Qua bài “Cương thổ”, Nguyễn Đức Dũng với hiểu biết sâu rộng về lịch sử và văn

hóa dân tộc đã gửi gắm những lời thơ đầy tâm tình, những chiêm nghiệm quý báu
về cuộc đời, trong đó câu thơ “Vạt cỏ bên đường cũng học để mà xanh” cũng là lời
di huấn quý giá tiền nhân để lại cho hậu thế. Khi nhắc tới “vạt cỏ bên đường”, ta
thường liên tưởng tới những thứ thấp bé, bình dị, dễ bị ngó lơ, chà đạp, không ai
nâng đỡ, yêu thương. “Xanh” là màu của tươi tốt, của lá hoa nở rộ, là sắc màu đại
diện cho ý chí mãnh liệt, tinh thần quật cường của những vạt cỏ, dẫu có bị giày
xéo, khinh thường vẫn quyết vươn lên. Đối với vạt cỏ, màu xanh ấy không phải là
hiển nhiên, mà là thành quả đạt được sau cố gắng. Câu thơ có ý nói mỗi người, dù
tự coi mình nhỏ bé, vô dụng tới đâu thì hãy nuôi cho mình một hoài bão, một ý chí
quyết tâm, lòng can trường để vượt qua những thử thách, gặt trái ngọt cho mình.
Trong cuộc sống con người, quan niệm này là chính xác và cần thiết. Xuất phát
điểm của mỗi người có thể khác nhau, may rủi trong cuộc sống cũng khác, không
ai trong đời mà mọi chuyện luôn luôn suôn sẻ, như ý, không phải phiền não, nản
chí bao giờ. Chính vì điều ấy, thái độ của mỗi người chính là yếu tố quyết định
xem họ có vượt qua được thử thách, đạt được thành quả đã hằng ao ước hay không.
Nếu bản thân không tự rèn luyện được đức tính can đảm, dám đối diện với khó
khăn, thì sẽ bị chính khó khăn ấy đạp đổ, khiến cho mình ủ rũ, thất bại. Ngược lại,
nếu ta không ngần ngại mà tìm cách giải quyết, khó khăn ấy rồi sẽ có cách vượt
qua, không làm ta vướng bận nữa. Giống như câu nói “lửa thử vàng”, chính những
gian nan lại là đòn bẩy giúp ta bộc lộ được những khả năng tiềm tàng chưa từng
khai phá. Thật đáng buồn khi vẫn tồn tại những người thấy khó là bỏ, dễ dàng rơi
vào tuyệt vòng, bỏ cuộc khi sự việc diễn ra không thuận lợi như ý muốn. Chính vì
thiếu đi ý chí quyết tâm, họ đã tự đánh rơi cơ hội để nỗ lực, thể hiện bản thân, đạt
được tâm nguyện. Những người như vậy dễ sầu bi, ai oán, than thân trách phận, mà
không biết cố gắng vươn lên, không phải là tấm gương tốt cho xã hội. Từ câu
chuyện của những người ấy, mỗi người nên tự rút ra bài học cho bản thân: Không
có con đường nào dẫn tới thành công mà dễ dàng, vì vậy phải tôi luyện ý chí, quyết
tâm để vượt qua thử thách để đạt tới đỉnh cao trong cuộc sống. Chính cái quyết tâm
ấy là sự động lực để ta càng phát triển, hoàn thiện mình. Câu “Vạt cỏ bên đường
cũng học để mà xanh” của Nguyễn Đức Dũng dẫu ngắn nhưng đã để lại lời
khuyên, bài học đắt giá về nghị lực cho bản thân mỗi người.