RODZAJE ZDAŃ

- ĆWICZENIA
JĘZYK POLSKI, KL. VII-VIII

JG
 RODZAJE ZDAŃ ZŁOŻONYCH
WSPÓŁRZĘDNIE
Zdania współrzędne łączne
• Treści zdań składowych: łączą się ze sobą.
• Spójniki łączące zdania składowe:
i, oraz, tudzież, a, a także, jak również, zarazem, ani,
ni (także powtórki ani… ani…).
• Przykład:
Wysłuchaliśmy prezydenta (1) i nagrodziliśmy go
brawami (2).

1 2
……………….

JG
 RODZAJE ZDAŃ ZŁOŻONYCH
WSPÓŁRZĘDNIE
Zdania współrzędne rozłączne
• Treści zdań składowych: wzajemnie się wykluczają.
• Spójniki łączące zdania składowe:
lub, albo, bądź, czy.
• Przykład:
Pojadę na wycieczkę (1) lub wybiorę wasze
towarzystwo (2).

1 2
……………….

JG
 RODZAJE ZDAŃ ZŁOŻONYCH
WSPÓŁRZĘDNIE
Zdania współrzędne przeciwstawne
• Treści zdań składowych: przeciwstawiają się sobie.
• Spójniki łączące zdania składowe:
ale, lecz, jednak, natomiast, zaś, a, tymczasem
• Przykład:
Sugerowaliśmy jej odpoczynek (1), ale odmówiła (2).

1 2
……………….

JG
 RODZAJE ZDAŃ ZŁOŻONYCH
WSPÓŁRZĘDNIE
Zdania współrzędne wynikowe
• Treści zdań składowych: logicznie z siebie wynikają.
• Spójniki łączące zdania składowe:
więc, zatem, toteż, dlatego.
• Przykład:
Zmęczyłem się tańcem (1), więc wyszedłem
na taras (2).

1 2
……………….

JG
ZDANIA ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE

Nazwijcie rodzaje zdań, narysujcie wykresy.

1. Czytam książkę i słucham dobrej muzyki.

2. Poszedłem na koncert, ale zabrakło już biletów.
3. Pojadę nad morze albo wybiorę się w góry.
4. Wróciłem właśnie z wakacji, więc możesz mnie
odwiedzić.
5. Niebawem jedziemy w góry, ale ja bym wolał
wyruszyć nad morze.
6. Jutro jest sobota, więc nie musimy iść do szkoły.

JG
ZDANIA ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE

Nazwijcie rodzaje zdań, narysujcie wykresy.

7. Rodzice wczoraj kupili nam prezenty i po południu

zaprosili nas do kina.
8. Albo pomożesz mi zrobić kolację, albo się na
ciebie obrażę.
9. Ani nie odrobiliśmy lekcji, ani nie posprzątaliśmy w
pokoju.
10. Jutro kończymy projekt, więc musimy
przygotować nowy plan na przyszły tydzień.
11. Najbardziej lubię z wami dyskutować bądź
oglądać dobre filmy.
JG
ZDANIA ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE

Nazwijcie rodzaje zdań, narysujcie wykresy.

12. Mama lubi oglądać kino europejskie, zaś tata

zachwyca się kinem amerykańskim.
13. Lubię fantastykę, więc pójdę do kina na „Władcę
Pierścieni”.
14. Byłem chory, dlatego nie mogłem przyjść do
szkoły.
15. Wyszedłem wcześnie z domu, ale spóźniłem się
do szkoły.
16. Ty się śmiejesz, a jej jest przykro.
JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne podmiotowe

• Zastępuje część zdania: podmiot.
• Odpowiada na pytania mianownika: kto? co?
• Przykłady:
N P
Było jasne, (co?) że nikt nie zrozumiał jego
wypowiedzi.

N P
Nie nabędzie mądrości, (kto?) kto nie ma
cierpliwości.
N – zdanie nadrzędne
P – zdanie podrzędne (to, o które pytamy) JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne orzecznikowe

• Zastępuje część zdania: orzecznik.
• Odpowiada na pytania: kim jest? czym jest?
jaki jest?
• Przykłady:
N P
Scena była dla niej tym, (czym była?) czym woda
N
dla ryby. P
Babcia jest taka, (jaka jest?) że wszyscy ją uwielbiają.

JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne dopełnieniowe

• Zastępuje część zdania: dopełnienie.
• Odpowiada na pytania przypadków (oprócz
mianownika i wołacza: kogo? czego? komu? czemu?
kogo? co? z kim? z czym? o kim? o czym?
• Przykłady:
N P
Przyglądał się z uwagą temu, (czemu?) jak rosną jego
N dzieci. P
Pomyślał przez chwilę, (o czym?) że to wszystko mu się
N przyśniło. P
Zdziwiła się tym, (czym?) jak stare są najdawniejsze wpisy
w jej pamiętniku.
JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne przydawkowe

• Zastępuje część zdania: przydawkę.
• Odpowiada na pytania przydawki: jaki? który?
czyj? ile?
• Przykłady:
N P
Poznał córkę tego reżysera, (którego?) który
niedawno dostał „Oskara”.
N P
To jest rozwiązanie, (jakie?) jakie było nam potrzebne.

JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne okolicznikowe miejsca

• Zastępuje część zdania: okolicznik.
• Odpowiada na pytania: gdzie? skąd? dokąd?
którędy?
• Przykłady:
N P
Przepędził ich tam, (gdzie?) gdzie pieprz rośnie.

N P
Pójdę, (dokąd?) dokąd nogi poniosą.

JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne okolicznikowe czasu

• Zastępuje część zdania: okolicznik.
• Odpowiada na pytania: kiedy? odkąd? jak długo?

• Przykłady:
N P
Uspokoiła się, (odkąd?) odkąd tu zamieszkała.
N P
Pomysł narodził się, (kiedy?) gdy podróżował po
Europie.
JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne okolicznikowe sposobu

• Zastępuje część zdania: okolicznik.
• Odpowiada na pytania : jak? w jaki sposób?

• Przykłady:
N P
Zachowywała się tak, (jak?) jakby miało się zdarzyć
coś ważnego.

JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne okolicznikowe przyczyny

• Zastępuje część zdania: okolicznik.
• Odpowiada na pytania: dlaczego? z jakiego
powodu?
• Przykłady:
N P
Poprosiła mnie do siebie, (dlaczego?) ponieważ
chciała porozmawiać.

JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne okolicznikowe celu

• Zastępuje część zdania: okolicznik.
• Odpowiada na pytania : po co? w jakim celu?

• Przykłady:
N P
Weszli do środka, (w jakim celu?) aby obejrzeć
wystawę.

JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne okolicznikowe warunku

• Zastępuje część zdania: okolicznik.
• Odpowiada na pytania: pod jakim warunkiem?

• Przykłady:
N P
Dostaniesz deser, (pod jakim warunkiem?) jeżeli zjesz
obiad.

JG
 RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH

Zdanie podrzędne okolicznikowe przyzwolenia

• Zastępuje część zdania: okolicznik.
• Odpowiada na pytania: mimo czego? wbrew
czemu?
• Przykłady:
N P
Byłam ostatnia, (mimo czego?) chociaż przyszłam
tam bardzo wcześnie.

JG
ZDANIA ZŁOŻONE PODRZĘDNIE

Nazwijcie rodzaje zdań, narysujcie wykresy.

1. Podoba mi się sukienka, którą masz na sobie.

2. Zrezygnowaliśmy ze spaceru, ponieważ zerwał się
wiatr.
3. Martwi mnie, że Joanna wyjeżdża.
4. Dziecko rozpłakało się, ponieważ się przewróciło.
5. Kiedy zaczną się wakacje, wyjadę w góry.
6. Kasia, która jest twoją koleżanką, bardzo mi się
podoba.

JG
ZDANIA ZŁOŻONE PODRZĘDNIE

Nazwijcie rodzaje zdań, narysujcie wykresy.

7. Umówię się z tobą, jeśli zaprosisz mnie do kina.

8. Marcin pracował tak, że zasłużył na pochwałę.
9. Jedź tam, gdzie rozciągają się najładniejsze widoki.
10. Kasia powiedziała koleżankom, że wyjeżdża do
Peru.
11. Oglądałem film, który był naprawdę interesujący.
12. Andrzej jest taki, że wszyscy koledzy go lubią.

JG
ZDANIA ZŁOŻONE PODRZĘDNIE

Nazwijcie rodzaje zdań, narysujcie wykresy.

13. Hałas był taki, że nic nie można było zrozumieć.

14. Nie spodziewałam się, że spóźnisz się na nasze
spotkanie.
15. Odwiedzę cię, kiedy tylko się rozpogodzi.
16. Spóźniłem się do szkoły, ponieważ nie zdążyłem
na autobus.
17. Wyszła do sklepu, żeby kupić świeże pieczywo.

JG
IMIESŁOWOWY RÓWNOWAŻNIK
ZDANIA

JG
 IMIESŁOWOWY RÓWNOWAŻNIK
ZDANIA
Napiszcie jakim imiesłowem jest wyrażony
imiesłowowy równoważnik zdania i narysujcie
wykresy.

1. Sprawdziwszy stan konta, zapłakał rzewnie.

2. Biegnąc do domu, wpadł do dziury przy drodze.
3. Anka, rozważając swoje szanse, równocześnie
gotuje barszcz.
4. Kacper i Igor zmęczyli się, wchodząc na Giewont.
5. Napisawszy list, poszedłem na pocztę.

JG
 IMIESŁOWOWY RÓWNOWAŻNIK
ZDANIA
Podane zdania złożone przekształć
na wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem
zdania.

a) Kiedy wracałem z teatru, spotkałem sąsiadkę.

b) Skończył odrabiać pracę domową i uśmiechnął
się z zadowoleniem.
c) Zwierzęta przeczuwały nadchodzącą burzę i
schowały się w swoich kryjówkach.

JG