Professional Documents
Culture Documents
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
55
www.simboli.gr – info@simboli.gr
Α. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
(οριζόντια γλωσσική διαίρεση)
α. Διάλεκτος: ιδίωμα με μεγάλη έκταση ή με σημαντικές διαφορές από την
κοινή στην προφορά, στη μορφολογία, στη σύνταξη και στο λεξιλόγιο, που δε
θεωρείται όμως διαφορετική γλώσσα.
Οι διάλεκτοι μιας γλώσσας μπορούν να διαφέρουν μεταξύ τους στη
γραμματική (συμπεριλαμβανομένης της προφοράς) και το λεξιλόγιο. Η
έκταση αυτών των διαφορών δεν μπορεί να καθοριστεί. Στην πραγματικότητα
δύο γλωσσικές ποικιλίες με μεγάλες γραμματικές και λεξιλογικές διαφορές
μεταξύ τους και χωρίς να είναι αμοιβαία κατανοητές, αν και έχουν κοινή
γλωσσική καταγωγή μπορεί να θεωρούνται διάλεκτοι της ίδιας γλώσσας αν
ομιλούνται από πληθυσμούς με κοινή εθνική συνείδηση, όπως στην
περίπτωση των κινεζικών διαλέκτων. Από την άλλη διάλεκτοι με κοινή
καταγωγή, με λίγες διαφορές και αμοιβαία κατανοητές θεωρούνται ξεχωριστές
γλώσσες επειδή ομιλούνται από πληθυσμούς με διακριτή εθνική συνείδηση
και είναι θεσμοθετημένες ως επίσημες γλώσσες από κάποιο κράτος.
β. Ιδίωμα: Η γλωσσική ποικιλία που είναι χαρακτηριστική ενός τόπου, αλλά
δεν παρουσιάζει σημαντικές διαφορές από την κοινή και συνήθως
περιορίζεται στον φθογγολογικό (προφορά) ή στον τυπικό τομέα. Η διαφορά
του από τη διάλεκτο δεν είναι αυστηρά καθορισμένη, όμως γενικά έχει
μικρότερη γεωγραφική εμβέλεια από τη διάλεκτο (μιλιέται από μικρότερο
μέρος του πληθυσμού).
γ. Ιδιωματισμός: Πρόκειται για λέξεις ή φράσεις, οι οποίες έχουν ιδιάζουσα
χρήση και δε συνηθίζονται ή είναι άγνωστες στην κοινή γλώσσα, επομένως δε
γίνονται κατανοητές παρά μόνο από τους ομιλητές μιας συγκεκριμένης
διαλέκτου ή ιδιώματος, στο οποίο απαντά ο ιδιωματισμός. π.χ. η λέξη
μπαλωθιά του κρητικού ιδιώματος, που χρησιμοποιείται από τους ομιλητές
του για να δηλωθεί η τουφεκιά.
δ. Ιδιωτισμός: Ιδιαίτερη χρήση μιας λέξης ή φράσης, η οποία συνήθως δεν
απαντά στον γραπτό λόγο, π.χ. έφυγα άρον άρον, γίναμε μαλλιά κουβάρια.
ε. Κοινή γλώσσα (ή απλώς γλώσσα): Γλώσσες αποκαλούνται οι γλωσσικές
ποικιλίες που για πολιτικούς λόγους έχουν το κύρος μιας επίσημης ή εθνικής
γλώσσας.
Από τη σκοπιά τη γραμματικής δομής και, τουλάχιστον πριν αρχίσουν
να αναδεικνύονται σε εθνική ή επίσημη γλώσσα, από τη σκοπιά του
λεξιλογίου δεν υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στις γλώσσες και τις
ΠΕΙΡΑΙΑΣ, ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ 62, 210.41.000.55
www.simboli.gr – info@simboli.gr
ΙΔΙΩΜΑΤΙΣΜΟΙ ΙΔΙΩΤΙΣΜΟΙ
ΣΤΗΛΗ Α
• Ποντιακή Διάλεκτος:
-Η διατήρηση ασυνίζητων των φωνητικών συμπλεγμάτων -ία , -ίο (αντί
για -ια, -ιο)
ΠΕΙΡΑΙΑΣ, ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ 62, 210.41.000.55
www.simboli.gr – info@simboli.gr
ΣΤΗΛΗ Β
α) Ήπρεπε να πάω το χωριό μπροστύτερα. (Έπρεπε να πάω στο χωριό πιο
πριν).
β) Άντρας απού η μυρωδιά του μπαρουθιού τ΄ αρέσει σ΄ όλες τση μάχες τση
ζωής
έχει τη πρώτη θέση.
γ) Ου Νίκους κι ου παππούς. (Ο Νίκος κι ο παππούς).
δ) Λέγωσε ότι τρώγω την καρδία μ΄. (Σου λέω ότι τρώω την καρδιά μου, δηλ.
λυπάμαι κατάκαρδα.)
ε) Στ' Λαμπ΄ τς μυλ΄. (Στου Λάμπου τους μύλους.)
Εικόνα: Αναπαράσταση των εννοιών κάθετη και οριζόντια γλωσσική διαίρεση. Ο μωβ κύκλος
στο κέντρο αναπαριστά την Κοινή γλώσσα. Οι ομόκεντροι κύκλοι μπλε χρώματος
αναπαριστούν τις γεωγραφικές ποικιλίες, τη διαφοροποίηση δηλαδή από την Κοινή γλώσσα
ως προς τη γεωγραφική απόσταση του τόπου που χρησιμοποιεί τις ποικιλίες αυτές από το
κέντρο όπου μιλιέται η Κοινή. Οι ομόκεντροι κύκλοι κόκκινου χρώματος αναπαριστούν τις
κοινωνιολέκτους, τις ποικιλίες της γλώσσας δηλαδή, που δε διαφοροποιούνται με βάση τις
γεωγραφικές αποστάσεις, αλλά με βάση τις κοινωνικές τάξεις και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά
των ατόμων.
ΣΤΗΛΗ Α
α) Μην είσαι τόσο ευκολόπιστος, ένα αστείο σου έκανα!
β) Έβαλα τα δυνατά μου, αλλά απέτυχα.
γ) Είσαι μεγάλος προδότης!
δ) Ήπια πολύ και έγινα χάλια.
ε) Γεια σου, πώς είσαι;
στ) Καμαρώνει επειδή έχει πολλά χρήματα.
ζ) Τον κατέκριναν γι’αυτό που είπε.
ΣΤΗΛΗ Β
α)
…………………………………………………………………
β)
…………………………………………………………………
γ)
…………………………………………………………………
■■ ΑΣΚΗΣΗ 3: δ)
Σκεφτείτε και …………………………………………………………………
καταγράψτε ε)
…………………………………………………………………
λέξεις/φράσεις, τις
στ)
οποίες …………………………………………………………………
χρησιμοποιούν οι ζ)
νέοι και θα ήταν …………………………………………………………………
ακατανόητες αν τις
άκουγε κάποιος …………………………………………………………………
μεγαλύτερος.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………………
……………………………………………………………………………