Chương 4: Các lực lượng cung và cầu trên thị trường

LƢƠNG XUÂN VINH

Trƣờng Đại Học Kinh Tế - Tài Chính

vinhlx@uef.edu.vn

Tháng 11 - 2016

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 1 / 30

Bao gồm

 Các thị trƣờng và sự cạnh tranh

 Cầu
o Đƣờng cầu
o Sự dịch chuyển của đƣờng cầu

 Cung
o Đƣờng cung.
o Sự dịch chuyển của đƣờng cung

 Sự kết hợp giữa cung và cầu

o Cân bằng

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 2 / 30

Các thị trƣờng và sự cạnh tranh

Thị trường là gì?

 Thị trường: là một nhóm những ngƣời mua và ngƣời bán của
một hàng hóa hay dịch vụ cụ thể.
 Ngƣời mua, với tƣ cách là một nhóm, quyết định cầu.
 Nhóm ngƣời bán quyết định cung của sản phẩm.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 3 / 30

Các thị trƣờng và sự cạnh tranh
Cạnh tranh là gì?

 Thị trường cạnh tranh: một thị trƣờng có nhiều ngƣời bán và ngƣời
mua, mỗi ngƣời không có khả năng ảnh hƣởng đến giá thị trƣờng.

 Mỗi ngƣời bán kem có khả năng kiểm soát giá kem rất hạn chế vì
những ngƣời khác cũng bán những loại kem tƣơng tự.

 Tƣơng tự, không một ngƣời mua nào có thể tác động lên giá kem
vì mỗi ngƣời chỉ mua một lƣợng nhỏ.

 Chúng ta giả định rằng thị trường là cạnh tranh hoàn hảo.

 Một vài thị trƣờng chỉ có một ngƣời bán, và ngƣời bán này định ra
giá sản phẩm. Đây gọi là thị trƣờng độc quyền.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 4 / 30

Đƣờng cầu

 Đường cầu: mối quan hệ giữa giá và lƣợng cầu hàng hóa.
 Quy luật cầu: Trong điều kiện mọi yếu tố khác không đổi, khi
giá của một loại hàng hóa tăng, lƣợng cầu của nó sẽ giảm và khi
giá của một hàng hóa giảm, lƣợng cầu của nó sẽ tăng.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 5 / 30

Đƣờng cầu

Bởi vì giá thấp hơn làm tăng lƣợng cầu, đường cầu dốc xuống.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 6 / 30

Đƣờng cầu

Cầu thị trường: là tổng các lượng cầu cá nhân tại mỗi mức giá

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 7 / 30

Đƣờng cầu

Cầu thị trường: là tổng các lượng cầu cá nhân tại mỗi mức giá

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 8 / 30

Sự dịch chuyển của đƣờng cầu
Bất kỳ sự thay đổi nào làm tăng lƣợng hàng ngƣời mua muốn mua ở mỗi
mức giá sẽ làm đƣờng cầu dịch chuyển sang phải. Bất kỳ sự thay đổi nào
làm giảm lƣợng hàng ngƣời mua muốn mua ở mỗi mức giá sẽ làm đƣờng
cầu dịch chuyển sang trái. (Thu nhập, giá sản phẩm, thị hiếu, kỳ vọng, số
lƣợng ngƣời mua,….)

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 9 / 30

Sự dịch chuyển của đƣờng cầu

Có nhiều yếu tố có thể làm đường cầu dịch chuyển. Sau đây là các yếu tố
quan trọng.
 Sự thay đổi trong thu nhập
o Nếu nhu cầu của một loại hàng hóa giảm khi thu nhập giảm, hàng hóa này
gọi là hàng hóa thông thƣờng (VD: mua xe hơi)
o Nếu nhu cầu của một loại hàng hóa tăng khi thu nhập giảm, hàng hóa này
gọi là hàng hóa thứ cấp (VD: sử dụng xe bus)
 Sự thay đổi trong giá của sản phẩm liên quan
o Khi giá của một loại hàng hóa giảm xuống làm giảm cầu của một loại
hàng hóa khác, hai loại hàng hóa này đƣợc gọi là những hàng hóa thay thế.
o Khi giá bán của một loại hàng hóa giảm làm tăng cầu đối với một loại
hàng hóa khác, hai loại hàng hóa này đƣợc gọi là hàng hóa bổ sung.
 Sự thay đổi trong thị hiếu. Sự thay đổi trong kỳ vọng.
 Sự thay đổi trong số lượng người mua.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 1 0 / 30

Sự dịch chuyển của đƣờng cầu

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 11 / 30

Sự dịch chuyển của đƣờng cầu

Ví dụ 1
Dịch chuyển của đƣờng cầu với dịch chuyển dọc theo đƣờng cầu trong ví dụ về
lƣợng cầu thuốc lá.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 12 / 30

Bài tập:

Hãy vẽ đƣờng cầu của thị trƣờng gồm 2 ngƣời là: Darla và Dino.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 13 / 30

Bài tập:
Hãy vẽ đƣờng cầu sản phẩm X sau:

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 14 / 30

Đƣờng cung

 Đường cung: Mối quan hệ giữa giá và sản lƣợng cung.

 Quy luật cung: Trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, khi giá
hàng hóa tăng lên, lƣợng cung tăng lên, và khi giá giảm, lƣợng
cung giảm.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 15 / 30

Đƣờng cung

Bởi vì mức giá cao hơn làm tăng lƣợng cung, đƣờng cung dốc lên.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 16 / 30

Cung thị trƣờng
Cung thị trƣờng là tổng của các nguồn cung cá nhân.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 17 / 30

Sự dịch chuyển của đƣờng cung
 Bất kỳ sự thay đổi làm tăng lƣợng mà ngƣời bán muốn sản xuất tại
bất cứ mức giá cho trƣớc nào làm dịch chuyển đƣờng cung sang
phải.
 Bất kỳ sự thay đổi nào làm giảm lƣợng mà ngƣời bán muốn sản
xuất tại bất cứ mức giá cho trƣớc sẽ làm dịch chuyển đƣờng cung
sang trái.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 18 / 30

Sự dịch chuyển của đƣờng cung
 Có nhiều yếu tố có thể làm thay đổi cung. Dưới đây là những yếu
tố quan trọng
 Sự thay đổi trong giá các sản phẩm hoặc dịch vụ liên quan / giá đầu
vào.
o Nếu giá đầu vào của sản phẩm A tăng, . . . . . . Cung của sản
phẩm A giảm (di chuyển sang trái).
o Nếu giá đầu vào của sản phẩm A giảm, . . . . . . Cung của sản
phẩm A tăng (di chuyển sang phải).
 Sự thay đổi trong công nghệ: Bằng cách giảm chi phí sản
xuất, sự tiến bộ của công nghệ làm tăng sản lƣợng cung
ứng sản phẩm.
 Sự thay đổi trong kỳ vọng:
o Nếu giá của A đƣợc kỳ vọng sẽ tăng trong tƣơng lai, . . . . .
. Cung của A sẽ giảm trong hôm nay.
o Nếu giá của A đƣợc kỳ vọng sẽ giảm trong tƣơng lai, . . . . .
. Cung của A sẽ tăng trong hôm nay.
 Sự thay đổi trong số lượng người bán
S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 19 / 30
Sự dịch chuyển của đƣờng cung

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 20 / 30

Bài tập:
Hãy nêu một số nguyên nhân có thể làm thay đổi lƣợng cung áo sơ mi trên thị
trƣờng trong 2 tình huống (a) và (b) nhƣ sau:

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 2 1 / 30

Cân bằng

 Cân bằng: tình huống mà ở đó giá thị trƣờng làm cho lƣợng cung
và lƣợng cầu.
 Giá cân bằng: Mức giá làm cân bằng lƣợng cung và lƣợng cầu.
 Sản lượng cân bằng: Lƣợng cung và lƣợng cầu tại mức giá cân
bằng.
 Thặng dư: Tình huống theo đó lƣợng cung lớn hơn lƣợng cầu.
 Thiếu hụt: Tình huống mà trong đó lƣợng cầu cao hơn lƣợng cung.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 22 / 30

Cân bằng

 Quy luật cung và cầu: Giá của các loại hàng hóa sẽ tự điều chỉnh để cân
bằng lƣợng cung và lƣợng cầu của nó.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 23 / 30

Thay đổi cân bằng thị trƣờng do sự dịch chuyển của cầu

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 24 / 30

Thay đổi cân bằng thị trƣờng do sự dịch chuyển của cung

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 2 5 / 30

Sự dịch chuyển của cả cung và cầu

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 26 / 30

Sự dịch chuyển của cả cung và cầu

 Điều gì sẽ xảy ra với giá và lƣợng khi cung hay cầu dịch chuyển?

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 27 / 30

Câu hỏi ôn tập

1. Thị trƣờng cạnh tranh là gì? Mô tả ngắn gọn thị trƣờng cạnh tranh
hoàn hảo
2. Đƣờng cầu là gì? Tại sao đƣờng cầu dốc xuống?
3. Sự thay đổi thị hiếu của ngƣời tiêu dùng sẽ dẫn tới sự thay đổi dọc theo đƣờng
cầu hay sự dịch chuyển của đƣờng cầu? Sự thay đổi giá dẫn đến sự di chuyển
dọc theo đƣờng cầu hay sự dịch chuyển của đƣờng cầu?
4. Thu nhập của Susan tăng. Kết quả là cô ít ăn trƣa tại nhà mà ăn ở trƣờng nhiều
hơn. Vậy bữa trƣa tại nhà ăn của trƣờng là hàng hóa thông thƣờng hay hàng hóa
thứ cấp? Điều gì xảy ra với cầu của Susan về suất ăn tại trƣờng khi thu nhập của
cô tang?
5. Đƣờng cung là gì? Tại sao đƣờng cung dốc lên?

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 28 / 30

Câu hỏi ôn tập

6. Sự thay đổi công nghệ sản xuất dẫn đến sự di chuyển dọc theo đƣờng cung hay
sự dịch chuyển của đƣờng cung? Sự thay đổi giá dẫn đến sự di chuyển của đƣờng
cung hay sự dịch chuyển dọc theo đƣờng cung?
7. Hãy định nghĩa trạng thái cân bằng thị trƣờng. Mô tả các yếu tố giúp thị trƣờng
hƣớng tới trạng thái cân bằng của nó.
8. Bia và pizza là hai hàng hóa bổ sung bởi vì chúng thƣờng đƣợc dùng chung
với nhau. Khi giá bia tăng lên, điều gì xảy ra với lƣợng cung, cầu, và giá trên thị
trƣờng của pizza?
9. Mô tả vai trò của giá cả trong nền kinh tế thị trƣờng.

S u p p ly a n d D e ma n d LƢƠNG XUÂN VINH N o ve mbe r 2016 2 9 / 30