2.

2 PENAWARAN

2 . 2 . 1 . T EO R I P E N A W A R A N

2 . 2 . 2 . F A K T O R - FA K T O R M E M PE N G A R U H I
PENAWARAN

2.2.3. PERBEZAAN KUANTITI

DITAWARKAN DAN PERUBAHAN
PENAWARAN

2 . 2 . 4 . P EN A W A R A N L U A R B I A S A : K E L U K
PENAWARAN BURUH
ahmadazams@um.edu.my
 2.2.1. TEORI PENAWARAN

a. Takrifan Penawaran

Penawaran ialah kuantiti barang dan

perkhidmatan yang sanggup dan
mampu dijual/ditawarkan oleh
pengeluar pada tingkat harga tertentu
dan dalam tempoh masa tertentu.

ahmadazams@um.edu.my
 b. Jadual penawaran dan keluk penawaran

Jadual penawaran adalah jadual yang menunjukkan

hubungan antara harga sesuatu barang dengan
kuantiti ditawarkan oleh firma terhadap barang
tersebut.

Keadaan Harga (RM) Kuantiti

ditawarkan
A 4 8
B 3 6
C 2 4
D 1 2

ahmadazams@um.edu.my
 Huraian jadual

ü Jadual menunjukkan hubungan positif antara harga

barang dan kuantiti barang yang ditawarkan.
ü Semakin rendah harga barang semakin kurang
kuantiti barang yang ditawarkan.

ü Berdasarkan jadual, satu keluk penawaran dapat

dilukis seperti berikut:

ahmadazams@um.edu.my
 Rajah: Keluk Penawaran

Harga

B
4
A
2

0 4
8 Kuantiti

ahmadazams@um.edu.my
 — Keluk penawaran ditakrifkan sebagai keluk
yang menunjukkan kuantiti yang ditawarkan
oleh seseorang pengeluar pada pelbagai
tingkat harga.
— Keluk penawaran bercerun positif. Ini
menunjukkan hubungan positif antara harga
sesuatu barang dengan kuantiti barang yang
ditawarkan.
— Keluk penawaran mencerun ke atas dari kiri
ke kanan.

ahmadazams@um.edu.my
 c. Hukum penawaran

Hukum penawaran menerangkan apabila

harga sesuatu barang meningkat, kuantiti
ditawar akan meningkat dan apabila harga
sesuatu barang jatuh, kuantiti ditawar akan
jatuh dengan andaian ceteris paribus.

Ceteris paribus.
ialah faktor-faktor lain selain harga barang
itu sendiri diandaikan tidak berubah/ malar.

ahmadazams@um.edu.my
 Hukum ini menunjukkan wujud hubungan positif
antara tingkat harga dan kuantiti ditawar. Ini
disebabkan:-

Ø Harga yang tinggi memberi keuntungan yang lebih

kepada pengeluar, jadi pengeluar akan menawarkan
lebih banyak barang.

Ø Harga yang tinggi , menyebabkan pengeluar

berpendapat barang tersebut sangat diminta oleh
pengguna tetapi penawarannya kurang di pasaran.

Ø Pengeluar akan menambahkan penawaran untuk

memenuhi permintaan.

ahmadazams@um.edu.my
 d. Fungsi dan persamaan penawaran

Persamaan penawaran menunjukkan

hubungan antara tingkat harga dan kuantiti
yang ditawarkan.

Qs = a + bP

Qs = Kuantiti ditawar
a = Pemalar yang menunjukkan kuantiti ditawar pada harga kosong
b = Kecerunan keluk penawaran
P = Harga

ahmadazams@um.edu.my
 Contoh Pengiraan:
(Kaedah persamaan serentak)

Katakan harga asal ialah RM5 dan kuantiti ditawar

adalah sebanyak 100 dan apabila harga meningkat
kepada RM15, kuantiti ditawar meningkat kepada
120.

100 = a + 5b …………. (1)

120 = a + 15b .…………. (2)

(2) - (1) 20 = 10b

b = 20/10
b = 2

ahmadazams@um.edu.my
 Gantikan b dalam mana-mana persamaan,
katakan dalam persamaan (1):

100 = a - 5(2)
a = 100 – 10
a = 90

Maka fungsi penawaran ialah

Qs = 90 + 2P

ahmadazams@um.edu.my
e. Penawaran Pasaran

Penawaran firma:
ü Penawaran sesuatu barang dan perkhidmatan
oleh sebuah firma pada tingkat harga tertentu
dan dalam jangka masa tertentu.
Penawaran pasaran:
ü Penawaran semua firma dalam pasaran yang
dicampurkan pada tingkat harga tertentu dan
dalam jangka masa tertentu.

ahmadazams@um.edu.my
 Jadual Penawaran Firma

Keadaan Harga (RM) Qs

A 5 80
B 4 70

C 3 60

D 2 40

Jadual penawaran firma menunjukkan hubungan antara harga dan

kuantiti yang ditawarkan oleh sesebuah firma bagi sesuatu barang.

ahmadazams@um.edu.my
 Berdasarkan jadual penawaran firma, keluk
penawaran firma dapat dibentuk seperti berikut:

harga
S
A
5
B
4
3 C
D
2

40 60 70 80 kuantiti

ahmadazams@um.edu.my
 Keluk Penawaran Pasaran

Keluk penawaran pasaran dibentuk dengan

menjumlahkan keluk penawaran semua firma dalam
pasaran secara mendatar seperti jadual dan rajah
berikut:
Keadaan Harga Qs Qs Penawaran
Firma A Firma B Pasaran
A 4 8 14 22

B 3 5 10 15

C 2 3 6 9

D 1 0 2 2

ahmadazams@um.edu.my
 Keluk penawaran firma dan pasaran

KELUK PENAWARAN KELUK PENAWARAN KELUK PENAWARAN

FIRMA A FIRMA B PASARAN

SP
P SA P
P SA
A A
A 4 4
4
B 3 B
3 B 3
SA SA SP

5 8 10 14 Q 15 22 Q
Q

ahmadazams@um.edu.my
 2.2.2. Faktor-faktor yang mempengaruhi
penawaran

a. Harga barang itu sendiri

b. Harga barang lain
(penawaran bersama dan penawaran bersaing)
c. Kos pengeluaran
d. Matlamat pengeluar
e. Teknologi
f. Dasar kerajaan
g. Bilangan firma
h. Musim

ahmadazams@um.edu.my
a. Harga barang itu sendiri

Dengan andaian ceteris paribus, semakin

tinggi harga sesuatu barang, semakin banyak
kuantiti barang ditawarkan. Sebaliknya
semakin rendah harga sesuatu barang
semakin kuranglah kuantiti barang
ditawarkan.

b. Harga barang lain

i . Penawaran Bersama
ii. Penawaran Bersaing

ahmadazams@um.edu.my
 i. Penawaran Bersama

Melibatkan barangan yang akan

dikeluarkan secara bersama-sama dengan
pengeluaran barang lain.
Contohnya: Daging lembu dan kulit lembu
merupakan penawaran bersama. Kenaikan
harga daging lembu menyebabkan
pertambahan penawaran kulit lembu.

ahmadazams@um.edu.my
ii. Penawaran bersaing

Penawaran bersaing melibatkan barangan

yang pengeluarannya dapat diganti dengan
mudah untuk mengeluarkan barang lain yang
menggunakan faktor-faktor ekonomi yang
sama.

Contohnya:
Sayur bayam dan sayur sawi. Kedua-dua ini
dapat dikeluarkan dengan faktor yang sama.
Kenaikan harga bayam menyebabkan
penawaran barang bersaing (sawi) berkurang.

ahmadazams@um.edu.my
 c. Kos pengeluaran

Kenaikan kos pengeluaran seperti tanah, modal

dan buruh menyebabkan keuntungan firma
terjejas. Sekiranya harga barang yang dijual
dipasaran tetap. Maka untung firma akan
berkurang. Seterusnya firma akan cuba
mengurangkan bilangan penawaran barang dan
perkhidmatan.

ahmadazams@um.edu.my
 d. Matlamat Pengeluar

Memaksimumkan keuntungan:
Jika pengeluar bertujuan memaksimumkan
keuntungan, maka ia akan mengurangkan
penawarannya.

Memaksimumkan pengeluaran:
Ia akan menawarkan barang seberapa
banyak yang mampu. Contoh firma yang
dimiliki oleh kerajaan

ahmadazams@um.edu.my
 e. Teknologi

ü Penggunaan teknologi moden dan canggih

dapat meningkatkan daya pengeluaran
sesebuah firma. Melalui teknologi moden,
penghasilan barang secara besar-besaran
dapat dilakukan. Oleh itu keupayaan
penawaran dapat ditingkatkan.

ahmadazams@um.edu.my
 f. Dasar Kerajaan
Cukai :
ü Untuk menggalakkkan penawaran tempatan kerajaan
mengenakan cukai keatas barang diimport. Kenaikan
harga barang diimport menyebabkan permintaan
barang tempatan meningkat. Seterusnya penawaran
dalam negara bertambah
Subsidi :
ü pemberian subsidi kerajaan terhadap firma tempatan
akan menyebabkan kos pengeluaran berkurang.
Keadaan ini dapat menggalakkan firma
mempertingkatkan pengeluaran sesuatu barang.

— Kempen , undang-2

ahmadazams@um.edu.my
 g. Bilangan firma
ü Secara umumnya semakin ramai
pengeluar dalam sesuatu barang,
semakin tinggi kuantiti penawaran barang
tersebut.
.

h. Musim
ü Pada musim tengkujuh
tengkujuh,, penawaran ikan
atau getah akan berkurangan
berkurangan..

ahmadazams@um.edu.my
 2.2.3 Perubahan Kuantiti yang ditawarkan
(Perubahan pada satu keluk penawaran)

— Perubahan dalam kuantiti ditawar

disebabkan oleh perubahan harga barang itu
sendiri. Faktor-faktor lain diandaikan tetap.
Ia merupakan pergerakan titik disepanjang
keluk penawaran yang sama.

— Kenaikan harga menyebabkan kuantiti

ditawarkan bertambah. Pergerakan ini
dipanggil pengembangan penawaran.

— Penurunan harga menyebabkan kuantiti

ditawarkan jatuh. Pergerakan ini dipanggil
penguncupan penawaran

ahmadazams@um.edu.my
 Rajah: Perubahan kuantiti yang ditawarkan

Harga
S
A
P1
B Pengembangan SS
P
C
Po Penguncupan SS

Qo Q Q1 kuantiti

ahmadazams@um.edu.my
 Perubahan Penawaran ( Peralihan Keluk Penawaran )

— Ia merujuk kepada perpindahan keluk penawaran

sama ada ke kanan atau ke kiri disebabkan oleh
perubahan dalam faktor-faktor lain selain daripada
perubahan harga barang itu sendiri.
— Contohnya : Peningkatan teknologi akan
menambahkan penawaran. Perpindahan ini dipanggil
pertambahan penawaran
— Peningkatan kos pengeluaran akan menyebabkan
pengeluar mengurangkan penawaran. Perpindahan
ini dikenali sebagai pengurangan penawaran.

ahmadazams@um.edu.my
 Rajah: Perubahan Penawaran

P (RM)

Pengurangan
penawaran
Po Pertambahan
penawaran

Po q1 q0 q2 Qs1

ahmadazams@um.edu.my
 2.2.4 Penawaran Luar Biasa : Keluk Penawaran Buruh

— Penawaran luar biasa berlaku keatas penawaran

buruh. Pada peringkat awal apabila upah meningkat
penawaran jumlah jam bekerja sehari akan meningkat
kerana buruh ingin meningkatkan pendapatan.
— Sehingga satu peringkat, apabila bayaran upah
meningkat jumlah jam bekerja yang ditawarkan jatuh
kerana buruh lebih mementingkan masa rehat.
— Keluk penawaran luar biasa buruh regresif dibahagian
atas dan bertentangan dengan hukum penawaran.
— Keluk ini menunjukkan semakin tinggi harga
semakin kurang kuantiti penawaran.

ahmadazams@um.edu.my
 Rajah : Keluk Penawaran Buruh
Upah/
jam

C
10

6 B

2 A
SL

0 8 10 Jumlah jam

ahmadazams@um.edu.my
 2.3 Keseimbangan Pasaran

2.3.1 Menerangkan proses keseimbangan dan

menentukan keseimbangan pasaran dengan
menggunakan jadual, rajah dan fungsi.

2.3.2 Menerangkan perubahan keseimbangan pasaran

kesan perubahan
a. Permintaan
b. Penawaran
c. Permintaan dan Penawaran secara
serentak

ahmadazams@um.edu.my
 2.3.1 Keseimbangan Pasaran

Keseimbangan pasaran ialah satu keadaan

apabila permintaan pasaran adalah
bersamaan dengan penawaran pasaran

Qd = Qs

ahmadazams@um.edu.my
 Jadual permintaan dan penawaran

Harga (RM) Qs Qd Keadaan

pasaran
50 20 4
Lebihan
40 16 8 penawara

30 12 12 Qd=Qs

20 8 16
Lebihan
10 4 20 permintaan

ahmadazams@um.edu.my
 Rajah : proses Keseimbangan Pasaran

P
D S
Lebihan penawaran

40

E
30

S D

0 8 12 16 Q

ahmadazams@um.edu.my
 Rajah : proses Keseimbangan Pasaran

P
D S

E
30

20
Lebihan permintaan

S D

0 8 12 16 Q

ahmadazams@um.edu.my
 Keseimbangan pasaran berdasarkan rumus;

Keseimbangan pasaran tercapai apabila

kuantiti diminta sama dengan kuantiti
ditawarkan pada satu tingkat harga iaitu Qd
= Qs.

Persamaan permintaan dan penawaran boleh

ditulis seperti berikut:-

Persamaan permintaan : Qd = a – bp

Persamaan penawaran : Qs = c + dP

ahmadazams@um.edu.my
 Qd = 14 – 2P
Qs = 2+ P
Penyelesaian:-
Syarat keseimbangan pasaran Qd = Qs,maka

Qd = Qs
14-2P = 2+4P
P=2
Pada P=2 gantikan dalam Qd atau Qs
Qd=14-2P
= 14 – 2(2)
= 10
Jadi harga keseimbangan ialah RM2.00 dengan kuantiti
keseimbangan ialah sebanyak 10 unit.

ahmadazams@um.edu.my
 2.3.2 Perubahan Keseimbangan pasaran

a. Perubahan dalam permintaan sahaja

b. Perubahan dalam penawaran sahaja

c. Perubahan dalam permintaan dan

penawaran secara serentak

ahmadazams@um.edu.my
 a. Perubahan dalam permintaan sahaja

P
S
E1
P1
E
Po
E2
P2
D1

D
D2
0 q2 qo q1 Q

ahmadazams@um.edu.my
 b. Perubahan dalam Penawaran sahaja

P S1
S0
E1
P1 S2
E
Po
E2
P2

0 q1 q1 q2 Q

ahmadazams@um.edu.my
 2.3.2. c. Perubahan dalam permintaan dan
penawaran

1. Kenaikan dalam permintaan adalah sama kadar

dengan kenaikan dalam penawaran.
2. Kenaikan permintaan melebihi kenaikan dalam
penawaran
3. Kenaikan dalam penawaran melebihi kenaikan
dalam permintaan.
4. Pengurangan permintaan melebihi pengurangan
penawaran
5. Pengurangan penawaran melebihi pengurangan
permintaan.

ahmadazams@um.edu.my
1. Kenaikan permintaan dan penawaran pada kadar
yang sama
( harga tidak berubah tetapi kuantiti meningkat)

S0
P
S1
Po

D1
D0

0 qo q1 Q
ahmadazams@um.edu.my
 2. Kenaikan permintaan melebihi kenaikan dalam penawaran
( harga naik dan kuantiti juga meningkat)

S
E1 S1
p2
E
p1
D1

Q1 Q2

ahmadazams@um.edu.my
 3. Kenaikan dalam penawaran melebihi
kenaikan dalam permintaan.
( Harga turun dan kuantiti meningkat)

S1
E
p1 E1

p2

D1
D

Q1 Q2

ahmadazams@um.edu.my
 4. Pengurangan permintaan melebihi
pengurangan penawaran
( harga jatuh dan kuantiti juga jatuh)

S1

p
E S
E1
p1

D1

Q1 Q

ahmadazams@um.edu.my
 5. Pengurangan penawaran melebihi
pengurangan permintaan
permintaan..
( harga meningkat dan kuantiti berkurang
berkurang))

S
E1 S1
p2
E
p1
D1

Q1 Q2

ahmadazams@um.edu.my
 2.4 Lebihan pengguna dan lebihan pengeluar

— Lebihan pengguna ialah perbezaan antara

harga yang sanggup dibayar oleh pengguna
dengan harga yang pengguna bayar dipasaran

— Lebihan pengeluar ialah perbezaan di antara

harga yang sebenar ditetapkan oleh pasaran
dengan harga yang sanggup ditawarkan oleh
pengeluar.

ahmadazams@um.edu.my
 Rajah : Lebihan pengguna

harga
Lebihan pengguna
P
10
Formula:
S
Lebihan Pengguna = ½ (P - P keseimbangan ) (Q keseimbangan)
E

5 = ½ (10 – 5 ) (100)

= RM 250

0 100 Q
kuantiti

ahmadazams@um.edu.my
 Formula:

Lebihan Pengguna = ½ (P
Rajah : Lebihan Pengeluar keseimbangan – P) (Q keseimbangan
keseimbangan))

= ½
(10 – 5 ) (10)

=
RM 25

10
Lebihan pengeluar

15
10

ahmadazams@um.edu.my