Chương 1 HÀM SỐ MỘT BIẾN SỐ THỰC

1.1.Giới hạn của hàm một biến số thực

Các hàm số lượng giác ngược

y  arcsin x, y  arccos x, y  arctan x, y  arccotx

  
y  sin x ( x    ;  ); y   1;1
 2 2
:

 x  arcsin y
  
* y  arcsin x, x   1;1 , y    ; 
 2 2
 y  cos x ( x   0;  ); y   1;1
 x  arccosy
.

* y  arccos x , x   1;1 , y   0;  
   
y  tan x x   ; ; y  R
 2 2
 x  arctany
  
* y  arctanx x , y   ; 
 2 2

y  cot x x   0;   y
 x  arccot y
* y  arccot x x  , y   0;  
Một số giới hạn cơ bản:

sin x e 1 x
ln(1  x)
lim  1;lim  1;lim  1;
x 0 x x 0 x x 0 x
1
1 x
lim(1  )  e  2, 7, lim(1  x) x  e
x  x x 0

lim ln x  ; lim ln x  

x  x 0
 1.1.1 Vô cùng bé (VCB) và vô cùng lớn (VCL)
a) Vô cùng bé
Hs f(x) được gọi là VCB khi x  x0
nếu lim f ( x)  0
x  x0

VD1: lim sin x  0  s inx:VCB khi x  0

x 0

VD 2 :lim ln(1  x)  0  ln(1  x):VCB khi x  0

x 0

VD3:lim(e  1)  0  e  1:VCB khi x  0

x x
x 0
 Các tính chất của VCB
(1) Nếu f (x) là VCB khi x  x0 thì Cf (x) cũng là VCB khi x  x0 .
n
(2) Nếu f i ( x); i  1, n là các VCB khi x  x0 thì  f ( x)
i 1
i cũng là các VCB

khi x  x0 .
(3) Nếu f (x) là VCB và F (x) là hàm bị chặn khi x  x0 thì f ( x).F ( x) cũng
là VCB khi x  x0 .
n
(4) Nếu f i ( x); i  1, n là các VCB khi x  x0 thì  f ( x)
i 1
i cũng là các VCB

khi x  x0 .
* So sánh các vô cùng bé
f1 ( x)
Ta nói rằng f1 ( x) có bậc cao hơn f 2 ( x) nếu: lim 0
x  x0 f ( x )
2
f1 ( x)  o( f 2 ( x)), x  x0
VD : x  o(x ), x  0
5 2

Ta nói rằng f1 ( x) cùng bậc với f 2 ( x) nếu:

f1 ( x)
lim C 0
x  x0 f ( x )
2

* lim
f1 ( x)
1 f1 ( x) ~ f 2 ( x), x  x0
x  x0 f ( x )
2
sin x ~ arcsin x ~ tan x
~ arctan x ~ ln(1  x) ~ e  1 ~ x, x  0
x

f ( x) f ( x)
DL(tom ' tat ') : lim  lim
x  x0 g ( x ) x  x0 g ( x )

 ln(1  3 x) 
VD1: I  lim  

x 0 arctan 5 x

ln(1  3 x) ~ 3 x; arctan 5 x ~ 5 x ( x  0)
3x 3
I  lim 
x 0 5 x 5
 sin(e  1)
2x
VD 2 : I  lim
x 0 ln(x 2  x  1)

sin(e 2 x  1) e 2 x  1  2 x( x  0)
ln( x  x  1)  x  x
2 2

2x 2
 I  lim 2  lim  2
x 0 x  x x 0 x  1
b)Vô cùng lớn(VCL)
Hàm số g (x) được gọi là vô cùng lớn, viết tắt là VCL khi x  x0 nếu

lim g ( x)  
x  x0

1 1
Ví dụ: là một vô cùng lớn khi x  0 vì lim  .
x x 0 x
 . Các tính chất của VCL
(1) Nếu f (x) là VCL khi x  x0 thì Cf (x) cũng là VCL khi x  x0 .
(2) Nếu f (x) là VCL và F ( x) là hàm bị chặn khi x  x0 thì f ( x)  F ( x)
cũng là VCL khi x  x0 .
n
(3) Nếu f i ( x); i  1, n là các VCL khi x  x0 thì  f ( x)
i 1
i cũng là các VCL

khi x  x0 .
1
(4) Nếu f (x) là VCB khi x  x0 thì là VCL khi x  x0 . Và ngược
f ( x)
1
lại nếu g (x) là VCL khi x  x0 thì là VCB khi x  x0 .
g ( x)
 So sánh các vô cùng lớn
Định nghĩa 1.10: Cho f1 ( x), f 2 ( x) là hai VCL khi x  x0 .
(1) Ta nói rằng f1 ( x) có bậc cao hơn f 2 ( x) nếu:
f1 ( x)
lim 
x  x0 f 2 ( x)
Khi đó ta cũng nói rằng f 2 ( x) có bậc thấp hơn f1 ( x) trong quá trình x  x0
.
(2) Ta nói rằng f1 ( x) cùng bậc với f 2 ( x) nếu:
f1 ( x)
lim C 0
x  x0 f 2 ( x)
f1 ( x)
Đặc biệt nếu C  1 , nghĩa là lim  1 ta nói rằng f1 ( x) tương đương với
x  x0 f 2 ( x)
f 2 ( x) khi x  x0

và viết là: f1 ( x) ~ f 2 ( x), x  x0

Định lý : Nếu f ( x), g ( x), f ( x), g ( x) là những VCL khi x  x0 .
Nếu f ( x) ~ f ( x) , g ( x) ~ g ( x) thì :
f ( x) f ( x)
lim  lim
x  x0 g ( x ) x  x0 g ( x )
 c.Quy tắc L’Hospital(Lô pi tan)- Khử giới hạn dạng 0/0,
.
Tóm tắt f ( x) f '( x) 
lim  lim
x  x0 g ( x) x  x0 g '( x) 
x3 0
I  lim
x 0 x  sin x 0
 ln x
I  lim  ,   0 
x   x

 x
I  lim 1  x  tan (0.)
x 1 2
I  lim
1 x 0
x 1

x 0 
cot
2
I  lim
1 x '
 lim
1
 2/
x 1 x x 1  / 2
(cot ) '
2 2 x
sin
2
 Bảng đạo hàm các hàm số sơ cấp cơ bản.

1
'
1 1
( x) '    2
2 x x x
u  u  x, v  v  x, k
 u  v  '  u ' v'
y  f u  , u  u  x 
 ku  '  ku ' y '  f ' .u '
x u
 uv  '  u ' v  uv '
 u  u ' v  uv '
'

  
v
2
v
VD :
y  f (u)  e ; u  sin x
u

e  '  e
sin x sin x
.(sin x) '  e sin x
.cos x
(sin 3 x) '  3cos 3 x x
(e ) '   e x

(c os5x)'=-5sin5x ( x.e ) ' 

x