Professional Documents
Culture Documents
Mối Liên Hệ Giữa Tỷ Giá Hối Đoái Và Biến Động Thị Trường Chứng Khoán Một Số Quốc Gia Thành Viên Asean
Mối Liên Hệ Giữa Tỷ Giá Hối Đoái Và Biến Động Thị Trường Chứng Khoán Một Số Quốc Gia Thành Viên Asean
CẦU HÓA 31
TÓM TẮT: Trong nghiên cứu này tác giả sử dụng mô hình cho số liệu mảng để nghiên cứu mối liên hệ
giữa tỷ giá hối đoái và biến động thị trường chứng khoán cho một số thị trường mới nổi ASEAN, bao
gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam, thời kỳ tháng 3/2010 đến tháng
5/2019. Mô hình POLS (Pooled Ordinary Least Square) là mô hình phù hợp với số liệu đã thu thập. Kết
quả nghiên cứu khẳng định mối quan hệ tác động ngược chiều giữa lợi suất chỉ số thị trường chứng khoán
đến lợi suất chỉ số thị trường chứng khoán tại 6 quốc gia trên.
Từ khóa: biến động thị trường chứng khoán, thay đổi tỷ giá hối đoái, thị trường mới nổi ASEAN, số liệu
mảng
1. GIỚI THIỆU
Trong suốt hai thập kỷ vừa qua, các quốc gia trong nền kinh tế mới nổi đã trải qua nhiều cuộc
khủng hoảng, phải kể đến là sự đổ vỡ thị trường chứng khoán năm 1987, khủng hoảng tiền tệ ở
châu Á năm 1997, khủng hoảng tiền tệ Mexico năm 1994 và khủng hoảng kinh tế thế giới năm
2008. Các sự kiện trên đã mang đến những biến động lớn trong nền kinh tế, ảnh hưởng của chúng
đã nhanh chóng lan rộng sang các nền kinh tế mới nổi khác và làm tăng lên đáng kể biến động tỷ
giá hối đoái; do đó mức độ rủi ro của các danh mục quốc tế thể hiện bởi thu nhập của chứng khoán
nước ngoài trên đồng nội tệ cũng tăng theo. Mối liên kết động giữa tỷ giá hối đoái và biến động
giá chứng khoán từ lâu đã là chủ đề thu hút nhiều nghiên cứu. Có rất nhiều cách tiếp cận kinh tế
nghiên cứu chủ đề này để xem có hay không biến động trên thị trường ngoại hối tác động lên (hoặc
bị ảnh hưởng bởi) hành vi trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, các nghiên cứu trước đây về
mối liên kết động giữa tỷ giá hối đoái và biến động thị trường chứng khoán có xu hướng tập trung
vào thị trường các quốc gia phát triển, rất ít nghiên cứu tập trung vào thị trường kinh tế mới nổi.
Tác giả tập trung vào thị trường kinh tế mới nổi ASEAN nói chung và đặc biệt là VN nói riêng để
xem xét có tồn tại mối liên kết động giữa tỷ giá hối đoái và biến động thị trường chứng khoán hay
không? Bên cạnh đó, nghiên cứu còn xem xét liệu rằng mối liên kết động có khác nhau giữa các
nước không cùng chế độ tỷ giá hối đoái để đưa ra những giải pháp quản lý kinh tế vĩ mô cũng như
quản lý danh mục đầu tư quốc tế hiệu quả (Nguyễn Thị Liên Hoa, Lương Thị Thúy Hường, 2014).
* Học viện Tài chính, Đức Thắng, Bắc Từ Liêm, Hà Nội, Việt Nam. Tác giả nhận phản hồi: Email: nguyenthithuynga@hvtc.edu.vn
32 HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TOÀN CẦU HÓA
Thái Bình Dương có mối tương quan dương cho những năm sau năm 1990. Sau cùng, nghiên cứu
cũng chỉ ra giá cổ phiếu và thị trường ngoại hối có mối liên quan tích cực.
Flanvin và cộng sự (2008) trong nghiên cứu “On the stability of domestic financial market
linkages in the presence of time-varing volatility” sử dụng hướng tiếp cận chuyển đổi Markov với
các thị trường khu vực Đông Á và thấy rằng những cú sốc bắt nguồn từ thị trường chứng khoán
hay thị trường ngoại hối và ảnh hưởng đến các thị trường khác nhau trong thời gian thị trường có
nhiều sóng gió. Bên cạnh đó, ở thị trường các quốc gia mới nổi tác giả Chkili Walid và các cộng sự
trong nghiên cứu “Stock market voltatility and exchange rates in emerging countries: A Markov-
state switching approach” năm 2011 đã sử dụng mô hình EGARCH chuyển đổi Markov (MS
- EGARCH) để xem xét mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và biến động thị trường chứng khoán
thời kỳ tháng 12 năm 1994 đến tháng 3 năm 2009 cho bốn thị trường là Hồng Kông, Singapore,
Malaysia và Mexico. Kết quả của nghiên cứu cung cấp nhiều bằng chứng về tồn tại biến động bất
đối xứng trong thị trường chứng khoán, hiệu ứng lan tỏa biến động giữa hai thị trường và mối quan
hệ phụ thuộc của xác suất chuyển đổi trạng thái trên thị trường chứng khoán vào biến động tỷ giá
hối đoái.
Tuy nhiên, tổng quan nghiên cứu cho thấy, chưa có nghiên cứu về số liệu mảng nào được thực
hiện để nghiên cứu mối quan hệ giữa thị trường ngoại hối và thị trường chứng khoán ở một nhóm
các quốc gia trong cùng khu vực hay nhóm các quốc gia có các thị trường tài chính có những nét
tương đồng. Nghiên cứu này thực hiện khoảng trống thực nghiệm nêu trên.
3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. Dữ liệu thu thập
Về số liệu giá chứng khoán, nghiên cứu tập trung vào chỉ số đại diện tương ứng với các quốc
gia theo tháng như sau: Indonesia là Downjones Indonesia (IDDOW), Malaysia là FTSE Malaysia
Kuala Lumpur Composite Index (KLSE), Philippines là PSEi composite (PSI), Singapore là FTSE
Straits Times Singapore (STI), Thái Lan là SET Index (SETI) và Việt Nam là VN-Index (VNI).
Về số liệu tỷ giá hối đoái, nghiên cứu tiến hành thu thập tỷ giá hối đoái danh nghĩa trung bình theo
tháng của đồng tiền các quốc gia quốc gia so với USD (yết giá trực tiếp), bao gồmtỷ giá USD với
đồng tiền các nước Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam lần lượt là
USD/IDR, USD/MYR, USD/PHP, USD/SGD, USD/THB, USD/VND. Số liệu chứng khoán và tỷ
giá được niêm yết trên trang http://www.investing.com. Giai đoạn nghiên cứu từ tháng 3/2010 đến
tháng 5/2019.Loạt chỉ số chứng khoán và tỷ giá hối đoái (yết giá trực tiếp) được thu thập và tính
toán thành hai chỉ số là lợi nhuận tài sản thị trường chứng khoán (ri,t) và tỷ lệ thay đổi trong tỷ giá
hối đoái (ei,t) được tính như sau:
ri ,t 100 × ln ( pit / pi ,t −1 )
=
e=
i ,t 100 × ln ( f it / f i ,t −1 )
Trong đó pi,t là chỉ số giá chứng khoán cho thị trường chứng khoán i vào thời điểm t; ri,t là lợi
suất thị trường chứng khoán; fi,t là tỷ giá hối đoái của đồng tiền i tại thời điểm t và ei,t là tỷ lệ thay
đổi trong tỷ giá hối đoái (tăng giá hay giảm giá danh nghĩa).
34 HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TOÀN CẦU HÓA
.rstock
4
5
2
1
6
3D1 ensityby id
.2
0
Graphs
10
0
-10
-20
20
Hình 1. Đồ thị chỉ số thị trường chứng khoán của các quốc gia
4
5
2
1
6
3
.2 ensity
D
rexchange_rate
.4
0
.8
.6
Graphs by id
5
-5
10
0
-10
Hình 2. Đồ thị tỷ giá của đồng tiền các quốc gia so với USD
HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TOÀN CẦU HÓA 35
Bảng thống kê mô tả sau đây được thực hiện cho từng biến nghiên cứu theo từng quốc gia.
Bảng 1. Mô tả thống kê chỉ số thị trường chứng khoán theo quốc gia
Các quốc gia đều lợi suất chứng khoán trung bình dương, thể hiện trong giai đoạn nghiên
cứu 2010 đến 2019, các thị trường hoạt động đều có hiệu quả. Hiệu quả trung bình cao nhất là thị
trường chứng khoán Philippines. Việt Nam có lợi suất chứng khoán trung bình đứng ở mức thứ 3
trong 6 nước.
Các quốc gia Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam đều lợi suất tỷ giá trung bình
dương, trong khi Singapore và Thái Lan lại có lợi suất tỷ giá trung bình âm trong giai đoạn nghiên
cứu 2010 đến 2019. Lợi suất trung bình cao nhất là thị trường Indonesia. Việt Nam có tỷ giá trung
bình đứng ở mức thứ 3 trong 6 nước.
Với dữ liệu mảng như trong bài viết, có 3 mô hình có thể phù hợp là mô hình ước lượng bình
phương tối thiểu gộp (Pooled Ordinary Least Square - POLS), mô hình với tác động ngẫu nhiên
(Random Effect - RE) hoặc mô hình tác động cố định (Fix Effect - FE). Để lựa chọn một mô hình
phù hợp, tác giả thực hiện qua các bước sau đây. Ở đây, tác giả lựa chọn biến phụ thuộc là lợi suất
chỉ số thị trường chứng khoán, biến độc lập là lợi suất chỉ số ngoại hối.
Trước tiên thực hiện hồi quy theo mô hình tác động ngẫu nhiên, thu được kết quả, như trong
Bảng 3.
36 HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TOÀN CẦU HÓA
sigma_u 0
sigma_e 3.6754682
rho 0 (fraction of variance due to u_i)
Estimated results:
Var sd = sqrt(Var)
Test: Var(u) = 0
chibar2(01) = 0.00
Prob > chibar2 = 1.0000
Trong mô hình trên, các giá trị xác suất đều rất nhỏ, thể hiện các hệ số hồi quy đều có ý nghĩa
thống kê ở mức ý nghĩa 0.05. Bước tiếp theo chúng ta thực hiện các kiểm định cần thiết cho mô
hình POLS. Đầu tiên là kiểm định, phương sai sai số thay đổi. Kết quả kiểm định này như trong
Bảng 6.
White's test for Ho: homoskedasticity
against Ha: unrestricted heteroskedasticity
chi2(2) = 2.33
Prob > chi2 = 0.3127
Source chi2 df p
Bảng 6. Kết quả kiểm định hiện tượng phương sai sai số thay đổi
Trong mô hình trên, các giá trị xác suất lớn hơn 0.05, nên với mức ý nghĩa 0.05, ta chưa có
cơ sở để bác bỏ giả thuyết H0, tạm thời chấp nhận giả thuyết H0, nghĩa là mô hình POLS không có
hiện tượng phương sai sai số thay đổi. Kiểm định tiếp theo là kiểm định hiện tượng tự tương quan,
kết quả như trong Bảng 7.
KẾT LUẬN
Như vậy mô hình mô tả mối quan hệ giữa lợi suất tỷ giá các nước châu Á được nghiên cứu
lợi suất chỉ số thị trường chứng khoán tương ứng, trong đó có Việt Nam, giai đoạn tháng 3/2010
đến tháng 5/2019 là:
rstock it =
0.66 − 1.14 * rexchange _ rateit + u it
Trong đó, u it là sai số của mô hình. Mô hình cho thấy trong giai đoạn 2010-2019, tại 6 quốc
gia ASEAN được nghiên cứu, tác động của lợi suất tỷ giá là thống nhất tại các quốc gia, và tác
động đó là ngược chiều đến lợi suất chỉ số chứng khoán. Các nhà đầu tư trên một hoặc cả hai thị
trường không chỉ cần quan tâm tới diễn biến trên mỗi thị trường, mà phải quan tâm tới diễn biến
trên cả hai thị trường và tác động qua lại giữa chúng. Thông tin trên mỗi thị trường có thể được sử
dụng như các chỉ báo để tìm hiểu và dự báo cho hiệu quả đầu tư trên thị trường còn lại. Cụ thể, do
hai chỉ số thị trường biến động ngược chiều, nên khi thị trường này giảm điểm, nhà đầu tư có thể
lựa chọn đầu tư vào thị trường còn lại.