Çıkan yollar

Prof. Dr. Tuncay V. Peker

Resim yada animasyon Prof. Dr. Tuncay Veysel Peker’e aittir. İzinsiz kullanılması yasaktır. İzinsiz kullanılması durumunda kanuni işlem yapılacaktır. ©2018
 Anterolateral Sistem
(Lemniscus spinalis)

1. Tractus spinothalamicus lateralis

2. Tractus spinomesencephalicus
(Tractus spinotectalis ve substantia
grisea centralis’e giden lifler)
3. Tractus spinoreticularis
 Tractus spinothalamicus anterior
• Dokunma, gıdıklanma, kaşınma gibi duyuları alarak
beyinde Broadmann’ın 3,1,2 numaralı sahalarına taşır.
Dokunma ve derin basınç duyusu Aδ (III) lifleri ile,
kaşınma gıdıklanma ve kaba dokunma duyusuna ait
lifler C lifleri ile ve basınç duyusu Aβ (II) lifleri ile
taşınır. Tractus spinothalamicus lateralis ile aynı yolu
takip eder ve aynı yerlerde çaprazlaşma ve sinapslar
yapar. Ancak medulla spinalis’te ilerlerken funiculus
anterior’da ilerler.
 Tractus spinothalamicus anterior
• Bu nöronların periferik uzantıları
mekanoreseptörlerden aldıkları
uyarıları önce radix posterior’a
getirirler. Burada ağrı ve ısı duyularını
taşıyan liflerin dış tarafındadırlar. Bu
şekilde ganglion spinale’ye kadar
gelirler. Burada ikinci nöronlarla
sinaps yaptıktan sonra gri cevher
içine girerler. İkinci nöronların lamina
I, IV ve V’te olduğu düşünülmektedir.
İkinci nöronların aksonları genellikle
aynı segment düzeyinde commissura
alba anterior’dan karşı tarafa
geçerler. Ancak bu yolu oluşturan
liflerin yaklaşık % 10’u karşı tarafa
geçmez ve aynı tarafta ilerler.
 Tractus spinothalamicus anterior

• Tractus spinothalamicus
anterior; tractus
spinothalamicus lateralis,
fasciculus gracilis ve fasciculus
cuneatus gibi somatotopik bir
yapılanma gösterir.
 Tractus spinothalamicus anterior
• Burada nuclei olivares inferiores’in arka ve dış tarafında ilerler. Pons ve
mesencephalon düzeyinde ise tractus spinothalamicus lateralis ve
lemniscus medialis’e doğru yaklaşarak, bu yapıların hafifçe arka ve dış
tarafında ilerler. Diencephalon düzeyine geldiğinde ise thalamus’un
nucleus ventralis posterolateralis’indeki 3. nöronlar ile sinaps yaparlar.
Ancak tractus spinothalamicus lateralis’te belirtildiği gibi; bu yol ile ilgili
liflerin bir bölümü thalamus’taki diğer çekirdekler yada beyin sapındaki
formatio reticularis’e ait nöronlarla sinaps yaparlar. Nucleus ventralis
posterolateralis’teki 3. nöronların aksonları ise daha önce belirtildiği gibi
önce capsula interna’nın crus posterior’undan geçerler. Daha sonra
yelpaze gibi açılarak corona radiata’dan geçerler ve gyrus postcentralis’te
yer alan Broadmann’ın 3,1,2 numaralı sahasında sonlanırlar.
Tractus spinothalamicus anterior

• Dokunma ve basınç duyusunun bilinç düzeyine

erişebilmesi cerebral cortex aktivitesi ile
ilişkilidir. Aksi halde duyuların kabaca lokalize
edilmesi ve ayrımları neredeyse imkansız hale
gelir. Hafif dokunma duyusu, deriye tüy yada
pamukla dokunulduğunda hissedilen duygudur.
Tractus spinothalamicus anterior hasara
uğradığında tam bir kayıp söz konusu olmaz.
Çünkü dokunma duyusu funiculus posterior
içinde de (fasciculus gracilis ve fasciculus
cuneatus) taşındığı için belirgin bir duyu kaybı
oluşmaz. Eğer bu yol iki taraflı hasara uğrarsa;
kaşınma, gıdıklanma ve cinsel uyarılarla ilgili
algılamalar kaybolabilir.
 4. nöron

Tr. spinothalamicus anterior

Alan
3,1,2
3. nöron NVPL

1. nöron
Gang. spinale

Meissner
cisimciği
(Taktil reseptörü) Lamina VI, VII
(birazda I, VIII)
Tr. spinothalamicus
2. nöron anterior
 ÖZET
Taşıdığı Duyu: Hafif dokunma
1. Nöron: Ganglion spinale
2. Nöron: Lamina I,II, IV ve V
• Çapraz : (+) Commissura alba anterior
3. Nöron: Thalamus (nucleus ventralis
posterolateralis)
• Sonlanma yeri: cortex cerebri (gyrus
postcentralis’te yer alan Broadmann’ın
3,1,2 numaralı alanı)
 Spinoserebellar yollar
• Tractus spinocerebellaris posterior (dorsalis) ve
tractus spinocerebellaris anterior (ventralis).
Medulla spinalis’in funiculus lateralis’inde yeralır.
• Her iki yol; hareketin koordinasyonu için deri ve
proprioseptif bilgileri cerebellum’a taşır. Büyük
çaplı kalın ve myelinli lifler içerir.
• Ancak tractus spinocerebellaris posterior’un
içerdiği lifler daha kalın, tractus spinocerebellaris
anterior’un içerdiği lifler ise daha incedir.
• Spinoserebellar yollar laminar tarzda bir
yapılanma gösterirler. Yani alt ekstremiteden
gelen lifler daha yüzeyeldir. Her iki yolda
proprioseptif ve eksteroseptif bilgiyi iletir. Ancak
bunlar işlevsel olarak birbirinden farklıdır.
 Spinoserebellar yollar
• Tr. spinocerebellaris anterior ve posterior; proprioseptif ve
eksteroseptif duyu impulslarını taşır
Tractus spinocerebellaris posterior ve tractus cuneocerebellaris
• Kas iğciği
• Golgi tendon organı
• Derideki dokunma reseptörleri
• Derideki basınç reseptörleri

Tractus spinocerebellaris anterior

• Golgi tendon organı
• Fleksor refleks afferentleri

Resim yada animasyon Prof. Dr. Tuncay Veysel Peker’e aittir. İzinsiz kullanılması yasaktır. İzinsiz kullanılması durumunda kanuni işlem yapılacaktır. ©2018
 Tractus spinocerebellaris posterior (Flechsig)
• Şuuraltı propriosepsiyon duyusu ile Paul Emil Flechsig
ilgilidir. Bu yol ile ilgili duyular cortex (1847-1929)
cerebri’ye gitmeyip, cerebellum’da (Polonyalı psikiyatrist)
sonlanırlar. Dolayısıyla şuura ulaşmazlar.
Yola ait lifler proprioseptörlerden aldığı
verileri medulla spinalis’e taşırlar. Yani 1.
nöron gövdeleri ganglion spinale’de
bulunur. Bu yolla ilgili aksonlar lamina VII
içinde bulunan Nucleus thoracicus
posterior (Clarck nukleusu yada Clarck
sütunu)’daki ikinci nöronlarla sinaps
yaparlar. Bu nukleus sütunu Th1-L2
medulla spinalis segmentlerinde yer alır.
Clarck sütunu nöronları 1a ve 1b primer
afferent lifler (kas iğciği, golgi tendon
organ ve iç organlar), Grup II kas
afferentleri, deriden dokunma hissi ve
basınç duyusu alan afferentler tarafından
uyarılır.
 Tractus spinocerebellaris posterior
(Flechsig)

• Nucleus thoracicus posterior’dan çıkan ikinci nöron

uzantıları karşı tarafa geçmeksizin, aynı tarafta ve
funiculus lateralis’in arka tarafında yer alan tractus
spinocerebellaris posterior’u oluştururlar. Tractus
spinocerebellaris posterior funiculus lateralis’te en
arkada yer alır. Önünde ise tractus corticospinalis
lateralis bulunur. Medulla spinalis içinde ilerleyen bu
yol, foramen magnum düzeyinde medulla
spinalis’ten bulbus (medulla oblongata)’a gelir.
Burada arkaya ve dışa doğru yönelerek pedunculus
cerebellaris inferior’dan cerebellum’a geçer. Vermis
cerebelli’nin çeşitli bölümlerinde sonlanır. Vermis
cerebelli’nin ön bölümüne gelen lifler lobulus I-IV
(lingula cerebelli, lobulus centralis, culmen), vermis
cerebelli’nin arka bölümüne gelenler ise pyramis
vermis ve lobulus paramedianus’ta sonlanır.
 Kutaneöz basınç
ve temas reseptörleri Ia afferent
(kas iğciği)

nucleus thoracicus (clarck)

Grup II kas afferentleri Ib afferent

(Golgi tendon
organı)

Resim yada animasyon Prof. Dr. Tuncay Veysel Peker’e aittir. İzinsiz kullanılması yasaktır. İzinsiz kullanılması durumunda kanuni işlem yapılacaktır. ©2018
 Tractus spinocerebellaris posterior
• Nucleus thoracicus posterior daha önce
belirtildiği gibi Th1 ile L2 medulla spinalis
segmentleri arasında yer alır. L2 seviyesinin
altında proprioception duyusu taşıyan
liflerin bu yola doğrudan katılabilmesi
mümkün değildir. Bu nedenle L2 düzeyinin
altındaki lifler bu yola katılabilmek için
önce fasciculus gracilis içinde ilerler.
• Clarck sütununun C8 yada Th1 medulla
spinalis segmentleri yukarısında kalan
liflerin 1. nöronların santral uzantıları ise
fasciculus cuneatus içinde yukarı doğru
ilerlerler.
Tractus spinocerebellaris posterior
• Bu lifler medulla spinalis’i terk edip bulbus’a geldiklerinde
fasciculus cuneatus’tan ayrılarak, nucleus cuneatus accessorius’ta
sinaps yaparlar. Nucleus cuneatus’un lateral parçası ve nucleus
cuneatus accessorius Clarck kolonunun bir homoloğu olarak
düşünülebilir. Bu çekirdeğin hücreleri fibrae arcuatae externae
posteriores’e lifler verir.
• Nöron aksonları tractus cuneocerebellaris denilen yeni bir yol
oluştururlar. Tractus cuneocerebellaris’te somatotopik
organizasyon gösteren bir yoldur. Kuneoserebellar yol bu nedenle
işlevsel olarak spinoserebellar yol ile bağlantılıdır. Ayrıca bu yolu
oluşturan tüm aksonlar “mossy-fibers system” diye adlandırılan
yosunsu lif sisteminin bir bölümünü oluştururlar. Bu lif sistemi son
derece organize bir şekilde somatotopik ve işlevsel olarak cortex
cerebelli’de sonlanırlar.
 Tractus spinocerebellaris
posterior
• Tractus spinocerebellaris posterior; işlev olarak
genellikle gövde ve alt ekstremiteler ile ilgilidir. Bu yol
postürel faaliyetler ve ekstremite hareketleri sırasında
kasların ince koordinasyonu ile ilgili uzay ve modalite
ile ilgili özel veri taşırlar. Bu nedenle tractus
spinocerebellaris posterior harabiyetinde hareketlerin
koordinasyonu bozulur. Ancak fasciculus gracilis ve
fasciculus cuneatus sağlam olduğu için ve şuurlu
propriosepsiyon duyusu taşıdığı için (cortex cerebri’ye
ulaştığı için) çok ta belirgin bir klinik bulgu
görülmeyebilir. Bununla birlikte yine de tractus
spinocerebellaris hasarı olan kişiler düşmemek için
ayaklarını geniş açarak yürürler ve buna rağmen yine
de dengeyi kaybedip düşerler (Ataxia).
 pedinculus cerebellaris inferior

3. nöron
Kas iğciği

Vermis cerebelli korteksi

1. nöron
Gang. spinale Tr. spinocerebellaris posterior

2. nöron
Clarke
sütunu
Tr. spinothalamicus lat. Lamina VII
Tr. spinocerebellaris ant

Golgi tendon organı

 ÖZET
Taşıdığı Duyu: Şuuraltı propriosepsiyon
1. Nöron: Ganglion spinale
2. Nöron: Nucleus thoracicus posterior (Clarck
nucleus’u)
• Çapraz : (-) Çapraz yapmaz. Aynı vücut
yarımında ilerler
• Sonlanma yeri: vermis cerebelli (lobuli I-
IV), pyramis vermis ve lobulus
paramedianus
 Tractus spinocerebellaris anterior (Gowers)

Tractus spinocerebellaris anterior işlevsel olarak

alt ekstremiteler ile ilgili ve 1b lifleri aracılığıyla
uyarılan bir yoldur.
Alt ekstremitedeki kas iğcikleri, golgi tendon
organ ve eklem reseptörlerinden gelen lifler kas
ve eklem bilgileri lumbosakral medulla spinalis
segmentlerinden girerler. Bu yol da tractus
spinocerebellaris posterior gibi şuuraltı
propriosepsiyon duyusu ile ilgilidir. Dolayısıyla
cortex cerebri’ye gitmeyip, cerebellum’da
sonlanır. Bu yol tüm alt ekstremitenin postür ve Henry Charlton Bastian Sir William Richard Gowers
(1837-1915) (1845-1915)
hareketinin koordinasyonu için bilgi taşır. (İngiliz nörolog) (İngiliz nörolog)
(1867 yılında ilk kez varlığını tanımlamış) (1880 yılında detaylı tanımlamış)
 Tractus spinocerebellaris anterior
• Birinci nöronları ganglion spinale’de
yer alır. 2. nöronların santral
uzantıları uyarıları nöron gövdesine
getirir. Bunun için lifler cornu
posterior’dan girer ve Lamina V, VI
ve VII’e kadar gelir. Buradan
başlayan 2. nöron periferik uzantıları
commissura alba anterior’da karşı
tarafa geçerler. Liflerin çoğu çapraz
yaparak karşı tarafa geçerken, çok az
bir bölümü aynı tarafta ipsilateral
olarak ilerler. Daha sonra funiculus
lateralis’in dış tarafında ve tractus
spinocerebellaris posterior’un
önünde yukarıya doğru ilerler. Yolun
başlangıcı ise üst lumbal medulla
spinalis segmentleridir. Yukarıya
devam eden lifler foramen magnum
düzeyinde medulla spinalis’i terk
ederler.
 Tractus spinocerebellaris anterior

• Medulla oblongata’yı boydan boya geçip,

pons’un alt seviyesine gelince; buradan
pedunculus cerebellaris superior aracılığıyla
çapraz yaparak cerebellum’a iner ve vermis
cerebelli’nin ön bölümünde yer alan I-IV
numaralı loblarında sonlanır. Dolayısıyla tractus
spinocerebellaris anterior, tractus
spinocerebellaris posterior’dan 2 defa çapraz
yapmasıyla ayrılır. Bu çaprazlardan ilki medulla
spinalis’e girdiği düzey, ikincisi ise cerebellum’a
girerken yaptığı çaprazdır.
 ÖZET
Taşıdığı Duyu: Şuuraltı propriosepsiyon
1. Nöron: Ganglion spinale
2. Nöron: Lamina V, VI ve VII
• İlk Çapraz : (+) Commissura alba anterior
• İkinci çapraz : (+) Cerebellum’a girmeden
önce
• Sonlanma yeri: Vermis cerebelli (lobuli I-IV)
 3. nöron
pedinculus cerebellaris
Kas iğciği
superior

Vermis cerebelli

1. nöron
Gang. spinale
Tr. spinocerebellaris
anterior
2. nöron
Nucleus proprius
Lamina V, VI, VII

Tr. spinocerebellaris post.

Tr. spinothalamicus lat.
Golgi tendon organı
 pedinculus cerebellaris
Kas iğciği pedinculus cerebellaris
superior
inferior

Vermis cerebelli

Gang. spinale
Tr. spinocerebellaris
anterior

Nucleus proprius
Lamina V, VI, VII

Clarke sütunu
Lamina VII
Tr. spinothalamicus lat.
Tr. spinocerebellaris ant.

Golgi tendon organı

 Spinoserebellar yolların farkı

• Tr. spinocerebellaris posterior ile taşınan impulslar bir kastan veya ortak bir eklem etrafında hareket yaptıran
sinerjist kas gruplarından gelir (Koordine kas hareketlerinin yapılmasında görevlidir)
• Tr. spinocerebellaris anterior ise alt ekstremitede birkaç segmenti içeren geniş duyu bölgelerinden gelen
proprioseptif duyu impulslarını taşır (Koordine bir hareketin yapılması sırasında ekstremite pozisyonunu ve
postür’ün korunmasında görevlidir)
Resim yada animasyon Prof. Dr. Tuncay Veysel Peker’e aittir. İzinsiz kullanılması yasaktır. İzinsiz kullanılması durumunda kanuni işlem yapılacaktır. ©2018
Tractus cuneocerebellaris
• Th1 düzeyinin üstündeki proprioseptif ve
eksteroseptif verileri hem deri hem de kas ve
eklem gibi daha derin dokulardan alarak
cerebellum’a ileten yoldur. Bu yolun
oluşmasındaki en önemli neden Clarck
nucleus’unun bu düzeyde bulunmamasıdır
(Clarck nucleus’u Th1-L2 medulla spinalis
segmentleri arasında yer alır). Dolayısıyla
işlevsel olarak tractus spinocerebellaris
posterior’un sanki devamı gibi görev yapar. Üst
ekstremiteden gelen duyusal bilgiler; Th1
segmentinin üzerinde nucleus thoracicus
posterior (Clarck nucleus’u) bulunmadığı için,
önce fasciculus cuneatus liflerine katılarak
medulla oblongata’da yer alan nucleus cuneatus
accessorius’taki ikinci nöronlarla sinaps
yaparlar. Buradan çıkan ikinci nöronların
aksonları ise fibrae arcuatae externae
posteriores adını alır. Aynı tarafta (ipsilateral
olarak) pedunculus cerebellaris inferior’dan
geçerek cortex cerebelli’de lobus V (culmen)’de
sonlanır.
 Cerebellum korteksi

Tr. cuneocerebellaris

fibrae arcuatae externae posteriores

Nucleus cuneatus accessorius

Fasciculus cuneatus

Gang. spinale

1. nöron
 ÖZET
Taşıdığı Duyu: Şuuraltı propriosepsiyon
1. Nöron: Ganglion spinale
2. Nöron: Nucleus cuneatus accessorius
• Çapraz : (-) Çapraz yapmaz. Aynı
vücut yarımında ilerler
1. Nöron: Fibrae arcuatae externae
posteriores aracılığıyla cortex
cerebelli’nin V numaralı lobunda
(culmen) sonlanır
 Tractus spinotectalis
• Medulla spinalis’ten başlayıp,
mesencephalon’un değişik bölümlerine
giden tractus spinomesencephalicus’un bir
parçasıdır. Doku hasarına yol açacak
şiddetteki mekanik uyarıların neden
olduğu nosiseptif uyarıları taşır. Amaç
vücuda zarar verecek bir etken olduğunu
ve bu etkenden hızla uzaklaşmanın gerekli
olduğundan organizmayı haberdar
etmektir. Vücudun periferinde yer alan
nosiseptörlerden alınan duyu 1. nöron
uzantıları ile ganglion spinale’ye gelir. Yani
nöron gövdesi ganglion spinale’dedir.
Ganglion spinale’den başlayan 1. nöron
santral uzantıları radix posterior’dan
medulla spinalisin cornu posterior denilen
gri cevher bölümüne girerler. Kesin
olmamakla birlikte en çok lamina I, ancak
lamina IV-VIII’de bulunan 2. nöronların
dendritleri ile sinaps yaparlar.
 Tractus spinotectalis
• İkinci nöronların aksonları commissura
alba anterior’dan karşı yarıya geçer.
Çapraz yapmadan aynı tarafta ilerleyen
liflerin bulunduğu da gösterilmiştir. Daha
sonra gri cevheri terk ederek funiculus
lateralis’in ön tarafında yer alan tractus
spinotectalis içerisinde medulla
spinalis’in en üst ucuna kadar uzanır. Bu
seyir sırasında tractus spinothalamicus
lateralis ve tractus spinoreticularis ile
komşuluk yaparlar. Bulbus ve pons’tan
geçerek mesencephalon’a ulaşır.
Mesencephalon’da tectum
mesencephali’nin üst bölümünde yer
alan colliculus superior’un derin
tabakalarında sonlanır.
Tractus spinotectalis
 Tractus spinotectalis
• Colliculus superior yaklaşık 7 tabakadan oluşmuştur.
Yüzeyel tabakalar görme duyusu ile ilgili afferent lifler
alırken, derin tabakalarına somatik duyular ve işitme
duyusu ile ilgili afferent lifler gelir. Colliculus superior’un
yüzeyel ve derin tabakaları arasında çok sayıda bağlantı
bulunmaktadır. Ayrıca bu yola ait bazı liflerin substantia
grisea centralis içinde yer alan çekirdeklerde,
parabrachial nucleus, pretektal nukleus ve
Darkschewitsch nucleus’unda sonlandığı da
gösterilmiştir. Colliculus superior’un derin tabakası ve
substantia grisea centralis’in deneysel olarak uyarılması,
vücudun periferinde şiddetli ağrı duyusuna neden
olmaktadır. Tractus spinotectalis’in periaqueductal gri
cevhere giden lifleri burada bulunan ve enkefalin
salgılayan nöronları uyarır (endojen analjezi). Bu
nöronların inen uzantıları ağrının oluştuğu spinal
segmente kadar uzanır ve ağrı duyusunu inhibe eder. Bu
yolun daha üst merkezlerle de bağlantıları bulunmakla
birlikte henüz tam olarak açıklanamamaktadır. Tractus
spinotectalis ağrının davranışsal ve duygusal
komponentlerini de içerir.
 ÖZET
• Taşıdığı Duyu: Doku hasarına yol açacak derecedeki
ağrı duyusu
1. Nöron: Ganglion spinale
2. Nöron: Çoğunlukla lamina I, lamina IV-VIII
• Çapraz : (+) Commissura alba anterior
• Sonlanma yeri: Büyük bölümü colliculus superior
(derin tabakası), daha az oranlarda periaqueduktal gri
cevher, parabrachial nucleus, pretektal nucleus,
Darkschewitsch nucleus’unda sonlanır.
Tractus spinoreticularis
• Tractus spinoreticularis; funiculus
lateralis’te yukarı doğru çıkarken
tractus spinothalamicus’a karışır.
Hayvan deneylerinde bu yolun en
çok üst ekstremite segmentlerinde
yoğunlaşmasına rağmen, tüm
medulla spinalis seviyelerinde
bulunduğu gösterilmiştir. Bu yol
filogenetik olarak, eski bir sistem
olan retiküler sistemin bir
parçasıdır.
 Tractus spinoreticularis

• Retiküler Sistem;
1. Beyni aktif durumda tutarak, dikkat ve
davranış açısından uyanık olmayı sağlar
2. Tractus bulboreticulospinalis ve
pontoreticulospinalis aracılığıyla kas
tonusu ve segmental refleksleri düzenler
3. Solunum ve dolaşım gibi bazı otonomik
refleksleri düzenler
4. Medulla spinalis’in cornu posterius’una
gelen uyarıları etkileyerek, ağrı
duyusunun algılanmasını düzenler
Tractus spinoreticularis
• Tractus spinoreticularis’in 1. nöron
gövdeleri ganglion spinale’de yer alır.
Nöron gövdelerinin uzantıları cornu
posterius’tan girdikten sonra, liflerin çoğu
lamina VII, bir kısmı lamina VIII ve kalan
lifler ise cornu posterior’da (özellikle
lamina V) kalır. Çoğu aksonlar
intumescentia cervicalis ve intumescentia
lumbosacralis’te orta hattı çaprazlamakla
birlikte, cervikal bölgede çapraz yapmayan
büyük sinir lif demetleri de bulunur.
Çapraz yapabilmek için lifler commissura
alba anterior’dan karşı yarıma geçerler.
Aksonların çoğu myelinlidir. Medulla
spinalis’in beyaz cevherine geçen lifler
daha sonra funiculus lateralis’te yukarı
çıkarlar. Somatotopik bir organizasyon
göstermezler.
 Tractus spinoreticularis
• Tractus spinoreticularis içinde ipsilateral olarak
seyreden lif demetleri medulla oblongata
düzeyindeki nucleus gigantocellularis ve nucleus
reticularis lateralis’e giderler. Bu yola ait liflerin
bir kısmı ise iki taraflı olarak pons’taki nuclei
reticulares ve az bir kısmı ise
mesencephalon’daki nuclei reticulares’te
sonlanırlar. Spinoretiküler yol sonlanmaları ile
ilgili düşüncelere, anterolateral kordotomi
sonrasında postmortem insan ve hayvan
deneyleri sonucunda varılmıştır. Bu yola ait ikinci
nöronların daha sonra, thalamus’un intralaminar
çekirdekleri, hypothalamus ve limbik sistem ile
bağlantı kurdukları ileri sürülmüştür. Buradan
çıkan lifler ise cortex cerebri’nin değişik
alanlarında yayılırlar. Bu bağlantının nosiseptif
duyu impulslarının düzenlenmesinde rol
oynadığı ileri sürülmektedir.
Tractus spinoreticularis
• Spinoretiküler yolun nöronları deri ve derin
dokulardan gelen uyarılara yanıt verirler.
• Vücuda zarar vermeyecek nitelikteki kutanöz
uyarılar bu yolun nöronları tarafında eksite
edildiği gibi inhibe de edilebilir. Oysaki
vücuda zarar verecek nitelikteki uyarılar
sıklıkla eksite edilir.
• Spino-thalamo-cortical yol ağrının
algılanmasına hizmet eden önemli bir yoldur.
Diğer çıkan yollar gibi bu yolunda inen bir
kontrol mekanizması bulunur. Örneğin
substantia grisea centralis’in elektriksel
uyarımı kardiyopulmoner efferent liflerden
spinoretiküler nöronlara giren impulslara
inhibe edici yanıt verir. Ayrıca formatio
reticularis’in uyarılması da spinoreticular
nöronların aktivitesini değiştirir.
Anterolateral Sistem
• Ağrı duyusu medulla spinalis’ten
daha üst merkezlere 3 yol ile
taşınır. Bunlar;
1. Tractus spinothalamicus lateralis
2. Tractus spinohypophysialis
3. Tractus spinotectalis
4. Tractus spinoreticularis’tir.
• Bu 3 yola “anterolateral sistem”
adı verilir.
 ÖZET
Taşıdığı Duyu: Doku hasarına yol açacak derecedeki
ağrı duyusu
1. Nöron: Ganglion spinale
2. Nöron: Çoğunlukla lamina VII, lamina VIII ve lamina V
• Çapraz : (±) Commissura alba anterior, ancak
çapraz yapmayan liflerde içerir
• Sonlanma yeri: Tractus spinoreticularis içinde
ipsilateral olarak seyreden lif demetleri medulla
oblongata düzeyindeki nucleus gigantocellularis ve
nucleus reticularis lateralis’e giderler. Bu yola ait
liflerin bir kısmı ise iki taraflı olarak pons’taki nuclei
reticulares ve az bir kısmı ise mesencephalon’daki
nuclei reticulares’te sonlanırlar.
 Tractus spinoolivaris
• Kas ve tendonlardaki proprioseptörler ve derideki
mekanoseptörlerden aldıkları proprioseptif verileri
beyne taşır. Bu bilgi ise cerebellum tarafından, dengeyi
sağlamak amacıyla hareketin koordinasyonunda
kullanılır. Tractus spinocerebellaris anterior ve posterior
ile birlikte spinoserebellar yolun bir bölümünü
oluşturur. Tractus spinoolivaris’in 1. nöron gövdeleri
ganglion spinale’de bulunur. Birinci nöronların santral
uzantıları, cornu posterior’dan gri cevhere girdikten
sonra, lamina IV-VIII’deki ikinci nöronlarla sinaps
yaparlar. İkinci nöronların aksonları commissura alba
anterior’dan karşı tarafa geçerler. Funiculus lateralis’in
ön bölünmünde yükselerek, tractus spinoolivaris
anterior’u oluşturur. Tractus spinoolivaris anterior;
bulbus’ta yer alan nucleus olivaris accessorius
posterior ve nucleus olivaris accessorius medialis’te
sonlanır. İkinci nöronları commissura alba anterior’dan
karşı tarafa geçmeyen lifler ise, aynı tarafta ve funiculus
posterior’da tractus spinoolivaris posterior adını alır.
Medulla oblongata düzeyinde nucleus gracilis ve
nucleus cuneatus’taki 2. nöronlarla sinaps yaparlar.
Nucleus gracilis ve nucleus cuneatus’taki nöronların
aksonları ise karşı tarafa geçerek, nucleus olivaris
accessorius posterior ve nucleus olivaris accessorius
medialis’te sonlanır.
 Tractus spinoolivaris
• Nucleus olivaris accessorius posterior ve nucleus Lobus anterior cerebelli
olivaris accessorius medialis’ten başlayan lifler,
karşı tarafa geçerek pedunculus cerebellaris
inferior’dan geçerek cerebellum’a gelirler. Burada
lobus anterior cerebelli’de sonlanırlar. Böylece
tractus spinoolivaris ve tractus olivocerebellaris
birlikte, tractus spinocerebellaris anterior ve
posterior dışında spinal seviyelerden cerebellum’a
uyarı taşıyan diğer bir yol oluşturur. Primatlarda
bu yollar hakkında bilgiler yetersizdir. Kordotomi
yapılan hastalarda ölümden sonra (postmortem)
yapılan incelemelerde nucleus olivaris
inferior’daki akson terminallerinde aşikar bir
şekilde dejenerasyonlar oluştuğu saptanmıştır.
 ÖZET
Taşıdığı Duyu: Şuursuz propriosepsiyon
1. Nöron: Ganglion spinale
2. Nöron: lamina IV-VIII
3. Çapraz: (±) Commissura alba anterior, ancak çapraz
yapmayan liflerde içerir
4. Nöron: Nucleus olivaris accessorius posterior ve
nucleus olivaris accessorius medialis
5. Çapraz: Nucleus gracilis ve cuneatus’tan sonra, yada
nucleus olivaris accessorius posterior ve medialis’ten
sonra
• Sonlanma yeri: lobus cerebelli anterior.
 Fasciculus dorsolateralis (Lissauer huzmesi)
Heinrich Lissauer
(1861-1891)
Alman nörolog

1. nöron: Ganglion spinale

2. nöron: Substantia gelatinosa
Ggl. spinale’deki nöronların santral uzantıları medulla
spinalis’e girdikten sonra substantia alba içerisinde
inen ve çıkan dallar verir. Bu lifler substantia grisea’ya
girmeden önce birkaç segment yukarı yada aşağıya
giden lifler verirler. Buradan başlayan lifler funiculus
lateralis’te tr. spinothalamicus lateralis olarak yukarı
çıkar.
 Kaynaklar
• Susan Standring (Editor in Chief): Gray’s Anatomy. 39 th edition. Elsevier/Churchill Livingstone.
Edinburgh, 2005. S:
• Richard S. Snell: Clinically Neuroanatomy. 7th edition. Lippincott Williams & Wilkins.
Philadelphia 2010, S:
• Duane E. Haines: Neuroanatomy. An Atlas of Structures, Sections, and Systems. Wolters
Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins. 7th edition. Philadelphia 2008. S:
• Mark F. Bear, Barry W. Connors, Michael A. Paradiso: Neuroscience. 3rd Edition. Exploring the
Brain. Lippincott Williams & Wilkins. Philadelphia 2010, S:
• Arthur C. Guyton: Basic Neuroscience. Anatomy & Physiology. 2nd edition. W.B. Saunders
Company. Philadelphia 1992. S:
• Hasan Ozan: Premium Ozan Anatomi. 3. Baskı. Klinisyen Tıp Kitabevleri. Ankara 2014, S:
• Mehmet Yıldırım: Resimli Sistematik Anatomi. Nobel Tıp Kitabevleri. İstanbul 2013. S:
• H. Basri Turgut (Editör): Anatomi Uygulama Kitabı. 3. Baskı. Ankara Nobel Tıp Kitabevleri.
Ankara 2017
• Doğan Taner (Editör): Fonksiyonel Nöroanatomi. Metu Press. Ankara 1998. S:
• Michael Schünke, Erik Schulte, Udo Schumacher, Markus Voll, Karl Wesker: PrometheusLern
Atlas der Anatomie. Volume 3. 3 rd edition (Çeviri Editörü: Mehmet Yıldırım ve Tania Marur).
Palme Yayıncılık. Ankara 2015.