{sf/L lgb]{zs nufot\ ;a} lzIfs– :jf:Yo ;]jf pknAw u/fpg] 5f}+ .Æ
:d[lt lbj;sf] cj;/df cfˆgf] :yfkgfsf] sd{rf/Lx¿nfO{ cfu|x ug'e { of] . o;}u/L jflif{sf]T;j ;df/f]xdf lrlsT;fzf:q
!) cf}+ jflif{sf]T;j dgfPsf] 5 . lqljsf /lhi6«f/ l8NnL/fd pk|]tLn] cWoog ;+:yfgsf k"j{ 8Lg Pj+ jl/i7
jflif{s lbj;sf] cj;/df a}zfv !# k"j{k|wfgdGqL :j=dgdf]xg clwsf/Lsf] sfl8{of]nf]lhi6 k|f=8f= c¿0f ;fodLn]
ut] sf7df8f}d + f cfof]lht sfo{qmdnfO{ :d/0f ub}{ dgdf]xg sfl8{of] ;]G6/ lbj+ u t k" j { k | w fgdGqL dgdf] x g
;Daf] w g ub} { g] k fn ;/sf/sf ljZjljBfnosf] dxTjk"0f{ k|fyldstfdf clwsf/Ln] hLjgsf] clGtd ;dodf
:jf:Yo /fHodGqL 8f= ;'/]Gb| s'df/ k/]sf] hfgsf/L u/fpg'eof] . c:ktfndf latfPsf If0fx¿sf] :d/0f
ofbjn] dgdf]xg sfl8{of] ;]G6/n] lrlsT;fzf:q cWoog ;+ : yfgsf ub}{ pxfFs} k|]/0ffaf6 dgdf]xg sfl8{of]
cfd gful/sx¿sf] :jf:yf]krf/df 8Lg k|f=8f= hubLz k|;fb cu|jfnn] ;]G6/sf] :yfkgf ul/Psf] atfpg'
lgjf{x u/]sf] e"ldsf / xf;Ln u/]sf] :jf:Yof]krf/sf If]qdf b]zsf nflu eof] . æclwsf/Lsf] ;fbf hLjg,
hgljZjf;sf] k|z; + f ug'e
{ of] .
pxfF n ] eGg' e of] , ælqlj
lrlsT;fzf:q cWoog
;+ : yfg / lqlj lzIf0f
c:ktfn nufot\ cGo lzIf0f
c:ktfnx¿nfO{ lrlsT;fzf:q
ljw] o ssf] efjgfcg' ; f/
lrlsT;f lzIff / ;]jf pknAw
u/fpg' x'g cfu|x ub{5' .Æ
;/sf/ ;a} gful/snfO{
;j{;n ' e / :t/Lo :jf:Yo ;]jf
pknAw u/fpg nfluk/]sf]
s'/fdf hf]8 lbFb} /fHodGqL
ofbjn];j{;fwf/0fsf]
pkrf/df cu| 0 fL :yfg
agfPsf c:ktfnx¿nfO{
;a} k|sf/sf] ;xof]u pknAw
u/fpg] k|lta4tf ;d]t\ JoQm lqlj lrlsT;fzf:q cWoog ;+:yfg dgdf]xg sfl8{of] ;]G6/sf] bzf}+ jflif{sf]T;j ;df/f]xdf
ug'{eof] . :jf:Yo tyf hg;+Vof /fHodGqL nufot lqljsf kbflwsf/Lx¿ .
lqe' j g ljZjljBfnosf
pks'nklt k|f=8f= tLy{/fh vlgofn] cfjZos bIf hgzlQm lgdf{ 0 f pRrljrf/ / clGtd ;do;Dd d'ns ' sf]
dgdf] x g sfl8{ o f] ;] G 6/ lqe' j g ug]{ lrlsT;fzf:q cWoog ;+:yfgdf g} nflu sfd ug]{ c7f]6 Pj+ b[9tfaf6 xfdL
ljZjljBfnoleqsf] cg's/0fLo s]Gb| hgzlQmsf] cefj eO/x]sf] s'/f p7fpFb} ;a}n] kf7 l;Sg'kb{5Æ, pxfFn] eGg'eof] .
ePsf] atfpg'eof] . æljZj:t/sf] pk–k|fWofks, ;x–k|fWofks nufot\sf sfo{qmddf sfl8{of]nf]hL ljefusf
:jf:Yo pkrf/ s]Gb| Pj+ k|fl1s cWoog– kbx¿df oyfzL3| lj1fkg ug]{ klqmof k|dv ' k|f=8f= eujfg sf]O/fnfn] ;]G6/n]
cg';Gwfg:ynsf] ¿kdf kl/lrt dgdf]xg cl3 a9fOlbg lqlj kbflwsf/Lx¿;dIf xf;Ln u/]sf pknlAwx¿af6 l;Sb} /
sfl8{of] ;]G6/n] :jf:Yof]krf/;Fu;Fu} cfu|x ug'{eof] . b]vfk/]sf r'gf}tLx¿nfO{ ;dfwfg ub}{
cg';Gwfgd"ns k|fl1s lqmofsnfk dgdf]xg sfl8{of]yf]/fl;s ef:s'n/ tyf cg';Gwfgd"ns sfo{qmddf nfUg'kg]{
;d]t\ cl3 a9fpg' / cfufdL lbgdf yk 6«fG;KnfG6 ;]G6/sf sfo{sf/L lgb]{zs cfjZostf cf}+Nofpg' eof] . ;fy} lqlj
Jojl:yt eP/ cl3 a9\g' kb{5Æ,pxfFsf] k|f=8f= pQds[i0f >]i7n] jflif{s k|ltj]bg
cfu|x lyof] . k|:t't ub}{ eGg'eof], æ;]G6/n] ¿=!# lrlsT;fzf:q cWoog ;+:yfg / lzIf0f
lqljsf lzIffWoIf k|f=8f=;'wf lqkf7Ln] s/f]8 a/fa/sf] lgMz'Ns pkrf/ u/]sf] c:ktfnsf ;a} O sfO;F u lgoldt
dgdf]xg sfl8{of] ;]G6/n] :jf:Yo If]qdf / kmfd]{;L nufot\ ;]jf z'Nsaf6 ¿=& ;Dks{–;dGjo u/]/ cl3 a9\g cfkm"x¿
cfˆgf] k[ys klxrfg / ul/df agfP/ s/f]8sf] cfDbfgL u/]sf] 5 . :jf:Yo tof/ /x]sf] ;d]t\ :ki6 ug'{eof] .
@)&^ a}zfv #
;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf
lqe'jg ljZjljBfno a'n]l6g

af}4 cWoogdf ljrf/–ljdz{


lqe'jg ljZjljBfno af}4 cWoog g} af}4 bz{gk|lt cfslif{t eO/x]sf] x'Fb} uO/x]sf]n] k|fl1s cg';Gwfg Pj+
s]Gb|Lo ljefun] ljZjljBfno cg'bfg cj:yfdf a'4 hGd]sf] b]z x'g'sf] 5nkmnnfO{ a9fjf lbg'kg]{ wf/0ff JoQm
cfof]usf] ;xof]udf …O06/–l8l;lKng/L gftfn] g]kfnn] af}4 wd{sf af/]df ug'{ePsf] lyof] . To:t} af}4 cWoog
ck|f]r Og a'l4i6 :6l8hÚ zLif{sdf j[xt\ b[li6sf]0f lgdf{0f u/L ljZjnfO{ s]Gb|Lo ljefusf ljefuLo k|dv ' j]b/fh
ljrf/ uf]i7Lsf] cfof]hgf u/]sf] 5 . ;Gb]z lbg'kb{5 .Æ lqljn] kl5Nnf] ;do 1jfnLn] af}4 cWoogsf] ;LdfnfO{ j[xb
a}zfv ( ut] g]kfn / Pl;ofnL s]Gb|Lo ljefux¿nfO{ k|fl1s 5nkmn agfpFb} cGt//fli6«o If]qdf af}4 bz{gsf]
cg';Gwfg s]Gb| -l;gf;_df cfof]lht Pj+ cGt/lqmofsf] nflu cfly{s ;xof]u dxTjnfO{ a9fjf lbg] p2]Zon] uf]i7Lsf]

lqlj af}4 cWoog s]Gb|Lo ljefun] ljZjljBfno cg'bfg cfof]usf] ;xof]udf cfof]hgf u/]sf] af}4 cWoog;DaGwL
ljrf/uf]i7Ldf ;xefuL cg'bfg cfof]u tyf lqljsf kbflwsf/Lx¿ . -t:aL/M ;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf_

uf]i7Lsf] pb\3f6g ub}{ ljZjljBfno pknAw u/fpFb} cfO/x]sf] hfgsf/L lbFb} cof]hgf ul/Psf] :ki6 ug'{eof] .
cg' b fg cfof] u sf cWoIf k| f =8f= pxfFn] ljZjljBfnosf] dof{bf / ;fv sfo{qmddf ljefusf k"j{ k|d'v k|f=8f=
ledk|;fb ;'j]bLn] ljZjljBfno 1fg a9fpg] sfo{qmdsf nflu cfufdL lbgdf g/]zdfg ah|frfo{n] af}4 cWoog
pTkfbg, k|;f/0f / k|a4{g ug]{ s]Gb| klg ;xof]u ug]{ k|ltj4tf hgfpg' s]Gb|Lo ljefusf] :yfkgfsf] Oltxf;
ePsfn] af}4 cWoog s]Gb|Lo ljefun] eof] . :d/0f ub}{ lqe'jg ljZjljBfnodf nfdf]
a'4sf 1fg / bz{gx¿nfO{ ljleGg uf]i7Ldf dfgljsL tyf ;dflhszf:q k|fl1s ax; kZrft\ @)%^ ;fndf
ljwfdf ;d]6]/ lrGtg ug{ nfu]sf]df ;ª\sfosf 8Lg k|f=8f= lzjnfn e'iffnn] af}4 cWoog s]Gb|Lo ljefu :yfkgf
v'zL JoQm ug'{eof] . pxfFn] eGg'eof], af} 4 bz{ g df cfkm" n ] cy{ z f:qsf ug{ ;kmn ePsf] s'/f ;'gfpg' eof] .
æljZjljBfnodf af}4 bz{gsf af/]df ;DaGwdf klg cToGt} dxTjk"0f{ ljrf/x¿ ljefus} csf{ k"j{ k|d'v 8f= ldng/Tg
zfSon] ljefudf sfo{/t lzIfsx¿sf]
k|fl1s ljrf/–ljdz{ x'g' k|z;+ gLo sfo{ k|fKt u/]sf] pNn]v ug'{eof] . pxfFsf] JolQmTj ljsf;;Fu} kf7\oqmdnfO{ klg
xf] . af}4 bz{gsf] cWoog–cWofkgnfO{ egfO lyof], æxfdLn] a'4sf pkb]zx¿sf] ;do;fk]If agfpFb} hfg'kg]{ wf/0ff JoQm
xfdLn] k|lt:kwL{ Pj+ j}1flgs agfP/ kfngf ub}{ pxfFsf ;fdflhs, cfly{s, ug'{eof] .
ljZjnfO{ g} ;sf/fTds ;Gb]z lbg n}lËs Pj+ kof{j/0fLo cjwf/0ffnfO{ uf]i7Ldf pk–k|fWofks 8f= uf}tdjL/
;Sg'kb{5 .Æ sfof{Gjog u/]/ cl3 a9\g'kb{5 .Æ ah|frfo{n] …af}4 b[li6sf]0fdf dfgj
sfo{qmddf lqljsf lzIffWoIf k|f=8f= ;f] cj;/df lqe'jg ljZjljBfno clwsf/sf cfofdx¿Ú / pk–k|fWofks
;' w f lqkf7Ln] s] G b| L o ljefux¿ cGt//fli6«o ;DaGw s]Gb|sf sfo{sf/L 8f= rGb|snf l3ld/]n] …af}4 cWoogdf
sIffsf]7fdf dfq} ;Lldt x'g' gx'g] lgb]{zs k|f=8f= e"kk|;fb wdnfn] n}lËscfofdÚzLif{ssf sfo{kqx¿ k|:t't
s'/fdf hf]8 lbFb} eGg'eof], æljZj kl/jlt{t cj:yfdf af}4 bz{g ;fGble{s ug'{ePsf] lyof] .
$ @)&^ a}zfv
;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf
lqe'jg ljZjljBfno a'n]l6g
cfly{s tyf a]?h' Joj:yfkg uf]i7L
lqe'jg ljZjljBfno, n]vfk/LIf0f n]vf k|d'v Pjd\ k|zf;g k|d'vx¿nfO{ ch'g{ ljqmd v8\sfn] cf–cfˆgf wf/0ff
dxfzfvfsf] cfof]hgfdf lqlj cGt/utsf /lhi6«f/ pk|t] Lsf] lgb]z
{ g lyof],æSofDk; JoQm ug'{ePsf] lyof] . sfo{qmddf
SofDk; tyf sfof{nosf n]vf k|d'v sfof{nox¿df a]¿h' Go'gLs/0fnfO{ :jfut dGtJo cfly{s pklgoGqs ¿kf
Pj+ k|zf;g k|d'vx¿aLr lj/f6gu/df k|fyldstfdf /fVg / gofF a]¿h' sfod >]i7n] /fVg'ePsf] lyof] eg] sfo{qmd
b'O{lbg] cfly{s tyf a]¿h' Joj:yfkg g/xg] cj:yf agfpg tkfO{x+ ¿n] k]ZsL ;~rfng n]vf clws[t ;'zLnf yfkfn]
uf]i7L ;DkGg ePsf] 5 . tyf w/f}6L Joj:yfkg rfF8f] ug'{kg]{5 ug'{ePsf] lyof] . sfo{qmdsf] cGTodf
a}zfv !) ut] ;DkGg uf]i7Lsf] pb\3f6g / cfly{s sf/f]jf/df k"0f{ lhDd]jf/ ;a} ;xefuLx¿nfO{ n] v fk/LIf0f

lqlj n]vfk/LIf0f dxfzfvfåf/f lj/f6gu/df cfof]lht cfly{s tyf a]?h' Joj:yfkg uf]i7Ldf ;xefuL lqljsf /flhi6«f/
nufot cGo ;xefuLx? . -t:aL/M ;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf_
;qdf lqljsf /lhi6«f/ l8NnL/fd x'g'kb{5 . cfufdL lbgdf a]¿h' s] dxfzfvfsf k|d'v gf/fo0f axfb'/
pk|t] Ln] lqe'jg ljZjljBfnosf] cfly{s slt sf/0fn] x'gcfPsf] xf] eg]/ ;a} a:g]tn] wGojfb 1fkg ug'{eof] .
;'zf;gdf n]vf k|d'v / k|zf;g lgsfon] ljZn]if0f ug'{kg]{5 .Æ o;}u/L uf]i7Lsf] bf];f| ] ;qdf lqljsf] vr{
k|d'vx¿sf] dxTjk"0f{ e"ldsf x'g] sfo{qmddf ;xefuL SofDk; k|dv ' x¿n] Joj:yfkg, vr{ clVtof/L, a'ema'emf/y,
x'Fbf of] uf]i7L pkof]uL /x]sf] atfpg' lgsfo k|dv' k|zf;lgs lj1 gx'g,] gLlt lnnfd, ldgfxf, ljlQo ljj/0f tof/L,
eof] . æ;'zf;g sfod ug{ kf/blz{tf, lgod :ki6 gePsf], ;}4flGts 1fg lgoldt sfo{ -cfDbfgL, clen]vLs/0f,
hjfkmb]lxtf, kIfkft/lxt cj:yf / / Jofjxfl/s k|of]uaLr 7"nf] leGgtf k|:t'tLs/0f_ tyf a]¿h' nut km5\
;a}sf] lhDd]jf/L x'gk' b{5 . ljZjljBfno h:tf sf/0fn] n]vf If]qdf ;d:ofx¿ of}{6 / ;Dk/LIf0f ljifodf cfly{s
tLg kIf lzIfs, sd{rf/L / ljBfyL{ l;h{gf x'g]u/]sf] cf}+Nofpg' ePsf] pklgoGqs ¿kf >]i7, ah]6 Joj:yfkg
aLrsf] ;dGjoaf6 ;~rflnt ;+:yf lyof] . pxfFx¿n] sfddf zLk / bIftf cGt/ut ah]6 k|0ffnL, ah]6 th'{df,
clej[l4 ub}{ lhDd]jf/L axg u/fpg k|:t'tLs/0f tyf sfof{Gjog, ah]6 dfu,
ePsf]n] oL s'/fsf] kfngfdf ;a}sf] lgsfo k|d'vx¿nfO{ ;do–;dodf
dxTjk"0f{ e"ldsf x'gd] f d ljZj:t 5' .Æ uf]i7L / cGt/lqmofx¿ eO/xg' kg]{ ah]6 lgsf;f, /sdfGt/ tyf ljlgof]hg
lqljdf /fHoaf6 cg'bfg cfpg] x'Fbf dfu ub}{ pxfFx¿n] a]¿h' km5\of}{6nfO{ eGbf a9L vr{af/] cfly{s pklgoGqs
ljQLo cg'zf;gsf] :jR5 / k"0f{ kfngf ;fd'lxs sfo{sf] ¿kdf cufl8 a9fpg' cld/ /fh l;Gw'/fsf/, s/ Joj:yfkg
x'g'kg]{ / dflyNnf lgsfox¿;Fu ;w}F kg]{ / To;sf nflu lqljsf P]glgod tyf s/ bfloTj, ljbf clen]vLs/0f,
hjfkmb]xL x'g'kg]{ pNn]v ub}{ pxfFn] ;do;fk]If gePsfn] ;+zf]wg tyf k] Z sL / w/f} 6 L Joj:yfkg tyf
;a}sf] k|of;af6 lqljdf ;'zf;gsf] cBfjlws ug'{kg]{ ;'emfj lbg'ePsf] k]ZsL km5of}{6 Joj:yfkgaf/] cfly{s
cj:yf Nofpg'kg]{ ljrf/ JoQm ug'e { of] . lyof] . pklgoGqs k'ik/fh kf}8o\ fn nufotn]
k'/fgf] aSof}tfsf] n]vfk/LIf0f gePsf] uf]i7Lsf] pb\3f6g ;qdf dx]G› df]/Ë ;xhLs/0f ug'{ePsf] lyof] .
sf/0f a]¿h' a9\g uPsf] pNn]v ub}{ ax'd'vL SofDk;sf k|d'v afa'/fd sfo{qmddf Onfd, emfkf, ef]hk'/,
pxfFn] cfufdL jif{ kfFrca{ ¿k}ofFsf] ltdN;]gf, :gftsf]Q/ SofDk;sf k|dv ' t]xy| d' , wgs'6f, w/fg, lj/f6gu/ If]qsf
a]¿h' 36fpg k|oTg ul/g] atfpg' dx]zs'df/ vqL, gl;{Ë SofDk; k|d'v lqljsf Ps bh{geGbf a9L cflËs
eof] . d]g'sf e08f/L, lqlj If]qLo k/LIff SofDk;x¿af6 #) hgf n]vf k|d'v
dftxtsf SofDk; tyf sfof{nosf lgoGq0f sfof{nosf ;x–k/LIff lgoGqs / k|zf;g k|d'v ;xefuL ePsf lyP .
@)&^ a}zfv %
;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf
lqe'jg ljZjljBfno a'n]l6g

hn tyf df};d lj1fg ljefusf] lel8of] sIff ;DkGg


lqe'jg ljZjljBfno, hn tyf ;dfkg sfo{qmddf lqljsf lzIffWoIf ug'{eof] . ;]G6/sf pklgb]{zs 8f=
df} ; d lj1fg s] G b| L o ljefudf k|f=8f= ;'wf lqkf7Ln] ljBfyL{x¿nfO{ :ofcf] jf] n] lel8of] k| l jlwsf]
…sf7df8f}+ ;]G6/ km/ l/;r{ P08 k|df0fkq x:tfGt/0f ug'{eof] . ;f] dfWodaf6 g]kfnL ljBfyL{n] ljb]zL
Ph's]zgÚ -rfOlgh Ps]8]dL ckm cj;/df pxfFn] lel8of] k|ljlwsf] k|fWofks;Fu 1fg cfbfg–k|bfg ug{
;fOG;];_ sf] ;xof]udf ut k';b]lv k| o f] u u/] / cGt//fli6« o k7g– kfPsf]df v'zL hgfpg' eof] .
;~rflnt k]lnof]SnfOd]6 ;DaGwL kf7gnfO{ ljZjljBfnodf NofPsf]df ljefusf ;x–k|fWofks 8f= ljgf]b
lel8of] sIff ;dfKt ePsf] 5 . ljefu tyf sf7df8f}+ ;]G6/nfO{ bjf8Ln] g]kfnL ljBfyL{x¿nfO{ rLg
;+o'Qm /fHo cd]l/sfsf] cf]xfOof] wGojfb lbFb} eGg'eof], æhn tyf / cd]l/sfsf ljBfyL{x¿;Fu} /fv]/

lqlj hn tyf df};d lj1fg s]Gb|Lo ljefudf ;~rflnt lel8of] sIffsf] ;dfkg sfo{qmddf pkl:yt lqlj lzIffWoIf Pj\d
ljefu tyf sf7df8f}+ ;]G6/ km/ l/;r{ P08 Ph's]zgsf kbflwsf/Lx¿ . t:aL/M ;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf_

ljZjljBfnosf k|fWofks nf]gL hL= df};d ljefun] em}F cGo ljefux¿n] cWoog–cWofkg u/fOPsf] o;
yf]D;gn] g]kfn, rLg / cd]l/sfdf klg o; k|sf/sf sIff ;~rfng k|sf/sf] sIffn] xfd|f ljBfyL{nfO{
Ps} k 6s rnfPsf pQm sIffdf ug]{tkm{ Wofg lbg'k5{ .Æ cGt//fli6« o :t/df k| l t:kwL{
g]kfnsf @( ljBfyL{ ;xefuL ePsf sfo{qmddf ljefuLo k|dv ' 8f= lbks agfpg ;xof]u k'¥ofpg] :ki6 ub}{
lyP . cof{nn] sIff ;~rfng ug{ sf7df8f}+ sIff ;~rfngdf sf7df8f}+ ;]G6/sf
ljefu kl/;/ sLlt{k'/df a}zfv ;]G6/ km/ l/;r{ P08 Ph's]zgn] lgb]{zs k|f=8f= ofjf] y]Gbf]ª / jfª
( ut] cfof]lht lel8of] sIffsf] u/]sf] ;xof]uk|lt s[t1tf JoQm yfcf]sf] ;lqmotfsf] k|z;
+ f ug'e{ of] .

^ @)&^ a}zfv
;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf
lqe'jg ljZjljBfno a'n]l6g
clgjfo{ cjsfz
lqe'jg ljZjljBfnosf] ;]jfdf /x]sf lgDg lzIfs–sd{rf/Lsf] pd]/ lgDg ldltdf ^# jif{ k"/f ePsfn] pxfFx¿nfO{ lqlj
;]jfaf6 clgjfo{ cjsfz lbg] lg0f{o ul/Psf] 5 .
lzIfs–sd{rf/Lsf] gfd kb sfof{nosf] gfd cjsfz nfu" ldlt
8f= dfg axfb'/ s]=;L= k|fWofks k[YjLgf/fo0f SofDk;, kf]v/f @)&^.)!.)!
8f= wd{/fh 8+uf]n k|fWofks k|fs[lts lj1fg ;+u|xfno, :joDe' @)&^.)!.)!
>L tf/f/fh vgfn k|fWofks k[YjLgf/fo0f SofDk;, kf]v/f @)&^.)!.)!
>L lszf]/ s'df/ kf]v/]n ;x–k|fWofks k[YjLgf/fo0f SofDk;, kf]v/f @)&^.)!.)@
>L j;Gt k|;fb vgfn zfvf clws[t sfg"g ;+sfo, 8Lgsf] sfof{no, k|b{zgL dfu{ @)&^.)!.)#
>L O{Zj/L vgfn k/fh'nL gl;{Ë ;'k/efOh/ lzIf0f c:ktfn, dxf/fhu~Hf @)&^.)!.)#
>L kjgnfn ;Tofn ;xfos k|zf;s k/LIff lgoGq0f sfof{no, aNv' @)&^.)!.)$
>L kGgfzf]ef t'nfw/ ;x–k|fWofks kf6g ;+o'Qm SofDk;, kf6g9f]sf @)&^.)!.)%
>L o'u]Zj/ zfx' pk–k|fWofks dx]Gb| df]/Ë cfbz{ ax'd'vL SofDk;, lj/f6gu/ @)&^.)!.)%
>L an/fd s]=;L= ;x–k|fWofks lqrGb| ax'd'vL SofDk;, 306f3/ @)&^.)!.)%
>LdtL ntf >]i7 ;x–k|fWofks kb\dsGof ax'd'vL SofDk;, jfuahf/ @)&^.)!.)%
>L e/t k|;fb kf]v/]n ;x–k|fWofks cy{zf:q s]Gb|Lo ljefu, sLlt{k'/ @)&^.)!.)&
>L /fh gf/fo0f /fo ofbj ;x–k|fWofks lzIffzf:q s]Gb|Lo ljefu, sLlt{k'/ @)&^.)!.)(
>L lznf s]=;L= ;x–k|fWofks kf6g ;+o'Qm SofDk;, kf6g9f]sf @)&^.)!.)(
8f= df]xg k|;fb kGyL k|fWofks ag:kltzf:q s]Gb|Lo ljefu, sLlt{k'/ @)&^.)!.)(
>L cho s'df/ 7fs'/ ;x–k|fWofks dxf/fhu~h lrlsT;f SofDk;, dxf/fhu~h @)&^.)!.!)
>L slj/fh ltjf/L cfly{s ;x–lgoGqs jg lj1fg cWoog ;+:yfg, kf]v/f @)&^.)!.!@
>L s[i0f/fh 9'+ufgf pk–k|fWofks k[YjLgf/fo0f SofDk;, kf]v/f @)&^.)!.!@
8f= b]j/fh clwsf/L k|fWofks ljZjljBfno cg'bfg cfof]u, ;fgf]l7dL, eQmk'/ @)&^.)!.!#
8f= s'df/ k|;fb sf]O/fnf k|fWofks kb\dsGof ax'd'vL SofDk;, jfuahf/ @)&^.)!.!#
>L lji0f'x/L kf}8]n pk–k|fWofks k[YjLgf/fo0f SofDk;, kf]v/f @)&^.)!.!$
>L s]zj k|;fb yklnof pk–k|zf;s d]rL ax'd'vL SofDk;, eb|k'/ @)&^.)!.!%
>L rl08sf k|;fb clwsf/L ;xfos k|zf;s s[lif / kz' lj1fg cWoog ;+:yfg, /fdk'/ @)&^.)!.!%
>L ;'bz{g k|;fb g]kfn ;x–k|fWofks e}/xjf ax'd'vL SofDk;, e}/xjf @)&^.)!.!%
8f= sdnlbk 9sfn k|fWofks z+s/b]j SofDk;, /fdzfxky @)&^.)!.!%
8f= lgd{nf pk|]tL k|fWofks kb\dsGof ax'd'vL SofDk;, jfuahf/ @)&^.)!.!^
>L u0f]z s'df/ l;njfn pk–k|zf;s k/LIff lgoGq0f sfof{no, aNv' @)&^.)!.!^
>L b]j]Gb| ld> ;x–k|fWofks 7fs'/ /fd ax'd'vL SofDk;, jL/u~h @)&^.)!.!^
>L /fdrGb| cfrfo{ cfly{s ;x–lgoGqs Joj:yfkg ;+sfo, 8Lgsf] sfof{no, sLlt{k'/ @)&^.)!.!&
>L 6]s axfb'/ lh=;L= -3lt{_ pk–k|fWofks uf]/vf SofDk;, uf]/vf @)&^.)!.@)
8f= c~hgf lji6 ;x–k|fWofks cd[t SofDk;, n}grf}/ @)&^.)!.@)
8f= hLjgfy lwtfn k|fWofks ;fgf]l7dL SofDk;, ;fgf]l7dL, eQmk'/ @)&^.)!.@)
8f= dfwj k|;fb uf}td k|fWofks kf6g ;+o'Qm SofDk;, kf6g9f]sf @)&^.)!.@!
>L /fh]Gb| k|;fb v8\uf k|fWofks dx]Gb| ljGb]Zj/L ax'd'vL SofDk;, /fhlj/fh @)&^.)!.@!
>L of]u]Gb| emf pk–k|zf;s /fd:j?k /fd;fu/ ax'd'vL SofDk;, hgsk'/ @)&^.)!.@!
8f= k|lbkrGb| uf}td k|fWofks lzIffzf:q s]Gb|Lo ljefu, sLlt{k'/ @)&^.)!.@!
>L rt'/eQm /fO{ ;x–k|fWofks kf6g ;+o'Qm SofDk;, kf6g9f]sf @)&^.)!.@@
8f= j;Gt s'df/ >]i7 k|fWofks dxf/fhu~h lrlsT;f SofDk;, dxf/fhu~h @)&^.)!.@@
>L j;Gt pbf; pk–k|zf;s jg lj1fg cWoog ;+:yfg, kf]v/f SofDk;, kf]v/f @)&^.)!.@#
>L zzL yfkf cfly{s ;x–lgoGqs lzIf0f c:ktfn, dxf/fhu~h @)&^.)!.@$
>L kfj{tL pkfWofo ;x–k|fWofks /Tg /fHonIdL SofDk;, k|bz{gL dfu{ @)&^.)!.@%
8f= bfdf]b/ 9sfn ;x–k|fWofks e}/xjf ax'd'vL SofDk;, e}/xjf @)&^.)!.@^
>LdtL /]0f'sf b]jL k|wfgfË ->]i7_ k|fWofks dxf/fhu~h gl;{Ë SofDk;, dxf/fhu~h @)&^.)!.@&
>L nf]sGb| k|;fb cfrfo{ jl/i7 k||lzIfs k"jf{~rn SofDk;, w/fg @)&^.)!.@(
@)&^ a}zfv &
;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf
lqe'jg ljZjljBfno a'n]l6g
ljBfjfl/lw pkflw k|bfg
uf]s0f{k|;fb 1jfnLM dfgljsL tyf lszf]/L ofbj M lj1fg tyf k|ljlw cWoog
;fdflhs zf:q ;ª\sfon] kf6g ;+o'Qm ;+:yfgn] kf6g ;+o'Qm SofDk;sf ;x–
SofDk;sf pk–k|fWofks uf]s0f{k|;fb k|fWofks lszf]/L ofbjnfO{ "Theoretical
1jfnLnfO{ dfgjzf:q ljifo cGt/ut Study of Multiphoton Ionization of
"Culture, Language and Identity of Hydrogen Atom By Non-Perturbative
Kusunda : An Ethnographic Study" Method With Intense Laser Pulse"
zLif{ssf] zf]wk|aGwdf ljBfjfl/lw pkflw zLif{ssf] zf]wk|aGwdf ljBfjfl/lw pkflw
k|bfg u/]sf] 5 . pxfFnfO{ @)&% sflt{s k|bfg u/]sf] 5 . pxfFnfO{ @)&% r}t
!* df a;]sf] cg';Gwfg ;ldltsf] a}7sn] pQm pkflw k|bfg
ug]{ lg0f{o u/]sf] xf] . !( df a;]sf] cg';Gwfg ;ldltsf] a}7sn] pQm pkflw k|bfg
ug]{ lg0f{o u/]sf] xf] .
;' / h/fh sf ˆ n] M dfgljsL tyf
;fdflhs zf:q ;ª\sfon] ;'/h/fh clDasf cof{nM dfgljsL tyf ;fdflhs
sfˆn]nfO{ u|fdL0f ljsf; ljifo cGtu{t zf:q ;ª\sfon] kb\dsGof ax'd'vL
"Role of Development Partners in SofDk;sf pk–k| f Wofks clDasf
an Inclusive Rural Development cof{ n nfO{ g] k fnL ljifo cGt/ut
of Nepal" zLif{ s sf] zf] w k| a Gwdf …gf/Llje]b / cl:tTjk|ltsf] ;r]tgf
ljBfjfl/lw pkflw k|bfg u/]sf] 5 . -@)#^–@)&@_Ú zLif{ssf] zf]wk|aGwdf
pxfFnfO{ @)&% df3 @( df a;]sf] cg';Gwfg ;ldltsf] ljBfjfl/lw pkflw k|bfg u/]sf] 5 .
a}7sn] pQm pkflw k|bfg ug]{ lg0f{o u/]sf] xf] . pxfFnfO{ @)&% r}t @( df a;]sf] cg';Gwfg ;ldltsf]
/fh]Gb| dfg >]i7 M lj1fg tyf k|ljlw a}7sn] pQm pkflw k|bfg ug]{ lg0f{o u/]sf] xf] .
cWoog ;+:yfgn] kb\dsGof ax'd'vL
SofDk;sf ;x–k|fWofks /fh]Gb| dfg ;'lidtf cfrfo{ M Joj:yfkg ;ª\sfon]
>]i7nfO{ "Modeling for Assessing hgk|zf;g SofDk;, aNv'sf pk–k|fWofks
Impacts of Climate Change on ;'lidtf cfrfo{nfO{ "Citizen Charter in
River-Hydrology for Bagmati River Nepal : A Step Towards Improving
Basin in Nepal" zLif{ssf] zf]wk|aGwdf the Quality of Governance at the
lj1fg tyf k|ljlw cWoog ;+:yfgn] Local Level" zLif{ssf] zf]wk|aGwdf
ljBfjfl/lw pkflw k|bfg u/]sf] 5 . pxfFnfO{ @)&% kmfu'g ljBfjfl/lw pkflw k|bfg u/]sf] 5 .
% df a;]sf] cg';Gwfg ;ldltsf] a}7sn] pQm pkflw k|bfg pxfFnfO{ @)&^ a}zfv ( df a;]sf]
ug]{ lg0f{o u/]sf] xf] .
cg';Gwfg ;ldltsf] a}7sn] pQm pkflw k|bfg ug]{ lg0f{o
hLjg s'df/ >]i7 M dfgljsL tyf u/]sf] xf] .
;fdflhs zf:q ;ª\sfon] kf6g ;+o'Qm
SofDk;sf pk–k|fWofks hLjg s'df/
>]i7nfO{ g]kfnL ljifo cGtu{t …g]kfnL
pkGof;df clwcfVofg -@)%)–@)^(_Ú tYofª\sdf cf+lus SofDk; – ^!
zLif{ssf] zf]wk|aGwdf ljBfjfl/lw pkflw ;DaGwg k|fKt SofDk; – !)^!
k|bfg u/]sf] 5 . pxfFnfO{ @)&% r}t !& lqlj hDdf SofDk; – !!@@
df a;]sf] cg';Gwfg ;ldltsf] a}7sn] pQm pkflw k|bfg
ug]{ lg0f{o u/]sf] xf] .

k|sfzs M lqe'jg ljZjljBfno, ;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf, sLlt{k'/‌‌‌‌, kmf]‌‌g g+ $##)#$^
Od]n : info@tribhuvan-university.‌‌edu.‌‌np, tuinformation@yahoo.‌‌com
j]a;fO6 : www.‌‌tu.edu.np
;Dkfbs M bLks axfb'/ zfxL
;Djfbbftf M s[i0fk|;fb j:tfsf]6L
sDKo'6/‌‌‌‌ l8hfOg M ;/f]h dxh{g‌
d'b|s M lqlj 5fkfvfgf, sLlt{k'/‌‌‌‌, kmf]‌‌g g+= $##!#@), $##!#@!

* @)&^ a}zfv
;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf

You might also like