‫ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ "ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﻮدا" اﺛﺮ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺣﺠﺎزی ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﻓﺘﺤﯽ‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﻓﺘﺤﯽ‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ ارﺳﺎل ‪ :‬ﭼﻬﺎرم ﻣﺮداد ﻣﺎه ‪١٣٩٨‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺑﻮدای ‪۹۷‬‬

‫‪ ‬‬

‫"ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﻮدا"اﻧﮕﺎره ای از ﺑﻮداﯾﯽ دﯾﮕﺮ را اﺷﺎره ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮداﯾﯽ دﯾﮕﺮ؟! اﻫﻮراﯾﯽ دﯾﮕﺮ؟! ﯾﺎ‬
‫ﻣﺴﯿﺤﺎ؟‪!...‬‬

‫ﭘﯽ ﮐﺪاﻣﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ رﻓﺖ؟ آﯾﺎ )دﯾﮕﺮی( ﺑﻮدن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؟!‬

‫در ِ‬
‫ﯾﺎ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ )دﯾﮕﺮی( ﺑﻮدن را رﻗﻢ ﻣﯽ زﻧﺪ؟‪!... :‬‬

‫‪ ‬‬

‫درﺷﮑﻪ ﻫﺎی ﻋﺠﯿﺒﯽ ﮐﻪ در ﺧﯿﺎﺑﺎن اﻧﺪ‪/‬‬

‫ﻫﻨﻮز ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺳﺎﯾﻪ ﻫﺎی اﻧﺴﺎن اﻧﺪ‪(۶۰) /‬‬

‫‪ ‬‬

‫دﻏﺪﻏﻪ ی ﺷﺎﻋﺮ اﻣﺮوز آﺷﻨﺎﯾﯽ زداﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ آﯾﺎ آﺷﻨﺎﯾﯽ زداﯾﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ دﯾﮕﺮی از زﺑﺎن و ﻓﺮم‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ؟ و اﮔﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﺮاﯾﺸﺎت ِ ﺷﮕﻔﺖ ِ ذﻫﻨﯽ در ﻣﺨﺎﻃﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟! ﯾﺎ ﺳﺎده ﺗﺮ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﻢ‪) :‬آﺷﻨﺎﯾﯽ زداﯾﯽ ی دروﻧﯽ‪/‬ذﻫﻨﯽ( ؟‪!...‬‬

‫از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ )درون( ﻣﻘﻮﻟﻪ ای ﺳﺖ ﻓﺮاﺗﺮ از ) ذﻫﻦ ( ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﮐﻪ آن را ﻓﺮا ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﮐﺪام ﻋﻠﻮم) درون( ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪،‬؟ ﯾﻌﻨﯽ درون ﮔﺮاﯾﯽ ﯾﺎ درون‬
‫ﺑﯿﻨﯽ را از ﺑُﻌﺪ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪َ ،‬ﺣﮑَﻤﯽ ‪ ،‬اﺧﺒﺎری‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﺤﺾ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ‪ ،‬ﻣﺎوراء ﻃﺒﯿﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﻪ‪...‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﻮدا ﮐﻪ زﺑﺎﻧﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺳﺖ وﻗﺘﯽ )درون( را ﮐﻨﺎر )ذﻫﻦ( ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﯿﻢ از ﺑﻌﺪ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﯽ )ﺗﻮﺟﻪ ﻋﺪﯾﺪه ﺑﻪ ذﻫﻦ( ﻣﻮرد اﻋﺘﻨﺎ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻤﺎم ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻧﺒﻮه ﮐﻪ ﺑﻪ اراده و‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺲ ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ آﺷﻨﺎﯾﯽ زداﯾﯽ ﻫﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ )آﺷﻨﺎﯾﯽ زداﯾﯽ ی دروﻧﯽ‪/‬ذﻫﻨﯽ( ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ آﯾﺎ ﮐﺎر‬
‫ﻋﺒﺜﯽ ﻧﺒﻮده؟! و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ درﮔﯿﺮ ﺑﺎزی ﻫﺎی زﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮده اﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﻮدا؟‪!...‬‬
‫ﺑﻮدای ﺳﺮخ؟ ﻣﮕﺮ ﺗﻌﻤﯿﺪ ﺑﻮدا‬
‫ِ‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ ﺳﺆاﻟﯽ در ذﻫﻨﻢ ﻣﯽدرﺧﺸﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدم ﺟﻮاﺑﺶ را ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‪ .‬ﭼﺮا‬
‫آﺑﯽ ﻧﯿﺴﺖ؟ ﻣﮕﺮ ﮐﻠﻤﺎت ﺑﻮدا آراﻣﺶ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫ﭼﺮا ﺑﻮدای ﺳﺮخ؟ ﻣﮕﺮ ﺑﻮدا ﺑﻪ ﺳﺘﯿﺰ ﻣﯽ اﻧﺪﯾﺸﺪ؟ ﯾﺎ ﻣﮕﺮ ﺳﺘﯿﺰ‪ ،‬اﺳﺎس و زﯾﺮ ﺑﻨﺎی اﻧﺪﯾﺸﻪ ی‬
‫ﺑﻮداﺳﺖ؟ ﯾﺎ ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ﺑﻮدا آن ﺑﻮدا ﻧﯿﺴﺖ؟‪:‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻤﯽ ﻧﺪﻣﻢ ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﻮدا را‪/‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻤﯽ ﻧﺰﻧﻢ آﺗﺶ اﻫﻮرا را‪/‬‬

‫ﺻﻠﯿﺐ ﻣﻌﺠﺰه ای ﮐﻮ ؟ ﮐﻪ از ﺳﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺎک‪/‬‬

‫دوﺑﺎره زﻧﺪه ﮐﻨﻢ ﻣﺮده ی ﻣﺴﯿﺤﺎ را‪)/‬ص‪)/۶۶‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﻧﺸﯿﻨﯽ ﮐﻠﻤﺎت‪ ،‬ﮐﻪ‬

‫ِ‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻫﻢ‬
‫ِ‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎ واژه ﻫﺎ ﺗﺎزه اﺳﺖ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﻔﻬﻮم و ﭼﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻫﺎی ﺗﺎزه ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬واژه ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﮑﺎر ﻧﻤﯽ روﻧﺪ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻔﻬﻮم و رازی ﺑﺎ ﺧﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ روح ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮﯾﺶ واﻗﻒ اﺳﺖ و ﺑﺎ آن ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮدﺑﺎوری ﮐﻪ در ﺧﻮد ﺳﺮاغ دارد راﻫﺶ را ﺑﯽ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن و ﻣﺮگ را ﭘﺎﯾﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﯽداﻧﺪ و ﺟﻬﺎن را ﺑﺴﯿﺎر ﺣﻘﯿﺮ ﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﻣﯿﺪاﻧﺪ و ﺣﺮﮐﺖ روح‬
‫را در ﻻﯾﺘﻨﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪.‬‬

‫درون ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ روح ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮد ) ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه( اﺷﺎره ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ‬

‫ِ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ) ﺧﻮدآﮔﺎه( در ﺳﯿﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﺑﺸﺮ ﺗﻨﻬﺎ(‬
‫ِ‬ ‫ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ )ﺧﻮد( و ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ اش را در آﯾﻨﻪ ِی روزﮔﺎر ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺻﻮرت )‬
‫ﺑﻠﮑﻪ آن ﻧﯿﻤﻪ ی ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ﮐﻪ‪  ‬دور از ﺗﻌﻠﻘﺎت دﻧﯿﻮی اﺳﺖ از او ﺟﺪا ﺷﺪه و ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﺎﻧﺪه‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎی ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺗﻨﻬﺎﺳﺖ ﻧﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ‪ .‬آن ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎﺳﺖ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﺮا؟!‪ ...‬ﭼﻮن ﻫﯿﭻ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه ی دﻧﯿﻮی ﻧﺪارد و ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮ او ﺗﺤﻤﯿﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ )ﺧﻮﯾﺶ( را در دو ﺣﯿﻄﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪) ۱‬ﺣﯿﻄﻪ ی وﺟﻮد )وﺟﻮدﯾﺖ( ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪) ۲‬ﺣﯿﻄﻪ ی ﻣﻮﺟﻮد ) ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ( ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎز‬

‫‪ ‬‬

‫وﺟﻮدﯾﺖ ﺧﻮد‬
‫ِ‬ ‫وﻗﺘﯽ ﺷﺎﻋﺮ از ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ آن ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽ رود ﮐﻪ او ) ﻣﻮﺟﻮد( از ﺣﯿﻄﻪ ی‬
‫)ﺣﻘﯿﻘﺖ( واﻗﻒ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در آﺛﺎر اﯾﺸﺎن ﺷﻌﺮ و ﺷﺎﻋﺮ ﻣﮑﻤﻞ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﻌﺮ را ﺑﺴﺮاﯾﺪ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻋﺮ را ﻣﯽ‬
‫ﺳﺮاﯾﺪ‪. :‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺑﭙﻮش ازﺷﺐ ﻣﻦ ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ اﺑﺮﺳﭙﯿﺪ‪/‬‬

‫ﺑﻨﻮش ازﻟﺐ ﻣﻦ ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه درﯾﺎ را‪/‬‬

 ‫ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ اﮔﺮ ﺧﺎﮐﺴﺎر ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﻢ‪/‬‬

‫ﺑﻪ ﭘﺎی روح ﺑﻠﻨﺪم ﺗﻤﺎم دﻧﯿﺎ را‪/‬‬

‫ﺑﺪه ﺷﺮاره ای از آن ﻧﮕﺎه ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ‪/‬‬

‫ﮐﻪ ﺻﺒﺢ ﺧﯿﺮه ﮐﻨﻢ آﺳﻤﺎن ﯾﻠﺪا را‪/‬‬

‫ﺗﻮ از ﮐﺠﺎی ﺟﻬﺎن دوﺑﺎره ﻣﯽ آﯾﯽ‪/‬‬

‫ﮐﻪ ﻏﺮق واﻗﻌﻪ ﮐﺮدی ﻏﺮوب ﻓﺮدا را؟‪!/‬‬

‫ﻣﯿﺎن ﭼﻨﺒﺮه ی اﻧﻔﺠﺎر ﻣﯽ ﺗﺎﺑﻢ‪/‬‬

‫ﻗﯿﺎﻓﻪ ﻫﺎی ﭼﮑﺶ ﺧﻮرده ی ﺗﻤﺎﺷﺎ را‪/‬‬

‫ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﻦ ﮐﻪ ﭘﺮﯾﺸﺎن ﺑﺎد ﭘﺎﯾﯿﺰم‪/‬‬

‫ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻮﺳﯽ ﺑﻬﺎر_ﮔﻠﻬﺎ را‪/‬‬

‫ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﻮر ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎی ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ‪/‬‬

‫ﺑﻪ آﺑﺸﺎر ﺳﭙﺎری ﺟﻨﺎزه ی ﻣﺎ را‪)/...‬ص‪۶۶‬وص‪)/۶۷‬‬

‫‪ ‬‬

‫اﯾﯽ ﺷﯿﺮاز ( ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪن اﻧﺴﺎن از ﺣﯿﻄﻪ ی ﺗﻌﻠﻘﺎت و ﺗﻤﺎم‬

‫آﻧﭽﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎی) ﺷﺎﻋﺮ اﻓﺴﺎﻧﻪ ِ‬
‫آﻧﭽﻪ‪  ‬اﺳﺖ ‪،‬ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺪان زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﻣﯽ ﮔﻮﯾﯿﻢ!‬

‫در ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﻮدا‪...‬‬

‫ﺣﺲ و ﺷﻮر و ﺣﺎﻟﯽ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﯿﻒ در ﺧﻮدم ﭘﯿﺪا ﮐﺮدم‪ .‬در ﻣﺴﯿﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﻤﻠﻮ از‬
‫ﺧﺎص ﺑﻮداﺳﺖ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ﺗﺼﻮرات و ﺧﯿﺎﻻت ﻧﺎب و اﻟﺒﺘﻪ‬

‫روزﻣﺮه ﮔﯽ ﻫﺎی ﻣﺘﻨﺎوب و اﻧﺴﺎن ﻧﻤﺎﻫﺎی اﻃﺮاف را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﯽ و ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﯽ ﺗﺎ اﺑﺪﯾﺖ در‬
‫ﺟﻬﺎن ﺧﯿﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺖ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﻤﺎﻧﯽ و ﺑﻪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﯿﺎﻧﺪﯾﺸﯽ! و در‬
‫ﺗﻠﺦ ﻫﺴﺘﯽ رﻫﺎ ﺷﻮی‬‫ﭘﺮﻧﯿﺎن‪  ‬آراﻣﺸﯽ ﺣﻘﯿﻘﯽ و اﺻﯿﻞ ‪ ،‬ﻏﻮﻃﻪ ور ‪ ...‬و از ﺗﻤﺎم واﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎی ﺗﺎرﯾﮏ و ِ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺎل ﭘﺮوازت ﺷﻮد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوﺑﺎره‪ ...‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﮑﻮت و ﺳﮑﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ در ﺧﻮاﻧﻨﺪه‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺣﻘﯿﻘﺖ درون ﺑﭙﺮدازد و ﻣﺨﺎﻃﺐ را ﻫﻤﺴﻔﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫ِ‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آورد ﺗﺎ ﺑﻪ دور از ﻫﯿﺎﻫﻮ ﺑﻪ‬
‫ﺧﯿﺎﻟﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ در اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺣﺖ ﺣﺘﺎ ﺑﺮای دﻗﺎﯾﻘﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺷﺪه ﺑﺘﻮان از اﯾﻦ ﻋﺼﺮ ﯾﺨﺒﻨﺪان ﮐﻮچ ﮐﺮد و‬
‫ﺑﺎل ﻫﺎ را ﮔﺸﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ اوج روﯾﺎﻫﺎ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ آﻧﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻓﻀﯿﻠﺖ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ی ﺣﻘﯿﻘﺖ درون ‪)،‬اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ( ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ارج َﻧﻬﺪ و اﯾﻦ ﺑﺎور را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻫﺪﯾﻪ دﻫﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ َو ِ‬
‫رای ﺗﻤﺎم ﻫﻨﺮﻫﺎ و ﻋﺒﺎدت ﻫﺎﺳﺖ‪: .‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺧﻮاب ﺧﻨﺪه ﻧﺒﻮدم‪/‬‬

‫ِ‬ ‫ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ِ‬ ‫‪ ‬وﺣﺸﯽ ﺗﺮ از ﺗﺮﻧﻢ ﺗﻮﻓﺎن‪،‬‬

‫ﺧﺎک ﺗﯿﺮه ﮐﻨﺪه ﻧﺒﻮدم‪/‬‬

‫ﺑﺮق اﺷﺎره ﻫﺎی ﺳﺘﺎره‪ ،‬از ِ‬
‫‪ِ  ‬‬
‫زﻫﺮی ﺷﻦ زار‪/‬‬
‫ِ‬ ‫‪ ‬ﻣﺮدار ﺧﻮار ﻋﻘﺮب ﺟﺮار از ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎی‬

‫ﺷﮑﻞ ُرﺗﯿﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ دوﺷﯽ ﺑﻮدم وﻟﯽ ﮔﺰﻧﺪه ﻧﺒﻮدم ‪/‬‬

 ‫ﺷﻤﺲ ﻣﻦ ﻏﺮوب ﺑﯿﺎﺑﺎن را ای ﻣﺎه ﻣﻦ ﺳﮑﻮت ﺧﯿﺎﺑﺎن را‪/‬‬
‫ِ‬ ‫ای‬

‫ﺑﺸﮑﻦ ﮐﻪ ﭘﺮ ﮐﺸﯿﺪم و دﯾﺪم ﺟﺰ ﺑﺮج ﺑﯽ ﭘﺮﻧﺪه ﻧﺒﻮدم!‪/‬‬

‫آن ﮔﻮﻧﻪ زﯾﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻓﺮدا اﺟﺴﺎد ﺳﺎل ﺧﻮرد زﻣﯿﻦ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪/‬‬

‫وار ﺑﻨﺪه ﻧﺒﻮدم‪/‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻪ اﯾﻦ ﺧﺪا ﮐﻪ ﺧﺪاﯾﺎن را ﺗﻨﺪﯾﺲ ِ‬
‫ﻧﻪ ﻋﺸﻖ ﻧﯿﺴﺖ آن ﭼﻪ ﺗﻮ داﻧﯽ ﻧﻪ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺴﺖ آن ﭼﻪ ﺗﻮ ﺧﻮاﻧﯽ‪/‬‬

‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻢ ﻋﺸﻖ ﭼﯿﺴﺖ و ﺣﺘﺎ ﺷﻌﺮ!‪/‬‬

‫در ﺧﻮن اﮔﺮ ﺗﭙﻨﺪه ﻧﺒﻮدم ‪)/‬ص‪۵۸‬وص‪(۵۹‬‬

‫‪ ‬‬

‫وزن ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﺮوده اﺳﺖ‪ (.‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﻮﻻﻧﺎ‪:‬‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺢ‪) :‬ﺷﺎﻋﺮ اﯾﻦ ﻏﺰل را در دو ِ‬
‫ﺣﺮف و ﺻﻮت و ﮔﻔﺖ را ﺑﺮﻫﻢ زﻧﻢ‪/‬‬

‫ﺗﺎ ﮐﻪ ﺑﯽ اﯾﻦ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ دم زﻧﻢ‪)/‬ص‪/(۵۹‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﻧﺸﯿﻨﯽ واژه ﻫﺎ ﭼﻨﺎن‬

‫ِ‬ ‫آﺛﺎر ﺳﭙﯿﺪ اﯾﺸﺎن دارای ﻓﺮﻣﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺮﻫﺎ و درﻫﻢ‬
‫ﻗﻮﯾﺴﺖ ک ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺳﻄﺮی را ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ﺗﺨﯿﻞ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻨﺼﺮ ﮐﻪ ﺟﺰﯾﯽ از ﺷﻌﺮ اﺳﺖ ‪ .‬آﺛﺎر ﺑﯿﺶ‬
‫از ﻫﺮﭼﯿﺰی ﺗﺨﯿﻞ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﺎزی ﻫﺎی ﺑﮑﺮی ﮐﻪ در ذﻫﻦ ﺧﻮاﻧﻨﺪه اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ او‬
‫ﺧﯿﺎﻟﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫را ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﺑﻪ دﻧﯿﺎی‬

‫زﺑﺎن ﺳﺎده ﺷﺎﻋﺮ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺳﻄﺤﯽ ﻧﮕﺮی ﻧﺪارد ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﮔﺮا و ﺳﻤﺒﻮﻟﯿﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎ زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
‫و ﻇﺮاﻓﺖ ﺑﺴﯿﺎر ‪ ،‬ﺗﻤﺎم واﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﯽ‪  ‬و ﺗﻐﺰﻟﯽ را از ﻏﺮﺑﺎل ﺗﺨﯿﻞ‬
‫روﯾﺎی ﺧﺎص ِ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪: .‬‬
‫ِ‬ ‫ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﺪ و ﻣﺨﺎﻃﺐ را ﻣﯿﺨﮑﻮب و ﻣﺤﺼﻮر ِ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎی ﻧﺎب و‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺑﺎز ﻧﻤﯽ ﮔﺮدم ﺑﺎ دﺳﺘﻪ ای از ﺑﺎل‬

‫روی ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎم‬

‫در ﺧﻮاب رودﺧﺎﻧﻪ و ﻧﺴﯿﻢ‬

‫راﺣﺖ ﮐﻨﺎر اﻣﻮاج ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ ﺑﺮ آب‬

‫ﺑﺎ دﺳﺘﻪ ای از ﺑﺎل‬

‫روی ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎم‬

‫ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮری دور ﺧﻮدم‬

‫ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻢ!‬

‫ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻢ!‬

‫دﻧﯿﺎ ﯾﮏ ﺳﺒﻮی ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺟﻠﻮه ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬

‫اﻣﻮاﺟﯽ ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ روی آب ﭼﻨﺪ ﺳﺘﺎره‪)/...‬ص‪۱۲‬وص‪/(۱۳‬‬

 ‫‪ ‬‬

‫‪:‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﻋﺎﺑﺮ؟‬

‫ﭼﺸﻢ رﻓﺘﮕﺮان را دور دﯾﺪه اﻧﺪ وآﺗﺶ روﺷﻦ ﮐﺮده اﻧﺪ ﺑﻨﻮﯾﺲ‪)/...‬ص‪/(۲۹‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪  ‬و اﻣﺎ‪...‬‬

‫‪ ‬اﻧﺒﻮه درﺧﺘﺎن ﮐﺎج در ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﻮدا ﺗﻮﺟﻪ ام را‪  ‬ﺟﻠﺐ ﮐﺮده ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ درﺧﺖ ﮐﺎج در ﺗﻤﺎم ﻓﺼﻮل‬
‫ﺳﺒﺰ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪی ﺳﺮ ﺑﻪ ﻓﻠﮏ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎدی از زﻧﺪﮔﯽ اﺑﺪی ‪ ،‬ﺟﺎوداﻧﮕﯽ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺷﺎﻋﺮﭼﻪ زﯾﺒﺎ ‪،‬ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ‪ ،‬را در اﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪: .‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺗﻮ دارد ﺑﺮای ﻫﻤﯿﺸﻪ ﯾﺎدت ﻣﯽ رود‬

‫ﮐﻨﺎر درﺧﺘﺎن ﮐﺎج‬

‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬

‫ﺳﻮت زﻧﺎن دارد‬

‫از ﺧﺎﻃﺮﺷﺎن ﻣﯽرود‬

‫»ﺗﺮاﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ« ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ )/...‬ص‪/(۲۶‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮﻫﺎ و ﺷﺎﻋﺮه ﻫﺎ‬

‫‪ ‬ﺷﮑﻞ ﻫﺎی ﻣﻠﯿﺢ ﻫﻨﺪﺳﯽ‬

‫ﺑﺎ ﮐﺠﺎوه ﻫﺎﯾﯽ از ﮐﺎج و‬

‫ﮐﻒ ﻫﺎی ﭘﯿﺎ ﭘﯽ‪ )/...‬ص ‪/(۳۰‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﭼﻄﻮ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫اواﯾﻞ ﺷﺐ؟‬

‫ﭼﻄﻮر ﺑﺎﺷﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫‪ ‬اواﯾﻞ ﺻﺒﺢ؟!‬

‫واج ﮐﺎج ﻫﺎ و‬
‫ﻫﺎج و ِ‬
‫ﺗﺎﺑﺎن آن ﻫﻤﯿﺸﻪ ی روﺷﻦ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﻨﺪد‬
‫ِ‬
‫ﺑﺮ ﺷﻤﺎﯾﻞ ﻋﺸﻖ‪)/...‬ص‪/(۳۲‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺣﺎﻻ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﻫﺎی ﺗﻮ‬

 ‫‪ ‬اﻟﻤﺎس ﻫﺎی ﺷﮑﻔﺘﻪ ی ﺷﺐ اﻧﺪ!‬

‫درﺧﺘﺎن ﮐﺎج‬
‫ِ‬ ‫ﺣﺎﻻ ﮐﻪ زﯾﺮ ﺳﺎﯾﻪ ی‬

‫‪ ‬دارد ﻧﮕﺎه ﺳﺒﺰ ﺗﻮ آﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫ﺳﭙﯿﺪ ﺻﺒﺢ‪)/ ...‬ص‪/(۳۴‬‬

‫ِ‬ ‫ﺧﻮاب‬

‫‪ ‬‬

‫اﯾﻨﻄﻮر ﮐﻪ آﻗﺎی ﻧﺼﺮا ﻧﮋادﺣﻘﯿﻘﯽ )از ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان ﻓﺮج ﺳﺮﮐﻮﻫﯽ(‪  ‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪  ،‬ﻗﻮل داده اﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫روزی ﺷﻌﺮﻫﺎی ﭘﺮاﮐﻨﺪه ی ﺷﺎﻋﺮ را ﺟﻤﻊ آوری و ﭼﺎپ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب در ﮐﻨﺎر ﺑﺎﻏﭽﻪ ی ﺧﺎﻧﻪ ی آﻗﺎی‬
‫ﻧﮋاد ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎل ﻫﺎ از اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﻣﯽ ﮔﺬرد و ﺷﺎﻋﺮ از ﻟﺐ ﭘﺮﺗﮕﺎه ِ ﺗﻤﺎم ﺧﻄﺮات‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺼﯽ اش ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﯿﺮون ﻣﯽ آﯾﺪ و دوﺑﺎره دوﺳﺘﺶ را ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ‪ .‬آﻗﺎی ﻧﮋاد ﺣﻘﯿﻘﯽ‬
‫ﻗﻮﻟﺶ را ﻋﻤﻠﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮ ﻫﺎ را از روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺳﯽ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺟﻤﻊ آوری‪  ‬و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ی ﮐﺘﺎب را‬
‫ﻫﻢ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎری ﺧﻮد ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﺎپ ﻣﯽ ﺳﭙﺎرﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۱۴‬ﺳﭙﯿﺪ‪۲   ،‬ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ‪۲۱ ،‬ﻏﺰل‪۳ ،‬ﭼﺎرﭘﺎره‪۵ ،‬رﺑﺎﻋﯽ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ی ﻣﻘﺪﻣﻪ ی آﻗﺎی ﻧﮋاد ﺣﻘﯿﻘﯽ ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮای‬
‫ﮐﺘﺎب را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪: .‬‬

‫‪ ‬‬

‫)ﺷﻌﺮ ﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﺎی ذﮐﺮ ﺷﺪه در زﯾﺮ آﻧﻬﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﻮﺑﺖ در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس و‬
‫ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﯿﺪه اﻧﺪ‪( .‬ص‪ / ۶‬اﯾﻦ ﻃﻮر ﮐﻪ از ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ ﻣﯽ آﯾﺪ در اﺻﻞ اﻧﺘﺸﺎر اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ‬
‫دور ﺷﺎﻋﺮ ) دﻫﻪ ﻫﺎی ﻫﻔﺘﺎد‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم آﺛﺎر ﭼﺎپ ﺷﺪه در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺳﺎل ﻫﺎی‬
‫ﻫﺸﺘﺎد و ﻧﻮد ( را ﯾﮏ ﺟﺎ در اﺧﺘﯿﺎر ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان آﺛﺎرش ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮارﯾﺨﯽ ﮐﻪ در زﯾﺮ ﺷﻌﺮ ﻫﺎ آﻣﺪه اﻧﺪ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ آﺛﺎر را از دﻫﻪ ی ‪۷۰‬ﺗﺎ ‪۹۰‬ﺳﺮوده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﻫﻢ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺳﺖ ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺧﻮد ﺷﺎﻋﺮ ﻫﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ ﺣﺘﻤﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﺎ‬
‫را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻨﮑﻪ ﭼﺮا آن زﻣﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای ﺑﯿﺮون ﻧﺪاده اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﭼﺎپ ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ‬
‫ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای ﭼﺎپ ﮐﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ! ﺑﻪ ﺧﻮد اﯾﺸﺎن ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ !!.‬اﻣﺎ اﯾﻨﮑﻪ اﮐﻨﻮن اﯾﻦ‬
‫ﺗﻮارﯾﺦ را در زﯾﺮ ﺷﻌﺮ ﻫﺎ آورده اﻧﺪ!! ﮔﺮﭼﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﭼﺎپ اﯾﻦ دوران ﻏﯿﺮ ﺣﺮﻓﻪای ﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﯾﮏ ﺷﺎﻋﺮ ﮐﺎری ﺑﺴﯿﺎر ارﺟﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻫﺸﺖ‬
‫ِ‬ ‫ﺳﯿﺮ‬
‫ِ‬ ‫ﺧﻂ‬
‫ﺣﻔﻆ اﺻﻮل ﺷﺎﻋﺮی و ﻟﺰوﻣﺎت ِ‬
‫اﻫﻮاز در ﺳﺎل ‪۹۷‬ﮐﺎر ﭼﺎپ اول ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬