ORDO FRATRUM MINORUM

Ite, nuntiate...
WYTYCZNE DO NOWYCH FORM ŻYCIA I MISJI
ZAKONU BRACI MNIEJSZYCH

2017
 ORDO FRATRUM MINORUM

Ite, nuntiate…
WYTYCZNE DO NOWYCH FORM ŻYCIA I MISJI
ZAKONU BRACI MNIEJSZYCH

RZYM
Wielkanoc 2014
Nowe wydanie 2017
 Okładka: Piero Casentini
Skład: OFM Communications Office
 „Stąd też, bracia,
strzeżmy się wszyscy bardzo,
abyśmy pod pozorem jakiejś nagrody,
pracy czy korzyści
nie zagubili lub nie odwrócili
naszego umysłu i serca od Pana.

Lecz przez świętą miłość, którą jest Bóg,

proszę wszystkich braci, tak ministrów, jak i innych,
aby usunąwszy wszystkie przeszkody
i odrzuciwszy wszystkie troski i kłopoty,
czystym sercem i czystym umysłem
jak najlepiej służyli Panu Bogu,
kochali Go, wielbili i czcili;
bo tego Bóg ponad wszystko pragnie.

I przygotowujmy w sobie zawsze mieszkanie

i miejsce pobytu Temu, który jest Panem Bogiem
wszechmogącym, Ojcem i Synem, i Duchem Świętym”.

(1Reg 22, 25-27)

 Przedmowa
Najdrożsi bracia,
niech Pan obdarzy Was pokojem!

„Ite, nuntiate…” – „Idźcie i głoście”: te słowa skierowane do Marii

Magdaleny i innej Marii przez Pana Jezusa Zmartwychwstałego
i przekazane nam przez Mateusza w jego Ewangelii (por. Mt 28,
10), dalej rozbrzmiewają dziś z pustki grobu, wzywając usilnie
nas, Braci Mniejszych, do odpowiedzi z nowym przekonaniem na
dar powołania ewangelicznego. Jego wezwanie, aby „iść i głosić”
angażuje nasze życie zmartwychwstałych z Nim, rozbudzając w
nas dynamizm, energię, zapał i kreatywność.
W tym duchu radości i świętej nowości przedstawiam wam
subsydium, które sekretariat generalny ds. misji i ewangelizacji
chce zaoferować wam wszystkim, jako wytyczne do nowych form
życia i misji. Te nowe formy są oddaniem Panu daru naszego
powołania i wyrażają w praktyce zaangażowanie, poprzez które
Zakon chce ożywić swoją obecność we współczesnym świecie.
Celem subsydium jest to, by wskazać i pomóc poznać bardziej
i lepiej te nowe formy wszystkim braciom, a in primis ministrom
prowincjalnym i kustoszom, którzy mają za zadanie inspirować
powierzonych im braci, zachęcać ich i towarzyszyć z bliska tworzeniu
nowych wspólnot. Te wytyczne skierowane są szczególnie do was,
drodzy bracia natchnieni do życia nowymi formami życia i misji,
aby zaoferować wam wsparcie, sympatię i orientacyjne kryteria w
konkretyzowaniu tego, co płonie w waszym sercu.
Pragnę gorąco podziękować członkom sekretariatu generalnego
ds. misji i ewangelizacji oraz komisji, która przygotowała to
subsydium – Br. Massimo Tedoldi, Br. Arturo Rios Lara, Br.
Adriano Busatto, Br. Mario Vaccari, Br. Jacopo Pozzerle i Br.
Jaques Jouët, jak również wszystkim tym, którzy dali swój wkład

-5-
w przygotowanie i zredagowanie, łącznie z tłumaczami, dzięki
którym obecne subsydium będzie opublikowane, nie tylko w trzech
językach urzędowych Zakonu, ale także w języku francuskim,
portugalskim, niemieckim, polskim i chorwackim.
Jest faktem znamiennym i ugruntowanym, że wewnątrz
Zakonu te różne nowe formy życia i misji przeszły znaczącą drogę
przygotowania i życia. Sugerowane przez Konstytucje Generalne
(115§2), zostały z przekonaniem promowane przez Kapitułę
Generalną w 2009 roku (Niosący dar Ewangelii, Zalecenie 20), aby
„dać ciało” tożsamości i nowości naszego charyzmatu.
Przekazując wam te wytyczne, zachęcam was wszystkich,
drodzy Bracia Mniejsi, aby patrzeć z pasją i zapałem na Papieża
Franciszka, abyśmy inspirowani przez niego, prawdziwego
Nowego Ewangelizatora, mogli zawsze znajdować nowe sposoby
ewangelizacji dla naszego życia i misji w Kościele i w świecie, w
służbie najuboższym i tym, którzy żyją „na peryferiach”.
Na tej drodze, w naśladowaniu Tego, „Który jest, Który
był i Który przychodzi, Wszechmogący” (Ap 1,8), niech nam
towarzyszą, wspomagają nas i wstawiają się za nami Błogosławiona
Uboga Matka naszego Pana Jezusa Chrystusa i Seraficki Ojciec św.
Franciszek.

Rzym, 20 kwietnia 2014

Pascha Zmartwychwstania

Z braterskim pozdrowieniem

Br. Michael Anthony Perry OFM
minister generalny

Prot. 104706

-6-
 Wprowadzenie
Subsydium zrodziło się po drodze, zostało napisane bardziej
stopami niż rękami… Stopami tych, którzy usłyszeli imperatyw
Ukrzyżowanego: Franciszku, idź!, i apel trędowatego: Franciszku,
przyjdź! Napisane jest stopami wielu autorów. Są to bracia,
którzy w tych ostatnich dziesięcioleciach starali się wprowadzić
w czyn treść naszych licznych dokumentów: bardzo pięknych,
doskonałych, ale niestety często napisanych tylko na papierze i
szybko zapomnianych… Te stopy przeszły od teorii do praktyki,
od tego co zawierają dokumenty, do wejścia w konkret. Odważyły
się. Ubrudziły się na zakurzonych drogach naszego świata, aby
nieść przesłanie pokoju i dobra. Ci bracia gotowi na wyjście,
rzucają wszystkim zachwycający apel: jest czymś pięknym wyjść z
małego wirydarza klasztornego, aby chodzić w wielkim klasztorze
świata, aby spotykać, uczyć się, głosić i, przede wszystkim, aby
być… Aby dotykać bezbronnymi rękami ciała ludzi, którzy żyją w
naszych miastach, na peryferiach, którzy poszukują sensu, życia.
Aby podzielać przekonanie Papieża Franciszka: „Dobrze jest wyjść
poza siebie, by przyłączyć się do innych” (Evangelii gaudium 87),
i dobrze jest, gdyż iść na spotkanie innych, to kierować się ku
Chrystusowi, Dobru, które stało się człowiekiem.
To właśnie ci bracia napisali obecne wytyczne, mając na
uwadze podwójny cel, aby wezwać całą wspólnotę braterską do
picia ze świeżych źródeł danego nam charyzmatu – strząsając
nam z grzbietu opieszałość pewnego dobrobytu, który nas usypia i
więzi – i aby nakreślić, jakby sfotografować, przebytą dotąd drogę:
drogę składającą się z licznych radości i trudów, prób i dobrych
rezultatów, które stały się możliwe dzięki mocy Ducha.

-7-
 Niniejsze wytyczne zawierają:
• prezentację historycznego zarysu nowych form życia i
misji; historię, w której dostrzega się splot natchnienia
Pana, odpowiedzi brata i rozeznania ministrów;
• wskazówki, które zrodziły się z doświadczenia tych,
którzy z głębokim pragnieniem i zaangażowaniem starają
się przeżywać piękno franciszkańskiego charyzmatu, w
odnowie osobistego i wspólnotowego sposobu życia i w
zaangażowaniu, aby to wszystko przełożyć na język nam
współczesnych;
• syntezę tych elementów, które są fundamentem nowej
formy życia i misji, syntezę, która pochodzi z walecznej
a nawet wojowniczej dynamiki, która powstaje między
instancjami ad intra i ad extra, między codzienną drogą
wspinania się ku Bogu i schodzenia ku braciom i siostrom;
• realne przedstawienie licznych sposobów wyrażania,
które nowe formy przyjmują w różnorodnych kontekstach
naszego świata: różne ukazywania jednego oblicza Pana,
który kocha wszystkie stworzenia i świat, uczynione przez
Jego ręce;
• pokorne braterskie zachęty do urzeczywistniania
konstruktywnych relacji między nowymi formami i
życiem Prowincji, zwłaszcza w odniesieniu do procesu
formacyjnego, na drodze towarzyszenia i weryfikacji.

Wszyscy jesteśmy wdzięczni tym braciom, którzy wobec

rozprzestrzenionego ryzyka werbalizacji Ciała Chrystusa, wierzą
w konkretność Słowa, które stało się Ciałem, Słowa, które ciągle
staje się Ciałem, dzisiaj, w historii i miejscu, gdzie postawiła nas
Opatrzność.
Fascynacja nowym życiem staje się dla nas silnym punktem
przyciągania. Przypomina nam, że Nowość to Tożsamość Zakonu

-8-
Braci Mniejszych. Na prawdę jesteśmy rzeczywiście wtedy sobą,
gdy wdziera się w nas Nowość Bożego Ducha.
Nowemu życiu Zmartwychwstałego zawierzamy wszyscy razem
drogę tych nowych form, aby sprawiły, by w każdym z nas i we
wszystkich naszych braterskich wspólnotach na nowo zabrzmiała
melodia Alleluja nowego życia!
Mamy dwóch nowych Świętych, Papieża Jana XXIII i Papieża
Jana Pawła II. Niech ich towarzyszenie wspiera nas w budowaniu
w sobie mieszkania i miejsca pobytu Temu, który jest Panem Bogiem
wszechmogącym (św. Franciszek): domu, do którego wszyscy mogą
wejść i przebywać, aby znaleźć Jego miłosierne i zawsze cudownie
nowe oblicze!

Rzym, 27 kwietnia 2014

II Niedziela Wielkanocna
albo Niedziela Bożego Miłosierdzia

Br. Massimo Teodoldi OFM

sekretarz generalny
ds. misji i ewangelizacji

-9-
 1.
Nowe wino do nowych
bukłaków
 Dobrze to wszyscy zapamiętajmy:
nie można głosić Ewangelii Jezusa,
nie dając konkretnego świadectwa życia.

Ten, kto nas słucha i na nas patrzy,

powinien móc odczytać w naszych działaniach to,
co słyszy z naszych ust, i wielbić Boga!

Przychodzi mi teraz na myśl rada,

jakiej św. Franciszek z Asyżu udzielał swoim braciom:
głoście Ewangelię, jeśli trzeba, również słowami.
Głosić życiem, świadectwem.

Brak spójności u wiernych i pasterzy

między tym, co mówią, a tym, co czynią,
między słowami a sposobem życia
podważa wiarygodność Kościoła.

(Papież Franciszek, Homilia, Bazylika św. Pawła za Murami,

14 kwietnia 2013)

- 13 -
 1.1 Spojrzenie na naszą najnowszą historię

„Człowiek współczesny słucha chętniej świadków niż mistrzów, a jeśli słucha

mistrzów to dlatego, że są świadkami.
(Paweł VI, Evangelii nuntiandi 41).

Czas naznaczony przez odnowę soborową widział powstawanie

w naszym Zakonie wspólnot braterskich nowych pod względem
składu, miejsc, rodzaju życia i celu. Aby być bardziej wiernymi
naszym początkom i odpowiedzieć na oczekiwanie Kościoła i
świata, czuło się silne wezwanie do życia ewangelicznego bardziej
autentycznego. To w tej sytuacji powstał ruch „małych wspólnot”
w latach 1960-19801. Wybór projektu życia zawierającego
wartości ewangeliczne do realizacji, zakładał wyjście ze struktur
klasztornych, aby utrzymywać się z własnej pracy i dzielić życie
wszystkich ludzi, począwszy od najbiedniejszych i tych na
marginesie. Ten ruch sprawił powstawanie różnych doświadczeń,
które jednak prawie wszystkie zakończyły się po kilku latach.
W praktyce różne przeszkody utrudniały pełną realizację tych
projektów: motywacja może zbyt idealistyczna i ideologiczna,
trudność utrzymywania zdrowego napięcia między troską o
codzienne życie braterskie i życie modlitwy, z jednej strony, a z
drugiej obowiązki zewnętrzne przede wszystkim pracy (płatnej w
wielu przypadkach).
W ostatnich dwudziestu latach poszukiwanie trwało
nadal i przyniosło nowe owoce. Bardziej wolni od wymagań
socjologicznych i ryzyka ideologii, w centrum zostało postawione
życie radykalnie ewangeliczne, które mogłoby być znakiem i
świadectwem Królestwa dla współczesnych ludzi. Pod wpływem
zachęty ze strony dokumentów Kościoła i Zakonu, centrum

1 Por. T. Matura, Od Porcjunkuli do Europy: nowe drogi franciszkańskie. Referat

na Seminarium w Asyżu, 20-24 marca 2006.

- 15 -
motywacyjne projektów życia przesuwało się na ewangelizację,
nie zapominając jednak, że życie braterskie w umniejszeniu jest
źródłem dla każdej prawdziwej misji ewangelizacyjnej. Zdawano
sobie sprawę, że radykalna nowość czasu, który przeżywano
(postmodernizm), szczególnie na kontynencie europejskim,
już głęboko zmienionym w licznych swoich paradygmatach
kulturowych, otwierała nas na nowe pytania i skłaniała do nowych
syntez; z drugiej strony dostrzegało się wyraźnie, że język, symbole,
miejsca i sposoby, które dotychczas starały się wyrazić naszą formę
życia, nie były już wystarczające. Czuło się odpowiedzialność, aby
charyzmat uczynić bardziej znaczącym, tak aby nasz styl życia
odnalazł przejrzystość, oczywistość i siłę ewangelizacyjną, by być
znakiem i proroctwem.
Poprzez doświadczenia, które w międzyczasie wielu braci
miało sposobność przeżywać, Duch Pana kierował ku nowemu
słuchaniu, nowemu myśleniu, nowym inicjatywom. Ponadto
wielu braci znalazło w nowych formach konkretną odpowiedź na
pragnienie odnowy i odświeżenia swego życia konsekrowanego,
często w zmaganiu się z trudnościami i skrępowaniem, jakie
nasze struktury „historyczne” powodowały na duchowej drodze,
osobistej i wspólnotowej, naśladowania naszego Pana Jezusa
Chrystusa.
Jednym z doświadczeń, które naznaczyły do głębi drogę
poszukiwania nowych form, było życie wędrowne. Wspólnota
wędrowna jest konkretnym sposobem życia radykalnie
ewangelicznego, aby być znakiem i świadectwem wartości Królestwa
dla ludzi współczesnych; jest to wspólnota misyjna, uaktualniająca
aspekt życia franciszkańskiego, „która żyje okresowo, na modlitwie,
bez pieniędzy i stałego miejsca zamieszkania, z kwesty, aby dać
świadectwo Chrystusowej formie życia”2.

2 Z Projektu życia wędrownej wspólnoty braterskiej, por. Od znaków czasu do

czasu znaków. Świadectwa, Kuria Generalna OFM, 2002, 30-34.

- 16 -
 Właśnie na spotkaniu weryfikacyjnym po wędrownej misji
na ulicach Rzymu (luty 2005), na które został zaproszony
sekretarz generalny ds. ewangelizacji, zrodził się projekt kongresu
europejskiego w celu dzielenia się i pobudzenia do szukania
możliwych dróg na przyszłość. Po tym pierwszym kongresie odbyły
się następne, które wniosły cenny wkład w refleksję dotyczącą
nowych form3. Takie meetingi, przeżywane w formie seminarium,
pozwoliły dzielić się różnymi doświadczeniami, także spoza
Zakonu Braci Mniejszych. Z konfrontacji z przeżywania różnych
form życia można było zidentyfikować cechy charakterystyczne,
które stanowią „nowość” dostrzegalną w różnych rzeczywistościach
braterskich. Ważnym także było wyjście od jakichś szczególnych
doświadczeń, aby skonfrontować konkretne odpowiedzi,
napotykając w życiu nieuniknione napięcia między projektem
życia braterskiego i osobistego, życiem ad intra i ad extra, nowością
życia i tradycyjnymi wspólnotami braterskimi, ewentualnymi
zadaniami prowincjalnymi poszczególnych braci i projektem
życia braterskiego. Wśród doświadczeń pozytywnych zaznaczamy
synergię między bazą i Zarządem Zakonu. Istotnie, w tych
spotkaniach organizowanych przez sekretariat generalny ds. misji
i ewangelizacji (SGME), zawsze uczestniczył minister generalny,
Br. Jose R. Carballo, i niektórzy definitorzy generalni, a ponadto
bracia z bagażem doświadczeń także bardzo różnych. Odbywanie
seminariów przyniosło małe narzędzia bardzo przydatne, aby dać
do zrozumienia braciom całego Zakonu ducha i znaczenie nowych
form4. One zawsze miały na względzie, w końcowym przesłaniu,
poziom prowincjalny i międzyprowincjalny (współpraca z
sąsiednimi Prowincjami), Konferencję Ministrów Prowincjalnych,

3 I Seminarium: Asyż, 20-24 marca 2006; II Seminarium: Frascati (Rzym), 7-10

stycznia 2009; III Seminarium; Sassone (Rzym), 2-6 maja 2011; IV Seminarium:
Greccio, 4-8 marca 2013.
4 Subsydia: Od Porcjunkuli do Europy (2006) i Nowe drogi franciszkańskie w Eu-
ropie (2009); por. także Dokument z III Europejskiego Spotkania na temat no-
wych form ewangelizacji i nowych wspólnot, Sassone (2011).

- 17 -
i zwrócenie uwagi na Europę (temat jeszcze do rozwinięcia, przede
wszystkim w praktyce). Wśród pozytywnych owoców seminariów
zaznaczamy ponadto powstanie projektu Europejskiej Wspólnoty
Misyjnej w Palestrinie, zależnej od ministra generalnego, mającej
na celu, aby żyć już „nowością” z braćmi należącymi do różnych
Prowincji oraz przyjmować, ułatwiać i ukierunkowywać projekty
i „marzenia” braci, którzy pragną wypróbować się w nowych
formach.
W trakcie tej drogi stawało się coraz bardziej jasne, że
przeżywanie w ten sposób naszego powołania jest darem,
a nie prawem wreszcie osiągniętym czy wyrwanym komuś.
Darem, który może rozkwitnąć we wspólnotach braterskich i w
zwyczajnych sytuacjach naszych Prowincji, a który przyjmujemy
jako wezwanie do większej konsekwencji, uznając, że protagonistą
jest „uświęcające działanie Ducha Pańskiego”5, działające w nas
wszystkich.
Ostatnio także Magisterium Kościoła zdaje się pobudzać nas
do kontynuowania podjętej dotychczas drogi odnowy naszego
życia: „podczas gdy rodzina jest stróżem sakramentalności życia
w jego pochodzeniu, życie konsekrowane, jako wezwanie do
upodobnienia się do Chrystusa, jest stróżem sensu ostatecznego,
pełnego i radykalnego życia”6. Dla tego, kto ślubował żyć sine
proprio, jedyną rzeczą niezbędną jest właśnie żyć Ewangelią. A ten
dar okazuje się zawsze większy od naszych pragnień i projektów.

5 2 Reg 5.
6 Świadectwo konsekrowanych, jak uznaje Synod, ma istotne znaczenie escha-
tologiczne. „Wy konsekrowani jesteście świadkami horyzontu pozaziemskiego
sensu egzystencji ludzkiej, a wasze życie, jako całkowicie poświęcone Panu, w
ubóstwie, czystości i posłuszeństwie, jest znakiem przyszłego świata, który re-
latywizuje wszelkie dobro tego świata”, por. Przesłanie Biskupów włoskich na 17.
Światowy Dzień Życia Konsekrowanego (2 lutego 2013), w którym jest cytowane
Przesłanie do Ludu Bożego skierowane przez Synod na temat Nowej Ewangeli-
zacji (26 października 2012, nr 7).

- 18 -
 1.2. „Nowy”… w jakim sensie i dlaczego?

„Potrzeba nowej ewangelizacji. Nowej w swym zapale, w swych

metodach, w swym wyrazie”
(Św. Jan Paweł II, Przemówienie podczas Zgromadzenia Plenarnego
(CELAM), 9 marca 1983, III)

Termin „nowy”, w tych ostatnich dziesięcioleciach, występuje

często w przemówieniach i w języku potocznym. Już Sobór
Watykański II, w zaangażowanym poszukiwaniu odnowionej
relacji między Kościołem i światem współczesnym, wytyczał sobie,
by dać „odpowiedzi nowe na nowe problemy”, „uciekać się do
nowego sposobu przedstawiania spraw”7, dojść więc do „nowego
humanizmu chrześcijańskiego”8, i wskazywał w podwójnym ruchu
odnowy duchowej i dostosowania do czasów współczesnych wzór
wszelkiej odnowy kościelnej9. Kolejne dokumenty nauczania
papieskiego idą po tej linii „nowości”10, dochodząc do słynnego
sformułowania Jana Pawła II, według którego ewangelizacja
dzisiejsza musi być nowa w swym zapale, w swych metodach, w swym
wyrazie11. W ostatnim czasie Benedykt XVI, oprócz ustanowienia

7 Jan XXIII, Niech się raduje Matka Kościół, przemówienie na otwarcie Sobo-
ru, 11 października 1962. To przemówienie zostało określone jako „manifest
nowych czasów”.
8 Paweł VI, Przemówienie na zakończenie Soboru, 7 grudnia 1965.
9 Jak widać wyraźnie w Perfectae caritatis 2: „Przystosowana odnowa życia za-
konnego obejmuje zarówno ustawiczne powracanie do źródeł wszelkiego życia
chrześcijańskiego i do pierwotnego ducha ożywiającego instytuty, jak też dosto-
sowanie do zmieniających się warunków epoki”.
10 Jan Paweł II w Vita consecrata mówi o „nowych odpowiedziach na nowe
problemy współczesnego świata” i „Nowych programach ewangelizacji dosto-
sowanych do potrzeb dnia dzisiejszego” (Vita consecrata 73).
11 Jan Paweł II, Przemówienie podczas XIX Zgromadzenia Plenarnego Konferen-
cji Episkopatów Ameryki Łacińskiej, Port-au-Prince, 9 marca 1983, III.

- 19 -
nowej dykasterii12, zechciał poświęcić Nowej Ewangelizacji zebranie
Synodu Biskupów, którego przesłanie końcowe przedstawia dwa
komponenty odnowy duchowej ad intra i głoszenia ad extra, jako
wytyczne niezbędne dla każdej ewangelizacji13.
W rzeczywistości słowo „nowy”, tak przywoływane w ostatnich
dziesięcioleciach, jest częścią naszego życia chrześcijańskiego: jest
rezultatem nieustannego nawrócenia, które czyni nas nowymi,
zarówno w sercu, jak i w relacjach, dla pełniejszego przyjęcia Pana
i braci, którzy podążają z nami drogą poprzez czasy. Nowym jest
dokładnie owo wierne bycie uczniem w szkole Mistrza, który
zapowiedział, że czyni „wszystko nowe”14, to ów dynamizm
pozwala przechodzić od słyszeliście, że powiedziano … do … a Ja
wam powiadam15. Otóż wymiar wewnętrzny i zewnętrzny nowego
są nierozdzielne, jak nierozdzielnym jest owoc od korzenia. W
konsekwencji przemiana serca wpływa na relacje i dzieła, na nasze
życie z innymi, wspólnotę, pracę duszpasterską.
To „nowe”, aby było prawdziwe, wymaga zawsze połączenia
między przeszłością, z bogactwem jej dziedzictwa, i przyszłością,
ze zmianami, które są dostrzegane już obecnie. „Nowe” więc łączy
pamięć i proroctwo, powrót do źródeł i zarazem tęskne skierowanie
ku przyszłości, ku celowi ostatecznemu (dlatego najważniejsze
rzeczywistości, które nas czekają, są określane przez tradycję w
języku łacińskim jako Novissimi). Od lat posoborowych mogliśmy
obserwować, jak bardzo są niebezpieczne tendencje odłączania
jednego wymiaru ze szkodą dla drugiego, ryzykując z jednej strony

12 Benedykt XVI, Ubicumque et semper (List Apostolski w formie motu proprio

powołujący do życia Papieską Radę ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji), 21
września 2010.
13 Zmienione sytuacje społeczne, kulturowe, ekonomiczne, polityczne i religi-
jne wzywają nas do czegoś nowego: do przeżywania w odnowiony sposób nas-
zego doświadczenia wspólnotowego wiary i głoszenia, XIII Zwyczajne Zebranie
Generalne Synodu Biskupów, 7-28 października 2012.
14 „Oto czynię wszystko nowe” (Ap 21, 5).
15 Mt 5, 21-22; 27-28; 33-34; 38-39; 43-44.

- 20 -
powrót do przeszłości w formach archeologicznych, albo z drugiej
nierozważnych szerokich otwarć mogących wyrwać korzenie życia
chrześcijańskiego. Równowagą jest sam Pan, kiedy mówi o sobie:
Jam jest Alfa i Omega, Który jest, Który był i Który przychodzi,
Wszechmogący (Ap 1, 8). To w Niego mamy się przyoblec, przyoblec
człowieka nowego (Ef 4, 24; por. Kol 3, 10). Przychodzenie Nowego
jest w ten sposób harmonijną dynamiką między Alfą i Omegą,
między początkiem i celem, między pamięcią i proroctwem.
Droga Kościoła w poszukiwaniu nowego jest dobrze widoczna
w naszych Konstytucjach Generalnych i w pismach Zakonu16.
W naszej braterskiej wspólnocie wyrażenie nowe formy życia
i misji17 rozumie się zawsze, jako połączenie odnowy duchowej,
codziennego nawracania się, życia braterskiego ad intra, z misją
ewangelizacyjną „wcieloną”, „włączoną” w dziś historii. „Życie
pokuty”18 dawało nieustannie św. Franciszkowi nowe oczy, aby
widzieć, gdzie nieść orędzie, i nowe serce, aby przyjmować
wszystkich, począwszy od trędowatych i ówczesnych ubogich,
ubogich przed Bogiem i materialnie. Nowe formy szczególnie
podkreślają życie braterskie, które „jest pierwszym i najbardziej
wymownym świadectwem dawanym Ewangelii”19, i dlatego jest
„pierwszym sposobem ewangelizacji”20. Aby była transparentność
Ewangelii, chcą one strzec ducha modlitwy i pobożności i budować
prawdziwe i głębokie więzi braterskie w duchu umniejszenia i

16 KG 115 § 2: „Ażeby nasza wspólnota braterska była profetyczna w wypełn-

ianiu obowiązku ewangelizacji, niech bracia będą otwarci na podejmowanie
nowych form realizacji charyzmatu franciszkańskiego, stosownie do posta-
nowień Kościoła i nie wyłączając się z życia braterskiego wspólnoty”. Dokument
Kapituły Generalnej 2009, w Zaleceniu 20, postuluje „nowe inicjatywy”.
17 Dla nazwania tychże wspólnot powszechnie stosuje się następujące określen-
ia: nowe formy, nowe formy życia i misji, nowe formy życia braterskiego i ewange-
lizacji, nowe wspólnoty w misji, wspólnoty braterskie włączone.
18 T 1.
19 KG 87 § 2; por. KG 84.
20 KG 89 § 1; por. także Niosący dar Ewangelii. Dokument Kapituły Generalnej
2009, nr 27: „ewangelizuje zawsze wspólnota” (por. także nr 28).

- 21 -
zapału do głoszenia Ewangelii. Tylko na tym fundamencie misja
ewangelizacyjna nowych form będzie mogła być nowa, jedynie
kiedy głosi na zewnątrz to, czym żyje wewnątrz. W całej tej drodze
odnowy szczególnego znaczenia nabiera formacja ciągła, która
musi być dowartościowana, jako ciągłe wezwanie i bodziec do
nowości życia ewangelicznego.
W swoim wymiarze ad extra, różne nowe formy misji są
różnorodną odpowiedzią na pilną potrzebę, by dotrzeć do mężczyzn
i kobiet naszych czasów, tam, gdzie oni żyją; stać się bliższymi
wszystkim, szczególnie ludziom z marginesu; wprowadzić w
czyn owo Franciszku, idź!, które Ukrzyżowany nieustannie do
nas kieruje także dzisiaj, a zarazem uczynić wrażliwym ucho, aby
usłyszeć wezwanie braci i sióstr: Franciszku, przyjdź!; rozsiewać
wszędzie nadzieję i pragnienie przygotowania nowego nieba i
nowej ziemi21. Jest to także ewangeliczne uwrażliwienie, aby głosić
Ewangelię w języku naszego czasu; jest to odwaga, by dokonać
rewizji struktur, które często krępują nasze kroki; jest to typowa
śmiałość tego, kto żyje w nowości Ducha.
Termin nowy nie stoi w sprzeczności do tradycyjnych form
ewangelizacji, ale bardziej jest do nich komplementarny według
logiki et-et („i…i…”)22, chociaż trzeba uprzywilejować nowe, w
kontekście przemian społecznych i kościelnych23, i pojawieniem się
nowych znaków czasu. Jest to lekcja dwutysięcznej historii Kościoła:
„Na przestrzeni dziejów zmieniały się formy i metody tej misji, w

21 „Nowe niebo i nowa ziemia” (2P 3, 13); „I ujrzałem niebo nowe i ziemię nową”
(Ap 21, 1).
22 Niosący dar Ewangelii, nr 17: „Jedną z form ewangelizacji inter gentes, w
którą jest zaangażowanych wielu braci, jest tzw. ewangelizacja tradycyjna, za-
chowująca swe znaczenie i która w żaden sposób nie anuluje ani nie sprzeciwia
się nowym formom ewangelizacji”.
23 Niosący dar Ewangelii, Zalecenie nr 20: „Nie pomijając działalności w ramach
zwyczajnej ewangelizacji, należy uprzywilejować nowe przedsięwzięcia”.

- 22 -
zależności od miejsc, sytuacji i historycznych okoliczności”24. Ta
konstatacja jest dodatkowym impulsem do ciągłej odnowy25.
Nowe formy życia i misji chcą ponownie sięgnąć do Źródeł,
zawsze świeżych i nowych, aby nasycić się autentycznym
charyzmatem św. Franciszka, „człowieka nowego”26, człowieka
przyszłości, aby nam wskazał nowe sposoby i style ewangelizacji,
nowe strategie misyjne i natchnął nowym zapałem.
W tym momencie historii, w którym Zakon czyni wysiłki w
celu przeorganizowania struktur, musimy zawsze pamiętać, że
„reorganizacja dzieł będzie twórcza i zyska wymowę profetyczną,
jeśli jej celem będzie tworzenie nowych form obecności, choćby
skromnych liczebnie, odpowiadających na nowe potrzeby,
zwłaszcza na te, które powstają w środowiskach najbardziej
zaniedbanych i zapomnianych”27.

24 Benedykt XVI, Ubicumque et semper (List Apostolski w formie motu proprio

powołujący do życia Papieską Radę ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji).
25 Sam dekret soborowy Perfectae caritatis zachęca, aby ślubowane ubóstwo „w
miarę potrzeby nawet w nowych formach wyrażać” (Perfectae caritatis 13).
26 3 Cel 1; LM 12, 8.
27 Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia
Apostolskiego, Życie braterskie we wspólnocie, 1994, nr 67. Por. Benedykt XVI,
Audiencja 13 stycznia 2010: „Również dzisiaj, chociaż żyjemy w społeczeńst-
wie, w którym przeważa „mieć” nad „być”, istnieje wielka wrażliwość na pr-
zykłady ubóstwa i solidarności, jakie wierzący dają poprzez swoje odważne
wybory. Również dziś nie brak podobnych inicjatyw: ruchy, które wychodzą
rzeczywiście od nowości Ewangelii i żyją nią z radykalizmem w codzienności,
oddając się w ręce Boga, aby służyć bliźniemu. Świat, jak przypomniał Paweł VI
w Evangelii nuntiandi, słucha chętniej mistrzów, kiedy są także świadkami. Tej
lekcji nie można nigdy zapomnieć w dziele szerzenia Ewangelii: najpierw żyć
tym, co się głosi, być zwierciadłem miłości Bożej”.

- 23 -
 2.
Nowe formy życia
i misji
 „Oby Pan dał nam tę wolność,
abyśmy weszli do tego sanktuarium,
w którym On jest kapłanem i oręduje za nami,
i o cokolwiek poprosimy Ojca w Jego imię, da nam.

A także, aby dał nam odwagę

pójścia do tego drugiego ‘sanktuarium’,
którym są rany naszych braci i sióstr w potrzebie,
którzy cierpią i którzy jeszcze noszą krzyż
i jeszcze nie zwyciężyli, jak zwyciężył Jezus”.

(Papież Franciszek, Homilia w Domu św. Marty, 11 maja 2013)

- 27 -
 2.1. Ku wspólnej tożsamości.
Wytyczne

Podzielam troskę moich czcigodnych poprzedników i uważam, że należy

udzielić właściwych odpowiedzi, aby cały Kościół, odradzając się w mocy Ducha
Świętego, zwrócił się do współczesnego świata z nowym zapałem misyjnym, by
krzewić nową ewangelizację.
(Benedykt XVI, Ubicumque et semper. List apostolski w formie motu proprio
powołujący Papieską Radę ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji, 21 września
2010)

W trakcie seminariów i spotkań stawały się coraz bardziej jasne

podstawowe elementy nowych form i hierarchia tychże elementów,
a także potrzeba łączącej ich harmonii. W czasie seminarium we
Frascati w 2009 roku bracia skupili się wokół siedmiu kryteriów
uznanych za decydujące dla rozpoczęcia nowej formy obecności
ewangelizacyjnej. W latach następnych te kryteria, oprócz tego, że
została potwierdzona ich ważność, były ciągle pogłębiane zarówno
w poszczególnych wspólnotach braterskich, jak i na spotkaniach i
kolejnych seminariach już wyżej wspomnianych.
Kapituła Generalna w 2009 roku, w Zaleceniu 13, zechciała
poprzeć misję ewangelizacyjną braci w kluczu franciszkańskim,
w pewien sposób podejmując i aprobując kryteria, które wyłoniły
się na poprzednich seminariach. Znaczącą zbieżność odnajduje
się także w rezultatach międzydyscyplinarnego studium o stanie
Zakonu, gdzie właśnie większość braci prosi, aby lepiej i bardziej
pielęgnować życie duchowe, komunię braterską, otwartość na
ludzi, współpracę z Kościołem lokalnym i misję ze świeckimi
i Rodziną Franciszkańską28. Wreszcie seminarium w Greccio
(2013) podkreśliło inne sprawy, które każda nowa forma musi

28 Badanie zostało przeprowadzone w latach 2012 – 2013 przez salezjanina ks.

Renato Mion i wzięło w nim udział ok. 1400 braci. Wyniki badania zostały pod-
dane pogłębieniu ze strony definitorium generalnego i instytucji Kurii, a także

- 29 -
dowartościować w relacji z troską o powołania i formację, z
Rodziną Franciszkańską i świeckimi.
Seminarium, które odbyło się w 2011 roku w Karmelu Sassone
(Rzym), w końcowym przesłaniu poprosiło o opracowanie
niektórych wytycznych dotyczących nowych form życia i misji,
w tym celu, aby określić niezbędne elementy, poinformować
Jednostki Zakonu i zachęcić je do otwarcia się i popierania
podobnych „nowych” wspólnot. Oto więc, w skrócie, elementy,
które muszą być zawsze obecne:
1. prymat życia modlitwy i słuchania Słowa („lectio” codzienna
lub tygodniowa; godzina dziennie modlitwy osobistej;
recytacja „kontemplacyjna” Liturgii Godzin);
2. pielęgnowanie autentycznych i głębokich relacji braterskich,
które promieniują świadectwem życia braterskiego (częste
kapituły domowe; codzienne chwile dialogu braterskiego,
strzeżone przez dyscyplinę korzystania ze środków
komunikacji, jak: internet, komórka, telewizor);
3. prosty i wstrzemięźliwy styl życia; bycie mniejszym i
świadectwo (przekładające się na konkretne wybory, jak
wierność pracy fizycznej, chcianej przez św. Franciszka;
utrzymanie domu możliwie bez personelu na pensji;
zaangażowanie w samoutrzymanie);
4. gościnność i dzielenie życia z ludźmi, zwłaszcza z ubogimi
(spotkania z ludźmi);
5. misja ewangelizacyjna poprzez bycie inter gentes, wędrowanie,
obecność w nieznanych, trudnych i ryzykownych miejscach,
bliskość wobec najuboższych, cierpiących, wykluczonych,
zwrócenie szczególnej uwagi na miejsca pogranicza oraz nowe

Komisji do interdyscyplinarnego studium na temat sytuacji Zakonu, czego do-

magała się Kapituła Generalna w 2009 roku (Zalecenie 14).

- 30 -
 formy ewangelizacji i wspólnoty „włączone”29 (wychodząc z
tradycyjnego klasztoru ku klasztorowi świata);
6. komunia z Kościołem lokalnym (przede wszystkim jako
świadectwo braterstwa i umniejszenia);
7. dyspozycyjność na różne formy czynnej współpracy
ze świeckimi i z Rodziną Franciszkańską (na szczeblu
międzyprowincjalnym i międzynarodowym, między
różnymi wspólnotami, w odniesieniu do Europejskiej
Wspólnoty Misyjnej w Palestrinie i do sekretariatu
generalnego ds. misji i ewangelizacji).

29 Niosący dar Ewangelii, Zalecenie nr 20: „Nie pomijając działalności w ra-

mach zwyczajnej ewangelizacji, należy uprzywilejować nowe przedsięwzięcia.
Dla rozwoju wymiaru misyjnego i ewangelizacyjnego, ze szczególną troską o
miejsca granicy i przy zastosowaniu nowych form wędrownej ewangelizacji i
wspólnot włączonych, niech definitorium generalne, przy współpracy odpowie-
dnich Konferencji, zatroszczy się o typowo franciszkańskie itineraria formacyj-
ne dla braci i świeckich łącznie”.

- 31 -
 2.2. Życie, które staje się harmonią

„Odnowione przepowiadanie ofiaruje wierzącym, także oziębłym lub
niepraktykującym, nową radość wiary oraz nową ewangelizacyjną żywotność. W
rzeczy samej jego centrum i jego istota jest zawsze ta sama: Bóg, który objawił
swoją ogromną miłość w Chrystusie umarłym i zmartwychwstałym. […] Za
każdym razem, gdy staramy się powrócić do źródeł i odzyskać pierwotną świeżość
Ewangelii, pojawiają się nowe drogi, twórcze metody, inne formy wyrazu,
bardziej wymowne znaki, słowa zawierające nowy sens dla dzisiejszego świata.
W rzeczywistości każda autentyczna działalność ewangelizacyjna jest zawsze
‹‹nowa››”.
(Papież Franciszek, Evangelii gaudium 11)

Wypracowanie podstawowych kryteriów, aby rozpocząć życie

i misję nowej formy, nie zwalnia braci od codziennego wyzwania
harmonizowania tych zasadniczych wskazań. Jest rzeczą oczywistą,
że kryteria są współzależne między sobą i każde jest w relacji do
innych zgodnie z harmonijną synergią, owocem działania Ducha
Świętego w nas. Oczywiście, różna typologia nowych form kładzie
nacisk na ten lub inny element, zgodnie z pierwotną inspiracją
każdej nowej wspólnoty.
Podsumowując, są to podstawowe wyzwania, które łączą
harmonijnie różne aspekty, chociaż mogą wydawać się sprzeczne.
Ale właśnie w trudności związanej z przezwyciężeniem tych
przeciwieństw tkwi ciągłe poszukiwanie woli Boga, który dokonuje
w nas osobistego i wspólnotowego nawrócenia. Jasną wskazówkę
w tworzeniu harmonii otrzymujemy w pierwszym zaleceniu
Kapituły Generalnej w 2009 roku, które zachęca nas, aby żyć
Priorytetami Zakonu (życie z Bogiem, braterstwo, bycie małym,
ewangelizacja, formacja) w duchu misji, a więc w żywotnym
dynamizmie, w którym każdy z priorytetów wyjaśnia się przez

- 33 -
inne i razem są skierowane do głoszenia ewangelicznego, „ad
intra” i w perspektywie otwarcia się na świat30.
➤➤ Pierwsze kryterium, prymat Boga, stwierdza jednoznacznie,
że u podstawy każdej nowej formy jest żywy kontakt z Bo-
giem, w modlitwie osobistej i wspólnotowej, w codziennym
dialogu ze Słowem. Ten fundament potwierdza, że przed
każdą działalnością apostolską, przed każdym działaniem
jest bycie uczniem. Trzeba więc harmonizować życie kon-
templacyjne z misją, zgodnie z zasadą Papieża Franciszka,
który uważa, że zawsze jesteśmy uczniami-misjonarzami31.
➤➤ Troska o autentyczne i głębokie relacje braterskie wymaga,
aby nie żałować czasu poświęconemu wspólnocie, uznanej
za idealne miejsce, aby wzrastać jako bracia, chrześcijanie
i Bracia Mniejsi32. Na tym odcinku trzeba komponować
taką dynamikę: relacje braterskie – relacja osobista do
Boga; życie braterskie – życie apostolskie; relacje ad intra
między braćmi i kontakty ad extra. Trzeba jeszcze znaleźć
płodną równowagę między wykonywaniem władzy i dia-
logiem braterskim, między projektem osobistym każdego i
projektem wspólnoty, między projektami wspólnoty i wy-
mogami Kościoła lokalnego. We wspólnotach cechujących
się międzynarodowością trzeba jeszcze brać pod uwagę
różne języki i kultury, które mogą być pewnym obciążeni-
em dla braterskich relacji.
➤➤ Prosty i wstrzemięźliwy styl życia pozwala nam być
mniejszymi, jak ślubowaliśmy, co nas charakteryzuje jako

30 Niosący dar Ewangelii, Zalecenie nr 1: „Kapituła Generalna prosi, aby mi-

nister generalny ze swoim definitorium przedstawił ponownie Priorytety w
kluczu misji ewangelizacyjnej i w perspektywie otwarcia na świat, aby nadal
stanowiły fundamentalne punkty odniesienia w animacji naszego życia i misji
w najbliższych latach”.
31 Evangelii gaudium 120: „Nie mówmy już więcej, że jesteśmy ‹‹uczniami›› i
‹‹misjonarzami››, ale zawsze, że jesteśmy ‹‹uczniami – misjonarzami››”.
32 Por. KG 39.

- 34 -
 synów św. Franciszka i umożliwia nam, poprzez nasz
sposób życia, dawać świadectwo jeszcze przed głoszeniem
poprzez słowa. Głębokie przekonanie, że najpierw musimy
zostać zewangelizowani, ażeby następnie móc nieść
Ewangelię innym33, wymaga nieustannej postawy ucznia,
o pokornym i wolnym sercu i głęboko zakorzenionej
potrzebie nieustannego nawrócenia. Bycie mniejszym
pobudza codziennie do refleksji: jak pogodzić różne prace
w klasztorze z zaangażowaniem misyjnym, biorąc pod
uwagę siły i czas; jak przezwyciężyć napięcie pomiędzy
ubogim sposobem życia ubogiego, a koniecznością
zarabiania pieniędzy na utrzymanie; jak przezwyciężyć
kontrast między stylem życia skromnego z posiadaniem
wielkich budynków do utrzymania, łącznie z personelem
do opłacenia, chcąc pozostać wiernymi przekonaniu, że
struktury mają objawiać Ewangelię, a nie ukrywać ją, i dlatego
podlegają zawsze nawróceniu razem z naszym życiem34;
między życiem wędrownym, nacechowanym mocno
prowizorycznością, i wygodnym życiem w klasztorze, które
oczekuje nas po powrocie; między radykalnym wezwaniem
powołania franciszkańskiego i zależnością ekonomiczną od
Prowincji35.
➤➤ Innym aspektem, na który trzeba zwrócić uwagę wspólnot,
jest równowaga między gościnnością oferowaną w naszych
domach i wymogami życia braterskiego oraz tym, by iść pr-
zez świat.

33 „Kościół zaczyna od ewangelizowania siebie samego” (Paweł VI, Evangelii

nuntiandi 15).
34 G. Bini, Wspólnota braterska w misji w świecie, który się zmienia (Rada Ple-
narna Zakonu, 5-17 listopada 2001), Rzym 2001, s. 29: „Jednostajność i prze-
sadna stabilność pewnych struktur w czasie i przestrzeni wyrażają brak jakości
życia ewangelicznego”.
35 Mając zawsze na uwadze, że „kultura dobrobytu pozbawia nas wrażliwości”
(Papież Franciszek, Evangelii gaudium 54).

- 35 -
 ➤➤ Ponadto konieczna jest czujna uwaga, aby każda współpraca
z Kościołem lokalnym była przeżywana w duchu naszego
charyzmatu Braci Mniejszych, czyniąc naszym pragnienie
Papieża „Kościoła ubogiego dla ubogich”36.
➤➤ Wreszcie, podczas gdy jesteśmy zgodni, co do ważności i
piękna środków komunikacji, w celu intensywniejszego
życia braterskiego w Kościele i z całym światem, zwracamy
zarazem uwagę na konieczność starannej dyscypliny w
używaniu tychże środków komunikacji.

36 Papież Franciszek, Evangelii gaudium 198.

- 36 -
 2.3. Jedno życie, liczne oblicza.
Typologie nowych form.

Instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego były

zawsze głosem prorockim i żywym świadectwem nowości, jaką jest Chrystus,
upodobnienia się do Tego, który stał się ubogi, wzbogacając nas swoim
ubóstwem. To przeżywane z miłością ubóstwo jest solidarnością, dzieleniem się
z innymi i miłosierdziem, a wyraża się we wstrzemięźliwości, w poszukiwaniu
sprawiedliwości i radości z tego, co istotne, aby przestrzec przed materialnymi
bożkami, które przesłaniają prawdziwy sens życia. Niczemu nie służy teoretyczne
ubóstwo, natomiast potrzebne jest ubóstwo, którego można się nauczyć dotykając
ciała Chrystusa ubogiego w ludziach pokornych, w ubogich, w chorych, w
dzieciach.
Bądźcie również dziś dla Kościoła i dla świata awangardą uwrażliwienia na
wszystkich ubogich i na wszelkie rodzaje nędzy – materialnej, moralnej i duchowej,
dzięki przezwyciężaniu wszelkiego egoizmu w myśl logiki Ewangelii, która uczy
zawierzenia Bożej opatrzności.
(Papież Franciszek, Przesłanie do uczestników międzynarodowego sympozjum
na temat „Zarządzanie dobrami kościelnymi instytutów życia konsekrowanego
i stowarzyszeń życia apostolskiego w służbie ‹‹humanum›› i misji w Kościele”,
zorganizowanego przez Kongregację ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i
Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, 8-9 marca 2014, w Papieskim Uniwersytecie
Antonianum).

Różne oblicza, jakie przyjęły nowe wspólnoty, odpowiadają

zarazem na apel Boga oraz na potrzeby Kościoła i społeczeństwa.
Zrodzone przez Boga w sercu braci, w zróżnicowanych
okolicznościach czasu i miejsca, mogą one być ujęte w następujących
typologiach:
➤➤ wspólnoty w klasztorze tradycyjnym, to forma strategiczna,
aby przekazać wielu braciom w Zakonie wartości, które nas
charakteryzują. Te wspólnoty, z jednej strony są podobne
przez styl życia prostego i wstrzemięźliwego i przez bycie
braterską przestrzenią gościnności, a z drugiej różnią się
zgodnie ze swoim specyficznym proprium:

- 37 -
 • prosty i istotowy styl życia, dający świadectwo zwłaszcza
bycia mniejszym;
• szczególna troska o używanie języka i strategii właściwych
współczesnemu światu;
• gościnność i współpraca z innymi zakonnikami i
świeckimi;
• przyjmowanie kapłanów i zakonników, którzy potrzebują
duchowej pomocy;
• przyjmowanie osób będących w trudnościach,
duchowych i materialnych;
• przyjmowanie migrantów;
• nowe sposoby „misyjne”.
➤➤ wspólnoty włączone w miejskie środowiska marginalizacji.
➤➤ wspólnoty, które mieszkają w domach (nie w klasztorach) na
wsi: proste struktury, praca fizyczna, żywy kontakt z naturą.
➤➤ wspólnoty wędrowne (także okresowo): bracia mieszkają
w klasztorze lub w domu, są zaangażowani w działalność
ewangelizacyjną i okresowo wybierają ewangelizację
wędrowną37.
➤➤ wspólnoty – pustelnie – ewangelizacja wędrowna (które
oddają się na przemian kontemplacji i ewangelizacji
wędrownej).
W każdej z tych nowych form życia – zawsze w
dynamicznym poszukiwaniu, aby w pełni odpowiedzieć na wolę
Bożą, we wspólnym zaangażowaniu i jako mniejsi – wspólnota
stara się łączyć siedem punktów kwalifikujących, przedstawionych
wyżej, z własną szczególną inspiracją, w wiernym wysiłku formacji
ciągłej. Taki dynamizm zakłada codzienne spotykanie się z Bogiem
i z braćmi. To właśnie ten radosny trud, realizowany w zawierzeniu
Opatrzności, rodzi nowość i płodność.

37 „Wędrowna wspólnota braterska jest wspólnotą misyjną, która żyje… na mo-

dlitwie, bez pieniędzy i stałego miejsca zamieszkania, z kwesty” (Od znaków
czasu do czasu znaków, 30).

- 38 -
 3.
W dynamicznej relacji
ze wspólnotami
prowincjalnymi
 Absolutny priorytet stanowi
„wyjście poza siebie w kierunku brata”

(Papież Franciszek, Evangelii gaudium 179)

- 41 -
 3.1. Ku odnowie życia i misji
we wspólnotach prowincjalnych
„Wszyscy jesteśmy zaproszeni do przyjęcia tego wezwania: wyjścia z własnej
wygody i zdobycia się na odwagę, by dotrzeć na wszystkie peryferia”.
(Papież Franciszek, Evangelii gaudium 20)

Wspólnoty nowych form życia i misji mogą być rzeczywiście

zaczynem życia dla wspólnot, z których pochodzą, szczególnie
przez tę „świeżość ewangeliczną”, która nadaje smaku i sensu
naśladowaniu Chrystusa w dzisiejszym Kościele. Żywe pragnienie
życia autentycznie naszym charyzmatem staje się wzorcową siłą
dla całej wspólnoty prowincjalnej, która zostaje przywołana do
istoty życia zakonnego, które skupia się wokół trzech kolumn:
życia z Bogiem, komunii we wspólnocie i misji ewangelizacyjnej.
Wspólnoty „nowe”, w ten sposób, stają się dla wszystkich bodźcem,
by żyć jako mniejsi i realizować w codzienności te trzy wymiary,
które są w centrum naszego charyzmatu i muszą być nierozerwalnie
złączone ze sobą.

Życie z Bogiem
Życie z Bogiem jest u podstaw wszystkiego, jest sercem
naszego życia Braci Mniejszych, jest limfą, która nas żywi i która
daje nam siłę każdego dnia, aby żyć i umacniać relacje braterskie,
jest energią, która rozpala ogień misji. Utrzymywać witalną
relację z Bogiem to znaczy mieć:
−− serce szlachetne, czułe, otwarte i dyspozycyjne, które pozwala
się przebić przez Miłość Chrystusa i przez miłość swoich braci,
szczególnie w relacjach z najbardziej cierpiącymi; miłosną
relację z Bogiem miłosiernym dostrzegalną w bracie, który
żyje w pokoju z sobą samym i ze swoimi braćmi. Prawdziwy
pokój, który pochodzi od Boga, brat może przekazywać
jedynie wtedy, jeśli on sam jest pojednany. Staje się więc
możliwe wspieranie, w Duchu Asyżu, kultury „bez przemocy”,

- 43 -
 życzliwości, łagodności w relacjach braterskich, przebaczenia
i szacunku dla stworzenia, aby stać się, zgodnie z Ewangelią,
siewcą i narzędziem pokoju;
−− zdolność odrzucenia własnych pewności i zawierzenia
Bogu, Panu naszego życia. Tego niektórzy bracia wędrujący
doświadczają już od kilku lat, wychodząc bez pieniędzy
i nie wiedząc naprzód, gdzie pójdą spać, zawierzając się
całkowicie Opatrzności Bożej. W każdej z ich misji jest im
dane dostrzegać, jak Pan ich poprzedza w każdym punkcie,
czuwając nad nimi z wielką dobrocią;
−− zdolność usunięcia się na bok, aby zrobić miejsce Chrystusowi,
i uznania, że to faktycznie On prowadzi misję, a nie sam brat.
Zdolności każdego są naprawdę pożyteczne i często dobrze
wykorzystane, ale trzeba czuwać, by nie zostały one oderwane
od Chrystusa, który jest autorem tych otrzymanych talentów.
Trzeba w głębi uznać, na poziomie osobistym i wspólnotowym,
że aktorem naszego życia jest rzeczywiście Chrystus i że
jesteśmy ożywiani tchnieniem Jego Ducha. Życie wspólnoty
i każdego z braci ma Chrystusa, jako pierwszy fundament
stałości i spójności, a nie zdolności i moce osobiste jednych
czy drugich;
−− regularną, szczerą i ponawiana uwagę skoncentrowaną na
medytacji Słowa Bożego, milczeniu i chwilach adoracji,
pielęgnując modlitewną lekturę Słowa i przeżywając
intensywnie liturgię, z jej wielką mocą ewangelizacji;
−− miłość do Kościoła, do świętych, a szczególnie do Dziewicy
Maryi.

Życie braterskie
Przeżywanie daru brata zakłada:
−− relację z innymi nacechowaną pokorą, bez stawiania na
pierwszym miejscu, by mieć rację, co do własnych idei, choćby
były dobre, a jeszcze mniej, by narzucać je innym braciom.

- 44 -
 Duch braterski zakłada wzajemną akceptację, która nie
opiera się na panowaniu jednego brata nad drugim. Pokora w
relacjach umożliwia, by nie stawiać siebie samego w centrum,
aby stworzyć większą przestrzeń dla Pana i otworzyć się na
przyjęcie brata różnego ode mnie;
−− smak wzajemnego słuchania, dzielenia życia i komunikacji z
braćmi, które sprzyjają wzrostowi wspólnoty i każdego z braci.
Pragnienie budowania razem z innymi, w dynamicznym
szukaniu Królestwa Bożego, które daje się codziennie
odkrywać. Wdzięczną radość w przeżywaniu w prosty
sposób zdrowych relacji, z sobą samym i z innymi, jak i z
najuboższymi. Radosne doświadczenie piękna przebaczenia,
danego i otrzymanego, poprzez proste i szczere braterskie
upomnienie;
−− komunię z braćmi własnej wspólnoty, Prowincji i Zakonu, i
z Kościołem w ogólności. Zdrowy i wyważony stosunek do
autorytetu, zarówno podczas sprawowania pełnienia urzędu,
jak i w posłuszeństwie wobec niego;
−− taką organizację, która pozwali bratu urzeczywistniać na
zewnątrz swoje życie zakonne, tak jakby pozostawał we
własnej wspólnocie, respektując czas poświęcony na modlitwę,
milczenie, rekreację, działanie i spotkania.

Misja ewangelizacyjna
Misja ewangelizacyjna, spełniana zawsze jako wspólnota i
z najgłębszej potrzeby, by iść i głosić innym to, co Pan nam dał,
zakłada:
−− palące pragnienie dawania naszym braciom i siostrom w
świecie świadectwa, czym żyjemy, aby i oni mogli czerpać z
tego samego źródła; rzeczywistą gotowość, aby pójść na misję;
głębokie pragnienie głoszenia Ewangelii i wezwanie do jej
realizacji. To właśnie ewangeliczna odwaga zachęca nas do
przeżywania tej przygody naśladowania Chrystusa;

- 45 -
−− odpowiednie przygotowanie przed misją, jak i korzystną
współpracę z różnymi protagonistami; żywą więź z
Chrystusem, która urzeczywistnia się we wzajemnym i
życzliwym braterskim wsparciu;
−− regularne przedstawienie i weryfikację naszych programów
przed Bogiem i życzliwym spojrzeniem braci. Dzielenie
się Ewangelią, po okresie intensywnej działalności, jest
wspaniałym środkiem dla tej restytucji; to pozwala nabrać
dystansu do tego, co się przeżyło, i wspólnie skoncentrować
się na Słowie Bożym, by przyjąć to, co mówi Pan;
−− znaczenie życzliwości we wzajemnych relacjach, jak również
pokoju i głębokiej radości, która pochodzi od Boga i
zamieszkuje w bracie będącym w misji;
−− „zrównoważone” wykorzystanie własnego czasu, między
kontemplacją, życiem wspólnotowym, zajęciami, studiami i
ludzkimi relacjami, tak aby brat nie był zbyt „pochłonięty”
przez działania do tego stopnia, by już nie był dyspozycyjny
dla nikogo, jak również by nie popadł w przeciwstawną
przesadę, czyli tracenie czasu lub lenistwo.

- 46 -
 3.2. Formacja, która rodzi się z życia

„Kościół rozszerza się nie przez prozelityzm, ale ‹‹przez przyciąganie››”

(Papież Franciszek, Evangelii gaudium 14)

Nowe formy życia i misji zakładają sobie, jako styl życia, głęboką
odnowę duchową, zamierzając przeżywać formację ciągłą, jako
ciągłe nawracanie się38. Równocześnie poszukują nowych dróg do
ewangelizacji, w słuchaniu Słowa Bożego i odczytywaniu znaków
czasu, starając się wcielać nowe sposoby życia, jako wspólnota
mniejszych, w dynamicznej działalności duszpasterskiej bardziej
zrozumiałej dla współczesnych ludzi.
W ten sposób fizjonomia nowych form okazuje się szczególnie
odpowiednia w odniesieniu do formacji, tak ciągłej, jak i
początkowej, właśnie dlatego, że te wspólnoty pragną uczynić
konkretnym i codziennym to, czego uczy się w domach
formacyjnych. W jakiś sposób one realizują to w konkretnym
działaniu.
W tych ostatnich latach nowe formy były miejscami
doświadczenia braterskiego i ewangelizacyjnego dla wielu
kandydatów i braci w okresie formacji początkowej, gdzie mogli
oni zasmakować form obecności bardziej prostych w kontakcie
bezpośrednim z ludźmi, zwłaszcza na „peryferiach ludzkich”.
W dość licznych Jednostkach nowe formy zaoferowały włączenie
neoprofesów w czasie delikatnego procesu przygotowania do
profesji uroczystej, pomagając im w głębszym rozeznaniu Bożego
powołania w ich życiu i w przezwyciężaniu częstych rozterek

38 Por. Vita consecrata 69: „Proces formacyjny nie sprowadza się do wstępnego
etapu drogi, ponieważ ze względu na ograniczenia ludzkiej natury osoba kon-
sekrowana nigdy nie będzie mogła stwierdzić, że w pełni ukształtowała w sobie
nowego człowieka, który w każdej życiowej sytuacji doświadcza w sercu tych
samych uczuć co Chrystus. Formacja początkowa winna zatem zostać utrwa-
lona przez formację stałą, która sprawi, że człowiek będzie podatny na wpływy
formacyjne przez całe swe życie”.

- 47 -
tego czasu. Ta pomoc wyraziła się poprzez projekt życia i misji:
umacniając i pogłębiając kontakty braterskie; nadając jakości
duchowi modlitwy i pobożności; żyjąc zwyczajnie jako mniejsi, w
dynamice prawdziwej formacji ciągłej.
Właśnie ze względu na ścisłą relację między nowymi formami i
formacją, staje się rzeczą fundamentalną pielęgnowanie dojrzałego
i ufnego dialogu między nowymi wspólnotami i sekretariatem
prowincjalnym ds. formacji i studiów; taki związek sprzyja
korzystnym oddziaływaniom na życie Prowincji:
−− na same nowe formy wspólnoty, przede wszystkim że w ten
sposób widzą się naprawdę „włączone w całą wspólnotę, na
drodze formacji ciągłej, odnajdując swoje miejsce i swoją
funkcję39;
−− na tych, którzy żyją w domach formacyjnych, widząc w
nowych formach niektóre formy swojej przyszłości i możliwe
realizacje tego, czego się uczą;
−− na wszystkich braci Prowincji, którzy mogą znaleźć w nowych
formach potrzebną równowagę między życiem ad intra i ad
extra, między aspektami intelektualnymi i praktycznymi,
między jakością życia braterskiego i zapałem apostolskim;
−− wspierając nowe doświadczenia formacji ciągłej, bardziej
życiowe i dynamiczne, elastyczne i konkretne;

39 Zostaliście powołani do wolności. Formacja ciągła w Zakonie Braci Mniej-

szych, Rzym 2008, nr 25: „Kontekstem formacji ciągłej jest zwyczajne życie we
wspólnocie lokalnej, włączonej w świat kultury, społeczności i polityki, pozo-
stającej pierwszym i najważniejszym środowiskiem, w którym osoba uczy się,
jak pozwalać się formować przez wielorakie sytuacje. Z kolei sama wspólnota
lokalna żyje w sieci szerszych powiązań, reprezentowana przez Prowincję albo
Kustodię, przez Konferencje i sam Zakon. To w niej mamy dzielić się wiarą we-
dług ducha metodologii Emaus … Nie wystarczy ustalić terminy i realizować
inicjatywy formacyjne, jeśli brak umiejętności dzielenia życia. Wszelkie środ-
ki natury osobistej czy instytucjonalnej są użyteczne w takiej mierze, w jakiej
wspomagają rozwój relacji braterskiego uczestnictwa”.

- 48 -
 −− przyjmując młodych, którzy pociągnięci przez życie tych
wspólnot, pragną przeżyć doświadczenie towarzyszenia i
rozeznawania powołaniowego.

Szczególnie, myśląc o formacji początkowej, nowe formy pragną

oferować:
−− okresy zaangażowanych doświadczeń franciszkańskich
podczas etapów formacji;
−− przyjmowanie i towarzyszenie przez „rok franciszkański” i
stosowne okresy włączenia;
−− pomoc w weryfikacji zdatności młodych braci i ich
specyficznego powołania, poprzez stosowne doświadczenia
życia i misji40.
−− nie jest do wykluczenia, tam, gdzie zaistnieją warunki, że
wspólnota nowa może być sama domem formacyjnym.

Formacji ciągłej, nowe formy mogą proponować:

−− formację ciągłą naprawdę życiową, która wychodzi od życia i
prowadzi do życia, poza aspektami odnowy i przygotowania
do pracy, chociaż ważnymi;
−− animację dni skupienia i studium dla braci;
−− przyjmowanie i towarzyszenie przez okresy moratorium i
przez rok sabatyczny;
−− także na szczeblach międzyprowincjalnym i międzynarodowym
nowe formy, zgodnie z ich fizjonomią, mogą być metą dla
Braci pragnących intensywnie żyć niektórymi wartościami
naszego życia, albo potrzebującymi odnowić w sobie pewne
motywacje czy aspekty życia i misji franciszkańskiej.

40 Zgodnie z tym, co wskazuje Ratio Formationis Franciscanae, Rzym 2003.

- 49 -
 3.3. Powstawanie nowych form: wytyczne
dla braterskiej drogi towarzyszenia i
weryfikacji
„Ci, którzy nie idą, aby nie popełnić błędu, popełniają jeszcze poważniejszy
błąd”.
(Papież Franciszek, Homilia w Domu św. Marty, 8 maja 2013)

Punkt wyjścia: projekt

Nie można ruszyć w drogę, starać się żyć czymś nowym, bez
konkretnej propozycji, pociągającej i możliwej do realizacji, która
w swej istocie nie jest niczym innym, jak vita Evangelii Jesu Christi.
To jest „serce”, które kieruje drogą do przebycia, które musi być w
centrum wszystkiego i co do którego trzeba być zgodnym. Sytuacje
i miejsca realizacji tego projektu, jakkolwiek ważne, pozostają
elementami drugorzędnymi. Niekiedy biskup diecezjalny
odgrywał ważną rolę w określeniu miejsc bardziej odpowiednich
i konkretnych możliwych sposobów. Proces rozeznania w
niektórych przypadkach może okazać się dość długi i wymagać
opracowania, z koniecznością różnych uprzednich rozmów, tak
wewnątrz wspólnoty prowincjalnej, jak i z diecezją. Decydującym
jest to, że projekt jest przyjęty jako projekt Prowincji, która będzie
wezwana do podtrzymania i stopniowego weryfikowania jego
rozwoju, zwłaszcza z okazji kapituł prowincjalnych.

Bracia nowych form

Aby rozpocząć, trzeba osób przekonanych, zdecydowanych,
które wiedzą, czego chcą. Potrzeba ich przynajmniej trzech lub
czterech, po ludzku dojrzałych, niezależnych i komplementarnych,
ponieważ nie chodzi o projekt kogoś pojedynczego, ale wspólnoty,
w której są doceniane charyzmaty każdego. Inicjatywa, dojrzała
poprzez doświadczenia, kontakty, refleksje i dyskusje, musi
powstać w otwartym i ścisłym dialogu z Zarządem Prowincji.

- 51 -
 Program
Konkretny program życia musi zapewnić należną hierarchię i
spójność między trzema przedstawionymi wartościami naszego
powołania: życiem wiary, wspólnotą, obecnością pośród ludzi
(misja). Prawdziwy obraz modlitwy osobistej i liturgicznej wymaga
interioryzacji, spokoju, czasu i wierności. Relacje naprawdę
braterskie potrzebują zwyczajnej obecności braci. Misja polega
przede wszystkim na świadectwie, które ukazuje się poprzez nasz
sposób życia i otwartość na każdego, kto przychodzi do nas, czy do
którego idziemy. Regularne i częste chwile weryfikacji braterskiej są
niezbędne, aby zapewnić równowagę tych trzech fundamentalnych
naszego charyzmatu elementów.

Rola autorytetu
Do kapituł i ministrów należy zadanie pobudzania, zachęcania i
rozeznawania. Autorytet może i powinien prowokować, rozbudzać,
szukać osób odpowiednich, pomagać w chwilach zniechęcenia czy
niezrozumienia. Ministrowie niech regularnie odwiedzają tych
braci, towarzysząc im z bliska i troszcząc się o rozwój projektu.
Ponadto, będą się troszczyć, ażeby wspólnoty tradycyjne i te nowe
utrzymywały wzajemne kontakty i nawzajem sobie pomagały,
szczególnie wspierając dobrą relację z formacją ciągłą i etapami
formacyjnymi. Decydujące, przede wszystkim z okazji kapituł,
są chwile weryfikacji projektu ad experimentum, szczególnie w
pierwszych latach.

Relacje z Kościołem
Należy wspierać drogę prawdziwej komunii z biskupem, z
duchowieństwem, zakonnikami i świeckimi w Kościele lokalnym
czując się jego częścią, żyjąc i dając nasze świadectwo Braci
Mniejszych, przyjmując wszystkich z franciszkańską sympatią.

- 52 -
ZAKOŃCZENIE
 Posłani na cały świat

Duch Święty „wzywa życie konsekrowane do szukania nowych

odpowiedzi… nowych programów ewangelizacji dostosowanych
do potrzeb dnia dzisiejszego” (Vita consecrata 73). Chodzi
wyraźnie, by znaleźć nowe formy, nowe znaki, nowe środki w relacji
Ewangelia i człowiek współczesny. Jest to absolutna konieczność,
aby nie pozostać poza historią i kulturą, które naturalnie idą
naprzód, które ciągle się zmieniają. Potrzeba „tymczasowych”
mediacji braterskich eksperymentalnych, mocno teocentrycznych,
ale które respektują z miłością głębokie potrzeby człowieka. Sam
styl życia naszych wspólnot musi odnaleźć siłę świadectwa i
jasność głoszenia.
W Zakonie jest wielu braci gotowych podjąć tego rodzaju ryzyko
konkretnego dialogu z naszym społeczeństwem, gotowych do
mobilności misyjnej, ożywionych miłością do Boga i współczuciem
dla człowieka, bez zaniedbania komunii ze wszystkimi. Ale jak
uwolnić ich od pełnej lęku troski o zachowanie struktur? Jak
przezwyciężyć strach przed końcem jakiegoś rodzaju instytucji i
walkę o przetrwanie? Jak przeżywać nowe formy obecności, aby te
nie naruszyły jedności w określonej Jednostce? Jak przezwyciężyć
wygodne „zasiedzenie”, które paraliżuje drogę wielu braci i
wielu Prowincji? Papież Franciszek przypomina nam: „Kultura
dobrobytu pozbawia nas wrażliwości” (Evangelii gaudium 54).
Powstały już wspólnoty tymczasowe, mobilne,
międzyprowincjalne, międzynarodowe, międzyobediencjalne,
międzyzakonne, we współpracy ze świeckimi, gdzie słuchanie,
autoewangelizacja i misyjność są złączone razem. Chodzi o
doświadczenia epizodyczne, ale które mogą stać się kawałkami
mozaiki w perspektywie tych nowych mediacji.
Według W. Goethego: „Europa powstała w pielgrzymowaniu,
a jej językiem ojczystym jest chrześcijaństwo”. Również ruch
franciszkański zrodził się w mobilności ewangelicznej poprzez

- 55 -
Europę i cały świat. Dlaczego nie odzyskać tej lekkości i odwagi
ewangelizacyjnej wspierając wspólnoty międzyprowincjalne
i międzynarodowe? Jesteśmy wezwani, aby przejść od logiki
zachowania i przetrwania do logiki darmowego daru; od strategii
oczekiwania „w zamknięciu” do odwagi spotkania. Jesteśmy
wezwani, aby stale godzić, wewnątrz każdej wspólnoty, Prowincji i
Zakonu, profetyzm i komunię, nowość i ciągłość, w poszanowaniu
każdego brata. Podejmować nowe formy życia i ewangelizacji nie
oznacza nie doceniać tego, co się zrobiło i co się robi, ale tylko
„wypracowywać” nowe odpowiedzi, „nowe programy ewangelizacji
dostosowane do potrzeb dnia dzisiejszego” (Vita consecrata 73).
Kryterium prawdziwości każdej formy ewangelizacji, nowej czy już
istniejącej, nie jest przetrwanie czy wygoda, ale zgodność naszego
stylu życia z Ewangelią, z Regułą „między przepowiadaniem a
życiem” (Vita consecrata 85).
Każdy region i każda kultura potrzebują odnaleźć we
franciszkanach, w tych odważnych i profetycznych małych
wspólnotach, punkty odniesienia i odnowy. Prowokacyjna
aktualność życia i przesłanie Papieża Franciszka jest dla nas
bodźcem i nadzieją. Cały świat został przebudzony przez jego
świadectwo. Papież rzeczywiście wierzy w aktualność naszego
charyzmatu przeżywanego w braterstwie i byciu małym pośród
ludzi; ale czy my rzeczywiście wierzymy?

Br. Giacomo Bini OFM

- 56 -
 „Oby Duch Święty
dał zapał apostolski nam wszystkim;
by dał nam również łaskę drażnienia rzeczy,
które są zbyt spokojne w Kościele;
łaskę, by pójść naprzód w stronę peryferii egzystencjalnych.
Kościół bardzo tego potrzebuje!

Prośmy zatem Ducha Świętego

o tę łaskę gorliwości apostolskiej:
o chrześcijan z gorliwością apostolską.
I jeśli drażnimy, niech Pan będzie błogosławiony!
Naprzód, jak mówi Pan do Pawła: ‹‹Odwagi!››”.

(Papież Franciszek, Homilia w Domu św. Marty, 16 maja 2013)

- 57 -
 Błogosławieństwa franciszkańskie
dla „nowych form” życia i misji

Marzenie świętego Ojca Franciszka z Asyżu

„Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy

królestwo niebieskie.
Błogosławieni, którzy się smucą, albowiem oni będą
pocieszeni.
Błogosławieni cisi, albowiem oni na własność posiądą ziemię.
Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości,
albowiem oni będą nasyceni.

Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią.

Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać
będą.
Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój,
albowiem oni będą nazwani synami Bożymi.
Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla
sprawiedliwości,
albowiem do nich należy królestwo niebieskie.

Błogosławieni jesteście, gdy ludzie wam urągają

i prześladują was, i gdy z mego powodu mówią kłamliwie
wszystko złe na was.
Cieszcie się i radujcie,
albowiem wasza nagroda wielka jest w niebie.
Tak bowiem prześladowali proroków, którzy byli przed wami.

(Mt 5, 3-12)

- 59 -
 Błogosławiona „nowa forma ubogiego braterstwa”, którego
jedynym bogactwem jest Bóg wysławiony w liturgii, które leczy
każdego dnia rany grzechu zadane przez egoizm pełny siebie,
które praktykuje sztukę miłości, które tworzy przestrzeń na czas
słuchania, które dzieli chleb stołu i Eucharystii z bliskimi…
Błogosławiona „nowa forma pokornego braterstwa”, które nie
zna innej doskonałości, jak tylko własne braki, z którymi będzie
się musiało godzić na każdym kroku, patrząc na każdego brata tak,
jak patrzy Bóg, z miłością bez granic; bracia, którzy przebaczają,
wiedząc, że sami otrzymali przebaczenie…
Błogosławiona „nowa forma radosnego braterstwa”, które płacze
z tymi, którzy doznają wiele niesprawiedliwości, bez buntowania
się, i jest zaangażowane w budowanie Królestwa nowego i godnego
w każdym sercu i w każdym domu, w każdej rodzinie i w każdej
wspólnocie, ponieważ Jezus stał się bratem dla nas….
Błogosławiona „nowa forma miłosiernego braterstwa”, które
obejmuje peryferie ludzkiej egzystencji, naśladując Chrystusa,
który mieszka w ukrzyżowanych ziemi i jest z ubogimi bez nieba;
budując komunię i wspólnotę, wzbudzając ducha zaufania, który
daje zbawienie ofiarom zapomnianym przez historię….
Błogosławiona „nowa forma braterstwa czystego serca”, które
bez obłudy żyje własną konsekracją, nie przyodziewa się udawaną
doskonałością ani nie rozpływa się w przeciętności, ale szuka
świętości ludzkiej i solidarnej z wszystkimi ochrzczonymi Ludu
Bożego w drodze…
Błogosławiona „nowa forma braterstwa czyniącego pokój”,
które przebaczając sieje przebaczenie, które buduje nowe relacje,
szanując małego i mniejszego, ponieważ Bóg uczynił nas wielkimi
przez obietnicę Królestwa, które rośnie jak zaczyn w codziennych
krzyżach, które kiełkuje z rany jako zbawienie…
Błogosławiona „nowa forma sprawiedliwego braterstwa”,
które przez swoją słabość daje świadectwo mocy Słowa Bożego,
którego słuchanie, sine glossa, rozświetla codzienną drogę przez

- 60 -
posłuszeństwo, aby móc jeść z godnością chleb pracy w pocie
czoła i z satysfakcją dzielenia się wiarą w Boga, który realizuje
swoje obietnice poprzez milczącą i nieprzerwaną wymowę znaków
czasu…
Błogosławiona „nowa forma prześladowanego braterstwa”,
gdzie Ewangelia jest dobrą nowiną przede wszystkim dla samej
wspólnoty, a potem dla tych, których spotyka na swojej drodze;
zawsze jako pielgrzymujące i obce, żyjąc i głosząc wszelkiemu
stworzeniu, na ile to możliwe, że nie ma żadnego innego
Wszechmogącego oprócz Boga…
Cieszcie się i radujcie w doskonałej radości, bracia, kiedy żyjecie,
dając nową formę braterską nowości życia Ewangelią, zgodnie z
Regułą i życiem franciszkańskim: modlącą się, braterską, mniejszą,
misyjną i ewangelizującą, w ciągłej formacji…, aby iść śladami
Chrystusa, w Jego Kościele; ze wszystkimi ludźmi, dla których
stajemy się braćmi w posłudze; ze wszystkimi stworzeniami,
także one są braćmi i siostrami…, aby śpiewać, wszyscy razem,
z Evangelii gaudium, wielkanocny kantyk stworzenia: chwalcie
i błogosławcie mojego Pana, dziękujcie Mu z wielka pokorą…!,
całkowicie zawierzając błogosławionej obietnicy Jezusa: „Cieszcie
się i radujcie, albowiem wasza nagroda wielka jest w niebie”.
Maryja, Uboga Matka Pana, niech nieustannie będzie gwiazdą
„nowych form” franciszkańskich, aby uczynić je błogosławionymi
na ziemi, jak i w niebie. Amen!

Br. Vidal Rodriguez Lopez OFM
sekretarz generalny
ds. formacji i studiów

- 61 -
 SPIS TREŚCI

Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1. Nowe wino do nowych bukłaków . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.1 Spojrzenie na naszą najnowszą historię . . . . . . . . . . 15
1.2. „Nowy”… w jakim sensie i dlaczego? . . . . . . . . . . . 19

2. Nowe formy życia i misji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.1. Ku wspólnej tożsamości. Wytyczne . . . . . . . . . . . . 29
2.2. Życie, które staje się harmonią . . . . . . . . . . . . . . . 33
2.3. Jedno życie, liczne oblicza. Typologie nowych form. . . . 37

3. W dynamicznej relacji ze wspólnotami prowincjalnymi . . . 39

3.1. Ku odnowie życia i misji we wspólnotach
prowincjalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
3.2. Formacja, która rodzi się z życia . . . . . . . . . . . . . . 47
3.3. Powstawanie nowych form: wytyczne dla braterskiej
drogi towarzyszenia i weryfikacji . . . . . . . . . . . . . 51

Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Błogosławieństwa franciszkańskie . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

- 63 -
 GENERAL SECRETARIAT
FOR MISSIONS AND EVANGELISATION
Via di S. Maria Mediatrice, 25
00165 Rome, Italy
www.ofm.org