Piotr Kilanowski Uniwersytet Federalny Parany Co w trawie piszczy, czyli rozwazania ttumacza 0 osmiu Swierszczach w wierszach Zbigniewa Herberta Tlumaczenie a lektura tekstu narodzl se pray okazji tumaczenia poe Zbigniew? Bee Perales Wasdieanys teach eee a jui-2 pewnoscia dobre humaczenie poezi musi byé popreedzone do flea lekrura przekladanogo tekst uwzgldniaiga rodicane castle ieocaywiste, modliwosci znaczeniowe. O scislym zwigzku tych dwéch cemnoéci.w kontekicie analy caytanatakpsze Wystn High Ander: Caytaé to znaczy thumaczyé. Kaidy bowie colowick ma inne doswiad- caenia. Zty czytelnik przypomina zlego thumacza: praeklada dostownie, kkiedy powinien parafrazowa¢, i parafrazuje, kiedy powiniea preckiadaé doslownie. Kiedy uczymy sig czyta¢ dobrze, erudyci, chocia? cenna, ma znaczenie mniejsze niz instynkt; zdarzalo sig, ze wielcy eradyci bylt lymi thumaczami*. O tekstach Herberta moina rzec, 2e mienig sig one znaczeniami uk tymi na réznych poziomach lekrury wiersza. To samo slowo wkolejnvch sry ito inolesik:Sdeiatghae Ea eran oe oe ae tekst przetlumaczony nie straci swego uroku jedne} z .dwéch keopli zatraymanych na skraju twarzy” (Dwi krople, $8), w kxocych mimo ich ste} preezroczystosci odbijaia sig nicoczywiste obrazy -Swiata 1 WAH. Auden, O caytaniu [wr] tego, Reka farisarza i imme one, wy. ML. Spro- ‘sibaki, J, Zielitiski, chum. H. Kevecrkowski, Warszawa 1988, 5 16.i nawigeaniami do 1nych, jednym Beh prada jw kasych relacj ojcaisyna mon Doigiews Boleslav Herbert, n iiffeudowskiego, mimo gloino wns, patiarchalnego schematu wiz mide, oadaniem z polski histori raymiony, dochodzeniu co Bors i preyjnomay ala izmianach Jogo ide 17 koniecznosciy przeloenia na bray dwanec (yg iro znscecsiomoar ee oaieonvowy peti wig opr okreflenia zichoneno a er so honicomie poladane macrena a mona ois do de meno (Ace omer) ps) role jena et geen O12» ol wi jem w wma Habra mote oe ae sb poli 9 te rier ps wae ie <“ T nie chodzi © 0 cagsto mylonego ™ Skew x oda Teton) din #0 sianer .e5per™ ww Polsce ows polneso (Gr ne wy rine Bau vi tak nazywamy re gon ran aeadniaernicy w wei cams rr okrelane wspng nazi vic? rydnie powszechne jest ataisa Co cle ereces | jer anglais, be mote sJohna Keats dy opsuje w wire and Cricket (pr2etoes konika polnegos ® i key oba te owad ego na polski praes Julies Zula dani rye Sh preyoyico.za 7 Hie ee Banianiem poszcrepsiny earunki, moe ser ankownnewsariene Sie Ps fonika‘konika poles wa ie, Jaden eblematon POMC slynny ches treamlgcy w excebrecszytiskie) acini Iciedy jut docrekal sg porn jk owad regs posto emeececbreeaynic, predation ror) sige Koi poly ib panko 2m ok Skrayllyeh (Orehapter® Mernqu eqgopokzy (Clee ‘deam funkejonowanie yb tem, de slowo ilo” stwierdal nace istnicigcych w utworach H ewig ntworey bok po Kok Poss eri przcklah slowa fwiersact” eaapliwsci webudel perry weno! tasegs romnensno eo isto 6206 | podem py sido 10 slow Wo at sien abn analize W Osta cpa a a at czy rok (8) Ni 7 : le eh NR una), agree mois? ‘wieloryba (uP6), Pag (Pe) (nom), Heraldscene rox re eda chrono} ‘procetu doch naling poszezeglnych preypadkoy me i ovicrszcza i 02 Wych ewokowanychyme alas Swierszczy w poez) polski) 5 poli) mysle 0 ewentualyeh kono jem sobie maly subicktywny aly Fmyeh urworach poetyckich. Zacznijmy od sey swybramiewa prawiecala gamaszce5y ro najprawdopodobnie| slowo déwigkons ini wystepujacymi w Tuwimovain zyrkaé,czykezyrikac™ ale ic nym fire. Skojarzei hie trone po ‘melodyjnych odtosin oro (chocina w poezjinie ma pra ee sa polskich urworsw poetyek Epis u Nai Kept Najbardze) 2 nich my wlerszczyk, weywajceg dis ska sie Rove ck seit die porta cule ne histor, Besykomin © wi bo shuchajge ich ksi ne ms sweet to ich, Fe se eta clementem swept domowens usar chat st62") opiekuriczego ( spotykamy w eje autorki w Bajce eo idealistyezny Don Kichot, ktéry scant} my jakiegos lucha n w nie) jal fem peagnie dotrzeé do promicnl mics bie dotarcia do ksigzycowego éwiatla, rnier, &wiers2cz. staje sig poetyekim ; spiewane w promieniach ksigayeowysh dajt vt moéliwose uniesienia sie ponad r2e- jerszcz w tym wiersz (0 wige icego mimo przexzked dotrzet Juchaczom sposobnosé pracy seta grajek,t0 mistre ale 2 poetyckiej basni opla- rnieudane} prot urbows 1 en, keorego pies firyeznemu wiers2 wodrsty do Ksiez reznego poetys produ} n dajgcego # Podobny swiers2e% Po 2) obraz idealisty do ideatu i swoir izycznych. ko-meta co prawda, nie2 Sarabanda, pochodzacy Gp prmancluhach isirotce Marys Erewer jako niepokojacy preedstawiciel nieziemskiego pojia ce 2 Kole! w wierem Ne prog one ccagéci poematu Ku Belew uworze rym matkaumirsjceao Jase identyfikuje nim Carierszezw komine”yfwerszc migdzy bella ) anielska muzyke Teaswiaéw styszana przez konajgcego. Podobnie swojski i niepokojacy zarazer wi ee w wierszu Bolestawa Lesmiana Sen, byé mose nawigaujacy™ ea aa Konopnickie, bo pisanym yl swiersaczyi dis aniol6w”, fy kt6rym — jak pisze porta ~ »swierszcz piosenk apieent oszolamia FM Rope, Swirl ej Pee dn. 4 Dit ‘Warszawa 192,559 Por tai, Bait osieszcn lor wit ‘Warsrawa 192, 584-99 1) Tabs a prague tej, Poesy dae sapne Warszawa i915 5 67-68 winta m obraz swierszcza pojt- Pree da dei c. Didse ise sane topic J-Caubeh,yw éwiecie pr2yToays h jednika jak swiersZZ -go spiew ni poet ta spews (2 y lacwo 22 vn. 2 deugiel 5 1) eak ji ee ee ae ‘woli od aly ceri mega TIS» bo nie my aye zp orzo pee Pat Tilyszczytakiogy Yop) 07 cay w Baraat | Ur a Stitt her owronlsjaSAST mowskich wspoming da Swvierkoye * rs een rom Dey eu cope ea beni polskie. siggy do dg tl ig byly znane Herbertowi Panty, uujge niejako romantyez polszczyzny literackicj, dr UE nt p28 Te pre Het ; sa espns iob cero mg ni Fe Hechanonbgo SETI ntti races vczeciwy AbsOIUO } pe ae poetyckim: 7% Be 2 Bosim T oxevco we 7 Fs Be erady® 2s Nie chce bye bostin ™ veespezem, czyli spicwae M2 Eo pee iors Bo kos Ni opemy jednake PONENTS % erwowae Wyko~ ! i sppeeenrecicatctcianl nem? 2M ako symbols poet i Crechowcra snl coer 27 ice m8 Pe pe ako element swoekotei x PSY a aaa ee wiers2c7eySWTEEZE éwierszeze,/ Be po asec psn dich ie jeereae. sNews ye idzie srebrne snide, trot MI jeogoca w stognch / czeBSe SI Da 1), 4 des, ego spared a eng avierezcze SPleWace®) PSL 29 asad ox mma, on ma przodck ws tee poten iepiewaiaes Pie Troma «moze ezasern uvvalnia / edie ey edie cg 24, 2 ee ae ak malo” peta przy 70 2 ET, i Prinses Sviczom, kre oad kar Rocio vir ako poety« Kochanowskiogoomawia Ncze86 Cpl wij posay piesa. eit Tey Mica Sioa emerginci.Mazy Jena tonne Pamir enc” 4G 2 Wile topo zavartyc sd tsk pwetenia as tbecnych ror Bei fe ee . wate ree Tmat Vircenony A ein, Wir rie Ware 78 Bisse. * 3 mopach nomaniyeyel re erevoea Cuccowicz, a rakie 0 BCS" Naren rs Fe Cocchowice, Ju: nck Plomyceck en hog} Kayan, Warscoa i Tents, Wi ee 2 Tamte, 510%wansd Swierszezy literackich, ktdre , w pols, najlymigizym jst bo peta PRE Oe PACD ge OM Insipwielvadaptagiod Bierata 2 Luling (4a je~ierszce bat Konikipolne wy ie byt") Franciseek Morawski i Whadystaw No cova by! konikiem polnyn”) ado I tdse mows (Chpentsaw aypacei?), 0) tmoina wspomniet jeszcze 0 Swiererzu 1a La Pontaine’a (tre jogafaeym Swierzeas 2 Pinia Cara Cot Jui na podstaie teh kilku preyklad bre ze anaczeisymbolizowanych przez swiersya thay hwo are pale ekes74 Gini a Tampines wseumige wire Cacho ng swojskosci dom (Stier Seni Puraraoa i Ursa Les drug) symbol poetygrjka i Spiewak (2, nicks, Maza Kochanows satakie seria wierszyinspirowanych bajky Ezop) ii Kucchaie Konoy r y nicki, Cy ty 12, Na wri Ti, ha Cae Legenda O fie tymi hwoma znaczeniami dlikatnie rysue sig rowniei fy doslowny, ace widocon, konte ie Konopnickie), 5 ktSry lazy swierszen cise, neisnieniem (Ki i Pan Biya Lesmiana) 0 symboliceSwierseeza i metamorfazach cykady ategjem nik molly xprasledzeniem kontksu fea g0sktdry mégl bye znany Herbertow, jst proba ustalenia, Svierscra,drghcoemu udalo mi sig zdentyfikows: ejay si w wyniku thumaczenia doslownego, porijjaegn lr telty kalturowe Jake inne symbolicene naczenia mo mb ober, ky 3 Bes a ip 24 W tang rie mana aa modsaianeg PIL Wighs20% donniy take aml edo dri sp pr polnymn? Swierscz 2 mbox i apes sacay sew Chath edrrae 1, akakotmandonomyiskdiin wikiem yslnd ipo Matec sc utr SO ako svt v yeceymal gwierszae wr domath wiaectear pata im ~ PK] si staykanic, evirkanie wnat Se st¥0 ogiem muni poe naa Syne poet Kr Mura neces oro 1S, Ponadtojak cyt hsm, poor pent Winnie la nen nie. Pomimo te sya, ze natne symbole klturowe w eka alu iwier : Kiedy ma micjce i agit wiedzie do interesjggych des ew