NEM SENSÖRÜ

DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN YÜKSEL

 İZLENCE

• HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=ZQDCİTKUP_4
NEM NEDİR?

Nem, havadaki su buharı miktarına denir.

• Nemin bizim sağlık ve mutluluğumuzdaki etkileri çok fazladır.

• Hava içerisindeki su buharı miktarı insanların yaşam konforunu etkilediği gibi
endüstrideki üretim proseslerini (süreçlerini) de etkilemektedir.
NEM NEDİR?
Endüstriyel proseslerde nemin doğru şekilde
ayarlanması rekabet, ürün kalitesi, çalışan
personelin sağlık ve güvenliği açısından
önemli bir ölçüdür.

Nemin doğru şekilde ayarlanması ayrıca

enerji tüketiminde tasarruflar için katkıda
bulunmaktadır.

Nem miktarı bunların yanında çeşitli fiziksel,

kimyasal ve biyolojik prosesleri de
etkilemektedir.
NEM NEDİR?
Örneğin;
• Yarı iletken endüstirisinde;
• silikon devre levhası prosesinde nem ve rutubet düzeyi
uygun şekilde kontrol altında tutulmalıdır .
• Medikal uygulamalarda;
• solunum cihazlarında,
• sterilizatörlerde,
• bakteri üretmeye yarayan aletlerde (kuvöz),
• ilaç üretim proseslerinde ve
• biyolojik ürünlerde nem kontrolü gereklidir.
NEM NEDİR?
• Nem kontrolü ayrıca
• kimyasal gaz arıtma (saflaştırma),
• kurutucular, fırınlar, film kurutucu,
• kağıt ve tekstil üretimi ve
• gıda proseslerinde olmazsa olmaz öneme sahiptir.
• Tarımda;
• tarla koruması (çiğlenme koruması),
• toprak rutubet gözlemlemesi vb. de nem ölçümü
önemlidir.
• Yerli uygulamalarda;
• binalarda yaşam alanlarında,
• mikrodalga fırınlarda yine nem kontrolü gereklidir.
NEM TÜRLERİ
Nem ölçümlerinde genelde üç değişik ifade kullanılır.

Nem

Mutlak Spesifik Bağıl

Nem Nem (Nisbi) Nem
NEM TÜRLERİ
Mutlak Nem Havanın hacim birimi (m³) başına içerdiği su buharının gram
cinsinden değeridir.

1m³ hava içerisinde bulunan su buharının gr olarak ağırlığıdır.

Mutlak nem, sıcaklık ve buharlaşmanın fazla olduğu Ekvatoral

bölgelerde çok, soğuk kutup bölgeleri ile yüksek dağlarda
azdır.
Birimi gr/m³’tür
NEM TÜRLERİ
Spesifik Nem Bir gaz kütlesi içerisinde bulunan nem ağırlığının, gaz
kütlesinin ağırlığına olan oranına denir.

Su buharının toplamının havanın toplamına oranıdır.

% olarak ifade edilir.

NEM TÜRLERİ
Bağıl (Nisbi) Herhangi bir sıcaklıkta havanın taşıdığı su buharının, aynı sıcaklıkta
Nem taşıyabileceği en az miktardaki su buharına oranına denir.
Hava durumu raporlarında belirtilen nem tipidir.

% olarak ifade edilir.

NEM ÖLÇME METOTLARI
1. Psikrometre - Islak/Kuru Hazneli Nem Ölçer(Wet/Dry Bulb Aspirated
Hygrometer veya Psychrometer)
• Basit Psikrometreler
• Suni Havalandırmalı Psikrometreler
2. Empedans, Direnç Sensörlü Nem Ölçer – Higrometre (Hygrometer)
3. Çiy Noktası Ölçer (Dew point meter)
4. Mekanik Nem Ölçer
5. Alüminyum/Seramik Oksit Sensörler
PSİKROMETRE
• Mutlak nemin belirlenebilmesi için, havanın içinde bulunan su buharı
basıncının ölçülmesi gerekir.
• Bu amaçla psikrometre aleti kullanılır.
BASİT PSİKROMETRE
• Basit psikrometrede biri kuru, diğeri haznesi saf su ile ıslatılan bir fitille sarılı
iki termometreden oluşur.
• Sıvılı termometrede, küçük bir ıslatma haznesi sürekli olarak
bezi ıslatır.
• Kuru termometre hava sıcaklığını gösterir.
• Sıvılı termometrede, buharlaşmadan kaynaklı
ısı kaybı olacaktır.
• Sıvılı termometre, kuru termometrenin
sıcaklığından daha düşük bir sıcaklık
gösterecektir.
SUNİ HAVALANDIRMALI PSİKROMETRE
• Bu tip psikrometrelerin basit psikrometrelerden farkı,
aspiratör vb. suni havalandırma kaynağına sahip
olmalarıdır.
• Cihazda bulunan pervane çalıştırılarak ıslak termometre
soğutulur.
• Islak-hazne sıcaklığı, pervane ile soğutulma sonucunda
elde edilen sıcaklık değeridir.
• Islak termometrenin okuduğu sıcaklık ile ıslatılmamış,
normal ortam sıcaklığını okuyan termometre sıcaklığı
kullanılarak bağıl nem değeri elde edilir.
EMPEDANS, DİRENÇ SENSÖRLÜ NEM ÖLÇER –
HİGROMETRE (HYGROMETER)
• Bu tip sensörler su moleküllerini emerek bunu elektriksel değişim
olarak algılayan su tutucu (hygroscopic) materyallerden
yapılmaktadır.
• Bu tür nem ölçüm sensörleri elektriksel empedans, direnç veya her
ikisini de kullanan yöntemlerle dizayn edilirler.
• Empedans ve direnç sensörler bağıl neme çiy noktasından daha
iyi yanıt verirler.
 EMPEDANS, DİRENÇ SENSÖRLÜ NEM ÖLÇER –
HİGROMETRE (HYGROMETER)
• İletken bir malzeme ile gözenekli iletken malzeme arasına su tutucu malzeme
kaplanması ile oluşur.
• Ara malzeme su moleküllerini
tutar ve gözenekli tabakaya sızdırır.
• Malzemenin dielektrik sabiti, su ile
değişir ve iki malzemenin kapasitans
değeri artar.
• Kapasitans, bağıl nem değeri ile
doğrusal ilişkilidir.
ÇİY NOKTASI ÖLÇER (DEW POINT METER)
• Havanın sıcaklığına bağlı olarak taşıyabileceği maksimum nem miktarına Doyma
Noktası denir.
• Bir hava kütlesi ya sıcaklık sabitken su buharı verilerek ya da su buharı içeriği
sabitken soğutularak doyma noktasına getirilir.
• Su buharı ile doygun olan hava daha fazla su buharı alamaz, su buharı verildiği
takdirde yoğunlaşma başlar ve su zerrecikleri havanın berraklığını kaybettirerek
gözle görülür bir durum almaya başlar.
• Belli bir havanın yoğunlaşmaya başladığı andaki
sıcaklığına çiğlenme sıcaklığı ya da çiğlenme noktası denir.
 ÇİY NOKTASI ÖLÇER (DEW POINT METER)
• Yoğunlaşma aynasında optiksel yöntemle detekte
etme tekniğini kullanarak ölçme yapılır.
• Yapılan ölçümlerde herhangi bir gazın çiy veya
kırağı noktası sıcaklığı ölçülür.
• Işık, cilalanmış metal yüzey (ayna) üzerine düşer.
• Işığa hassas bir alıcı ile yansıyan ışığın yoğunluğu
ölçülür.
• Ayna yüzeyi temiz ve kuru olduğunda yansıyan
ışığın yoğunluğu maksimumdur.
• Tam tersine yüzey soğutularak suyun yoğunlaşması
sağlandığında ise ışık dağılır ve daha az ışık yansır.
 ÇİY NOKTASI ÖLÇER (DEW POINT METER)
• Böylece ışık ve sinyal yoğunluğu da azalır.
• Gazın çiy veya kırağı noktası sıcaklığı, ayna
sıcaklığı ölçülerek belirlenir.
• Eğer yoğunlaşma sıvı haldeyse, ölçülen ayna
sıcaklığı çiy noktası sıcaklığıdır.
• Eğer yoğunlaşma buz veya kırağı gibi katı
haldeyse, ölçülen ayna sıcaklığı kırağı noktası
sıcaklığıdır.
MEKANİK NEM ÖLÇER
• Mekanik nem ölçerler, nem ile
genleşen veya büzüşen organik
materyalleri kullanarak ölçüm
yaparlar.
• Algılayıcı eleman insan saçı,
tekstil ürünü veya plastik
olabilir.
• Bir saç demetinin gerilim
altında havadaki bağıl nem
oranına göre uzayıp kısalması
esasına dayanır.
MEKANİK NEM ÖLÇER
• Uzunluktaki değişimin genliği arttırılarak grafik
üzerindeki kaleme iletilir.
• Bu tip cihazlar ucuzdur, elektriksel güce ve
bataryaya gerek duymaz ve sürekli kayıt
yapıldığında kayıtları saklama kolaylığı vardır.
• Fakat nem değişimini yavaş algılar, histeresis
gözlenir ve taşınma sırasında kolayca
bozulabilirler.
• Bu nedenlerden dolayı kalibrasyon ve izlenebilirlik
için uygun değildir.
• Genellikle meteorolojide kullanılır.
ALÜMİNYUM/SERAMİK OKSİT SENSÖRLER
• Sensörün aktif elementi, alüminyum oksit, diğer metallerin oksitleri silikon bazlıdır.
• Bu tip sensörler su buharının kısmi basıncını algılarlar.
• Başka bir deyişle sensör empedans değeri, su buhar basınç değeri ile ilişkilidir.
• Bu sensörlerin genelde yoğunlaşma toleransı iyidir ve geniş bir ölçüm aralığına
sahiptirler.
• Fakat çok düşük mutlak nem ölçümlerinde dengeye gelmesi yavaştır ve kaymaya
eğilimlidir.
• Ayrıca aşındırıcı kimyasallardan zarar görebilirler.
• Bu tip cihazlar mutlak nem ölçümlerinde kullanılır.
• Ayrıca düşük nem değerlerinin ölçülmesinde, kuru gazların kontrol ve
izlenmesinde kullanılırlar.
NEM NEDİR?

Nem, havadaki su buharı miktarına denir.

• Hava içerisindeki su buharı miktarı insanların yaşam konforunu etkilediği gibi

endüstrideki üretim proseslerini(süreçlerini) de etkilemektedir.
KAYNAKLAR

https://elektronikhobi.net/nem-sensorleri-humidity-sensor/
JUMO Ölçüm ve Kont
Nem Ölçümü Ders Notu
https://diyot.net/nem-sensoru/
https://www.rst-elektronik.com/blog/nem-olcer
http://www.olaganustukanitlar.com/havadaki-nem-orani-0-olursa-hava-su-haline-mi-gelir/
Nem sensörleri – Öğr. Gör. Taner Dindar
NEM ÖLÇÜMLERİNDE KULLANILAN CİHAZLAR VE KALİBRASYONLARI - Dr. M. Turhan Çoban
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/7218/mod_resource/content/0/meteoroloji6.pdf