Truyen Co Tich Viet Nam

Truyïån cöí tñch Viïåt Nam 1
MUÅC LUÅC
Muåc luåc ............................................................................................. 1

Chuyïån chaâng Lña ........................................................................... 2
Ai mua haânh töi (hay Loå nûúác thêìn) ............................................. 4
Êm dûúng giao chiïën....................................................................... 7
Anh chaâng hoå Àaâo ......................................................................... 10
Anh chaâng ngheâo khöí ................................................................... 13
Anh khúâ àûúåc kiïån ........................................................................ 17
Biïín höì lai laáng.............................................................................. 20
Bñnh vaâ Àinh.................................................................................. 23
Bñch Cêu kyâ ngöå ............................................................................ 27
Boá àuäa............................................................................................. 29
Búåm giaâ mùæc bêîy coâ ke.................................................................. 30
Böën anh taâi..................................................................................... 32
Böën ngûúâi baån ................................................................................ 35
Cêy huyïët duå.................................................................................. 39
Cêy khïë........................................................................................... 41
Cêy nïu ngaây tïët ........................................................................... 45
Cêy tre trùm àöët ............................................................................ 48
Chaâng Na A'................................................................................... 50
Chiïëc aáo taâng hònh ........................................................................ 55
Chiïëc cêìu phuác àûác........................................................................ 59
http://www.ebooks.vdcmedia.com
CHUYÏÅN CHAÂNG LÑA
Ngaây xûa úã möåt laâng noå coá vúå chöìng ngûúâi laâm vûúân ngheâo khöí,
sinh àûúåc àûáa con trai àùåt tïn laâ Lña. Chûa qua àúâi, Lña coân nhoã tuöíi
chõu caãnh möì cöi chûa. Thûúâng ngaây Lña theo meå bùæt öëc haái rau àïí
söëng. Lûuác lïn múâi tuöíi, meå Lña àem Lña àúå cho möåt ngûúâi nhaâ giaâu
trong vuâng àïí chùn trêu.
Thêëy meå ùn uöëng cûåc khöí, Lña múái tröåm gaâ cuãa chuã àem vïì laâm
thõt cho meå ùn. Meå Lña biïët chuyïån rêìy la dûä lùæm, Lña múái thöi khöng
tröåm gaâ nûäa.
Thûúâng ngaây, Lña àuöíi trêu ra àöìng àïí mùåc trêu ài àêu thò ài,
coân Lña tuå têåp vaâi ba àûáa treã hoang, hïët baây viïåc àaánh nhau bùçng gêåy
göåc, laåi ruã nhau tröåm bêìu bñ, khoai lang cuã sùæn.
Möåt lêìn noå, thùçng Lña àïí trêu laåc vaâo vûúân cuãa phuá öng laâng
bïn caånh. Öng phuá höå truyïìn bùæt trêu cöåt laåi àïí bùæt àïìn keã àïí trêu
phaá vûúân öng.
Bõ mêët trêu, thùçng Lña khöng daám vïì nhaâ, noá ruã thùçng Hung
vaâ thùçng Hoang ài tòm. Tònh cúâ noá nhòn àûúåc con trêu trong nhaâ öng
phuá höå. Noá liïìn baân kïë hoaåch vúái hai thùçng baån cuãa noá, àöët nhaâ öng
phuá höå, àïí moåi ngûúâi lo cûáu, bêëy giúâ noá leãn vaâo bùæt trêu àem vïì cho
chuã.
Chuã hay àûúåc, súå liïn lûuyå, nïn àuöíi thùçng Lña ài. Noá trúã vïì
söëng vúái meå giaâ, vaâ xin vúái meå noá cho noá ài hoåc. Meå noá phaãi van laåy
öng thêìy àïí cho noá àûúåc hoåc. Noá rêët töëi daå, laåi hay sinh sûå àûaánh
nhau, nïn thêìy hoåc khöng daám daåy noá nûäa. Thùçng Lña liïìn húåp vúái
thùçng Hung vaâ Hoang vaâ vaâi àûáa treã ngöî nghõch ài bùæt tröåm gia suác
cuãa ngûúâi giaâu trong laâng, röìi àem vïì chia cho ngûúâi ngheâo. Haânh
àöång cuãa thùçng Lña caâng ngaây caâng löång haânh, ngûúâi trong laâng múái
hiïåp nhau àêìu caáo vúái quan trïn. Laâng lñnh liïìn tòm bùæt Lña. Noá
hoaãng súå tröën lïn tónh, àûúåc möåt viïn àöåi têm phuác cuãa quan tónh
thêu nhêån laâ thuöåc haå. Lña beân hoåc têåp cön quyïìn voä nghïå. Caâng lúán
lïn, Lña caâng coá sûác maånh hún ngûúâi. Taánh nghôa hiïåp nïn gùåp
chuyïån bêët bònh laâ xöng vaâo can thiïåp, vò vêåy giûäa Lña vaâ boån cûúâng
haâo aác baá thûúâng coá nhûäng trêån gêy göí àaánh nhau.
Nùm àoá coá múã khoa thi, nhûäng ai gioãi lûuöìn cuái hoùåc coá tiïìn àuát
loát thò àûúåc àöî, bùçng khöng thò bõ àaánh hoãng duâ vùn hay chûä töët. Tuy
hoåc haânh dúã dang, Lña cuäng vaâo thi, nhên thêëy boån tham quan bùæt
naåt, ngúåc àûaäi keã ngheâo naân, Lña vö cuâng bêët bònh. Thûâa àïm töëi,
cuâng àûaám baån leãn vaâo nhaâ viïn chuã khaão giïët chïët ngûúâi naây röìi
tröën vaâo rûâng.
Quên múã cuöåc truy naä raáo riïët. Lña chiïu têåp àaám ngûúâi vö
nghïì nghiïåp lêín luát trong rûâng chöëng laåi quan quên. Nhiïìu trêån hai
bïn giaáp chiïën dûä döåi, quan quên àûaåi baåi phaãi ruát lûui. Lña àem böå
haå traân ra laâng xoám chiïëm àoaåt taâi saãn cuãa ngûúâi giêìu chia cho ngûúâi
ngheâo. Thanh thïë ngaây caâng lúán. Triïìu àònh phaãi treo giaãi thûúãng
cho ai bùæt söëng hoùåc phaãi giïët chïët àûúåc thùæng Lña. Nhûng Lña gioãi
lêín tröën, thaânh ra quan quên phaãi bùæt meå Lña àem ra thõ oai. Nïëu
thùçng Lña khöng chõu ra naåp mònh thò meå noá bõ giïët. Àöång loâng hiïëu
àïî, thùçng Lña phaãi chõu naåp mònh cho meå àûúåc tha. Nhûng chùèng bao
lêu Lña tröën thoaát.
Bêëy giúâ, Lña phaãi tröën traánh rêët laâ cûåc khöí, àoái khaát nhiïìu
ngaây. Bêët àùæc dô, Lña phaãi caãi trang sûãa daång tröën vaâo trong thaânh àïí
kiïëm söëng. Quan quên doâ xeát biïët liïìn bao vêy lêëy thaânh múã cuöåc
lûuåc xeát khùæp núi. Lña tröën vaâo nhaâ möåt öng laäo hiïìn laânh. Luác naây,
Lña nghe tin meå mònh bõ bïånh maâ chïët, caác böå haå lúáp bõ bùæt, lúáp bõ
giïët thò àau loâng, khöng thiïët gò söëng nûäa. Möåt höm, Lña noái vúái öng
laäo rùçng: "Chûa bao giúâ töi bõ thêët baåi chua cay nhû lêìn naây. Coá leä
trúâi haåi töi. Vêåy öng haäy chùåt àêìu töi àem naåp cho quan trïn àïí laänh
thûúãng, chó coân caách àoá àïí àïìn àaáp ún öng".
Öng laäo bùçng loâng. Lña tûå troái mònh àïí cho öng àeåm naåp quan
trïn. Thïë röìi Lña bõ àem ra traãm quyïët.
Àïën sau coá cêu haát caãm thûúng Lña nhû sau:
Chiïìu chiïìu eán liïång Truöng Mêy

Caãm thûúng chuá Lña bõ vêy trong thaânh
AI MUA HAÂNH TÖI (HAY LOÅ NÛÚÁC THÊÌN)
Ngaây xûa coá möåt anh chaâng treã tuöíi chûa coá vúå, söëng bùçng nghïì
laâm ruöång. Möåt ngaây noå anh xaách buáa lïn rûâng àöën cuãi. Trong khi
àûang luái huái chùåt cêy, anh tröng thêëy möåt con quaå tha möåt con chim
seã túái àêåu trïn möåt phiïën àaá úã gêìn chöî mònh àang laâm viïåc. Nhòn
thêëy thïë, anh böîng àöång loâng thûúng con chim beá boãng sùæp sûãa loåt
vaâo miïång loaâi aác àiïíu. Anh beân nhùåt hoân àûaá neám con quaå. Quaå giêåt
mònh boã möìi vöî caánh bay lïn. Tûác mònh vò hoãng ùn, quaå chûãi ruãa om
soâm. Anh nhùåt àûaá neám thïm vaâ mùæng:
- "Àöì chim dûä! Haäy cuát ngay!".
Quaå hêåm hûåc bay ài, miïång coân àe doåa seä baáo thuâ. Anh chaâng
chaåy laåi nhùåt con chim seã àûang thoi thoáp, cöë tòm caách êëp uã cho noá
söëng laåi. Quaã nhiïn, chó chûâng giêåp baä trêìu, con chim seã àaä höìi tónh
vaâ bay àûúåc. Noá caãm ún anh vaâ baão anh ngöìi chúâ àïí noá àûa biïëu möåt
vêåt. Möåt laát sau, con chim àaä bay trúã laåi miïång ngêåm möåt caái loå beá
àùåt xuöëng bïn caånh vaâ noái
- "Àêy laâ loå nûúác thêìn coá pheáp laâm cho ngûúâi giaâ thò treã laåi, vêåt
nhoã thò lúán thïm, trêìn gian khöng ai coá".
Noái röìi noá vöî caánh bay ài. Anh ngöìi têìn ngêìn múã nuát ra xem thò
thêëy àêìy möåt loå nûúác muâi thúm ngaâo ngaåt. Anh nghô buång: "Nhûäng
thûá naây chó àïí cho caác baâ quan laâm àoãm, coá àêu àïí haång chuáng ta
duâng". Röìi anh nuát loå laåi cêín thêån, khi gaánh cuãi vïì, treo loå trïn keâo
nhaâ. Vaâ röìi thúâi gian tröi qua, vò bêån cöng viïåc laâm ùn, anh cuäng
quïn ài, khöng nghô túái caái loå êëy nûäa.
ñt nùm sau àoá, chêåt vêåt maäi anh chaâng múái cûúái àûúåc vúå. Vúå
anh cuäng con nhaâ nöng, quanh nùm chên lêëm tay buân, nïn àen àuãi,
xêëu xñ. Nhûng hai vúå chöìng thò rêët thûúng yïu nhau.
Möåt höm chöìng ài caây vùæng, vúå úã nhaâ queát doån khùæp núi. Thêëy
möåt caái loå con treo trïn keâo nhaâ, chõ beân bùæc ghïë lêëy xuöëng múã nuát ra
xem. Khi ngûãi thêëy muâi thúm, chõ ta àöì laâ dêìu thúm göåi àêìu. Laát
sau, chõ nêëu nûúác tùæm göåi röìi tiïån tay àöí loå nûúác ra böi khùæp toác tai
mònh mêíy. Khöng ngúâ sau khi böi xong chõ ta tûå nhiïn trúã nïn xinh
àeåp trùæng treão, nhan sùæc myä miïìu ñt ai saánh kõp. Nûúác thêìn tröi
xuöëng mêëy luöëng haânh bïn caånh giïëng, khiïën cho nhûäng cêy haânh
cuäng tûå nhiïn lúán phöíng lïn möåt caách laå thûúâng: cuã to nhû bònh vöi,
doåc daâi bùçng àoân gaánh.
Khi ngûúâi chöìng ài caây vïì nhòn mùåt vúå thò ngêín caã ngûúâi cûá
tûúãng laâ tiïn sa xuöëng coäi trêìn, nïëu khöng coá tiïëng noái thò cú höì anh
khöng nhêån ra laâ vúå mònh. Nghe vúå nhùæc àïën loå nûúác thúm, anh múái
sûåc nhúá túái chuyïån baáo àïìn cuãa con chim seã ba nùm vïì trûúác. Nöîi
mûâng biïët lêëy chi cên, anh ngùæm vúå maäi khöng chaán mùæt, röìi kïí laåi
cêu chuyïån cuä cho vúå nghe.
Tûâ àêëy anh cûá quêën quyát lêëy vúå khöng rúâi. Cöng viïåc àöìng aáng
vò thïë cuäng múâi phêìn bï trïî. Nhûng cûá úã nhaâ maäi thò àoái mêët nïn
anh àaânh phaãi ài laâm. Àïí khoãi nhúá vúå, anh thuï thúå veä hònh vúå. Möîi
khi ra àöìng laâm viïåc, anh laåi treo bûác tranh úã búâ ruöång àïí nhòn cho
thoãa.
Möåt höm anh àang caây ruöång, bûác tranh àûúåc treo lïn möåt caái
coåc cùæm úã trïn búâ. Vûâa caây àûúåc mûúi lûuöëng, tûå nhiïn con quaå nùm
xûa úã àêu saâ xuöëng quùæp lêëy bûác tranh mang ài. Anh chûaâng úã bïn
kia búâ thêëy vêåy, beân hoâ heát àuöíi theo nhûng khöng kõp nûäa. Quaå àûaä
cêët caánh bay cao vaâ bay ài rêët xûa, chó möåt loaáng àûaä mêët huát. Baáo
thuâ viïåc anh neám àûaá giaânh möìi cuãa noá ngaây xûa, quaå mang bûác
tranh vaâo àïën têån kinh àö, thaã xuöëng úã sên röìng. Boån lñnh thõ vïå
thêëy sûå laå luâng, beân nhùåt lïn àem trònh vua. Cêìm lêëy bûác truyïìn
thêìn vua ngùæm nghña maäi khöng chaán mùæt, buång baão daå: "Trong ba
cung saáu viïån cuãa ta àaä coá nhiïìu ngûúâi àeåp, nhûng chûa coá ngûúâi naâo
àeåp bùçng ngûúâi àaân baâ trong tranh naây. Hùèn laâ trúâi sai con quaå àïën
maách cho ta àêy!".
Lêåp tûác vua ra lïånh cho möåt quan àûaåi thêìn vaâ möåt trùm thõ vïå
phaãi tòm cho àûúåc ngûúâi àaân baâ àûaä veä trong tranh mang vïì. Quan
àûaåi thêìn cho ngûúâi vïì caác àõa phûúng suåc saåo khùæp hang cuâng ngoä
heãm. Àïí viïåc tòm toâi coá hiïåu quaã, chuáng baây ra troâ múã höåi úã caác vuâng
chuáng àïën àïí cho moåi ngûúâi àöí vïì xem. Möîi lêìn thêëy dên têåp húåp
àöng àuác, chuáng àûa bûác tranh ra giaã taãng noái laâ tònh cúâ bùæt àûúåc,
ngûúâi naâo mêët thò àïën maâ nhêån.
Möåt höm, chuáng túái vuâng quï hai vúå chöìng anh chaâng coá loå nûúác
thêìn vaâ cuäng baây troâ múã höåi ba àïm ngaây. Quaã nhiïn anh chaâng sa
vaâo mûu gian. Khi nhòn thêëy bûác tranh anh khöng àùæn ào gò caã, lêåt
àêåt bûúác túái àïí nhêån. Nhûng anh khöng ngúâ boån lñnh chöåp lêëy anh
nhû chöåp con möìi. Chuáng theo ngay anh vïì nhaâ vaâ chuáng tòm thêëy
ngay ngûúâi àaân baâ trong tranh. Mûâng quaá chuáng vöåi àûa kiïåu rûúác
vïì kinh àö, mùåc kïå cho ngûúâi chöìng vêåt mònh than khoác.
Sau khi bõ bùæt vaâo cung, ngûúâi àûaân baâ khöng cûúâi khöng noái,
aáo àeåp khöng mùåc, àêìu khöng chûaãi vaâ khöng cho möåt ai àïën gêìn.
Àem àûúåc ngûúâi àeåp vïì cung, nhaâ vua hïët sûác mûâng rúä, nhûng cuäng
hïët sûác buöìn phiïìn vò moåi thûá döî daânh, doåa naåt àïìu khöng thïí laâm
cho ngûúâi ngoåc núã möåt nuå cûúâi. Vua beân haå lïånh cho rao trong dên
chuáng hïî ai coá caách gò laâm cho naâng cûúâi noái lïn àûúåc, thò seä ban
thûúãng cho quan cao löåc hêåu. Nghe tin naây, coá nhiïìu ngûúâi, tûâ nhûäng
vai hïì nöíi tiïëng, nhûäng öng traång cûúâi cho àïën caác bêåc lûúng y, caác
phaáp sû phuâ thuãy v.v... àua nhau trêíy kinh hy voång duâng taâi pheáp
laâm cho ngûúâi àûaân baâ phaãi buöåt miïång noái cûúâi àïí mong ên thûúãng.
Nhûng duâ àûaä giúã àuã moåi troâ, àïìu vö hiïåu.
Laåi noái chuyïån anh chöìng tûâ khi vúå bõ quan quên bùæt ài thò
khöng coân thiïët laâm ùn gò nûäa. Khi nghe tin loan baáo ai laâm cho
ngûúâi àeåp trong cung noái cûúâi àûúåc thò vua seä ban thûúãng, anh biïët laâ
vúå mònh àûang úã cung vua, beân quyïët vaâo kinh tòm vúå. Trûúác khi ài,
anh nhöí mêëy cuã haânh úã caånh giïëng buöåc laâm möåt gaánh, quaãy theo.
Àïën kinh àö, anh quaãy gaánh cuãa mònh ài laåi trûúác cûãa hoaâng cung
rao to lïn nhûäng cêu:
Doåc bùçng àoân gaánh

Cuã bùçng bònh vöi
Ai mûua haânh töi

Thò thûúng töi vúái!
Tiïëng rao cuãa anh voång vaâo cung möîi luác möåt lúán. Neát mùåt cuãa
vúå anh tûå nhiïn cuäng möîi luác möîi túi. Cuöëi cuâng, naâng quay laåi baão
thõ nûä:
- Haäy goåi ngûúâi haâng haânh vaâo cho ta!
Khi nhòn thêëy mùåt chöìng, vúå anh cûúâi lïn möåt tiïëng. Thêëy
ngûúâi àaân baâ lêìn àêìu tiïn cûúâi noái, vua sung sûúáng nhû múã cúâ trong
buång; laåi thêëy nhûäng cêy haânh to lúán laå thûúâng thò lêëylaâm kinh ngaåc.
Vua ngúä laâ nhúâ nhûäng cêy haânh kyâ laå naây maâ ngûúâi àeåp noái cûúâi.
Vua liïìn nêíy ra yá nghô mûuöën tûå mònh caãi trang gaánh haânh àïí laâm
vui loâng ngûúâi àeåp. Vua baão anh chöìng:
- Haäy àùåt gaánh haânh laåi àoá vaâ cúãi aáo ra mau!
Vua cúãi aáo long baâo vûát cho anh vaâ mùåc aáo cuãa anh vaâo. Vua
coân bùæt anh baây cho mònh hoåc thuöåc cêu rao, röíi quaãy gaánh qua laåi
trûúác mùåt ngûúâi àûaân baâ, cêët tiïëng rao múái hoåc àûúåc. Thêëy vêåy, vúå
anh haâng haânh cûúâi nghùåt ngheäo. Vua thñch thuá laåi caâng laâm giaâ.
Nhûng àöåt nhiïn ngûúâi àaân baâ baão thõ nûä thaã àûaân choá ra. Choá thêëy
vua ngúä laâ ngûúâi laå liïìn nhaãy xöí túái cùæn chïët. Ngûúâi àaân baâ vöåi baão
chöìng:
- Mònh haäy mau mau treâo lïn ngai vaâng ài!
Anh chöìng lêåt àêåt treâo lïn ngai vaâng giûäa lûuác trùm quan vaâ
cung nûä rêåp àêìu baái maång. Tûâ àoá anh laâm vua vaâ úã vúái vúå troån àúâi.
ÊM DÛÚNG GIAO CHIÏËN
Ngaây êëy, coá möåt trêån ma luåt rêët dûä döåi; khuác àï úã xûa Thoå
Triïìn bõ vúä, muâa maâng hû haåi, nhaâ cûãa suác vêåt tröi nöíi theo doâng
nûúác baåc. Möåt öng quêån cöng hoå Àiïìn àûúåc lïånh vua ài àöëc suêët dên
phu haân laåi àoaån àï àoá. Thuyïìn cuãa öng sùæp àïën khuác söng laâng Kim
Lûuä, boån thuyã thuã baão öng rùçng:
- úã àêy coá miïëu Thuyã Thêìn rêët thiïng, ai coá thuyïìn qua àêy
phaãi gheá vaâo laâm lïî múái coá thïí ài àûúåc. Vêåy xin ngaâi hùéng cuäng Thuyã
Thêìn àïí ài cho àûúåc yïn öín.
Quêån cöng vöën laâ möåt nhaâ baác hoåc uyïn thêm laåi thöng thaåo
pheáp phuâ thuyã nïn vûâa nghe noái thò trûâng mùæt baão hoå:
- Ta àêy phuång mïånh vua ài laâm viïåc nûúác. Duâ hùæn laâ thêìn ài
chùng nûäa, daám caãn ta .
Noái xong cûá thuác thuyã thuã cheâo ài maâ khöng gheá vaâo àïìn.
Luác àoá thuyã thêìn àang úã búâ söng nghe noái thïë, tûác mònh beân
hoaá pheáp bùæt thuyïìn àûáng laåi. Boån thuyã thuã cöë cheâo maäi nhûng mêëy
chiïëc thuyïìn khöng tiïën lïn àûúåc bûúác naâo. Biïët laâ thuyã thêìn bùæt àêìu
ngùn trúã cöng viïåc cuãa mònh, quêån cöng sai gheá thuyïìn laåi gêìn àïìn,
röìi àûáng trûúác muäi thuyïìn lúán tiïëng thoaá maå thuyã thêìn maâ baão rùçng:
- Nhaâ ngûúâi ngûå trõ úã möåt phûúng naây, nhên dên hûúng khoái
luön nùm khöng khi naâo tùæt. Vêåy maâ àaä khöng biïët giuáp dên àïí cho
àï vúä laâm sinh linh tröi nöíi khöën khöí, laåi coân ngùn caãn cöng viïåc haân
àï cuãa ta, nghôa laâ thïë naâo. Nhaâ ngûúi biïët àiïìu thò haäy giuáp ta laâm
cho xong viïåc, nïëu khöng ta seä cho ngûúâi phaá àïìn ài àoá.
Nghe noái thïë, thuyã thêìn nöíi giêån beân sai xuêët hiïån trïn söng
nùm chiïëc thuyïìn àêìy nhûäng quên hònh ngûúâi mùåt caá cêìm giaáo maác
vêy xung quanh mêëy chiïëc quan thuyïìn. Quêån cöng hoå Àiïìn khöng
lêëy thïë laâm lo súå, liïìn giúã pheáp phuâ thuãy: ngöìi trong thuyïìn chó gúm,
àûaánh quyïët, niïåm chuá, veä buâa röìi ra lïånh cho lñnh traáng cuãa mònh
bùæn tïn, lao thûúng vaâo àõch. Hai bïn giao chiïën kõch liïåt. Thuyã thêìn
thêëy khoá loâng thùæng nöíi, beân laâm trúâi àêët muâ mõt khùæp caã möåt vuâng
ûúác àïën möåt tröëng canh. Khi trúâi saáng ra, moåi ngûúâi thêëy nùm chiïëc
thuyïìn kia àûaä biïën mêët. Röìi sau àoá, àoaân quan thuyïìn cuäng tiïën
àûúåc àïën chöî àï vúä.
Nhûng thuyã thêìn vêîn tûác mònh, cöë sûác àuöíi theo àïí phaá cho
àûúåc. Quêån cöng döëc suêët quên phu thuyïìn beâ quyïët àùæp nöíi àï. Khi
àï vûâa haân xong, moåi ngûúâi sûãa soaån ra vïì thò thuyã thêìn sai caác
giöëng caá lúán, huác vaâo chöî àï múái àùæp laâm cho àêët long lúã tröi ài.
Riïng thuyã thêìn hoaá laâm möåt con caá cheáp rêët lúán, nöíi lïn mùåt nûúác
giûúng vêy nhû caánh buöìm. Caá vuâng vêîy mêëy caái, soáng nöíi êìm êìm,
nûúác àûaánh vaâo chöî haân àï rêët dûä. Thïë laâ cöng phu khoá nhoåc cuãa bao
ngûúâi laåi tröi theo doâng nûúác. Quêån cöng vêîn khöng naãn chñ, laåi bùæt
dên phu huyïån khaác àöí túái àùæp. Cuäng nhû lêìn trûúác, lêìn naây sùæp
thaânh cöng laåi bõ thuyã thêìn ngêëm ngêìm phaá hoaåi.
Moåi ngûúâi naãn loâng, khuyïn quêån cöng haäy àêëu dõu àïí khoãi khöí
dên. Quêån cöng àaânh phaãi àïën miïëu thuyã thêìn khêën rùçng:
- Höm trûúác töi qua miïëu troát lúä lúâi noái mêëy cêu xuác phaåm. Vêåy
mong ngaâi nguöi giêån phuâ höå cho muön dên àúä khöí. Àùæp xong töi seä
taå lïî ngaâi.
Lêìn naây àï haân rêët nhanh vaâ rêët chùæc, to gêëp hai àï cuä. Cöng
viïåc chaã mêëy chöëc hoaân thaânh. Khi têët cöng, Quêån cöng cho thuyïìn
àïën trûúác àïìn noái to lïn:
- Búá thuyã thêìn! Lêìn trûúác ta lûâa ngûúi àoá thöi. Ta àêu coá súå
ngûúi. Bêy giúâ àï ta haân xong vaâ rêët vûäng duâ coá trùm thuyã thêìn cuäng
khöng laâm gò nöíi.
Nghe thêëy thïë thuyã thêìn giêån söi lïn, àïm êëy laâm nöíi soáng lïn
rêët dûä, vò thïë àï laåi bõ saåt möåt àoaån lúán. Quêån cöng tûác mònh noái
rùçng:
- aâ àaä thïë, tao quyïët trõ àïën núi cho maây biïët tay.
Noái röìi, öng sai mêëy thuyã thuã gioãi ài àiïìu tra khuác söng àoá. Hoå
vïì cho öng biïët úã gêìn àoaån àï vúä coá möåt caái vûåc sêu laâ saâo huyïåt thuã
haå cuãa thuyã thêìn. Quêån cöng lêåp tûác ra sûác cho caác laâng naåp tre, göî
àïí àoáng cûâ xung quanh vûåc. Àoaån dûång mêëy loâ vöi, sai quên vaâ dên
ài lêëy àaá trùæng vïì nung, meã naây tiïëp meã khaác. Quêån cöng coân trûng
duång têët caã caác thuyïìn beâ ài chúã àaá taãng, gaåch ngoái cöëi àaá thuãng v.v..
àûa vïì chêët bïn naây vûåc cao nhû möåt hoân àöìi. Bïn kia vûåc àaá vöi
nung cuäng àöí cao nhû möåt hoân àöìi. Röìi àoá Quêån cöng sai möåt bïn
neám àaá vöi, möåt bïn neám gaåch àaä vuån. Nûúác söi lïn suâng suåc. Boån
thuã haå thuyã thêìn àöåi löët thuyã töåc khöng kõp chûaåy tröën, chïët nöíi lïình
bïình trïn mùåt nûúác vö söë. Àoaån öng múái quay sang haân àï. Quaã
nhiïn nhúâ coá viïåc lêëp vûåc nïn àï haân xong ngay.
Thuyã thêìn thuâ Àiïìn Quêån cöng vö haån. Hùæn quyïët chñ aám haåi
öng. Hún möåt thaáng sau hùæn laâm cho Quêån cöng öëm nùång. Trïn
giûúâng bïånh, ngûúâi Quêån cöng cûá noáng nhû lûãa. Nhaâ vua phaái caác
danh sû túái nhaâ, thuöëc men àiïìu trõ nhûng bïånh ngaây caâng trêìm
troång. Sau àoá thò chïët. Quêån cöng coá möåt ngûúâi chõ laâ Ngö Thuêån Phi
lêëy vua. Möåtå höm Quêån cöng ûáng àöìng úã laâng mònh noái:
- Ta mùæc kïë àöåc cuãa thuyã thêìn maâ chïët. Ta quyïët baáo thuâ chûá
khöng chõu thua. Haäy baáo giuáp vúái chõ ta sùæn sûãa voi ngûåa khñ giúái àïí
ta traã thuâ.
Nghe tin baáo, Ngö Thuêån Phi laâm theo lúâi em vaâ khêën:
Dêìu àûúåc hay chûa, em cuäng tin cho chõ biïët!
Tûâ khi àûúåc voi ngûåa, thuyïìn beâ, khñ giúái, quêån cöng giao chiïën
vúái thuyã thêìn nhiïìu trêån kõch liïåt. Ngûúâi ta thêëy trûúác àïìn thuyã thêìn
soáng gioá êìm êìm, nûúác bùæn tûá tung boåt nöíi trùæng xoaá caã möåt vuâng mùåt
söng. Caác loaâi töm caá têåp húåp rêët àöng, thónh thoaãng chaåy giaåt tûâ
nhaánh söng naây sang nhaánh söng kia. Sau cuâng laåi thêëy soáng gioá im
lùång, caác loaâi thuyã töåc chïët nöíi lïn nhiïìu lùæm, nhûäng con coân laåi cuäng
boã tröën khùæp núi. Khuác àï saåt úã laâng Thoå Triïìn sau àoá khöng vúä thïm
nûäa.
ñt lêu sau àoá, Quêån cöng baáo möång cho chõ mònh biïët mònh mêëy
lêìn àûaánh vúái thuyã thêìn, thùæng thò coá thùæng, nhûng thïë lûåc cuãa hùæn
vêîn coân maånh lùæm. Vêåy nhúâ chõ haäy lêåp cho möåt ngöi àïìn àïí úã, hùéng
taåm àònh chiïën möåt thúâi gian.
Tûâ àoá ngöi àïìn thuyã thêìn cuäng khöng thiïng nhû trûúác.
ANH CHAÂNG HOÅ ÀAÂO
Ngaây xûa úã huyïån Àöng Sún coá möåt anh hoåc troâ hoå Àaâo. Anh
àeåp trai, hoåc gioãi, chó phaãi möåt töåi nhaâ rêët ngheâo. Thûúâng ngaây anh
cùæp sùæch sang laâng bïn caånh hoåc vúái möåt öng àöì. Nhûng cuäng coá
nhûäng lûuác anh phaãi ài laâm thuï, laâm mûúán àïí kiïëm tiïìn gaåo nuöi
thên. Cuöåc söëng bûäa no, bûäa àoái khaát vaâ vêët vaã. Trong nùm nùm,
mùåc cho keã cûúâi ngûúâi chï, anh vêîn vûâa laâm vûâa hoåc, khöng chõu boã
dúã. úã chöî laâng anh àïën hoåc, coá möåt cö gaái con nhaâ khaá giaã yïu anh vaâ
cuäng àûúåc anh yïu laåi. Hai bïn coá tònh yá vúái nhau nhû vêåy àaä àûúåc
vaâi nùm.
ñt lêu sau anh chaâng hoå Àaâo mûúån möëi àïën daåm hoãi cö gaái.
Nhûng cha meå cö gaái chï anh nhaâ ngheâo, khöng gaã. Hoå baão thùèng
ngûúâi möëi:
- Nhaâ anh êëy coá möåt thên möåt mònh kiïëm ùn coân chêåt vêåt. Con
gaái töi vïì àêëy caâng laâm cho anh thïm bêën.
Khi ngûúâi möëi cho biïët taâi hoåc cuãa chaâng coá thïí mai sau thay
àöíi söë phêån, thò hoå traã lúâi:
- Nïëu thïë, thò haäy àúåi luác ngûåa xe voäng loång trúã vïì haäy hay.
Thêëy vêåy, anh chaâng hoå Àaâo vûâa giêån vûâa theån. Anh nghô buång
phaãi boã nhaâ ra ài, quyïët trñ lêåp àûúåc cöng danh múái trúã vïì àïí cho
chûa meå naâng khöng daám giúã gioång khinh baåc vúái mònh nûäa. Nghô
vêåy, anh boã nhaâ àïën kinh àö. úã àêëy, anh vêîn laâm thuï, vûâa hoåc. Nhúâ
saáng daå, anh hoåc rêët têën túái. Sau nùm nùm, anh ài thi àöî luön cûã
nhên.
Höm vinh quy trúã vïì nhaâ, loâng anh mûâng khêëp khúãi. Buång baão
daå "Nhêët àõnh böë meå cö ta seä vui loâng gaã con cho mònh vaâ höëi hêån vïì
nhûäng cêu noái khinh ngûúâi trûúác àêy". Nhûng khöng ngúâ, khi anh
àïën chaâo thêìy hoåc cuä, ngûúâi ta cho biïët laâ cö gaái, sau khi anh boã laâng
ra ài, àaä bõ chûa meå eáp gaã cho möåt ngûúâi laâng, mùåc dêìu cö khöng ûng
thuêån vaâ coá buång chúâ anh. Nghe noái, chaâng hoå Àaâo rêët buöìn. Anh boã
dûå àõnh àïën nhaâ cha meå ngûúâi yïu; cuäng chùèng muöën àïën nhaâ ngûúâi
yïu vò sûå gùåp mùåt luác naây chó caâng laâm anh thïm àau khöí vaâ coá thïí
laâm cho chöìng naâng ngúâ vûåc. Nhûng luác trúã vïì, trïn àûúâng ài giûäa
caánh àöìng, anh böîng gùåp naâng mang cúm ra àöìng cho chöìng. Hai
ngûúâi dûâng laåi haân huyïn; hoå baây toã nöîi àau khöí eáo le cuãa duyïn
phêån. Khi chaâng hoå Àaâo tûâ giaä, cö gaái gaåt nûúác mùæt nhòn theo. Naâng
àêu coá ngúâ rùçng tûâ àùçng xûa, ngûúâi chöìng cuãa mònh àaä nhòn thêëy
caãnh chuyïån troâ vûâa röìi, vaâ cún ghen cuãa hùæn böëc lïn bûâng bûâng. Khi
naâng ài àïën núi, hùæn ta lêëy cúá àûa cúm chêåm chaåp, liïìn xöng laåi gêy
sûå. Vúå noái laåi mêëy cêu thò con ngûúâi vuä phu àoá nöíi xung lïn, khöng
àúåi tòm hiïíu phaãi traái trong tay cêìm caái cuöëc khoai, hùæn thuêån àûaâ
neám vaâo ngûúâi vúå. Khöng ngúâ phaåm nhùçm chöî hiïím, ngûúâi vúå guåc
xuöëng bêët tónh nhên sûå. Hùæn lo súå, leán lûuát vûåc vúå vïì nhaâ, noái döëi laâ
ngöå caãm, röìi sau àoá cûã haânh chön cêët khöng möåt ai ngúâ vûåc.
Nghe tin ngûúâi yïu chïët àöåt ngöåt, anh chaâng hoå Àûaâo khöng
ngùn àûúåc kinh ngaåc vaâ thûúng caãm. Anh beân laâm möåt cöî cuáng, röìi vò
khöng thuêån tiïån àïën nhaâ, chúâ luác àïm khuya, anh àem cuäng úã möå
ngûúâi yïu. Nhûng àiïìu khöng ngúâ laâ: trong lûuác anh àûang suåp suâi
khêën khûáa, thò nghe trong möå coá tiïëng àöång phaát ra. Thêëy sûå laå, anh
vöåi trúã vïì goåi ngûúâi nhaâ àem cuöëc thuöíng àïën àûaâo lïn. Khi naåy nùæp
aáo quan thò múái biïët laâ ngûúâi chïët söëng trúã laåi. Söë laâ cö naâng bõ chöìng
neám cuöëc ngêët lõm ài nhûng chûa chïët thêåt, coân ngûúâi chöìng thò súå
mang töåi giïët ngûúâi nïn vöåi khaám nghiïåm röìi chön cêët sú saâi cho
xong. Sau àoá bõ chön, ngûúâi chïët dêìn dêìn höìi tónh vaâ co cùèng àaåp vaâo
aáo quan vaâ cêìu cûáu àuáng vaâo luác ngûúâi yïu àang cuáng möå.
Anh chaâng hoå Àaâo trong loâng mûâng rúä, beân cuâng vúái ngûúâi nhaâ
àùæp möå laåi nhû cuä röìi vûåc naâng vïì nhaâ hïët sûác chûäa chaåy. Khi àaä trúã
laåi bònh thûúâng cö gaái kïí hïët têët caã sûå tònh cho anh nghe. Anh dùån
ngûúâi nhaâ giûä kñn viïåc naây, maâ sau àoá bñ mêåt àûa ngûúâi yïu àïën chöî
laâm quan. Hai ngûúâi trúã thaânh vúå chöìng khöng cheo cûúái.
Laåi noái chuyïån anh chöìng cuä cuäng nhû moåi ngûúâi trong laâng
vêîn khöng ngúâ rùçng ngûúâi chïët àûaä àûúåc cûáu söëng laåi. Cho nïn hùæn
vêîn cuáng cuáng àúm àúm theo àuáng tuåc lïå.
Ba nùm sau, möåt höm hùæn coá dõp ài trêíy höåi chuâa úã möåt trêën
àaâng ngoaâi. Trïn àûúâng àïën chuâa, hùæn böîng thoaáng gùåp möåt baâ quan
ài caáng tröng neát mùåt hao hao giöëng vúå mònh. Hùæn lêëy laâm laå, vöåi
àuöíi theo àïí mong àûúåc nhòn kyä têån mùæt. Àûáng àoán nêëp sau cöíng
chuâa, hùæn thêëy baâ quan êëy tûâ mùåt muäi, têìm voác cho àïën daáng ài,
gioång noái quaã àuáng laâ vúå cuä mònh, khöng nghi ngúâ gò nûäa. Röìi hoãi
thùm mêëy ngûúâi lñnh hêìu, hùæn biïët thïm rùçng chöìng cuãa naâng khöng
phaãi ai xûa laå maâ chñnh laâ ngûúâi hoåc troâ thi àêåu cûã nhên úã laâng bïn
caånh, àûaä àûáng troâ chuyïån vúái vúå mònh trûúác khi hùæn neám cuöëc vaâo
naâng. Nhûng taåi sao hùæn àaä chön naâng hai nùm roä múâi maâ bêy giúâ
naâng laåi söëng àûúâng hoaâng nhû thïë kia? Trong ngûúâi hùæn nghi nghi
hoùåc hoùåc, àoaán chùæc coá sûå lûâa gaåt chi àêy. Cho nïn trúã vïì laâng, hùæn
àaä baây ra chuyïån boái toaán, caái taáng àïí àûaâo möå lïn xem cho roä sûå
thêåt. Vaâ khi thêëy aáo quan röîng, hùæn vöåi phaát àún kiïån anh chûaâng hoå
Àûaâo àûaä quyïën ruä vúå mònh.
Nhûng sau khi nùæm àûúåc moåi uêín khuác, quan xûã cho hùæn
khöng nhûäng mêët vúå maâ con bõ aán khöí sai chung thên vïì töåi àûaä phuä
phaâng àûaánh chïët vúå vaâ leán luát àem chön, coá àêìy àuã tang chûáng do
töåi nhên tûå khai ra. Coân vúå hùæn àûúåc pheáp lêëy anh chaâng hoå Àaâo,
ngûúâi àaä coá cöng giaânh laåi naâng khoãi tay tûã thêìn.
ANH CHAÂNG NGHEÂO KHÖÍ
Ngaây xûa coá hai meå con anh chaâng ngheâo rúát möìng túi. Anh
chaâng lang thang ài kiïëm viïåc laâm nhûng chaã coá ai cho thuï caã. Maäi
sau, coá möåt chuã thuyïìn buön thêëy anh khoeã maånh, laåi biïët búi löåi múái
thuï laâm thuyã thuã. Hùæn hûáa cho anh cúm möåt ngaây ba bûäa vaâ möåt
nùm böën mûúi quan tiïìn traã trûúác. Anh chaâng tûúãng khöng coá mûâng
naâo hún thïë nûäa, vöåi cêìm ba mûúi quan vïì cho meå tiïu, coân múâi quan
thò mang theo àõnh àïí daânh may mùåc.
Thuyïìn cêët haâng, vúåt biïín luön nùm ngaây àïën möåt thõ trêën lúán.
Trïn bïën ngûúâi mua keã baán chen chuác nhû höåi. Boån thuyã thuã baão
chaâng:
- úã àêy buön thûá gò cuäng àûúåc. Cûá mua möåt ñt àûa vïì quï nhaâ
baán laâ tûå khùæc coá laäi.
Anh chaâng xûa nay khöng quen buön nïn cùæm múâi quan tiïìn
trong tay, chûa biïët nïn mua thûá haâng gò. Böîng chöëc, anh thêëy coá
möåt ngûúâi mang ra bïën möåt con choá troái toan vûát xuöëng söng. Lêëy
laâm thûúng, anh vöåi ngùn laåi vaâ hoãi duyïn cúá. Ngûúâi êëy cho biïët choá
naây laâ cuãa chuã mònh. Höm nay chuã ài chúå mua thõt doån tiïåc, khöng roä
cêët àùåt thïë naâo àïí choá ùn vuång mêët caã. Chuã tûác giêån troái choá àaánh
möåt trêån thûâa söëng thiïëu chïët röìi sai ài buöng söng. Nghe kïí thïë,
anh chaâng xin mua laåi con choá. Ngûúâi kia cûúâi maâ rùçng:
- Noá chó chuyïn mön ùn vuång, anh mua vïì laâm gò?
Chaâng àaáp:
- Thêy kïå, cûá baán noá cho töi ài!
Cuöëi cuâng anh chaâng xóa ra ba quan mua laåi con choá cúãi troái cho
noá; àoaån xñch laåi bïn chöî mònh laâm viïåc.
Sau àoá möåt chöëc, anh laåi tröng thêëy coá möåt ngûúâi àaân baâ mang
möåt con meâo toan vûát xuöëng söng. Anh chaâng vöåi ngùn laåi vaâ hoãi
duyïn cúá. Khi biïët töåi traång cuãa meâo cuäng chó laâ ùn vuång, anh naâi àïí
con vêåt laåi cho mònh. Thêëy ngûúâi àaân baâ khuyïn khöng nïn mua thûá
meâo xêëu nïët, anh khöng nghe vaâ noái:
- Thêy kïå! Chõ cûá baán cho töi ài!
Thïë laâ cuöëi cuâng meâo cuäng thoaát chïët. Vaâ ngûúâi chuã múái cuãa noá
sau khi xóa ra ba quan àïí mua, àem buöåc laåi gêìn bïn con choá. Ngöìi
möåt mònh trïn thuyïìn, thêëy buöìn, anh chaâng beân boã thuyïìn lïn böå ài
daåo búâ söng. Böîng chöëc anh thêëy coá ba àûáa treã chùn trêu bùæt àûúåc
möåt con rùæn nûúác, toan duâng roi xûã töåi. Anh chaâng vöåi chaåy laåi ngùn
caãn:
- Caác em àûâng àaánh noá, noá laâ rùæn nûúác, coá laâm haåi ai àêu?
- "Mùåc kïå chuáng töi", boån treã àaáp "Chuáng töi bùæt àûúåc noá, chuáng
töi àaánh, öng caãn laâm gò?"
Thêëy boån chuáng khùng khùng cöë tònh giïët rùæn, anh chaâng laåi
duâng tiïìn àïí cûáu con vêåt vö töåi. Chuáng àoâi nùm quan. Maäi sau anh
múái búát àûúåc möåt. Thïë laâ têët caã söë tiïìn mang theo lêìn lûúåt vúi àïën
hïët. Mua àûúåc con rùæn, anh vöåi thaã xuöëng söng cho noá trúã vïì xûá súã.
Boån thuyã thuã khi nghe anh kïí laåi nhûäng viïåc mua baán cuãa mònh, thò
àïìu cûúâi ngêët, cho laâ möåt ngûúâi khúâ daåi ñt coá. Anh chó ngöìi lùång yïn,
khöng noái gò caã.
Khi thuyïìn bùæt àêìu trúã vïì vaâo khoaãng nûãa àïm, anh àang cheâo
böîng thêëy con rùæn nûúác tûâ dûúái söng búi lïn trao cho mònh möåt viïn
ngoåc maâ noái:
- Chûa töi laâ Long Vûúng caãm ún anh cûáu maång töi, cho töi àem
biïëu anh viïn ngoåc "bùng xuyïn" àïí múâi anh xuöëng chúi. Mang ngoåc
vaâo mònh, anh coá thïí ài àûúåc dûúái nûúác cuäng nhû ài trïn böå.
Anh chaâng nghe noái vöåi vaâng cheâo ài theo con rùæn nûúác xuöëng
thuyã phuã. Quaã nhiïn anh àûúåc Long Vûúng tiïëp àaäi rêët hêåu, töëng
tiïîn ngoåc vaâng chêu baáu rêët nhiïìu. Sau àoá, anh àûúåc ngûúâi cuãa Long
Vûúng àûa vïì àïën têån nhaâ.
Chuã thuyïìn mêët huát anh, tûúãng anh àaä rúi xuöëng nûúác, beân àöî
thuyïìn laåi trònh xûa súã taåi. Nhûng khi moåi ngûúâi vïì àïën quï hûúng
thò hoå rêët lêëy laâm ngaåc nhiïn vò anh thuyã thuã treã àûaä vïì àïën nhaâ ba
ngaây trûúác röìi.
Tûâ àoá anh trúã nïn giêìu coá. Nhûng anh vêîn söëng möåt cuöåc àúâi
bònh thûúâng vúái meå giaâ. Con choá, con meâo àûúåc anh cûáu vêîn theo anh
khöng rúâi. Vïì sau, anh lêëy vúå. Vúå anh laâ möåt cö gaái rêët àeåp. Naâng rêët
thñch àeo nûä trang, thêëy viïn ngoåc "bùng xuyïn" chiïëu saáng möåt goác
tuã, naâng thñch lùæm, nïn möåt höm lêëy tröåm mang àïën cho möåt ngûúâi
thúå kim hoaân, baão àûaánh cho mònh möåt chiïëc nhêîn. Khöng ngúâ,
ngûúâi thúå kim hoaân biïët laâ ngoåc quyá ñt coá trong thïë gian, beân ài kiïëm
möåt viïn khaác túng tûå nhû thïë àaánh traáo maâ cûúáp lêëy baão vêåt.
Khi biïët roä chuyïån mêët cùæp thò anh chaâng thuyã thuã trúã nïn
buöìn baä. Haâng ngaây anh ra búâ söng, mong tòm laåi con rùæn nûúác
nhûng chûa laâm sao gùåp àûúåc. Choá vaâ meâo thêëy chuã khöng vui, möåt
höm noái vúái chuã xin ài tòm viïn ngoåc.
Àûúâng ài àïën nhaâ ngûúâi thúå kim hoaân phaãi qua möåt con söng
röång. Khöng coá caách gò àïí vúåt caã, hai con vêåt cûá loanh quanh úã trïn
búâ. Vïì sau chuáng noá tòm àûúåc vaâo nhaâ möåt con raái caá nghe vaâ nhúâ noá
àûa giuáp qua söng. Raái caá vui loâng goåi cho caác baån beâ cuãa noá àûáng saát
vaâo nhau, kïët thaânh möåt caái beâ cho choá vaâ meâo ngöìi lïn lûng, chúã qua
söng yïn laânh.
Khi àïën nhaâ ngûúâi thúå kim hoaân, meâo baão choá:
- Àïí tao treâo lïn noác nhaâ kïu lïn mêëy tiïëng cho nhûäng con choá
trong xoám xuám laåi suãa. Thïë laâ maây cûá àûúâng hoaâng theo cöíng maâ
vaâo, khöng ai biïët.
Quaã nhiïn, bêìy choá cuãa nhaâ ngûúâi thúå kim hoaân nghe mêëy
tiïëng meâo kïu vöåi xöng ra àuöíi. Meâo dêîn chuáng ài thêåt xa nïn cho ta
leãn vaâo nêëp dûúái caái hêìm, vö sûå.
Khi hai con vêåt gùåp nhau laåi, chuáng tòm toâi khùæp trong nhaâ. Têët
caã cuãa caãi cuãa laäo kim hoaân àïìu boã trong caái rûúng xe, luön luön
khoaá kñn, khöng dïî gò loåt vaâo àûúåc. Meâo beân cöë sûác tòm, chuåp bùæt
àûúåc, chuåp bùæt àûúåc möåt con chuöåt. Chuöåt van laåy xin tha maång. Meâo
baão noá dêîn mònh àïën gùåp chuöåt chuáa àaân. Meâo noái roä viïåc mònh àïën
àêy vaâ nhúâ hùæn giuáp mònh lêëy cho àûúåc viïn ngoåc, àöíi laåi meâo hûáa seä
khöng chaåm àïën gia töåc nhaâ hùæn. Chuöåt chuáa àûaân vêng daå röëi rñt.
- Àïí töi baão luä con chaáu, töi túá trong nhaâ khoeát chiïëc rûúng cuaã
noá ra, tòm cho caác öng.
Nhûng àïën khi loåt vaâo àûúåc vaâo rûúng, luä chuöåt tòm maäi vêîn
khöng thêëy ngoåc. Chuöåt chuáa àaân ra baáo cho meâo biïët, vaâ noái:
- Trong rûúng naây coá möåt caái höåp bùçng baåc. Coá leä noá giêëu trong
àoá; caái höåp àoá thò khoá loâng maâ gùåm àûúåc.
- Vêåy laâm thïë naâo bêy giúâ? - meâo hoãi.
- Chó coá caách laâ chuáng töi seä nhúâ xoám giïìng húåp sûác cuâng chuáng
töi khoeát röång löî thuãng laâm sao àûa loåt caái höåp êëy ra àêy cho caác öng
tòm.
- Thïë thò laâm gêëp ài.
Chó trong möåt àïm, caã xoám nhaâ chuöåt àûa lêëy àûúåc caái höåp àûa
cho meâo. Hai con vêåt tòm caách phaá höåp ra, quaã thêëy viïn ngoåc cuãa
chuã. Chuáng vö cuâng mûâng rúä.
Sau khi ra khoãi nhaâ ngûúâi thúå kim hoaân, choá tranh meâo mang
ngoåc. Nhûng àïën luác sùæp sûãa sang söng, vò mùæng nhau vúái möåt con
choá khaác, nïn choá àaä àïí cho ngoåc vùng xuöëng nûúác. Möåt con caá tröng
thêëy ngoåc vöåi búi túái àúáp vaâ nuöët ngay.
Thêëy choá àïí mêët ngoåc, meâo giêån quaá, mùæng cho möåt trêån thêåm
tïå. Choá biïët löîi, lùång thinh, cuöëi cuâng mïëu maáo:
- Biïët laâm sao bêy giúâ?
Suy nghô möåt laát, meâo tòm àûúåc möåt kïë baão choá:
- Chuáng ta seä tòm àïën nhaâ thuyïìn chaâi úã vuâng naây xin úã vúái hoå.
Thïë röìi chúâ khi hoå cêu àûúåc con caá àaä nuöët viïn ngoåc thò seä kiïëm caách
cûúáp lêëy àem vïì.
Choá khen mûu kïë hay, beân cuâng meâo tòm àïën möåt gia àònh öng
chaâi àang àöî thuyïìn laåi úã búâ söng phúi lúái. Hai con vêåt toã ra rêët khön
ngoan, hiïìn laânh nïn àûúåc caã nhaâ àöëi àaäi tûã tïë.
Mêëy höm sau, öng chaâi àaánh meã lúái àûúåc möåt con caá chaây rêët
lúán, möí ruöåt ra, thêëy coá viïn ngoåc. Choá vaâ meâo khêëp khúãi mûâng
thêìm. Trong khi caã nhaâ àang trao ngoåc cho nhau àïí xem cuãa laå, thò
meâo tiïën laåi coå vaâo ngûúâi chuã. Nhên khi chuã sú yá, noá nhaãy lïn ngoaåm
lêëy viïn ngoåc vaâ lêåp tûác cong àuöi nhaãy lïn búâ chaåy mêët. Thêëy thïë,
choá cuäng ba chên böën cùèng chaåy theo trûúác con mùæt ngú ngaác cuãa
mêëy böë con nhaâ öng chaâi.
Lêìn naây meâo tranh choá mang ngoåc. Meâo lïn mùåt khöng, baão
choá:
- Lêìn trûúác ngêåm bõ rúi mêët, lêìn naây coá caách rêët hay laâ àöåi lïn
àêìu. Sùæp àïën nhaâ röìi, chaã súå gò nûäa.
Noá noái thïë naâo thò laâm nhû thïë.
Naâo ngúâ múái ài àûúåc möåt quaäng àûúâng, bêëy giúâ coá möåt con quaå
àûang bay trïn àêìu meâo, thònh lònh saâ xuöëng àúáp lêëy röìi bay lïn àêåu
trïn caânh cao. Thêëy ngoåc laåi mêët, àïën lûúåt choá mùæng meâo rêët dûä, röìi
noái:
Ngoåc rúi xuöëng nûúác coân coá thïí lêëy àûúåc, chûá bay lïn trúâi thò
àûâng coá hoâng.
Meâo buöìn rêìu, nhûng ngêîm nghô möåt laát, noá laåi baão choá:
- Àuáng röìi. Tao àaä nghô ra àûúåc möåt kïë.
Choá hoãi:
- Kïë gò?
Àaáp:
- Giaã chïët bùæt quaå.
Noái xong meâo chaåy xuöëng búâ söng uöëng möåt buång nûúác àêìy
cùng. Àoaån trúã vïì xua choá tröën ài möåt chöî, coân mònh thò túái göëc cêy
phúi buång trùæng hïëu giaã vúâ chïët. Quaå àang ngêåm ngoåc, àêåu trïn cêy
cao nhòn xuöëng thoaáng thêëy coá boáng con vêåt chïët, vöåi vaâng bay xuöëng
toan róa thõt. Nhûng khi quaå vûâa xaáp laåi thò meâo àaä nhaãy xöí lïn vöì
lêëy Quaå. Quaå van laåy xin traã laåi viïn ngoåc cho meâo àïí àûúåc tha
maång. Meâo chó àúåi coá thïë, ngoaåm lêëy viïn ngoåc ra ài.
Lêìn naây, caã hai con àûa ngoåc vïì àïën nhaâ veån toaân. Anh chûaâng
thuyã thuã lêëy laåi àûúåc moán tùång vêåt cuãa Long Vûúng, hïët sûác vui
mûâng caâng thïm quyá mïën hai con vêåt coá tònh coá nghôa.
ANH KHÚÂ ÀÛÚÅC KIÏÅN
Coá möåt anh chaâng noå quaá àöîi thêåt thaâ nïn moåi ngûúâi goåi anh laâ
thùçng Ngöëc. Chaâng Ngöëc khoeã maånh, yïu àúâi vaâ lao àöång gioãi. Anh
chaâng ngheâo khöí, khöng cûãa khöng nhaâ phaãi ài úã mûúán cho möåt tïn
troåc phuá. Anh laâm luång quêìn quêåt suöët ngaây naây sang ngaây khaác,
nùm naây sang nùm khaác. Thêëy anh khoeã maånh dïî sai baão nïn sau
nùm nùm nghe anh ta àoâi tiïìn cöng, hùæn döî daânh anh thïm cho hùæn
nùm nùm nûäa. Laåi nùm nùm nûäa tröi qua. Thêëy anh àoâi tiïìn cöng àïí
vïì, laäo troåc phuá laåi döî:
- Maây úã vúái tao àaä lêu thaânh ra thên tònh trong nhaâ nïn tao
khöng núä chia tay ngay vúái maây. Thöi maây úã vúái tao thïm nùm nùm
nûäa röìi tao àûa tiïìn cöng caã múâi lùm nùm ba neán vaâng. Luác àoá thò
maây tha höì giaâu coá.
Nghe buâi tai, chaâng Ngöëc laåi döìn hïët sûác lûåc laâm viïåc quêìn quêåt
cho laäo troåc phuá thïm nùm nùm nûäa. Lêìn naây hïët haån anh möåt mûåc
àoâi thöi viïåc. Döî maäi cuäng khöng àûúåc, laäo troåc phuá beân mang vaâng
ra traã. Chaâng Ngöëc cêìm vaâng hyá hûãng ài maâ àêu biïët àûúåc laäo troåc
phuá àûa cho toaân vaâng giaã. Coá tiïìn trong tay chaâng Ngöëc àõnh ài
ngao du thiïn haå cho thoaã loâng mong ûúác àûúåc biïët àoá biïët àêy sau
bao nhiïu nùm lao àöång nhoåc nhùçn. Ài àûúåc möåt höìi anh gheá vaâo nhaâ
möåt ngûúâi thúå baåc. Ngûúâi thúå baåc hoãi cho biïët anh laâ ai vaâ ài àêu, thò
chaâng Ngöëc kïí hïët chuyïån mònh ra sao, àûúåc traã cöng nhû thïë naâo.
Nhòn mêëy neán vaâng anh ta khoe ngûúâi thúå baåc thêëy anh chûaâng naây
ngöëc nghïëch nïn àõnh buång lûâa, hùæn baão:
- úã chöën thaânh àö chó coá nhaâ quyïìn uy múái xûaâi àûúåc, chúá dên
thûúâng thò raát khoá lùæm, töët hún hïët anh nïn àöíi ra baåc noá dïî tiïu
lùæm. Sùén àêy töi coá mêëy neán baåc anh thñch thò töi àöíi höå cho, cûá möåt
vaâng ùn hai baåc.
Nghe coá lyá chaâng Ngöëc khêín khoaãn xin àöíi höå. Khöng ngúâ laäo
thúå baåc laåi àûa saáu thoãi chò giaã baåc. Chaâng Ngöëc cêìm lêëy cêìm lêëy
caám ún röëi rñt vaâ laåi vui veã lïn àûúâng.
Àïën möåt núi khaác trïn àûúâng túái kinh àö anh chaâng gùåp möåt
thúå giaây. Maãi noái chuyïån vui miïång vúái ngûúâi àoá anh kïí laâ mònh coá
saáu thoãi baåc. Hùæn biïët laâ baåc giaã song àang cêìn chò nïn gaå àöíi lêëy
möåt nghòn túâ giêëy, hùæn chó vaâo thûá giêëy lûuåa giaã cuãa mònh vaâ baão:
- Àêy laâ thûá "luåa àinh kiïën" quyá lùæm, anh nïn àem túái kinh àö
baán, cûá möîi vuöng lêëy möåt quan tiïìn thò tha höì maâ tiïu.
Nghe buâi tai chaâng Ngöëc àöìng yá ngay. Khi ngang qua trûúâng
hoåc thêëy möåt ngûúâi hoåc troâ àang chúi chong choáng thêëy giêëy xanh maâ
caã àúâi anh chûa thêëy bao giúâ nïn thñch lùæm beân túái xem vaâ hoãi:
- Caái gò thïë naây?
Cêåu hoåc troâ laáu lónh noái àuâa:
- Àêy laâ caái "thiïn àõa vêån" duâng noá coá thïí biïët àûúåc viïåc trúâi
àêët, moåi viïåc thïë gian àïìu toã tûúâng, noá quyá lùæm vò àiïìu gò cuäng àoaán
àûúåc trûúác.
Chûaâng Ngöëc nghe vêåy beân gaå àöíi lêëy möåt nghòn vuöng luåa
àinh kiïën cuãa mònh. Cêåu hoåc troâ têët nhiïn laâ àöìng yá luön.
Vúái "thiïn àõa vêån" trong tay, chûaâng Ngöëc nghô àûaä àïën lûuác
àûúåc moåi ngûúâi seä kñnh phuåc hïët nheä. Qua möåt caánh àöìng röång chaâng
Ngöëc thêëy àûaám treã chùn trêu àang chúi möåt con niïìng niïîng lúán coá
àöi caánh xanh àoã rêët àeåp. Toâ moâ anh laåi xem. Boån chuáng khöng muöën
cho anh xem nïn chuáng noái doác anh höët hoaãng.
- Anh traánh ra ài, àêy laâ "ngoåc lûu ly" quyá hiïëm lùæm. Àeo noá
vaâo ngûúâi thò heâ maát, àöng êëm, àïën àûác vua cuäng chûa chùæc àaä coá.
Chaâng Ngöëc nghe vêåy nghô laâ khöng ngúâ lïn àúâi coá cuãa quyá àïën
thïë, quyá túái mûác àïën àûác vua cuäng chûa coá. Anh chaâng beân àem
"thiïn àõa vêån" cuãa mònh ra gaå àöíi, luä chùn trêu thêëy chong choáng
àeåp nïn bùçng loâng àöíi. Chuáng boã con niïìng niïîng vaâo tuái coân thùæt
miïång laåi dùån thùçng Ngöëc:
- Luác naâo vïì àïën nhaâ thò múã xem. Khöng thò ngoåc bay mêët àêëy.
Àûúåc viïn ngoåc quyá röìi chaâng Ngöëc àõnh buång vaâo triïìu dêng
vua àïí ngùæm caãnh Vûúng triïìu. Nhûng túái cûãa ngoå mön thò chaâng ta
bõ lñnh gaác chêån laåi. Chaâng Ngöëc than vaän:
- Töi ài laâm thuï, laâm mûúán nhûäng múâi lùm nùm trúâi vêët vaã
múái àûúåc ba neán vaâng, röìi àöíi lêëy saáu thoãi baåc, àïën möåt ngaân vuöng
"lûuåa àõnh kiïën", àïën caái "thiïn àõa vêån" cuöëi cuâng viïn ngoåc quyá àoá,
vêåy cúá sao khöng cho töi vaâo.
Luác àoá coá möåt gian thêìn ài ngang qua nghe chaâng Ngöëc noái coá
höåt ngoåc lûu ly hùæn liïìn nöíi loâng tham liïìn nhêån lúâi dêîn chaâng Ngöëc
vaâo baái kiïën, hùæn baão anh cûá taåm thúâi chúâ úã cûãa. Cêìm àûúåc caái tuái,
tïn quan thêëy coá gò àoá troân troân úã trong thò khêëp khúãi mûâng thêìm.
Hùæn bûúác qua ngûúäng cûãa hoaâng cung beân giúã ra xem thûåc hû nhû
thïë naâo àïí tòm caách chiïëm àoaåt. Ai deâ múã tuái ra noá bay vuåt mêët.
Chaâng Ngöëc thêëy vêåy tuám lêëy tïn quan bùæt àïìn. Anh giú tay
àaánh tröëng úã hoaâng cung vang lïn. Boån lñnh keáo anh ra cûãa àaánh.
Chaâng khoác êìm ô. Thêëy àöång vua sai ngûúâi ra dêîn chaâng Ngöëc vaâo
hoãi sûå tònh. Ngöëc têu:
- Muön têu bïå haå, töi ài úã múâi lùm nùm àûúåc ba neán vaâng, röìi
saáu neán baåc, röìi möåt ngaân vuöng "lûuåa àinh kiïën" röìi caái "thiïn àõa
vêån" múái àûúåc hoân "ngoåc lûu ly" àïí àem vaâo dêng bïå haå, thïë maâ caái
öng quan kia múã tuái laâm viïn ngoåc bay mêët. Xin ngaâi ruã loâng thûúng
xûã cho con vúái. Tïn gian thêìn thò ra sûác chöëi caäi, xong vua vêîn phaán:
- Tïn dên naây àem hoân ngoåc laå dêng ta. Àoá laâ yá töët. Àïí mua
viïn ngoåc àoá hùæn töën bao nhiïu cöng sûác vaâ tiïìn cuãa, vêåy keã laâm mêët
viïn ngoåc khöng chó coá töåi vúái ta, maâ coân phaãi böìi thûúâng cho ngûúâi coá
ngoåc àuã söë chi phñ àïí coá viïn ngoåc quyá àoá.
Àoaån vua quay sang noái vúái chaâng Ngöëc:
- Trêîm ban cho ngûúi möåt chûác quan nhoã àïí thûúãng cöng cho
loâng trung hiïëu vúái trêîm.
Chaâng Ngöëc sûúáng àïën run ngûúâi, chûaâng nhêån àuã söë tiïìn böìi
thûúâng vaâ vui veã ài nhêåm chûác quan maâ nhaâ vua àaä ban cho chaâng.
BIÏÍN HÖÌ LAI LAÁNG
Xûa, coá hai vúå chöìng möåt nhaâ noå laâm ùn chñ thuá. Hoå sinh àûúåc
ba ngûúâi con, àïìu laâ con trai. Hai vúå chöìng nuöi con rêët chùm chuát.
Tûâ lêu, tay hoå laâm ra rêët nhiïìu tiïìn cuãa, ruöång vûúân, nhûng coá
miïëng gò cuäng nhõn ùn àïí daânh, nhûäng mong gêy dûång cho möîi con
möåt cú nghiïåp riïng. Cho àïën ngaây cûúái vúå cho àûáa con thûá ba xong,
chöìng baão vúå.
Chuáng ta nhúâ trúâi" con coá cuãa nïn." Nay chuáng ta àûaä àïën thúâi
kyâ rùng long àêìu baåc maâ con thò àûaä khön lúán caã. Vêåy cuäng nïn chia
taâi saãn cho chuáng noá laâm ùn, àûáa naâo lo phêån nêëy, àïí khoãi tranh
giaânh sau naây. Coá vêåy múái yïn têm an húãng tuöíi giaâ àûúåc!
Thêëy vúå àöìng yá, öng giaâ beân cho múâi hoå haâng laâng nûúác laåi lêåp
chuác th. Öng chó àïí laåi cho mònh vaâ vúå möåt phêìn nhoã taâi saãn àïí
dûúäng laäo, coân bao nhiïu cuãa chòm cuãa nöíi àïìu chia hïët cho caác con.
Tuy àaä ngoaâi saáu mûúi tuöíi, nhûng öng giaâ vêîn khoeã maånh vaâ
chûa chõu àïí tùæt chñ kinh doanh. Vò thïë, sau khi phên chia taâi saãn
cuãa caác con xong, hai vúå chöìng laåi lao vaâo cöng viïåc laâm ùn. Vúái phêìn
cuãa dûúäng laäo, hoå laåi àûa ra buön baán. Khöng ngúâ thêìn taâi coân vúång,
laäi meå àeã laäi con. Tiïìn baåc laåi tuön nhû nûúác chaãy. Khöng àêìy baãy
taám nùm sau, hoå trúã nïn giaâu coá nhû trûúác. Trong khi àoá ba àûáa con
cuãa öng phêìn thò thiïëu kinh nghiïåm, phêìn thò siïng ùn nhaác laâm,
nïn cú nghiïåp múái nhen lïn chûa àûúåc bao lêu àaä trúã nïn sa suát.
Möåt höm, caã ba àûáa con àïìu tòm àïën gùåp böë meå röìi noái:
- Bêy giúâ böë meå ngaây möåt yïëu. Theo yá chuáng con, böë meå chó nïn
nghó ngûúi tônh dûúäng cho khoeã, àïí phêìn taâi saãn laåi cho anh em
chuáng con quaãn lyá, chuáng con xin phuång dûúäng böë meå àïën maän àúâi.
Öng giaâ traã lúâi:
- Böë meå cuäng muöën nhû vêåy lùæm. Nhûng ngùåt vò xûa nay chûa
meå nuöi con thò àûúåc, coân con nuöi chûa meå coá phaãi dïî àêu!
- "Böë meå àûâng lo gò caã", boån con noái tiïëp. "Ngûúâi ta khöng coá cuãa
chûa meå àïí laåi cuäng nuöi àûúåc chûa meå thay, huöëng höì laâ phêìn taâi
saãn cuãa böë meå nhû thïë thò lo gò maâ chùèng nuöi àûúåc!"
Öng giaâ nghô ngúåi höìi lêu röìi heån ba thaáng nûäa seä traã lúâi.
Xung quanh nhaâ öng giaâ laâ möåt vûúân cêy ùn quaã. úã àêy coá rêët
nhiïìu töí chim. Möåt höm öng baão boån treã con löëi xoám treâo lïn cêy
muöîm tòm cho mònh möåt töí chim. Àûáa treã treâo möåt chöëc bùæt xuöëng
cho öng möåt töí trong coá böën con: möåt cùåp vúå chöìng chaâo maâo vaâ hai
con chim con. Öng giaâ thaã böë meå noá ra röìi laâm möåt caái löìng rêët àeåp,
boã hai con chim non vaâo àoá. Àoaån cho treo löìng lïn cêy. Vaâ öng thêëy
haâng ngaây chim chûa vaâ chim meå rñu rñt mang möìi vïì baám vaâo löìng,
thoâ cöí vaâo maâ àuát cho chim con. Öng giaâ ngêîm nghô: "Loaâi chim rêët
yïu con, duâ con coá bõ bùæt cuäng khöng chõu boã". Khi hai con chim con
àaä khön, öng giaâ laåi sai boån treã tòm caách bùæt cho àûúåc hai con chim
chûa vaâ meå laåi. Bùæt àûúåc röìi, öng boã chuáng vaâo löìng maâ thaã hai con
chim con kia ra. Nhûng möåt khi àûúåc giaãi phoáng hai con chim con
bay möåt maåch mêët huát, khöng hïì trúã laåi. Viïåc àoá laâm cho öng suy
nghô nhiïìu:
- Àöì böåi baåc! Chùèng coá àûáa con naâo nhúá túái böë meå noá caã, chûa
noái túái chuyïån àuát möìi nûäa.
Vaâ sau àoá öng giaâ kïët luêån:
- Con ngûúâi ta cuäng vêåy thöi. Chó coá traã núå xuöëng maâ khöng traã
núå lïn!
Ba thaáng tröi qua, ba àûáa con cuãa öng giaâ laåi àïën giuåc böë meå
traã lúâi. Öng giaâ kïí cho hoå nghe chuyïån chim chaâo maâo vûâa qua, noái
lïn nhûäng nhêån xeát cuãa mònh röìi tiïëp:
- Böë meå chùèng muöën giûä chuáng laâm gò àêu! Khi hai tay buöng
xuöi röìi, coá mang àûúåc tñ gò xuöëng êm phuã àêu maâ giûä. Nhûng böë meå
nghô rùçng nhûäng àûáa con thûúâng chùm chuát cho con mònh hún laâ
chùm chuát cho böë meå. Vaã chùng, khi àang coá ùn thò coân coá tònh nghôa,
khi àaä tuáng thiïëu röìi thò naâo biïët böë meå laâ gò nûäa. Vò vêåy, böë meå úã
riïng ra nhû thïë naây cho àïën luác tùæt húi, laâm àûúåc gò, ùn nêëy, khöng
phaãi laâm phiïìn àïën caác con.
Nghe noái thïë ba àûáa con hïët lúâi thïì thöët. Àûáa con thûá nhêët thïì
rùçng duâ caác em coá boã böë meå chùng nûäa thò noá cuäng chùm lo cho böë meå
àêìy àuã. Àûáa thûá hai thïì rùçng noá seä khöng àïí cho böë meå phiïìn haâ lêëy
möåt cêu. Àûáa thûá ba thïì rùçng duâ noá coá ngheâo khöí àïën àêu, thò cuäng
ùn xin vïì nuöi böë meå. Baâ vúå öng cuäng baão:
- Caác con thïì thöët thïë, öng nïn nghô laåi. Chim khaác, ngûúâi khaác
öng aå!
Cuöëi cuâng thêëy vúå con noái ài noái laåi maäi, öng giaâ dêìn dêìn xiïu
loâng, beân laåi múâi hoå haâng möåt lêìn nûäa chia phùæt gia saãn coân laåi cho
ba àûáa con maâ khöng daânh laåi cho mònh möåt tyá gò.
Trong nhûäng nùm àêìu, ba anh em phuång dûúäng böë meå tûã tïë.
Miïëng ngon vêåt laå hïî nghe àêu coá baán laâ cöë tòm mua cho böë meå ùn.
Nhûng tûâ nùm thûá ba trúã ài, viïåc hêìu haå àaä coá phêìn chïính maãng.
Thïm vaâo àoá, cöng viïåc laâm ùn cuãa hoå laåi khöng khêëm khaá gò. Caã ba
àûáa con öng cuå àïìu laâ nhûäng tay "phaá gia chi tûã" khöng keám caånh gò
nhau, nïn söë taâi saãn cuãa böë meå chia cho khöng mêëy chöëc àöåi noán ài
mêët caã. Sûå khoá khùn ngaây möåt in sêu trïn neát mùåt hoå. Vaâ sûå chùm
soác böë meå laåi caâng chïính maãng. Hún nûäa, ba anh em hoå, nhêët laâ ba
chõ em dêu thûúâng ghanh tõ nhau tûâng àöìng tiïìn baát gaåo. Trûúác kia
caã ba haâng nùm goáp tiïìn laåi cho möåt ngûúâi àïí nuöi böë meå. Dêìn dêìn
sûå àoáng goáp khöng coân àêìy àuã nh trûúác. Thêëy keã naây thiïìu vaâi quan,
ngûúâi noå cuäng nhêët àõnh giûä laåi chûâng êëy khöng chõu àûa. Vïì sau, hoå
baân nhau möîi ngûúâi nuöi böë meå möåt nùm. Nhûng ngûúâi anh caã laåi súå
rùçng lúä ra böë meå chïët súám thò ngûúâi chûa nuöi coá lúåi maâ ngûúâi àaä
nuöi seä chõu thiïåt thoâi, nïn ruát xuöëng coân nûãa nùm, röìi ruát xuöëng ba
thaáng. Cuöëi cuâng hoå àöìng yá möîi ngûúâi nuöi möåt thaáng, nhûng khöng
theo thûá tûå naâo caã maâ bùçng caách ruát thùm. Caâng giaâ gên cöët caâng
suy, ài laåi khöng àûúåc, do àoá caâng àoâi hoãi phaãi chùm soác nhiïìu. Thïë
maâ traái laåi, möîi ngaây sûå nuöi nêëng chûa meå möîi tïå, thêåm chñ con chó
mong mau àïën thúâi haån àïí töëng chûa meå ài.
Cûá nhû vêåy chûa àêìy ba nùm, böë meå vò khöng chõu àûúåc àoái reát,
lêìn lûúåt qua àúâi. Do truyïån naây maâ coá cêu:
Cha meå nuöi con bùçng trúâi bùçng bïí

Con nuöi chûa meå con kïí tûâng ngaây
hay laâ:
Cha meå nuöi con bïí höì lai laáng
BÑNH VAÂ ÀINH
Coá hai anh em nhaâ hoå Nguyïîn; anh tïn laâ Bñnh àaä coá vúå, coân
em tïn laâ Àinh thò coân beá, chûa vúå con gò. Tûâ ngaây böë meå mêët, Àinh
söëng chung vúái anh chõ möåt nhaâ. Nhûng tñnh vúå chöìng Bñnh tham
lam, thûúâng coi em nhû keã ùn ngûúâi úã. Bao nhiïu ruöång töët, nhaâ gaåch
vaâ àöì àaåc quyá giaá cuãa böë meå àïí laåi, Bñnh giaânh lêëy têët caã. Àaä thïë, àöëi
vúái em, vúå chöìng Bñnh thûúâng tiïëng chò tiïëng bêëc suöët ngaây. Àinh lúán
lïn, thêëy khoá chiïìu ùn úã, beân xin ra úã riïng. Vúå chöìng Bñnh chia cho
Àinh möåt gian nhaâ tranh, mêëy àaám ruöång xêëu, möåt ñt àöì àaåc lùåt vùåt
khöng àaáng kïí vaâ noái:
- Cuãa böë meå ngaây xûa àïí laåi chùèng coá gò. Tû cú cuãa anh chõ hiïån
nay laâ do anh chõ laâm ra. Anh chõ chia cho em nhû vêåy laâ laâ hêåu vúái
em lùæm àoá.
Àinh laâm viïåc quêìn quêåt maâ chùèng khaá hún chuát naâo. Nùm hún
hai mûúi tuöíi, anh vêîn chûa lêëy àûúåc vúå. Vò núå nêìn nïn lêìn lûúåt
nhûäng àaám ruöång anh àûúåc chia àïìu loåt vïì tay ngûúâi khaác. Àinh
haâng ngaây phaãi ài laâm thuï lïn rûâng kiïëm cuãi nuöi thên. Mùåc dêìu
ngûúâi anh ruöåt chùèng ngoá ngaâng gò àïën, Àinh vêîn khöng chuát phaân
naân.
Möåt ngaây nhû thûúâng lïå, Àinh ài laâm thuï cho möåt phuá öng.
Lûuác vïì àïën nhaâ thò trúâi böîng töëi mõt. Sùæp bûúác vaâo ngoä, anh böîng va
phaãi möåt ngûúâi nùçm co bïn vïå àûúâng. Àinh cuái xuöëng àúä dêåy, nhûng
ngûúâi êëy mêëy lêìn gùæng gûúång maâ vêîn khöng àûáng nöíi. Beân kiïëm
àuöëc soi, thò thêëy àoá laâ möåt öng laäo gêìy goâ raách rûúái, nùçm mï man,
laåi phoáng uïë ra bïn caånh, muâi höi thöëi xöng lïn nöìng nùåc. Àinh lêëy
laâm thûúng haåi, vöåi vûåc öng laäo vaâo nhaâ lau rûãa, röìi àùåt lïn giûúâng
xoa boáp. Àûúåc möåt laát húi tónh, öng laäo rïn ró noái mònh úã laâng bïn
caånh, ngaây thûúâng vêîn ài ùn maây, nhên àïën àêy bõ caãn khöng thïí ài
àûúåc, àûaânh nùçm vêåt xuöng, röìi mï man khöng biïët gò nûäa. Àinh
nghe noái thïë, beân ài kiïëm laá nêëu lïn cho öng laäo xöng. Nhúâ vêåy maâ
öng dêìn khoeã ra. Àinh laåi thöíi cúm múâi öng dêåy ùn. Öng laäo khöng tûâ
chöëi. Àinh ngaåc nhiïn, tuy öng yïëu maâ ùn rêët khoeã, anh phaãi búát baát
nhûúâng khaách. Ùn xong, öng laäo laåi àùæp chiïëu nùçm nguã. Tiïëng ngaáy,
tiïëng ho khaåc cuãa öng, lêìm rêìm suöët àïm. Àöå ba bön lêìn Àinh àang
nguã ngon giêëc, bõ öng laäo thûác dêåy baão àûa mònh ài giaãi. Àinh vêîn
khöng cho thïë laâ phiïìn.
Saáng súám höm sau, Àinh laåi dêåy súám thöíi cúm, röìi àaánh thûác
öng laäo dêåy ùn. Nhûng lêìn naây öng laäo khöng ùn nûäa, cêët tiïëng doäng
daåc baão Àinh.
- Con thêåt laâ möåt ngûúâi töët buång. Chaã leä möåt ngûúâi töët buång maâ
phaãi chõu ngheâo khoá maäi ? Tûâ töëi höm qua, con àaä hïët loâng giuáp ta.
Vêåy ta cuäng coá ñt nhiïìu goåi laâ giuáp àúä con. Con haäy mang ra àêy cho
ta möåt caái chêåu vaâ möåt caái gaáo.
Vêng theo lúâi öng laäo, Àinh mang chêåu vaâ gaáo àïën. Anh khöng
ngúâ öng laäo sau khi hûáng chêåu vaâo saát mùåt, tay cêìm caán gaáo bêët
thònh lònh àaánh vaâo muäi mònh möåt caái rêët maånh. Àinh ngú ngaác
tûúãng öng laäo àiïn vöåi giùçng lêëy gaáo. Nhûng öng khaách, tuy giaâ maâ
rêët khoeã, xö Àinh ra röìi cûá àêåp maäi gaáo vaâo muäi mònh. Tûå nhiïn,
maáu úã trong muäi öng tuön ra nhû xöëi, àûúåc möåt laát àaä chaãy àêìy chêåu.
Àinh àang sûãng söët vò haânh àöång kyâ laå naây, chúåt nhòn kyä vaâo chêåu
thò laå thay maáu àaä àöng laåi thaânh möåt chêåu vaâng. Anh chûa biïët noái
thïë naâo thò thoaáng möåt caái öng laäo àaä biïën ài àêu mêët.
Tûâ àêëy, Àinh trúã nïn giêìu coá: anh têåu ruöång, têåu vûúân, laâm
nhaâ, sùæm moåi àöì vêåt quyá giaá, laåi cûúái àûúåc möåt cö vúå àeåp. Vúå chöìng
Bñnh nghe tin Àinh tûå nhiïn khêëm khaá hùèn lïn thò rêët àöîi ngaåc
nhiïn. Hai ngûúâi tòm àïën nhaâ em laâm böå vöìn vaä thùm hoãi. Trong cêu
chuyïån, Bñnh cöë doâ la àïí hoãi cho ra cún cúá vò àêu maâ möåt àûáa treã nhû
Àinh vúái mêëy àaám ruöång coâi laåi tûå nhiïu giaâu böëc lïn möåt caách àöåt
ngöåt nhû vêy. Àinh khöng giêëu giïëm tyá naâo caã. Anh kïí tó mó naâo laâ
öng tiïn giaã laâm öng laäo bõ caãm thïë naâo, anh chùm soác nhû thïë naâo
vaâ öng tiïn àêåp muäi cho chaãy maáu thaânh vaâng àïí traã ún ra sao. Hai
vúå chöìng Bñnh nghe xong coân hoãi kyä mùåt muäi hònh daáng öng tiïn vaâ
toã veã ao ûúác àûúåc gùåp öng àïí coá caái may mùæn nhû Àinh vûâa kïí.
ñt lêu sau, möåt höm Bñnh ài chúi vïì àïën cöíng laâng, böîng gùåp
möåt öng laäo àêìu rêu toác baåc, quêìn nêu aáo vaá àûang chöëng gêåy lêìn
tûâng bûúác. Bñnh nhòn ngùæm neát mùåt öng laäo thêëy hao hao giöëng öng
tiïn maâ em mònh kïí chuyïån lêìn trûúác. Lêåp tûác, hùæn tiïën àïën khêín
khoaãn múâi öng vïì nhaâ mònh chúi. Öng laäo lêëy laâm ngêìn ngaåi, ngoã lúâi
tûâ chöëi, noái mònh coân bêån. Nhûng Bñnh àûaä miïång múâi tay keáo, cöë
neâo öng vïì cho àûúåc.
Àïën nhaâ, hùæn àûa öng ngöìi lïn sêåp, röìi giuåc vúå mua rûúåu laâm
gaâ, doån cöî linh àònh múâi öng xúi. Thêëy öng laäo möåt mûåc tûâ chöëi, hai
vúå chöìng laåi caâng múâi, hoå thay nhau hêìu haå öng laäo rêët kñnh cêín, laåi
eáp öng phaãi ùn uöëng thêåt no say vaâ noái:
- Xin tiïn öng cûá thêåt tònh cho, chuáng töi chó tröng chúâ vaâo muäi
cuãa tiïn öng maâ thöi!
Öng laäo toã yá khöng hiïíu cêu chuyïån ra sao caã, mêëy lêìn lùæc àêìu
tûâ chöëi noái:
- Coá leä anh chõ nhêìm lêîn, laäo àêy coá phaãi laâ tiïn öng àêu!
Àoaån cêìm lêëy gêåy toan bûúác ra cûãa. Nhûng hai vúå chöìng naâo coá
nghe, hoå cöë giûä laåi, eáp öng laäo ùn xong, laåi traãi chiïëu quaåt maân múâi
öng laäo nguã. Khi öng laäo vûâa àùåt lûng xuöëng thò hai vúå chöìng àaä sùæp
sùén möåt caái chêåu lúán àùåt úã dûúái sêåp.
Saáng höm sau, öng laäo nguã dêåy súám, àõnh caáo tûâ hai vúå chöìng
ra vïì. Nhûng öng laâm sao thoaát àûúåc. Hai vúå chöìng Bñnh àaä löi caái
chêåu úã dûúái sêåp ra hûáng vaâo mùåt öng laäo, tay cêìm möåt caái duâi àuåc
àûa cho öng. Öng laäo ngú ngaác khöng biïët àïí laâm gò, tûâ chöëi khöng
cêìm. Mêëy lêìn Bñnh toan goä vaâo muäi öng, öng laäo súå haäi run lêåp cêåp
lêëy tay che muäi. Bñnh noái:
- Thöi, xin tiïn öng àûâng thûã nûäa, töi xin ngaâi àêìy chêåu naây maâ
thöi.
Noái xong, hùæn baão vúå giûä nghiïën lêëy öng laäo, coân mònh thò cêìm
duâi àuåc giûúng thùèng caánh tay àêåp vaâo söëng muäi cuå giaâ. Chó möåt
giaáng, maáu muäi öng tuön ra nhû xöëi. Bñnh khêëp khúãi noái vúái vúå:
- Quaã y nhû lúâi chuá noá thêåt. Chuáng ta sùæp sûãa àûúåc àêìy chêåu
vaâng.
Thêëy maáu ngûâng chaãy, hùæn laåi böìi thïm cho öng mêëy caái nûäa,
laâm öng ngaä lùn ra, nhòn laåi thò öng bõ gêîy luön möåt luác mêëy caái rùng,
maáu tuön lïnh laáng. Àau quaá, nhûng öng laäo cuäng cöë giaäy giuåa raáng
sûác kïu xoám laâng.
Nghe tiïëng kïu cûáu, dên xoám àöí túái rêët àöng. Hoãi han hai vúå
chöìng Bñnh taåi sao tûå nhiïn vö cúá àoán öng vïì àïí àaánh öng gaäy rùng
nhû vêåy, thò chuáng khöng biïët traã lúâi laâm sao. Hoãi öng laäo thò öng
phïìu phaâo noái khöng ra húi, chó cho biïët mònh laâm nghïì baán tûúng úã
laâng bïn caånh. Ngûúâi ta vöåi maách cho con caái öng laäo biïët. Àûáa con
öng laäo ài tòm suöët möåt àïm qua khöng thêëy, àang lo lùæng, böîng nghe
tin naây loâng giêån bûâng bûâng, vöåi ba chên böën cùèng chaåy àïën nhaâ
Bñnh. Khi thêëy böë mònh nùçm giûäa vuäng maáu thò hùæn liïìn gö cöí vúå
chöìng Bònh xuöëng nïån cho möåt trêån nïn thên. Àoaån coäng böë vaâ phaát
àún kiïån lïn quan.
Thïë laâ vúå chöìng Bñnh khöng nhûäng mêët söë tiïìn khaá lúán àïí chaåy
chûäa cho öng gò, maâ coân mêët bao nhiïu laâ tiïìn àïí àêëm moäm boån quan
nha haâo lyá. Mùåc dêìu thïë, quan vêîn kheáp Bñnh vaâo àiïìu luêåt "àöåc àaã
cao niïn", bùæt hùæn noåc àaánh àoân ba mûúi trûúång.
BÑCH CÊU KYÂ NGÖÅ
Vaâo àúâi Höìng Àûác, coá möåt ngûúâi hoåc troâ ngheâo, cha meå chïët
súám, troå hoåc úã phûúng Bñch Cêu, phña nam thaânh Thùng Long.
Chaâng rêët hay chûä, tuy chûa àöî àaåt gò, ngûúâi ta goåi chaâng laâ Tuá
Uyïn.
Möåt ngaây, vaâo muâa xuên, chuâa Ngoåc Höìi múã höåi Vö Giaâ, thiïån
nam tñn nûä úã kinh àö vaâ böën phûúng tuå hoåp rêët àöng. Tuá Uyïn khöng
boã lúä cú höåi ài tòm ngûúâi àeåp. Chaâng vui chên ài quanh quêín maäi àïën
têån chiïìu, beân ngöìi nghó úã göëc àûa gêìn chuâa. Chúåt tröng thêëy möåt caái
laá bay àïën trûúác mùåt, chaâng nhùåt lïn xem, thò ra sau lûng laá coá àïì
möåt baâi thú, àêìy nhûäng lúâi trïu gheåo. Chaâng tûúãng coá ngûúâi naâo úã
trïn lêìu cao neám xuöëng röìi nêëp vaâo möåt chöî. Nhûng ngûúác nhòn moåi
núi, maäi chùèng thêëy gò caã. Àûúng luác ngú ngaác, Tuá Uyïn böîng thêëy
àaám ngûúâi tûâ trong chuâa ài ra, trong àoá coá möåt cö gaái rêët xinh àeåp.
Thêëy naâng liïëc mùæt àûa tònh, chaâng tiïën laåi bùæt chuyïån. Hai ngûúâi
vûâa ài vûâa chuyïån troâ vui veã. Loâng Tuá Uyïn nhû núã hoa. Nhûng khi
sùæp àïën àònh Quaãng Vùn thò ngûúâi con gaái böîng biïën mêët. Tuá Uyïn
àûáng ngêín ra ñt lêu, maäi àïën töëi múái trúã vïì nhaâ.
Tûâ àêëy Tuá Uyïn àïm mú ngaây tûúãng khöng thiïët gò ùn uöëng
hoc haânh. Nghe tin àïën Baåch Maä rêët thiïng, chaâng àïën xin queã theã
röìi nguã àïm laåi àïìn cêìu möång. Àïm êëy, thêìn hiïån ra trong giêëc möång
cuãa chûaâng, baão rùçng:
- Naây anh chaâng mï sùæc kia, saáng mai haäy àïën cêìu Àöng, ta seä
cho biïët möåt tin rêët töët.
Höm sau, chaâng y heån àïën cêìu Àöng. Àúåi maäi chùèng thêëy ai caã.
Cuöëi cuâng múái gùåp möåt öng giaâ baán tranh, öng àûa túái múâi chaâng
mua möåt bûác töë nûä trong tranh tröng chùèng khaác gò ngûúâi maâ mònh
mong àúåi. Chaâng mua ngay àem vïì treo bïn caånh chöî ngöìi. Àïën bûäa
ùn, chaâng doån ra hai àöi àuäa, hai caái baát múâi ngûúâi trong tranh ùn
cuâng nhû múâi ngûúâi thêåt. Chaâgn húi ngaåc nhiïn caãm thêëy töë nûä
trong tranh hai maá àoã bûâng nhû coá yá theån.
Möåt höm, Tuá Uyïn ài hoåc vïì thò thêëy giûäa àûúâng àaä sùén saâng
möåt mêm cúm coá thûác ùn ngon, khaác vúái cúm rau thûúâng ngaây. Tuy
chûa hiïíu laâ cuãa ai cho, nhûng àoái buång, chaâng cuäng ngöìi vaâo ùn.
Tiïëp mêëy höm sau, mêm cúm àïìu doån sùén nhû thïë. Chaâng nûãa ngúâ
nûãa mûâng, khöng hiïíu ra laâm sao.
Höm khaác chaâng giaã taãng ài hoåc, nûãa àûúâng löån vïì, nêëp ngoaâi
cûãa söí doâm vaâo. Chaâng thêëy Töë nûä tûâ trong tranh bûúác ra, doån deåp
nhaâ cûãa vaâ xuöëng bïëp laâm cúm. Chaâng àöåt ngöåt xö cûãa bûúác vaâo, nùæm
chùåt lêëy tay naâng maâ rùçng:
- Àïí töi bêëy lêu tröng àúåi moãi moân con mùæt! Thöi, bêy giúâ nhêët
àõnh khöng cho naâng ra khoãi àêy àêu!
Noái xong, Tuá Uyïn giêåt bûác tranh trïn tûúâng xeá ài.
Ngûúâi con gaái àoã hai goâ maá, se seä àaáp laåi:
- Sao chaâng aác thïë! Thiïëp àaä laåc vaâo nhaâ chaâng röìi, àêu daám
khöng vêng lúâi.
Röìi naâng cho biïët tïn mònh laâ Giaáng Kiïìu, vöën coá duyïn núå vúái
chaâng nïn àûúåc xuöëng trêìn cuâng kïët laâm àöi lûáa. Tuá Uyïn tûúãng
khöng coá gò sung sûúáng hún thïë nûäa. Chaâng giú tay lïn thïì böìi. Hai
ngûúâi chuyïån troâ höìi lêu. Tuá Uyïn giuåc naâng thaânh thên. Giaáng Kiïìu
baão:
- Àïí thiïëp baây tiïåc múâi caác baån tiïn àïën chûáng kiïën cho lïî cûúái
cuãa àöi ta.
Noái xong naâng ruát trêm trïn àêìu hoaá pheáp thaânh möåt núi maân
gêëm reâm ngoåc, keã hêìu ngûúâi haå rêìm rêåp, àöì ùn thûác àûång löång lêîy.
Chó möåt laát cöî baân baây ra, àaân saáo vang lûâng, caác baån tiïn lêìn lûúåt
àïën ùn uöëng troâ chuyïån, ca haát nhaãy muáa rêët laâ vui veã.
Nhûng tûâ ngaây vúå àeåp, Tuá Uyïn khöng buöìn giúã àïën saách nûäa.
Suöët ngaây chaâng bïn vúå vaâ àùåc biïåt laâ möåt àiïìu laâ chaâng thñch uöëng
rûúåu vaâ ùn ngon. Giaáng Kiïìu khuyïn can maäi, nhûng Tuá Uyïn chûáng
naâo vêîn giûä têåt êëy. Ba nùm tröi qua, chaâng khöng lai vaäng àïën nhaâ
hoåc. Dêìn daâ, chaâng trúã nïn nghiïån rûúåu, àaä uöëng thò uöëng àïën say,
khöng coân biïët trúâi àêët gò nûäa, thêåm chñ nhiïìu lêìn chûãi mùæng vúå.
Giaáng Kiïìu giêån lùæm. Möåt höm chöìng tûâ tûãu quaán khêåt khûúäng
bûúác vïì, naâng vûåc vaâo giûúâng röìi nhên chöìng nguã thiïëp ài, naâng liïìn
bay vïì trúâi.
Tónh rûúåu, Tuá Uyïn khöng thêëy vúå, rêët lêëy laâm höëi hêån. Suöët
möåt thaáng, chaâng boã ùn boã nguã kïu khoác thaãm thiïët. Baån beâ hïët lúâi
khuyïn döî nhûng chaâng khöng sao giaãm àûúåc u sêìu. Giêån thên,
chaâng chó muöën tûå vêîn àúâi cho xong. Nhûng khùn vûâa vùæt lïn xaâ nhaâ
thò böîng coá trêån gioá thoaãng àûa muâi hûúng àïën: Giaáng Kiïìu àaä hiïån
ra trûúác mùåt.
Chaâng vûâa mûâng vûâa theån, thïì xin chûâa hùèn rûúåu. Hai vúå
chöìng laåi vui veã nhû xûa. Chùèng bao lêu Giaáng Kiïìu sinh àûúåc möåt
ngûúâi con trai. Àûáa beá lúán lïn rêët thöng minh, hoåc ngaây möåt gioãi.
Möåt àïm noå, böîng coá hai con haåc àoán úã sên. Hai vúå chöìng dùån
con úã laåi, röìi cûúäi lïn trúâi.
BOÁ ÀUÄA
Ngaây xûa, coá möåt ngûúâi nhaâ giaâu, sinh àûúåc nùm ngûúâi con. Vò
àûúåc nuöng chiïìu hoå sinh ra lúâi biïëng vaâ yã laåi. Khi àûaä trûúãng thaânh,
möîi ngûúâi àïìu coá möåt cú ngúi, nhûng luön ghanh tõ lêîn nhau vò
nhûäng cuãa caãi maâ cha meå cho. Ngûúâi chûa cöë gùæng àïì khuyïn can hoå
nhûng vö ñch, vò vêåy öng rêët àau loâng.
ñt lêu sau, ngûúâi chûa bõ bïånh nùång, biïët mònh khöng qua khoãi,
möåt höm öng goåi nùm ngûúâi con àïën vaâ baão gia nhên àem ra möåt boá
àuäa. Nùm ngûúâi con ngú ngaác khöng hiïíu ngûúâi chûa coá yá àõnh gò,
öng cêìm lêëy boá àuäa vaâ noái baão tûâng ngûúâi haäy beã ài, ngûúâi con naâo
cuäng gùæng hïët sûác mònh nhûng khöng sao beã nöíi, luác àoá ngûúâii chûa
laåi baão "caác con haäy beã tûâng chiïëc möåt xem sao", lêåp tûác nùm ngûúâi
con beã möåt caách dïî daâng. Luác àoá ngûúâi chûa múái noái:
- Caác con aå, boá àuäa vñ nhû nùm anh em caác con àoá, nïëu möîi
ngûúâi caác con àïìu chung tay gaánh vaác möîi ngûúâi möåt viïåc thò khöng
keã thuâ naâo laâm caác con guåc ngaä, coân nïëu caác con chó biïët àïën baãn
thên mònh thò seä seä trúã nïn leã loi vaâ bõ thêët baåi trong cuöåc àúâi. Nïëu
caác con àoaân kïët vaâ thûúng yïu lêîn nhau thò chûa múái coá thïí yïn têm
maâ nhùæm mùæt.
Nghe xong, nùm anh em múái hiïíu lúâi ngûúâi chûa daåy, hoå rêët höëi
hêån vúái nhûäng viïåc àaä laâm. Tûâ àoá hoå söëng hoaâ thuêån vaâ àoaân kïët,
thûúng yïu lêîn nhau.
BÚÅM GIAÂ MÙÆC BÊÎY COÂ KE
Ngaây êëy chúå Xuên laâ möåt núi àö höåi lúán cuãa trêën Haãi Dûúng.
Vaâo khoaãng ngaây phiïn, khaách buön baán, ngûúâi qua laåi àöng nghòn
nghõt.
úã gêìn chúå, coá möåt tay àaåi búåm söëng vïì nghïì ùn sûúng àaä hún
mûúâi nùm. Hùæn rêët taâi, mûu meåo trùm khoanh; khi àaä coá yá àõnh lêëy
cuãa ai thò dêìu giûä gòn thïë naâo hùæn cuäng cuöîm àûúåc. Möåt höm, coá möåt
khaách àïën troå úã möåt quaán nhoã trong chúå. Thêëy tay naãi nùång, hùæn
theo doäi khaách tûâ lêu, chuã quaán baão khaách:
- úã àêy keã tröåm nhû rûúi. Töi àaä coá sùén möåt caái hoâm lúán àïí khaác
troå ai coá àöì àaåc gò thò gûãi vaâo àêy khoaá chùåt laåi röìi nùçm lïn trïn. Vêåy
öng cûá àûa tay naãi àïí chuáng töi cêët vaâo hoâm cho.
Ngûúâi khaách cûúâi, traã lúâi:
- Töi coá cuãa sao laåi khöng giûä àûúåc hay sao? Khöng phaãi phiïìn
öng laâm gò.
Noái xong, öng ta giúã tay naãi ra kiïím àiïím tiïìn nong röìi àïí úã àêìu
giûúâng, göëi àêìu lïn maâ nguã. Lûuác êëy búåm ta laãng vaãng úã ngoaâi, doâm
vaâo, thêëy khaách laå lùæm cuãa, quyïët àõnh thïë naâo cuäng laâm möåt meã.
Nûãa àïm höm êëy, àúåi cho moåi ngûúâi nguã say, hùæn khoeát gaåch chui
vaâo, chui xuöëng gêìm giûúâng. Ban àêìu hùæn laâm y nhû tiïëng meâo bùæt
chuöåt. Dêìn dêìn hùæn laâm nhûäng tiïëng söåt soaåt úã bïn caånh chöî khaách
nùçm nhû kiïíu meâo vöì chuöåt. Thónh thoaãng hùæn laåi caâo caâo mêëy caái
vaâo chên khaách. Khaách böîng tónh dêåy co chên àaåp vaâ lúán tiïëng mùæng
meâo. Àïën àêy hùæn laâm y nhû tiïëng meâo boã chaåy ài mêët.
Chúâ cho khaách chúåp nguã ài, hùæn giaã laâm meâo àïën caâo caâo vaâo
chên nhû trûúác. Lêìn naây öng khaách tónh dêåy, tûác quaá ngöìi lïn rònh
bùæt meâo. Nhûng luác àoá hùæn àaä leãn laåi àêìu giûúâng vúá lêëy tay naãi ra ài
ïm nhû ru. Ngûúâi kia àúåi meâo möåt luác khöng thêëy laåi nùçm xuöëng
toan nöëi laåi giêëc nguã, nhûng khi àaä ngaã àêìu xuöëng göëi múái biïët laâ
mêët tay naãi, liïìn àaánh thûác chuã quaán hö hoaán mêët tröåm.
Chuã quaán thùæp àeân lïn vaâ traách:

- Àêëy, öng khöng nghe lúâi töi nûäa thöi.
Khaách àaáp:
- Khaá khen hùæn coá taâi nghïå. Nhûng öng cûá àïí mùåc töi tûå tòm
cuãa àaä mêët, àûâng trònh baáo löi thöi.
Àoaån ngûúác mùæt lïn xaâ nhaâ thêëy coá möåt caái lúâ bùæt caá gaác trïn
àoá, öng ta baão chuã quaán
- Phiïìn öng cho mûúån caái naây möåt laát, töi seä kiïëm caách ài lêëy
tay naãi cuãa töi vïì:
Noái àoaån öng ta cêìm lúâ ra cûãa thêëy möåt cêy cao beân treâo lïn
ngoån tröng ngoáng. Nghe tiïëng choá suãa rêm ra khùæp xoám phña bùæc,
khaách tuåt xuöëng hûúáng theo tiïëng choá suãa ài tòm. Ài maäi ra khoãi chúå
quanh co höìi lêu thêëy möåt ngöi nhaâ àûang coân thùæp àeân, öng àoaán laâ
nhaâ tïn tröåm, beân chui qua giêåu maâ vaâo, röìi múã röång cöíng ra. Doâm
qua khe cûãa quaã thêëy búåm ta àang giúã tay naãi cuãa mònh ra khoe vú.
Giûäa luác hai vúå chöìng àang thñch thuá mên mï nhûäng thoãi baåc trùæng
tinh thò öng àûáng ngoaâi seä cûúâi lïn möåt tiïëng.
Búåm ta ngaåc nhiïn, ngûúác mùæt hoãi:
- Àûáa naâo ngoaâi êëy?
Àaáp:
- Àaân em nghe tin anh àïm nay àûúåc caái böíng to nïn àïën xin
chia möåt ñt.
- aâ! Thùçng naâo àêëy, maây àõnh àïën trïu öng phaãi khöng?
Noái xong, baão vúå cêët boåc ài, röìi vaác gêåy ra toan tòm àaánh. Öng
khaách giaã boã chaåy nhûng sau àoá laåi nuáp vaâo buåi.
Búåm ta chaåy ra àïën cöíng, thêëy cûãa múã röång beân cûá thùèng àûúâng
àuöíi maäi. Ngûúâi khaách tûâ buåi leán vaâo nhaâ lêëy caái lúâ uáp vaâo àêìu ngûúâi
àaân baâ röìi phaá hoâm cuãa noá, lêëy laåi tay naãi. Àoaån, öng cûá theo àûúâng
búâ ruöång lêìn vïì àïën quï quaán.
Saáng höm sau, öng khaách àang ngöìi chaãi àêìu böîng thêëy búåm ta
àöåi àïën möåt mêm xöi vaâ möåt con gaâ luöåc, gùåp öng ta hùæn suåp lêåy vaâ
noái:
- Töi theo nghïì naây àaä hún múâi nùm nay, thûúâng tûå nghô taâi
nghïå cuãa mònh nhû thïë naây àaä laâ rêët mûåc, khöng ngúâ ngoaâi ngoån nuái
naây coân coá ngoån khaác cao hún. Vêåy töi coá chuát lïî moån xin laâm hoåc troâ
ngaâi.
Öng khaách vui veã traã lúâi:
- Töi cuäng chúi caái nghïì naây tûâ höìi coân nhoã nhûng vò thêëy
khöng coá hêåu nïn giaãi nghïå àaä lêu. Vò höm qua anh àïën lêëy cuãa töi
nïn bêët àùæc dô töi phaãi àem nghïì moån ra àöëi phoá. Hoåc laâm gò nghïì êëy.
Hiïån nay ngoaâi biïn coá giùåc, anh nïn cuâng töi ra àêìu quên giuáp nûúác
thò hún.
Nghe noái búåm ta tónh ngöå, vui veã theo öng khaách ra ài.
BÖËN ANH TAÂI
Ngaây xûa coá hai vúå chöìng nhaâ ngheâo khöng con. Hai vúå chöìng
khêën vaái hïët àïìn naây àïën chuâa khaác, maäi sau múái sinh àûúåc möåt
muån con trai. Thùçng beá lúán lïn nhû thöíi. Nhûng caâng lúán, hùæn caâng
ùn rêët túån: bung kia, chaão noå nêëu lïn bao nhiïu cuäng vúåi. Hai vúå
chöìng cöë sûác laâm lûuång àïí nuöi con nhûng nuöi khöng nöíi. Trong nhaâ
coá vêåt gò àaáng tiïìn, hoå àïìu baán saåch àïí cho con cheân daå daây. Sau röìi
hai vúå chöìng nghô chó coá caách cho con ài tha phûúng cêìu thûåc múái àúä
khöën vò noá. Möåt höm, ngûúâi chûa goåi con laåi, baão rùçng:
- Nay con àaä khön lúán maâ chûa meå gêìn àêët xûa trúâi, yïëu àuöëi
khöng laâm gò àûúåc àïí nuöi con. Ngaây xûa luác nhaâ ta coân khaá giaã, coá
hoaâng àïë Trung Quöëc vay vaâng vaâ baåc àïën 70 vaån laång. Bêy giúâ con
tòm caách sang bïn àoá àoâi lêëy maâ ùn.
Nghe noái, ngûúâi con vêng lúâi ài ngay. Chûaâng cûá doåc búâ biïín ài
lêìn vïì phûúng Bùæc. Möåt höm, àïën möåt xûá kia, böîng gùåp möåt ngûúâi
khöíng löì àang taát biïín, anh chaâng tiïën laåi hoãi:
- Anh laâm gò àêëy?
Khöíng löì àaáp:
- Töi taát caån biïín, àïí tòm vaâng ngoåc dûúái àoá.
- Sûác lûåc möåt mònh laâm sao maâ taát caån àûúåc.
- Ta coá sûác khoeã khöng ai bò kõp. Anh cûá thûã laåi xaách gaâu cuãa ta
xem.
Nhûng khöíng löì lêëy laâm laå vò hùæn cuäng nhêëc nöíi caái gaâu cuãa
mònh, beân múâi vïì nhaâ kïët nghôa anh em. Anh chaâng beân ruã:
- Anh haäy ài theo töi àoâi núå vua Trung Quöëc lêëy tiïìn ùn tiïu
ngay, coân nhû taát biïín thò chúâ luác naâo vïì, laåi seä tiïëp tuåc.
Khöíng löì nghe buâi tai, liïìn cuâng nhau ra ài.
Möåt höm, hoå ài àïën möåt hoân nuái. Thêëy möåt anh chaâng treã tuöíi
ngöìi trïn möåt taãng àaá lúán coá veã nhaân haå, hai ngûúâi tiïën àïën hoãi hùæn
laâm gò maâ ngöìi àêëy. Hùæn àaáp:
- Ta ngöìi àêy thónh thoaãng laåi thöíi möåt húi laâm cho ngaä cêy ngaä
cöëi àûa vïì laâm cuãi.
Nghe noái laå, hai ngûúâi baão anh laâm thûã cho xem. Quaã nhiïn
hùæn vûâa phuâng maá thöíi möåt húi thò cêy cöëi úã trûúác mùåt tûå nhiïn ngaä
raåp xuöëng nhû bõ möåt trêån baäo nùång nïì. Hai ngûúâi baão anh rùçng:
- Baác coá taâi thïë sao khöng ài khùæp thiïn haå laâm cho nöíi tiïëng
möåt phen chûá laåi söëng chui ruác úã xoá rûâng naây laâm gò? Thöi! Baác haäy
cuâng chuáng töi ài àoâi núå vua Trung Quöëc, ngoá chûâng coân thuá võ hún úã
àêy!
Anh chaâng nghe noái bùçng loâng ngay. Röìi àoá caã boån cuâng lïn
àûúâng.
Mûúâi ngaây sau, boån hoå laåi àïën möåt khu rûâng khaác. Thêëy tûâ
trong rûâng sêu tiïën ra möåt ngûúâi cao lúán, vai gaánh möåt àöi voi ài nhû
bay. Caã boån kinh phuåc, vöåiå goåi giêåt laåi hoãi:
- Baác gaánh voi ài àêu àoá?
- Töi haâng ngaây vaâo rûâng tòm voi maâ bùæt. Bùæt àûúåc con naâo thò
troái gioâ laåi gaánh vïì rûäa thõt lêëy möåt hai cêy ngaâ baán kiïëm tiïìn ùn
tiïu.
Caã boån baão:
- Thöi! Sûác khoeã nhû thïë töåi gò cùåm cuåi trong rûâng cho khöí. Haäy
ài vúái chuáng töi àoâi núå vua Trung Quöëc vïì chia nhau ùn ài.
Nghe noái, anh chaâng vûâa yá vöåi boã voi laåi noái:
- ûâ! thò ài.
Àïën kinh àö Trung Quöëc, böën chaâng tòm àïën hoaâng cung. Möåt
toaán lñnh gaác cöíng caãn laåi khöng cho vaâo. Caã boån nöíi xung lïn, noái:
- Boån tao sang àêy àoâi núå chûá coá phaãi chúi àêu maâ khöng cho
vaâo.
Vaâ hoå toan giaä cho chuáng möåt trêån, nhûng anh chaâng ùn khoeã
caãn laåi röìi viïët möåt bûác thû àoâi núå, baão tïn lñnh àem vaâo cho vua.
Hoaâng àïë Trung Quöëc àoåc xong lêëy laâm laå, liïìn sai möåt viïn cêån thêìn
ra xem thûã ngûúâi naâo maâ to gan àïën nhû thïë. Viïn cêån thêìn ra möåt
laát, trúã vaâo têu rùçng:
- Coá böën tïn dõ hònh dõ daång úã nûúác An Nam sang, àûáa naâo cuäng
quyïët àoâi núå àûúåc múái vïì. Chuáng noá toan àaánh caã lñnh.
Hoaâng àïë nghe noái khöng vui, nhûng cuäng truyïìn doån yïën àaäi
àùçng tûã tïë trûúác khi gùåp hoå.
Böën chaâng àûúåc múâi vaâo möåt phoâng riïng ùn uöëng nghó ngúi
trong voâng vaâi ba ngaây. Nhûng hoå ùn uöëng hung quaá àïën nöîi qua
ngaây thûá ba mêëy viïn quan tröng nom vïì ngûå thiïån phaãi vaâo baáo vúái
vua rùçng kho thûác ùn cuãa hoaâng àïë vò viïc tiïëp àaäi böën ngûúâi khaách
laå àaä vúi hïët giaâ nûãa. Hoaâng àïë nghe noái giêåt mònh, vöåi baão mêëy viïn
àaåi thêìn tòm caách aám haåi hoå ài cho khoãi phiïìn. Ngûúâi ta àûúåc lïånh
múâi böën chaâng ài thuyïìn chúi höì thò àaánh àùæm cho chïët àuöëi têët caã.
Quaã nhiïn böën anh em khöng ngúâ sa vaâo mûu gian bõ chòm
xuöëng nûúác. Nhûng giûäa luác nguy cêëp thò anh chûaâng khöíng löì nùæm
lêëy chiïëc thuyïìn nhû möåt chiïëc gêìu röìi taát lêëy taát àïí. Chó trong möåt
chöëc, àaáy höì khö caån, cûáu ba ngûúâi kia khoãi chïët àuöëi.
Thêëy hoå söëng yïn laânh, hoaâng àïë tûác giêån, vöåi sai doån yïën tiïåc
khoaãn àaäi, röìi chúâ luác hoå no say múái sai mêëy àöåi quên xöng vaâo vêy
cheám. Höm êëy, böën chûaâng vö tònh cuâng nhau cheán taåc cheán thuâ
khöng nghi ngúâ gò caã. Böîng nhiïn möåt tiïëng hö vang, phuåc binh xöng
ra nhû kiïën. Caã boån toan chaåy, anh chaâng thöíi khoeã àaä ngùn laåi maâ
rùçng:
- Caác anh cûá àïí yïn, àïí töi cho boån chuáng xiïu daåt möåt phen!
Noái röìi, phuâng maá thöíi mêëy húi, boån lñnh chõu khöng nöíi vúái sûác
gioá, bay vùng ài nhû nhûäng chiïëc laá khö. Thïë röìi úã trong naây, böën
chaâng vêîn cûá ung dung ngöìi cheán tò tò cho àïën maän tiïåc.
Lêìn naây hoaâng àïë Trung Quöëc lo lùæng hïët sûác. Vua sai triïåu caác
võ cú mêåt àïën tñnh caách àöëi phoá. Nhûng moåi ngûúâi khuyïn vua nïn
traã quaách ài cho ïm chuyïån. Vua noái:
- Baãy mûúi vaån laång thò nhiïìu quaá. Caác khanh coá caách gò bùæt
chuáng giaãm búát àûúåc khöng?
Möåt viïn quan têu lïn:
- Bïå haå cûá bùçng loâng traã, nhûng bùæt caác thêìn dên, caác thuyïìn beâ
xe cöå, khùæp trong nûúác khöng ai àûúåc gaánh thuï chúã thuï cho chuáng
vaâ bùæt chuáng noá khöng àûúåc chuyïn chúã nhiïìu lêìn. Nhû thïë duâ coá sûác
nhû Haång Vuä cuäng chó mang ra àûúåc chûâng dùm baãy trùm cên laâ hïët
nûúác.
Vua bùçng loâng theo caách àoá. Àïën ngaây nhêån vaâng baåc, ngûúâi ta
thêëy möåt mònh anh chaâng gaánh voi quaãy hai soåt lúán vaâo kho. Chuáng
khöng ngúâ chó möåt ngûúâi àoá maâ thöi, àaä thûâa sûác gaánh 70 vaån laång.
Boån quan coi kho khöng biïët laâm thïë naâo, àaânh cùæm àêìu cên lêëy cên
àïí, vúåi hùèn caã kho baåc.
Àûúåc cuãa, böën anh chaâng cuái chaâo hoaâng àïë röìi ung dung ài ra
khoãi cung. Vïì nûúác, hoå chia nhau tiïu xaâi sung sûúáng troån àúâi.
BÖËN NGÛÚÂI BAÅN
Xûa coá böën ngûúâi baån, möîi ngûúâi quï quaán möåt phûúng. Vò thuúã
treã cuâng hoåc vúái nhau möåt thêìy, nïn dêìn dêìn trúã nïn nhûäng ngûúâi
baån nöëi khöë. Vïì sau lúán lïn, hoå laåi giaä thêìy, möîi ngûúâi laâm ùn möåt
ngaã. Trong söë böën ngûúâi êëy, chó coá Giaáp laâm chuã möåt tû cú àöì söå, möîi
ngaây möåt giaâu àïën nûát àöë àöí vaách, coân ba ngûúâi kia thò ngheâo rúát
möìng túi. Nhûng Giaáp laåi laâ möåt ngûúâi thêm hiïím vaâ hiïëu sùæc. Tuy
giaâu coá sung sûúáng, trong loâng Giaáp vêîn caãm thêëy phiïìn mûuöån, vò
hùæn lêëy phaãi ngûúâi vúå mang vïì nhiïìu cuãa naã, nhûng bïì nhan sùæc laåi
chùèng ra gò. Ngaây coân ài hoåc, àûúåc tröng thêëy ngûúâi vúå cuãa êët- möåt
trong ba ngûúâi baån- xinh àeåp dïî coi, hùæn àêm ra ganh tyå vúái baån.
Hùæn suy nghô rêët nhiïìu vïì ngûúâi àaân baâ naây vaâ ao ûúác coá ngaây chiïëm
àûúåc ngûúâi ngoåc vaâo tay múái thoaã daå.
Möåt höm, nhên coá êët àïën chúi nhaâ, Giaáp àon àaã baão baån:
- Baác baão baác ngheâo tuáng, sao baác khöng neám saách ài buön möåt
phen?
êët lùæc àêìu:
- Ài buön phaãi coá vön. Vöën àêu dû dêåt úã töi maâ ài buön vúái baán.
Giaáp beân àùåt trûúác mùåt êët möåt trùm quan tiïìn maâ rùçng:
- Chöî baån beâ, töi vui loâng cho baác vay söë tiïìn naây laâm vöën múã
àêìu. Töi seä maách cho baác möåt ngûúâi quen, baác coá thïí buön chung vúái
hoå möåt ñt lêu cho thaåo nghïì. Chó mong rùçng khi tiïìn trùm baåc ngaân
tuön vïì nhaâ baác, thò baác àûâng coá quïn töi vaâ söë tiïìn nhoã moån naây laâ
àuã.
Khöng ngúâ baån laåi quaá töët buång vúái mònh nh thïë. êët böëi röëi caãm
taå vaâ giú tay lïn trúâi möåt hai thïì böìi rùçng mònh seä suöët àúâi khöng
quïn ên nhên. Cuöëi cuâng êët mang tiïìn vïì, tòm àïën nhaâ ngûúâi laái
buön theo lúâi Giaáp maách, lo laâm ùn möåt phen xem thûã ra sao.
Sau khi biïët êët vùæng nhaâ, Giaáp múái bùæt àêìu thi haânh mûu kïë.
Möåt höm nhên luác vúå mònh nguã say, hùæn ta boáp cöí giïët chïët röìi cùæt
lêëy àêìu giêëu dûúái möåt coát thoác. Àoaån, Giaáp àïën nhaâ êët duâng lúâi noái
kheáo múâi vúå êët àïën nhaâ mònh. Hùæn baão:
- Anh êëy trûúác khi ài buön coá gûãi tiïìn cho nhaâ töi, baão chõ túái
nhêån nhûng dùån àûâng cho ai biïët caã, keão boån chuã núå hay àûúåc thò
chuáng khöng àïí cho chõ tiïu àêu!
Ngûúâi àaân baâ noå vöën àûúåc nghe chöìng ca ngúåi vïì loâng töët cuãa
Giaáp. Vaã àang cún tuáng thiïëu, nïn nghe noái thïë thò khöng maãy may
nghi ngúâ, beân theo hùæn sang nhaâ. Khi àûa àûúåc vúå êët vïì nhaâ, Giaáp
àem tiïìn cuãa vaâ lúâi noái ngoåt hïët sûác döî daânh, nhûng hùæn khöng ngûúâi
rùçng ngûúâi àaân baâ êëy möåt loâng möåt daå vúái ngûúâi chöìng, thaâ chõu chïët
chûá khöng chõu nhuåc. Cuöëi cuâng hùæn àaânh phaãi giam naâng trong möåt
gian buöìng kñn, khoaá laåi. Hùæn dùån àûáa àêìy túá gaái cuãa mònh phaãi
tröng chûâng vaâ hùçng ngaây cúm nûúác cho vúå êët, hy voång ngaây möåt
ngaây hai seä eáp àûúåc naâng ûng thuêån úã vúái mònh. Röìi àoá, nhên àïm
töëi, hùæn laåi bñ mêåt àem xaác vúå mònh neám vaâo nhaâ êët. Hùæn coân lo rùçng
àûáa àêìy túá gaái phanh phui chuyïån bñ mêåt cuãa hùæn, nïn bùæt naâng
uöëng möåt liïìu thuöëc mua àûúåc cuãa möåt ngûúâi khaách buön nûúác ngoaâi.
Uöëng xong cö gaái tûå nhiïn ruåt lúäi, miïång uá úá khöng noái thaânh tiïëng.
Laåi noái chuyïån êët, sau chuyïën buön àêìu tiïn àûúåc chia möåt
phêìn tiïìn laäi, hñ hûãng àõnh mang vïì khoe vúå. Anh khöng coân höìn vña
khi thêëy vúå mònh chó coân laâ möåt caái thêy loaä löì khöng àêìu, thõt àûaä
mûuöën rûäa. Chûa kõp than khoác thò tuêìn traáng àaä êåp àïën nhaâ, göng
cöí laåi, vaâ giaãi lïn quan. êët möåt mûåc kïu oan, nhûng anh khöng caách
gò giaãi àûúåc möëi nghi ngúâ cuãa àaám nha laåi. Sau nhûäng ngaây tra khaão,
khöng chõu àûúåc kòm noáng kòm nguöåi, êët àaânh phaãi nhêån liïìu. Boån
quan huyïån cuäng nhû quan tónh àïì nhêët tïì kheáp anh vaâo töåi giïët vúå.
Caái aán êëy cuöëi cuâng àûúåc böå y. êët bõ töëng giam, chó coân àúåi ngaây ra
phaáp trûúâng.
Ngaây êëy coá lïå nhûäng töåi nhên bõ aán tûã hònh nïëu nöåp vaâo kho
cöng möåt ngaân quan vaâ coá ngûúâi baão lñnh thò coá thïí chuöåc àûúåc töåi
chïët. Vò thïë, khi êët bõ giam, baâ meå êët chaåy khùæp núi àïí vay mûúån vaâ
àïí cêìu thêåp phûúng böë thñ. Thên thñch xoám laâng cuäng nhû khaách qua
àûúâng, khi nghe kïí chuyïån, ai nêëy àïìu thûúng haåi cho con baâ gùåp
phaãi caãnh ngöå khöng may. Hoå vui loâng giuáp keã ñt ngûúâi nhiïìu. Mùåc
dêìu vêåy, meå êët cuäng khöng sao coá nöíi möåt söë tiïìn quaá lúán ngay trong
möåt thúâi gian ngùæn nguãi nhû vêåy.
Hai ngûúâi baån khaác cuãa êët, möåt ngûúâi laâ Bñnh, möåt ngûúâi laâ
Àinh, nghe tin êët bõ naån, vöåi vaä tòm àïën nhaâ nguåc thùm hoãi. Sau àoá
hoå gùåp àûúåc meå êët nûúác mùæt giaân giuåa cêìu khêín loâng thûúng cuãa keã
qua ngûúâi laåi, hy voång coá àuã söë tiïìn chuöåc maång cho con. Nghe meå êët
kïí chuyïån, Bñnh vaâ Àinh sûåc nhúá túái Giaáp laâ ngûúâi giaâu coá, laåi vûâa laâ
baån cuä cuãa êët, coá thïí vò tònh baån beâ, giuáp àúä nhau trong hoaån naån.
Nghô vêåy hoå beân an uãi baâ meå cuãa êët vaâ hûáa seä laâm hïët sûác mònh àïí
cûáu baån khoãi caái chïët oan khöëc.
Khi Bñnh vaâ Àinh túái nhaâ Giaáp, hoå kïí lïí moåi viïåc xaãy ra taåi nhaâ
êët: naâo bao nhiïu tai hoaå tûâ àêu bay túái quaâng vaâo cöí, tònh caãnh meå
giaâ àang ngaây dêìm mûa daäi nùæng, cêìu khêín loâng töët cuãa khaách qua
àûúâng.. Cuöëi cuâng hai ngûúâi ngoã yá cuãa mònh:
- Hiïån nay nïëu àem söë tiïìn thên thñch xoám giïìng vaâ khaách thêåp
phûúng cho vay vaâ quyïn goáp cöång vúái söë tiïìn baán gia tû àiïìn saãn cuãa
chuáng töi may lùæm cuäng chó àûúåc àöå nùm trùm quan. Coân nùm trùm
quan nûäa khöng biïët laâm thïë naâo, chuáng töi àaânh laåi àêy kïu goåi tònh
baån cuãa anh. Anh chó gêíy moáng tay möåt caái laâ coá thûâa söë tiïìn àoá. Haäy
cûáu lêëy tñnh maång ngûúâi baån thên cuãa chuáng ta àang bõ oan uöíng taây
trúâi. Àoá laâ böín phêån cuãa anh cuäng nhû cuãa chuáng töi.
Nhûng hoå àêu coá ngúâ rùçng trong thêm têm Giaáp chó mong êët
chïët, coá thïë moåi viïåc cuãa hùæn múái tröi chaãy. Cêu traã lúâi cuãa Giaáp laâm
hoå rêët àöîi ngaåc nhiïn thêët voång:
- Ai biïët anh êëy laåi khöng laâ thuã phaåm. Xem viïåc anh êëy quyåt
töi möåt trùm quan tiïìn thò biïët. Anh êëy cêìu khêín vay tiïìn noái laâ àïí ài
buön, töi sùén loâng cho anh êëy vay, nhûng mêëy lêìn ài àoâi, chùèng thêëy
traã àûúåc möåt àöìng naâo. Saát nhên giaã tûã, anh êëy giïët vúå thò trúâi seä haåi,
duâ chuáng ta cöë hïët sûác cûáu, cuäng khöng thoaát. Töi khöng dû tiïìn, dû
baåc àïí laâm caái viïåc nhû vêåy àêu!
Thêëy khöng thïí lay chuyïín àûúåc loâng daå cuãa Giaáp, Bñnh, Àinh
quyïët àõnh hy sinh thên mònh àïí cûáu baån. Hoå beân lïn quan noái rùçng
thaáy vúå êët àeåp quaá nïn hai ngûúâi thûâa dõp êët ài vùæng àïën bùæt àïí haäm
hiïëp, xong viïåc, súå naâng töë caáo beân giïët ài chùåt lêëy àêìu vûát xuöëng
söng cho mêët tñch. Nay caã hai ngûúâi hïët sûác höëi hêån, biïët rùçng thïë
naâo cuäng coá ngaây baåi löå nïn ra thuá trûúác àïí may ra nhúâ lûúång trïn
khoan giaãm.
Quan nghe chuyïån, lêåp tûác sai giam Bñnh vaâ Àinh laåi maâ tha
böíng cho êët. aán cuãa hai ngûúâi khöng mêëy chöëc maâ thaânh. Hoå bõ töåi
lùng trò tuâng xeão vaâ bïu thêy, nhûng vò "tiïn nùng tûå thuá" nï chó laâm
aán cheám. Vaâ ngaây giaãi ra phaáp trûúâng àaä àïën.
Nhûng khi àao phuã sùæp sûãa khai àao, thò ngûúâi ta böîng thêëy
möåt cö gaái len loãi khoãi voâng ngûúâi chêåt nñch, têët taã chaåy àïën trûúác
mùåt quan. Hai tay cö chó troã, miïång uá úá, laâm dêëu hiïåu ngùn caãn.
Quan lêëy laâm laå, nghô rùçng ngûúâi naây hùèn coá biïët ñt nhiïìu vïì aán
maång chi àêy, nïn vöåi haå lïånh cho àao phuã ngûâng tay, giaãi töåi nhên
trúã vïì nhaâ giam àïí àúåi tra cûáu.
Vïì àïën cöng àûúâng, quan sai tòm thêìy thuöëc cùæt cho ngûúâi con
gaái noå möåt cheán thuöëc chûäa têåt cêm. Cheán thuöëc rêët hiïåu nghiïåm, cö
gaái quaãn lêìn lêìn noái àûúåc: Àoá laâ ngûúâi àêìy túá gaái nhaâ Giaáp. Vaâ cö ta
àaä kïí laåi raânh maåch nhûäng haânh àöång cuãa chuã mònh cho moåi ngûúâi
hay.
Vuå aán nhúâ thïë àûúåc saáng toã. Quên lñnh haå lïånh keáo ngay àïën
nhaâ Giaáp, múã cûãa buöìng traã vúå êët vïì vúái chöìng. Àöìng thúâi, quan sai
àoáng göng Giaáp laåi, àiïåu vaâo nhaâ lao nhêån lêëy caái aán tûã hònh, thay
cho Bñnh vaâ Àinh. Nghô tònh baån beâ, hai ngûúâi naây cöë sûác trònh baây
vúái quan àïí Giaáp àûúåc khoãi chïët vúái söë tiïìn chuöåc töåi möåt ngaân quan.
Cuöëi cuâng Giaáp cuäng àûúåc taåm miïîn töåi. Nhûng khi töåi nhên àûúåc
thaáo göng bûúác ra khoãi cöng àûúâng thò böîng möåt tiïëng seát nöí vang
giûäa trúâi quang mêy taånh: thêìn seát àaä nhaãy xuöëng thònh lònh àaánh
chïët hùæn. Vaâ khi ngûúâi ta khiïng xaác Giaáp vïì thò doåc àûúâng bõ möåt
con höí tûâ àêu trong buåi cêy nhaãy ta vöì lêëy xaác, mang ài mêët tñch.
CÊY HUYÏËT DUÅ
Ngaây xûa coá möåt baác àöì tïí chuyïn mua lúån vïì giïët thõt àïí mang
baán úã chú. Nhaâ baác ta úã bïn caånh möåt ngöi chuâa laâng. Haâng ngaây,
vaâo luác múâ saáng laâ luác sû cuå bïn chuâa theo lïå thûúâng dêåy tuång kinh.
Vaâ cuäng theo lïå thûúâng dêåy tuång kinh. Vaâ cuäng theo lïå thûúâng, sû cuå
thûác chuá tiïíu dêåy goä möåt höìi chuöng mai. Bêëy giúâ cuäng laâ luác baác àöì
tïí sûãa soaån giïët lúån cho nïn baác ta quen lêëy tiïëng chuöng chuâa laâm
chûáng thûác dêåy laâm viïåc haâng ngaây. Cûá nhû thïë ngaây naâo cuäng nhû
ngaây naâo khöng bao giúâ sai laåc.
Möåt àïm noå, sû cuå nùçm möång thêëy möåt ngûúâi àaân baâ dùæt nùm
àûáa con nhoã àïën trûúác mùåt mònh röìi vaái lêëy vaái àïí, miïång noái: "Xin
cûáu maång! Xin cûáu maång" röëi rñt. Sû cuå hoãi ngûúâi àaân baâ:
- "A di àaâ Phêåt! Cûáu maång laâ cûáu thïë naâo! Bêìn tùng phaãi laâm gò
àêy?".
Ngûúâi meå àiïåu böå haäi huâng êëy traã lúâi:
- "Ngaây mai xin hoaâ thûúång haäy cho àaánh chuöng chêåm laåi.
Nhû vêåy meå con chuáng töi rêët àöåi ún". Nhaâ sû tónh dêåy khöng hiïíu
thïë naâo caã. Nhûng túâ múâ saáng höm àoá, vêng theo lúâi baáo möång, sûå cuå
chó lêm rêm àoåc kinh cêìu nguyïån maâ khöng thûác chuá tiïíu dêåy thónh
chuöng.
Laåi noái chuyïån cuäng höm êëy baác àöì tïí nguã möåt giêëc li bò. Maäi
àïën luác mùåt trúâi lïn chûâng möåt con saâo, tiïëng chuöng chuâa múái bùæt
àêìu vang rïìn laâm cho baác giêåt mònh choaâng dêåy. Thêëy trúâi àaä quaá
trûa, baác khöng daám giïët lúån nhû thûúâng lïå vò nïëu laâm thõt thò khi
àûa ra àïën chúå, chúå àaä vaän ngûúâi röìi. Tûác mònh vò lúä möåt phiïn chúå,
baác lêåt àêåt sang chuâa traách sû cuå. Sû cuå cho biïët cêu chuyïån nùçm
möång àïm qua àïí phên trêìn vúái öng haâng xoám khöng phaãi löîi taåi
mònh.
Nhûng luác bûúác chên vïì chuöìng lúån nhaâ mònh thò baác àöì tïí
ngaåc nhiïn thêëy con lúån caái mua ngaây höm qua toan giïët thõt saáng àoá
àaä àeã àûúåc nùm con lúån con. Vûâa mûâng vûâa súå, baác ta kïí laåi cho moåi
ngûúâi biïët sûå laå luâng:
- Àuáng laâ linh höìn ngûúâi àaân baâ êín trong con lúån caái àaä tòm
caách cûáu bêìy con cuãa mònh khoãi chïët".
Tûå nhiïn baác àöì tïí àêm ra suy nghô. Baác thêëy baân tay mònh àaä
tûâng vêëy maáu biïët bao nhiïu sinh maång. Trong möåt luác höëi hêån àïën
cûåc àiïím, baác ta cêìm con dao bêìu chaåy sang chuâa böåc baåch nöîi loâng
vúái sû cuå. Baác ta quaã quyïët cùæm con dao cuãa mònh trûúác sên chuâa,
thïì trûúác Phêåt àaâi tûâ nay xin giaãi nghïå.
Khöng roä baác àöì tïí röìi sau àoá thïë naâo, nhûng con dao cuãa baác tûå
nhiïn hoáa thaânh möåt loaåi cêy coá laá àoã nhû maáu vaâ nhoån nhû lûúäi dao
bêìu, ngûúâi ta vêîn goåi laâ cêy huyïët duå.
CÊY KHÏË
Möåt nhaâ kia coá hai anh em, cha meå àïìu chïët caã. Hai anh em
chùm lo laâm luång, nïn trong nhaâ cuäng àuã ùn. Muöën cho vui cûãa vui
nhaâ, hai ngûúâi cuâng lêëy vúå. Nhûng tûâ khi coá vúå, ngûúâi anh sinh ra lúâi
biïëng, bao nhiïu cöng viïåc khoá nhoåc, àïìu truát caã cho hai vúå chöìng
ngûúâi em.
Hai vúå chöìng ngûúâi em thûác khuya dêåy súám, laåi cöë gùæng caây
cêëy, laâm coã, boã phên, luáa töët hún trûúác, nïn àïën muâa, àûúåc böåi thu.
Thêëy thïë, ngûúâi anh súå em kïí cöng chiïëm lêëy phêìn hún, vöåi baân vúái
vúå cho hai vúå chöìng ngûúâi em ra úã riïng.
Ra úã riïng vúái vúå, ngûúâi em àûúåc ngûúâi anh chia cho coá möåt
cùn nhaâ tranh luåp xuåp, trûúác nhaâ coá möåt cêy khïë ngoåt. Hai vúå chöìng
ngûúâi em khöng phaân naân möåt lúâi, hïët vaâo rûâng àöën cuãi àem ra chúå
baán, laåi ài gaánh mûúán, laâm thuï.
Coân ngûúâi anh coá bao nhiïu ruöång nûúng àïìu cho laâm reä, àïí
ngöìi khöng hûúãng sung sûúáng vúái vúå. Thêëy em khöng ca thaán, ngûúâi
anh cho em laâ ngu si, laåi caâng lïn mùåt, khöng lui túái nhaâ em vaâ cuäng
khöng àïí yá gò àïën em nûäa.
Nhûäng ngaây sung sûúáng nhêët cuãa hai vúå chöìng ngûúâi em laâ
nhûäng ngaây khïë chñn. Quanh nùm, hai vúå chöìng àaä chùm boán vaâ bùæt
sêu, àuöíi kiïën cho cêy khïë, nïn cêy khïë xanh mún múãn, boáng rúåp
khùæp maãnh vûúân nhoã beá, quaã luác lóu caã úã nhûäng caânh laâ saát mùåt àêët,
treã lïn ba cuäng vúái tay àûúåc.
Möåt buöíi saáng, hai vúå chöìng mang quang gaánh vaâ thuáng bõ ra
göëc khïë, àõnh treâo lïn haái quaã àem ra chúå baán thò thêëy trïn ngoån cêy
rung àöång rêët maånh, nhû coá ngûúâi àang treâo. Hai vúå chöìng nhòn lïn
thò thêëy möåt con chim rêët lúán àang ùn nhûäng quaã khïë chñn vaâng. Hai
vúå chöìng àûáng dûúái göëc cêy xem chim ùn, àúåi chim bay ài röìi múái treâo
lïn cêy haái quaã. Tûâ àêëy, cûá möîi buöíi saáng tinh mú, hai vúå chöìng ra
haái khïë, thò àaä laåi thêëy chim úã trïn cêy röìi. Thêëy coá ngûúâi, chim vêîn
cûá ùn, ung dung möåt luác lêu, röìi múái vöî caánh bay ài. Chim ùn roâng raä
nhû thïë ngoát möåt thaáng trúâi, cêy khïë vúåi hùèn quaã.
Möåt höm, àûáng àúåi cho chim ùn xong, ngûúâi vúå noái nûãa búän
nûãa thêåt vúái chim: "Chim úi, chim ùn nhû thïë thò coân gò laâ khïë cuãa
nhaâ töi nûäa! Cêy khïë nhaâ töi cuäng sùæp hïët quaã röìi àêëy, chim aå!".
Chim böîng nghïín cöí, nheo mùæt nhû cûúâi, àaáp laåi: "Ùn möåt quaã, traã
cuåc vaâng! May tuái ba gang, àem ài maâ àûång". Chim nhùæc ài nhùæc laåi
cêu êëy ba lêìn, röìi múái vöî caánh bay ài.
Hai vúå chöìng thêëy chim biïët noái àaä lêëy laâm laå, laåi thêëy chim
baão mònh nhû thïë, nhùæc laåi cho mònh àïën ba lêìn, nghe roä möìn möåt,
nïn caâng suy nghô, phên vên. Nhûng röìi hai vúå chöìng cuäng laâm theo
lúâi chim. Ngûúâi vúå lêëy vaâi vuöng vaãi nêu may cho chöìng möåt caái tuái,
ngang doåc àuáng ba gang.
Saáng höm sau, hai vúå chöìng vûâa ùn xong thò thêëy möåt luöìng
gioá maånh cuöën caã caát buåi trûúác sên nhaâ, röìi trong chúáp mùæt möåt con
chim cûåc kyâ lúán haå xuöëng giûäa sên, quay àêìu vaâo nhaâ kïu lïn mêëy
tiïëng nhû chaâo hoãi. Ngûúâi chöìng xaách caái tuái ba gang ra sên, chim
nùçm raåp xuöëng, quay cöí ra hiïåu cho anh ngöìi lïn lûng mònh. Anh
ngöìi lïn lûng chim, baám vaâo cöí chim thêåt chùåt. Chim àûáng dêåy vûún
cöí, vöî caánh bay böíng lïn trúâi xanh. Chim luác bay cao, lêín vaâo mêy
baåc; luác bay thêëp, laâ laâ trïn rûâng xanh, àöìi nuái trêåp truâng. Röìi chim
bay ra biïín caã mïnh möng, soáng biïëc cao ngêët vêåt vaâo sûúân nhûäng
hoân àaão nhoã, laâm tung lïn nhûäng boåt trùæng xoáa. Anh ngöìi trïn lûng
chim thêëy biïín tuyïåt muâ, khöng biïët àêu laâ búâ... Thöët nhiïn chim bay
vaâo möåt hoân àaão toaân àaá trùæng, àaáá xanh, àaá àoã, àaá nguä sùæc, phaãn
chiïëu aánh saáng rûåc rúä, anh chûa tûâng thêëy bao giúâ. Chim bay möåt
voâng thêåt röång xung quanh àaão nhû muöën tòm möåt núi haå caánh, röìi
bay nhûäng voâng heåp hún, laâ laâ trïn caác ngoån àaá, lùæm luác anh tûúãng
nhû mònh sùæp bõ va vaâo nhûäng taãng àûaá khöíng löì. Bay àïën trûúác mùåt
caái hang röång vaâ sêu, chim tûâ tûâ haå xuöëng. Àùåt chên xuöëng àaão, anh
nhòn ngoá khùæp núi, tuyïåt nhiïn khöng thêëy möåt sinh vêåt naâo, khöng
coá àïën möåt ngoån coã hay möåt möëng chim sêu.
Chim ra hiïåu baão anh vaâo hang, muöën lêëy gò thò lêëy. úã ngay
cûãa hang, anh àaä thêëy toaân nhûäng thûá àaá trong nhû thuãy tinh vaâ höí
phaách àuã caác mêìu; coá thûá xanh nhû mùæt meâo, coá thûá àoã öëi nhû mùåt
trúâi, coân vaâng baåc thò nhiïìu nhû soãi àaá. Thêëy hang sêu vaâ röång, anh
khöng daám vaâo súå laåc. Anh nhùåt möåt ñt vaâng vaâ kim cûúng boã vaâo tuái
ba gang, röìi treâo lïn lûng chim, ra hiïåu cho chim bay vïì.
Chim toã veã vui mûâng, gêåt gêåt caái àêìu, vûún cöí kïu vaâi tiïëng,
röìi vöî caánh bay lïn trúâi xanh, bay qua biïín, qua rûâng, qua nuái. Mùåt
trúâi múái vûâa àûáng boáng, chim àaä haå caánh xuöëng caái vûúân nhoã coá cêy
khïë ngoåt. Ngûúâi vúå thêëy chöìng vïì bònh yïn, mûâng rúä vö cuâng, chaåy ra
vuöët löng chim, toã yá caãm ún, ra hiïåu múâi chim bay lïn cêy khïë giaãi
khaát. Chim bay lïn cêy khïë ùn möåt luác, röìi kïu ba tiïëng nhû chaâo vúå
chöìng ngûúâi nöng dên, röìi bay ài. Tûâ àêëy, lêu lêu chim múái laåi àïën ùn
khïë.
Tiïëng àöìn hai vúå chöìng ngûúâi em thöët nhiïn giaâu coá bay àïën
tai hai vúå chöìng ngûúâi anh. Hai vúå chöìng ngûúâi anh vöåi vaä àïën chúi
nhaâ em àïí doâ xeát. Nghe em thêåt thaâ kïí chuyïån, ngûúâi anh gaå àöíi hïët
taâi saãn cuãa mònh àïí lêëy tuáp lïìu tranh vaâ cêy khïë. Hai vúå chöìng chó lo
ngûúâi em khöng chõu àöíi, khöng ngúâ ngûúâi em vui veã ûng thuêån
ngay.
Hai vúå chöìng ngûúâi anh mûâng rúä nhû múã cúâ trong buång, lêåp
tûác giao hïët taâi saãn cuãa mònh cho em, vaâ saáng höm sau doån ngay àïën
úã tuáp lïìu tranh trïn maãnh vûúân nhoã coá cêy khïë ngoåt. àïën úã maãnh
vûúân chêåt heåp, hai vúå chöìng ngûúâi anh khöng laâm viïåc gò caã. Coân
àûúåc ñt tiïìn hai vúå chöìng àem tiïu dêìn, caã ngaây chó nùçm khïính ngoaâi
heâ, hñ hûãng nhòn lïn cêy khïë, chúâ chim bay àïën. Möåt buöíi saáng, coá
möåt luöìng gioá maånh taåt vaâo nhaâ, röìi hai vúå chöìng thêëy ngoån cêy khïë
rung chuyïín. Hai ngûúâi húát haãi chaåy ra sên, vöåi nhòn lïn cêy thò quaã
nhiïn thêëy möåt con chim lúán àûang ùn khïë.
Chim múái ùn vaâi quaã, hai vúå chöìng àûaä tru treáo lïn: "Caã nhaâ
chuáng töi tröng vaâo coá cêy khïë, bêy giúâ chim ùn taâo ùn huyïåt nhû thïë
thò chuáng töi coân tröng cêåy vaâo àêu!". Chim liïìn àaáp: "ùn möåt quaã,
traã cuåc vaâng. May tuái ba gang, àem ài maâ àûång"; röìi chim bay vuåt ài.
Hai vúå chöìng ngûúâi anh mûâng quaá, cuöëng quyát vaái theo chim,
röìi baân nhau may tuái, caäi coå om soâm. Múái àêìu, hai ngûúâi àõnh may
thêåt nhiïìu tuái, sau laåi súå chim khöng àûa ài, nïn ruát cuåc cuäng chó
may möåt caái tuái nhû ngûúâi em, nhûng may to gêëp ba, möîi chiïìu chñn
gang, thaânh möåt caái tay naãi lúán.
Saáng höm sau, chim haå caánh xuöëng sên trûúác tuáp lïìu tranh.
Ngûúâi anh àang ùn, thêëy chim bay àïën, boã caã ùn hêëp têëp chaåy ra, tay
xaách caái tuái lúán treâo toát lïn lûng chim, coân ngûúâi vúå vaái lêëy vaái àïí
chim thêìn. Chim cêët caánh bay böíng lïn mêy xanh, qua nuái qua biïín
caã, röìi cuäng haå caánh xuöëng caái àaão khi trûúác.
Trïn lûng chim bûúác xuöëng, ngûúâi anh hoa caã mùæt vïì nhûäng
aánh nguä sùæc úã caác loaåi kim cûúng vaâ ngoåc quyá chiïëu ra. Àïën khi vaâo
hang, ngûúâi anh laåi caâng mï mêín têm thêìn, quïn caã àoái caã khaát, cöë
nhùåt vaâng vaâ kim cûúng cho thêåt àêìy tay naãi, laåi buöåc àêìu öëng quêìn
vaâ tay aáo cho thêåt chùåt röìi nhöìi nheát àêìy caã hai tay aáo vaâ hai öëng
quêìn, àïën nöîi nùång quaá, chaâng ta cöë keáo lï tûâng bûúác maâ vêîn chûa ra
àûúåc khoãi hang.
Chim àúåi lêu quaá, chöëc chöëc laåi kïu lïn vaâi tiïëng vang caã àaão,
thuác giuåc anh chaâng ra vïì. Maäi gêìn chiïìu, anh ta múái keáo àûúåc caái
tay naãi àêìy vaâng vaâ kim cûúng àïën chöî chim àang àúåi. Muöën cho
khoãi rúi, anh ta àùåt tay naãi dûúái caánh chim, röìi lêëy dêy thûâng buöåc
chùåt tay naãi vaâo lûng chim vaâ vaâo cöí mònh.
Chim vöî caánh bay lïn, nhûng vò nùång quaá, múái bay lïn khoãi
mùåt àêët möåt ñt laåi sa xuöëng. Sau chim cöë gùæng àaåp hai chên thêåt
maånh xuöëng àêët, vûún cöí bay böíng lïn. Anh chaâng ngöìi trïn lûng
chim khêëp khúãi mûâng thêìm, cho laâ chó trong giêy phuát mònh seä vïì
àïën nhaâ, seä coá nhaâ cao cûãa röång, vûúân ruöång khùæp núi, tiïu pha hïët
àúâi thêåt hoang toaâng cuäng khöng hïët cuãa.
Luác êëy, chim àaä bay trïn biïín caã. Trúâi trúã gioá, nhûäng con soáng
xaám xò cêët cao lïn bùçng mêëy noác nhaâ. Chim bay ngûúåc gioá rêët laâ nhoåc
mïåt, cöí gêåp hùèn xuöëng, hai caánh möîi luác möåt yïëu dêìn. Tuái vaâng lúán
thöët nhiïn bõ gioá hêët maånh vaâo caánh chim. Chim buöng xuöi hai
caánh, àêm böí tûâ lûng trúâi xuöëng biïín. Chó trong chúáp mùæt, ngûúâi anh
bõ soáng cuöën ài, caái tuái lúán vaâ nhûäng öëng quêìn, tay aáo chûáa àêìy vaâng
vaâ chêu baáu dòm anh ta rêët mau xuöëng àaáy biïín.
Coân chim chó bõ ûúát löng, ûúát caánh möåt luác, röìi chim laåi vuâng
lïn khoãi mùåt nûúác, bay vïì nuái, vïì rûâng.
CÊY NÏU NGAÂY TÏËT
Ngaây êëy, khöng biïët tûâ bao giúâ vaâ cuäng khöng biïët bùçng caách gò,
Quyã chiïëm àoaåt têët caã àêët nûúác. Ngûúâi chó ùn nhúâ úã àêåu vaâ laâm reä
ruöång àêët cuãa Quyã. Quyã àöëi vúái ngûúâi ngaây caâng quaá tay. Chuáng dêìn
tùng söë phaãi nöåp lïn gêëp àöi vaâ möîi nùm möîi nhñch lïn möåt ñt. Cuöëi
cuâng chuáng bùæt Ngûúâi phaãi nöåp theo möåt thïí lïå àùåc biïåt do chuáng
nghô ra laâ "ùn ngoån cho göëc". Ngûúâi khöng chõu. Chuáng duâng aáp lûåc
bùæt phaãi theo. Vò thïë, nùm êëy sau vuå gùåt. Ngûúâi chó coân trú nhûäng raå
laâ raå. Caãnh tûúång xúng boåc da thï thaãm diïîn ra khùæp moåi núi bïn
caånh boån Quyã reo cûúâi àùæc yá.
Phêåt tûâ phûúng Têy laåi, coá yá àõnh giuáp ngûúâi chöëng laåi sûå boác
löåt taân nhêîn cuãa Quyã. Sau muâa àoá, Phêåt baão Ngûúâi àûâng tröìng luáa
maâ caâo àêët thaânh luöëng tröìng khoai lang. Ngûúâi cûá y lúâi laâm àuáng
nhû lúâi Phêåt dùån. Quyã khöng ngúâ Ngûúâi àaä bùæt àêìu coá mûu kïë chöëng
laåi mònh nïn cûá nïu àuáng thïí lïå nhû muâa trûúác: "Ùn ngoån cho göëc".
Muâa thu hoaåch êëy, Quyã rêët hêåm hûåc nhòn thêëy nhûäng gaánh
chaåy vïì nhaâ Ngûúâi àöí thaânh tûâng àöëng luâ luâ, coân nhaâ mònh chó toaân
nhûäng dêy vaâ laá khoai laâ nhûäng thûá khöng nhaá nöíi. Nhûng aác nöîi,
thïí lïå àaä quy àõnh, chuáng àaânh cûáng hoång khöng chöëi caäi vaâo àêu
àûúåc.
Sang muâa khaác, Quyã thay thïí lïå múái laâ "Ùn göëc cho ngoån". Phêåt
baão ngûúâi laåi chuyïín sang tröìng luáa. Kïët quaã Quyã laåi hoãng ùn.
Nhûäng haåt luáa vaâng theo ngûúâi vïì nhaâ, coân raå phoá mùåc cho Quyã. Quyã
tûác löån ruöåt nïn muâa sau chuáng tuyïn böë "Ùn caã göëc lêîn ngoån". Lêìn
naây Quyã nghô:
- Cho chuáng noá muöën tröìng gò thò tröìng, àùçng naâo cuäng khöng
loåt khoãi tay chuáng tao.
Nhûng Phêåt àaä baân vúái Ngûúâi thay àöíi giöëng múái. Phêåt trao cho
Ngûúâi haåt giöëng cêy ngö àïí gieo khùæp moåi núi moåi chöî.
Nùm êëy coá möåt lêìn nûäa, Ngûúâi sung sûúáng tröng thêëy cöng lao
cuãa mònh khöng uöíng. Trong nhaâ Ngûúâi thoác ùn chûa hïët thò tûâng
gaánh ngö àaä tiïën vïì chûáa tûâng coát àêëy ùm ùæp. Vïì phêìn quyã laåi bõ möåt
vöë cay chua, uêët ûác haâng mêëy ngaây liïìn. cuöëi cuâng Quyã nhêët àõnh bùæt
Ngûúâi phaãi traã têët caã ruöång àêët khöng cho laâm reä nûäa. Trong buång
chuáng nghô:
- Thaâ khöng àûúåc caái gò caã, coân hún laâ àïí cho chuáng noá ùn möåt
mònh.
Phêåt baão Ngûúâi àiïìu àònh vúái Quyã cho têåu möåt miïëng àêët vûâa
bùçng boáng möåt chiïëc aáo caâ sa. Nghôa laâ Ngûúâi seä tröìng möåt cêy tre
bao nhiïu diïån tñch úã mùåt àêët laâ àêët cuãa Ngûúâi súã hûäu úã àoá. Ban àêìu
Quyã khöng thuêån nhûng sau chuáng noá suy tñnh thêëy àêët têåu ñt maâ
giaá rêët húâi beân nhêån lúâi:
- öì! Bùçng chiïëc aáo caâ sa coá laâ bao nhiïu.
Chuáng noá nghô thïë. Hai bïn laâm túâ giao ûúác: Ngoaâi boáng tre laâ
àêët cuãa Quyã, trong boáng tre laâ àêët cuãa Ngûúâi.
Khi Ngûúâi tröìng xong cêy tre, Phêåt àûáng trïn ngoån, tung aáo caâ
sa bay toaã ra thaânh möåt miïëng vaãi troân. Röìi Phêåt hoaá pheáp laâm cho
cêy tre cao vuát maäi lïn, àïën têån trúâi. Tûå nhiïn àêët trúâi trúã nïn êm u:
boáng cuãa aáo ca dêìn dêìn che kñn khùæp caã mùåt àêët. Boån Quyã khöng ngúâ
coá sûå phi thûúâng nhû thïë; möîi lêìn boáng aáo lêën dêìn vaâo àêët cuãa
chuáng, chuáng phaãi dùæt nhau luâi maäi luâi maäi. Cuöëi cuâng Quyã khöng coá
àêët úã nûäa, phaãi chaåy ra biïín àöng. Vò thïë ngûúâi ta múái goåi laâ Quyã
Àöng.
Tiïëc vò àêët àai hoa maâu àïìu thuöåc vïì tay Ngûúâi, Quyã rêët hêåm
hûåc, cöë chiïu têåp binh maä vaâo cûúáp laåi. Lêìn naây Ngûúâi phaãi chiïën
àêëu vúái Quyã rêët gay go vò quên àöåi cuãa Quyã coá àuã möåt bêìy aác thuá nhû
voi, ngûåa, choá, ngao, baåch xûaâ, hùæc höí, v.v... rêët hung dûä. Phêåt cêìm
gêåy têìm xñch àaánh giuáp Ngûúâi laâm quên cuãa Quyã khöng tiïën lïn
àûúåc.
Sau mêëy trêån bêët lúåi, Quyã beân cho quên ài doâ xem Phêåt súå gò.
Phêåt cho chuáng biïët laâ súå hoa quãa, oaãn chuöëi vaâ cúm nùæm, trûáng luöåc.
Àöëi laåi Phêåt cuäng doâ hoãi vaâ biïët quên cuãa Quyã chó súå àöåc coá mêëy thûá :
maáu choá, laá dûáa, toãi vaâ vöi böåt.
Lêìn giaáp chiïën sau àoá, quên cuãa Quyã àem khöng biïët cú man
naâo laâ hoa quaã àïën neám Phêåt, Phêåt baão Ngûúâi nhùåt laâm lûúng ùn röìi
àem maáu choá vêíy khùæp núi. Quên cuãa Quyã thêëy maáu choá, súå hoaãng
höìn boã chaåy.
Lêìn thûá hai, quên cuãa Quyã laåi àem oaãn chuöëi vaâo neám quên
Phêåt. Phêåt baão Ngûúâi nhùåt laâm lûúng ùn röìi giaä toãi phun vaâo quên
àõch. Quên cuãa Quyã khöng chõu àûúåc muâi toãi, nïn cuäng cùæm àêìu chaåy
biïåt tñch.
Lêìn thûá ba, quên cuãa Quyã laåi àem cúm nùæm, trûáng luöåc vaâo
neám quên Phêåt. Ngûúâi ta tha höì ùn vaâ theo lúâi Phêåt duâng vöi böåt
vung vaâo Quyã. Ngûúâi laåi lêëy laá dûáa quêët vaâo chuáng. Quyã chaåy khöng
kõp, laåi bõ Phêåt bùæt àaây ra biïín àöng. Ngaây Quyã giaâ, Quyã treã, Quyã
àûåc, Quyã caái cuöën goái ra ài, böå daång cuãa chuáng vö cuâng thiïíu naäo.
Chuáng rêåp àêìu saát àêët cöë xin Phêåt thûúng tònh cho pheáp möåt nùm
àûúåc hai ba ngaây vaâo àêët liïìn thùm phêìn möå cuãa töí tiïn chûa öng
ngaây trûúác. Phêåt thêëy chuáng khoác vaáng caã lïn múái thûúng haåi hûáa
cho.
Vò thïë, haâng nùm cûá àïën ngaây tïët Nguyïn Àaán laâ ngaây Quyã vaâo
thùm àêët liïìn, thò ngûúâi ta theo tuåc tröìng nïu àïí cho Quyã khöng daám
beán maãng vaâo chöî ngûúâi àûang úã. Trïn nïu coá khaánh àêët, möîi khi gioá
rung thò coá tiïëng àöång phaát ra àïí lûuön nhùæc boån Quyã nghe maâ
traánh. Cuäng trïn àoá coá buöåc möåt boá laá dûáa hoùåc caânh àûa moã haái àïí
cho Quyã súå. Ngoaâi ra, ngûúâi ta coân veä hònh cung tïn hûúáng muäi nhoån
vïì phña àöng vaâ rùæc vöi böåt xuöëng àêët vaâo nhûäng ngaây Tïët àïí cêëm
cûãa Quyã.
Coá cêu tuåc ngûä:
Caânh àûa laá dûáa treo kiïu (cao)

Vöi böåt rùæc ngoä chúá trïu moåi nhaâ.
Quyã vaâo thò Quyã laåi ra.

Caânh àûa laá dûáa thò ta cûáa möìm
Ngaây xûa ngûúâi ta coân tin rùçng nhûäng luác cêìn àuöíi quyã nhû khi
coá dõch tïî chùèng haån, thò treo möåt nùæm laá dûáa úã trûúác ngoä hay vêíy
maáu choá khùæp núi cho Quyã khoãi quêëy. Àaân baâ thûúâng buöåc toãi vaâo
giaãi yïëm laâ cuäng coá möåt muåc àñch gêìn nhû vêåy.
CÊY TRE TRÙM ÀÖËT
Àúâi xûa coá möåt trûúãng giaã gian aác, xaão traá. Hùæn ta duâng àuã moåi
thuã àoaån àïí boác löåt ngûúâi úã vaâ ngûúâi laâm thuï cho noá, nhúâ àoá maâ hùæn
trúã nïn giaâu coá nhêët vuâng. Hùæn coá ngûúâi con gaái uát, coá nhan sùæc, chûa
chöìng. Trong nhaâ coá anh Khoai, úã vúái hùæn tûâ thuúã nhoã, laâm àuã trùm
cöng nghòn viïåc nhoåc nhùçn. Nùm anh lúán lïn, àûúåc múâi taám, àöi
mûúi, vò súå anh ài núi khaác, möåt höm hùæn múái goåi anh lïn baão:
- Maây chõu khoá úã vúái tao laâm luång cho thêåt gioãi, thûác khuya,
dêåy súám, siïng nùng, röìi tao gaã cö uát cho maây. Anh Khoai nghe noái
tûúãng thûåc, mûâng lùæm, tûâ àoá laåi laâm viïåc gêëp nùm gêëp múâi lêìn. Àûúåc
ba nùm, cö uát bêëy giúâ àaä lúán lùæm röìi. Nhên trong vuâng coá möåt cai
töíng kheát tiïëng giaâu àïën hoãi cö con gaái cho con trai noá, laäo trûúãng giaã
nhêån lúâi chuêín bõ laâm lïî cûúái linh àònh.
Thêëy mònh bõ lûâa, anh Khoai tûác lùæm, lïn gùåp laäo trûúãng giaã àïí
hoãi chuyïån. Anh baão:
- Öng àaä hûáa gaã cö uát cho töi, sao bêy giúâ laåi nuöët lúâi maâ gaã cho
keã khaác? Hùæn ta hêìm hêìm nöíi giêån, àõnh àûaánh cho anh möåt trêån,
song nghô laåi, hùæn laåi thöi, hùæn traã lúâi anh rùçng.
- êëy! Tao thêëy rùçng nùm nay cö uát cuäng àûaä lúán röìi, cho cûúái ài
thò vûâa. Tao chuêín bõ àaám cûúái laâ chuêín bõ cho maây àêëy chûá! Nhûng
maây maâ muöën cûúái ngay thò maây phaãi laâm cho tao caái viïåc naây: maây
chõu khoá lïn rûâng tòm lêëy möåt cêy tre coá möåt trùm àöët, maây gaánh vïì
àêy àïí voát àuäa duâng trong cöî cûúái, thò tao cho maây cûúái cö uát ngay.
Khoai thêåt thaâ tin, lêåp tûác vaác dao lïn rûâng. Nhûng hïët ngaây noå
àïën ngaây kia, hïët khu rûâng naây àïën khu rûâng khaác anh tòm àêu cuäng
khöng ra cêy tre coá àuã trùm àöët. Thêët voång, anh ngöìi trong rûâng khoác
hu hu.
Böîng anh thêëy möåt öng laäo àêìu toác baåc phú, da àoã höìng haâo,
mùæt saáng, miïång túi, khoan thai chöëng gêåy àïën gêìn anh hoãi:
- Laâm sao con khoác? Khoai tha roä àêìu àuöi cêu chuyïån. Öng laäo
nghe xong, baão rùçng:
- Con ài chùåt cho àuã möåt trùm àöët tre, mang vïì àêy cho ta. Anh
nghe lúâi, vaác dao chùåt bïn taã, bïn hûäu, chó möåt loaáng àaä àuã möåt trùm
àöët tre.
Öng giaâ kheä baão: "Khùæc nhêåp! Khùæc nhêåp!".
Vûâa àoåc xong, thò trùm àoaån tre àang nùçm ngöín ngang, tûå
nhiïn chaåy túái vúái nhau, nöëi liïìn laåi thaânh möåt cêy tre àuã trùm àöët.
Khoai mûâng quaá, toan suåp xuöëng laåy taå öng laäo nhûng öng cuå
àaä biïën ài àêu mêët röìi. Anh múái biïët öng laâ Buåt.
Anh gheá vai àõnh vaác tre vïì, nhûng khöng laâm thïë naâo maâ ài
àûúåc, vò tre daâi quaá, noá cûá vûúáng vaâo cêy naây cêy khaác giûäa rûâng. Lo
buöìn, anh laåi ngöìi xuöëng khoác hu hu. Tûác thò anh laåi thêëy öng giaâ höìi
naäy hiïån lïn. Öng hoãi:
"Laâm sao con khoác?". Anh kïí roä sûå tònh. Buåt àûa tay chó vaâo cêy
tre maâ àoåc: "Khùæc xuêët! Khùæc xuêët!". Tûå nhiïn cêy tre laåi rúâi ra tûâng
àöët. Anh boá laåi laâm hai boá, gaánh vïì nhaâ. Luác vïì túái núi thò thêëy hai
hoå àöng àaão àang ùn uöëng öìn aâo, vaâ àêìy sên baân naây cöî noå àang chûåc
sùén àïí rûúác dêu ài. Anh tûác quaá, xöng thùèng túái trûúác mùåt laäo trûúãng
giaã maâ hoãi, thò hùæn caã cûúâi baão anh rùçng:
- Tao baão maây àöën cho àûúåc möåt cêy tre cao möåt trùm àöët, chûá
tao baão maây àöën möåt trùm àöët tre àêu!
Caã hai hoå ngûâng tay àuäa, àïìu cûúâi theo, chïë nhaåo anh Khoai
khúâ khaåo. Anh baão laäo phuá öng ra sên maâ xem. Röìi anh àoåc kheä:
"Khùæc nhêåp! Khùæc nhêåp!". Tûác thò trùm àöët tre dñnh liïìn vúái
nhau thaânh möåt cêy tre daâi vaâ dñnh luön caã laäo trûúãng giaã vaâo àêëy,
hùæn cöë dûát mêëy cuäng khöng ra. Laäo cai töíng thöng gia vaâ con trai noá
thêëy thïë chaåy ra àõnh gúä, anh Khoai àúåi hai àûáa túái gêìn, laåi kheä àoåc:
"Khùæc nhêåp! Khùæc nhêåp!". Lêåp tûác laäo cai töíng vaâ con noá àïìu dñnh
vaâo vúái laäo trûúãng giaã, caâng giêîy caâng àau, caã ba öm àêìu kïu khoác.
Caã hai hoå luác bêëy giúâ taái mùåt, dûång toác gaáy, khöng coân ai nghô
àïën chuyïån ra gúä hoùåc chïë nhaåo nûäa. Hoå mùåc aáo röång, àûáng sùæp
haâng, van xin anh Khoai thaã ba ngûúâi kia ra vaâ hûáa seä töí chûác cûúái
cö gaái cho anh. Chúâ möåt lûuác lêu, anh Khoai múái àoåc kheä:
- Khùæc xuêët! Khùæc xuêët! Bêëy giúâ hai thöng gia vaâ chuá rïí múái rúâi
nhau ra àûúåc, vaâ cêy tre cuäng àöí xuöëng, chia thaânh trùm àoaån. Hoå
trai thoaát naån, cuöën goái ra vïì, vaâ laäo trûúãng giaã ngay ngaây höm sau
phaãi gaã cö uát cho anh Khoai.
Vïì sau coá cêu ca rùçng: Chï ta röìi laåi lêëy ta. Tuy laâ àûáa úã nhûng
maâ coá cöng.
CHAÂNG NA A'
Àûúåc Taáo Quên giuáp sûác, Na aá chùèng nhûäng lêëy àûúåc vúå, coá möåt
cuöåc söëng sung tuác, maâ coân mêëy phen laâm Ngoåc Hoaâng phaãi khiïëp súå.
Truyïån vûâa truyïìn tuång tuåc thúâ thêìn bïëp trong tñn ngûúäng dên gian,
vûâa ca ngúåi trñ khön, loâng can àaãm cuãa con ngûúâi trong cuöåc àêëu
tranh baão vïå mònh trûúác thiïn tai.
Ngaây xûa coá möåt chaâng trai tïn laâ Na aá. Anh möì cöi chûa tûâ
súám, úã vúái meå giaâ. Nhaâ Na aá ngheâo, anh phaãi laâm nghïì àaánh caá àïí
nuöi thên, nuöi meå. Anh thùèng tñnh, khöng kiïng nïí möåt ai, cuäng
chùèng súå trúâi phêåt. Thêëy anh thêåt thaâ, laåi hay lam hay laâm, ngûúâi
trong vuâng ai cuäng yïu mïën. Caãm loâng töët cuãa anh, Taáo Quên thûúâng
hoáa thaânh möåt öng giaâ laâm baån vúái anh. Coân anh cuäng rêët yïu quyá
Taáo Quên. Taáo Quên baão gò, anh cuäng nghe vaâ thûúâng tòm caách maách
cho moåi ngûúâi laâm theo. Nhúâ vêåy, baâ con trong vuâng traánh àûúåc
nhiïìu tai naån. Trong vuâng coá möåt cö gaái àeåp ngûúâi, töët nïët vêîn thêìm
yïu anh. Möåt höm, nhên luác troâ chuyïån, Taáo Quên ûúám hoãi anh:
- Na aá naây, anh coá muöën lêëy vúå khöng?
Na aá thaânh thêåt àaáp:
- Tha cuå, chaáu ngheâo thïë naây thò ai lêëy aå!
Taáo Quên noái:
- Thöi anh cûá muöën coá vúå laâ àûúåc. Moåi viïåc cûá mùåc laäo lo liïåu.
ñt lêu sau cö gaái noå trúã thaânh vúå Na aá. Hai vúå chöìng söëng vúái
nhau rêët hoâa thuêån, tiïëng khen khùæp gêìn xûa. caã hai vúå chöìng Na aá
àïìu chùm chó laâm luång, trong nhaâ dêìn dêìn coá caái ùn caái àïí. Möîi lêìn
ai khen Na aá töët söë thò anh thûúâng baão: "Söë mïånh gò àêu. Êu cuäng laâ
nhúâ hai baân tay".
Khöng ngúâ cêu noái êëy cuãa Na aá loåt àïën tai Ngoåc Hoaâng. Àaä tûâ
lêu Ngoåc Hoaâng gheát Na aá vò töåi bêët kñnh, nay laåi nghe anh coi
thûúâng caã söë mïånh thò nöíi giêån. Ngoåc Hoaâng liïìn sai Thiïn Löi lêåp
tûác xuöëng àaánh Na aá.
Lïå thûúâng hïî nhaâ naâo sùæp xaãy ra chuyïån gò thò Taáo Quên àûúåc
biïët trûúác. Taáo Quên tòm Na aá, baão:
- Naây Na aá! Töëi nay Thiïn Löi xuöëng àaánh anh àêëy!
Na aá hoãi:
- Biïët luác naâo Thiïn Löi xuöëng, húã cuå?
Taáo Quên baão:
- Töëi nay, khi naâo coá ma to gioá lúán, sêëm chúáp nöíi lïn laâ luác
Thiïn Löi xuöëng àêëy! Thiïn Löi xuöëng thïë naâo cuäng phaãi àûáng trïn
noác nhaâ. Vêåy anh coá caách gò laâm cho Thiïn Löi trûúåt chên ngaä thò seä
khöng viïåc gò.
Na aá suy nghô maäi. Cuöëi cuâng anh nghô ra möåt kïë. Anh lêëy laá
chuöëi lúåp lïn maái nhaâ. Anh laåi haái thêåt nhiïìu rau àay vaâ rau möìng
túi giaä nhoã, nêëu thaânh möåt thûá höì sïìn sïåt, trún nhêìy nhêîy. Anh àem
phïët thûá höì êëy lïn laá chuöëi trïn noác nhaâ. Töëi àïën, anh cêìm sùén àoân
öëng, ngöìi úã goác nhaâ àúåi Thiïn Löi.
Trúâi möîi luác möåt töëi. Àïën nûãa àïm thò mûa to, gioá lúán nöíi lïn.
Sêëm chúáp nöí vang trúâi. Thiïn Löi hung hùng reä mêy bay xuöëng. Nhaâ
Na aá àêy röìi! Thiïn Löi nhaãy thùèng xuöëng noác nhaâ àïí àaánh Na aá.
Huyåch! Thiïn Löi vûâa àùåt chên xuöëng noác nhaâ thò giêîm phaãi laá chuöëi
phïët höì, bõ trûúåt chên, ngaä lùn quay xuöëng sên, àaánh rúi caã lûúäi têìm
seát. Thiïn Löi chûa kõp hoaân höìn thò böîng: "Phõch! Phõch! Phõch!" vaâ
Thiïn Löi bõ àoân öëng nïån vaâo lûng! Hùæn kïu: "Cûáu vúái! Cûáu vúái!".
Tiïëng Thiïn Löi kïu cûáu höîn loaån trong tiïëng sêëm êìm yâ... Vêët vaã lùæm
Thiïn Löi múái thoaát àûúåc trêån àoân, túi taã bay vïì trúâi.
Nghe tiïëng sêëm seát, Ngoåc Hoaâng khêëp khúãi mûâng thêìm, tûúãng
Thiïn Löi àaä àaánh chïët Na aá. Giûäa luác àoá, Thiïn Löi mùåt maây sûng
huáp, aáo quêìn raách búm, bûúác vaâo. Thiïn Löi kïí hïët moåi nöîi cho Ngoåc
Hoaâng nghe. Ngoåc Hoaâng vö cuâng kinh súå, tûác töëc ra lïånh cho Diïm
Vûúng phaãi trûâ ngay Na aá.
Diïm Vûúng vöën cùm gheát Na aá tûâ lêu, bêy giúâ àûúåc lïånh Ngoåc
Hoaâng, Diïm Vûúng lêëy laâm mûâng lùæm. Diïm Vûúng vöåi höåi hoåp caác
tûúáng àöåc aác nhêët àïí baân mûu giïët Na aá.
Quêån Rïët laâ viïn tûúáng gioãi nhêët cuãa Diïm Vûúng tònh nguyïån
möåt mònh ài trõ töåi Na aá. Rïët vöën thên hònh nhoã beá, dïî luöìn loãi. Rïët
leo giûúâng, chui vaâo göëi, àõnh ban àïm seä boâ ra cùæn cöí Na aá.
Taáo Quên doâ biïët viïåc naây vöåi maách cho Na aá biïët, Na aá móm
cûúâi baão öng vua bïëp:
- Cuå àûâng lo! Chaáu àaä coá caách.
Töëi àïën, trûúác khi ài nguã, anh àem nhuáng chiïëc göëi vaâo nûúác
söi. Thïë laâ quêån Rïët chïët chñn nhûâ.
Diïm Vûúng àúåi maäi khöng thêëy Rïët vïì, lêëy laâm lo, liïìn sai
quêån Rùæn lïn húåp sûác vúái quêån Rïët. Rùæn vêng lïånh ài ngay. Rùæn ta
chui vaâo àöëng raå àêìu heâ, chúâ ban àïm seä boâ ra cùæn chïët Na aá.
Taáo Quên laåi tin cho Na aá biïët. Öng baão:
- Quêån Rùæn àöåc lùæm àêëy, anh phaãi cêín thêån múái àûúåc!
Na aá cûúâi baão:
- Cuå àûâng lo! Chaáu àûaä coá caách.
Töëi àïën, Na aá vaác gêåy ra àöëng raå. Quêån Rùæn àang ruác trong
àöëng raå nguã say thò bõ Na aá àêåp cho mêëy gêåy giêåp àêìu.
Thêëy hai tûúáng gioãi ài mêët khöng trúã vïì, Diïm Vûúng laåi caâng
lo, sai quêån Cuá laâ viïn tûúáng miïång lúäi àöåc àõa ài doâ la tin tûác. Quêån
Cuá vêng lïånh ài ngay. Cuá ài möåt luác, vöåi quay vïì baáo vúái Diïm
Vûúng: Hai tûúáng àaä bõ Na aá giïët caã. Diïm Vûúng kinh súå, liïìn sai
Cuá ài baáo thuâ.
Cuá bay àïën nhaâ Na aá. Luác naây, Taáo Quên vaâ Na aá ài vùæng. Cuá
bay thùèng vaâo cûãa söí, thêëy vúå Na aá àang nùçm nguã trïn giûúâng. Cuá
vûún cöí nhòn vaâo vaâ kïu luön ba tiïëng. Vúå Na aá böîng giêåt mònh, röìi
tùæt thúã. Giïët xong ngûúâi phuå nûä, Cuá bay vaâo rûâng xanh, àúåi dõp trúã
laåi giïët luön caã ngûúâi chöìng laâ Na aá.
Ài laâm vïì, thêëy vúå mònh böîng dng lùn ra chïët, Na aá thûúng xoát
vö cuâng, vöåi chaåy ài hoãi Taáo Quên. Taáo Quên baão:
- Viïåc naây laâ do quêån Cuá àêy! Anh phaãi bùæt cho àûúåc Cuá thò múái
coá caách cûáu vúå anh.
Na aá suy nghô röìi noái:
- Chaáu coá kïë naây nhûng phaãi nhúâ tay cuå. Chiïìu nay, múâi cuå trúã
laåi àêy.
Na aá chùåt tre àan möåt caái löìng hònh caái núm nhûng coá àaáy. Anh
àem queát sún xanh àoã caái löìng, tröng rêët àeåp. Anh àûa löìng cho Taáo
Quên vaâ baão:
- Quêån Cuá laâ giöëng chim, ùæt thñch úã löìng. Cuå giaã àem biïëu hùæn
caái löìng naây. Chúâ khi hùæn chui vaâo thò cuå àoáng ngay cûãa laåi, röìi xaách
löìng vïì àêy cho chaáu.
Taáo Quên cêìm löìng ài thùèng àïën rûâng xanh, nuái àoã. Quaã nhû
lúâi Na aá noái. Thêëy Taáo Quên xaách löìng son àïën, quêån Cuá mûâng khêëp
khúãi. Qua vaâi cêu chuyïån, Cuá ngoã yá xin caái löìng. Taáo Quên baão:
- Töi àõnh àem àïën biïëu anh. Nhûng khöng hiïíu anh coá ûng yá
khöng. Anh thûã chui vaâo xem coá vûâa khöng àûaä.
Cuá ta töëi mùæt vïì caái löìng sún xanh àoã, liïìn chui toåt vaâo. Taáo
Quên àoáng sêåp cûãa laåi. Cuá ngú ngaác baão:
- Öng àõnh nhöët töi laåi aâ?
Taáo Quên hoãi:
- Maây duâng caách gò maâ giïët àûúåc vúå Na aá?
Quêån Cuá àaânh phaãi thuá töåi:
- Töi chó cêìn kïu ba tiïëng thò coá ngûúâi phaãi chïët.
Taáo Quên laåi hoãi:
- Taåi sao maây chó kïu coá ba tiïëng maâ chïët ngûúâi àûúåc?
Quêån Cuá noái:
- Viïåc naây khöng thïí noái cho ngaâi biïët àûúåc.
Taáo Quên tûác giêån baão:
- Maây khöng noái thò tao seä giao maây cho Na aá giïët thõt - vûâa noái
Taáo Quên vûâa lùæc maånh caái löìng laâm cho Cuá töëi tùm caã mùåt muäi.
Cuá àaânh noái thêåt:

- Töi coá hai lûúäi. Möåt lûúäi àen kïu lïn thò chïët ngûúâi. Coân kïu
bùçng lúäi àoã thò ngûúâi chïët seä söëng laåi.
Taáo Quên baão:
- Cho tao xem caái lûúäi àen cuãa maây!
Cuá theâ lúäi àen ra cho Taáo Quên xem. Taáo quên ruát dao cùæt
phùng caái lûúäi àöåc êëy ài. Quêån Cuá mêët lúäi àöåc röìi, Taáo Quên xûaách
ngay löìng Cuá vïì cho Na aá. Na aá xaách dao àïën, baão Cuá:
- Kïu ba tiïëng ngay, nïëu khöng tao seä giïët chïët!
Cuá buöåc loâng phaãi kïu lïn ba tiïëng. Cuá vûâa dûát tiïëng kïu thò vúå
Na aá tûâ tûâ múã mùæt. Chõ söëng laåi, khoãe maånh nhû xûa. Xong viïåc, Na
aá múã cûãa löìng cho Cuá bay ra. Cuá vöåi bay vïì baáo cho Diïm Vûúng biïët
moåi viïåc xaãy ra. Diïm Vûúng run súå, vöåi laâm súá têu lïn Ngoåc Hoaâng.
Àûúåc tin, Ngoåc Hoaâng lo toaát möì höi, liïìn xuöëng lïånh cho Long
Vûúng àem têët caã caác loaâi thuãy töåc dêng nûúác lïn thêåt mau àïí dòm
chïët Na aá.
Taáo Quên vöåi baáo tin dûä naây cho Na aá biïët. Cuå baão Na aá:
- Phen naây thò nguy mêët, anh aå.
Na aá ung dung noái:
- Cuå àûâng lo! Nûúác dêng lïn thò chûaáu seä lïn àaánh trúâi.
Thïë röìi Na aá baão dên laâng möîi ngûúâi àoáng möåt chiïëc beâ lúán,
sùæm sûãa thêåt nhiïìu lûúng khö, trïn beâ cùæm thêåt nhiïìu böng lau laâm
cúâ. Khi naâo nûúác luåt thò keáo nhau lïn beâ. Hïî nûúác dêng lïn thò cûá
àaánh tröëng, reo hoâ thêåt khoãe vaâo.
Moåi ngûúâi nghe theo lúâi Na aá. Anh cuäng tûå mònh àoáng möåt
chiïëc beâ. Beâ laâm vûâa xong thò nûúác luåt traân àïën. Na aá vaâ dên laâng cûá
möîi nhaâ möåt beâ, sùén saâng chöëng luåt. Nûúác caâng lïn. Na aá caâng thuác
tröëng, baão moåi ngûúâi hoâ heát cho thêåt êìm ô.
Nûúác lïn möîi luác möåt cao, ngêåp caã ruöång vûúân àöìi nuái. Trêu boâ,
gaâ võt àïìu bõ cuöën theo doâng nûúác. Na aá vaâ moåi ngûúâi khöng chuát súå
haäi, vûâa àaánh tröëng vûâa reo hoâ. Mûa caâng to, gioá caâng lúán thò nhûäng
böng lau trïn caác beâ caâng lung lay maånh. Na aá theát lúán: "Nûúác lïn
nûäa ài! Mau mau àûa ta àïën cöíng trúâi àïí ta phaá Thiïn àònh".
Nûúác dêng lïn gêìn àïën nhaâ trúâi. Ngoåc Hoaâng nghe tiïëng hoâ heát
êìm ô, liïìn sai möåt tûúáng nhaâ trúâi ra xem. Viïn tûúáng ài möåt luác, vöåi
chaåy vïì baáo:
- Nguy to! Nguy to! Na aá keáo quên àõnh phaá Thiïn àònh!
Ngoåc Hoaâng hoaãng súå, vöåi ra lïånh cho Long Vûúng lêåp tûác ruát
nûúác xuöëng. Ngoåc Hoaâng laåi tûác töëc triïåu caác thiïn thêìn vïì trúâi, mùåc
cho Na aá muöën laâm gò thò laâm úã trêìn gian.
Tûâ àoá, hïî khi naâo lau tröí böng thò trúâi khöng coân sêëm seát nûäa,
mûåc nûúác caác söng cuäng àïìu ruát thêëp. Ngûúâi giaâ baão àoá laâ vò Ngoåc
Hoaâng, Thiïn Löi vaâ Long Vûúng súå Na aá laåi keáo quên lïn phaá Thiïn
àònh.
CHIÏËC AÁO TAÂNG HÒNH
Ngaây xûa úã vuâng Cao Bùçng coá möåt chaâng treã tuöíi, nay àêy mai
àoá laâm nghïì chaâi lûúái, tïn laâ Triïìu. Gia saãn cuãa anh khöng coá gò
ngoaâi böå àöì nghïì laâm. Nhûng tñnh anh vöën hay thûúng ngûúâi. Möîi
lêìn àaánh àûúåc nhiïìu caá, anh thûúâng àöíi lêëy gaåo àem chu cêëp cho
nhûäng ngûúâi tuáng thiïëu maâ anh gùåp. Vò vêåy ngûúâi ngheâo khöí trong
vuâng, ai cuäng mïën anh.
úã Cao Bùçng möåt thúâi gian, Triïìu laåi dúâi sang àûaánh caá úã vuâng
Thaái Nguyïn. úã àêy, anh laåi cûáu giuáp moåi ngûúâi khöng tiïëc sûác. Möåt
höm, anh khöng àûúåc meã caá naâo. Nhûng luác vïì doåc àûúâng, anh böîng
thêëy àang nùçm run rêíy dûúái göëc cêy. Àöång loâng thûúng, anh cúãi ngay
chiïëc aáo àang mùåc àùæp vaâo ngûúâi öng cuå.
Bùéng ài möåt daåo, möåt höm anh àang buöng chaâi giûäa söng,
böîng nghe trïn nuái cao coá tiïëng àaân vùng vùèng. Anh dûâng laåi nghe
möåt caách say sûa. Qua ngaây höm sau, anh laåi àûúåc nghe tiïëng àaân
trïn nuái nhû höm qua. Höm sau nûäa, cuäng tûâ trïn ngoån nuái cuä, tiïëng
àûaân quen thuöåc laåi bay àïën tai anh. Lêëy laâm laå, anh vöåi thu xïëp àöì
nghïì cuãa mònh, röìi tòm àûúâng treâo lïn nuái, quyïët tòm cho ra ngûúâi
gaãy àaân. Lêìn theo tiïëng àûaân, anh vaåch coã reä lau tiïën bûúác. Cuöëi
cuâng, àïën möåt baäi röång, anh thêëy möåt cuå giaâ àang ngöìi trïn phiïën àaá.
Öng cuå maãi mï gaãy àaân khöng biïët coá ngûúâi túái gêìn. Triïìu nhêån ra
khuön mùåt cuå giaâ naây rêët giöëng vúái öng cuå nùçm úã göëc cêy höm noå.
Chúâ cho baãn àaân dûát hùèn, anh àïën trûúác mùåt hoãi:
- Thûa cuå, cuå laâ ai maâ ngöìi àaánh àaân úã àêy?
Öng cuå ngûúác mùæt nhòn anh möåt caách êu yïëm, röìi chó vaâo möåt
phiïën àaá trûúác mùåt, baão:
- Ta ngöìi àúåi con àêy! Con treâo nuái voá mïåt lùæm khöng? con hayä
ngöìi xuöëng àêy nghó möåt tñ.
Triïìu àúä cheán nûúác úã tay öng cuå, àaä nghe öng cuå hoãi:
- Con coá nhúá ta khöng?
- Coá - Triïìu àaáp ngay - Cuå coá phaãi laâ ngûúâi nùçm úã göëc cêy àûa
àêìu laâng höm noå khöng?
- Àuáng - Öng cuå traã lúâi - Höm noå, con àaânh chõu mònh trêìn àïí
nhûúâng aáo cho ta. Têëm loâng naây thêåt laâ ñt coá. nay ta muöën àïìn cho
con möåt chiïëc aáo khaác.
Noái xong, cuå cúãi chiïëc aáo àang mùåc quaâng vaâo mònh Triïìu röìi
biïën mêët.
Tûâ ngaây àûúåc aáo cuãa Tiïn cho, Triïìu múái biïët àêëy khöng phaãi laâ
chiïëc aáo thûúâng maâ laâ möåt baão vêåt, coá pheáp laâm cho ngûúâi ta taâng
hònh. Möîi lêìn mùåc aáo, khöng möåt ai nhêån ra coá anh úã trûúác mùåt.
Triïìu mûâng quaá, tûâ àêëy anh ài chu du khùæp núi. Anh thûúâng mùåc aáo
röìi tòm àïën nhaâ boån giaâu coá, àûúâng hoaâng ài vaâo têån buöìng chuáng,
lêëy gaåo tiïìn cho nhûäng ngûúâi ngheâo. Anh kñn àûaáo trõ töåi nhûäng keã
bêët lûúng, baåc aác. coá nhûäng ngûúâi vò quaá cú cûåc àang nùçm laã bïn vïå
àûúâng maâ thûã ghan thò böîng thêëy coá nhûäng quan tiïìn trûúác mùåt. Coá
nhûäng tïn quan àûang noåc ngûúâi ra àaánh giûäa cöng àûúâng thò chñnh
hùæn böîng bõ quêët vaâo lûng àau quùçn lïn, nhûng ngoaãnh laåi thò vêîn
khöng hïì tòm thêëy ai. Nhiïìu sûå viïåc giöëng nhau xaãy ra, laâm cho lúâi
àöìn àaåi lan khùæp caã möåt vuâng. Ngûúâi lo, keã mûâng, nhûng ai cuäng tin
rùçng Trúâi Phêåt àaä coá con mùæt.
Cûá nhû thïë Triïìu ài khùæp núi vaâ giuáp àúä ngûúâi cuâng khöí. Möåt
höm, anh tòm àïën àêët kinh kyâ. Mùåc aáo vaâo, anh tha höì ài àoá àêy cho
thoaã mùæt. Hïët vaâo nhaâ boån quyïìn quyá, anh laåi vaâo cung cêëm laâ núi tûâ
xûa khöng möåt ngûúâi naâo nhû anh daám bûúác chên àïën. Thêëy ngûúâi
ngheâo khoá nhan nhaãn khùæp phöë phûúâng, anh leãn vaâo kho taâng nhaâ
vua lêëy cuãa ra phên phaát cho hoå. Vò thïë kho cöng luön luön bõ hao
huåt, nhûng khöng möåt ai tòm ra thuã phaåm caã. Trong khi àoá thò khùæp
kinh àö àöìn êìm lïn rùçng coá möåt võ Tiïn thûúâng cûáu giuáp nhûäng ngûúâi
àoái khöí vaâ trûâng trõ nhûäng tïn gian taâ. úã àêu Tiïn cuäng coá mùåt,
nhûng laåi khöng "xuêët àêìu löå diïån" bao giúâ.
Vïì phña Triïìu, anh vêîn ngaây ngaây laâm cöng viïåc cûáu giuáp dên
ngheâo, coi àêy laâ phêån sûå cuãa mònh, maâ khöng hïì bùn khoùn àïën
chuyïån baáo àaáp. Anh àaä laâm cho boån giaâu sang xiïët bao súå haäi, lo
lùæng khi thêëy tiïìn cuãa chuáng tûå nhiïn khöng caánh maâ bay, mùåc dêìu
trong nhaâ ngoaâi ngoä àïìu coá ngûúâi canh gaác cêín mêåt.
Nhûng möåt höm, sau khi trûâng trõ möåt tïn quyïìn quyá yã thïë
àûaánhh ngûúâi, anh vöåi leãn ra khoãi nhaâ hùæn ngay vò thêëy keã hêìu
ngûúâi haå cuãa hùæn nghe tiïëng àöång àöí xö túái rêët àöng. Giûäa lûuác vöåi
vaâng, anh vûúáng vaâo möåt chiïëc gai tre úã búâ giêåu laâm cho chiïëc toaåc
mêët möåt miïëng. Súå rùçng àïí vêåy coá thïí bõ löå nïn anh àaä duâng möåt
muån gieã vaá laåi. Sau àoá, haâng ngaây anh laåi vaâo kho nhaâ vua tiïëp tuåc
phêån sûå cuãa mònh.
Tûâ ngaây thêëy kho luön bõ hao huåt, nhaâ vua hïët sûác lo lùæng. Vua
haå lïånh cho boån quan coi kho phaãi tòm bùæt cho kyâ àûúåc tïn tröm bñ
mêåt, nïëu khöng seä trõ töåi khöng tha. Boån naây nhiïìu phen cöë sûác rònh
moâ nhûng chó hoaâi cöng vö ñch. Tiïìn baåc trong kho cûá vúi dêìn maâ
chuáng vêîn khöng tòm ra dêëu vïët gò àaáng kïí. Sau cuâng, chuáng sai
thûãa möåt kiïíu bêîy lúái rêët nhaåy àïí chuåp vaâo nhûäng núi maâ chuáng nghi
ngúâ.
Höm êëy, boån quan coi kho böîng thêëy coá möåt con bûúm bûúám
trùæng ngoaâi cöíng bay vaâo kho. Bûúám bay ài daåo laåi nhûäng àônh baåc
trùæng xoaá, röìi bûúám laåi thuãng thóng bay ra. Lêåp tûác chuáng chuåp ngay
lúái xuöëng chöî coá bûúám. Vaâ thïë laâ Triïìu bõ bùæt. Chó vò miïëng vaãi vaá vaâo
chiïëc aáo taâng hònh khiïën anh bõ löå. Bùæt àûúåc Triïìu, boån quan coi kho
mûâng lùæm, liïìn giaãi anh lïn vua. Vua sai boã nguåc àïí chúâ xeát xûã.
Höìi êëy, coá öng vua möåt nûúác laáng giïìng tûâ lêu vêîn nuöi ngêìm
mûu mö àaánh chiïëm nûúác ta. Giûäa luác Triïìu bõ haå nguåc, thò haâng vaån
binh maä cuãa nûúác laáng giïìng cuäng àûang uân uân keáo sang. Nhaâ vua
àaä cho quên àöåi ra chöëng giûä, nhûng àaánh trêån naâo thua trêån êëy,
khöng sao ngùn caãn àûúåc keã àõch tiïën nhû vuä baäo. Tònh hònh böîng trúã
nïn nguy ngêåp. Tin cêëp baáo tûâ biïn giúái möåt ngaây àûa vïì khöng biïët
bao nhiïu chuyïën ngûåa traåm, laâm cho kinh àö nhaáo nhaác. Nghe àûúåc
tin naây, Triïìu liïìn baão quan coi nguåc têu vua cho mònh àûúåc ài deåp
giùåc cûáu nûúác. Nhaâ vua mûâng quaá, vöåi sai thaáo xiïìng cho anh, vaâ goåi
anh àïën hoãi:
- Nhaâ ngûúi cêìn bao nhiïu binh maä?
- Têu bïå haå - anh àaáp, - chó cêìn möåt mònh töi cuäng coá thïí àuöíi
àûúåc giùåc dûä. Chó xin bïå haå cho töi möåt thanh gúm.
Vua liïìn cúãi gûúm cuãa mònh trao cho Triïìu vaâ phong anh laâ Höå
quöëc tûúáng quên, Vua coân ra lïånh cho quên àöåi phaãi tuên theo lïånh
anh.
Trûúác ngaây lïn àûúâng, nhûäng ngûúâi ngheâo khöí nghe tin anh
àûúåc tha vaâ phong tûúáng ài àaánh giùåc, àïìu tòm àïën caãm ún vaâ tònh
nguyïån ài theo. Triïìu cho sùæp xïëp thaânh àöåi nguä vaâ cuâng keáo nhau
lïn àûúâng.
Luác àïën vuâng quên giùåc àang chiïëm àoáng. Triïìu mùåc ngay chiïëc
aáo taâng hònh vaâo ngûúâi ài thùèng vaâo traåi giùåc. Chó möåt laát sau, anh
cheám chïët tïn chó huy toaán quên tiïn phong. Boån giùåc mêët túáng nh
rùæn khöng àêìu, boã chûaåy taán loaån. Nhûäng ngûúâi ài theo Triïìu chó coá
viïåc chia nhau àoán khùæp caác neão toám cöí àûa vïì. Àïën nhûäng traåi khaác
cuãa giùåc, Triïìu cuäng laâm nhû vêåy. Khöng bao lêu caã àöåi tiïn phong
tinh nhuïå cuãa giùåc bõ tiïu diïåt vaâ bõ bùæt söëng, khöng soát möåt tïn. Caác
àöåi quên khaác coân laåi kinh hoaâng, cho laâ bïn phña Àaåi Viïåt coá võ thêìn
thiïng trúå chiïën nïn bao nhiïu tûúáng taâi cuãa mònh àïìu bõ cheám àêìu.
Thêëy quên sô ngaä loâng, tïn vua laáng giïìng àaânh haå lïånh ruát lui. Tûâ
àêëy biïn giúái laåi vö sûå. Khùæp núi ai nêëy ca ngúåi cöng lao cuãa Triïìu.
Luác Triïìu keáo quên khaãi hoaân, vua khen ngúåi anh hïët lúâi. Vua
phong cho anh laâm quan àaåi thêìn, cùæt àêët àai huyïån cho anh ùn löåc,
laåi gaã con gaái cho anh laâm vúå.
Tûâ àêëy ngûúâi ta quen goåi anh laâ Quan Thiïìu. Ngaây nay úã Cao
Bùçng coá àïìn thúâ Quan Thiïìu.
CHIÏËC CÊÌU PHUÁC ÀÛÁC
Möåt chaâng trai sinh ra trong gia àònh ba àúâi söëng nhúâ ùn tröåm.
Möåt öng quan giaâu coá nhûng töí tiïn ba àúâi laâm quan ûác hiïëp dên
laânh. Àïìu laâ nhûäng ngûúâi bêët haånh, hoå gùåp nhau vaâ quyïët têm laâm
nïn chiïëc cêìu phuác àûác bùæc qua söng. Cuöëi cuâng, chaâng trai ngheâo
lêëy àûúåc vúå, coá àûúåc sûå sung tuác vaâ öng quan coá con theo yá muöën.
Truyïån Chiïëc cêìu phuác àûác khuyïn con ngûúâi söëng úã àúâi nïn laâm
nhiïìu viïåc thiïån seä gùåp àûúåc phuác laânh.
Ngaây xûa coá anh chûaâng chuyïn söëng vïì nghïì ùn tröåm. Trong
nhaâ coân coá meå giaâ phaãi nuöi. Tuy coá luác àûúåc nhiïìu, coá luác àûúåc ñt,
nhûng trong nhaâ khöng bao giúâ coá cuãa àïí daânh. Hai meå con chaâng
thûúâng phaãi chõu bûäa ùn, bûäa nhõn.
Möåt höm, nhên ngaây giöî chûa, meå chaâng ön laåi cho chaâng nghe
cuöåc àúâi cuãa öng vaâ chûa chaâng xûa kia.
Xûa kia öng nöåi cuãa chaâng cuäng laâm nghïì ùn tröåm, coá àïm
kiïëm àûúåc nhûäng moán àaáng baåc chuåc, baåc trùm, vêåy maâ khi nhùæm
mùæt xuöi tay cuäng khöng àïí laåi cho chûa chaâng àûúåc chuát gò.
Röìi àïën àúâi chûa chaâng. Lúán lïn, khöng biïët choån nghïì gò khaác
töët hún, chûa chaâng laåi nöëi nghïì öng cuå, àïën àïm laåi ài rònh moâ hïët
laâng trïn àïën xoám dûúái, maâ cuäng khöng bao giúâ kiïëm àûúåc nöíi hai
bûäa cho hai vúå chöìng vaâ àûáa con. Röìi chûa chaâng chïët ài cuäng khöng
coá gò àïí laåi. Nay àïën àúâi chaâng, lao theo caái nghïì naây àaä gêìn hai chuåc
nùm röìi maâ tay trùæng vêîn hoaân trùæng tay. Àaä vêåy, chaâng cuäng khöng
tòm àûúåc nöíi möåt ngûúâi vúå, mùåc dêìu àaä gêìn böën chuåc tuöíi àêìu.
Ön laåi àúâi cha öng xûa vaâ nhòn cuöåc àúâi mònh chaân
â g khöng khoãi
thêëy ngaán ngêím.
Möåt àïm, chaâng àïën rònh nhaâ öng thêìy àöì úã xoám bïn, àõnh ùn
tröåm caái thuã lúån maâ möåt nhoám hoåc troâ mang àïën biïëu. Rònh maäi túái
khuya, öng thêìy vêîn chûa ài nguã, öng àoåc hïët trang saách naây túái
trang saách khaác. Chúåt öng thêìy àoåc túái cêu: "Tñch thiïån chi gia têët
hûäu dû hûúng; tñch bêët thiïån chi gia têët hûäu dû ûúng" (1). Chaâng
buång baão daå: "Phaãi chùng öng cha ta laâm nghïì thêët àûác nïn àïí khöí
nhuåc laåi cho ta"? Röìi tûå àaáp: "Phaãi, quaã thêåt àuáng nhû vêåy". Àoaån
chaâng chaåy möåt maåch vïì nhaâ, quyïët tûâ nay boã nghïì ùn tröåm.
Saáng höm sau, chaâng vaác buáa vaâo rûâng haái cuãi mang ra chúå
baán. Cöng viïåc thêåt laâ vêët vaã, haái àûúåc möåt gaánh cuãi chaâng phaãi àöíi
möåt baát möì höi múái kiïëm àûúåc möåt moán tiïìn mua gaåo, nhûng chaâng
thêëy yïn têm hún moåi ngaây. Tuy vêåy, ài àïën àêu, chaâng cuäng nghe
tiïëng ngûúâi xò xaâo: "Cêín thêån àêëy! Caái thùçng ba àúâi ùn tröåm àaä àïën
kia!". Caái tiïëng "ba àúâi ùn tröåm" laâm cho chaâng buöìn baä. Chaâng nghô:
"Tûâ nay ta phaãi laâm nhûäng viïåc gò phuác àûác hoåa may múái xoáa àûúåc
mêëy tiïëng àoá".
Möåt ngaây muâa haå, trúâi mûa to nûúác luä traân vïì. Chaâng àem cuãi
ài chúå baán, vò nûúác luä traân vïì nhanh quaá, khöng thïí löåi qua söng nhû
moåi höm àûúåc. Haâng trùm ngûúâi uân laåi vò chûa coá àoâ, mùåt trúâi àaä
khuêët sau rùång nuái, maâ moåi ngûúâi vêîn loay hoay úã búâ söng. Chaâng
beân nghô túái viïåc bùæc möåt caái cêìu. Àïm êëy, nguã laåi bïën söng cuâng vúái
nhiïìu ngûúâi khaác, chaâng àem chuyïån bùæc cêìu ra hoãi baâ con, nhiïìu
ngûúâi noái:
- Àoá laâ möåt àiïìu phuác àûác àûúåc muön ngaân ngûúâi nhúá ún. Trûúác
àêy cuäng àaä coá ngûúâi laâm nhûng röìi laåi boã dúã...
Saáng höm sau, nûúác ruát, chaâng löåi söng vïì nhaâ, túái nhaâ, chaâng
àem yá àõnh bùæc cêìu ra hoãi yá kiïën meå. Meå chaâng rêët vui vaâ giuåc
chûaâng döëc sûác bùæc cêìu!
Tûâ àoá, cûá saáng chaâng lïn rûâng chùåt cêy; chiïìu ra sûác chuyïín göî;
tra cöë haái thïm möåt gaánh cuãi àïí vïì cho meå ài chúå. Chaâng laâm viïåc
quïn ngaây thaáng. Buöíi chùåt cêy, buöíi chuyïín göî, buöíi bùæc cêìu, khöng
bao lêu àaä bùæc àûúåc hún chuåc saãi cêìu. Cöng viïåc coân nhiïìu nùång nhoåc
vò con söng röång gêìn hai trùm saãi. Vò ùn àoái maâ laâm nhiïìu nïn chaâng
bõ kiïåt sûác. Möåt höm àoái quaá chaâng nùçm lùn ra mï man úã àoaån cêìu
àang laâm dúã. Nhûäng ngûúâi ài qua xuám laåi cûáu chûäa, nhûng chaâng
vêîn chûa höìi tónh.
Giûäa luác êëy coá möåt viïn quan voä ài àïën, thêëy möåt àaám àöng
àang xuám quanh möåt ngûúâi nùçm soäng soaâi, viïn quan xuöëng ngûåa
àïën gêìn hoãi chuyïån. Moåi ngûúâi cho biïët àêy laâ anh chaâng bùæc cêìu laâm
phuác àang laâm thò vò mïåt quaá maâ lùn ra ngêët ài... Viïn quan liïìn múã
tuái lêëy thuöëc cho chaâng uöëng. Àûúåc möåt luác, chûaâng bùæc cêìu tónh laåi,
moåi ngûúâi taãn dêìn ra vïì, viïn quan ngöìi laåi bïn chaâng ên cêìn hoãi
chuyïån. Chaâng thêåt thaâ kïí hïët cho öng nghe cuöåc àúâi cuãa mònh vaâ noái
roä yá àõnh cuâng cöng viïåc àang laâm. Viïn quan voä nghe noái ra chiïìu
caãm àöång, öng ngöìi ngêîm nghô höìi lêu röìi noái:
- Xûa kia cha öng chaâng laâm nghïì thêët àûác àïí cho chaâng ngaây
nay phaãi àoái ngheâo. Nay, chaâng muöën laâm àiïìu phuác àûác àïí chuöåc löîi
lêìm xûa kia, quaã laâ hay vö cuâng! Vïì phêìn töi, töi xin noái thêåt: chûa
töi, öng töi, öng cuå öng kyå töi, àúâi àúâi laâm quan ûác hiïëp dên laânh, boáp
hêìu boáp cöí àïí naä tiïìn, naä cuãa. Àêëy cuäng laâ àiïìu thêët àûác, vò vêåy àïën
töi ngaây nay trúâi quaã baáo: lêëy vúå àaä hún hai mûúi nùm röìi maâ khöng
coá möåt àûáa con àïí vui cûãa vui nhaâ, cho nïn, tuöíi àaä ngoaâi böën mûúi,
chuáng töi vêîn phaãi söëng hiu quaånh. Nay töi cuäng muöën laâm àiïìu
phuác àûác àïí chuöåc löîi lêìm xûa, chùèng hay chûaâng coá cho töi goáp sûác
cuâng nhau bùæc cêìu àûúåc khöng?
Chaâng bùæc cêìu vui mûâng noái:
- Nïëu quan lúán coá chñ hûúáng nhû vêåy thò caái cêìu naây seä choáng
xong, dên chuáng seä mau àûúåc qua laåi, coân gò töët hún!
Hai ngûúâi beân kïí cho nhau biïët tïn tuöíi, quï quaán röìi kïët laâm
anh em, viïn quan voä hún chaâng bùæc cêìu böën tuöíi, àûúåc nhêån laâ anh.
Chaâng bùæc cêìu noái:
- Em coân coá meå giaâ úã nhaâ, vò nhaâ ngheâo, phaãi baán cuãi lêëy tiïìn
mua gaåo cho nïn ngaây naâo em cuäng phaãi àem cuãi vïì nhaâ àïí saáng höm
sau meå àem cuãi ra chúå baán lêëy tiïìn.
Viïn quan voä thên mêåt baão chaâng:
- Anh coá nhiïìu tiïìn cuãa, anh seä boã ra nuöi meå àïí em khoãi phaãi
bêån têm, nhû vêåy chuáng ta seä chuyïn chuá vaâo viïåc bùæc cêìu, em nghô
thïë naâo?
Chûaâng bùæc cêìu noái:
- Nïëu vêåy thò coân gò hay hún!
Tûâ àêëy, haâng ngaây hai anh em cuâng nhau lïn nuái àöën cêy,
chuyïín göî. Chùèng bao lêu, hai ngûúâi àaä dûång xong chiïëc cêìu göî hún
hai trùm saãi. Dên chuáng ai cuäng vui mûâng, hoå àùåt tïn laâ cêìu Phuác
Àûác. Caác cuå hai laâng hoan hó cuâng nhau baân àõnh goáp tiïìn laâm möåt
bûäa tiïåc ùn mûâng cêìu.
Ngaây ùn mûâng chiïëc cêìu, caác võ bö laäo vaâ têët caã dên chuáng
quanh vuâng nö nûác àïën dûå, ai cuäng cêìu xin Ngoåc Hoaâng ban phuác
cho hai ngûúâi bùæc cêìu, hoå ùn uöëng linh àònh suöët caã buöíi saáng. Böîng
möåt cún gioá bêët chúåt keáo àïën, gioá thöíi maånh, laâm cuái raåp ngoån coã
nghiïng ngaã caânh cêy. Gioá thöíi möîi luác möåt maånh, röìi bêët thònh lònh
cuöën anh chaâng bùæc cêìu ài mêët. Viïn quan voä thêët thanh kïu goåi, têët
caã moåi ngûúâi àïìu ngêåm nguâi.
Thêëy ngûúâi em kïët nghôa cuãa mònh hïët loâng hïët sûác haâng ba
nùm trúâi ra laâm cêìu maâ laåi khöng àûúåc hûúãng phuác, viïn quan xoát
xûa lùæm. Sau khi moåi ngûúâi àûaä ra vïì, öng àoán vúå sang úã chung vúái
baâ cuå àïí súám höm tröng nom, phuång dûúäng baâ thay ngûúâi em kïët
nghôa.
Laåi noái àïën chaâng bùæc cêìu bõ gioá löëc cuöën túái möåt caái hang trïn
möåt ngoån nuái cao. Chaâng laão àaão àûáng chûa kõp vûäng. Cún gioá böîng
vuåt hoáa thaânh ngûúâi tûúi cûúâi noái vúái chaâng:
- Nhaâ ngûúi chúá súå, ta laâ thêìn Gioá àûúåc Ngoåc Hoaâng sai ài àoán
nhaâ ngûúi vïì àêy àïí thûúãng cho ngûúi caái cöng thaânh têm laâm
chuyïån phuác àûác. Baåc vaâng àêëy, nhaâ ngûúi muöën lêëy bao nhiïu thò
lêëy.
Chûaâng bùæc cêìu nhòn vaâo hang thêëy àöëng vaâng saáng choái.
Chaâng cúãi aáo goái lêëy möåt söë vaâng, röìi buöåc laåi cêín thêån, chûaâng vaác
goái vaâng lïn vai, tiïën ra cûãa hang, thêìn Gioá laåi hoáa thaânh cún gioá löëc
cuöën chaâng ài, traã vïì baãn vaâ àùåt chaâng nheå nhaâng xuöëng giûäa sên
nhaâ.
Chaâng bùæc cêìu sung sûúáng àïí goái vaâng xuöëng röìi lïn tiïëng goåi
cûãa. Nghe tiïëng goåi, meå chûaâng vaâ hai vúå chöìng viïn quan voä tûúãng
laâ höìn chûaâng bùæc cêìu hiïån vïì, liïìn dùæt nhau laåi ngöìi quanh chiïëc
baân thúâ thùæp hûúng khêën vaái lêìm rêìm. Nhòn qua keä liïëp thêëy ba
ngûúâi vûâa cuái laåy, vûâa khêën, chûaâng bùæc cêìu bêåt cûúâi laåi möåt lêìn nûäa
chaâng lïn tiïëng goåi:
- Meå úi! Anh úi! Em àêy maâ! Em haäy coân söëng trúã vïì nhaâ àêy!
Mau mau múã cûãa!
Nghe roä tiïëng goåi cuãa con, baâ meå mûâng quyánh, lêåt àêåt xuöëng
giûúâng. Vúå chöìng viïn quan voä cuäng chaåy ra múã cûãa, àoán ngûúâi em
kïët nghôa.
Chaâng bùæc cêìu ngöìi xuöëng kïí laåi ngoån ngaânh cêu chuyïån àûúåc
thêìn Gioá àûa ài lêëy vaâng cho caã nhaâ nghe, moåi ngûúâi reo mûâng sung
sûúáng.
Tûâ àêëy meå con chaâng bùæc cêìu bùæt àêìu trúã nïn giaâu coá, chaâng
múâi hai vúå chöìng ngûúâi anh kïët nghôa úã laåi vaâ cuâng nhau laâm ùn.
ñt lêu sau, vúå viïn quan voä coá chûãa, àïën thaáng àïën ngaây chõ
sinh haå àûúåc möåt con trai. Hai vúå chöìng mûâng vö kïí. Coân chaâng bùæc
cêìu ñt lêu sau cuäng lêëy vúå coá con vaâ söëng sung sûúáng àïën giaâ.
1. Nhaâ laâm nhiïìu àiïìu thiïån ùæt àïí laåi tiïëng thúm. Nhaâ laâm
nhiïìu àiïìu bêët thiïån ùæt àïí laåi tai vaå.

Truyen Co Tich Viet Nam

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Truyen Co Tich Viet Nam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Truyïån cöí tñch Viïåt Nam 1

Muåc luåc ............................................................................................. 1

CHUYÏÅN CHAÂNG LÑA

Chiïìu chiïìu eán liïång Truöng Mêy

AI MUA HAÂNH TÖI (HAY LOÅ NÛÚÁC THÊÌN)

Doåc bùçng àoân gaánh

Ai mûua haânh töi

ÊM DÛÚNG GIAO CHIÏËN

ANH CHAÂNG HOÅ ÀAÂO

ANH CHAÂNG NGHEÂO KHÖÍ

ANH KHÚÂ ÀÛÚÅC KIÏÅN

BIÏÍN HÖÌ LAI LAÁNG

Cha meå nuöi con bùçng trúâi bùçng bïí

BÑNH VAÂ ÀINH

BÑCH CÊU KYÂ NGÖÅ

BÚÅM GIAÂ MÙÆC BÊÎY COÂ KE

Chuã quaán thùæp àeân lïn vaâ traách:

BÖËN ANH TAÂI

BÖËN NGÛÚÂI BAÅN

CÊY HUYÏËT DUÅ

CÊY NÏU NGAÂY TÏËT

Caânh àûa laá dûáa treo kiïu (cao)

Quyã vaâo thò Quyã laåi ra.

CÊY TRE TRÙM ÀÖËT

Cuá àaânh noái thêåt:

CHIÏËC AÁO TAÂNG HÒNH

CHIÏËC CÊÌU PHUÁC ÀÛÁC

You might also like