Chemia ogólna i nieorganiczna Związki kompleksowe semestr zimowy 2021/2022

CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA
Ćwiczenie 6.

Zadanie 1. Podstawowe typy kompleksów – otrzymywanie, obserwacje

A. Kompleksy proste

• Akwakompleksy:
Do probówki wprowadzić niewielką ilość bezwodnego CuSO4, a następnie ok. 1 ml wody
destylowanej. Wymieszać do całkowitego rozpuszczenia substancji. Zapisać obserwacje dotyczące
barwy stałej soli bezwodnej, otrzymanego roztworu oraz stałej soli uwodnionej.

• Aminakompleksy:
Do osobnych probówek dodać kolejno po ok. 1 ml roztworu: AgNO3; Cu(NO3)2; Ni(NO3)2;
Cr(NO3)3. Następnie do każdej z probówek dodawać kroplami stężony roztwór NH3·H2O dostępny
pod wyciągiem (ok. 1–2 ml). Opisać zmiany obserwowane w probówkach. Probówki zawierające
amoniakalne kompleksy Ni2+ i Cr3+ będą potrzebne do wykonania Zadania 3, dlatego należy je
pozostawić i zapisać godzinę, w której został do nich dodany roztwór amoniaku.

• Hydroksokompleksy:
Do osobnych probówek dodać kolejno po ok. 1 ml roztworu: Al(NO3)3; Zn(NO3)2; SbCl3. Następnie
dodawać kroplami roztwór NaOH o stężeniu 6 mol/l, mieszając po każdej kropli. Opisać zmiany
obserwowane w probówkach.

B. Kompleksy chelatowe

• Do probówki dodać ok. 1 ml roztworu Ni(NO3)2, a następnie kilka kropli NH3·H2O o stężeniu
3 mol/l oraz kilka kropli odczynnika Czugajewa (1% etanolowy roztwór dimetyloglioksymu,
H2DMG). Opisać zmiany obserwowane w probówce.

• Do probówki dodać ok. 1 ml roztworu Cu(NO3)2, a następnie ok. 1 ml roztworu NaOH o stężeniu
3 mol/l. Dokładnie zmieszać i dodać ok. 2 ml roztworu gliceryny. Opisać zmiany obserwowane
w probówce.

C. Kompleksy wielordzeniowe
Do probówki dodać niewielką ilość stałego molibdenianu(VI) amonu, (NH4)2MoO4, a następnie ok.
2 ml stężonego roztworu HNO3. Wymieszać. Do tak przygotowanej mieszaniny dodać kilka kropli
roztworu Na2HPO4. Ostrożnie zamieszać zawartość. Opisać zmiany obserwowane w probówce.

D. Klatraty
Przygotować porcelanową płytkę z wgłębieniami i w kolejnych dołkach umieść:

Katedra Chemii Analitycznej i Biomateriałów -1- Warszawski Uniwersytet Medyczny

Chemia ogólna i nieorganiczna Związki kompleksowe semestr zimowy 2021/2022

− roztwór skrobi (kilka kropli),

− kawałek ziemniaka,
− kawałek jabłka.
Następnie nanieść na nie kilka kropli wodnego roztworu jodu. Opisać zaobserwowane zmiany oraz
wnioski płynące z przeprowadzonego doświadczenia.

Zadanie 2. Porównywanie trwałości kompleksów

Do dwóch probówek dodać po 5 kropli roztworu Fe(NO3)3, do następnych dwóch po 5 kropli roztworu
Co(NO3)2. Wszystkie roztwory rozcieńczyć, dodając do każdej probówki ok. 1 ml wody, a następnie do
każdej dodać 1 ml alkoholu amylowego. Do jednej z probówek z jonami Fe3+ oraz do jednej z jonami
Co2+ dodać 0,5 ml roztworu NaSCN o stężeniu 0,5 mol/l. Wytrząsnąć i zapisać obserwacje. Do
pozostałych dwóch probówek z jonami Fe3+ oraz Co2+ dodać 0,5 ml stężonego roztworu NaSCN
(stężenie 5 mol/l). Opisać zmiany obserwowane w probówkach.

Zadanie 3. Kompleksy labilne i inertne

Do osobnych probówek dodać po ok. 1 ml roztworu Cr(NO3)3 oraz Ni(NO3)2, a następnie do każdej
z nich dodać 1–2 ml stężonego amoniaku i ostrożnie wymieszać. Zanotować godzinę, w której został
dodany roztwór amoniaku. Gdy osad opadnie, porównać zabarwienia roztworów aminakompleksów
Cr3+ i Ni2+ otrzymanych w ramach tego zadania z analogicznymi probówkami z Zadania 1.

Zadanie 4. Wykorzystanie reakcji kompleksowania do maskowania jonów

A. Do probówki dodać 0,5 ml roztworu AgNO3, a następnie kilka kropli roztworu NaCl. Zapisać objawy.
Do drugiej probówki dodać 0,5 ml roztworu AgNO3, a następnie 3 krople stężonego roztworu NH3·H2O.
Wymieszać zawartość i dodać kilka kropli roztworu NaCl. Zapisać objawy, a następnie dodawać
kroplami roztwór HNO3 o stężeniu 6 mol/l (do probówki z dodatkiem NH3·H2O), do momentu
uzyskania kwasowego odczynu roztworu (kontrola przy użyciu uniwersalnego papierka
wskaźnikowego), obserwując jednocześnie zachodzące zmiany.

B. Przygotować dwie probówki zawierające mieszaninę: 0,5 ml roztworu Co(NO3)2 + 0,5 ml roztworu
Fe(NO3)3. Do pierwszej z nich dodać ok. 1 ml alkoholu amylowego, a następnie ok. 1 ml stężonego
roztworu NaSCN (5 mol/l) i wstrząsnąć zawartość probówki. Zapisać objawy. Do drugiej probówki
z mieszaniną Co2+ i Fe3+ dodać ok. 1 ml alkoholu amylowego, ok. 1 ml stężonego roztworu NaSCN
(5 mol/l) i wstrząsnąć zawartość, a następnie dodać 1,5 ml roztworu NH4F i ponownie energicznie
wytrząsnąć. Porównać barwy otrzymane w obu probówkach.

Katedra Chemii Analitycznej i Biomateriałów -2- Warszawski Uniwersytet Medyczny