Professional Documents
Culture Documents
Öğretim Teknolojileri
Öğretim Teknolojileri
TEKNOLOJİSİ
D R . O K TAY K I Z K A PA N
1
Eğitim ve Öğretim
Teknolojileri
Programlı Öğretim
İlkeleri
2
EĞİTİM NEDİR?
3
ÖĞRETİM NEDİR?
4
TEKNOLOJİ NEDİR?
5
EĞİTİM TEKNOLOJİSİ
6
ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ
7
8
PROGRAMLI ÖĞRETİM
9
PROGRAMLı ÖĞRETIMIN
AVANTAJLARı
• Her öğrenci bireysel hızı doğrultusunda ilerler.
• Dikkat ve ilgi odağını öğretimde tutar.
• Anında dönüt sağlar.
• Anlamadığımız ve yetersiz kaldığımız konuyu anında sormamızı sağlar.
• Örgün, yaygın ve formal eğitimlerde kullanılabilir.
• Ekonomiktir.
10
PROGRAMLı ÖĞRETIMIN
DEZAVANTAJLARı
• İnsanlar arası iletişim sınırlıdır.
• Her yerde kullanılamamaktadır.
• Uzman ve eğitimli kişiler tarafından hazırlanması gerekir.
11
PROGRAMLI ÖĞRETİMİN TEMEL
İLKELERİ
Küçük Adımlar İlkesi
12
KÜÇÜK ADIMLAR İLKESİ
13
ETKİN KATILIM İLKESİ
14
BAŞARı (PEKIŞTIREÇ) İLKESI
15
ANINDA DÜZELTME İLKESİ
16
BİREYSEL HIZ İLKESİ
17
18
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİZ
ADDIE
ÖĞRETIM
TASARıMı
MODELI
İÇINDEKILER
• ADDIE ÖĞRETİM MODELİ
• ASSURE ÖĞRETİM TASARIM MODELİ
– Tanımı
– Kavram analizi
– Kullanıldığı alanlar o Öğrenenlerin Analizi (A)
• Analiz (Analysis) Aşaması o Hedeflerin Belirlenmesi (S)
– Analiz nedir?
o Ortam ve materyallerin seçimi (S)
– Analiz aşaması nedir?
– Analiz aşaması hangi sorulara cevap o Ortam ve materyallerden yararlanma (U)
arar?
o Öğrencilerin katılımını sağlama (R)
• Tasarım (Design) Aşaması
– Tasarım nedir? o Materyalin değerlendirilmesi (E)
– Tasarım aşaması nedir?
• Geliştirme (Develop) Aşaması
– Geliştirme nedir?
– Geliştirme aşaması nedir?
• Uygulama (Implement) Aşaması
– Uygulama nedir?
– Uygulama aşaması nedir?
– Uygulama hangi sorulara cevap arar?
• Değerlendirme (Evaluate) Aşaması
– Değerlendirme nedir?
– Değerlendirme aşaması nedir?
20
ADDIE ÖĞRETİM TASARIM
MODELİ
ANALYZE
DESİGN
DEVELOP
IMPLEMENT
EVALUATE
ADDIE ÖĞRETIM TASARıM
MODELI
ADDIE Öğretim Modeli birçok kültürde
rahatlıkla kullanılabilmektedir. Birçok alan için
geçerli ve doğru sonuçlar vermektedir. ADDIE
Öğretim Modeli; eğitimi teknolojik açıdan ele
alan araştırmacıların rahatlıkla kullanabileceği bir
öğretim modelidir.
22
ADDIE ÖĞRETİM TASARIM
MODELİ
•Eğitsel dijital oyun geliştirme
•Uzaktan eğitim uygulamaları
•Web tabanlı eğitsel uygulamalar
•Bilgisayar destekli eğitim vb birçok
alanda kullanılmakta ve olumlu-geçerli
sonuçlar alınmaktadır. 23
ANALIZ (ANALYSIS) AŞAMASı
• Öğrenenler kimlerdir?
• Öğrenenlerin kişilik özellikleri nelerdir?
• Öğrenenlere kazandırılmak istenen davranışlar nelerdir?
• Öğrenmeyi olumsuz etkileyen etmenler var mıdır? Varsa nelerdir?
• Proje ne kadar sürede sonuca ulaşacak?
• Öğrenenlerin başlangıç yetenekleri nelerdir?
• Bir sınırlılık var mıdır? Varsa nelerdir?
24
TASARıM (DESIGN) AŞAMASı
26
GELIŞTIRME (DEVELOP)
AŞAMASı
Eğitimin sürdürülebilmesi ve güncellenmesi için gereken
durumlar geliştirme basamağında yer alır.
Tasarım aşamasında oluşturulan içerik ve konular,
etkinlikler ve alıştırmalar, zamanlama, sınıf düzeni,
materyaller ve ölçme değerlendirme araçları gözden
geçirilerek düzeltmeler yapılır.
27
GELIŞTIRME (DEVELOP)
AŞAMASı
• Bunların yanı sıra bütün öğretim materyalleri, öğretimde
kullanılacak tüm araçlar ve her tür destek materyalleri geliştirme
aşamasında hazırlanır.
• Uygun öğrenme ortamı yaratılır.
• Ortaya konulan ürün bu aşamada geliştirilir.
28
UYGULAMA (IMPLEMENT)
AŞAMASı
Uygulama esnasında öğretmen yönelme kitabı ya da materyali,
öğrenci yönergesi geliştirilir ve uygulanır.
Geliştirilen tasarımın ne şekil yapılacağı hakkında öğrencilere
önderlik etmek, eğitime katılacaklara bu eğitimde neleri, ne
şekil hazırlayacaklarına ilişkin yardım etmek gayesidir.
29
UYGULAMA (IMPLEMENT)
AŞAMASı
Bu kısımda sınıfa inilir. Sınıf eğitimi, saha eğitimi ya da web
tabanlı eğitim olursa şu sorular irdelenir;
• Ne işe yaradı / Ne işe yaramadı ?
• Neleri eklemem veya çıkarmam gerekiyor ?
• Daha başka hangi etkinlikleri kullanabiliriz veya hangi
değerlendirmeleri yapabiliriz ?
30
DEĞERLENDIRME (EVALUATE)
AŞAMASı
Değerlendirme Nedir?
Bir ürünün çeşitli yönlerden taşıdığı özellikleri ayırt
edip, çözümleyip ürün hakkında bir yargıya varma
eylemine değerlendirme denir.
31
ADDIE ÖĞRETIM TASARıM
MODELI
32
ADDIE ÖĞRETIM TASARıM
MODELI
33
İÇERİK
• ASSURE ÖĞRETİM TASARIM MODELİ
Öğretim
Materyali
Kullanımında
Öğretmen
Yeterlilikleri
Öğretmede belli sınıflandırmalara gidilmiştir.
Öğretmenlerde bilgi edinimi, davranışların gelişimi
ve yeteneklerin oluşmasını değerlendirdiği için
davranış taksonomisinden
(sınıflandırmasından) yararlanılır.
1. Bilişsel Boyut: Zihinsel etkinlikleri kapsar. Bu boyut tarih,
matematik, fen bilgisi gibi dersleri içinde barındırır.
2. Duyuşsal Boyut: İnsanın duygularını içeren davranışları ifade
eder. Değerler eğitimi dersi örnek verilebilir.
3. Psikomotor Boyut: Duyu organlarının, zihnin ve kasların birlikte
çalışması sonucu ortaya çıkan davranışları içerir. Beden eğitimi ve
resim dersleri buna örnek olarak gösterilebilir.
Zihinsel aktiviteye dayalı eğitsel amaçların sınıflandırılması yöntemidir. Bu
sınıflandırma alanı Bloom’un Taksonomisi olarak tanınır. Bu alanda en
düşükten en yüksek düşünce düzeyine doğru 6 basamak vardır:
Bilgi
Yorumlama
Uygulama
Analiz
Sentez
Değerlendirme
Bu taksonomide en yüksek olan değerlendirme aşamasının oluşması
ancak en alt düzeydeki bilgi aşamasının gerçekleşmesi ile mümkündür.
Bloom’un Bilişsel Alan Aşamaları
Öğrenme konusundaki olguları, kelimeleri, Bilimsel yöntemin tanımını yapabilme
Bilgi kavramları ve ilkeleri hatırlama
Somut bir durumda ilkeler, kurallar, fikirler ve Bilimsel yöntemi kullanarak ödev hazırlayabilme
Uygulama diğer soyut bilgileri kullanma, yeni durumlara
uygulama
Konuyu; uygun şekilde parçalarına ve bölümlerine Bilimsel yöntemin, diğer yöntemlerden farkını
Analiz ayırma, bütünü oluşturan parçaları ayrıştırma ortaya koyabilme
Ögeler parçalar ya da bölümlerden bütün bir Bilimsel yöntemle ilgili yeni bir yaklaşım
Sentez biçim, yeni bir yapı ya da yeni bir örüntü geliştirebilme
oluşturma
Konuyu kendi içindeki özellikler ve diğer konular Yapılan bilimsel araştırmalardaki bilimsel yöntem
Değerlendirme ile ilişkisi bakımından yargılama (değerlendirme), iç hatalarını eleştirebilme
ve dış ölçütlere göre ürün hakkında karar verme
DUYUŞSAL ALAN BASAMAKLARI
Birey farkında olup ve uyarıcılara Demokratik hayat tarzının farkında
Alma açıksa duyuşsal davranış gerçekleştirir. olabilme.
Dış dünyayı duyu organları yoluyla fark Enstrümanın nasıl çalındığını gözlemler.
etme ve buna tepki oluşturmadaki
Uyarılma hazırlanma sürecini içerir.
Kılavuz Denetiminde Yapma Bu süreçte becerinin daha karmaşık Enstrümanı çalan kişiye bakarak notaları
yapıları üzerine yoğunlaşılır. çalmaya çalışır.
Minimum düzeyde zaman ve enerji Kendi başına bir besteyi çalmayı öğrenir.
harcayarak istenilen nitelikte davranışı
Beceri Halinde Yapma gerçekleştirme.
Bir önceki aşamada kazanılan davranışların Edindiği nota bilgisiyle farklı enstrüman
benzer durumlarda kullanabilme becerisi çalmayı öğrenir.
Duruma Uydurma edinme.
Yeni yetenek ve beceriler ortaya çıkarma Yeni bir beste oluşturur.
aşaması.
Yaratma
Davranışı sınıflandırabilmek ve bunu uygulayabilmek eğitim
için önemlidir. Biz eğitimcilerin öğrencileri aktif hale
getirmede davranışların sınıflandırılmasını kullanabilmemiz
Türk Eğitim Sistemi’nin hedeflerini gerçekleştirmede büyük
öneme sahiptir.
ÖĞRETİM ORTAMLARININ
ORGANİZASYONLARI
VE
YERLEŞİM BİÇİMLERİ
51
İÇERİK
52
Öğretim ortamlarının fiziki açıdan
düzenlenmesi öğrencilerin başarısı anlamında
fazlasıyla önemlidir.
-Sınıftaki öğrenci sayısı
-Sınıfın temizliği
-Yerleşim biçimi Öğrencilerin başarısını
-Sınıfın aydınlatması direkt olarak etkiler.
-Öğretim materyallerinn
yeterliliği
-Sınıfın sıcaklığı
-Sınıfın rengi
53
ÖĞRETİM ORTAMLARI
54
• Öğretim ortamları kavramını ilk düşündüğümüzde bize
yalnızca sınıfları anımsatır. Fakat eğitim veren
kurumlardaki;
-kütüphaneler,
-laboratuvarlar,
-resim sınıfları,
-müzik sınıfları,
-spor salonları,
-konferans salonları gibi eğitim verilen bölümler de
55
YERLEŞİM ŞEKİLLERİ
56
U ŞEKLİNDE YERLEŞİM
57
DAİRE ŞEKLİNDE
YERLEŞİM
• Genelde masa olmadan sandalyelerle daire
oluşturulur. Gerektiğinde masa da kullanılabilir.
• Hızlı ve kolay bir şekilde oluşturulabilir.
• Öğrenciler birbirlerini rahatlıkla görür.
• Etkileşim sağlamak kolaydır.
• Grup tartışmalarında idealdir.
58
ÇALIŞMA İSTASYONU
YERLEŞİM ŞEKLİ
• Her masa çevresine 2 öğrenci yerleştirilir.
• Laboratuvar çalışmaları için uygundur.
• Öğrenciler işbirliği yapar ve daha rahat iletişim
kurabilir.
59
EKİP ÇALIŞMASI
YERLEŞİM ŞEKLİ
• Öğrenciler karşılıklı oturur ve birbirini görür.
• Ekip çalışmasını kolaylaştırır.
• Gerektiğinde sandalyelerin yönü değiştirilebilir.
60
KONFERANS MASASI ŞEKLİNDE
YERLEŞİM ŞEKLİ
• Bu yerleşmede öğretmenin önemi azalır sınıf ön
plana çıkar.
• Öğretmen masanın bir ucunda oturursa daha resmi
bir iletişim ortamı yaratılmış olur.
• Öğretmen masanın ortasında oturursa öğretmen ve
öğrenci etkileşimi artar.
• Öğretmen oturacağı yeri konunun amacına göre
belirler.
61
KLASİK SINIF YERLEŞİM ŞEKLİ
• Eğer diğer yerleşim şekilleri sınıftaki bazı nedenlerden dolayı
(sınıfın büyüklüğü, kişi sayısı vs .) uygulanamıyorsa klasik sınıf
şekli uygulanır.
• Klasik sınıf şekli ülkemizde çok yaygındır.
• Bu yerleşim şeklini kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı
hususlar vardır:
• Öğrenciler tek kişilik sabit olmayan sandalyelerde oturmalı
62
• Sıralara ikiden fazla kişi oturmamalı
• Sıralar arasında uygun boşluk bırakılmalı ve öğrenciler gerektiğinde birbirleriyle
iletişim kurabilmelidir.
• Öğrenciler tahtayı görebilecek şekilde oturmalıdır.
• Boya göre oturulduğu zaman uzun boylular hep arkada kaldığı için öğretmenin
planlamayı en iyi şekilde yapması gerekir.
• Bu yerleşim şeklinde etkileşim tek yönlüdür. Öğrenci öğretmen arasındaki
etkileşim azdır.
63
PROJE VEYA ÖZEL ÇALIŞMA GRUPLARI
YERLEŞİM ŞEKLİ
64
E. DALE – YAŞANTI KONİSİ
65
• Edgar Dale, bireylerin yaşantıları ve öğrenmeleri arasındaki bağlantıyı göstermek
için bir “ yaşantı konisi" oluşturmuştur. Burada amaç en çok duyu organına hitap
ederek öğrenmeyi kalıcı hale getirmektir. Örneğin; derste anlatılan soyut
konular, öğretim materyalleri kullanılarak somutlaştırılır ve anlaşılıp öğrenilmesi
kolay hale gelir.
66
67
KAYNAKLAR
• http://www.geocities.ws/mlokurs/dosyalar/ogrkuram/04egitimortam.htm[13:
• https://www.bilgiustam.com/egitim-ortami-nerelerdir-egitim-ortamlarini-planlama-sekilleri-
nelerdir/
• http://muteferel.blogspot.com/2010/01/sinif-yonetimi.html?m=1
• https://mmbogretimtasarimi.wordpress.com/2011/03/23/dale-yasanti-konisi/
• http://docs.neu.edu.tr/staff/erinc.ercag/Hafta2_2.pdf
• https://addieogrtas.wordpress.com/2010/03/23/ogrenme-ortamlarini-duzenleme/
68
MATERYAL
HAZIRLAMA
SÜRECİNDE
DİKK AT EDİLECEK
HUSUSLAR İLKELER
İÇİNDEKİLER
A)MATERYALİN SEÇİMİ KULLANIMI VE HAZIRLAMA İLKELERİ
• Gelişim Sırasına Göre Araç Materyaller
• Duyu Organlarına Hitap Eden Materyaller
• Materyallerin Yeri ve Önemi
• Materyal Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Özellikler
• Materyalin kullanacak Öğretmende olması gereken nitelikler
B)GÖRSEL TASARIM ÖĞELERİ
• 1)ŞEKİL
• 2)ALAN
• 3)BOYUT
• 4)DOKU
• 5)RENK
• 6)ÇİZGİ
C) GÖRSEL TASARIM İLKELERİ
• BÜTÜNLÜK
• DENGE
• VURGU
• ORAN
• YAKINLIK
GÖRSEL TASARIM ÖĞELERİ
1)ŞEKİL
2)ALAN
3)BOYUT
4)DOKU
5)RENK
6)ÇİZGİ
1) ŞEKİL
• BÜTÜNLÜK
• DENGE
• VURGU
• ORAN
• YAKINLIK
BÜTÜNLÜK
• Bütünlük, her bir parçanın tek tek değil bütünsel bir
anlam kazanmasıdır.
• Bütünlük tasarım ilkelerinin en önemli olanıdır, ancak
çoğunlukla en zor anlaşılanıdır.
• Tasarımını başarılı sayılabilmesindeki önemli unsurlar
arasında bütünlük olmazsa olmazlardan bir tanesidir.
DENGE
84
Anlamlılık
•Bir araç gereç, malzeme ne kadar anlamlı
ise öğrenilmesi o kadar kolaydır.
•Araç gereçler öğretimi desteklemek
amacıyla kullanılır. Öğrenme-öğretime
etkinlikleri sırasında öğrencinin öğrenmesi
ve öğretmenin etkin bir öğretim
sağlayabilmesi için araç gereç kullanımı
önemlidir.
Örnek: Çocuklara ülkelerin kültürlerini
anlatırken ülkelerin konumlarını dünya
haritasında gösterebiliriz.
85
Tamamlama İlkesi
•Bazen bir olay,durum veya nesnenin tümünü
değil bir kısmını vermek yeterli olabilir.
•Gestalt kuramının ilkelerinden biri olan
tamamlama ilkesine göre organizma
tamamlanmamış etkinlikleri,şekilleri,sesleri
tamamlayarak algılama eğilimindedir.
Örnek:Eksik çizgiler zihnimizde
tamamlanarak daire olarak algılanır.
86
Derinlik
•Doğadaki nesneler bize yakın
olduğunda gerçek boyutuyla
görünürken bizden uzaklaştıkça
küçülür ve renkleri soluyor gibi
olur.Buna ‘derinlik’ denir.
•Materyallerde derinliğe dikkat
edilmelidir.
87
Bilinenden başlama
•Bilgiyi öğretmek için önce basitten
başlanmalıdır. İçeriğin somuttan
soyuta, basitten karmaşiğa,
bilinenden bilinmeyene belli bir aşama
şeklinde düzenlenmesi gerekir.
Örnek: çocuklara işlemleri öğretirken
önce sayıları sonra toplama sonra
çıkarma işlemi öğretiyoruz yani adım
adım ilerliyoruz .
88
FONUN ANLAMLILIĞI
• Görsel ya da işitsel olsun
öğretim materyali
düzenlerken iletilmek istenen
mesaja uygun olarak figüre
anlam katacak fonlara yer
verilmesi gereklidir.
89
Yenilik
• Dikkat genellikle yeni olan şeylere
yönelir. Öğretim materyallerinde
yeni elemanlar kullanılmalıdır .
• Örnek ;şekiller konusunun işleniş
biçimi.daire şeklini anlatırken
sadece daire hakkında düz bir bilgi
vermektense çocuklara bunun
özelliklerini şarkı ve dans yoluyla
anlatabiliriz.
90
Çok örnek
• Kavram ilke ve genellemeler çok sayıda
örnek sunulmalıdır .
Örnek : çocuklara mevsimleri anlatırken 4
mevsim var bunlar ilkbahar yaz sonbahar kış
demekle kalmamalıyız . Kavram haritası
oluşturabiliriz.Mesimlere yönelik oyunlar
oynatabiliriz.Sanat etkinlikleri
düzenleyebiliriz.O mevsimi bize çağrıştıran
meyveleri tanıtabiliriz.Bu çok örnekliliğe
örnektir.
91
Kapalılık
• Şekiller belirli olmalı,açık ve yarım
bırakılmamalıdır.Özellikle iki boyutlu
figürler için şekil tam yapılmalıdır.
Örneğin:Sunduğun materyali öyle bir
hazırlayacaksın ki çocuğun kafasında soru
kalmayacak.Vermek istediğin mesajı net bir
şekilde vereceksin.
92
Basitlik
• Materyaller sadece öğretmenin
kullanabileceği türden değil
öğrencilerinde kullanabileceği
şekilde basit olmalıdır.
93
Görelik
94
Birleştiricilik
• Resimler ve şekiller birbirine ne kadar
benzer olursa akılda kalması hatırlanması
daha kolay olur.
• Örnek:Çocuğa dünyanın şeklini öğretmek
istiyorsak daha kolay anlayabilmesi ve
hatırlaması için dünyayı topa
benzetebiliriz.
95
Hedef Ve Davranış
• Hazırlanan materyal öğrenciyi dersin
içeriğine ulaştıracak nitelikte olmalıdır.
• Örnek
• Hedef:Çocuklara sayılara öğretmek.
• Davranış:Daha kolay ve rahat
anlayabilmeleri için abaküs yapmak.
96
• Seçicilik
• Materyalin algıda seçici olmasına dikkat edilmelidir.Önemli noktalar
daha çok dikkat çekecek şekilde materyale yerleştirilmelidir.
Örneğin:
1)Farklı renk kullanma
2)Büyük harflerle yazma
3)Farklı şeklin içinde gösterme
4)Önemli noktaların üzerine sembol koyma
97
• Değişmezlik
• Daha önceden tanıdığımız nesneleri
algılama sürecinde çoğu özelliklerini
sürdürmesine algısal değişmezlik
denir.
• Bu sebeble nesneler bilinen
özelliklerine göre verilmelidir
98
• Öğrenciye uygunluk
• Kullanılan materyal öğrencilerin
özelliklerine (yaş,zeka ve
hazırbulunuşluğuna)uygun olmalıdır.
• Örneğin: okul öncesi dönemde sıralı
saymayı öğretirken integral ve
türev gibi işlemler okul öncesi
öğrencilerinin yaş zeka ve
hazırbulunuşluklarına uygun
olmadığı için öğretilmez.
99
1)Hazırlanan materyal öğrenciyi dersin içeriğine
ulaştıracak şekilde olmalıdır.
Yukarıda belirtilen açıklama hangi öğretim materyali
hazırlama ilkesine aittir?
A)Anlamlılık
B)Bilinenden Başlama
C)Hedef ve Davranış
D)Kapalılık
E)Derinlik
100
KAYNAKÇA
• http://grsltrsm.blogspot.com/2015/11/gorsel-tasarim-ogeleri.html
• https://prezi.com/_sfyhdubp5vl/ogretim-materyallerinin-secimi-ve-dikkat-edilmesi-gereken-il/
• http://fehimtu.blogcu.com/materyal-tasarimi-hazirlama-ilkeleri/10586224
• https://www.slideshare.net/knightkib/materyal-hazirlarken-dikkat-edilmesi-gerekenler
• http://grupendless.blogcu.com/arac-gereclerin-secimi-ve-materyal-hazirlama-ilkeleri/6800986
ÖĞRETİM
M AT E RYA L İ
DEĞERLENDİRME
FORMLARI
102
NEDEN DEĞERLENDIRME FORMU
KULLANıRıZ ?
103
ÖĞRETİM MATERYALİDEĞERLENDİRME
FORMU A (GENEL)
10
ÖĞREİM MATERYALİ
DEĞERLENDİRME FORMU B (GENEL)
11
DERS KİTABI GENEL DEĞERLENDİRME
FORMU
12
SLAYTLAR VE FİLM ŞERİTLERİNİ
DEĞERLENDİRME FORMU
13
GERÇEK EŞYALAR VE MODELLERİ
DEĞERLENDİRME FORMU
14
DERS SUNUMU DEĞERLENDİRME
FORMU
15
KAYNAKÇA:
• Küçükoğlu, A., ve arkadaşları, (2008). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı,
Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tatlı, Z (editör) (2017). Kavram öğretiminde Web 2.0. Ankara: Pegem Akademi.
• Uşun, S. (2012). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, 2. Baskı: Ankara: Nobel
Yayıncılık
• Yanpar Yelken, T.(2014). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, 12. Baskı,
Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yalın, H. İ.(2006). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, 25. Baskı, Ankara:
Nobel Yayıncılık.
110